Yr Herald Cymraeg

ttENDID AC IECHYD, ADRODDIADAU DIFRIFOL. DARFODEDIOAETH YN ABERGELE. Yn nghyfarfod misol Cynghor Dinesig Abergele, nos Lun, darllenodd Dr Lloyd Ro- berts (Colwyn Bay), y swyddog meddygol, ei adroddiaxi blynyddol. Dywedodd fod! y marwol- aetlxui yn y dosparth yn 18.6 y 1000 o'r boblog- aeth, a'r genedigaethau yn 23.8. Yr oedd y genooigaethau ychydig yn uwch na'r flwyddyn cynt. Yr oedd nifer y marwolaetbau yr un faint a'r blynyddau blaenorol. Yr achos am rif uchel y marwolaebhau oedd darfodedigaeth. Yr oedd y marwolaetbau hyn yn 20.5 y cant o'r holl farwolaethau ac felly yr oedd y marwolaethau oddiwrth ddarfoded igaeth yn S.5 y 61 o'r boblog- aeth. Yn yr a/droddiad blynyddol am y flwyddyn o'r blaen, dangosid fod y marwolaeth- au hyn yn un yn mhob 5.5 o'r marwolaethau, oc am y deng mlynedd cynt yr oedd y canolrif yn un yn mhob 7.6, felly yr oedd marwolaethau o'r da.rfodedig'aeth yn fwy na'r flwyddyn cynt. Merohed oedd yr oil fu farw, a 28.5 mlynedd Merohed oedd yr oil fu farw, a 28.5 mlynedd I oedd canolrif eu hoed. Dangosai map, a gy- hoeddwyd yn ddiweddar, fod mwy o'r darfod- I ediga-eth yn Ngogledd Cymru nag yn Neheudir Oymru ac yn Lloegr, ac mai sir Ddinibych oedd y sir He 'roedd yr haint fwyaf. Yn ei adroddiad I rhoes Dr Lloyd Roberts bwys ar wella tai ibychain yn y dosparth. Dylasai y Oynghor Sir wneyd dar pari ad ati at gael yspytty i drin rhai yn dioddef oddiwrth ddarfodedigaeth. Gellid I cydsynio o wirfodd i hysbysu'r awdurdodau am I rai dan yr haint, a gwahardd poeri mewn lleoedd cyhoeddus.—Gwnaeth y Cadeirydd1 sylwadau ar yr adroddiad, a chredai fod agoriad da i adeilad- wyr i godi tai i wedthwyr, oedd yn orlawn yn y dosparth.—Dywedodd Dr Lloyd Roberts ei fod yn gobeithio na fuasai y Cynghor yn mabwys- iadu ond planiau da iawn (clywch, elywch).- Darllenwyd llythyr oddiwrth y Cynghor Sir yn cymhell awdurdodau Ileol y sir i beri hysbysu'r awdurdodau am ra.i dan y darfodedigaeth.— G-adawyd y mater hyd v eyfarfod nesaf, fel v gellid rhoddi rhvibudd. t ESGEULUSO YN NOLGELLAU. Yn nghyfarfod1 Cynghor Dinesig Dolgellau, ddydd Mawrth, cyflwynodd Dr Hugh Jones, y swyddog meddygol, ei adroddiad blynyddol. Dywedodd betbau difrifol iawn ynddo. Yno, yr oedd nifer y rhai a fu farvv o'r darfodedigaeth yn 1902 vn llai nag yn 1901, sef 1.2 y fil ar gyfer 2.4 y fil. Yr oedd nifer y marwolaethati dirwodd a thro, sut bynag. yn 1902 yn 15.9 y fil gyferbyn a 11.8 v fil yn 1901. Bu farw 139 o bob mil o blant tan flwydd oed, cynnydd mawr ar nifer y flwyddyn cynt, pryd y bu farw mewn tref fatcli fel Dolgellau yr un cyfartaledd ag mewn tref fawr fel Lltmdain yn union. With eon am y ffigvrau hyn, dywedodd y swyddog meddygol ma i'r "achos penaf o'r marwolaethau lluosog hyn mewn dosparth trefol bychan heb fod dros 640 acer a'i bobl heb fod dros 2450 o rif. oedd cyflwr afiach llaweT1 o'r tai annedd a'u hamgylohoedd. Prudd oedd meddwl fod llawer o'r tai a gondemniasai ef flynyddau'n ol eto'n aros mor ddrwg ac afiachus eu cyflwr ag erioed. Mewn adroddiadau o'r blaen, yr oedd ef wRedi crefu ar y Cynghor ymwneyd A rhai ohonynt fel rhai afiachus, a pheri cael gwelliant bychan tan I)deddf Tai'r Gweithwyr (1890). Dyl asa.ir Oynghor geisio ymwneyd yn fwy trwyadl a'r mater pwysig hwn, yr oedd A wnelo ag iechyd a cliysur y trigolion. Nid oedd reswm fod tai anghymhwys y galwasai ef sylw atynt. fwy nag y unwaith yn cael aros o flwyddyn i flwyddyn yn yr un cyflwr. Yn mhlith y pethau yr oedd y meddyg yn eu cymhell yr oedd cael lladd-dv cyhoeddus i'r dref. fel y ceid cig iach cael cyf- lenwad da o ddwfr i bob man: fod pawb i gysgu a'r ffenestr yn agored haf a gauaf. fel y caffont ddigon o awyr iach; a fod gylw neillduol i'w roddi i'r carthffosydd. — Penderfynodd y Cynghor roi'r adroddiad difrifol hwn dan sylw pwyllgor rhagblaen.

SYMUDIADAU LLONGAU. CARNARVON. .RRIIVED.-Dunelm, s.s., Captain Roberts, A from Llanelly; Mabel, s.s., Roberts, Dublin; John and Henry, Jones, Trevor; Prosperity, Williams, Greenoek; Christiana, s.s., Jones, Liverpool, Craignair, E.S., Williams, Liverpool I Alnwick, Jones, Bellfast; Carew, s.s., Battley, Liverpool, Lily Baynes, Hughes, Newport. SAILED.—Dunelm, s.s., Captain Roberts, for Bowling; Mabel, s.s., Roberts, Liverpool; Marwood, Jones, Newcastle; William Shep- herd, Hughes, Cardiff; Christiana, s.s., Jones, Liverpool"; Craignair, s.s., Williams, Penmaen- mawr; Thomas, Davies, Coleraine; W\ Jones, mawr; Thomas, Davies, Coleraine; W. Jones, Jones, Silloth; Carew, Battley, Liverpool. PORTMADOC. ARRIVED—Kitty, Captain Williams, from Truro; Venedocian, Jones, Liverpool; Donegal Castle, 8.1& Holywood1, Waterford; Wiiliam Pritchard, new ship, launched 14th; Owen Morris, Pritehard, Dublin Lady Agnes, Lewis, Belfast; Nesta, Williams, Pwllheli; Sage, Griffiths, Barmouth; Michael Kelly, Roberts, Liverpool; Rebecoa, s.s., Roberts, Liverpool; Rose of Toirrijlge, Evasns, Amlwch; Dajvid Morris, Morris, Swansea; Holmeforce, s.s., Jones. Waterford; Annie Jones, Aberaeron; George Casson, Evans, Liverpool; Ellen Ro- berts, Simons, Haverfordwest; Bold, on, Hughes, Mousehole. SAILED.—John and Margaret, Captain Morris, for Cardiff; Enid, Lewis, Cardiff; Margaret Ellen, Thomas, Cardiff; Volunteer, Davies, Bristol; Donegal Castle, s.s., Holy- wood, Neath Laura Griffith, Jones, Chatham Glanogwen, Jones, Yarmouth and Chatham; Holmeforce, s.s., Jones, Bristol; Rebecca, s.s., Roberts, Liverpool; DoTa, Evans, Southamp- ton Agnes May, Jones, Svendborg; Industry, Williams, Poole; Glynaeron, Jones, Cardiff; Seaman, Hughes, Bristol.

Mae un arall dan y frech wen yn Connah's J Quay-v dioddefydd yw dyn ieuanc 20 mlwydd oed. wedi ei symud i'r yspytty yn Fflint.

