Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
[No title]
Mehefin Gwlvb. 1916. Gwlaw y bau gela'i bywyd-y mae haf Mehefin yn oerllyd; Y llafur falla hefyd- A ddaw i ben ddyddiau byd? GAiDLB. o Goleuni. Goleu dydd a rydd ei wres—i'n byd ni ET dal bywyd cynes; O'r haul daw yn wefrol des A hynod yw ei hanes. iScranton, Pa. DANIEL DDU. o Enelvn Cvfarchiadol I I'm hen gyfaill, T. C. Davies (Didymus Cernyw) Shell Lake gynt, ond yn awr o Randolph, Wis., ar ol iddo gael ei urddo yn fardd, yn ol braint a defod ynys Prydain, yn Eisteddfod San Francisco, Calif.: Ar dy ben wr dibynol-yn helaeth Rhoed corn olew hudol; Dyna enaint enynol Ac awen gu yn ei gol. W. W. JONES. Welsh Prairie, Wis. Tynerwch. I Wrth rodio llwybrau'r dolydd, AT foreu gwanwyn lion, Mor dyner i'r ymwelydd Yw yr olygfa hon; Fel eurferch i'm cyfarfod, O'r dwyrain wele'n dod Y wen-wawr brydferth hynod Yn gwenu dan ei chlod. Mor dyner yw'r awelon Yn llithro uwch fy mhen; A llamu wnant yn rhyddion- Forwynion glan y nen; Mae cusan haul boreuddydd, Mor dyner ar fy min; Bendithion boreu newydd, Hudolus yw eu rhin. Mor dyner deffry'r blodau nan wen y wawrddydd dlos; Ac egyr eu hamrantau Fu'n nghaead yn y nos; Yn lion, heb un ochenaid Cydwenant mewn mwynhad, Fel plantos bach diniwaid, Dan ofial tyner dad. Yn fy mreuddwyd ymagora, Golygfeydd tynera'n fyw; Mwyn beroriaeth a dramwya !Sain telynau euraidd Duw; Dan gyfaredd cwsg ymloni A wnaf yn fy oriau rhain; Tyner law fy Nuw wna'm noddi Efe'n dwr a'm castell cain. Tyner ydyw llaisefengyl- Mae'i chyfrinach fel y dydd; Mae mor wyn ag edyn engyl, Dan ddysgleirdeb dwyfol sydd; Ceidw'r galon fel yr eira, Pan y bydd yn ngofal Duw; Dyma ydyw'r bywyd ucha'— Dyma brofiad dynol ryw. 0 dan gysgod pren y bywyd, Gyda'm telyn yn fy llaw; Yimflaguro mewn dedwyddyd Heb un syniad byth am fraw; Anfachludol yw'r gogoniant Sydd yn Nghanaan dyner fry, A thragwyddol fydd y moliant Yn mharadwys Iesu cu. W. W. JONES. Welsh Prairie, Wis. ——— u ——— Anfon Lythvr Adref. I Gyfaill hoff, os ydwyt heddyw 'N unig ac mewn estron wlad, Cofi,a'n fynych anfon llythyr Draw i fwth dy fam a'th dad; Paid a'u siomi, cofia anfon; Ti addewaist wneuthur hyn; Dysgwyl mae y ddau am dano Yn y 'bwth islaw y bryn. Mae dy fam bob dydd o'r wythnos Yno'n dysgwyl ger y ddor; Gwel'd yr oriau'n myned heibio Heb gael llythyr dros y mor; Anfon ati, paid a'i siomi; Cofia mai dy fam yw hon; Mae dy anufudd-dod yma Yn creu gofid dan ei bron. Pwy sydd genyt ar y ddaear Ond dy fam a'th dirion dad Ag sy'n haeddu cael dy hanes Oil yn gyflawn o bob gwlad? Pwy fu am flynyddau lawer Yn dy wylio rhag un cam? Pwy lafuriodd er dy fagu Ond dy anwyl dad a'th fam? Pwy sydd eto yn dy gofio A gweddio ar dy ran? Cofia, gyfaill, am dy riaint- Anfon lythyr bach i'r fan; Yna bydd llawenydd dirfawr Yn y bwthyn bychan gwiw, Wedi iddynt ddeall yno Fod eu bachgen yma'n fyw. Paid a gadael i bleserau Fyn'd a'th feddwl a dy fryd; Paid a bod yn fachgen afrad Tra yn rhodio hyn o fyd; Paid annghoflo'r cartref gefaist- Dedwydd ydoedd, onide? Pan yn cael cyngorion buddiol Ar y ffordd i deyrnas ne? Mae dy fam, ti wyddost hyny, Yn bryderus ar ei hynt; Ofni hyn ac ofni arall Nad yw'r bachgen megys gynt; Meddyginiaeth dda i'r teulu Fydd yn awr dy lythyr bach 0 wlad bell er dangos iddynt Fod eu mab yn fyw ac iach. IOAN EURON. New York Mills, N. Y. -0- Er Cof Am y diweddar Barch. Alfred Harries ,fu farw mor hynod sydyn ac annys-' gwyliadwy yn ei gartref, y persondy, Coxestown, Harrisburg, Pa., ddydd ,M!awrth, Mehefin 6ed, 1916. Daeth y "Drych" yn ol ei arfer Gyda'i wyneb hawddgar lion, A'r gofyniad yw bob amser, Beth sydd ynddo'r wythnos hon, 'Chydig ddarfu i ni feddwl Y cawn ynddo'r newydd trist Am symudiad un oedd anwyl lawn o'n plith at lesu Grist. Alfred Harries, dyna'r cyfaill Sydd yn destyn hyn o gan; Gwr oedd anwyl gan ei deulu A chan bawb yn ddiwahan; Gyda'i wen a'i wyneb llawen Yn croesawu pawb i'w gol; A digalon 'r ym wrth feddwl Na ddaw Harries byth yn ol. Draw yn Nghymru, gwlad y bryniau, Lie y treuliodd foreu'i oes, Clywodd lais yn dwedyd, cyfod, Dos, cyhoedda Waed y Groes; Ufuddhaodd yntau iddo Bu'n pregethu fiwyddi maith; Gyda mesur da o Iwyddiant 'Roedd ei galon yn y gwaith. Fe nodweddid ei