Lloyd-street, -Llanelli.I|1916-08-30|Y Tyst

Lloyd-street, -Llanelli.I

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

Lloyd-street, Llanelli. I Brynmor wedi mynd I—Nid oes odid eglwys heddyw nad ymunodd rhai o'i bechgyn a'r fyddin, ac amryw o'r rhai a ymunasant a aeth- ant yn ebyrth i gynddaredd y gyflafan waedlyd. Gwelodd yr eglwys uchod ddeg-ar-hugain tea ddeugain o'i bechgyn yn ufuddhau i archiad eu gwlad, ac aeth ar ei deulin i ymbil am gysgod iddynt ynghanol ergydion y fagnel a fflach- tadau r cledd. Er ffyrniced y frwydr, credid o hyd y cedwid y rheng yn gyfan; ond ychydig ddyddiau'n ol clywyd fod bwlch wedi ei agor. Derbyniodd Mr Richard Davies, un o ddiacon- laid parchns Lloyd-street, y newydd trist fod ei fab Brynmor, ac efe ond llanc ieuanc dwy ar hagain oed, wedi ei ladd yn Ffrainc ar y lOfed o Orffennaf. Ymunodd Brynmor a'r fyddin yn gynnar, ac nid hir y bu cyn cael ei alw i gymryd ei le'n y ffos a oleuid gan y fflam erchyll. Gwyddem am y gwaith peryglus ddisgynnodd i'w ran. ond ni thywyllodd ein gobaith yn ei gylch, ac ni pheidiodd ein gweddi. Ond ft 1 amryw eraill o'n bechgyn annwyl, cafodd Bryn ieuanc fedd yn naear yr estron heb riaint a cheraint yno i gymysgu dagrau'u calon A'r gro cysegredig. Yr oedd yn fachgen caruaidd, yn un a berchid ac a gerid gan bawb. Syniai'r egjlwys yn uchel amdano, a'r biodau a blanna ar 01 fedd bychan sydd wlyb gan ddagrau'i hiraeth. Cydymdeimlir yn fawr a Mr Davies- a'r tenia yn eu profedigaeth lem. Nerth gaffont i vmgynnal dan yr ergyd, a huned Bryn annwyl hun yr arwr ieuanc roddodd ei fywyd yn aberth yn nydd y ddrycin. Er pelled ei orweddfaa o Gymru, cbladdwyd mohono tuallan i' erwDuw ae ni agorir bedd iddo'n serch y rhai a'i hadwaenai. A

[No title]

Advertising

I Jiwbili y Parch. D. A. Griffith.