"It should be rwBetnWad aim Met MAZAWATTEE COCOA is not .nIy pure but very strong, so you will not re<jnire so much of it as of ordinary Cocoas. Hitherto we haye had few, if any. such good Cocoas as AIAZAWATTEE GOOOA o't our bseakfast tabie. GORDON STABLES, C.M., M.D., RA R. A. ii <. .UJLLPOBTI;,R T()W.Zi LLANBEKIS. P.fc.— A!? orders punctually aUendeú 100. Atlrt lima m fcho reasonable <marges. j V GYFROACH O IACFT^U A PESWCH. ACHUBWYD MILOEDD 0 FYWYDAU PRYDKJXLAID RHAG Y FLA OENEDL- AETHOL PESJVCii, AN WYD, BRON- CHITIS, ASTHMA, CATARRH, AJS'W^jD- WST, PAS. Y FEDDYGINIAETH Yn VENO'S LIGHTxMNii COUGH CUHE. Y MAE £ R FEDDYGINIAETH HO-N Y GWERTHIANT MWYAF YN Y BYD GAN EI BOD BOB DYDD YN GWELLA POBL A DDIOODEFENT ODDIWRTH ACHt)S- ION DRWG A PHARHAOL FEL Y CAN- LYN, YN RH-i-FEDDOI- Dywed Mrs MARY MANCH, iO, Floating Bridge Road, Southampton Goliai roddi cymer- adwyaeth uchel i VENO'S LIGHTNING COUGH CURE i bwy bynag a ddioddefa Qddi- wrth bronchitis ac asthma. Cefaie y trwblon hyn bron ar hyd fy oes, a gwnaeA ei meddyg- iniaeth wyrth yn fy achos i. Moo hyn yn fwy rhyfeddol, gan y bu amryw feddygom yn gwein- yddu arnaf, a chynrarade lawer o "Wl fedd- ygindaeth heb gael dim Iles. Yr unig ffordd y gallWJilgacl gorphwys yn y nos oedd drwy eistedd gyda fy mhem. ar glustog ar fy nghn. Be eei&iwn eistedd i lawr, ie dd^efcreujai yr hen beewch a pbarhai am oriau. Nie gwn bath yw ddyweyd yn fy Ikiwenydd am y gonphwyBcka a llonydd- wch a gefa-is er pan ddecfereuais grnaeryd eich Lightning Cough Cure. Synods fy ngwT at y gweMant; y mae'n bieser, eie fe, fy Jlgwekd yn g«irwedd i la-wr ac yn evagu'n hedaychiawn. Mae VENO'S LIGHTNING OOUGH CURE wedi enill safle wyddOmol drwy'r byd. Cymer- adwyir ef gan yr awdurdodau udhaf oherwydd ei 1. effeit-holdeb mawr, a'i werth fel metddyginiaeth. Mewn gwirioiredd, nid oes dim vn mvd y medd- yginiaeth ddaw yn agos &to am wedla yn llwyr besweh poenus a pfoarhiaus, bronciiatiB, asthma, anwvdwst, catarrh, a phesweh ar biauit. Iae y rhyddhad a rydd yn hyfryd, ac nae yn ddy- munol ar ol y dognau cyntwf. Gofynwch am VENO'S LIGHTNING COUGH CURE. Pris Is 1 a 2s 9c is botel. Gwerthir ef gan Fferyllwyr a Gwerthwyr Meddyginiaethau yn mhobman. HEALTHY HOMES BY R£G¡;LAR USE OF CALVERT'S ILE No. 5 A CARBOLIC SOAP. An excellent cleansing Soap, guaranteed to contain 4 per cent, of CALVERT'S NO. 5 Carbolic (the strongest purifying and disinfecting agent known). CLEANSES CLOTHES WITHOUT LABOUR. CALVERT'S PARAFFIN. SOAP. The best and therefore the cheapest to use. Each sold in 12 oz. twin tablets and lIb, bars by Chemists, Grocers, Stores, etc. F. C. CALYERT & Co., Manchester. x x GRIFFITH. 0 BETH V T) Y Wi AT Y Feddyginiaeth anmhrisiad" ORYFHAli hon a umwytbA, yn usiongyrohot, Y LUN JS mathau gwaethaf o Betwch, Crygni, An wyd, Anhawsdw t Anadlu, Gwaed Boeredd, Dolur Gwddt" Bronchitia, Influenza, Poenaa Adwythig yn y Frert, ae at hen Ddiffyg Anadl Bid OM ti gyffelyb; cynnyrcha ryddboeriad drwy doddi y fflem wydn, ac felly ryddhau yr yogyfaint oddi- wrth bob tylwedd enynawl; yn ganlynol i'r Ja, y dilyna trwmgwig adfyvriadol. LUNG TONIC. SUDD CARN YR EBOL. LUNG TONIC. AT Trwy symud arwyddion a gam. CRYFHAU gyme= yu aml am Ddarfodecbt. v i nunc mae J1 'Ebri Griffith Owen wedi dwy* llaw«« d i lawer teulu, trwy roddi terfyn &r y Peawcll sydd yn rhy fynych yn dadblygu i'r afiechyd marwol hwnw. Fe geidw eto ftloedd rÀaf Wldau aaamMrol. BUDD CARN YR EBOL GRIFFITH OWEN. SUDD CARN YR EBOL GRIFFITH OWEN. SUDD CARN YR EBOL GRIFFITH OWEN. AT Yr oedd Dail C&m yr Ebol mews CRYFHAU bri mawr gan yr hen bobl oher- V IIIUPC ^ydd ei heffeithiolrwydd ar gyf«r T LllnUo. Peswch, An wyd, a Dolur Gwddl. Darpcir y Sudd o'r dail, a chymyagir of rkisr. weddau dail weiu. VAR YN CRYFHAU Y LUNGS AC YN GWELLA'R PESWCH. Potelau, la 1io a 2a 90 yr an. Anfonetr potel i8 9o am 21 go mewn utampa. GRIFFITH OWENv HIGH STREET, OAEBNABFON.

PAPUR PAWB. PRIS CEINIOG. Bhif 526. Chwefror 28, 1903. TRYBOLA'R TRI BWLI. (Digrif-ddarlun). KAE SON AM DANYNT:— Y Parch W. Williams (Nantlais), Amman- ferd (gyda darlun a bywgrBphiad). Hwch mewn penbleth ) Diarhebion am ddiogi j Arglwydd Cole fel taniwr J Awgrymiadan i forwynion a gweis- I io* I Diarhebion am genfigen a malais Hauesion Cywreinrwydd morwyn Wyddelig Difyrp". Manion cyfrelthiol I Siomiant y weddw J; Cateciam i'r ohwilfrydig L y heb ei lanhaa am 400 mlynedd ) FI A BIL: (ffUNANGOFIAHT Y DDAU EFAILL). Pennod XIII.—Prynu Cwoh. Pennod XIT.-Modryb. lIELYNTION BYWYD HEN OHWAREL- WR. Y TY A'R TEULU. Barluniau o'r Ffasiynau. WEDI EI GONDEMNIO I FARW. (Stori fer.) BIIODAXJ BARDDAB Cyhoeddwb DANIEL REES, CAERNARFON. MAW. X CJYFFERIAU OANLYNOL i'w oael gun E. RUMSEY WILLIAMS & CO., RHYDDALL/T FAWR, ger CAERNARFON. CONDITION POWDER i Geffylau at toetea C ooeea* cJwydniecLig, sbc at roddi letymaog, 10c y fywys. POWDWR er attaJ a rbagfta«Jiu y Ciwy> Du MOM DeBalur byr ar Wartaheg a Defaid, Is y pwya. POWDWR eafltaliedig at Soo-thi Wyn a Lloj Sapo, 2a 6c y drwaku Pqgt Free. POWDWR a* kudd fiiau ar Geffylau a Is y pwyB. POT ML I at dtori CoSe ar Cfeffyfeti neu JVufJh, Is 6c yr un. CYFFERtAU ANFiFAELEDIG at fendio Ujffiaiofe yn ax Waritibeg. ELI at Bkst-, Orube, Splints, 8paving, Ring- bones, Sprains, etc., as y bocs. OIL at fendfio Brfcria*, Is 60 yr haSrneT peint. BUERETIO ova UiRINE BALLS, 4s y -TFRRETH. 0OUGH BALiS, 4o dwsin. BALLS at Pargfo i laii, 6s y dwsin. ROWDWIW I Wtaarfcheg ar ol dyfod a Lloi, 35 '1. POWDWR-S at Purgio i Wiarthag, Be yr un Hen 7s y dwnia. ELI at Defchi Dohtme, Is 6c y bocs. y317 0 L No. 1. Casttod metal for Enterprise, Parcels. N Forks to hard hit& C-I.-bi. I Z ^Tki^ .UB.UTUU «O, ■ It w»ar« white throu*h»ut,»ndl»on»n«ct«aDy ■ kcidi or exposure. a I iTh^ENTERPRISE' PARCEL I | I I Of SheflieM CBtlery PI*t* AS/ 1 H ■ j contain* 5! Article! for ■ H i.i. KnlTM ,nTMk Sveena |iMu»Urd Spoons ■ snawertK^JESSES. U Bit Spoon. ■ I oT»b!tspoon» l#T»ble Porta 18u«ar Spoon H ■ 8^on.|6D^'rt Fork.llpr. lugar Tong. ■ B S1)M* 1 Piokla Fork. ■ ■■ s«n4 -With ord«, *n& compUU B H TERMS, tbs pureham in At* more monthly B H u.Mrorw.WLU|I«7.m» HANDSOME B H p*7m«nt* oi V .i, Mnnant. It not H I I C*' Urn 1 CllfrtlflflM* of ClocKi, ^B H S'«ruJ *E-<1™ ■ ■ ™<ryandP»*r**« P.,W„, ■ I 1 fc-11. Spills M'S PILLS Ð For Bilious and Nervoos DtawWl BEEOHAM'S PILLS For Indigestion in all its forms. TDEECHAM'S PILLS kD For Wind and Pains in the Stomach. EECHAM'S PILLS BEECHAM'S PILLS For Sick Headache. ,i ECHAMIS PILLS JO Have saved the Lives of Thonaanda. EECHAM'S PILLS For Giddiness. BEECHAM'S PILLS I For Fulness and Swelling after Meal*. JO For Fulness and Swelling after Meals. rr>EECHAM'S PILLS r f| Are Adapted for Old and Young. BEECHAM'S PILLS For Dizziness and Drousinees. BEECHAM'S PILLS I JE) For Cold Chills, Flushings of Heat. EECHAM'S PILLS Will Restore the Rosebud of Health to Every One who Uses Them. B' EECHAM'S PILLS For Blotches on the Skin. EECHAM'S PILLS For Disturbed Sleep and Frightful Dreams. BEECHAM'S PILLS For Costiveness and Scurvey. BEECHAM'S PILLS Are the Best Medicine for Female Com- plaints. X>EECHAM'S PILLS II Are a wonderful Medicine for Femaiia of all Ages. B' EECHAM'S PILLS The first Dose Gives Relief in 20 Minutes. EECHAM'S PILLS Are Recommended by Medical Men. EECHAM'S PILLS Have the Largest Sale of any Patent Medicine in the World. *53EECHAM'S TOOTH-PASTE If Will Recommend Itself. EECHAM'S TOOTH PASTE Is efficacious and economical. B^ECHAM'S TOOTH PASTE Cleanses the Teeth and Perfumes the Breath. EECHAM'S TOOTH PASTE In Collapsible tubes, Is eacII. BEECHAM'S PILLS 113 and EECHAM'S TOOTH PASTE J[3 Sold everywhere. Prepared only by the Proprietor, THOMAS BEECHAM, St. Helens, Lancashire. Sold by ah Druggists and Pataftt Mfedicine Dealers ever? where. TO SECURE the GREATEST PUBLICITY far your Announcement*, APVERTI81 e. till IIIDIIilA T .'8.

