Y Clorianydd

YSTORM DDINYSTBIOL 0 WYNT A GWLAW. —— GALASASTRA MAVVR AR FYWYDAU AC, EIDDO. Dfriry;: rhflr. marsylion o'r ystorm en-byd gym- erodd le d-dyld: Ian diweddaf ei bod yn un o'r rhai rrrwyaf dinystriol a brofwyd yn y wlad hon ere Rawer o amfer. 0 bob cyfeiriad deibyniwyd new- vddion o'r difrod a wnaed ar elddo ar for a thir, yn cael ei ddilyn gain golliad amryw fywydau. Yn csnlyn rhoddwn ra.i o'r manylion ddaethant i law — GOGLEDD CTMl*r. Teim-wyd effaith. ffyrnig yr ystonu trwy yr oil o Ogledd CViktsi. Yr oe,,c.i olio.,i c l,r,,il yn in hub cyfeiriad. Yn .Ngwaivh Pnddfcini San- dyeroft cafodd shed fawr, tua 15 trocdfcdd n ueh- der a 40 llathen o hyd, ei thynti yn deilohion i'r llawr. J>iangfa gyfyng gafodd dau fachgenyn, y rhai oeddynt yn myned alaE o'r adeihd pan y cwympodd. Bu i leslr o'r enw <;Eivion Lass" lusgo ei I tng- orau, foreu Gwener, tra yn gnrwcrid yn 8- Tud- wall Roads. Anfonwyd: y bywydHd "Oldham" i'w ehynortbwyo. Achubodd y criw, ped- war o ddyiLon, a glan-iodd hwy'n ddyogel yn M-hwilheli. Yr oedd nifer fav-T o bob?, (haner nos nos Iau, ar y lan yn edrych ar y llanw uchol yn Rhyl; end, yn ffod-us, bu i'r gweithiau arnddiifynol yno wrth,sef yll holl ffyrnigrwydd y dymhestl. Cyf- lawnwvd niwed mawr, pa fodd byn:'g, ar ochr sir Ddinbyeh o'r Afon Glwyd, sef ar forgloddia-u y "Rhuddlan Maxsh Embankment Trustees" yn Foryd. Tynwyd y gweithiau i lawr am gryn bell- dJe,r, a gorKfwyd y tir tumewn iddynt gan y mor. Dypia y trydydd neu'r pedwerydd tro i'r arglawdd ¡ hwn gael ei olchi ymaith. Yn nhrsf Rhyl chwyth- wyd rhai o ffenestri'r siopau yn deilchinn. Er fod ystorm dydd Iau yn un o'r rhai ifyrncaf a cleimlwyd yn Mangor a Chgera arfon ers agos i haner canrif, ni chymerodd dim trychinebau gwerth eu cofnodi le, nac ar Afon Menai chwaith. Bu i amryw lestri lusgo eu bangorau gyferbyn a Ohaernarfon ac yn Mhorthdiraorwig, eithr ni wnaed dim drwg difrifol. Boreu Gwoner oanfyddid arwyddion cyfyngder ) yn n ghyf eiriad Pwynt Rhoscolyn. Aeth bywyd- fad Rhoscolvn all an, yn nghyda llusgfad o Gaer- gybi. Ar oi ymohwiliad craff methwyd a dargan- fed iliirn byd. Trodd y llusgfad "Challenger" hefyd allan i chwilio am y llestr m.ewn cyfyngder, hefyd allan i chwilio am y llestr mewn cyfyngder, ond metlhodd a clianfod unihyw olion o iioni. Ail- forrwyd chwecb o rockets i fyny o long "fawr oedd. ar gra-it^ tua milldir oddiwrth Rhoscolyn, eithr ofnir ei bod wedi suddo, gan i fywydfad Rhos- colyn febhu gweled dim oddiiwrthi wedi cyrhaedd i'r lie. DEHEUDIR CYMRU. Tra yr oedd yr ystorm yn ei Hawn rwrsg dydd lau darfu i fadwr porthynol i Gaurlas Nedd gwjm- po i'r "lock" tra yn agor y pyrth a boddwyd ef. Boddwyd tri o griw y pilot cutter "Waterspite," yn Port Talbot, sir Forganwg, drwy i'r Hester, wrth fyned: i'r harbwr, gael ei chwythu yn erbyn y pier a suddo i'r dyfnder. Yr osdd dau o'r dyn- ion o Grsniewydd, o'r enwau Henry Ray a George Gould bachgen oedd y trydydd, brodor o Guern- sey. Cafodd mi or "travelling cranes" mwyaf yn Mlirydain FawT, yr hwn a ddefnyddid yn ngwr-outhuriad Dociau Port Talbot., Morganwg, ei chwythu oddiar y pier i'r mor. ArJiosa hyn fis o ofjdiad yn rn^Jhwbiihad y gwaith. Cariwyd to "tin-stamping works" yn Llanelli ymaith, yr hwn a gwympodd ar ran arall o'r gweithfeydid gan wneud ihafoo a diny&tr anaele. LLOEGR A'R IWERDDON. Yr oedd pob cei yn Great Yarmouth wedi eu gorlifo ar bob tu. Cafodd tren yn West Clare ei chwythu oddiar y rheiliau, a niweidiwyd dau o'r teithiwyr. Syrthiodsd simnai fa-w-r ar ben to ficerdy Billing- borough, a drylliodd ef yn dost. Gwnaethpwyd niwed difrifol i dri o ddynion yn foundry y Meistri Thomas a Clement, Llanelli, trwy i'r t o synh o Cafodd piiiacxau blwyfol Lever, ger Bol- ton, eu ohwythiu i iawx ac yn Horwich, llwyr ddinystriwyd paliliwn Clwb y Beldroed. Gwlawiodd yn Southampton mewn mod-d digy- ffelyb, a nos Wencr yr oedd rhanau o'r dref wedi eu llwyr orlifo. Bu raid eau amryw o'r ysgolion. Adeilad) mawr He ceidwid ^iwartheg yn Quad- ring, swydd Lincoln, a lwyr ddifawyd, a chafodd dros ugain o'r andfeiliaid eu ciaddu dan y malur- ioa. Bu i "grand stand" ar -no cicio cysylltiol a Rheilffordd -Swydidi Lancaster a York gael ei godi gani y gwynt a'i gario ar liiiiell y rheilffordd, gan roddi cryn atalfa ar drafnidiaeth. Yr oedd canoedd o aceri ar hyd y Lower Shan- non wedi eu gwn-euthur yn foddfa, trwy i'r ar- glawdd fyrstio oherwydd uchder anarferol y llanw. Tarawyd y Golf Links Hotel yn Kildysant, swydd Clare, gan, fellten, a gwnaed y lie yn adfeilion. Ganol dydd GwenfT yr oedd y llanw yn New- haven lawor yn uwch nag y bu ers ugain mlynedd. Torodd vr afon diros y glanau mewn amryw fanau. ac mewn rhai lleoedd yr oedd y ffordd tan ddwy droedfedd o ddwfr. Y mae difrod mawr wedi ei wneud yn Dock- yard Plymouth. Rhwygwyd ymaith ran o'r "sta- ging" oedd o amgylch y Hong ryfol newydd fawr, "London," a adekxlir yno ar hyn o IxrycL Caf- odd un "dryctoak" ei ddidoi, a phem un o'r "build- ing slips" ei chwythu i mewn. Pan oedd y tren olaf o Norwich i Great Yar- mouth yn agoshau at Orsaf Buckenham nos Tau, tarawodd yn erbyn rhyw dramgwydd nerthol, yr hyn a brofodd i fod yn "signal-post" wedi ei ohwybhai i lawr. Teithiai y tren gyda chryn gyf- lymder, a rhuthrodd yn mlaen drwy ganol y xhwystr. Mewn ty yn Hiph Wycombe yr oedd gwx a gwraig a dau blentyn yn eistedd o amgyfch y tan nos Iau, pan y syrbhiodd pen y simnai i lawr i'r ystafeli nes lienwi'r lie a malurion. Cafodd y teulu ddiangfa gyfyng. Lladdwyd pedwar o d-eulu a drigent niewn ty y-n Newton Heath, Manoeinion, drwy i hen simnai dal gwympo i lawr, a bu y pumed farw y diwrnod canlynol. Pan oedd yr ystorm yn i llawn rym dydd Ian bu i simnai dal y Standard Finishing Comjrany yn School-street, Manoemion, sjTthio i lawr gydJa. chrash gan chwilfriwio ty lie preswyliai teulu o'r enw Sihawcroes ac amryw bersoniau eraill. Yr oeddynt oil wrth eu te pan ddigwyddodd y ddam- wain, ac mae bron yn wyrthiol sut y diangodd cy- maint ag un yn fyw. Oododd eu ihysgrechfeydd y gymydogaeth i fyny ar tinwaith, ond mor fawr oedd y cyffro a'r dyryswch am a fel nas gellicl gwneud llawcr at waredu y "carcharoricn" an- ffodus. Mrs Shawcroaa oedd y gyntaf i'w chael allan o'r gamedd. Cvmerwyd hi i'r Royal Infir- mary yn uniongyrohol, ond bu farw dranoeth. Aeth agoe i awr hcilbio cyn y gallwyd tynu y cyrph eraill allan, sef eiddo Sarah Ann Shaw- cross deumaw oed; Elizabeth Shiawcross, wyth oedo-wraig briod ieuanc o'r enw Sarah Ann Buckley jti nghyda merch faoh Mrs Howarth, merch briod i Mrs Shaw-lI yn feirw. Mrs Bowling a laddwyd yn ei gwely yn Osborn House, Ashton-on-Mersey, trwy gwympiad sim- nai. T Yn Cadiahead, gesr Manceamon, bu a J ames Bir- chall, oedd vn gyru oeffyl a throl. gatel ei daro i lawr a'i ladd trwy i'r ceffyl ddianc ymaith mewr. canlyniad i nifer o lechi syrthio arno. Collwyd tri o fywydau yn swydd Kerry, IwCT- rldon, lie y gwlawiwyd cawod dJrom o genllyevg. Yr oedd ffermwr o'r eIYW Thade Teahan, trigaan oed, ei wraig, dtrudd-eg a deugain oedi, ao Ellen Cshill. i i am.,tet.,hwr, yn myned gartref o KiHorclin i Rembeigb. mewn cerbyd; a phan yn myned heibio rhan noothlawn o'r ffordd llo y mae coTs ddofn. bu ?r corwynt ddymchwelyd y cerbyd a thaftu y bobl i'r gors lie boddwyd y tri. Adroddir o Olaprbtm am farwolaeth arswydius geneth fach o'r enw Nellie Walters, nawmlwydd oed. Yr oedid W a'i mam yn aros gyda. Mr H;irt- lev. o'r Civil Service, Clapham. Dododd Mrs Walters yr eneth yn ei wely am naw o'r glocli yn yr hwyr,, a ehrn hir aath hithau ar ei hoi. Tua Ivmer ?,wt wedi nnw ysgydwyd y ty gan ruthr o wynt" a syrtbiodd pimrnai daL deuniaw troedfetdd o uchder, ar y to gyda thwrf dychrynlljd, a llwyr -ddinystriwyd r ty. Lladdwyd Nellie Walters allan o law, a derbyniodd ei maim, y fath niweidiau fel y bu mid ei cbymeryd i'r rsbytty ar unwaith. Yr "oedd baban baah, geneth, yn cysgu mown cryd o fewn yohydiig droedfeddi i Nelhe, ac ni dderbyniodd y mw»d Ueiaf, h fod owwion yn cwympo o'i hamgylch ac wrth chwilio yn J mysg y llanastr, diarganfyddwyd y baban yn gwbl ddianaf. Amser a gofod a ball.,ti i ni roddi adroddiad llawn o'r holl ddifrod a'r galanastra ofnadwy wnaeth ys- torm yr wythnos ddiweddaf ar fywydau a medd- ianau, ar for a thir. Y mae yn sicr na chymerodd y fath beth l-e ers llawer o flynyddaedd.

