Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
5 erthygl ar y dudalen hon
WYNEBU'R ARGYFWNG.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
WYNEBU'R ARGYFWNG. At Olygydd Y Tyst. SYR,—Ni raid i neb fod yn graff hedclyw i ganfod fod Ymneilltuaeth Cymru mewn argyfwng pwysig rhyfeddol. Gwelir hyn yn hanes holl enwadau crefyddol Cymru yn ddiwahaniaeth, ac yn sicr mae'n amser i'r gwahanol enwadau deffro, a wynebu'r argyfwng hwn yn onest a chryf, yn ddoeth ac ystyriol. Nid yw'r Anni- bynwyr yn eithriad i'r enwadau eraill, a gwelir yn amlwg fod yr eglwysi'n gwywo dan ein dwylo er pob ymdrech wneir i'w cadw i fyny. Pa beth sydd i'w wneud yn wyneb hyn sydd bwnc dyrys a thywyll: ond y mae rhai pethau, yn ddiameu, sydd o fewn ein gallu, ond symud yn ddoeth a chryf. Heb son am fywyd ysbrydol yr eglwysi ar hyn o bryd, yr hwn sydd mewn gwir angen adfvwiad, y mae pethau eraill llai pwysig, efallai, ond cwbl hanfodol i grefydd, sydd eisian eu diwygio a'u gwella yn ein plith. Cymerer ynghyntaf y mater ariannol. Y mae cyllid yr eglwysi'n druenus o fethiantus. Y mae degau o eglwysi yn ochain dan y baich ariannol. Gresyn o beth fod eglwysi yn methu cael y ddau pen llinyn ynghyd,' ys dywedir, ond dyma'r sefyllfa. Peth arall yw prinder gweinidogion. Y mae llu o'r eglwysi ymhlith pob enwad yn methu sicrhau gweinidogaeth Sabothol briodol. Ai dyna sydd wrth wraidd y ffaith (hapus) fod drysau'r enwadau gwahanol yn cael eu cul-agor heddyw i weinidogion o enwadau eraill ? Mater arall yw methiant llu o eglwysi i sicrhau gweinidogion iddynt eu hunain. Pan gesglir y Gronfa Ganolog gan yr Annibynwyr, gwneir llawer o'r diffygion hyn i fyny ond, yn y cyf- amser, beth sydd i'w wneuthur ? Sut y mae mynd trwy'r argyfwng yma heb i'r achos orfod dioddef fel y mae heddyw ? Ymha Ie bynnag y mae Trysorfa'r Genhadaeth Gartrefol neu'r Achosion Gweiniaid, yr ydym o'r farn nad ydym yn gwario'r arian hynny i'r fantais oreu dan sefyllfa bresennol pethau. Onid oes modd trefnu'r eglwysi yn wahanol ac yn well, fel ag i symud rhai o'r pethau ag yr ydys yn cwyno o'u plegid heddyw. Mae'r amser wedi dyfod i'r enwadau fyned ati o ddifrif i gael mwy o undeb bywydol rhwng man eglwysi a'i gilydd. Ni ddeilliai dim ond mantais o hyn mewn argyfwng o'r fath ag yr a Ymneilltuaeth drwyddo ar hyn o bryd. Y mae nifer o eglwysi ymhob Cyfundeb y gallesid eu huno a'i gilydd er mantais iddynt eu hunain ac i'r Enwad yn gyffredinol. Gwyddom am eglwysi sydd wedi gorfod bod heb weinidog- aeth sefydlog ar hyd y blynyddoedd diweddaf oblegid eu hanallu. Paham na ellid uno, dy- weder, lie mae un neu ddwy eglwys yn rhy wan i gael gweinidog dan eu trefniant presennol- paham na ellid uno un arall atynt ? Trwy hynny gallasent sicrhau gweinidog a'i gadw yn anrhydeddus, a chael gwaredigaeth o'r pryder mawr y mae gwir garedigion eglwysi ynddo yn awr. A chaniatau na fyddai un gweinidog yn ddigonol i gyflenwi anghenion y pulpudau, onid allai'r cylch sicrhau supply unwaith neu ddwy- waith yn y mis yn ol ei allu ariannol. ? Gwyddom hefyd am eglwysi ag