Y WLAD A'R DDEDDF ADDYSG, BSLWYSI RHYDDION SIR FMRIONYDD. Mjowti crfiarfod o Gyn.gjhx>r Eglwysi Rhyddnon Idieyrniwn, A gyiriiaiiwyd ddydd Merciier. bu traiodinetih ar woinyddiaid y Ddeddf Addysg yn bus Fou-kxnvdd, a oiiytiwr yr yggcolion elfenoi. ac TO gynnygiladi y Parclh J. Mix, a dhe-f nogmth y Parch J. Vviilkwns. penderfiyinwyd yn uufryd: "Fod v Ovrnghor hwn yn ymrwymo i ruddi pob CEFRWJI-WUI o fewn ei aMu i bwyllgor OynghoT y Sir yn eu H^MCINVIL i ysted yr vSlgolciún enwadol jxi j sir." Ar gynnygitwl y EAR«H J. Felix, a CHEFNOG&ETH y Parch J. Pritehard, pasiwyd yn urfryd: "Fod v pwyldgoi HWN ym dyinuno galw eylw'r Yiroieilldinvyr at y pwys o •• 11 kxI ar y OYNGLIO^IU a'r pm^'ilg-orau hyny A fydd yn medtdu cyfran fiT g-wa-ITLI o wteinyddu'r ddeddf, y rryf- ryw bersonau ag S'yxld mewn PERFFA-I^I d'ym- demilad a. ohydraddold^b orefyddol ae add anen-wad^ MR LLOYD-GEORGE YX MRYSTK. Wrth siarad yn iiryst-e, nos LUll, dywedodd Mr Lloyd-George y buasai'r blaid .EG.wysig, mewn air blynedd, os oedd v Cynghora-u Trefol a Sir yn g-olygu busnes, yn cynnal eyfarfod i ffurfio gwthwynebiad G-oddefol i'r Ddeddf Addyag. Dywedid fod rhai oh«nynt yn gwrthod gwemyddu y ddeddf. I'r gwrthwyneb, yr oedd- ynt yuei gweinyddu yn WJTOD yn sir Gaernarfon, ac yr oeddyat YN jnyned i wneyd y gwaith inor drw-adl FTJ na fuasai'r offeiriaid yn ei ddymuno. Credai ef eu bod yn iawn wrth ddefnvddio bob &&an via y DDEDDF er gwneyd i ffvrrdd a hi. I Datgajiodd Dr Clifford, a ddi-ynai, ei d-er- fyniad i beidle titlu y trethi. CYFARFOD UYNTAF PWYLLCTOR MEFBRION. CynaaHwyd eyfarfod o'r pwyllgor A benodwyd gan Gynghor Sir Feirionydd i dynu allan grn- fluH i wemyddu y Ddeddi' Addysg. A« i chwllio i mewn i'r mjiter, yn y Bala, ddvdd Iau. p»yd y penodwyd Mr 'W. P. Evans, eadeirydd (.'yn^)I«>r penodwyd Mr W. P. Evans, eadeirydd CvnzlrKkr Y Sir, yn gadeiiydd. Mr Otemond Wil-iams, A.S., a Mr Morris Thomas oedd yr unig aelodau oadd yn absennol; a darllenwyd llythyrau oddi- wrihjnt yn gofidio nas gREene fod no -pen- odwyd yr Henadnr Haydn Jones, Towyn, via ysgnfenydd y pvvyll^or, a chyfarwyddwyd ei i geiisio manylion odaiwrth boll vsgolion y sir parthed yr athrawon, eu nifer, eu cvmhwysder- au, cyfiopu, dyledswyddau, mantoleni pob ysgol am y tair blynedd diweddaf, ac adroddiadau yr ysgolion am y tair blynedd diweddaf. -OYFAR- wyddwyd y clerc, yn mhel'ach, i edrvch yr holl weitiredoedd, a chael manylion parthed y gwadd- oliadau. Penderfynw-va hysbysebu am ddyn cymhwys i arolygu holl aaeiladau yr ywgolion elfenol yn Y sir, ac i ddwyn adroddiad i'R pwyll- gor yn nglyn a'u sefyllfa- a. chyflwr ta,Ïr ath- rawon, dodrefn. &c. I Ar crvnnygiad Mr John Parry. Bala, a chefn- ogaeth Mr J. E. Jones, Bala, pasiwyd y pender- fyniad fabwysiadwyd gan Bwyllgo-r Oyngnor Sir Gaernarfon, fod Y pwyllgor yn annog y Cyn^hor Sir. fel awdurdod F^DYSG lleol. A vmweled ag awdurdodau yr Ysgolion Gwirfoddol gyda'r am- can o ddwyn oddiamgylch gvtundeb cyfeillgar. DarllenwVd gohebiaeth oddiwrth Gynghor Tref Abertawe.' yn gwahodd yr awdurdodau addysgol lleol yn Nghymru a sir Fynwy i lyned i gynnadledd a 'Vtinelir mewn lie neillduol 1 vs- tyned- gweinyddiad y ddeddf, yn arbenig parth- ed darpariaetbau y cynliuniau, ac yn gofvn a oedd yn CRVFLEUS i Gynghor Sir Feirionydd on cynnrychiolwyr.—IPenodwyd y Cadeirydd, yr Henadur H. Haydn Jones. a'r Anrhyd. C H. Wynn. Penderfynwyd fod dwy ran o dair o nifer yr aelodau ar y Pwyllgor Addysg i fod yn aelodau o'r Oynghor Sir. ao fod V rlian arall i'w phenodi gan y Cynghor.

YN Ynadlys y Drefnewydd. ddydd Llun, dir- wywyd John Lewis, gwerthwr llefrith. Old Ohurch-street, i lp t'r costau am fyned allan i fy<Kg pobl tra'n dioddef dan V frech wen. AM Ibeidio hysbysu fod un dan y frech wen fn ei dy, dodwvd'dirwy o lp a'r costau ar Evan Davies, Old Church-street. Drefnewydd.

TO-MORROW MAY BE TOO j LATE to try HoHroyd's Gravel Pills. GET a box to-night. A Positive Cure for Back- ache, Lumbago, Sciatica, Gout, Dropsy, Gravel, etc. Money returned if not satisfied, Is lid of all Chemists. Post. free 12 stamps from Holdroyd's Medical Hall, Cleckheaton, Yorks.-A-dyt.