Cor Mr Tom Stephens. Ymddangosodd y cor enwog hwn o'r Rhondda yn Eaton Hall nos F ercher, a chafodd dderbyn- iad brwdfrydig gan y cwmni urddasol, ae yn eu plith y Due a Duces Westminster, Tywysog Teck, Marquis a Marchioness Ormonde, a Uu o urddasol- ion era-ill. Yr oedd y rhaglen yn ail-adroddiad o'r hyn a roddwyd o flaen y Frenhmes yn Chwefr- or, 1898. Y ohwareuwyr oeddynt Mr David Jones a Mr Percy Smith. Dechreuodd y cyngherdd am naw.

Priodas Madam Patti. Hysbysir y bydd i briodas Madame Patti gym- etryd lie yn Aberhonddu, dydd Merober, Ionawr 25ain. Y mae trigolion y dref homo eisoes yn gwneud parotoadau er dathlu yr amgylchiad. Bydd i'r heolydd gael eu haddurno a derbynir y cwnmi priodasol yn ngorsaf y ffordd haiarn, ar eu dyfodiad o Gastell Craig y Nos, gan y Maer a'r Gorphoraebh; a bydd iddynt eu dilyn i'r Eglwys Babaidd, lie y cyflawnir y seremoni gan yr Esgob Mostyn o Minevia. Bydd y briodferch yn cael ei rhoddi gan Syr Thomas Faudel-Phillips, cyn- Arglwydd Faer Llundain.

Gwellhau y Darfcdedi^aeth "CYNYGIAD HAELFRYDIG. Y mae Lady Willox (nriod Syr Jolm Wil- lox, yr A.S. dros Everton, Lerpwli a. Mr W. P. Hartley (Messrs Hartley's Jam Works) wedi cynyg 7500p bob un tuag at gwblhau sefydliad at wella'r darfodedigaeth yn West Kirby, Sir Gaer. Y mae hyn yn ychwanegol at gyfraniadau blaenorol. Mae y rhodd ar y dealitwriaeth fod ymdrechion pellach yn cael eu gwneud i godi cronfa er cynal y sefydliad ar ol ei godi, a. bod cynghor Syr William Broadbent a Syr Douglas Gatton yn cael ei gymeryd ar y plan- iau cynygiedig. Hefyd, y mae gwyr meddygol, drwy eu hai-weinwtr, i gael eu gwahodd i ymgyncr- hori a'r neddigion hyn ac igydweithredu er gwneud y holl sefydliad vn drwyadl effeithiol. Derbyniwyd y cynyg haelionus gyda diolcligarwch yn y cyfarfod, dydd Llun, o'r Liverpool Consump- tion Hospital.

Penderf7nti Achcs Wark. TAIR BIANEDD 0 BENYD-WASANAETH. Mae yr Ysgrifenvdd Ca-itrefol wedi rhoddi ateb i'r deisebau a dderbyniwyd ganddo ar ran yr Is- gadben Robert James Wark, yr hwn a gondemni- wyd i farw yn Mrawdlys diweddaf Lerpwl am lof- ruddio Miss Yates, ac wedi hyny a ddiarddelwyd o'r fyddin. Yr Ysgrifenydd Cartrefol a ddywed ed fcxl, ar ol rhoddi ystyriaeth fanwl i holl am- gylchaadau yr achos, yn methu teimlo yn gyfiawn ynddo gydymffurfio a'r cais o roddi maddeuant rhad i'r condemniedig ar y tir nad oedd y dystiol- aeth yn cyfiawnhau y ddedfryd. Ond y mae wedi cyfarwyddo fod y gosp i gael ei newid i dair blynedd o benyd-wasanaeth yn lie penyd-wasan- aeih am ei oes.

if Esgobaeth Bangor. Y mtae Esgob newydd Bangor wedi gwneud v penodiadau a ganlyn: — Caplaniaid Arholiaidol—-Yr Hybarch Arch- ddiaoon Pryce, M.A., rheit,hor Trefdraeth y Parch Canon Thomas, M.A., fioer Oaergybi; y Paroh H. L. Thompson, M.A., ficer St. Mair, Rhydychain. Caplaniaid Mygedlol.—Y Parch Canon Silvan Evans, B.D., rheithor Llanwrin y Parch John Morgan, M.A., rheithor Llandudno; y Parch J. S. Brownrigg, M.A., The Sanctuary, Westmin- ster. Ar y lOfeid cyfisol cyfarfu yr Esgob newydd ag archddiiaeoiu a diaconiaid gwladol archddiacon- iaeth Meirionydd, yn Towyn, mewn trefn i drafod gwahaiiol faterion cysylltiedig a dyfodol yr Eg- Ilwys yn y rhan bono o'r esgobaeth. Rhoddodd y clerigwyr presenol groesaw calonog i'w penaeth newydd.

It alurio Dynes yn Arswydus yn Alder sgate. Yn ngorsaf rheiltfEordd Aldersgate-street, Llun- dain, nos Lun, cafodd dyruea ieuana 28 oed ei lladd tan amgyldhiadau arswydus. Gweitiad yr oedd hi ar y platfform allanol (o ba le y rhed trenau i Moorgate ac Aldgate), yn disgwyl, fel yr oedd yn amlwg, am y tren bedwar munud wedi saith, yr hwn oedd ar fin dod i mewn. Fel ar- ferol ar yr awr hono o'r nos, yr oedd y platfform yn lied lawn o deithwyr, a rhyw funud cyn i'r tren gyrhaedd i'r orsaf daeth mintai arall trwy y I porth wrth waelod y grisiau o'r stryd. Fel yr oedd y dorf o deithwyr vn ymgrynhoi ar y rfian hwnw o'r platfform lie stopia cerbydau'r trydydd dosbarth, a thra 'roedd y tren yn rhedeg ar hyd yr ochr, rhywfodd neu gilydd aeth y ddynes ieu- anc a.r y llinellau a phasiodd y peiriant ao amryw gerbydau dros ei chorph. Wrth gwrs bu farw ar amrantiad a drylliwyd ei chorph yn ddychryn- llyd. Cymerwyd hi yn uniongyrchol ar ambu- lance i Yspytty St. Bartholomeus. Mor bell ag y gellir sicrhau, nid oedd dim i ddangos fod y ferch ieuanc wedi cymeryd ymaith ei bywyd ei hun.