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

Jiwbili y Parch. D. A. Griffith. Ar y-i^fed a'r i6eg o'r mis hwn dathlwyd Jiwbiti gweinidog parchus Troedrhiwdalar. Ar yr un dyddiadau yn y flwyddyn 1866, ac efe yn llanc gwridgoch, tanllyd, yr ordeiniwyd ef yn olynydd i'r Hybarch D. Williams. Ar ddydd- iau urddiad Mr. Griffith gosododd y patriarch- fachgen (chwedl Kilsby) ei swydd fel gweinidog o'r neilltu. Bu fyw am wyth mlynedd ar ol hynny, a phrofodd ei hun yn dad caredig a brawd siriol i'w olynydd. Enwog yw gweinidogion Troedrhiwdalar am lafur maith a Iiwyddiant mawr. Tri gweinidog —Mr. Griffith, a'i ddau ragflaenydd--a wasan- aethodd Dduw yn yr eglwysi hyn am gynifer a 158 o flynyddoedd. Ni fu'r praidd heb fugail am foment yn y cyfnod hirfaith hwn, oherwydd gofalent fod yno weinidog newydd yn barod i gymryd lie yr hen cyn iddo ymddiswyddo. Anturiaeth fawr i wr ieuanc o'r coleg ydoedd dilyn Isaac Price a David Williams, ond gwyr pawb fod David Afan Griffith am hanner canrif wedi rhodio fel dyn a gwasanaethu fel gweinidog yn hollol deilwng ohonynt. Fel pregethwr, pwyll- gorwr, gweinidog, arweinydd i enwad, a dyn cyhoeddus, anodd cael un llawnach nag efe. Ni chododd mudiad mewn crefydd na moes, gwleid- iadaeth nac enwad ers hanner canrif na bu ef yn ffigiwr amlwg ynddo. Nid oes neb yng Nghymru wedi dal, ac yn dal, mwy o swyddi na Mr. Griffith. Yn y Cyfarfod Chwarterol Cymreig a Seisnig ac yng Nghymanfa'r Sir cyd- nabyddir ef fel arweinydd a thad. Yn yr Undeb llanwodd bob swydd, fel y sylwai'n chwareus yn y cyfarfod anrhegu, o gadw'r drws hyd at eistedd yn y Gadair.' Cynrychiolodd yr Undeb yn urddwisgiad Caernarfon a'r coroni ym Myn- achlog Westminster. Efe yw Ysgrifennydd Ariannol yr Undeb a Chadeirydd y Cyngor. Golygodd y Diwygiwr, a gofalodd am y Blwydd- iadur am rai blynyddoedd. Gwasanaethodd fel ysgrifennydd Coleg Coffadwriaethol Aberhonddu am ddeugain mlynedd, a bu'11 llywydd i'w Bwyll- gor. Noddwr cryf i'r Genhadaeth ydyw, ac aelod j o Fwrdd y Gymdeithas. Mae yn un o'r pedwar ] sydd yn fyw o aelodau Cyngor Sir cyntaf Brych- einiog. Ni wrthwynebwyd ef ond unwaith, sef yn yr etholiad cyntaf. Cynrychiolir y Cyngor Sir ganddo ar y Bwrdd Canol Cymreig a 1,IY5 y Brifysgol. Mae hefyd yn aelod o'r Bwrdd Diwinyddol. Er cynifer y pwyllgorau a'r cvng- horau y perthyn iddynt, nid oes ei ffyddlonach yng Nghymru i gyd. Dichon mai yn ei ffydd- londeb diball y rhagora ar bawb o'i frodyr. Brodor ydyw o I/angadog, o'r llinach bendelig- aidd a gynhyrchodd Dr. Griffith John, David Griffiths (Madagascar), Syr John Williams a'r Prifathro Dr. Griffith Jones. Breintiwyd ef a chorff cryf a hardd, meddwl treiddgar a byw, ewyllys gref, teimladau tyner, ac egni a bair iddo glirio ryniau o waith dan wenu. Cafodd addysg dda a gras lawer. Ffodus rhyfeddol fu yn ei deulu. Anodd meddwl am well esiampl o aelwyd Gristionogol Gymreig na'i eiddo ef yng Nglandulas. Cadd briod sydd yn bopeth y dylai gwraig gweinidog fod, ac wyth o blant sydd yn addurn i grefydd eu rhieni. Nid rhyf- edd fod ei frodyr yn y weinidogaeth, ei gyfeillion lu o bob plaid ac enwad, a phobl garedig ei ofal wedi mynnu dathlu ei jiwbili mewn modd teilwng. Wele ef ymhen hanner canrif i ddyddiau ei urdd- iad yn sefyll fel tywysog i dderbyn gwarogaeth ei Enwad a'i genedl wedi llafur diflin a gwas- anaeth llwyr. Cynliadledd y Cyfarfod Clnvarter ac odfeuon pregetliu yn Nhroedrhiwdalar a'r tri chapel arall a gymrodd le dydd Mawrth. Cyfarfodydd y Jiwbili yn yr ystyr lwyraf a gafwyd dydd Mercher. Nis angholir yr olygfa hyfryd welid y bore hwnnw. Gwyr traed wrth yr ugeiniau a dynnent tua'r capellle yr addolir y gwir Dduw ers dros ddau can mlynedd. Gwelid hefyd fodur- iau, cerbydau a meirch, pobl ar eu holwynion o bob cwr o Frycheiniog a Maesyfed, ac hefyd o Gaerfyrddin, Morgannwg, Mynwy ac Aberteifi. Pregethwyd yn yr odfa ddeg yn Saesneg gan yr Athro Joseph Jones, ac yn nerthol iawn yn Gymraeg gan y Parch. O. L. Roberts. Yn v pryuhawn cynhaliwyd y cyfarfod dathlu ac anrhegu. Ceisiai cynhulliad anferth le mewn capel na ddaliai hanner y bobl. Yr oedd yn agos i hanner cant o weinidogion yn bresennol. Ar wahan i'r rhai a gymrodd ran, gwelid yno o weinidogion y ddau Gyfundeb y Parchn. T. Gwyn Thomas, Aberhonddu David Lloyd, Cwm- rhos W. M. Saer, Pennorth W. H. A. Morgan, B.A., Talybont Lewis Beynon, Builth; E. T. Parry, Cerrygcadarn