Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
. GLOYWI'R GYMRAEG.I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GLOYWI'R GYMRAEG. [Danfoner pob gofyniad a gohebiaeth ynglyn a'r golofn hon i'r Parch. FRED JONES, B.A., B.D., Rhymney.] JR.—' Yn ddiweddar, lnewn eisteddfod heb fod nepell o gwelais y geiriau a ganlyn:- Rhyswr Unllais '—Gwobr £ 1." Ddydd yr eisteddfod canmolwyd y pwyllgor am eu Cym- raeg rhagorol. Carwn i drwy gyfrwng y TVST gael gwybod beth yw ystyr y ddau air.' Wel, petwn i'n gwybod yn gywir ymhle'r oedd yr eisteddfod, mi fuaswn wedi ymgynghori a'r pwyllgor cyn beiddio ymgais i'ch ateb. Neu efallai y gwnai'r un dro i ddanfon at y gwyr oedd yn canmol y Cymraeg rhagorol.' Wel, y mae'n rhaid cerdded yn ochelgar, ac ni fynnwn i ddim i chwi gredu bod dehongl y ddau air yn derfynol o fewn fy nghyrraedd i. Yn y lie cyntaf, mi dybiaf oddiwrth y gair unllais mai rhywbeth ynglyn a chanu ydyw. Am rhyswr,' dyma ddywed Geiriadur Bodfan Anwyl: Soldier, warrior, combatant hero, champion. Yn awr, champion ydyw'r unig air eisteddfodol a welaf i yma. Ar ol cerdded yn ofalus cyn belled a hyn, y mae awydd arnaf wneuthur cynnyg ar ei ben mai ymgais at gyfieithu champ- ion solo ydyw'r rhyswr unllais.' Wrth gwrs, mi wn yn iawn mai unawd agored a ddywedir yng Nghymraeg y rhaglenni fel rheol; ond ni ellir disgwyl i.bawb ei gyfyngu ei hun i ddull rhydd- ieithol fel hyn Eto, os wyf yn iawn ynglyn a'r ystyr, mi fentraf un neu ddau o awgrymiadau yn ychwaneg. Ynghyntaf oil, wrth ddywedyd champion solo, galw sylw at y solo a wneir, ac mai'r math ar solo a ddisgwylir ydyw champion. Yn y cyf- ieithiad tybiedig, galw sylw at y rhyswr '— hynny yw, y champion-a wneir, a dywedyd mai rhyswr ag unllais ganddo a wahoddir. Yn briodol iawn, os nad yn barchus, y cyfaddefwch chwi, Ni wyddwn i fod un ohonynt yn berchen ar ragor nag un llais.' Peth arall sydd yn ei gynnyg ei hun i'm meddwl i: tybed a ddis- gwylir i'r rhyswr unllais yma ganu o gwbl yn yr eisteddfod ? Nid oes dim yn y rhaglen yn mynegi hynny. Eto cofier nad wyf i 'n gwadu nad yw rhyswr unllais yn Gymraeg rhagorol.' Y drwg ydyw nad yw ei ystyr mor eglur ag a fyddai ddymunol i eisteddfodwyr cyfyngedig eu hamgyfired fel myfi. Unwaith eto, ynglyn a'r gair ffylliach.' Mi gefais gyfle yn ddiweddar i ofyn i wyr o dueddau Caerfyrddin a Phenfro ynglyn a'r gair. Pe ysgrifenna fy nghyfaill, y Parch. Arthur Jones, B.A., Ynysybwl, ynglyn ag ef fel hyn Wrth blentyn a ddaw'n hwyr adref o'r ysgol, Ble'r wyt ti wedi bod yn ffilliach ? Where hast thou been lingering ? Am ffermwr diofal a diog, neu weithiwr gwael, Dim ond ffilliach o biti'r lie mae e He is only dawdling about." Am ddau a fo'n dechreu caru, 'Ma' nhw'n ffilliach tipyn a i gili They are fooling about a good deal." Gellid dweyd felly-Ffilliach to