gymeriad A sirioldeb yn mhob man; Caredigrwydd, penderfyniad Parod iawn i wneyd ei ran; Er yn fychan o gorffolaeth, Mawr ei enaid, mawr ei waith; Gweithiwr caled, diwyd, ffyddlawn Fu ef yma ar ei daith. Dyna sydd yn gwneyd y golled I ni heddyw'n gymaint mwy, Gweld rhai eraill mor ddigyffro Eto Duw'n eu harbed hwy; Ond Bfe sydd yn teyrnasu; Dyrys yw Ei lwybrau Ef; u. mor bwysig fod ein hachos Wedi ei selio yn y nef. Bod yn barod pan ddaw'r alwad Fel yr oedd ein hanwyl frawd; Daeth y cerbyd, llamodd iddo A gorphenodd yma'i rawd; Er mor hoff yr oedd o'i gartref Ei deulu bach a'i aelwyd glyd; Eto'r cartref yn y nefoedd Oedd yn gyson ddenu'i fryd. Daeth yr alwad iddo'n sydyn Fel y fellten, finiog, lem, Ac ehedeg wnaeth ei ysbryd At y Gwr fu ar y pren; 'Nawr mae'n ddedwydd yn y wynfa; Nid oes yno neb yn brudd; Stormydd gauaf aethant heibio— Haf tragwyddol yw ei ddydd. O! mor hoff yr oedd o ganu Pan oedd yma ar y llawr, Hen emynau cysegredig Ddywedant am y meddyg mawr; Rhyfedd meddwl na chawn glywed Mwy ei gan a'i iaith ddi sen; Cana heddyw gyda'r engyl "Rhowch y goron ar ei ben!" Mrs. Harries, Bella, chwithau, Sydd mor unig yn y byd; Cofiwch fod yr addewidion Yn parhau yr un o hyd; Fe ofala Duw am dandch; Rhowch eich hunain yn Ei law, A ,chewch eto gwrdd diddiwedd A'ch anwylyd ddydd a ddaw. DAVID R. DAVTES. Nanticoke, Pa.
MILWAUKEE WIS. I
MILWAUKEE WIS. I Yn parhau i fylchu y mae angeu o hyd yn y cylch Cymreig yn Milwaukee, yn mysg yr hen a'r ieuainc. Yn ddiweddar, cymerwyd ymaith Gwen- dolyn Davies, merch hynaf Mrs. Dan- iel Davies, 816 16th Street, yn agos i 16eg oed, wedi bod yn dyoddef am fis- oedd meithion, yn ngafael y darfoded- igaeth. Gwasanaethwyd yn yr angladd gan ei gweinidog, y Parch. Wm. Dabl- man, o'r Mt. Olive English Lutheran Church, yr hwn a roes air uchel i gy- meriad a gyrfa fer y ferch ieuanc hon. Wyres ydoedd i Mrs. Gwen Davies, Hilda Place. Claddwyd ei gweddillion yn mynwent Forest Home. Wedi bod yn lied wael am rai mis- oedd cymerwyd ymaith yr hen frawd Griffith T. Powell, yn 66 mlwydd oed. Bu yn gwasanaethu fel yard clerc ar; linell y Chicago, Milwaukee a St. Paul am dros chwarter canrif. Gan eu bod yn aneddu yn agos i Wanwatosa, yr oedd ef a'i briod yn aelodau o'r eg- Iwys Annibynol (Seisnig) yno dan weinidogaeth y Parch. Howell D. Dav- ies, ac yn ei angladd gwnaeth Mr. Davies sylwadau pur bwrpasol ar fywyd a chymeriad Mr. Powell, a chynorthwyid yn y gwasanadth gan y Parch. Henry K. Jones, gweinidog eg- lwys Milwaukee. Gedy weddw, ac amryw berthynasau agos yma i alaru ar ei ol. Erys Mrs. Powell yn nghar- tref ei merch, Mrs. Jacob Davies, Mason St., Aed a'r gweddillion i'w claddu yn mynwent Jerusalem, Wales, Wis. Ganwyd a magwyd Mr. Powell yn nhueddau Beddgelert, ond treul- iodd ran o'i oes tua'r Dyffryn, Meirion- ydd, a Phenygroes, Llanllyfni. Hefyd y mae yr hen bererin Elijah Evans, wedi ein gadael yn 95 mlwydd oed. Dysgwyliwn air yn helaethach am dano gan rai o'r gweinidogion. Mae ef yn deilwng, os bu neb erioed.
HUMBOLDT PARK. CHICAGO. I
HUMBOLDT PARK. CHICAGO. I xJriodas.—Ddydd Sadwrn, Mehefin y lOfed, unwyd mewn glan briodas, gan y Parch. John E. Jones, y Cymro ieu- anc, Robert Evans, a Miss Keturah Hughes, 3321 Le Moyne St. Yn gwas- anaethu fel gwas a morwyn yn y sere- moni yr oedd Wm. E. Roberts a Miss Phoebe Williams, ac wrth y berdoneg yn tynu seiniau melus yr oedd Miss Eleanor Evans a Mrs. O. J. Davies, yn nghyd ag amryw eraill wedi y wledd oedd yn dylyn y seremoni. Yr oedd nifer fawr o gyfeillion wedi cyfarfod ,i fod yn dystion o'r seremoni ddyddor- ol, ac yr oedd yr anrhegion yn lluosog a drudfawr. Yn y wledd briodasol a ddarparwyd ar gyfer y cwmni, cafwyd amser hwyliog, a dylid cydnabod mai Mr. W. E. Roberts oedd yn gofalu am y deisen. Brodor o Abergele yw Bob Evans, a daeth i'r wlad hon yn union ar ol tan 'Frisco. Y mae ei enw yn un teulu- aidd yn Chicago fel dadganwr; clywir enwau Bob a Jim Lewis fel rhai ufudd i wasanaethu gyda'u lleisiau per. Magwyd Miss Hughes yn Tarwyddir, Bethesda, G. C., ac y mae hi yn eneth ieuanc o gymeriad glan, a'i gwen yn sirioli poib cymdeithas. Y mae y ddeu- ddyn ieuanc yn boblogaidd yn mhlith Cymry Chicago. Gwnant eu cartref yn 1142 Christiana Ave.—Cymraes.