Bedyddwyr Siroedd Dinbyob, Pflint, a 1 Meirion. Cynhaliodd Bedyddwyr y tair sir uchod eu cymanfa haner-blynyddol yn Nghapel Oalfaria, Blaenau Ffestiniog, ddydd: Meroh a dydd Iau, o dan lywyddiiieth y Parch David Jones, Pandy'r Capel, y cadeirydd am y flwyddyn. Dydd Mer- cher, cynhaliwyd arholiad pregethwyr, a chyfar- fyddodd y PwyUgorau Arianol, Cyfreithiol, Dir- westol, a'r Ysgol SuI. Dydd lau, am ddeg a dau, cynhaliwyd cynhad3eddau. Cafwyd anerchiad god'idag gan y Cadeirydd, y Parch David Jones. Derbyniwyd y gweinidogiort oanlynol i gyloh y gymanfa: -J. W. Humphreys, Gwrecsam, o Gym- anfa Brychedniog; E. Cetfni Jones, Calfaria, o Gymanfa Arfon Edwin Jones, Caerwys, o Ath- rofa Bangor; D. M. Roberts, Gefail, Rhyd; a W. O. Williams, Ceframawr, o Athrofa Aberys- twyth. Oafwyd adroddiad y Pwyllgor Arholiadol ar yr ymgeiswyr. Dau ddaeth yn mlaen, sef Boaz W. Roberts a M. Roberts, y ddau o Penybryn, Gwrecsam. Einilloddl y cyntaf 282, a'r ail 265 o farciau allan orr saforaif o 400. Fasiodd y ddau.

