Hyn a'r llall o Babilon Fawr. I -I|1916-10-25|Y Tyst

Hyn a'r llall o Babilon Fawr.…

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

Hyn a'r llall o Babilon Fawr. I I GAN EYNON. I Mac Tino, brenin Groeg, wedi ei cni rliyw dri chan mlynedd yn rhy ddiweddar. Nid Groegwr mohono o ran gwaed. Un o fechgyn Denmark ydyw. Yr oedd eisiau brenin ar Groeg, ac yn hytrach na dewis y doethaf o'i meibion ei hunan, dewisodd alw dyn dieithr- mab i Frenin Denmark, a brawd ein Brenhines Alexandra—i'r gadair. Dyn call oedd hwnnw, a llygad yn ei ben ond am ei fab Tino, y brenin presennol, dyn crwn mewn twll sgwar ydyw. Priododd a chwaer y Kaiser, a dywedir mai'r wraig yw'r gaffer. Ymddengys yng ngoleuni'r dyddiau diweddaf hyn fod hynny'n wirionedd. Eisoes y mae wedi bradychu Servia, a thorri ei gyfamod, ac wedi ymwerthu i'w hen elynion o Bwlgaria. Drwy drugaredd, y mae gan Groeg ei gwladgarwr pur yn fyw ym lulierson Vene- zelos, ac y mae'r Groegwyr goreu yn rhedeg at ei faner, a'r tebygolrwydd yw y bydd Tino cyn hir wedi colli ei job. Y mae wedi pregethu'r ddiweddar fod ganddo hawl ddwyfol i'w orsedd. Yr unig ateb i nOltsense felly ydyw notice to quit. Galwodd y Prifweinidog y nos o'r blaen am dri chan miliwn ychwanegol i dalu cost y rhyfel. Dyma'r trydydd bill ar ddeg oddiar y cychwyn, ac y mae'r cyfanswm bellach yn anhygoel fawr. Cyst i'r wlad hon ac i'r gwledydd eraill arian anferth cyn y diwedd, a'r diwedd fydd meth- daliad i lawer ohonynt. Y wlad hon yw'r banker, oblegid yma y ceir y cyfoeth ond y mae adnoddau naturiol diderfyn gan Rwsia, dim ond eu datblygu ac os yw'r teyrnasoedd yma am gadw eu pennau uwchlaw'r tonanu, cyst iddynt -yn feistri a gweithwyr—i gydurio a chyd- weithio neu os eir i gynhenna a rhyfela, nid oes ond dinistr yn eu haros. Da fod pwyllgorau o brif dalentau ein teyrnas ni yn cynllunio yn barod beth i'w wneud ar ol y rhyfel. Un peth sydd yn sicr ddigon, sef fod yr hen bethau wedi mynd heibio. Maes o law bydd yna nefoedd newydd uwch ein pen, a daear newydd dan ein traed. Gobeithio yn anad popeth y^bydd y ddaear newydd yn ddigon call i roddi terfyn bythol ar yr ynfydrwydd hwn sydd wedi tynnu y fath adfyd a cholled ar blant dvnion. Gofynnir ar y llwyfan eisteddfodol—'A oes heddwch ? Pel rheol atebir mewn bonllef fawr gadarnhaol: ond os gofynnir yr un cwestiwn mewn perthynas a'r rhyfel inawr presennol, ceir atebiad nacaol pendant. Y mae'r German— gan fod arwyddion colli'r dydd yn alillhaii-yn awyddus iawn bellach am heddwch ond y nos o'r blaen yn y Senedd cyhoeddodd y ddau brif bregethwr, Asquith a Lloyd George, nad oedd heddwch i fod hyd nes y ceir goruchafiaeth Iwyr ar y Kaiser melltigedig a'i ganlynwyr Achwynai Lloyd George ar y bobl hynny oeddent byth a hefyd yn galw am ymladd pan oedd y llanw o blaicl y German ond yn awr, ar ol i'r tide droi yn erbyn y German, crochlefent am i ni fod yn dyner ac yn heddychol ac yn faddeu- gar. Bydd yn ddigon cynnar i son am heddwch ac am faddeuant pan geir y dywalgwn gwaedlyd fu'n anrheithio Belgium, ac sydd yn arllwys eu bombs llofruddiog ar ben hen bobl a phlant bach yn y wlad hon, i ddangos arwyddion edifeirwch. Nid oes heddwch a thangnefedd i fod gyda chwn cynddeiriog. Yr oeddwn wedi bvvriadu cyfeirio yn fy Uith ddiweddaf at ymddiswyddiad fy hen gyfaill, Elwyn Thomas. Am bedair blyneclcl a hanner llafuriodd yn East Sheen gydag egni anghyff- redin a llwyddiant mawr. Nid oedd yu gryf ei iechyd pan ymgymerodtl a'r gwaitli, a cheis- iais ei berswadio i beidio trethu ei nerth yn ol ei hen arfer. Addawodd ddiwygio, ond rhyw scrap of paper oedd yr addewid honno. Ym- daflodd iddi rhag blaen a'i holl egni, nid yn unig i'w bregethu, ond i godi'r ysgoldy a'r neuadd harddaf yn yr holl ardal at wasanaeth y saint. Talodcl yngliwrs amser filoecld o'r ddyled hefyd ond profodd y gwrhydri hwn yn onnod i'w nerth, a rhaid iddo bellach gael gorffwys oddi- wrth bob llafur am rai misoedd. Nid adnabum neb erioed yn Iwy llwyr ymgyflwynedig i'w waith. Gweithiwr di-ail erioed yw Elwyn, wedi gadael ei fare ar bob eglwys y bU'll weinidog arni. Llwycldodd yn Arundel Square ar drothwy ei weiiiidogaeth, ac y mae wedi bod yn llwydd- iant bob cam. Arwydd dda yw fod gafael gref ganddo bob amser ar ei hen eglwysi, ac y mae East Sheen ar hyn o bryd yn penderfynu fod yn rhaid iddo wisgo ei deitl fel pastor emeritus tra yr erys yn yr ardal. Gobeithiwn yn fawr ei weled eto yn ol ar uchelfannan'r maes cyn hir. Gresyn fod pregethwr inor nerthol a'i delyn ar yr helyg. Cefais y pleser o bregethu yn y City Temple y Sul diweddaf, a chlywais hanes pethan ynglyn a'r alwad i'r brawd hwnnw o'r America, Dr. Fort Newton. Gwvddwn o'r blaen nad Anni- bynnwr mohono, ond Universalist (gan nad beth yw hynny), ac nad enwog mohono chwaith, oblegid nid yw America fawr yn gwybod fawr am dano. Mewn capel bychan yn dal 500 yn Cedar Rapids y mae'n gvveinidogaethu ar hyn o bryd, ac y mae pobl Cedar Rapids yn holi beth sy'n bod fod eglwys Joseph Parker yn galw un o'r proffwydi bychain dros donnau'r Werydd i lanw un o brif bulpudau'r byd Gwaetha'r modd, eglwys feclian o ran aelod- aeth sydd yn y City Temple erioed, a rliyw gant o rai selog a liollol ddinod sydd ar hyn o bryd wrth wraidd yr holl drybini. Os yw'r brawd Newton yn berchen gronyn o sense, bydd yn ddigon call i ateb yn nacaol. Os etyb fel arall, gellir ysgrifeirnu Ichabod uwchben y City Temple. Dyma un o'r enghreifftiau egluraf gafwyd erioed eto o anuibendod Annibyniaeth, os na fydd gras a chrefydd wrth y llyw.