[No title]
Cwynir yn gyffredinol drwy'r wlad, dan ddeddf yr amser newydd, fod rhi- eni yn methu cael eu plant i'w gwely- au, a hi eto yn ddydd Cryn drethu yw cefnu mor gynar ar ganu adar ac awyr lias; ond dyma ofynir gan y plant yn adeg y rhyfel fawr. Dywed- odd R. L. Stevenson brofiad aIIlll un o honynt:
I IF,,.ydd I Bob Meddwl el…
I IF,ydd I Bob Meddwl el Fam ae I Boto Barn eJ Llafar." Y Bdau Nodiant Eto. Mri. Gol. :Gwelaf fod y Solffawyr yn credu mai dyma y nodiant goreu i ddysgu pob math o gerddoriaeth. Gellir yn hawdd brofi mai yr Hen Nod- iant yw iaith gerddorol y byd; dyna ddywed y pianydd penaf sydd yn fyw heddyw, sef Paderewski, a phob cnwareuwr gwir fawr. MEIRIG BACH. Beth Svdd I Mi vn v Byd. Mri. Gol.: Gwelais sylwadau gan rai yn y "Drych" yn dadgan eu syniadau o barth yr emyn sydd yn dechreu gyd- a'r geiriau uchod. Wrth ddarllen_Y pedair llinell gyntaf o'r emyn yn ngwyneb y goleuni, y manteision a'r cyfoeth dihysbydd, sydd wedi ei ddar- paru gan y Creawdwr ar gyfer ac er budd dynolryw, a'r gallu cynenid sydd wedi ei roddi i ddyn yn ei gread- igaeth i agor a daiblvgu pob peth a grewyd ar ei ran; ac hefyd y moddion sydd wedi ei ddarparu ar ei gyfer trwy y gwirionedd er iachawdwriaeth dragwyddol, sawrant braidd yn anni- olchgar, anffoddog a grwgnachlyd, a bron nad ydynt yn adlewyrchu yn an- ffafriol ar ein Cynaliwr a'n Gwared- wr. Onid mwy cydweddol a'r amgylch- iad, y manteision a'r gallu sydd wedi ei roddi yn y dyn, a'r gras anfeidrol sydd wedi ei roddi yn ei gyraedd fydd- ai teimlo fel canu- Y mae yma yn y byd Gyfoeth mawr a golud clyd. Arglwydd dyro i ni nerth I ddadblygu ei lawn werth; Dyro hefyd i ni ddawn I'th glodfori yma'n Ilawn Am dy ddoniau i ni'n rhad Ar y daith i'r Nefol wlad. TRAETH BACH. "Penv-m" vn Aneelur. Mri. Gol.: Sylwais yn y "Drych" am yr wythnos diweddaf, fod rhyw ohebydd o dan ffugenw, yn dymuno arnaf egluro yn mhellach yn mherth- ynas a'r gair "pengrwn." Ofnaf os nad oedd ysgrif feistrolgar a syml y Prifathraw J. M. Jones, darlithydd ar y Gymraeg a'i llenyddiaeth yn mhrif athrofa Bangor, Cymru, yr hon, erbyn hyn sydd yn rhan oesol o'n llenydd- iaeth, yn ddigon iddo ar y pwnc, ei fod wedi ei dyngedu i fyw yn y noe mewn ystyr ieithyddol; ac ofer fyddai i mi a neb arall geisio ei oleuo. Rhaid cael llygad i weled hyd yn nod y goleuni mwyaf Ilachar. Y mae efe fel Ephraim gynt, rhaid gadael iddo. Y mae englyn Owen Meirion, cyf- flwynedig i'r ysgrifenydd, yn un twt dros ben, a diolchaf iddo am dano. Dengys yr englyn dan sylw fod O. M. yn well cynganeddwr nag yw o ramadegydd. Cofiaf iddo fyned ar ddisperod yn myd yr ansoddair o'r Iblaen; y mae cryn amser oddiar hyny hyd heddyw. Lluniodd ryw walch o Arfon, englyn iddo y pryd hwnw, yn diweddu gyda'r llinell ganlynol: "Ansoddair sy'n nos iddo." Y mae lie i bryderu ei fod yn y nos ansoddol hyd yn awr. Piti garw yw hyn; ond dalied ati'n ddygn; feallai "daw goleuni yn yr hwyr." Byddai yn dda i 0. M. a phob copa walltog o honom, gofio y cwpled can- lynol o waith "Ben Bowen bardd" "I enaid fo afionydd Y dyry Duw doriad dydd." Wel, gan fod yr haf yn y tir, ceisiaf dreulio fy oriau hamdden, er prined ynt, ar y meusydd maith ac yn encil- feydd y goedwig dawel, lie caf wrando curiadau calon gynes natur yn nwfn eigion haf unigedd, yn mhell o swn "pengryniaid" mwynion y "Drych." Ffarwel tan y gauaf. CADLE. Y TInn "Aberystwyth." Mri. Gol.: Pan oedd Tanymarian yn parotoi ei Lyfr Tonau ac Emynau i fyned i'r wasg, gorfu iddo oedi beth amser am nad oedd ganddo don yn ei foddio ar yr emyn, "Beth sydd i mi yn y byd? Aeth i'w ben i gael Joseph Parry, Aberystwyth, i ysgrifenu ton. Yn ddamweiniol cyfarfu a chyfaill oedd ar daith i dreulio Sabboth yn Aber- ystwyth. "Pa fodd y mae y llyfr yn dod yn mlaen?" gofynai y cyfaill. "Yn wir," ebe T., "yr wyf yn methu cael ton ar "Beth sydd i mi? Carwn i ti wneyd un gymwynas a mi. Nid oes ond un Cymro yn y byd fedr ysgrifenu ton deilwng o'r geiriau, a hwnw yw Joseph Parry, Aberystwyth. Gan dy fod yn myned yno, rho y llythyr hwn Iddo, a thyr'd a'r don genyt." Foreu Sabboth jpan aeth y cyfaill at ei foreufwyd yn Aberystwyth, yr oedd v don ar y bwrdd o'i flaen, yn gywir fel y mae heddyw. Yn ol fy marn 1, dyma y don