I HELYNT YjjPENRHYN. CYFARF^H WYTHNOSOL. lilywyddwyd y eyfarfod nos Sadwrn gan Mr Henry Jones. Dywedtd ei fod yn DY^IMNO cry- b\vyll am uai pertfa. a dkii^gwyddodd mewn cyng- faierdd a gjnnneiid gan un o'r corau yn Lloegr, pt'yd Y gwnajeid casgliad, yr hwn a gvrhaeddodid y swm o 35p. Ond yr hyn a synodd y casglydd- ion oedd ga-eled yn mhlitli yr arian oriawr per- tilynol i fttneddiges gyda niodyn yn gorchymyn gwertthu'r cyfanyw, ac anfoin yr clw i gronfia Bethesda (cymesradwyaeth). Hefyd, gwelodd y dydd o'r bluen fod giviedltiiwyr y rheilffordd yn yr Inidfia bell wedi anion 16p i drysorfa yr Undeb —(oymeradwyaeth),—ac yr oeddynt yn flaenoroi wedS amfon 13p. Onid oeddynt yn teimfo os oedd pobl pelldusoedd V byd yn gofa3u am dan- yn/t, nma eu dyfodswydd1 liwy gartref otdd G'WTEITHREDU yn deilwng o'r GOIAL hwnw, ac i bob un yn bersonol wneyd ei ran yn y Snwydr? (CTIIIF radwy UT*-H). l)n,.m-le(iodd Mr Hugh LLM-d, Ffestinioig, ma<i y n, bono oedd y tro ayntai iddo ymwsled ag ardal Betbesda—ardii-L oedd erbyn hyn yn ad- naibyddus drwy yr holl fyd am dde:wrde;1" ei metb- ioln ar un llaw, ac am YISTYFNIGR-H^DD y nueista- at- y I Jaw arall (cynieradwyaetli). Yr oedd ef tllIbWn lhvyr gydymrieiiml;id a chwareiwyr Beth- esda yn y f i-N ydr hon, ac yn gwbl argylicMdldiedijg o gyfiawnder eu HAOLIKW. Yr oedd lion yn frwydr ao idd.1 ed ohanlyniadau. brwycfr y teiimiid ei diiwedd am oesau yn Ngogtedd Cymiu. Yr oedd y fagnel wadii ei gosod a'i ffroienau t>uagat yr ar-vveanwyT, a'u dyledswydd diwy oil oedd selfyfi yn bur y tu ol i'r dynion hyn (cymeawhyyaetli). Yr oedd ef wedi dalyn hanes yr helynt o'r deohreu, ac wedi canfod. ymdrechion o dro i d'ro er ceieio dod a'r ddwy Na,.d a.t eu gilydd. Yr oeddytit hwy, fel dyn:o«, wetdi gwn>eyd apel at Fwrdd Maenach, otid gwinliodiu Arglwydd Venrhyn a gwneyd dim a ftrydydd par,ui. Oeisiodd Cynghor Sir Arfon ymyryd, 0iJ.lÜ bu eu hymdreohion yn.fethiant oherwvdd, meddient, i Arglwydd Penrhyn wrthod eu gwel- ed. Yr odd yr ymchwiliad a gynnaliwyd gan y Pwyl!lgK>r Heddget(ilwa-dol vn tfafriiol iawn idd- ynt fel wrph o weithwyr. Piufai ymd'dV\!iÍfÂd y dyniioai ar hyd yr helynt niad oedd arnynt ofn i o>leuni dydd lewyrohu ar eu h.iclios (cymtrad- wyaeth). Gwrtihodai Arglwydd Penrhyn wneyifl dim a TL lit dydd parti am y rheewm mai ei eidido persoaiol oedd v chwarel, ond credai ef (y siarad- wr) pan oedd bywioliaeth tair a phednir MIL o weathwyr yn y cwesti\NI, y o.vta,j y mater dd'od yn eiddb cyhoeddus (cymeradwyaeth). Yr oedd yr haivi a ofynid ganddywt id. ohwa.r«lwyr yn I cael ei I*vvyiillitiu eisoes gan holl weiithwyr Pryd- ain. Egwyddor ydoedd y bu raid yrriadd llawer trosti, ond yr oedd gweithwyr Lloegr wedi enill y frwydr. Dylent oil syliweddoll fod grym a north Hiewn undeb, a phaham Y dylai dhwarelwyr GWG.CDD Cymru fod ar ol heb gydio "n yr hawl ma. o uno a'u gilydd'! Pe buasai y dhiwareilwyr, yn ystod yr ugain mlynedd diweddaf, yn uinedig, AC yn cydymdeimlo a'u gilydd ya mhob illll- gyichiad, buasai yn anmliosibl i Arglwydd Pen- I'ININ gario yn mtaen fel yr oedd. Dymunai ef bwyso at, -Au hystyriaeth fod egwyddor fawr YN sail i'w hachos, a-c yr oedd egwyddor bob anaser yn worth i ymladd droeti, ac yn. werth i'w chadw a.r ol ei henill (cymeradwyaieih). Hefvd, dy- mtuaiai arnynt oil yn arbenig fod yn ffyddkm i'w harweinwyr, a pheidio troi eu oefnau amynt yn nydd v frwydr. Yr oedd anffyddlondeb wedi bod yn flotyn du yn banes y chwarelwyr yn y blynyddau a basiodd-y dynion hvny a fu yn cymeryd rhan flaenllaw gyda ehwestiwn llafur oedld yn gwfod dioddief bob amser. Yr oedd yn bryd iddynt. fel chwarelwyr, ddeffro, a dtall mai trwy sefvil yn bur i'w gilydd yr oedd yn bosiibl miaigu arwelnwyr llafur. Dylent gynnal eu brei'chiau yn yr ystorom. PetJh araJll vr oedd ef (y siaradwr) yn teimlo o'i herwydd oedd y dylai meibion llafur ddod allan yn amlyoach yn ngwleidyddiaeth y wlad. Yr oedd ganddynt fel gweithwyr hawl i anfon eu cynnryohioilwyr i'r Senedd, a thrwy hyny sicrfoau ystyrdareth G^\XILL I g^vestiyuau llanur, a chael Llais teg yn neddf- wriaeth Prvdain Fawr (cymeradwyaeth). Ar hyn o bryd, yr oedld y mwyaf o ddeiliaid Pryd- ain yn perthvn i'r dosparth gweithiol, ond eto i j gyd, dyinion yn cynnrydhioH cyfalai oedd vn j Setnedd y wiad. Eu hai hwy fel gweithwyr yd- oedd antfon y dynion yma yno, a oil I wneyd eu meddyhttu i fyny at y dyfodol i dOO anfoai neb ond dynjon hyny oedd mewn llwyr gydymdeimlad a'r dosparth gweiitbiol (cymerad- wyaeth). Yr oeddynt- hwy YN Met-hesda yn ym- laidd am yr hawl o osod eru cwynion gerbron yr orutoh-wyliaeitih trwy EU' cynnrycliiolwyr. Yn Neheudir Cymru, yr oedd pob aaighydtfod yn oael ed setlo yn fuan ac yn heddvchol trwy i gyn- ei setlo. yn fuan ac yn heddvchol trwy i gyn- nrychiolwyr y meistr a'r gweithwyr gyfarfod eu gilydd a thrafod y cwynion. Paham y gwrth- odid hyn i'r chwarelwyr? Yr ateb i hyn ydoedd oherwydd eu diffyg fel dosparth o weithwyr yn teimlio mor ddifater dros eu hundeb yn y gor- phenol. Yr oedd ef yn faldh o weled chwarelwyr yin ymddlangos mor bendierfynol na cheid dyweyd hyn am danynt uwy yn y dyfodol, a hyderai yn fawr y byddjent yn parhau y frwydr Des esnffll buddugoliaeth (cymeriadAyyaeth). Gobeithiai na fuasai neb oedd yno y noson hono yn troi ed giefn yn nydd y frwydr. Yr oedd holl wecfthiwyr Prydain yn cydymdieianlo a hwynt, ac wrth droi yn ol vn miboetihd'ra y f-nvydr yr oeddvnt yn bra-dycliu eu cymihtwynaswyr goreu. Bydded iddr ynt un ac oil brou i haw b eu bod o ddifrif yn y frwydr hon, a'u bod wedi eu llwyr argyhoeddi fod eu ihachos yn un cyfiawn (cyirterwd w vaeth). Cynnygiodd y Cadeirydd ddiolch i Mr Lloyd am ddod yno i'w hanerch. Eiliodd* Mr W. H. Williams, a sylwodd fod Mr Lloyd yn cymeryd y dyddordeb mwyaf yn achos Bethesda, ac yn byw yr egwyddor y bu yn siarad am dani. I Pasiwyd y diolch yn unfryd, ac ar ol i Mr Lloyd ateb, galwodd y oadeirydd ar Mr Hughes, gohebydd arbenig y "Daily Chronicle," i anerch y cyfarfod. Cafodd dderbyniad brwd,- frydig, a sylwodd fod amryw bethau wedi di- gwyfd er pan y bu yn Mefchesda ddiweddaf. Un peth oedd fod mwy o gydymdeimlad a'r chwarelwyr trwy y wlad yn gyffredinol (cymer- adwyaeth). Yr oedd llygaid y wlad wedi troi at Fetbesda i wylied symudiadau y chwarelwyr. Yn ystod y nosweithiau diweddaf, bu ef yn Nhy'r Cyffredin, a gallai ddyweyd mai ei amcan yn myned yno oedd ceisio gwneyd yr hyn allai er rhoddi manylion yn nglyn ag helynt y Pen- rhyn i'r aelodau Cymreig a Saesnig ar gyfer y drafodaeth fwriadedig (cymeradwyaeth). Yr oedd yn anhawdd iddynt hwy yn Methesda wybod gwir deimladau yr aelodau Seneddol yn nglyn a'r helynt. Yn anffodus, oherwydd afiechyd, bu eu cynnrychiolydd, Mr William Jones (cymeradwyaeth) yn analluog i ddwyn y mater gerbron yr wythnos hono. ond yr oedd ganddynt bob sicrwydd y byddai trafodaeth wedi digwydd erbyn y Sadwrn neasf. Byddai yr aelodau Cymreig, gyda,g un neu ddau o eithriadau, yn sicr o sefyll o'u plaid, a rhoddi yr achos yn deg gerbron y Ty. Gwyddai ef fel ifaith fod un o arweinwvr y blaid Ryddfrydig, un oedd yn V Llywodraeth Ryddfrydig ddi- weddaf yn dal swydd bwysig. wedi gwneyd ym- chwiliad manwl i'r achos er cymeryd rhan yn y drafodaeth, a chynnorthwyo yr aelodau Cymreig. Gallasent edrych yn mlaen at y drafodaeth gyda hyder y byddai iddi wneyd daioni (cymeradwy- aeth). Yr oeddynt hwy—Y chwarelwyr—yn ym- ladd brwydr, nid drostynt hwy eu hunain yn unig, ond' ca-wsant y fraint o ymladd brwydr egwyddorion a orweddai dan y berthyna-s rhwng meistr a gweithwyr drwy'r byd yn gyffredinol. Hwy, wrth gwrs, oedd yn gorfod dioddef, ond yr oedd yn fraint iddynt gael gwneyd hyny dros egwyddor oedd yn arwain i ryddid eu cyd- weithwyr yn mhob man. Yr oedd ef yn falch mai Cymry sir Gaernarfon oedd yn cael y fraint yma, a theimlai yn sicr y byddai enw chwarel- wyr y Penrhyn ac ardal Bethesda yn cael eu troRglwvddo i'r oesau a ddel, fel y rhai a agorodd ddrws rhvddid i'r gweithwyr," ac a enillodd fuddugoliaeth dros egwyddorion mawr cyfiawn- der (cymeradwyaeth). Yr oedd ef wedi gwneyd ei oreu i argyhoeddi V wlad fod ganddynt achos gwerth i ymladd dros to (cymeradwyaeth),—eu bod ar yr iawn, a'u bod yn benderfynol o ym- bod ar yr iawn, a'u bod yn benderfynol o ym- ladd v "frwydr yn ei blaen nes sicrhau llwydd- iant. 0 berthynas i'r rhai a weithiai yn v chwarel. rywfodd1 neu gilydd, nis gallai ef deimlo u yn ddigofus iawn tuagatynt. Ar yr un pryd. nid oedd yn eu hedmygu, ond yr oedd yn tosturio .11 droftynt.. Gwrthddrychau piti a chydymdeim- lad oeddynt; yr oeddynt yn eu safle presennol am nad oeddynt yn feddiannol ar asgwrn cefn (cymeradwyaeth).* Bydded iddynt hwy oedd allan dosturio wrthynt, a plieidio ymosod arnynt, ond yn hytrach dangos iddynt fod ganddynt hwy asgwrn cefn (cymeradwyaeth). Dywedodd y Parch W. W. Llovd. Brynteg, eu bod oil dan rwymedigaeth fawr i'Mr Hughes'am ei wasnnaeth. Yr wvthnos hon. yr oedd ef (Mr Lloyd) wedi derbyn llythyr oddiwrth olygydd v "Daily Chronicle" yn rhoddi caniatad i a'rgraphu ert-hyglau Mr Hughes mewn ffurf o bamphledvn, ac yr oedd Pwyllgor V Gronfa wedi pasio i'w cyfieithn i'r Gymraeg a'u hargraphu mewn ffurf gvffelvb. Y CYNGHAWS AM ATHROD. Mae 2wrandawiad y cynghaws am athrod A ddyg'ir gan A rglwydd Penrhyn yn erbyn Mr W. J, Parry i fod ar y 9 £ ed o Fa"wrth.