UAMWAIN OFNADWY AR r RHEILFFORDD- TKlCfllNiB UKB PfcNMAEKMAWR. LLADD DAU 0 DDYNION. Y Mor we!i Golchi ymaith y Rheilffordd. ATAL TRAFNIDIAJETH. Di^vyddodd damwain ddifrifol iawn ar y rheil- ffordd ger Perjmaer.bach,oddeaatu milldir yn nghy- feiriad Conwy o Benma-enm^wr, tua un-ar-ddeg o'r glooh nos lau. Aohos y ddamwain oedd i ran o'r rheilffordd gael ei golchi ymaitli gan ymor. Mae y rhan hon o'r Ilinell yn rhedeg gyda ghn y mor d wrth odreu bryniau Peiiniaeninav.T, ac yri agored i hon gyn-ddaredd y mor ar dywydd ystormus. Yn y lie y digvryddodd y ddamwain mae mux mawr cadarn wedi ei adoiladu rhwng y rheilffordd a'r mor, ac yn erbyn y mur hwn mae y mor yn euro gyda north dychryn-llyd ar adegau neillduoi. Nos Iau yr oedd 2, iiainv uchel yn tori dros y mur, a goichwyd ymaith oddeutu 70 o latheni o'r gwaith maen. Yna rhuthrodd y mor yn erbyn y rheil- ft'ord-d gsn ei cllario vmaiith, ac nid oedd ond y rheilijxu a'r "sleepers" megis pont dros y lie, a'r torcau yn rhuthio danynt.. Yr oedd y tren nwyddau gyllym o Manceinion i Gaergybi yn dod ar ei thaitb arierol nos Iau, ac Did oedd i stopio ond yn Nghaer a Llandudno Junction. Y gyr- iedydd oedd Edward Evans, Llaingoch, Caergybi, a'r taniwr oedd QA E. Jones, yntau hefyd o Gaer- gybi. Y "brakesman" oedd Hugh Charles, a ehyda-g ef yn y von yr oedd "brakesman" arall yn teithio tua chartref.- ol stopio yn llandudno Junction cychwr 7gexbydres anffodus ar ei thaith. Yr oe,. y nos yn ddJu ao ystormus. Gan ddod he, ijo trwyn Penmaenbach yn nanedd y ddryc-hin rhuthrodd y peiriant ar y rhan o'r rheilffordd lie nad oedd ond, y rheiliau a'r "sleep- ers" heb ddim yn eu cynhal, ac ni chafodd y gyr- iedydd unrhyw gyfle i osgoi y trychineb dyohryn- llydy ddilynodd. Dan bwysau y peiriant trwm a'r tryciau rhoddodd y rheiliau ffordd, a disgyno ld y peiriant a'r tender i iawr i'r mor yn cael eu dilyn -,an bump neu chwech o'r tryciau agosaf, a gorweddent yno yn bentwr maluiiedig, a'u cyn- w-ys wedi eu chwalu ar draws ac ar hyd. Rhaid bod y gyriedydd a'r taniwr anffodus wedi eu lladd yn y fan, ond diangodd y ddau "brakesman," gan na fu i'r rhan olaf o'r gerbydres, fel mae yn rhy- fedd, adael y Ilinell. Methwyd a gweled gplwg o honynt ar y pryd. Rhedodd Hugh Charles i gy- feiriad Conwy i roddi hysbysrwydid ac i atal traf- nidiaeth, a rhedodd ei gydym-aith i gvfeiriad Pen- jnaenanawr a hysbysodd Mr Hughes, y gorsaf- foi-str yno. Yn ffodus yr oedd mewn pryd i atal y gerbydres nwyddau oedd yn dod o Gaergybi ar ei ffordd i Lerpwl ar y pryd. Aeth y gorsaf-feiv.tr tua Phenmaenbac-h ar unwaith gan alw Dr. Wil- liams, Penmaenmawr, yr hwn hefyd ae:th yno, end iN fu o unrhyw wasanaeth gan nas gellid dod a hyd i'r ddau ddyn anffodus. Bu i'r ddamwain atal trafnidiaeth yn hollal, gan fod y ddwy Lin-ell wedi eu dinystrio yn llwyr. Gwelwyd fodi y cerbydresi oeddynt i basio yn hwyrach yn cynwys nifer mawr o deithwyr a lug- gage. Gwnaed trefniadau ar unwaith gan awdur- dodau y iQieilffordd i gyfarfod a'r anhawsderau. Gtalwjd cerbydau o Fangor, Bethesda, Porthaeth- wy, a'r holl gymydogaeth. Nis gallai y cerbyd- resi o Gaergybi fyned yn mhellach 113 Phenmaen- mawr, ao yr oedd yn rhaid i'r rhai o Gaer stopio ) yn Nghonwy. Rhwng y ddwy orsaf cludid y teithwyr a'u celfi inewn cerbydau, a gwnedd pob ymdreehi i beidio colli ond gan lleied o amser ag oedd! bosibl. Anfonwyd nifer mawr o ddynion o Fangor i'r lit ar unwaith, a boreu Gwener daeth gang fawr o Crewe i lawr. Yr oedd Mr Footner, peirianydd y dosbarth, o Crewe Mr Dawson, peirianydd y rhanbart-h hon, o Fangor; a Mr E. A. Neele, ar- olygydd v dosbarth, o Gaer, yn bresenol i arolygu y gwaith o glirio y llirelil. Diagwylid y buasai un linell yn barod erbyn nos Wener. YmAvelwyd a'r lie Tan ganoedd o bobl o'r cym- ydogaethau cylchynol, ac yr oedd golygfa anghy- ffredin yn ngorsafoedd Oonwy a Phenmaenmawr, gan faint y drafnidiaeth. Rhwng wyth a naw o'r gloch deuwyd o hyd i gorph Edward Evans, y gynedfydd, yr hwn oedd wr priod, o 45 i 50 milwydd oed, ac sydd yn gadael gwraig a theulu. Oludwyd y corph i'r marw-dv yn Nghonwy. Nid yw corph y taniwr- yr hwn oedd hefyd yn wr priod tua 27 mlw rid oed, ac yn gadael gwraig ac un plentyn—wedi ei ganfod eta. Trefnodd yr Aroiygydd Ree8, Conwy, nifer o heddgeidwaid i gynorthwyo dynion y rheilffoi Id rn-iwn c;,dw pobl yn glir a'r He rr hwyluso y gir, It, li. Mae y ddamwain wedi esgor ar nryn lawer c niwed i'r IKitkell yn y pwynt hwn Yr oedd y peiriant a'r tender trwm i'w gweled yn gorwedd ] ar eu liochr ar y traeth, a'r mor yn golchi dros- tynt. GeEid gjwajed hefyd ranau o'r Ilinell gyda'r "sleepers" arnynt yn crogi uwchben y gwagie odditanodd!, a'r tonau yn rhuthro yn ol a bitten o danynt. Dangosai y tryciau agosaf i'r peiriant natur y ddamwain yn eglur. Yr oeddynt wedi eu bwrw y naill ar ben y Hall a'u tori yn ddarnaiu, a'r haiiarnwaith trwm wedi ei biygu. i bob ffurf. Mae bron yn wyrtihiol pa fodd y cadwodd cer- bydau ol y tren ar y Ilinell o gwbl: nid oedd hyd yn nod y "couplings" wedi dadfaohu. Er mor ddifrifol ydoedd y ddamwain o bob gol- ygwedd, niae yn fater o foddhad mawr na fu i'r I Ilinell gael ei tihangi 'idio hyd yn nod haner awr cyn ymiolhvng ohon;)aDl ruthr nert,hol y mor. In 1 ai I n Trenghc"% ar y Corph. Nos Sadwrn cynh /•/ d Mr J. H. Bodvel Ro- berts (crwner Arfon) ichwiliad, yn Heddgeid- wadilys Oonwy, ar gOlpL Edward Evans, gyried- ydd y tren nwyddiau anffodus. Mr Fenna a wyl- iodd y gweithrediadau ar ran Cwmni y Rheil- ffordd ac yr o^id eraill o swyddogion y cwmni yn bresenol, megis Mr E. A. Neele, aroiygydd y dosbarth, a Mr Denning, u wch-arolygydd cyn- orthwyoL Wedi tyngu y rheithwyr i mewn, dywedodd y Orwnerci. fod yn meddwl ar y cyntaf y byddai raid d ymchwiliad hir gymeryd lie, gan y dywedid fod pvnt wedi rhoddi ffordd; ond ymddangosai, oddiwrth fanylioii diweddarach, mai yr arglawdd a olehwyd i ffwrdd gan y mor. Pa fodd bynag, fe aent yn mlaen mor bell ag oeddi bosibl gyda'r tystiolaet'haw. Rtaeithiwr A fydd i'r Llywodraetlh wneud ym- ciiWrliad ? Mr Fenna: GaHaf ddweyd fy mod i yn ym- ddangos dras Gwmni y Rheilffordd, ac y rhoddir pob hwylusdod i gael gafael ar yr holl ffedthiau. Fe anfonir adroddiad i'r Bwrdd Masnach. John Evans, Gaergybi, engineman, a ddywed- odd fody trancedig Edward Evans yn frawd iddo ef, a'i fod yn 45 mlwydd oed. Yr oedd y tmnc-I edig yn dreifio y tren nwyddau 7.10 p.m. o Fan- ceinion i Gaergybi pan ddigwyddodd y ddamwain. Gan Mr Fenna: Yr oedd y trancedig wedi bod yrn ngwasanaeth v owtnni er yn fachgm, ac wedi bod yn yriedydd am ugain mlyneddl. Y Crwner: Nid o dim cwestiwn yn dwyn per- thynas a diofalwoh y gyriedydd. Tyst: Yr oedd yn didyn pur sobr. Hugh Charles, y guard yn ngofal y tren, a ddy- wedbodd iddo ef, pan yn nihynel Penimaenbach, deimlo fod y tren yn llacio ei chyflymdra ac yn rhoddi jerk fel pe buasai y gyrie-dydd wedi gosod y "brake" i lawr. Darfn iddo ef ar unwaith oaod ei "broke." Yn irthen dau funud meu dri. daetli- ant o'r tynefl, acyn mhen llai na mtinud fe safodd y tren yn lan. Ar y cyntaf nds gallai eft weied dim and mor cynhyrfus, yr lrwn a dorai dros ben y tren. Yr oedd ganddo brakesman arall gydag ef yn y van, yn trafaeiSo gartref M teithiwr. Hwy a aethant^ttan o'r van, gan fyned ar y "down line," yr hon oedd wedi ei gordwiddio a phedair neu bum' modfedd o ddwfr. Y tyst a dilywedodd wrbho: "Nia gallaf fi waled dim oddiwrthfy nhren fy hun na pha beth sydd wedi ei oddiwedd- yd. ond fod yr 'up line' wodi ei golchi ymaith." Cy^arwyddodd ef.i fyned i Bermuaenmawr a dweyd, wrthynt am ddyogfelu yt "up Une." Pryeurodd yntau ei hrni i Gonwy i hysbysu y signal- 1 man o sefyllfa petliau; gyrodd ef i ddweyd wrth y I gorsaf-feistr, ac arhosodd y tyst yn y bocs. Nis galent hwy weled- dim oddiwrth y tl-en drylliedig, dim ond y mor yn golc.hi drosto. Ni adawyd ar y Ilinell ond tri o bysg-diyciau gweigion. Yr oedd yn 11.5 p.m. o'r gloch pan aeth efe cd.diar ei "brake." Cyn y ddlamwairi qr.-clodd platelayer yn y tynel gyda'i lamp yn dangos perygl. Dyna paham y bu i'r gyriedydd dro.r agea- i ffwrdd. Efe a welodd y p'atelayer ar oi hyny yn mhen I Oonwv o'r tvnel. Dywedodd wrtho ei fod yn myned. i aros yao i ddyogilu y lIinteH, ac iddo ddyfod ar hyd y Ilinell i'w rhybuddio hwy fed y llinell yn ymolhvi'g. Gan Mr Fenna. • Yr oedd y tren yn gyfensodd- odlig o chwech. o va; Ilwytli-c^1, chwech o btsg- dryciau gweigion, nghyda'r van. Qyflym.-dron ydoedld i Gaerinrbi, heb stopio ond yn unig yn Nghaer a Llandu(ti:o Jur.ctiior. Teithier-.ti yn ol 35 mlldir yr awr. Nid oedd dim afreolaidd mewn bod brakesman '^yd-ag ef yn y van. Da.rfu iddynt 1 7 ddiodi "fog t>i¿;l!-s" l' y me-el ar ol y ddamwain, a gwneud vr yn eu i ddyocrelu y Ilinell. o Gan Flaenor y Rheithwyr: Nis gallent we.1ed dim. o'r peiriant ar ol y ddaanva.In. Eu hnrgraph h'-»7" oedd fod y gyriedydd a'r taniwr wedi neidio oddiar y peiriant; nis ^allent dd-wyn y tren i sefyll o dan dri chwarter milldir. Ni chlywsant hwv yr un "fog signal," dim ond swri gwynt; ond hwyrach i'r gyriedydd fyn-ed dros "fog signal" pan osododd y brake. William Williams, foreman platelayer, Oonwy, a ddywedodd ei fod ef a- dau o'i ddynion ar ddyled- swydd nos Iau o 10.45 yn mlaen. Hwy a aethant i wylio eymyd'ogaeth y ddamwain, oblegid yr oeddynt wedi derbyn cyfanyyddiad arbenig i I f L. wrjeuthur hyny ar dywydd m.v.rr. W edi dytod at 1 y He efe a we"iali y Ilinell tan ddwfr. Dywedodd witli William Edwards am droi ei lamp yn goch a c.herdded i gyfeiriad Conwy. a dyweclchid wrt.h John Thomas, sub-ganger, i wneud yr un modd, a blocio yr "up line" tiwy fyn-ed i Benmaenmawr. Efe a glywodd (Irio "fog s'gnrJs" yn ergydio, a'r pryd hwnw daeth- y trer. o gyfeiriad Conwy. Efe a ddiiflanodd o'r goh yn union gyferbyn a'r tyst. -d Nis gallai we'ed both ddaeth o hono oherwydid y tonau iruawrion. Yr oedd yno crash arswy d,n« fel yr elai y wageni i'w ilydd. Gwelodd -ddau ddyn ar v peiriant fel yr eliai heibio. eithr collodd olwg arnynt. Bu i oddeutu hafmer y tren ei basio. Fel y dynesai y tren darfu iddo ef waeddi allan "Stop, stop," gan ddal i fyny ei Limp. Posibl nas gallen-t ei glywed ef oherwydd yr ystorm, ond fe we-le-nt y lamp. Buasai y gyriedydd yn canfod lamp William Edwards, yr hwn oedd wedi ei adael ef bum. munud cyn hyny i fyned i gyfeiriad Con- wy. Ar yr "up line" y deuai tren nwyddau. Fe'i stopiwyd hilianer milldir oddiwrth olygfa y ddam- wain. Gan Mr Fenna: Mor gynted ag y gwelais fod tariad yn y Ilinell, mi a wnaethum y cwbl a allw-n i atal trafnidiaeth y ddwv ffordd. Pasiodd peir- iant a cherbyd Mr Dawson (y peirianydd) dros y Ilinell o Fangor i Gonwy am 'haner awr wedii dog yr hwyr. Aeth y tren teithwyr o Gaer heibio ychydig funudau yn ddiweddarach. William Edwarde, platelayer, Ccmrwy, a dvst- iodd iddo ef, ddeg o'r gloch nos Iau. fyned gyda'r ddau eraill i wylio y llanw yn Mh en m aenbach. Y forenian a rodd'odd iddb lamp goch i fyned drwy y tynel yn nghyfeiriad Conwr a stopio pobpeth. Yr oedd wedi myned tua 300 Hath yn inla-en i'r tynel pan gyrhaeddiodd y tren. Yr oedd yn dym- I hestl fawr, ac moirenbyd ydoeddswn y mor fel na chlywodd efe y tren. Y mae irofa yn y tyneL 'I Darfu iddo gerddied mor gyflym ag y medrai, a daJjiodd y lamp goch mor uchel ag y gallai. Efe a roddes y rhybudd, a'r gyriedydd a cihwytihodd ei > bib. Ni welodd cie ddim bydJ i ddar^os fod y 'I brake weda ei chymhwyso. Efe a aeth rhagddo i stopio unrhyw dren arall allai fod yn dyfod. Gwelodd Hugh Charles, y brakesman, yr hwn ddvedoddci fod yn mynedl i GOTDWT. John Rimmer, pysgotwr, Oonwy. "a ddywedodd iddo ganfodi c-orph y trancedig gerilaw signal-box Penmaenbach mewn llyn o ddwfr. Yr Uch-arolygydd Reess a ddywedodd fod or- iawr y trancedig wedi stopio ar il.30 p.m. Dywedodd Mr Fenna nad oedd corph y taniwr o dan y peiriant. Cymerodkl pefth ymddtddan le yn y fan on gyda I golwg ar ) morfur yn Mhemnaenbaeh, Fe fyn- egwyd i ddynion fod yn gweithio yno am fisoeddl Y Blaenor a ddywedodd. y buasai'r rheithwyr yn hoffi i Mr Dawson, peiriaiiydd y cwmni, i fod yn bresenoil i roddi tystiolaeth o berthyn-aa i'r wal. Dywedodd Mr Fenna y buasai Mr Dawson yn I bresenol, ond meddyliwyd na fuasai'r ymchwiliad OoTId yn cael ei agor yn ffiirflal. ao vna ei oedfi i ddyddiad diweddarach. Yr oedd Mr Dawson yn cyflawni dyledswyddau pwysig yr adeg hono. Y Orwner a ddywedodd, os dymunai y rheitli- wyr oliirio i gael presenoldeb Mr Dawson, y gellid ei wneud ond yr oeddynt wedi cael y prif ffeit-h- iau. Mr Fenna a sylwodd na wnai y cwmni arbed dim traul, ac Did oeddynt wedi gwneuthur hyny, er cael v morfur mewn sefyllfa mor gadarnsryf ag oedd bosibl. Ar ol ymgynghori a'u gilydd, y Blaenor a ddy- wedodd fod y rheithwyr wedi dyfod' i'r pendierfyn- iad a ganlyn "Fod y tranctf&g wedi ei ladd yn ddamweiniol fod y rheithwyr yn argvmhell oodi 'signal-box yn mhen gorllewinol tynel Penmaen- baCih. gerlLaw golygfa y trychineb pres^no1', i fod yn agored ddvdd a nos, a bod morfur mwy trwch- us a chadarn i gael ei adeiladu."