W. Roderick, Aberedw D. Maldwyn Jones, Rhayader; T. Gwydrim Davies, Tredwstan R. Williams, Brychgoed a Gomer Harries, Llaligyiiidr ac o'r tuallan y Parchn. R. Jones, Berriew D. Tafwvs Jones, Caerffili; W. Dyfodwg Davies, Treforris; D. Wynne Evans, Lluudaiii J. Hughes, Blaen- garw J. Grawys Jones, Aberdar B. D. Davies, Gwauncaegurwen E. J. Edwards, Cwmbwrla D. Jeremy Jones, Cwmllynfell; R. D. Jenkins, Rhymni; R. W. Jones, Pontyrhyl Idris Evans, M.A., East Ham; J. T. Davies, M.A., B.D., Bingley; W. Harries, B.A., B.D., Ashton-in- Makerfield D. Davies, Hanover J. S.Williams, Llanvapley; J. Tegryn Phillips, Hebron; D. Williams, Mynydd Cynffig Morgan Jenkins, iVbercynon T. James (B.), Pisgah; W. Jones (B.), Glyncorrwg; a — Jones (B.), Pantycelyn. Ymhlith y lleygwyr gwelwyd y Cynghorwyr Ben Davies, Beulah W. H. 0. Thomas, Llanwrthwl Mri. S. M. Bligh, M.A. (bargyfreithiwr), Cilmery John Williams, Waunwen Thomas Davies, Dlundain D. Rowland Gay ac E. Saunders Morgan, Llanwrtyd; Rhys Jones a M. Morris, Dlandrindod; John Price, G. & L., Beulah, &c. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. T. A. Penry, Aberystwyth. Llanwyd y gadair gan y Parch. W. Davies, Llandeilo. Dy- wedai efe mai oedran oedd ei gymhwyster i lywyddu y diwrnod hwnnw. Yr oedd efe a Mr. Griffith yn gyfeillion didor ers 55 o flynyddoedd. Yn ieuanc y daethai Mr. Griffith i'r Coleg, a chadwai ei ieuenctid a'i hoenusrwydd hyd y dydd hwnnw. Cymeriad Ilawn, cyfan vdoedd, fel ffrwvthlawn bren afalau'n ffrwvthloni all round. Yr oedd yn enghraifft fyw o Ymneill- tnaeth ar el goreu. Yna sylwodd y Cadeirydd fod llythyrau lawer wedi cyrraedd, a bod rhaid darllen un ohoiiyiit-Ilythyr diddorol a thyner y Dr. E. Griffith Jones, Bradford. Darllenwyd hefyd bedwar o englynion tarawiadol o waith Dewi Medi, ffrind a chyd-fyfyriwr i Mr. Griffith. Yn nesaf darllenwyd papur gan y gweinidog ei hun ar ei brofiad am hanner canrif vn y wein- idogaeth. Cafwycl gancldo bapur hollol nod- weddiadol o'i graffter a'i svlw, ei dynerwch a'i ofal, ffrwyth ei fyfyrdod a chynhaeaf ei gof. Cyfeiriai n ddiddorol at y brodyr a lafurient vn y ddwy sir ar adeg ei urddiad, eitlir cyfyngodd ei hun yn bennaf i'w faes annwyl ei hun. Ad- lewychai ymhob brawddeg ei gariad at ei bobl, a'i ffyddlpndeb hwythau tuag ato. Ni chytunas- ent roddi iddo gyflog arbenuig, a dibynasai efe yn hollol ar eu hewyllys da heb unrhyw ym- rwymiad. Cofiai hanner cant o dai, oedd yn awr yn adfeilion, yn llawn pobl; eithr er lleihau o'r boblogaeth, arddelid Crist gan gynifer yn awr as yn y dyddiau gynt. Ar ol y papur galwyd ar Mr. John Jones, Beulah (brawd i'r athrylithgar Buallt Jonee) cadeirydd y pwyllgor anrhegu, i fynegi teimladau da yr eglwysi at y gweinidog. Cofiai Mr. Jones gyfarfod jiwbili Mr. Williams 63 o flynyddoedd yn lfaenorol. Cawsai efe Mr. Griffith yn ffrind ac arweinydd. Pleser ganddo oedd cvflwyno cheque i arwr y cyfarfod am £ 150, gan ychwanegu y disgwylid ^50 arall eto i ddod i law. Y Parch. R. J. Williams, Aberhonddu (Cad- eirydd y Cwrdd Chwarter) a gynrvchiolai'r Cyf- undeb. Yr oedd Mr. Griffith yn gyfundeb ynddo ei hun, a mwy na chyfundeb. Yr oedd bob amser yn ffyddlon, yn barod i waith, ac yn wastad yn amlygu'r teimladau goreu tuagat ei frodyr leuainc. Dywedid yn ddiweddar mai ystyr D.A.G. oedd, Dyn o anfarwol goffadwr- laeth. lAefarai y Parch. R. James, Uanwrtyd, fel Uywydd y Gymanfa. Adwaenai efe ei gyfaill a'i gymydog ers 51 o flynyddoedd. Cymhwvsai ato ddywediad Bacon—' tUnvn, parod a manwl.' Cryf oedd o ran corff a meddwl. Nid oedd ei well am drefnu ei amser fel ag i gael hamdden i wneuthur popeth, a phopeth vn dda. 1^ W wasanaeth rhagorol fel vsg?ifennydd y Coleg. Teithiasai'r Prifathro Lewis jiwbili o filltir- oedd er mwyn bod yn bresennol. Meddyliai yr eglwysi, y Cyfundeb a'r Undeb yn uchel am Mr. Griffith, ond ni pherchid ef yn uwch yn unman nag yng Ngholeg Aberhonddu. Yr oedd rhyw- beth yn y Coleg yn cynhyrchu hirhoedledd. Troisai Mr. Griffith ymhob cylch posibl i wein- idog, heb esgeuluso ei bulpud ei hun. Mawr fuasai ei wasanaeth fel ysgrifennydd y Coleg. Yr oedd bob amser yn bresennol. Yr un fyddai barn y nef a barn y ddaear am dano—' Da, was da a ffyddlon.' Llawenydd oedd cael tystiolaeth Llywydd Undeb, y Parch. Jacob Jones, i waith mawr MI/r r. Griffith dros ei Enwad. Yr oedd yr Enwad i gyd yn llawenhau yn ei jiwbili, ac yn ei Ion-