AGOR Y SENEDD. IAHAETTH BRJENHIN. BAFDDOR'DD FFROOTFAWIR DDGYFEELYB. DADLU AR YR ATEIB. Ddvdd Mawrth, agorwyd trydydd tymhor Senedd gyntaf y Brenhin Iorwerth VII. ganddo ef ei hun. Ni thynpdd y digwyddiad y iath sylw ag ar achlysuron blaenorol, ond rhoddwyd derby mad cynhes i'r Bremhin gan y bolbl oedd wedi ymgynnull i weled yr orymdaith frenhinol. Tua, dau o'r glt>di, cyrhaeddodd y Brenhin a'r Frenhines i Dy'r Arglwvddi. Aeth y Brenhin, gan arwain Y Frenhines a'i law dde, yn mlaen, ac eisteddodn ar yr Orsedd, oo eisteddodd Y Frenhines yn ei ochr. Yna cymerodd swydd- ogion y llys eu lleoedd eir bob ochr. Yna, gan blyguar ei liniau, estynodd yr Arglwydd-Gang- bellor gopi o Aineth y Brenhin i'r Brenhin! Buwyd yn disgwyl am rhyw ychydig tra yr oedd y Llefarydd yn dod o Dy'r Oyflredin. Pan gyrhaeddodd Mr Gullv. Mr Balfour, Syr Henry Campbell-Bannerman, ac aelodau blaen- Kaw o Dy'r Cyffr*din, darll«nwvd yr Araeth gan y BreiJiin. Dyma fel vr oecfd KI: — Fy Arglwvddi a, Boneddigion,— Y mae fy mherthynas a'r Gwledydd Uramor i gyd yn para yn ayfeillgar. Arwainiodd y gwar- chae ar BorthlaiJ.dau Venezuela, a wnaed yn angenrheidiol gan ddirmvg ar y Far Brydein- ig, a niwei'diau i lier«o»au a meddiannau deil- 1a.id Prydeinig gan lqwodraeMl Venezuela, i orkifod,er cael ait-drafnll holl bwnc y ddadl. DA genyf ddyweyd fod pearderfyniud yn awr wedi ei wneyd sydd yn cyfiawnhau y gwledydd oedd yn gwarchae glanau y wlad i ddwyn pob gweith- rediadau llyngepol gelyniaethus i B^SN rhBgibaen. Rhoed pitpyrau ar y pwnc ger eich bron. Bu trafodaeth vda'r aimcan o ad-drefnu Y swestiynau a. gododd mewn perthynas A r Hinell derfyn rhwng fy meddiannau yn NgogledS Am- erica a thiriogaeth Alaska. Llofnodwyd cytun- delb yn darpar fod y cwestiynau LFYN i'w hym- ddiried i lys cyflafareddol, ac y mae hwaw wedi ei gadarnhav. Rhydd cyilwr taleithau Ewropeaidd Twrci achos pryder difrifol. Gwneuthum bob ym- drech i geisio dangos i'r Sultan a'i WefeJidogion yr angen anorfod am ddiwygfed ymarferol a phwyllog. Y MAE Llywodraethau Aw stria- Hungary a iRwsia yn awr yn ystyried PA ddi- wygsadau y byddai yn ddymuH»l i'r gwledvdd a fu vn llofnodi Cytundeb Berlin eu cymhell ar R Sultan rhagblaen. Yr wyf yn hyderu y bydQ y cyanygion yn profi yn ddigon i GYIIAEDA yr amcan, ac y oaf finnau y bydd yn bosibl i mi e« cefnogi'n galonog. Rhockhr pccpyrau ar y mater ger eich bron. Drwa Qnvf fod yr ymdrechion a wnaeth fy Llywodraeth" i gael gan Lywodraeth Twrci gyd- drefnu terfynau y wlad frodoro, sydd yn gysyll- tiol ag Aden hyd yma wedi mefehu. Y mae trafod ar y mater wedi ei wthio yn mlaea. Y mae corphlu o'm milwyr, yn cynnwys min- tai fechan o wyr traed IiIIr fench, a GWL wyd o fysg preswylwyr y TIansvaal a ThrefedigaeHb Afon Orange,. wedi ei glanio yn Obbia, yn y rhan o Somaliland a iberthyn i'r Eidal, i weitfa- nedu yn erbyn y Mullah Abdullah ac y mae ymdaith vn mlaen i'r berfeddwlad ar fin cych- wyn. Y mae cydweithrediad Llywodraeth Y* India yn Y gorchwyl hwn yn dra cha-Ionqg, a'm hyder yw mai v diwedd fydd dyogelu llwyfiha* y ddwy diriogaeth «ydd o dan fy amddiffymad rhag unrhyw anhunedd pellach. Bu cwrs y digwydefiadau yn iNeheu Affrica, yn foddhaol. Dygodd ymweliad Ysgrifenydd y Trefedigaevhau a'r rhanbarth hwnw o ,in tiriog- aethau eisOO!il y canlyniadau mwyaf dedwydd, a'r cyfleusdra A roddes hyny i ymgynghori ag Arglwydd Mi.ner, A Gweinidogion y trefedig- aethau sydd YN llywodraethu eu hunain, ac a chynnrychiolwyr yr holl fuddiannau a'r syniad- au, wedi tueddu yn fawr at ad-drefniad es. mwyth ar LANYER o gwestiynau anliawdd, ac hefyd i symud o'r ffordd lawer o achlysuron tramgwydd. Bu raid anfon ymgvrch i Kano, oherwydd gwelthredladau gelyniaethus penaeth y lie hwnw. Llwyddodd fy milwyr i feddiannu ei brifddinas, ac yr wyf yn hyderus y daw yn awr yn bosibl myned yn mlaen mewn dyogelwch gyda'r gwaith 0 nodi V terfyn rhwng fy nhiriogaetn i yn Ngog- leddbarth Nigeria a meddiannau cymyaogaethol Gweriniaeth Ffrainc. Rhoddir ipapyrau ar y mater hwn i chwi yn ddiymdroi. Oyhoeddwyd fy olyniad i Goran Ymherodrol yr India mewn cynnuLliad digyffelyb yn ei rwysg yn Delhi. YnoVderbyniais oddiwrth y tywysog- ion a'r penaethiaid gwriogaethol, ac oddiwrth bob dosparth o'm pobl o fewn fy nhiriogaethau Indiaidd, YT arwyddion mwyaf boadhaol o u teyrngarwch a'u ffyddlondeb. Llawenyqd genyf allu mynegu fod y seremoni fawreddog hon wedi cyd-daraw o ran amser a stflaniad y sychder a'r cvfyngder amaethyddol yn Ngorl 1 ewintarth yr India, a bod rhagolygon afiiaeChyddiaeth a mas- nach trwy yr oil o'm Hymherodraeth Indiaidd yn well nag y buont er's rhai blynyddau. Foneddigion Ty'r Cyffredin,- Gosodir yr amcangyfrifon am y flwyddyn sydd yn dyfod ger eich bron..Er eu bod wedi eu trefnu m-or gynnil ag y gellid, y Mae anwenrheid- iau y wlad a'r Ymherodra-eth yn gwneuthur traul fawr yn anocheladwy. ) Fy Arglwyddi a Boneddigion,— Dygir mesur ger eich bron a fydd, mi hyderaf, yn cwblhau rhes o fesurau sydd eisoes wedi gwneyd cymaint i ddwyn perchenogaeth unigol, yn lle'r sefyUfa gostus ac anfoddhaol oedd yn ffynu yn fla-enorol, yn nglyn a thenantiaeth tir- oedd amaethyddol dros ranbarthau helaeth o'r Werddon. Cyflwynir cynnygion i chwi i gwbleiddio v cynllun addysg a basiwyd y tymhor diweddaf. trwy ei helaethu a'i gyfaddaVu at Lundain. Ðvgir mesurau i mewn gyda'r anican o roddi ar waith yr ymrwymiadau a gyfyd yn nglyn a'r cytundeb i ddiddymu y tollau ar siwgr, a ga- V, darnhawyd yn ddiweddar YA Brussea c hefyd i gael echwyn i ddadblygu fy nhrefedigaethau newyddion yn Neheubaxth Affrica. Hefyd gosodir mesur o'ch blaen L ddiwygio gweinyddlad porthladd a, dociau Llundain, y mae eu cyflwr yn fater o bwys cenedlatehol. Teimlir fod mesur i wella a, chadarnhau v Deddfau Trwyddedol yn Ysgotiand yn un ag y mae angen mawr am dano yn y wlad hono, a hyderaf y gellir ei basio yn gyfraith. Cynnygir mesurau drachefn i ddiwygio Oyfraith Prynu a Phrisioi TiroedS at reoleiddio gwaith yn mysg plant; at ddelio a gwerthu ymenyn, llaeth, a chaws llwgr; at wella y gyfraith yn nglyn a banciau cvnnilo; at ad- gyfansoddi dirprw-yaet-h