oreu yn y byd, ac nid rhy- fedd fod ein cenedl ni yn gwneyd mor' fawr o boni. Y mae eraill a wyddant yr un hanes, a charwn iddynt ddod allan. J. B. Cvir- Talentoff vn San Francisco. Mri. Gol.: Yn un o newyddiaduron dyddiol isan Francisco ymddangosodd y dydd o'r blaen sylw tra dyddorol am Gymro, yr hwn berchir yn fawr yn ein Cymdeithasau Lenyddol Cymreig, ac sydd hefyd wedi cyraedd safle uchel yn mysg caredigion y celfau cain. A ganlyn sydd rydd-gyifeithiad: "Hedd- yw dechreuodd Mr. John Williams, y person lhynaf gyflogir gan y gorffor- iaeth, hwylio yn mlaen gyda'i orchwyl blynyddol o baentio cant neu ychwan- eg o ddarluniau yn anrhegion Nadolig i'w gyfeillion. Dechreuodd baentio 70 mlynedd yn ol (mae yn awr yn 84), a chyfrifir ei fod wedi cwblhau dros saith mil o "water colors" yn ystod ei oes. Ni ofynodd ac ni dderbyniodd erioed gydnabyddiaeth arianol am ei ddarluniau, ond siriolir ei wynebpryd yn fynych wrth son am y 'tal' dder- bynia ei enaid yn nghysegr santeidd- iolaf ei studio gyda'i waith. Paentiodd Mr. Williams ddarluniau Mayor Rolph, City Attorney Long, Judges Hunt a Troutt, a llawer o uchel swyddogion dinesig eraill, a phrisir gwaith y Welsh artist hirhoedlog ganddynt oil uwchlaw geiriau cyffredin eu traethu. Mab i Mr. Williams oedd y diweddar 'minstrel' poblogaidd Johnnie Wil- liams, yr hwn adwaenid ac a gerid o New York i San Francisco. Triga gyda ei ferch, Mrs. Boyd, yn ein dinas. Mae ireidd-der ei flynyddoedd diwedd- af yn syndod, ac yn cael ei briodoli i'w arferion moesol glan. Mae ei gymer- iad da yn gweddu iddo, megys y gwna coron i frenin synwyrol. Yn ystod ei oes gwasanaethodd yn mhob adran o'r llywodraeth ddinesig gydag anrhyd- edd, ac ar hyn o bryd gwasanaetha yn swyddfa Percy V. Long, city attorney. Daeth rhieni ein cyfaill i Dalaeth New York pan oedd efe ond ychydig fiwyddi; trigasant gryn amser yn Utica, Remsen a Trenton, wedi hyny yn ninas New York. Yn 1876, daeth- ant o California. Mae efe wedi gwas- anaethu y ddinas byth er hyny. Bydd yn dyfod i gyfarfodydd y Cymrodorion yn gyson; mae yn adroddwr campus, a chanddo doraeth o ddarnau gwerth eu hadrodd, a chof rhyfeddol o glir. Cy- merai ddyddordeb neillduol yn Eis- teddfod Fawr 1915, a sylwai y dydd o'r blaen mai un o'r pethau nad an- nghofia byth oedd ysgwyd llaw a'r "platform organizer," "y live wire," y "gwr tal o Chicago," ys dywedai "Par o eneidiau i'r dim; efe yn caru can, a minau yn caru lliwiau." Dymunwn iddo oes feithach fyth, ac ar y diwedd, gwmni ysbrydion o gyffel- yb ymgais i baentio testynau yn ngwynfyd anfarwoldeb. MORNANT. Y "eithiad Eto. Mri. Gol.: Dymunaf rifo i chwi y llythyrau cymeradwyol wyf wedi dder- byn am fy nghyfieithiad, fel yma: Un, dau, tri, pedwar, pump, chwech, saith, wyth, naw. Dyna'r oil yn awr,.ond eto heb glywed o California, Oregon a Thalaethau pell eraill. Canmoliaeth wyf yn gael gan yr oil o'r Ilenorion Cymreig yma. Byddant, wrth gwrs, yn defnyddio gwahanol dermau o ed- mygiaeth, ac nis gallaf enwi ond ych- ydig o honynt. Dywed rhat ei fod yn "well a chryfach na'r gwreiddiol;" eraill, "y dylai gael ei gadw fel sample a'i gofio i'r oesau a ddaw." Mae rhai yn chwerw enbyd am na fuasai wedi cael ei wobrwyo. Bydd eraill yn dweyd y bydd y Cymrelgyddion Utica yn sicr o wneyd yn deg ac iawn a mi, ar ol cael amser i'w astudio, am eu bod oil yn foneddigion trwyadl." Nis gwn ond am ddau gyfaill i mi yn eu plith, sef Rees Thomas, y cerdd- or, a John Quincy Hughes, y datgan- wr swynol, Utica, N. Y. Cafodd yr olaf a minau gymeradwyaeth wresog gan yr enwog Dr. Joseph Parry am y modd y canasom ddeuawdau yn ei gyngerdd yn Utica 36 mlynedd1 i'r Hydref nesaf, a buom hefyd yn canu mewn select party o flaen Grant, Conklin a Garfield, a phan ddaw y pethau canyddol yma i'w gof, efallai y gwna dwymo tuag ataf. Dywed un arall "ei fod yn adnabod y beirniad yn dda, a'i fod yn berffaith foneddwr rhadlon a hyfryd, a bydd yn sicr o newid ei farn 'pan wel fy nghyf- ieithiad diguro, a gwneyd iawn trwy- adl am y camsyniad a wnaeth. Rhaid, medd, na welodd fy nghyfieithiad; a thyna wyf finau yn feddwl iddo an- nghofio am dano! Diolch i S. Ap Dewi, Utica, am ei ddoniolwch, am fy mod wedi cael llaw- er iawn o fodd chwerthin