Ni Wna Cyflyriau y Tro. PRAWF RHAD 0 RYWBETH WNA Y TRO Fe ryfeddeeh yn fawr wybod gymaint o filoedd o bunau sydd yn cael eu taflu ymaith bob blwydd- yn ar yr hyn a elwir physrigwriaethau iachsaol, y rhai a gynygir i'r cyhoedd, a'r rhai ydynt yn rhy barod i goelio y rhesymau ymddangosiadus osodir o'u blaenau. Y mae byd yn nod sylltau enillwyd yn galed gan bobi dlodion yn caei eu gwastraffu yn y dull hwn ffiewn ffaith, i'r anwybodus, rhai awyddus i g t el ymwared o'r gwahanol anhwylderau sydâ: yn eu hatal yn ngyrfa bywyd, y bydd y cyfryw res- 1 ymau yn cael em cyfeirio fynvchaf. v v Yn awr gellir cael, nerth a bywiogrwydd gew- ynol, bochau gwridgoch, Uawnder exoen,, ac iechyd da heb gyffyriau o gwbl. Yr unig ffordd i adgyflenwi y cyfansoddiad ar I ol y wast dyddiol sin cymeryd lie arno ydyw cy- meryd ymborth cydnaws ac edryych fod hwnw yn 1 treulio yn briodol. Nis gellir ed wneuthur gyda physigwriaeth, Fe ellir, modd bynag, ei wneuthur gyda Bwyd-ddiod berffaith, cnawd-ffurfiol, blasus a h^ fryd. Bwyd- ddiod felly ydyw Vi-Cocoa Dr. Tibbies, gan, ei fod yn perchen galluoedd rhyfeddol o faethlawn, ad- gyfnerthol, a syiRbyliadol-T cyfryw nad oes ei ragorach gan unrhyw Fwyd-didiod arall, Nid physigwriaeth ydyvr Vi-Coooa Dr. Tibbies. Alae yn gwneud yn syml yr hyn yr hawlir iddo wneud, ac mae ei alluoedd adigyfnerthol yn cael eu cyd- rsabod i'r fath raddau na wnaed ag unrhyw ddar- pariaeth arall y gwyddis am dani mewn hanes. Teilyngdxxl, atheilyngdodl yn unig, yw yr hyn a hawliwn i Vi-Cocoa Dr. Tibbies, ac yr ydym yn barod i anfon i unrhyw ddarllenydd a enwo v "Clorianydd" (gwna post-gerdyn y tro) flychaid destlua o Vi-Coooa Dr. Tibblea, yn rhad ac wedi talu ei gludiiad. Nid oes dim swyngyfaredd yn hyn oil. Cynyg pkum, gonest-, a gwyneb-agored ydyw; ac maa yn cael ei wneud er mwyn intro- diwsio ihaeddianau Vi-Cocoa i bob cartref. Fel ffurf gydgrynoedig o faeth a bywydoldeb, y mae Vi-Cocoa Dr. Tibbies yn anmhrisiadwy ie, mwy na hyny. oblegid mae yn anhebgorol angenrhedd- iol i bawb a ddymunant wynebn ymdreohfa bywyd gyda mwy o nerth a u i ddal i fyny. Gwneir Vi-Ooooa Dr. Tibblea i fyny yn becynau 6c ac mewn tyniau 9o a Is 60 yr un. Gellir ei gael gan yr holl Fferyllwyr, y Chwegnwyddwvr, a'r Ystorfeydd, neu ynte o 60, 61, a 62, Bunhill- row, London, F. a

EIDDUNIAD LLWYDD I Mr E. J. Williams, Brynhyfryd, a Miss Prytherch, f Cwt Soeg, Bod organ, ar eu priodas, Ionawr 3ydd. I Williams a'i anwylyd—odd'yma Rho'wn hawddamor unfryd; Ar eu hnno,ber envd, Rhydd eiliwn gerdd Ion i gTc?. Oes enwog lawn o swynion—fyddo'u hoes, Hafaidd, heb helbulon; Boed i'r ddau wenao mwynicm, Ao oriau teg arh,d hon. PELICAN MOK.