Caergybi.I

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

Caergybi. I Gweinidog y Tabernacl.-Yehydig fisoedd yn ol darfu i'r Parch R, P. Williams, gweinidog adnabyddus y Tabernacl, roddi rhybudd i'r eglwys o'i fwriad i ymneilhuoo fod yn weinidog iddi ymhen y flwyddyn. Nid oedd sefyllfa ei iechyd wedi bod yn foddhaol o lawer ers peth amser Yr oedd hyn, ynghyda'r ddamwain ddifrifol a gafodd ei fab hynaf yn Ffrainc, sef y Lieut. T. Ll. Williams, yn y bayonet charge yn Hooge, ac afiechyd eraill o'r teulu, wedi peri prydet mawr iddo, a'i orfodi i ddod i'r pender- fyniad mai gwell fyddai iddo roddi ei weinidog- aeth i fyny. Da iawn gennym hysbysu fod ei iechyd lawer gwell erbyn hyn, a gobeithiwn fod iddo flynyddoedd lawer o wasanaeth eto Mae dros chwe blynedd ar hugain bellach ers pan y mae yma yn llafurio gyda llwyddiant mawr. Saboth, yr i7eg o'r mis diweddaf, fe basiodd yr eglwys yn unfrydol benderfyniad yn dymuno arno i barhau yn weinidog iddi, ac i dynnu ei rybudd yn ol. Hysbysodd yntaa yr eglwys y nos Sul o'r blaen ei iod yn cydsynio a'i chais caredig, ac yr erys yma eto tra y parha ei nerth. Rhoddodd hyn lawenydd mawr i'r frawdoliaeth yn gyffredinol, yn ogystal a thrigolion y cylch- Deil Mr Williams i bregethu yn neilltuol o rymus, a hyderwn y bydd bendith y Goruchaf yn gorffwys ar y gweinidog a'r eglwys.