yn ei adgyf- ieithiad. Dyna, yn sicr, ydyw cyfieith- iad penmorthwyl, a gwnaeth i mi fedd- wl am y cyfieithiad hwnw o "Mi wel- ais filgi yn neidio dros ganllaw i'r llif oedd yn yr afon," fel yma: "I saw a thousand dog jumping over a thousand hand to the saw in the river." Dyna ddigon, yn awr, gan obeithio fod pawb yn teimlo dyddordeb yn y cyfieithiadau. E. PUNT AN DAVIES. Dvlvn v Mri. Gol.: Fydda i byth yn son am enw yr Un Drwg, ac felly fy nghred i yw fod gormod o son drwg am dano yn y "Drych," eto y mae yn gymeriad go barchus yn ein plith ni, y Cymry. Byddai yn well gan lawer o honynt wneyd i ffwrdd a D. Lloyd George na'r diafol. Mae yn syn y cythrwfigododd tipyn o son am dano! Gofynai Ap Madoc "Pwy yw yr Ys- bryd?" "Beth yw?" ddylasai ofyn. Mae yn syn gymaint o bwy-o sydd ar rywun ymddengys dan ffugenw. Y ffordd i ddod yn enwog a chael an- mharch ar wyneb y "Drych" yw ysgrif- enu dan ffugenw. Dyma bendefigion y "Drych." Y llyfryn nesaf ddylid roi yn anrheg gyda'r "Drych" yw "Pwy yw Pwy?" Ni fyddai allan o le i bwyllgorau Eisteddfodau America feddwl am Pun- tan fel beirniad cyfieithiadau. Wrth ddarllen sylwadau y Critig ar "pengrwn," daethai i fy meddwl nad "pen crwn" sydd ganddo ef; eithr "pen hir." Dangosai ei waith hyny. Pe yn "bengrwn," buasai yn debyg o gydolygu a J. M. J. a'r boys eraill. Credaf fod David Evans, Athens, 0., yn colli yn nglyn a'r hen fuwch "ben- wen," oblegid ni fuasai yn iawn galw y fuwch yn wen, oddieithr ei bod hi ell hun yn "wen," ond ymddengys mai pen y fuwch yn unig oedd yn "wen!" Ond oddigerth i ni adael y "pengrwn," y mae perygl i rai gael y bendro! Pan ar orphen hynyna, dyma Mrs. Dyrnwr yn gwaeddi o'r gegin arnaf ei chofio at Modryb Shan, "pwy bynag ydi hi." "Dywed wrthi, Shon," ebe hi, '"n bod ni'r merched yn hoffi ei sylwadau difyr; a dywed wrthi am ddod allan yn a'mlach; ac os nad yw yn erbyn rheol y "Drych," i Mri. Gol. yru ei 'dress t mi; 'i chyfeiriad, wy'n feddwl, rhag iddi feddwl mai dressmaker wyf." Gall dyn doeth fod yn dduwinydd a gwyddonydd; ond wrth gwrs, rhaid fydd i'r ddau (yn yr un) gydolygu, oblegid nid oes dau fath o wirionedd. Os yn wyddonydd, rhaid iddo ymadael a'r gred i'r byd gael ei greu mewn chwe diwrnod, neu mewn chwe nos; oblegid dywedir, "A'r hwyr a fu a'r boreu a fu" bob dydd, a chymeryd pethau yn Ilythyrenol. Mae y naill yn gymorth mawr i'r Hall. Byddai dadleuon y "Drych" yn fwy buddiol a bendithiol pe y dadleuai pob un yn foneddigaidd. Mae yr "an- ffyddwyr" yma yn synu at y geirfau cas ddefnyddia gwyr yr enwau at wyr y ffugenwau! Teimlwn yn llawen i weled ysgrif yn y "Drych" ar Mrs. D. Lloyd George. Y duedd fu erioed gorfoli y gwr, a son dim am v fam fagodd y gwr. Mae dyn wedi bod yn rhy hunanol-i chi! Ni welir cofadail i fenyw, oddigerth ar lun angel mewn mynwent. Y "gwr" a'r "dyn" welir yn mhob man. Go shabi fu hyny! Diolch i'r "Drych" am son am Mrs. D. Lloyd George. Gadewch i ni gael mwy am y fenyw, a llai am y diafol. Gwelais nodyn Thomas Roderick yn "Nrych" mai 25 yn cyhoeddi fod Cymanfa y M. E. yn Saratoga, N. Y., wedi gwneyd i ffwrdd a'r diafol, a'r hyn a synai yr Hen Shon oedd na ym- osododd yr un o ohebwyr y "Drych" ar y Gymanfa! Beth .pe aem ati, un ac oil, i beidio son am dano yn y "Drych" ar ol hyn? Nid yw Shon yn myned i gyfeirio ato o gwbl oddigerth dan ffugenw o hyn allan. Mae'n rhyfedd gen i weled y Cymry yn ymryson a'u gilydd yn nglyn a "Beth sydd i mi?" Tebyg fod y sawl a'i hysgrifenodd yn teimlo felly, a J. Parry yr un modd wrth gyfansoddi yr hen don odidog. Cynllun Shon fyddai i bawb sydd yn teimlo felly ei chanu, ac i eraill esmwythach arnynt beidio. Mae llawer o Gymry heddyw a byd digon caled arnynt. Hyfrydwch i Shon oedd darllen ysgrif Efrog ar "Ardal Wledig yn Nghymru." Aethym y ffordd hono flynyddoedd lawer yn ol i Pencader a thrwy ganol y Sosiniaid i gyfeiriad Aberaeron. Gelwid y wlad hono yn "Ysmotyn Du" gan yr Ymneillduwyr, ond welwn i mo honi yn dduach na ryw ardal arall. Yn yr un "Drych" cyfarfum a'r hen Ddan Ddu o Scranton yn yr Aifft yn cerdded yn hamddenol yn mhlith y Pyramidiau! Gwelais y Dr. "Ar ei Aden" yn "Nrych" yr 8fed o Fehefin, wedi troi yn aderyn! Ai tybed fod hyn yn gosb arno am wadu fod ysbryd ac