y mae iddynt weinidogion yn bod eisoes, ond sydd yn methu'n lan a'u cynnal fel y dymunent. Lie y mae eglwys neu ddwy eglwys felly, oni ellid ychwanegu eglwys arall at y cylch ? Wedi eu huno felly, gallasent sicrhau supply neu ddwy yn fisol at y weinid- ogaeth sefydlog. Oni fuasai cynllun o'r fath yn rhywbeth sylweddol i gyfarfod ag anghenion yr argfywng yr ydym yncldo'n bresennol ? Ychydig iawn yw nifer yr eglwysi yng Ngog- ledd Cymru sydd yn alluog i gynnal gweinidog- aeth ar eu pemiau eu hunain a mwy na hynny, methu cael y ddeupen yughyd y mae llu o'r cylchoedd lie y mae dwy eglwys yn eu gwneud i fyny a lie mae hynny'n bod, mantais ddi- gamsyniol fyddai uno mewn cylch lie y mae UIW'n gyfteus. Buasai yn fantais i bob achos eglwysig yn ogystal ag i'r eglwysi eu hunain. Dywedir fod uno felly i gymryd lie dan y Gronfa Ganolog pan y cesglir hi ond onid ellir nian- teisio ar yr egwyddor o uno yn y cyfamser hyd y cesglir y Gronfa honno ? Yr ydym o'r farn fod y mater hwn iiior bwysig fel y dylasai yr eglwysi roddi ystyriaeth briodol iddo ar un- waith. Beth sydd mor difrifol o druenus a gweld eglwysi ar newynnu yn chwilio pob congl teilwng ac annheilwng am eu cyllid ? Ond cael trefniant priodol i uno mwy, o'r eglwysi a'i gilydd, gellid gwneud gwell ac effithiolach gwaith. Dyma waith i'r gwahanol gynghorau eglwysig. Mae hyn yn brofiad i laweroedd heddyw ac y mae'n amser i ni draethu ein ?barii er mwYn crefydd a Duw. AXXIBYXXWR.
! Y GWRTHWYNEBWYR CYDWYBODOE…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y GWRTHWYNEBWYR CYDWYBODOE AC ANNIBYNWYR MALDWYN. At Olygydd :v Tyst. SYR,—Gwelaf fod y Parch. Samuel Roberts, lylanbrynmair, wedi dod allan yn y TYST am Medi'r 2ofed i wneud rhyw sylwadau ar fy llytliyr ar y mater uchod yn y TvST am Awst. 3oain. Ei brif amcan, fel y deallaf fi, ydyw dweyd nad yw am ateb—nage, syr, nad yw am ymladd a. sniper o'm bath i-a ehymer golofn gyfan o'r TYST i ddweyd hynny. Gallaf gredu oddiwrth ysbryd ei lith ei fod yn ymladdwr gorchestol, ac uad yw yn gofalu llawer mwy na'r Germaniaid gyda pha arfau yr ymladda, os llwydda i ladd. Yr hyn sydd yn ei fliiioii enbyd yw nas gwyr o ba goeden y mae'r sniper yn saethu. Gwae y sniper a'r goeden pe y gwyddai Da iawn gennyf ii, syr, fel y dywedais wrthych yn fy nodyn cyfrinachol gyda'm llythyr blaen- orol, fuasai rhoddi fy enw priodol wrth fy llythyr ond y mae'r rheswm oedd gennyf dros beidio yn dal, ac yn un digonol gennyf fi ar hyn o bryd, er i hynny beri i'r brawd o Lanbrynmair redeg i'w ffau-fel llawer hogyn o'i flaen pan yn amddifad o arguments, gan alw enwau isel- wael ar ei wrthwyuebydd. A pha wahaniaeth wnelsai pe buaswn wedi rhoddi fy enw priodol ? Ni fuasai yn newid dim ar ygwiriolledd a gyn- hwysai'r llythyr. Yn ei lythyr maith gwna Mr. Roberts ddefnydd bron o bopeth er ceisio tafiu llwcli i lygaid y dar- llenwyr. Prin y eyffyrdda a mater y ddadl ond yn y pennawd, ac ni chynnyg gymaint ag un rheswm dros ei ymddygiad ef ac eraill yn gwrth- wynebu gwrthdystio yn erbyui creulondeb at ei gyd-ddynion ac eto