Advertising

Diwinyddiaeth ym Mhrifysgol…

Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau

Dyfynnu

Rhannu

Diwinyddiaeth ym Mhrifysgol Cymru. CWRDIJ CHWARTER ANNIBYXWYR ARFOX. Yng Ngliynadledd Cwrdd Chwarter Arfon a gynhaliwyd yng Nghaernarfon ar vr 28ain o Fedi, darllenwyd llythyr oddiwrtli Bwyllgor Coleg Aberhonddu yn apelio at y gwahanol Gyfundebau i fod ar eu gwyliadwriaeth ynglyn a r cynygiad i sefydlu Cadeiriau mewn Diwin- yddiaeth yn y Colegau Cenedlaethol, ac i ym- drechu creu syniadau iach ynglyn a'r mater.' Wedi ymdrafodaeth hir, cytunodd y Gyn- hadledd fod angen am welliantau, ac etholodd y Pwyllgor a ganlyn i ystyried y mater ymhell- ach, gan ofyn iddo gyhoeddi ei adroddiad yn ddioed :—Parchn. D. Stanley Jones, Keinion Thomas, Owen Jones, tenllyn Jones, Ellis Jones, R. E. Davies, James Jones, Proff. J. E. Lloyd, Dr. R. W. Phillips, Mri. Beriah Gwynfe Evans, W. J. Parry, W. G. Thomas, Y.H., Athrawon C:)leg Bala-Bangor, y Cadeirydd (Mr. Isaac Edwards), y Trysorydd (Mr. R. E. Williams), a'r Ysgrifennydd (Parch. Henry Jones). Cyfarfu'r Pwyllgor ym Mangor ar y 6ed a'r I3eg o ITydref, ac wecli ymdrafodaeth fanwl, mabwysiadodd yn unfrydol y penderfyniadau a ganlyn 1. Cydnebydd y Pwyllgor yn ddiolchgar y gwaith mawr a wnaed gan y Colegau Diwinyddol a chan y Brifysgol o dan y drefll bresennol. Ar yr un pryd, cytuna a phenderfyniadau'r Gyn- hadledd- 1. Fod safle bresennol Diwinyddiaeth yng Nghymru, ac yn arbennig yn y Brifysgol, yn anfoddhaol. 2. Fod penodiad y Ddirprwyaeth Frenhinol ar y Brifysgol a'i gwaith yn gofyn am ail-ystyried lie Diwinyddiaeth yn y Brifysgol, oblegid— (a) Fod meysydd yr athrawon yn y Colegau Diwinyddol o dan y drefn bresennol yn rhy eang ac amrywiol i ganiatau iddynt hwy a'r myfyrwyr wneucl gwaith o'r radd uchaf. (b) Nad oes perthynas digon agos ac effeithiol rhwng yr athrawon a ddysgant Ddiwinyddiaeth yn y Colegau Diwinyddol a'r Brifysgol a drefna'r gwaith a'r arholiadau. U (c) Mai anfantais yw gwahanu myfyrwyr ac athrawon yn y Cwrs Diwinyddolodcliwrth waith a chymdeithas Cole-gau'r Brifysgol. (d) Y rhwystrir y Brifysgol o dan y drefu bres- ennol i feithrin a datblygu dysg a diwylliant yn eu cyfanrwydd, ac yr atelir hi rhag cynnwys yn ei hefrydiau rai o ganghennau pwysicaf gwyb- odaeth a phynciau sydcl o ddiddordeb arbennig i genedl y Cymrv. II. Er mwyn diwygio a gwella'r sefyllfa bres- ennol, barna'r Pwyllgor- i. Y dylid sefydlu Cadeiriau mewn cysylltiad a Phrifysgol Cymru yn y pynciau diwinyddol a gydnabyddir yn awr yn Syllabus y B.D. i ddysgu ochr wyddonol y pynciau hyn, ond heb ymyrryd a daliadau credo bersonol, 11a gofyn arosod prawf-lwon crefyddol. 2. Y dylid cydnabod athrawon diwinyddol (tra y parheir i'w penodi gan awdurdodau en henwad fel y gwneir yn bresennol) fel athrawon yn en pynciau o fewn y Brifysgol, ac y dylid en cysylltu a Cholegau'r Brifysgol fel y gellir cyfuno'r holl athrawon diwinyddol o fewn cylch Coleg Prifysgol i fod yn Ysgol Ddiwinyddol gyflawn ac effeithiol. 3. Y dylid sicrhau rhyddid cyflawn i unrhyw Goleg Diwinyddol a ddewiso aros yn ei safle bresennol, heb golli dim o'r breintiau a gan- iateir iddo yn awr. III. Ym inarn y Pwyllgor nid oes dim yn yr awgrymiadau uchod yn allghyson a chydraddol- deb crefyddol, ag egwyddorion Ymneilltuaeth, nac a buddiannau uchaf crefydd yng Nghymru. Priodwaith Prifysgol y genedl yw sicrhau addysg ddiduedd a'r diwylliant goreu yn holl bynciau gwybodaetli, 'ac ni pherthyn efrydiaeth wyddonol o ganghennau Diwinyddiaeth i un- rhyw adran nac enwad mwy nag a wna'r mater- ion a ddysgir yn awr. Mae gwahaniaeth pendant rhwng dysgu ffeith- iau ac egwyddorion hanes yn ddiduedd a chymell ac hyrwyddo athrawiaethau neu fywyd cref- yddol mewn unrhyw ffurf arbennig, a chred y Pwyllgor pe gofalai'r Brifysgol am Ddiwinydd- iaeth wyddonol, y cawsai'r eglwysi a'u Colegau Enwadol well cyfle i dalu'r sylw dyladwy i ochr grefyddol ac ymarferol paratoad pregethwyr ar gyfer gwaith y weinidogaeth.

Papurau Newydd Cymru

Y Tyst

4 erthygl ar y dudalen hon