frenhinol y gronfa wladgarol. Atolyga.f arweiniad a bendith Duw Hollalluog ar eich llafur oil. Wedi darllen o'r Brenhin y druth ffrostfawr uchod, terfynodd y ddefod. Y DDADL AR YR ATEB. Cyfarfu Ty'r Arglwyddi drachefn yn ddi- weddarach ar y dydd. Ar ei ddvrchafiad i Dy'r Arglwyddi cymer- odd Esgob'Tv Ddewi y'llw; a gwnaeth Dr ;Davidison yr un peth ar eil ddyrchafiad yn Archesgob Caergaint. Yr oedd Arglwydd Salisbury yno am y waith gyntaf ar ol ymddiswyddo o fod yn Brif- Weinidog. Yr oedd Tywysog Cymru yn yr oriel, a nifer luosog o bendefigion. Cynnygiodd Duo Rexburghe, a chefnogodd Iarll Leitrim, yr Anerch mewn ateb i Araeth y Brenhin. Soniodd Iarll Spencer, wrth feirniadu yr Ar- aeth. am y pryder a achoswyd trwy y drafferth yn Venezuela, a'r posiblrwydd i ddvfod i wrth- darawiad a'r Unol Daleithau. Gobeithiai y rhoddai y Llywodraeth ei chefnogaeth i'r Gallu- oedd oedd wedi dyfod yn mtaen i wella sefyllfa pethau yn Macedonia. Siaradodd hefyd gyda chymeradwyaeth am genadaeth Mr Chamiberlain vn Neheudir Aifrica. Oyfeiriodd hefyd at Fesur Tir i'r Werddon, cynnygion addysg y Llywodr- aeth, Cynnadledd y Tollau ar Siwgr, ac ad- drefniad y Fyddin, a sylwodd nad1 oedd un cyf- eiriad at v mater diweddaf yn yr Araeth. Atebodd Due Dvfneint, gan gvfeirio at yr holl bynciau V galwodd Iarll Spencer sylw atvnt-; ac ar derfyn ei araeth, hysbvsodd nad oedd y Llywodraeth yn bwriadu "cytanyg dim mewn, ffordd o ddeddfu ar y pwnc o ddiwygiad milwrol eleni, er y mynegid golygiadau y Llywodraeth ar y cwestiwn pan gyflwynid amcangyfrifon ar y Fyddin yn Nhy'r Oyffredin. Cytunwyd1 ar yr Anerch ateb, a gohiriwyd. "BRAD." DYDD MAWRTH, yn Nhy'r Cyffredm, hys- bvsodd y Llefarydd iddo dderbyn llythyr oddi- wrth Arglwydd Brif Farnwr Lloegr, dyddiedig lonawr 23ain. 1903, yn hysbysu fod Arthur Lynch wedi ei gael yn euog o deyrnfradwriaeth, a'i ddedfrvdu i fanvolaeth. YR HELBULON TR AMOR. DDYDD MAWRTH, vn Nhy'r Oyffredin, cynnygiodd Mr John Gratton yr Anerch mewn ateb i Araeth y Brenhin. Oefnogodd Mr R. Greville. Owynodd Syr Henry Oampbell-Bannerman fod yr Araeth yn cadw pethau yn ol, ac nad oedd yn cyffwrdd a'r pynciau mawr oedd yn gorwedd o dan v ffelthlau y crvbwyllid am danynt. Gof- idiai am nad oedd y dull o gario y gweithred- iadau yn y Ty hwnw • yn caniatau i'r Prif- Weinidog wneyd mynegiad ar ddechreu y ddadl ar yr Anerch-ateb. Yna cymerodd1 y pynciau yr I ymdrinid a hwy yn Araeth y Brenhin mewn Uaw, a gofynodd nifer » gwestiynau o berthynas 1 gwrs yr ymdrafod mewn cysylMad a Venezuela, ac ammodau cydweithrediad Prydain a'r Almaen. Beirniadoda mewn modd llym y I^YNNODLE^D Biwgr; a. datgaoo«d ei ood nail E^DDIS yn oynnyg dim ER ymwneyd a chwmniau ■aasn&chol a'u gwfcitiredoetfa. Dywedodd Mr Balfour, mewn ateb, fed I Åwstria, a Rwsia yn meddu cymhwysdera^ ar- benig i gymeryd yr arweiniad wrth ymwneyd A ohwestiwa Macedonia. Ar ol cyfeirie at, Or- llewinbarth Affrica, dywedodd fod trefniad cad- ymgyroh SomaHlasd wedi ei gario allan. gyda cjhynnorthwy yr Eidaliaid, mewn modd na,s gallasai ddiweddn me-wn trychmeb, a datganc-dd ei obaith y byddai1 yn attalfa ar ymgyrch T gor- y ;<*«gynwr. Wrth ymdrim. a.'r anhawwer yn Venezuela, egluroda na.tur yr hawliuu Pryvl- tI1ig, a dameuodd fod cydweithrediad a'r A yn afigenrheidiol. Dywedodd nad oedd • perygl i'r, Almaen lusgo Prydain yn rhy beH. Yr oedd yr ymdrafod wedi ei ddwyn yn mlaen gyda.'r gofal mwyaf, mM yn unig am deimiad America, end Venezuela ei hiin-, nid oeddym wedi tyfryngu nes fed hynv yn jngemheiiioi er mwyn asriydveid eenedlaet-liol. Sia,radodd amryw ereill, a golairiwyd y ddad!, ar gynurg Dr Macnamara. TAI'R GWEITHWYR. OWASGU AR Y LLYWODRAETH. ADDEWIB LON. DYDD MERCHBR, yn Nhy'r Cyffredin, ail- agorwyd y ddadl ar yr Anerch gan Dr Mac- itanmra. eynnygiodd welliant yn gesod allan y Jedi yr ovdd y dospaathiadau gTvenliiol yn ET ddfoddef trwy defiffyg tai priodol. Gofynodd am ] r fclywodraet.FR ddeddiu ift y pwne o estyn y cyfnod i dalu arian y b'o nghorau wedi en bentliyca at godi tai i weithwyr; ac annogai Fwrdd Masnach i onfodi cwmniau flyrdd haiarn i gadw at en rbwymedigaefchau mewn perthynas i drenau gweithwyiu 0«fnogodd Mr Gearley Y penderfyniad. Sktradwyd dros y pertderfyniad gan Mr Olairde Hay, Mr Herbert Samuel, Mr John Burns, yr Uchgupten Ras«h, y Mil. Kenyon Slaney, Syr JOHN Gorst, A« er«nl, y tci olaf yn Doriaid eu hunain. Bywedodd Mr Waiter Long ei fod yn ffafriol i ddiwygiadau byehain, yn hv track na inesurau eithaiol. Addlawoddr gyflwyno mftsur y tymhor hwn yn ymwneyd a meter tak'1' eehwyion, a rhai anhawsderau ereill" oedd wedi codi mewn eysylltiad a'r gyfraith y tymhor diweddaf. Dadfeuoddt S(yr William Harcoilrt dros iV HFWODBTUETH afael vn y Ini;t- o ddifrif. Yr oedd y ddacfe clnryddï.. anflafriol iawn i'r Llywodraeth. Dyna a barodd i Mr Lonlg o'r "dSrwygiadau byoliain," ac onibai am hyny, credid mai trechu'r Llywodraeth fciasai'r diwedd. Fel v bu nid oedd 4Ii mwvafril ond 39. Y BOBL &EGUR. MR KEIR HARDIE'N SIARAD DROSTYNT. DYDD MERCHER, yn Nhy'r Oyffredin, ar yr Anerch yn ateb i Araeth y Brenhin, cododd Mr Keir Hardie ddedl ar y ddyled o ddarparu Mr Keir Hardie ddedl ar y ddyled o ddarparu gwaith i rai oedd heb ddim rw wneyd. Yr I oedd yn siarad am banner nOal, pryd y gohiriwyd y ddadt. DYDD IAU, yn NHy'r Cyffredin, parhaodd MT Keir Hardie y drafodaeth. Siaradodd yn ffafr m welliant y dylid rhodfti hawi i'r awdur- dodau lleol i gael tir i'w drin, ac i roddi gwaith i ddynion a merched oed<1. yn methu cael gwaith. Oefnogodd Mr John Burcs y gweUiant. Dywedodd Mr Jesse Collings nad oedd angen am ddeddfwriaeth newydd; yr oil oedd eisieu I oedd fod i'r Cynghorau Sirol roddi deddf pre- sennol y man-ddaliadau amaethyddol mewn grym. Awgrymodd Mr Herbert Samuel y gellid rhoddi Y gwaith o blanu coed ar diroedd wast gydag elw. I Ar ol peth trafodaeth bellach, dywedodd Mr Walter Long ei fod yn gwrthwynebu'r rhan gyntaf o'r gwelliant am ei fod yn tueddu at gyn- nyddu yn lie lleihau tlodi, a'r ail ran am y gellid gwneyd pobpeth oedd' yn angenrheidiol yn y cvfe-iriad bwnw yn awr gan yr awdurdodau