efe sy'n son am gnddio gwendid ymresymiad.' Dywed fod ei safbwynt I yn eglur i'r rhai oedd yn y Gynhadledd, ond ni ddywed fod hanner y pleidleiswyr wedi methu gweled ei safbwynt yn werth ei chefnogi ac wedi i'r pleidleisio fod yn gyfartal, i'r Cadeirydd roddi ei casting vote yn erbyn ei safbwynt. Dywed eto fod Aiiiiibynwyr Maldwyn yn sefyll yn gryf yn y ffydd, ac yn ddigon effro i wahaniaethu rhwng pethau sydd a gwahaniaeth ynddynt.' Pwy olyga wrth Annibynwyr Maldwyn,' tybed ? Ai hanner y Gynhadledd oedd yn ei ddilyn ef ar y cwestiwn hwn ? Perthyn i bwy yr oedd yr haner arall oedd yn dilyn y Parch. Henry Williams, B.A., Machyn- lleth ? Hawlia Mr. Roberts barch am ei fod ef yn gydwybodol wrthwynebu'r penderfvniad yn gwrthdystio yn erbyn creulonderau ddanghosir tuagat y gwrthwynebwyr cydwybodol (nid pen- derfyniad o gydymdeimlad, fel y camddarlunir ef ganddo ef yn ei lythyr, ag sydd ag ystyr hollol wahanol iddo). Wel, y mae ganddo hawl gyf- iawn i'r un parch ag oedd ddyledus i Saul am ddal dillad Stephan-a chroesaw iddo ohono. Dealled darllenwyr y TYST yn glir mai pen- derfyniad y Parch. Henry Williams, yr hwn a wrthwynebwyc1 gan y Parch. Samuel Roberts, oedd nid cymeradwyo cydwybod na gwrth- wynebiad y dynion ieuaiuc, nac hyd yn oed gydymdeimlo a hwy, ond gwrthdystio yn erbyn y gamdriniaeth oeddynt yn ei dderbyn oddiar law swyddogion y fyeldin-achos Ithel Davies yn enghraifft—-am eu bod yn manteisio ar adran o Ddeddf Seneddol a baratowyd ar eu cyfer. Y mae penderfyniadau cyffelyb wedi eu mab- wysiadu gan bron holl gyfundebau Cymru, a cha.11 gynadleddau'r holl enwadau. Pasiwyd penderfvniad o'r un nodwedd gan yr Undeb ym Mrynaman. A oedd y Parch. Samuel Roberts yn hepian y pryd hwnnw ? Ceir arweinwjn" cref- ?yn liepian ?7 yddol fel Dr. Clifford a Dr. Meyer yn protestio ddydd ar ol dydd yn erbyn yr un gamdriniaeth. Fel y dywedodd Dr. Clifford un o'r dyddiau diweddaf hyn, fod gennym ddwy ryfel yn mynd ymlaen—un gyda Germani a'r Galluoedd Can- olog, a'r ail gartref dros ryddid a chyfiawilder.' Y mae eisiau eunill y ddwy, er yr ymddengys fod y Parch. S. Roberts yn fodlon ar ennill y flaenaf yn unig. Y mae gennyf gymaint o barch a'r Parch, Samuel Roberts i'r dewrion sydd wedi mynd i faes y rhyfel yn ol 6trgyhoeddiad eu cydwybod. Nid yw rneddu parch i'r rhai hyn yn golygu fod yn rhaid ffonodi'j'r rhai sydd a'u cydwybod yn arwain fel arall, a Deddf Seneddol o'u tu. Teimla Mr. Roberts yn ddwys 11a bai Cynhadledd a Chymanfa yu moli'r rhai sydd wedi mynd i'r fyddin ac wedi dioddef ond sut y mae ef wedi gadael i gyfleusterau i wneud hynny fyned heibio heb ddal arnynt ? Ai nid mwy anrhyd- eddus ynddo fuasai cynnyg penderfvniad i'r perwyl yng Nghynadledd Penarth, neu geisio gwella'r peuderfyniad i gvunwys hynny, 11a gosod ei hun yn safle annymunol yr offeiriad hwnnw a'r Letiad yn myned o'r tu arall heibio, gan adael y trueiniaid.at drugaredd swyddogion dideimlad ? Pa ryfedd fod searchlight gwir- ionedd hyd yn oed o ganol tywyllwch wedi dymcliwelyd ei gydbwysedd ? Yr eiddoch eto, CHWARK TiiG.