enaid mewn anifail? Dysgwyliwn oleuni wedi iddo gyraedd ei lyfrau. SHON Y DYRNWR. Cefnoe-aeth i Lvfrau Cvmreie. Mri. Gol.: Nid heb sail dda y beia y cyfaill, Index, y ffug-sel sydd ynom fel cenedl tuag at lenyddiaeth Gymraeg yn America yn ogystal a Chymru. Pe gellid cael mwy o gefnogaeth i gy- hoeddwyr llyfrau Cymraeg, byddai ein llenyddiaeth, yn ddiameu, yn llawer cyfoethocach nag ydyw ar hyn o bryd. Fel rheol, prin iawn ydyw gwybodaeth llawer o'n pobl ieuainc yn nghylch cerddoriaeth er engraifft, er fod y mwyafrif o honynt yn meddu lleisiau rhagorol, ac fe ddylid cael llyfrau pwr- pasol, rhad a syml, i'w rhbddi yn llaw pob un sydd yn meddu tuedd yn y cyfeiriad hwn, er dadblygu y llais ac eangu eu gwybodaeth a'u medr yn y gangen werithfawr a dyddorol hon o ddysgeidiaeth. Buaswn yn teimlo yn ddiolchgar pe bae rhyw gyhoeddwr yn gweled ei ffordd yn glir i ddwyn allan ddeuddeg cyfrol fechan ddestlus yn mhob un o'r pynciau a ganlyn; neu ynte, cyhoeddi un gyfrol helaeth drwchus yn cynwys yr oil: Amaethyddiaeth, barddoniaeth, cerddoriaeth, cyfrifeg, daeareg, gardd- wriaeth, gramadeg, llawfer, llawys- grifiaeth, llysieuaeth, morwriaeth, ser- yddiaeth, &c. Yn wir, nid annyddorol ychwaith fyddai cael erthyglau byr- ion (heb fod dros un colofn) yn y "Drych" yn wythnosol. Buasent yn sicr o brofi yn fwy buddiol na'r lie am- lwg a roddir ynddo i diafol, yn llawer iawn rhy fynych. Carem glywed yn mhellach gan Index ar y mater hwn, a chael tipyn o'i olygiadau ef yn y cyfeiriadau hyn. !Mae y brawd yn gwybod yn dda drwy brofiad beth ydyw llafur mewn cyfan- soddi, casglu yn nghyd, cyhoeddi a gwerthu ei gynyrchion llenyddoI; ac fe all agor llygad llawer un o honom a'n "collio" dipyn mewn ymdrafodaeth o r fath. J. E. J.
COLUMBUS, 0.
COLUMBUS, 0. Gan Thos. Roderick. Mehefin 27, 1916.—iBu farw John D. Evans yn ei gartref 301 N. Fourth St., Newark, 0., Mai laf, o ddolur y galon, a bu yn dyoddef o'i herwydd am lawer o fisoedd. Yr oedd yn 79 oed. Ganwyd ef yn sir Aberteifi, D. C., Ebrill 12, 1837, a gyda'i rieni, David a Sarah Evans a pedwar o frodyr, Daf- ydd, Richard D., William a Lewis D. Evans ymfudodd i'r Amerig ar long hwyliau. Yn 1852 sefydlasant ar fferm gerllaw Newark, 0., ac yno y bu- Ont am rai blynyddoedd, ac yn 1860, symudodd i Columbus, ac yno y dysg- odd y gelfyddyd o blastro. Yn 1870, o herwydd fod ei iechyd yn gwaelu, symudodd efe a'r teulu ar fferm yn swydd Delaware, gerllaw Westernville, 0., a bu yno hyd 1890, pan y gwerth- odd y fferm, ac y prynodd fferm yn agos i Vanatta, O. Yn 1903, fe werth- odd y cyfan oil, ac aeth yn ol i fyw i Newark, lie y diweddodd ei ddyddiau. Yn 1863, ymbriododd a Sarah Evans, Newark, ac o'r undeb hwn ganwyd saith o blant, ac mae chwech yn fyw, John L. a David H., Columbus, 0.; Mrs. Sadie Easterday; Mrs. M. J. Cabaniss; Mrs. Sid. Rees a Mrs. Geo. L. Hughes, Newark, O. Ymunodd Mr. Evans ag eglwys M. C. Elmwood Ave. yn y flwyddyn 1858, a phan ddarfydd- odd yr achos Cymreig ymunodd a'r eg- lwys laf A. Gadawodd i alaru ar ei ol ei briod a'r plant a'u teuluoedd. Yr oedd Mr. Evans yn boblogaidd iawn yn Newark a Columbus, a bu yn cario busnes helaeth fel iplastrwr. Yr oedd yn frawd i'r diweddar Barchedig W. D. Evans, awdwr y Llyfr "Dros Gyfandir a Chyfanfor." Cynaliwyd y gwasan- aeth angladdol yn y cartref Mai 4, 1916, y Parch. Robert Northey, 1st. M. E., a'r Parch. C. Hazlett o'r eglwys laf Bresbyteraidd yn gweinyddu. Daearwyd yr hyn oedd farwol o hono yn mynwent Cedar Hill, Newark, O. Mae y chwaer Mrs. Joshua Jones, Kellogg Ave., yn wael iawn ei hiechyd, ac nid oes ond gobaith gwan am ad- feriad iddi. Mae wedi bod yn wael iawn er ys blynyddoedd. Mr. Gray, mab-yn-nghyfraith Mrs. Thomas L. D. Davies, Lex. Ave., sydd yn wael iawn o'r typhoid fever. Go- beithio y 'bydd iddo adferiad buan. Bu Mr. a Mrs. Abbie Jones, Vene- docia, 0., ar ymweliad a'u mab, Irvine, am ychydig ddyddiau. Yr oeddynt hefyd yn mwynhau y moddion cy- hoeddus yn eglwys yr M. C. ar Long St. ar y SaJbboth.
[No title]
Un byr ei air nac ofn neb oedd Ar- glwydd Kitchener; a hir y cofir ei ry- budd i'r Fyddin Brydeinig wrth ei chychwyn i Ffrainc i ddechreu y Rhy- fel: Gochelwch y gwin a godineb- "Beware of wine and women."