linger, loiter, dawdle, fool about. Yn wir, gwnai air Cymraeg tan gamp am y Saesneg, to malinger. Am ei darddiad, nid oes gennyf ddim pendant i'w ddywedyd. Tybiaf ei fod yn perthyn i'r Saesneg, fool-ffyl-ffyll. Yn wir, y mae fy ffydd yn yr awgrym hwn yn cryfhau wrth fy mod yn ysgrifennu.' Mewn ymgom a gefais a'r Parch. T. E. Nicholas, Llangybi, yr un ystyr a gysylltai yntau a'r gair, ac yr oedd yntau yn hollol gynefin ag ef. Ac ynglyn a tharddiad y gair, nid oes gennyf ddim i'w ddywedyd yn erbyn awgrym y Parch.. Arthur Jones. Eto mae'n gofyn i'r I yn fool droi'n 11 yn ffylliach.' Efallai fod yr i gyd- seiniol sydd yn dilyn yn ddigon i beri hynny. Os felly, y mae'n gynnyg teg am esboniad. Fe rydd Dr. Owen Pughe ffillio yn ei Eiriadur yn yr ystyr o to turn, to twist ond nid yw'r gair yng Ngeiriadur Bodfan. Ai un o amryw ffug-eiriau'r Pughe rhyfedd ydyw, tybed ? Petai yn air Cymraeg fe wnai'r ystyr a ddyry Pughe iddo'r tro'n iawn i esbonio ffilliach.' Fodd bynnag, y mae ei ystyr yn nhafodiaith Dyfed, netl ran ohoni, yn ddigon eglur. Y mae amryw eraill yn aros eu tro. P. J.
ICYFARFDYDD CHWARTEROL
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
ICYFARFDYDD CHWARTEROL 1 CYFU?DEB D-;RA- MORGANNWG. Cynhaliwyd Cyfarfod Chwarterol y Cyfundeb uchod yn Llanharri, dyddiau Mercher ac Iau, Gorffennaf 26ain a'r 27ain-Mr. John Thomas, y cadeirydd am y flwyddyn, yn llyw- yddu. Ar ol canu emyn ac i Mr. D. Davies (Dewi Fychan) weddio, ymdriniwyd a'r mater- ion canlynol i. Darllen a chadarnhau'r cofnodion. 2. Derbyniwyd y Parch. D. J. Hywel ar ei ymsefydliad ym Methel, Heolycyw, drwy lythyr o Gyfundeb Mon. 3. Pasiwyd cydymdeimlad dwysaf y frawdol- iaeth a'r personau canlynol :-Mrs. Oscar Owen a'r plant, Caersalem Newydd, ar symudiad sydyn y Parch. W. Oscar Owen Parch. T. Bryn Thomas ar farwolaeth sydyn ei dad Mr. Jenkyn Jones, Caerdydd, ar farwolaeth ei briod Parch. Emlyn Macdonald ar farwolaeth ei chwaer Mr. Daniel Phillips, Rock-street, Abercynffig, ar farwolaeth mab yn y rhyfel; Parch. W. E. Evans, Llanbethery, ar farwolaeth mab yn y rhyfel, a dau fab wedi eu clwyfo Mr. David Williams, Ogmore Vale, ar farwolaeth plentyn mabwysiedig Mr. Emlyn Jones, Treorci, ar farwolaeth ei briod teulu'r diweddar Mr. Moses David, Penybont a Mr. Noah Stephens, no, Middle-street. Pontypridd. Diddanwch a chy- suron Efengyl Crist fyddo'n eiddo y perthyn- asau oll. 4. Etholwyd y Parchn. D. R. Jones, M.A., Caerdydd, a T. T. Jones, Maendy, i'n cyn- rychioli ar Gyngor yr Undeb am ddwy flynedd; Mr. Simon Stephens ar Bwyllgor y Drysorfa Gynorthwyol am flwyddyn Parch. J. Williams, Hafod, ar Bwyllgor y Caniedydd am flwyddyn; a'r Parch. Ben Evans, Barri, ar Bwyllgor y Gronfa am dair blynedd. 