Figion o'r 11 Drych." J Aniufyr yw hi ar bawb y dyddiauhyn oddigerth y cyfryw fu yn cymeryd rhan yn y rhyfel ag Ys- pmen. Mae yn ddigon i yru plant dynion i ym- i-estru dan y faner er mwyn eu mawrhau gan y "rhyw deg." Nodweddir pob cenedl gan ryw glefydau ac an- hwylderau priodiol iddynt eu bunain. Mae gar) y Chineaid eu gwahangiwvf, yr Yspa,enwyr eu twy- myii felen, yr Americaniaid eu gwail-dreuliad, a'r Oymry eu ci .-f bardciom. Defpd paganaidd a diystyr yw dymuno "Blwy- ddyn Newj'dd Dda" i'n gilydd. Ni ddaw dim da o'i ddvniuno. Y moe gwaitii gvnieud ar bob da a gadewch i ni awurymu nn. fytld fawr (loa yli. y flwyddyn newydd oddigesrik i m gydweithio a hi." Hvsbysir ni fod y grip ar yiiiwLli-fl l yn helaeth a rhanau or wlad gycafer a eh-ui mil o tano yn New York yn. unig. DywtxLr maiestron yn y wlad hon yW yr anhwyiuer amiymunol, wedi ym- fudo o Rwsia ond ymddengys mai camgymieriad yw hyny. Mae osgoi yr anhwykler hwn fel peth- au dir.-g eraill. yn well nag ymryddhau o'i afael- ion unwaith y diaw arnom; a.'r gaerfa oreu. ac I effeithiolaf yw gwlanen am y corph o'r pen i I r_1 wadnau v traed. Erchyll yw meddwl fod carioc-dd yn ei gael drwy wisgo cotwni. Mewn atebiad i foesgyfarchiadau y Cardinal- iaid a'r Prelatiaid, ddydd Gwener diweddaf, eyf- eiriai v Pab o Rufaii-i at "ddigvryddiadau ohwitliig 1,893 ac -inn ebe fe, yw cael tretn ar bethau "hyd y oeir ofn Duw, sylfaen pob moes, eto i galonau plant dynion." "Ciiwithig," j-n ddiau, y~w dymchweliad y Bnbaeth yn Cuba, Porto Rico, Ynysoedd Philip,' etc., lie -na fu ofn Duw am y pedwar cam' mlynedd diweddaf. Llawer rhagor- ach yw gjyareiddiad America nag "ofn Duw" Pab- y-ddiaeth. OYMRO CYMREIG. Cytuna pawb i gydnabod fod y diweddar Mich. D. Jones, Bodawan, Bala, yn Gyraio digymysg a I Ily difluant. Rhoolid ei fywydl gan un e^wyddor darawiadol, a digonol hufyd, sef fod pethau da Cymru yn ddigon da a. Gymro yn ei wlad ei hun. Mor ymarferol a gwrenoi' yr ymddangosai yn nghanol petheuach cymh-en a darfodedig yr oeb bresÐIlol Safai fed colofn yn nghanol gwrt-h- giliad oddiwrth egwyddorion ac arferion CVmreig. Ei arwyddair oedd, "Iaith Oymru, bywtd Cymru, dillad Oymro, a chrefydd Cymru." I ddyn o'i fath ef, tebyg fod edrych ar gyflwr el wlnd yn nglyn a'r pedwar petb uchod yn peri blinder. Onid yw yr iaith Gymraeg ar hyd a. lied y wlad mewn cyflwr dirywiedJig 1 Ortid yw bwyd Cymru, i raddau helaeth, yn ddjadforiadau o wledydd ea- tronol ? Onid yw dillad Oymru, yr oc-o breeenol, mor an-Ngihymreig ag y medr fod ? Onid yw cref- ydd Cymru yn bob peth anghenedlaethol ? Dyn oedd Michael Jones yn siarad iaith Cymru; yn bwy, Oymru (dim te a choffi) yn g wisgo dilla. ac yn addoli Duw fel Cymro diled- ryw. Yr ^owld ganddo ben, gwyneb, barf, a chorph Cymro, a dylai gael coffadwriaethl Cymro o'r Cymiy. TROEDIGAETH HYNOD. Y mddtengys, ar brydiau, fod pobl o nod ac yn fynych o dduwioldeb yn ymddwyn yn dra am- heus. Dro yn ol, ymddangosodd yn ein colofn olygyddol sylwadau ar ymddygiad Dr. SJiields mewn perthynas a diotty Princeton pan yr aclios- wyd y fath gyffro yn y cvfundeb Presbyteraidd. Ymddengys mai anghyfreitlilawn yw i weinidog o'r cyfundeb hwnw lawnodi trwydded i dafarnwr, neu gynorthwyo mewn unrhyw fodd yn nygiad y fasnach feddwol yn mlaen. Pan y dygwyd Dr. Shields yn mlaen i'w farnu am y cam-ymd dygiad, digioddi a ffromodd, er ei fod yn amlwg dan frd ao fel gorpliediact ar ei gyfeiliornad a'i ymdd.iryw- rad, derbynirwyd ef i mewn i ddiaconiaeth yr Eg- lwrs Esgpbaetbol (Eglwys Loegr) yn America. I unrhyw ddyn o feddwl ystyrio), eglur yw i'r doethawr gyflawn-i amxyfusedd 3..mh% oblegid riis gellir condemnio rheol Eglwysig sydd yn gwa- hardd i weinidogion lawnodi trwydded i werthu diod a gwlrodydd ao yr oedd hefyd yn ddiesgus yn gymaint ag mai nid peth diweddar wedi ei gosod! i flino yr athraw oedd. Felly, wrth en- cdlio i'r Eghvys Esgobyddol, angbymertuiwTya a chondemjnia neol sydd yn berffaith weddus i Eg- lwys Gristionogol ei chynal. Ond, bellach, cy- hoeddi r iddo, wrth fabwysiadu ei Aveinidogaeth newydd, wadlu oci hen gyffes, a hyny yn gydwybod- ol. Ymddengys, serch hyny, y byddai Dr. Shields yn aelod ffyddlon o'r Eglwys Bresbyter- aidd heddyw7 onibae iheynt a helbul llawncdiad trwydded i ddiotty Princeton. Oni ymcblengys fod ei droedigaeth ar echel trwydded y diotty ? PWY A'l TYN I LAWR? Yn ystod ei yrndaitli yn y De, yn mhlith llawer (I bethau rhagorol a ddywedodd, a phan yn cyf. eirio at ein tinLogaethau newyddion, a'r faner Aiii. ericanaidd sydd yn ymdoni yn ei hawekm, gofyn- odd yr Arlywydd McKinley, "A phwy a'i tyn hi i lawr." Yr unig atebiad ellir ddisgwyl i'r fatb ymofyniad yn nxlilith gwir Americaniaid a char- wyr gwar^ddiad yw, "Neb." Ynfydrwydd fydd- ai ei thymi j lawr o bardi i deimladiau y cyfryw gred, e,%Ithx Saim yn y darfodedigaeth. Y it^e. ,0 flaen y gwarerddlad Americ-anai dd yrfa ogo.eddus y tuhwnt i amgyffreddaeth y croesdyn- wyr a'r grwgnaohwyr sydd o'r dechreu yn erbyn pob cynydd, rhyddid, a gwareiddia.d. Yr Arlyw- ydd McKinley yw y gwr sydd yn blaenori gor- ymdaith Americaniaeth y dyddiau hyn, ac efe, neu debyg iddo, fydd yn dwyn baner y mudiad gogoneddus y tymhor nesaf. Clywsom gm y rhai gynt y byddai yn dddwedd byd ar America os y cymemi i'w mynwes Louisiana a'r GwvUt Or- llewin, a gwelwai y grwgnachwvr gwan-obeithiol y pryd hwnw yn y rhagolwg o'r gyflafan gyffredin- ol weda hyny, bygythid peTyglon mawr os yr adunid Alaska a phan y gosodwyd y faner i fyny yn Hawaii, brysiodd Cleveland y Penigamp Blount i'w thynu i lawr rhag i'r ynys suddo a thyniu glanau y Tawelfor gyda hi i'r "dyfnderoedd! Pa 11 y mae y Penigamp Blount heddyw ? Dywedir ei- fod vn y cyfarfod brwdfrvdii* vn v Da nan v I gofynni yr Arlywydd, "A phwy a'i tyn i ],a,r?" ond or braidd yr arddelir -ef, bellach, yn ei gymy- dogaeth ei hun. Y gwaith ffolaf wnaeth yn ei fywyd oedd tynu y faner Am ericanaidd i lawr. Ond gan m ddysga y rhad hyn ddim ar hyd yr oetiau, cawn y blaid ban eto yn dal yr un goel, ao yn rhiodio yr un llwybr sydd yi-i arwain i aflwydd- iant a chywilydd. Gwrtlhwynebant redlif gwar- eiddiad a'r rmill goel ar ol y Mall. Nid lies na gogoniant en gwlad sydd ganddynt inemi golwg edthr y.mlidiant y naill hud-lewyrch ar 01 y 1]all, o'r naill ffos i'r BaR, yn barl-tiis, gan goelio o hyd eu bod ar ffordd fawr gwareiddiad. "PREMIUM STAMPS." Un o ffrwytlrau ymddiadblygiad masnach yn r wlad hon, yn ddiweddar, yw y "premium stamps." haedd-nodau, tebyg i lytbyr-r.odau, a roddir am arian pa-rod. Dychwelir nodyn cent. am bob gwerth deg, ac wedi y llenwir y Hyfr bychan i hwy, ceir gwerth ea gynwys nwirn nwyddau o un- rhyw fath. Di-nod y cyfrifir y ma«nachwyr sydd heMdynt. Ymddengys fod y cynllun hwn yn dymchwelyd yr hen drefn, gan mai gynt y ewsmer oedd yn nyled y siopwr, tra yn awr y siopwr sydd yn nyled y cwsmer Cefnoqir y cynnnn am ei fod yn symbylu y gwragexM i brynu. Crea flys garw yn mhob un i brynu yn barhauw er mwyn cael nodau i renwi y I-lyfr bach! A fu y fath ddrfai? erioed? Rhoddir cent. am brynai gwerth dot'{;! Pa synwyr yw gorphwys cyn gwneud i fyny briod- old y Uyfr bach? Ao yn y man y llenwir nn, rhoddir un arall., i gadw yr hudolmeth i fyned yn. ddiymaro«. Ffyna rhvwbeth o'r fath yn grefydd- ol yn TrsMjth y Plabyddion a oihrefyddwvr eraill hefyd. Arfer boblidd yn mhlith y Pabvddion yw cstsl credvd am bob tro vr adroddant weddi, a hyn gyfrifa am eu ItamI weddiau. Os y bydd per- tlqtiw i Babydd yn mhurdan am fil o flynyddoedd, mwy neu lad, gall ei ryddhau o earch-ar drwy weddio yn cral: pob gweddi yn ncilln ei amser gynifer o ddyddSau. 0 dan v gweddiau hyn yn y IJyfr Gweddi Gyffredin Babyddol gosodir y I telerou i lawr Fel y mae yn resyn m-eddwl, ceir yn itthlith emwadau erarll laweir yn eoeHo fod en ffyddkMiiaid yn y cyfaTfodydd yn unig yn cyfrif pan y daw yn smfier i wastadl^au pethaoJ Pwys- ant a chyfrifont fwy ar yr baedd-nodau crefyddol hyn nag 811 y graa gydd yn eu meddiant. Ni otryfiawnbeir neb Oherwydd y gweithk'Moedd hyn, am y.rheow nad yw Duw yn cymeryd "premium stamps."