iUndeb Ysgolion Sul Gogledd…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Undeb Ysgolion Sul Gogledd Penfro. Cynhaluvyd cyfarfod (Aiweddai YT Undeb uchod ym Mrynmyrnacli ar ddydd Mawrth, Hvdref lyeg, o dan lywyddiaeth y Parch. J. Stephens, gweinidog y lie. Pasiwyd yn y Gynhadledd i groesawu'r Parch. T. E. Jones, Trewyddel, i'r Undeb. Amlygwryd hefyd ein dymuniadau da i'r Parch. D. G. James, Eacheudre, ar ei ymadawiad o'n plith i iyw i Ystrad Mynach. Cyflwynir ef yn galonnog i eglwysi Morgannwg a Mynwy fel pregethwr a brawd teilwng. Datganwyd hiraeth a cholled yn wyneb mar- wolaeth tri o'r c yu g y 11 r y c hi ol w y r, sef Mri. Rowland Rees, Brynberian, yu 28 oed Morris Williams, Trewyddel, yn 76 oed; a James Vaughan, Trefdraeth, yn 88 oed. Eu heuwau'n perarogli sydd, A'u hun mor dawel yw Testyn ymddiddan y Gynhadledd oedd Rhiii- wedd yng ngoleuni'r Beibl.' Traethwyd anio'n v fuddiol gan Mri. Tom Evans, Brynmyruach Thomas Rees Joseph, Llandudoch Alun Rees, Felindre Owen Harries, Brynberiau; Henry Johnson, Trewyddel; Morgan Davies, Antioch Miss M. A. Thomas, Aberteifi, a Mrs. Morris 're f dr,.tet h Thomas, Trefdracth. Dechreuwyd odfa'r pryiiliawr. gan y Parch. D. G. James, a phregethwyd gan y Parchn, T. E. Jones, Trewyddel, a Dr. Caerau Rees, Bryn- berian. Pregethwyd yn oedfa'r hwyr gan y Parchn. J. H. Evans, Trefdraeth, a J. Evans, Gideon. Br fod yr hin yn wlyb, gwuaetli teuInocdd caredig yr eglwys bawb ohonom yn gysnrus. Diolch yn fawr iddynt. Aiff v cyfarfod nesaf i Drewyddel. l. J. IvtOYD, Ysg.
Y SABOTH DIRWESTOL, TACHWEDD…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y SABOTH DIRWESTOL, TACHWEDD I2FJCD, 1916. At Olygydd y Tyst. SYR,—Hyderwn y cofia holl arweinyddion yr eglwysi fod ystyriaethau arbennig yn galw am ymdrech o blaid Dirwest ar yr Ail Saboth yn Nhachwedd (y 12fed) eleni. Yr eiddoch, &c., Abertawe. MORRIS MORGAN.
Moriah, Ystrad Mynach,
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Moriah, Ystrad Mynach, CYI'ARL'OJ.) YMADA WOL. Nos Ferclier, Hydref leg, yiugynhullodd aelodau a chyfeilliou yr achos ym Moriah i ddymuuo'n dda i'r Parch. M. Irwyn Thomas, Seion, Edwardsville, ar ei ymadawiad a'r eglwys ar ol uaw mlynedd o ofal gweinidogaethol gofalus a diflino. Elywyddwyd yn ddeheuig gan y Parch. E. B. Powell, Maesycwmwr. Dechreuwyd trwy gauu a gweddio gan y Parch E. T. Morgan (B.), Hengoed. Wedi i'r llywydd draethu anerchiad, byr a phwrpasol ar amcan y cyfarfod, galwodd ar Miss C. Richards, un o'r aelodau, i gyJlwyuo cheque i Mr. Thomas ar ran yr eglwys, yr hyn oedd yn ainlygu parch tuag ato ar gyfrif ei ffyddlondeb a'i gymeriad. Siaradwyd gan Mr. W. Ll. Jones, un o'r diaconiaid, ar nodweddiou neilltuol a berthynai i Mr. Thomas fel gweinidog da a ffyddlon, a'r teimladau gwresog oedd yn ffynnu rhyngddo a'r eglwys ar ei ymddiswyddiad o'i gofal gwein. idogaethol. Siaradwyd ymhellach gan Mr. Brewin a Mr. Roberts, Seion, Edwardsville, a'r Parchn, D. Phillips a W. Jones (B.), Treliarris, ac R. Evans, (B.), Hengoed. Diolchodd Mr. Thomas mewn geiriau tyner a charedig am y fendith oedd ef wedi dderbyn wrth fugeilio'r eglwys hon o'i chychwyniad,'a dywed-