Advertising
CANTATA. The "COMMANDMENTS" by PETER EDWARDS, Mus. Bac. English & Welsh Words. Send for sample copy—50 cents. Special terms to Choirs. Selling agent in U. S. A., R. Morris Williams, Box 256, Utica, N. Y. >
[No title]
I MARGARET E. HUGHES. I
NODION 0 WILKES-BARRE. PA.…
NODION 0 WILKES-BARRE. PA. I Oddiwrth Mair Llechid. I Mae cryn amser wedi myned heibio oddi ar yr anfonais ychydig newydd- ion, er i ami i beth ddygwydd a ddy- lasai ymddangos, ond ryw fodd yn teimlo yn ddiawydd at y gwaith o ys- grifenu, neu yn dysgwyl wrth eraill. Y pethau diweddaraf yn ein plith ydyw goruchwyliaeth angeu. Dydd Iau, y 15fed cyfisol, bu farw yr hen gyfaill Thomas 0. Roberts, wedi ond, ychydig ddyddiau o salwch dan y pneumonia. Yr oedd wedi mwynhau iechyd da, ac yn lion fel cog ibob am- ser, ac yn dylyn ei alwedigaeth fel gof gyda y Lehigh & Wilkes-Barre Coal Co. Er yn 72 mlwydd oed, yr oedd yn weithiwr caled, ac wedi bod felly ar hyd ei oes. Bu am rai blynyddau yn Milwaukee, Wis., lie mae iddo lu o gydnabod a chyfeillion, a rhai perthyn- asau yn fyw. Aeth yno at ei gefnder, Robert Owen y gof, flynyddau yn ol. Byddai wrth ei fodd pan gyfarfyddem ag ef yn son am Milwaukee, ac am yn amser yr arferem ganu a chystadlu. Canwr tenor swynol oedd Tom Roberts. Genedigol ydoedd o Bettwsycoed. Daeth i'r wlad hon 45 mlynedd yn ol. Brydnawn Sul, y 18fed, daeth llu mawr i dalu y gymwynas olaf i'r hen gymer- iad dohiol a dyddan. Gadawodd mewn galar dri o feibion, ac un ferch, David, John, Arthur a Jane. Gwasanaethwyd yn absenoldeb ei weinidog, y Parch. R. R. Davies, gan y Parchedigion E. J. Morris, W. J. Day a J. M. Pritchard. Yr archgludwyr oeddynt ei hen gyfeill- ion, Henry G. Jones, Thomas D. Wil- liams, Rees W. Morgan, Richard Wil- liams, James Igo a Thomas Williams. Claddwyd yn mynwent Hollenback, lie y gorwedd ei anwyl briod er's tua tair blynedd. Heddwch i'w lwch. Gor- chuddiwyd ei arch a blodau heirdd oddiwrth ffryndiau iddo a'r teulu, ac yr oedd llu o'i gydweithwyr o bob cen- edl yn ei angladd, a'r Local No. 7 wed,i troi allan yn gryf yno. Un arall ymadawodd a'r fuchedd hon wedi hir gystudd ydoedd Miss Grace Jones, merch y diweddar Thomas T. Jones a'i briod, Blackman St. (Thomas Jones y Pant fel oedd fwyaf adnabyddus i bobl Bet,hesda) a Mrs. Jones yn enedigol o Pen y Mynydd, Mon. Dyoddefodd Grace gystudd maith am yn agos i flwyddyn, ac un caled yn yr wythnosau diweddaf hyn, ond dyoddefodd yn dawel a dirwgnach gan bwyso ar yr Hwn oedd yn garu, sef ei cheidwad Iesu Grist, a chafodd fyned ato yn ddiameu i fyw byth heb gur na phoen. Cafodd ei galw yn yr oedran cynar o 29 mlwydd oed. Ga- dawodd mewn galar a hiraeth fam weddw, tair chwaer a ibrawd. Yr Ar- glwydd a'u nertho eto yn yr amgylch- iad cyfyng hwn. Daeth torf fawr i'w hebrwng i dy ei hir gartref prydnawn d'dydd Mawrth, y 27ain. Gwasanaeth- wyd yn effeithiol gyda dweyd yn dda am dani, a siarad pethau gwerth i'r byw i feddwl am danynt gan ei gwein- idog. y Parch. T. L. Jones a'r Parch. H. W. Griffiths, Plymouth, ei chyn- weinidog, pan yn byw yno. Claddwyd ei gweddillion gyda pharch, a'r blodau yn Iluosog oddiwrth deulu a ffryndiau yn gorchuddio yr arch, ac yn mynwent Hanover Green y gorphwysa gyda ei hanwyl dad. Cafodd y fath ergyd pan fu efe farw yn sydyn, fel na fu byth yn teimlo yn dda ar ol hyny. Yn ddiweddar, collodd Mr. a Mrs. John Davis, McLean St., ferch anwyl, sef Lina Davis, yn 21 mlwydd oed, wedi hod yn nyohu am faith amser. Cydymdeimlwn yn fawr a'r teuluoedd profedigaethus ar ol eu rhai anwyl. Lie mae Harry O. Jones, y gohebydd. Maddeued i mi am fyned yn agos i Ashley i hysbysu am ein cydnabod. Heddyw daeth ein gweinidog, y Parch. R. R. Davis, yn ol o'r Gorllewin wedi cael amser rhagorol, a chwrdd a pherthynasau a chyfeillion fyrdd i ni. Cariodd eu cofion adref i ni, a diolch iddynt e,l am gofio am danom. Der- bynied ihwythau oil ein cofion cynes drwy y "Drych." Cawsom yn ddiweddar yn absenol- deb ein gweinidog ddoniau y pwlpud o bell ac agos. Yn eu plith, y Parch. David Edwards, Lake Crystal, am Sab- both, a dploedd genym fel ffryndiau yma a Plymouth gael bod yn ei gym- deithas ddyddan rai dyddiau. Gwel- ais ei hen gyfeillion o Plymouth, y (bum yn ymweled a hyny gydag ef, y dydd o'r blaen yn ymofyn tybed a gyraeddodd gartref gan na chlywsom air o'i hanes wedi iddo ymadael oddi yma. Yr oeddym ryw ddysgwyl y buasai yn galw ar ei ffordd yn ol. Yn wir, un doniol dros ben ydyw Mr. Edwards, aeth dros lawer o hanes hen gymeriadau y Bont a'r cylch gyda Mrs. Edwin Davis, a Mr. a Mrs. Robert Jones a Mrs. Llyw- elyn Jones, sydd o'r lie hwnw, ac yn byw yn Plymouth yn awr. Rhyfedd mor felus gan bawlb gwrdd a rhai o'u hen ardal enedigol. Cofion cynes yr oil o'r cwmni ato ef a'r teulu. Miss Miriam Williams (Eos Shawnee) sydd wanaidd ei hiechyd. Mae yn bwriadu myned am daith i'r Gorllewin am adgyfnerthiad, a dymun- wn hyny iddi yn fuan. Chwaer gared- ig, ac yn dymuno yn dda i bawb bob amser, ydyw yr Eos, a pharod ei chym- wynas. Mae llu o'r lie hwn wedi ymadael i leoedd eraill yn ddiweddar i weithio, ac yn parhau i fyned.