lleol, pe gwelent yn dda. Ar ymraniad, trechwyd v gwelliant drwy 201 vn eAvn 161. HELYNT Y GUARDS. DYDD IAU, yn Nhy'r Oyffredin, mewn ateb i'r Milwriad Nolan, dywedodd Mr Brodrick na DYDD IAU, yn Nhy'r Oyffredin, mewn ateb i'r Milwriad Nolan, dywedoddMr Brodrick na cheisfodd y Milwriad Kinlock nao unrhyw swyddog o'r 1st;Grenadier Guards, eu profi drwy I lys" milwrol, a-c' nad oedd gan unrhyw swyddog ychwaith hawl i gael ei profi dTWV Ivs milwrol. Y TELEGRAPH DI-WERRAU. DYDD IAU, yn Nhy'r Cyffredin, dywedodd y Pen-Postfeistr fod effaith cynnydd telegraphio I bob wifrau ar faenach y wlad yn derbyn ystyr- 1a.eth fanwl y Llywodraeth. Yr oedd ef mewn gobobia,eth a Chwmni Marconi ar fater ei I berthynas a'r Llythyrdy. HELYNT Y LONDON AND GLOBE. DYDD IAU. yn Nhy'r Oyffredin, cynnygiodd Mr Lambert weOliant yn dat.gan gofid' nad erlvnwyd cyfarwyddwyr y London and Globe Finance Corporation. Gwadodd y Pen-Twrne yn gryf yr awgrymiad fod personau o safleoedd uchel yn nglyn a gweithrediadau y cwmni hwnw. Parhawyd y drafodaeth gan Syr R. Reid, Mr M'Arthur, Mr Carson, ao ereill. Meddyliai Mr Balfour mai y teimlad cyffredin yn y Ty oedd y dyla,i v Llywodraeth weithredu yn y mater, ac yr oedd ef yn barod i wella'r gyfraith fel y gellid erlyn. Bu ymraniad, a chollwyd v gwelliant drwy 166 yn erbvn 115. TRAMORI AID. DYDD IAU, yn Nby'r Cjyffredin, ar gynnyg- iiad Mr G. Balfour, gorohymynwyd cadw cyfrif o'r traonoriaid a ddaw i'r wlad HON am bob uris o'r flwyddyn netsaf. ATTAL TWYLL MiEWN MASNACH. DYDD IAU. yn Nhy'r Arglwyddi. amwHrodd Iarll Grew v Ijlywodraet-h i ail gyflwno'r mesuT i attal twyll mewn masmch. Gofynwyd' idido ef gtan Fyrddau CVD-wentliredol yn cyrnirycliiolii poblog-aeith o saith milrwn i ddwyn y mater yn mlaen er budd -ach anrhydeddus. Ymranodd yr Arglwyddl Brif Famwr yn yr apel. Dywiedodd yr Arglwydd GangheHor y caJfodd bra,wi er v tymhor o'r blaen o fawredd y dryg- iorh y dylid talu sytw iddo. Byddai iddo ofyn rhagbdaen i'r arglwyddi ddarllen y mes-ur am y tro cyntaf. Yna, darllenwvd V mesur am v tro cyntaf. I GWEINIDOGION A CHWMNIAU. DYDD GWENER, yn Nhy'r Cyffredin, wrth ateb y ddadl ar welliant Mr MacNeill, yn galw ar weinidogion i beidio a bod yn gyfarwyddwyr cwmniau, dywedodd Mr Balfour fod pob un o'i gydweinidogion oedd yn gyfarwyddwyr cwmniau wedi manwl ystyried a oedd y swyddi hyn- 'v'.n gvfryw ag oedd yn caniatau iddynt, yn gystal o berthynas i'w coel ag i'w hamser. eu llenwi, ac I yr oedd ganddo ef ymddiried trwyadl yn eu hanrhydedd a'u doethineb. Owrthodwyd y gwelliant drwy 147 yn erbyn 109-mwyafrif o 38. Cynnygiodd Syr W. Allan welliant yn galw sylw AT gyflwr anfoddhaol y Llyng^s, ond tyn- wyd ef yn ol wedi ateb byr gan Mr Arnold Forster. Trechwyd gwelliant Mr Weir ar helaethiad y fforestydd" ceirw yn yr Ucheldiroedd drwy fwy- frif o 158 yn erbvn 98. a gohiriodd y Ty.

I Y PRIF FARCHNADOEDD. I YD. OAEliLLEON, DYDD Sadwbn. Gweni h I wyn, 48 So y 75 pwys; eto oooh, 48 3c i 4s 4c y 75 pwys; haidd at fragu, 3s 6o i 3s 8c y 60 pwys eto at fain, 3fi 3c i 3s 4o y 64 pw^s ceirch, newydd, gs 3c i 2s 60 y 46 pwys; eto, hen, 3s 9o i 4s ffa, newydd, 5s 3c i 58 6e yr SO pwys; eto, hen, 6s 6c; eto, Aipbtaidd, 17s 60 i 'I 18a y 940 pwya; indrawn, newydd, 12b i 12s 5c eto, hen, 14s So i 15s y 240 pwys. LERPWL, DtDD GWESBB.—Gwenitb yn agor yn dawel am oddentu prisiau dydd Mawrth; hard Manitoba, 6s Sio i 6s Bic; Northern Manitoba, 6a 7io i 6e 7fo. Ffa, Saidi, 29a 9o i 30s. Pys, Canada, 6a bJc; Calcutta, 6s Ceirch yn araf gwyn, 3a 6c i 3a 80. Indrawn yn eraf a rhwyddach; River Plate, 5a lfe i 5s 2c; cymysgedig, newydd, 4a Sio i 4a 7im Blawd yn ddigyfnewid. [ GWAIR A GWKLLT. LLUNDAIN, DYDD SAmww.-Cylienwed da, a naasnch araf am y prisiau canlynol:- Owait goreu. 95s eto da, 90s; israddol, 70s i 80s clover goreu, 85a i 95s; isfaado* eto, 70a i 80a; oymysgedig a sanloin. 75s 1 88e gweill, 28s i 38s y llwyth. ANIFEILIAID. BIRMINGHAM, DYDD Iao. Oyflenwad gweddol a masnach gymedrol. Prisiau HefFrod Hereford, 610 i To y pwys 5 byrgyrn, 6ie i 6Jc; gwartheg a theirw, 410 i 60; lloi, 60 i 9c defaid, Sic i 9c: mamegiaid, 5ic i 7o y pwys; pyros, 9s 60 i 10s 6c! mooh baown, 9s 2o i 9a 4o; hychod, 7s 2o i 7a 4o yr ngaia PWys. CAERLLEON, DYDD Iau.—Y oyflenwad o anifeiliaid stor a gwartheg godro yn fwy, ond nid oedd yma ddefaid nao anifeiliaid tewion. Yr oedd 5 ma lai o brynwyr, a'r fasnaoh yn fwy tawel. Nid oedd fawr gyfnewidiad yn y pris- iau, er nad oeddynt mor gadarn ag y maent wedi bod er's peth amser bellach. Prisiau :— Gwartheg godro, 16p i 22p oyfloion, 15p i 23p; swynog, 9p i 13p; heffrod, lOp i 15p atirka, 6p i lOp. DUBLIN, Dxd lAu.-Biff goreu, 32s 6c i 38s Be; biff bustyoh a heffrod geren, wedi ei ladd, 55a i 62s 60. Mutton myllt, trymion, Sio i 8ic. Wyn goreu, 35s i 40s. Lloi, 8o i 9c y pwys. Gwartheg godro, 17p i 2p. LEICESTER, DYDD Sadwbh. Oyflenwad mawr a anifeiliaid Istor, o ansawdd da. Gwell oynnulliad, a'r farchnad yn fywiocach trwvddi. Gwartheg godro yn gwerthu yn rhwydd o 15p i 26p y pen; bustyoh, 12p i 16p y pen. Gwerthai defaid yn aaaf am briBiau ansefydlog. CIGOEDD. LLUNDAIN, Dydd Sadwbn -Prisian: Biff Beisnig, 3s 9o i 4s; Scotch sides, 45 i 4s 3c sat, shorts, 4a 4o i 4s 7o; Amerioanaidd, wedi ei ladd yn Deptford a Lerpwl 3s 80 i 3a 10c wedi ei rewi, rhanau ol, goreu, 3s 8c i 33 10c; eto, ailraddol, is 2o i 3s 4c; israddol, 2s 6c i 2s 100 tnuitOG, oartrefol, 4s 10c i 5s 2a j lamb, cartferefol, 68 4o i 7s 4c; veal, 4s i 59 60; pore, 3s 80 i 48 4c; eto, tramor, 3s 6c i 4s yr wyth pwys. GWLAN. BRADFORD, DYDD lAlu.-Y farohnad yn fwy oadarn a chalonogol. Er nad yw y gwerth wvr wedi adenill yr ychydig OBtyngiad gymer- odd le yn ddiweddar, y maent yn ddidaro am werthu yn ol y prisiau presennol, a thuedda y farchnad yn erbyn y prynwyr. Gwlan Beisnig yn bur gadarn am yr ychydig ostyngiad. Mewn tdafedd, parha v nyddwyr yn bur brysur gydai pethau II taDcy." Nid oes cymaint yn cael e wneyd gyda'r botanies. YMENYN. I CORK, DYDD SADWBN. Oyntaf. 103s ail, I 969; trvdydd, 80s; fine mild, 100: fresh, A, 101a B, 85a. Yn y farchnad: 40 firkins.