5. Ar ol gwrando ar adroddiad y Parch, G. Penrith Thomas am sefyllfa Soar, Pontygwaith, pasiwyd i wasgu ar y Pwyllgor i wneud popeth yn eu gallu i gasglu'r £ 1,000 angenrheidiol er mwyn gallviogi'r eglwys i gario ei baich, ac i ddeisyf ar yr eglwysi a phersonau unigol i gynorthwyo'r achos teilwng hwn. Ymddengys' fod her o £ 125 wedi ei roddi, fel os cesglir £ 875 y gwneir hwy yn £ 1,000. Mae pawb sydd yn gwybod yr hanes yn cyd-ddweyd na fu eglwys erioed yn fwy teilwng o gefnogaeth a chym- hellwn yn daer am dano, a hynny mor fuan ag y bo modd. Pen Trebanog.Ar ol gwrando ar adroddiad yr ymwelwyr, penderfynwyd gohebu a'r Cyf- undeb Seisnig i gymryd yr achos drosodd, gan fod y gwasanaeth yn awr yn Saesneg i gyd. 6. Cafwyd adroddiad byr gan Ysgrifennydd y y Drysorfa Gynorthwyol. Mae addewidion eglwysi'r Cyfundeb yn awr gryn dipyn dros y £ 4,000. Ceir gwybod y manylion erbyn y cyf- 'arfod nesaf. Hyderir yn gryf y bydd y rhan fwyaf, os nad yr oil o'r eglwysi erbyn hynny wedi symud yn y mater pwysig hwn. Mae dros £ 2,000 wedi eu haddaw, a swm ma\tr wedi ei dalu yn ystod y pedwar mis diweddaf. 7. Rhoddodd y Parch. D. R. Jones, M.A., adroddiad manwl a chlir o weithrediadau Pwyll- gor yr Ysgol Sul. Dylai Mr. Jones ei gyhoeddi yn y TYST. Mae'n wir deilwng o le amlwg. Derbyniwyd ef gyda chymeradwyaeth mawr. Dyma ddyn ieuanc wedi cael ei le, ac yn ei lanw i'r ymylon. 8. Penderfyniada-Li.- (a) Pasiwyd i alw ar y Ulywodraeth i osod terfyn ar bob masnachu ynglyn a'r ddiod fedd- wol yn ystod y rhyfel, a thros chwe mis ar ol hynny. (b) Galwyd ar y Llywadraeth i ddeddfu ynglyn a'r Iwerddon ar linellau'r cytundeb rhwng y Gwir Anrhydeddus D. Lloyd George, Syr Edward Carson a Mr. J. Redmond fel yr unig ffordd gyfiawn i ddelio a'r wlad honno. (c) Protestiwyd yn gryf yn erbyn sefydlu Cadeiriau Diwinyddol ym Mhrifysgol Cymru fel mudiad wnai niwed i grefydd ysbrydol ac i ysbryd efengylaidd y pulpud ac os bydd angen, fod y Parch. D. R. Jones, M.A., Caerdydd, a'r Ysgrifennydd i ymddangos o flaen y Comisiwn i'r perwyl hynny. (d) Galwyd ar y Swyddfa Rhyfel i roddi lie priodol a theilwng i'r Milwriad Owen Thomas. Cydnabyddwyn y gwasanaeth mae eisoes wedi wneud i fechgyn Cymru yn foesol, crefyddol a milwrol, ac na ddylai dyn o'i allu a'i brofiad ef gael ei adael heb waith pan mae cymaint o angen dynion o'i fath yn y fyddin. (e) Penderfynwyd i wasgu ar y Llywodraeth i ddarparu'n deilwng ar gyfer ein milwyr a'n mor- wyr sydd wedi eymryd rhan yn y rhyfel pres- ennol, yn glwyfedigion a chleinon, ynghyda'r rhai sy'n dibynnu arnynt, a hynny ar wahan i bob cais am gymorth gan y cyhoedd. Teimlid mai cyfiawnder, ac nid cardod, sy'n gweddu i'r cyfryw rai. (/) Ein bod yn galw ar yr heddgeidwaid i gadw gwyliadwriaeth fanylacli dros y tafarndai hynny sydd ynEcaniatau cynnal cyngherddau i roesawu ac i iTarwelio a'r milwyr wrth fyned i a dych- welyd o faes y rhyfel, er mwyn gosod terfyn ar y meddwi gymer le ar y fath adegau. (g) Yn wyneb yr yfed anghymedrol gymer le mewn clybiau, ein bod yn gofyn gan Brif Gws- stabl y sir i awdurdodi'r sergeants i ymweled a'r fath leoedd yn ogystal a'r swyddogion sydd uwchlaw iddynt. 