COLOFN YR EGLWYS.

Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau

Dyfynnu

Rhannu

yn nydd ein cyfyngder ? Dylai fod yn driphlyg. Ynghyntaf ac yn bennaf, dylem ofyn i Dduw IwyddoEi achos mawr. Yn ail, dylem ofyn i Dduw amddiffyn ein dewrion sy'n brwydro ar dir a mor, a rhoddi buddugoliaetli fuan iddynt Yn drydydd, dylem ofyn i Dduw i roi gwell delfrydau i fywyd y gelyn, a'i droi yn ol i'r hen ffordd dda gerddai'r goreugwyr gynt yn ei hanes. Dyna fyddai gweddio dros ein gelynion yn ol cyfarwyddyd ein Harglwydd Iesu. 3. Fod ffyddlondeb i'r Cwrdd Gweddi yn nydd cyfyngder yn sicrhau Iiwyddiant yr achos goyeit. Nid oes eisiau profi'r gosodiad hwn. Mae'r syl- wedydd mwyaf arwynebol o gwrs hanes Eglwys Crist yn argyhoeddedig o'i rym. Yng ngweddi- garwch yr Eglwys y gwel Duw Ei gyfle i roi Ei fendith. Pan glafychodd Seion yr esgorodd hefyd ar ei meibion.' Ychydig o swn achub glywir heddyw. Ymhob gwlad clywir swn neu adswn y magnel yn rhuo, dolefau clwyfedigion a galar anwyliaid y lladd- edigion. Llawn yw'r ddaear o swn difrod a dinistr, ond ychydig o swn achub a glywir. Onid yw yn bryd i ni, ar y rhai y daeth ter- fynau'r oesoedd, i ddeffroi o'n difaterwch a'n cysgadrwydd ysbrydol: Gwae y rhai esmwyth arnynt yn Seion.' Daw dyrysbynciau mawrion i Eglwys Crist o'r rhyfel; ni ellir en dadrys ond yn awyrgylch gweddi. Deffrown a chodwn at ein gwaith. Mynnwn adfer y Cwrdd Gweddi i'w ogoniant, ac yna clywir swn achub a buddugoliaeth a heddwch ymhob bro. Coronir Iesu'n ben, a thyr gwawr y dydd gwyn pan welir mai Segurdod yw clod y cledd, A rhwd yw ei anrhydedd.'

Papurau Newydd Cymru

Y Tyst

5 erthygl ar y dudalen hon