MARCHNADOEDD CYMREIG. ABERYSTWYTH, Dydd Lluh.—Gwenitb, 5?; 60 i 6a 60 y 65 pwyp; haidd, 3al So i 4a oeirch (gwyn) 3s 30 i 3a Go y 65 pwya eto, du, 3s 3o i 39 4c wyau, *8s i 9a yr 120; ymenyn ffreo;, 12o i 13o; y pwya 5 eto, hallt, lie i 13o y pwys; dofednod, 3s 60 i 4a y owpl: cyweuod, 39 60 i 4s y owpl; hwyaid, 5a i 5s Go y cwpl; pytatws, 3a i 3s 3o yr 112 pwys. AMWYTHIG,1>ydd Mebohbb.—Ymenyn ffres, 14c i 163 ypwys; wyau. 12 am Is; dofednod, 4a 60 15a y owpl; oywenod, 48 60 i 5s: hwyaid, 63 6c i 7a y owol; awningod, Is 9oi 2s y owpi, l gwyddau. 69 i 7a 6c yr un tyrciod, 8B i 104 biff 6c i Sic y pwys mutton, 6^0 i 80; veal, 9j i 10c; lamb, 7io i 9o y pwys; moob baown, 8a Go i 9a yr usaiw pwya; perohyll, 9a i 10s 6c yr ugain pwys I pytatws, Is y 20 pwys. I BANGOR, DYDD Gwbnbb.—Ymenyn ffres, 17o 1180 y pwys; WYIiQ, 12 i 14 am Is dofednod, I 3a 60 I 4a y cwpl; hwyaid, 2s 60 i 28 So yr un; bift, 7o i 9o y pwya; mutton, So i 10c; pore, 7o i 9o; veal, 80 i 10c y pwya; pytatws, 14 i 18 pwys am I a. CAERNARFON, Dydd Sadwbh. -Yinenyn ffres, pris paoio, 16io y pwyø I eto, hallt, 12c wyau, 12 i 14 am hi dotednod, 38 60 i 4s 60 y owpl; I hwyaid, 38 i 3a 60 yr un. bift, 2ta i 9o y pwvs; mutton, 7o i 91 i poro, 50 i 9o; veal, 5a i 9c; pytetwo, 88 y eaoh. OROESOSWALLT DmD MUCBBB," Ymenyn ffreB, 140 1 15o y pwya; pytatws, Is yr 20 pwys; biff, 7o i 80 y pwya; mutton, 7o i 9o. veal, lo i 80 j poro, 80 i 80 y pwyB; wyau, 14 i 15 am Is; owningod, 8a i 8a go y owpl; dofednod, 48 1 5a y owpl; hwyaid, 58 i 6a y owpl; gwenlth gwyn. 4s i 4a 2o y 75 pwys; eto, oooh, 4s i 4s 2c y 75 pwys; oeiroh, hen, 16s i 17a y 200 pwys; eto, newydd, 10s 6c i lis 6c haidd at fragu, 16a i 18s yr 280 pwya; eto, at falu, 13s 6c i 14s. DINBYOH, Dydd |Meboheb.—Ymanyn ffres, 14o i 16o y pwye; eto, hallt, 13o i 14o; dofednod, 4B i ÕS y ewpl 5 hwyaid, 5s i 59 60 y owpl; mooh towton, 4a y pwys; biff. 7o I lOo y pwys; veal, 7c I 9o mutton, 7o I lOa; pytatws, 8a 6c i 9a yr bob; wyau, 14 am la gwenith, 9s 6c II yr bob; haidd, 98 yr hob; oeiroh, 6s 60 yr hobbet. LLANIDLOES DYDD Sadwrn. Ymenyn I ffres, lOo i 110 y pwyB; wyan, 15 116 am la I pytatwB, 3a 9o y cant; dofednod, 3a i 5s y owpl; hwyaid, 3a 6o i Ba; biff, To i 9o y pwyB; mutton. 80 i 10o I LLANGEFNI, Dydd IAu Ymenyn ffreB, 160 y pwya: mooh tewion, 3fc i 4c y pwys; moch bach, 14a i 208 yr un: dotednod, 3a i 4B 60 y owpl; hwyaid, 2s 3o i 2s 60 yr un: biff, 7c i 9c y I pwyp; mutton, 9o 1 10c; pore, 7c i 9;; veal, 80 i 90 y pwys; wyau, 14 i 15 am Is; pytatws, 6s i 6s 60 y sach; oeirch, 158 i 15s 6c y ohwarter. LLANRWST, DYDD Mawbth.—Gwenith, 9s 60 i 10s yr hob; haidd, 8s i 8s 60 yr hob; oeirch 78 i 7s 60 yr hob; ymenyn ffres, 15o i 17o y pwys; eto, hallt, 13o i 151o y pwys; dofednod, 3s 6c i 4s y owpl; hwyaid, 4s i 4s 60 y owpl; wyau, 10 am swllt; pytatwa, 4s 60 y oant. PWLLHELI, Diur MEBOHBB.—JBttt, 60 i 90 y pw?B; mutton 80110c; pore, 7o i 9o veal, 7o i 9c; lamb, 8c i 10c y pwya; ymenyn, 15o y pwys; perohyll, 18s i 20a yr un; wyau, 7s yr 120; moch tewion, 40 y pwys. RHUTHYN, DYDD —Ymenyn ftrep, 14a i 17o y pwys dofednod, s 60 i 4s 60 y owpl; hwyaid, 5a i 5s 60 y owpl: wyau, 19 i 14 am Is. Haidd, 24s i 27s y chwarter; oeirch. 5a i 6a 6c vr bob; gwenith, 9s i 9a 60 yr hob; pytatws, 3p y dunell; carrots, 3p y danell.

Cymdeithas Gwartheg Duon Gwynedd. Y CYFARFOD BLYNYDDOL. Cynnaliwyd cyfarfod blynyddol y gymdeithas 1 uchod yn y British Hotel, Bangor, ddydd Gwener, Mr George Bovill (is-gadeirydd) yn y gadair, ac yr oedd yn bresennol hefyd y Mri C. F. Priestley, Thomas Prichard, T. G. Owen, R. W. Pritehard, J. Lloyd Jones, a W. A. Dew, ysg. myg. Darllenwyd llythyrau yn gofidio am eu habsennoldeb oddiwrth Syr George Meyrick 'I (cadeirydd), Milwriad Platt, C.B., Mr R. M. Greaves, a Mr Thomas Roberts.—Cyflwynodd yr ysgrifenydd y fantolen am y flwyddyn yn diweddu Rhagfyr 31ain, 1902, yr hon a fabwys- iadwyd. Mynegodd yr Ysgrifenydd fod yr Anrhydeddus Mrs Brodrick, Coed Coch, Aber- gele, a'r Proffeswr Winter, Coleg y Gogledd, newydd ymuno a'r gymdeithas.— Darllenwyd cais am fod yn aelod oddiwrth Mr D. R. Jones, ieu., Crugeran, Pwllheli, ac etholwyd ef yn un- fryd.—Ail-etholwyd y swyddogion canlynol am y flwyddyn nesaf :-Syr George Meyrick, llyw- ydd Mr George Bovill, is-lywydd Mr W. A. Dew, ysg. myg., trysorydd, a golygydd; a Mr James Smith yn archwiliwr. Penodwyd y boneddigion canlynol ar y Pwyllgor Gweithiol -&nrhydeadus F. G. Wynn, Mri W. Lester Smith, J. R. Jones, 0. F. Priestley, O. Parry Jones, R. W. Pritchard, a'r Proffeswr Winter.— Ar gais Cymdeithas Amaethyddol sir Ddinbych a Fflint, penderfynwyd cynnyg dau fathcdyn arian, un am yr anifail gwryw a'r Hall am yr anifail banyw goreu yn yr arddangosfa eleni yn Ngwrecsam ar yr ammod fod yr anifeiliaid hyny yn dod i mewn i Lyfr Cymdeithas Gwartheg Duon Gwynedd.—Ar y diwedd diolchwyd i'r cadeirydd.