9. Gan fod y Parch. T. E. Jones, Efailisaf, yn ymadael o'r Cyfundeb, penodwyd y Parch. T. T. Jones, Maendy, i ofalu am bregethwyr i'r eglwysi gweiniaid hyd ddiwedd y flwyddyn bres- ennol. Diolchwyd yn gynnes i Mr. Jones am ei wasanaeth, a dviliuliwyd ei lwydd yn ei faes newydd. 10. Ein bod yn ceisio gan y Parch. D. M. Davies i ymweled a'r cyfarfod nesaf i alw sylw at y Llyfrfa a'r modd y gall yr eglwysi ei defn- yddio. 11. Awdurdodwyd yr Ysgrifennydd i roddi llythyr i Mr. D. Henry Davies, Cwmparc, i'w gymeradwyo fel ymgeisydd am dderbyniad i Goleg Aberhonddu. 12. Fod y cyfarfod nesaf i'w gynual yn Siloh, Pentre, Rhondda—y Parchn. W Evans, B.A., Penybont, a J. Hope Evans, Maerdy, i bregethu ar y pynciau y naill ar Genhadaeth Poen,' a'r llall ar destyn o eiddo'r eglwys yn Siloh. 13. Cafwyd ychydig o hanes yr eglwys gan y Mri. Thomas a Richards mewn modd diddorol a gwir deilwng. 14. Galwodd y Parch. J. Walters sylw'r eg- lwysi at y taflenni ystadegol, gan ddymuno am iddynt gael eu dychwelyd ar unwaith ynghj'da'r tal am Adroddiadau 1914. Gorffennwyd gan y Parch. E. Davies, Aber- cynffig. Pregetliwyd nos Fercher gan y Parch. 0. Lloyd Owen, Pontypridd, ar Lygriad y Natur Ddynol bore Iau gan y Parch. Thomas Hughes, Caerdydd (yn wyneb anallu y Parch. W. Evans, B.A., Penybont). Nos Iau gan y Parchn. J. R. Evans, Treherbert, a T. E. Jones, Efailisaf. ,c Diolchwyd i'r brodyr am eu pregethau, ac i'r eglwys am ei derbyniad croesawgar. Cafwyd tywydd hafaidd, sirioldeb cynnes, cyfarfodydd a naws Ysbryd Duw arnynt o'r dechreu hyd y diwedd. Arhosed y fendith yn yr eglwys a'r ardal yng nghyfoeth gras Duw yn Iesu Grist. BEN EVANS, Ysg. CYFUNDEB CEREDIGION. Cynhaliwyd Cyfarfod Chwarterol y Cyfundeb uchod yn Pisgah ar y dyddiau Iau a Gwener, Awst iofed a'r IIeg. Am 2 o'r gloch dydd Iau cyfarfu'r Gynhadledd, pryd yr oedd yn bresennol Mr. Ben Davies, Y.H., Perthyronen, LlanjyiiLil (cadeirydd) Parchn. Tudor James, Pisgah; Griffiths, Maenygroes Gwilym Evans, Aberaeron Davies; Horeb; Tonlas Hughes, Pencae Jones, Brynrhiwgaled Jones, y Wig Cenech Davies, Cilceiiin; John. Gwyddgrug; Stanley Jones, Caernarfon; J. M. Prytherch, Llanarth; Mr. Ar then Evans, Barri yr Ysgrifennydd, ynghydag amryw o frodyr y lie. Dechreuwyd y Gynhadledd drwy weddi gan y Parch. Jones, Brynrhiwgaled. Ar ol darllen a chadarnhau cofnodion cyfarfod Horeb, pender- fynwyd- Fod y cyfarfod nesaf, yn ol y gylchres, yn myned i Ty'nygwndwn. Fod ,y Parch. Tudor James i bregethu ar y pwnc, Ffyddlondeb i Foddion Gras,' yn y cyf- arfod nesaf. Fod Mr. Daviee, Cadeirydd y Cyfundeb, i