MRS. MARGARET E. HUGHES. CAMBRIA.…
MRS. MARGARET E. HUGHES. CAM- BRIA. WIS. Degau o'm hen gym'dogion—a alwyd I wyliau pur Seion; I oed teg gadawyd hon Rywfodd, tu yma i'r afon. Ar randir pererindod-yr anial Mae'r hoenus fam hyglod Ddeil yn hir ireiddiol nod Yn nheulu Iesu isod. Penod fyg pen,defiges--addfeda Ddyfodol ei hanes; Daw nod ei gariad yn nes Yn nef fwyaf ei fynwes. —Bardd yr Hendref. Darlun cywir iawn ydyw yr uchod o un o ddarllenwyr hynaf y "Drych," sef Mrs. Margaret Hughes, Cambria, Wis. Wedi deall fod Index, un o olyg- yddion y "Drych," yn awyddus am i'r darlun ymddangos, cymerais yr hyfdra o ofyn caniatad Mrs. Hughes a'i merch, Miss Jennie L. Hughes, i'w gyhoeddi gydag ychydig o hanes bywyd y fon- eddiges oedranus. Mae'n debyg mai ychydig o ddarllenwyr y "Drych" sydd yn fyw heddyw wedi cyraedd oedran mor addfed i Mrs. Hughes heb ddan- gos fawr o arwyddion henaint. Y mae yn hen iawn, yn agos i 90 mlwydd oed, ond ni thybiai neb hyny wrth edrych arni, wrth ei chlywed yn siar- ad, ac wrth ei gweled yn cerdded. Y mae mor sionc, mor hoew, ac mor ys- gafn ei throed a hyglyw ei llais ag un- rhyw ferch ieuanc. Synais pan ddy- wedwyd wrthyf yn Nghymanfa Cam- bria ei bod mor hen. Cymer ddyddor- deb annghyffredin yn y "Drych," ac y mae yn meddwl llawer iawn o hono. Pa sawl un o ddarllenwyr y "Drych" sy'n fyw heddyw wedi derbyn pob rhif- yn o hono yn gyson er pan sefydlwyd ef yn 1851? Y mae Mrs. Hughes yn un o honynt, ac nid wyf yn meddwl iddi golli yr un rhifyn. Yn y Ceunant, Llanberis, Gogledd Cymru, y ganwyd Mrs. Hughes lonawr 27, 1827, a merch ydoedd i Ellis Daf- ydd a Mary Davies, y Ceunant. Daeth drosodd i'r America yn 1851-blwydd- yn sefydlu'r "Drych"—a chymerodd y daith bum' wythnos i'w chyflawni. Enw y Hong ydoedd "Universe." Wedi cyraedd New York arosodd Mrs. Hughes yn y ddinas hono, ac yno y bu am chwech neu saith mlynedd. Y mae yn New York gyfnewidiadau an- ferth er yr adeg hono, ac nid oedd capel y Methodistiaid ar 13th St. wedi ei adeiladu y pryd hyny. Deallais oddiwrth Mrs. Hughes mai ar Allen St. yr oedd y ddeadell Fethodistaidd yn ymgynull y biynyddoedd cyntaf hyny, ac mai y Parch. W. C. Rowlands, D. D., oedd y gweinidog, yr hwn a olynwyd gan y Parch. Wm. Roberts. Yn 1857, priodwyd Mrs. Hughes gyda William Hughes, Llanddeiniolen, sir Gaernarfon, yn New York, y Parch. Wm. Roberts yn gweinyddu'r sere- moni. Wed'yn symudodd Mr. a Mrs. Hughes o New York i Middle Gran- ville, lie y buont am ryw dair blynedd, ac ar ol hyny daethant i'r Ceunant, Welsh Prairie, Wisconsin. Bu Mr. Hughes farw yn 1894. Symudodd Mrs. Hughes a'i merch, Miss Jennie L. Hughes, o'r hen gartref yn y Ceunant i fyw i Cambria, 14 mlynedd yn ol, ac nid oes yn y dref a'r ardal eu caredic- ach na'u tynerach. Y mae eu croeso i gyfeillion yn ddiarebol, a'u croeso i ddyeithriaid yn cynyrchu cariad tuag aitynt sy'n gwneyd cyfeillion mynwesol o honynt. Y mae i Mrs. Hughes bedwar o blant yn fyw, sef Hugh W. Hughes, yn byw ar hen fferm ei daid a'i nain yn Mryn Adda, Welsh Prairie, Wis.; Ellis E. Hughes yn byw yn hen gartref ei rieni, sef Ceunant, Welsh Prairie; Maggie, sef IMrs. Griffith E. Roberts, Main Spring, yn byw yn Cambria, Wis.; a Miss Jennie C. Hughes yn byw gartref gyda'i mam yn Cambria, ac yn hynod o ofalus a thyner o honi yn ei henaint. Mae'r oil o'r plant mewn amgylchiadau cysurus iawn, ac y mae pawb yn hoff o honynt. Duw roddo nerth ychwanegol i'r hen chwaer gar- edig a'i theulu i barhau yn ir ac ieu- I an.c.Cyfaill i'r Teulu.