Prif Farcfcnad cedd >r I Wythnos. YD. LERPWL, Dydd Mawrth (Ionawr 17eg).— Tawel oedd gwenith yn Lerpwl iheddyw, a'r pris- iau diweddar yn cael eu gofyn ond gkw cymedr- 01 o am dano. Blawd yn sefydlog. Ceirch a blawd ceirch yn dawel. Indrawn vchydig yn l hatach yr Americanaadd cymys^edi'^ hen, 0 m'1°2 3/11 ;eto, newydd, o 3/10| i°3/10^ Plate o 3/10 i 3/11; Odessa a Galatz, o 4/1 i 4/2 a phys' o 5/10 i 5/11 y canpwys. Ffa Saidaidd, o 28/6 i 28/9 y chwarter. LLUNDAIN, Dydd Lhm (Ionawr 16eg). Tawel oeddJ y fasnach mewn gwenith cartrefol a thramor, yn ol 6c y ohwarter o ostyngiad ar bris- i3.iU yr wythnos ddiweddaf. Blawd yn araf ac yn rhatac'h; iron dukes, 21/9 y sach. Taweloüdd haidd: Mor Du, 18/6 y ohwarter heb ei ddad- forio. Ceirch, yn sefydlog: yr Americansidd cym- ysgedig, o 16/6 i 16/9 y chwarter Libau du, 15/6. Indrawn heb gyfnewid: Odessa, 19/9 y chwarter ex-quay; yr Am ericanaidd cymysgedig, 19/3 eIX- ship. ANIFEILIAID. LERPWL, Dy-dd, Llun (Ionawr 16eg).—Yr oedd y cyflenwad o wartheg yn fwy na'r wythnos ddi- weddaf. Y galw yn araf, a'r prisiau, oddieitihr am y mathau goreu, heb fod llawn cystal a'r farchnad o r bxaen. Nifer y defadd yn ll'ai nag wytlmos yn ol, araf oedd, y fasnaoh, a phrin yn cyrhaedd v prisiau diweddar. Biff, o 4^-ci 6c v JJowys; def- 2 I a.id, 0 4- i 8c. Yr oedd yn y farchnad: Gwarth- eg, 1438 a defaid, 3536. LLUNDAIN (Smitlifield), Dyàcl Llun (Ionawr 16eg). -Yrnddangjosai y fasnach mewn gwartherr yn fwy sefydlog, a'r prisiau yn tueddu yn fwy yn erbyn v prynwyr. Biff Ysgotaid-d goreu, o 4/6 i 4/7 yr wytihpwys. Cvflenwad llai o ddefaid a'r fasnach. yn weil._ Prisiau: o 3/2 i 5/8 yr wyth- A!1!feiIi;iid yn y farchnad: Gwarthea, 1380 defaid, 8300 a lloi, 5. BIRMINGHAM, Dydd Mawrth (Ionawr 17eo;). —Y cyflenwad o wartheg yn fychan, ond dar.^os- wyd nifer gweddou o ddefaid. Tawel iawn oedd y fasnach. Riff, o -.c i 65c y pwys myton, o 5^;c i 8c y pwys. Moch baewn, -o 7/- i 7/6 yr 20 piv", cotenod, o 7/9 i 8/4; pyre. o 9/- i 9/6; a hychod, 5/9 yr 20 pwys. Cyflenwad mawr o fwh a r fsrdhnad1 yn ddifjrwyd. Dydd Mawrth (Ionawr 17eg).— Dangosai nifer y gwartheg gynydd o 130g, ond yr oedd yno yn agos i 2000 ehwaneg o ddefaid nn.'r wJthnos ddiweddaf. Nifer yr anifeiliaid yn y farchnad: Gwartheg, 2529 defaid, 7423; lloi, 118 a moch., 92. Y prisiau Biff, o 4^c i 61c y pwys; defaid, o 5->o i 8{c; Hoi, o 5^c i 8fc y pwys. Moch, o 7/3 i 7/9 yr ugain pwys. GWAIR A GWTDLLT. Dydd Sadfwrn (Ionawr 14eg).-He:u wair, o 2/10 i 4/- y canpwys (112 pwys); gwellt gwenith, o 1/4 i 1/8 gwelLt haidd, o 1/4 i 1/6 gwellt ceirchi, o 1/3 i 1/7 y 112 pwys. TATWS, MAIP, etc. LERPWL, Dj-dd Sadwrn (Ionawr 14e^).— Maip o 21/- i 22/- y dun ell. Tatws: Giants, o o/o 1 /?A main croI>s' ° 2/6 i J Bruce, o 2/2 i jjo y 112 ]>wvs. Maip, o 6c i Is y deuddeg pwys- Swedes, o 1/4 i 1/9 y 112 pwys carrots, o 2/9 i j 3/6 y 112 pwys; wynwyn cartrefol o 5 i 6/- • eto tramor, o 4/- i 4/9 y 112 pwys. 1 LLUNDAIN, Dydd Sadwrn (Ionawr 14ec) Dangoswyd cyflenwadiau gweddol o datws, ond galw araf oedd am danynt. Abundance, o 65/- i 70/- y dunell; hebrons gwynion, 65/- early Re- a Puri^ns< 0 60h i 65/ blacklands, o 55/- '7" kjuco, o 65/- i 70/ maincrops, red soil, 0 7CV-1 75/- eto, grey soil, o 65/- i 70/- a German, 55/- y dunell. MENYN. CORK, Dydd JMawrtth (Ionawr 17e«-) —«e- conds, 93/- y 112 pwys thii'ds, 80/- choice boxes, 95/ Yr oedd 36 o firkins yn y farchnad. GWLAN. BRADFORD, Dydd Lftm (Ionawr 16e<r) _y mae agwedd fwy gobeitihiol yn nodweddu y^farch- nad wj,an. Er nad ydyw y prisiau wedi codi y mae y prynwyr_ yn barotach i'w talu, a mw^ o fusnes yn cael ei wneud.

Marchnadoedd Cymreig, kc. BANGOR, Friday, 12 o'clock. BUTIER, and EGGS.—Fresh butter, 1/4 to 1/5 per lb eggs, 12 for 1/. Irishj Danish and Canadian butter, lOd to 1/- per lb • beef ami "fS,« S 104 f" '?• • t» 10<1 pS Ik- pork, 6d to 9d_per lb. ham and bacon, 5d to 8d per lb. fat pigs, 3kd to 3id per lb. FISH, POULTRY, and GAME.—Chickens, 3/- to 4 6 per ceupJe; fowls, 3/- to 3/6 each; goslings, }°J~ ea,cil' ducklings, 216 to 3/6 each; hares, oj- to 4/6 each rabbits, 2/- per couple pigeons, 1/4 per brace; pheasants, 5/6 per brace; partridges, o% Pe^ bl'ace'' wild ducks, £ )/- per brace; ducks, jjb to o/o each geese, 5/- to 10/- each turkeys. 4/- to i8/- each soles, 1/4 to 1/8 per lb. turbot, 6d to i 1>ert bnl1' to 10d POT lb. halibut, 6d to lOd each emon .soles, 8d to lOd per lb. plaice 4d to 5d per lb. whiting, 4d to 6d per lb. dctbs and hake, 4d per lb. gurnets, 3d ner lb. skate, 4d per lb. cod, 3d to 6d per lb. haddocks, 4d per lb. lobsters, 2/- each shrimps, 5d per pint FRUfT and VEGETABLES. -Pot-; (new), per lb. carrots, d per lb. turnips. Id per parsnips, Id per lb. cabbages, 2d each caulifjowers, 4d each; celery, 2d to 4d per stick leeks. Id per kunch; grapes (English), 2/- to 4/- per lb. do. (foreign) 6d to 8d per lb. tomatoes, 8d to 1/- per lb. apples, 3d to 4d per lb. pears, 4d to 6d per AMLWCH, Saturday.—Fresh butter, 1/2 per lb 7TI in?' 121I°r 1/L beef' 7 to 9(1 l)fcr Ib >' mutton, t(> 10d P<>r lb ? Pork. 6d to 8d per lb lard, 6d per Ib; foreign beef, 5d to 7d per lb; foreign mutton, 5d per lb ohickens, 3/6 a couple fowls, 1/6 each; ducks, 2/6 each; geese, 6/- to 7/- and 6d per lb; turkeys, 7/- each, 9d per lb. rabbits, lOd each hares, 2/6 to 310 each potatoes, 5/- to 6/- per sack and 28 lbs. for 1/ turnips, Id per buncii carrots, Id per bunch; cabbage, Id each. CARNARVON, Saturday.—Fresh butter, 1/2 to 1/2 per lb. fresh eggs, 9 to 10 for a 1/- ;beef, 6d to 8d per lb. mutton, 7d to 8yd per lb. lamb, 8d to 9d per lb. veal, 4d to 7d per lb. pork, 6d to 8d per lb. ham, 8d to 1/- per lb. bacon, 5d to 8d per lb. potatoes, d per lb. carrots, d per Tb. cabbages, l!d to 2d each cauliflowers, 221 cl to 3d each; cucunribers, 4d, 6d and 7d, each; gr,-tl c.; (English), 1/1 to 1/9 per lb. mellons, 4d, 6d, and 8d each; tomatoes, 8d to lOd per lb. apples, 271d to 3d ped lb. rabbits, 1/- to 1/2 each pigeons, 4d to 6d per brace; soles, 1/- to 1/2 per lb. lemon soles, 1/- to 1/2 per lb. plaice, 4d. Sd-, and 6d per lb. whiting, 5d to 6d per lb. cod, 4d, 5d and 6d per lb. haddocks, 4d, 5d, and 8d per l'b. LLANGEFNI, Thursday.—Fresh butter-, 1/3 par Ib. fresh eggs, 14 for a 1/ beef, 6d to 8d per ib. mutton, 8d to 9d per Ib. veal, 7d to 9d per lb. pork, 6d to 7d per lb. liam,8d to 1/- per lb. bacon, 5d to 8d per lb. fat pigs, 3d to 3^d per lb. porkets, 12/- to 16/- each; potatoes, 5/- to 6/- per sack oats, 14/- to 14/6 per qr. fowls, 1/3 to 1/6 each: ducks, 2/- to 2/6 each. DENBIGH, Wednesdny,-Whea.t, 9/- barley, 8/- to 9/3; oats, 5/- to 5/9 per hobbet; fowls. 6/- to 4/6 per couple ducks. 5/- to 5/6; fresh butter, 1/3 per lIt. ditto, small pots, 1/1 to 1/l^d ditto, large pots, 1/ eggs, 12 to 13 for 1/ potatoes, 5/- to 6/- per hobbet; oat meal, 2d per lb. HOLYHEAD, Saturday.—Fresh butter, 1/3 per lb. fresh eggs, 8 for 1/ Irish, Danish, and Cana- dian butters, 7d to lOd per lb. beef, 7d to 9d per lb. lamb, 8d to 9d per lb. veal, 9d per lb. povk, 8d per lb. ham, 1/- per Ib. bacon, 8d per lb. fat pigs, 3 £ d per lb. porkets, 12/- to 18/- each stores, 16/- t. 22/- each; potatoes, 5s per 224 hbs. carrots, 9d per dozen bandies turnips, 6/- per load apples, 2d to 3d per lb. pears, 3d per lb. oranges, 50 for 1/- chickens, 3/- t* 316 per couple; fowls, 3/- each gosling*. 4/6 to 7/- each ducklings, 3/- to 3/6 each hares, 2/6 each whitiag, 2d each dabs, Id per lb. craba, 2d to 4d eaoh; black oats, 13/9 to 14/6 ;white oats, 13t- to 14/ hay. 50/- per ton. PWLLHELI, Wednesday.—Fresh butter, lid to 1/- per lb. fresh eggs, 14 to 16 for If- boef. 5^d to 8id per Ib. mutton. 7d to 9d per lb. pork, (4d to 8d per lb. potatoes (new). Ild per lb. carrots, turnips, and parsnips, Id per lb. cabbages, 2d to 2!d each celery, 2d to 3d per stick leeks, Id each; tomatoes, 8d to 9d per lb. apples, 2d to 3d per lb. fowls, 3/- to 3/6 per couple; hares, 2/6 and 2/9 esoh; tailing, 9d, to 1/yeach; -phea.sants, 4/6 per. brace; partridges, 2/6 per brace; wild, per brace; ductof, 2/- each. -=- RUTHIN, Monday.—Wheat, 9/- to 9/6 per hob- bet barley, 8/- to 9/6; oats, 5/- to 6/ fresh but- ter, 1/3 to 1/4 per lb. fowls, 3/- to 4/- per couple; ducks, 4/6 to 5/6; eggs, 13 to 14 for 1/

Principal Welsh Pairs. DENBIGHSHIRE. Wrexham January 2, 9, 16, 23, and 30. Llangollen January 24. FLINTSHIRE. Caerwvs January 31. MONTGOMERYSHIRE. Llanfyflin January 26. Llajiidioes January 28. Meifod January 27. Newtown January 31. NOTE.-We have carefully compiled the above dates,, but we are in no way responsible for any inac- curacies which may happen. J

Local Tide Table. JANUARY. Morn. Even. Height, li. m. 11. M. ft. in. 19 Thursday 4 25 4 57 14 3 20 Friday 5 32 6 14 13 0 21 Saturday 6 55 t.. 7 35 12 4 22 Sunday 8 14 8 47 12 9 23 Monday 9 17 9 43 13 7 24 Tuesday 10 5 10 25 14 & 25 Wednesday 10 45 11 4 15 7 26 Thursday 11 20 11 37 16 3- 27 Friday 11 54 23 Saturday 0 12 0 27 17 1 29 Sunday 0 41 0 58 17 3 30 Monday 1 13 1 27 17 3 31 Tuesday 1 42 1 58 17 2 N.B.—The above Tide Table is computed for the Portof Liverpool; for Bangor the time of High Water is twenty-five minutes earlier for Beaumaris twenty-seven minutes earlier; for Carnarvon two hours and five minutes earlier for Llandudno twenty minutes earlier for Rhyl twenty minutes earlier.

Shipping. CARNARVON. Arrivals.—Prince Ja. Ja s.s., Evans, Liverpool. Christiana s.s., Griffiths, do.Annie, Roberts, Wid- nes. Adelaide s.s., Ellas, Liverpool. Medway S.S., Jones, Chester.Velinheli s.s., Jones, do.Virtue, Huxley, Bangor.Urama, Owen, Garston.Edith, Hindley, Liverpool.Eccleston, Williams, Beau- maris.Flagstaff s.s., Roberts, Liverpool. John Ewing, Owen, London.Glawdys, Humphreys, Fred- rickstadt. Sailings.- --Adelaide s.s., Elias, Penmaenmawr. Prince Ja Ja s.s., Evans, Liverpool.Christiana s.s., Griffiths, do.Flagstaff s.s., Roberts. Aberayron. Kite, Jones, Portinllaen. PORTMADOC. Arrivals.—Desdemona, Evans, Pembroke Dock. Rebecca. s.s., Roberts. Liverpool.Idea, Williams, Bristol.Excelsior, Hughes, Kirkcudbright.Tyre, Green, Dublin.Richard Greaves, Griffiths, Irvine. Brother's, Da-vies, Fishguard", Dorothy, Roberts, Plymouth. Sailings.Rebecca s.s., Roberts, Liverpool.

--r -J" The Chase. THE ANGLESEY HARRIERS~ will meet en Saturday, January 21st Redwharf Cress at 11.30 a.m.

Geneci-igaethau, Priods.sau, Marwolaethau. GENEDIGAETHAU. Jones.-Iona,wr 10, yn Dingle Cottage, Lerpwl, priod Mr Charles Jones. ar fab. J ones.—-Ionawr 7, priod Mr David Jones, Gwynfa, ger Dinbych, ar ferch. Wiili.,titis.-Ic,nawr 8, priod Mr F. J. Williams, 447, Old Kent-road, Llundain, ar fab-c-ntai- anetlig. PRIODASAU. Watson—Thomson.—Ionawr 10, yn Eglwys Gad- eiriol Bangor, gan y Paroh T. Edwin Jones, M.A., Alexander, Pringle, Juniper Green, Ysgot- land, a mab i'r diweddar Mr a. Mrs Watson, Garden House, Nantgwynant, Beddgelert, ag Emnw" ail ferch y diweddar James Thomson, teiliwr a dilledydd. Dean-street, a Mrs Thomas, 320, High-street. Bangor. Hughes—PowelL—-Ionawr 9. yn Nghapel Abarim, Llanfacliraeth, Mon, gan v Parch J. E. Jones, gweinidog, yn mhresenoldeb Mr J. R. Parry, cof- restrydd, Mr Richard Hughes, Shop y Graig. a. Miss Ellen C. Powell, Mona. House-y, ddau o Lanfachraeth. Wynne—-Williams.—Yn -Nghapel Twrgwyn. Ban- gor, gan y Parch Eames Williams, a M" Tho- mas, cofrestrydd, H. R. Wynne, Eldon House, Glanadda, ag Ellen Williams, 7, Snowdon View— y ddau o Fangor. MARW OLAETMAIF. Davies.—Ionawr 13, yn Thomas' Buildings, Oae- llepa, ar ol cystudd maith, Mr William Davies, yn ei 77ain mlwydd oed. Evalis.-foiiawr 7, yn 22. Cawdor-street, Lerpwl, yn 32 mlwydd oed, John Evans. Evans.—Ionawr 8, yn ei breswylfod, Tan-yr-Onen, Portlunadog, Henry Evans, M.R.C.S. (Llundain), L.R.C.P. (Edinburgh), ac L.M. Jones.—Ionawr 11, yn Bryn-y-Don. Garth. Bangor, William Franci3 Jones (M.R.C.S. Llundain, L.R.C.P. Edinburgh, ac L.M.), Bulkeley-square, Porthaethwy. Davies.—Ionawr 8, yn 28 mlwydd oed. Mary Ellen Davies, Maes y Gerddi, Llanrug. Williams.—Ionawr 6, yn 37, Bridge-street, Caernar- fon, Mr Ellis Williams, yn 41 mJwydd oed.

Y Dadforion o Gynyrch Amaethyddol 4 ganlyn ydytv dadjorion i'r Deyrnas Gyfunol yn ystod yr wythnos yn diweddu Ion wr 14 g, 1899 yn gystal a'r Dadforion am yr wythnos gyfe-rbyniul y llynedd. e.NiPEiL!AfD BYW En riiet vn 1897. 1858. Bustycb, Teirw, Gwartfccp, a Lloi 11,279 S,695 Defhid Ltc Wyz) 8,749 15,103 Moch — GIG IR. NEU FFRES.—Caupwysi. Gwartheg, o bob math 77,351 63,085 Defaid 103,503 30,219 iSoob 13,836 22,744 CIG HALLT NEU AZkIDDIFFYiNEDIG- (preserved) Caupwyw. Mocb 126,364 154,666 Gwa-rtheg 3,537 6 C41 CluBmu Mcch (hamB) 28,460 32729 Moch Ienaiuc 4,318 6791 Heb ei ddesgrifio, wtfdi ei hailtu ai- yn ir 5,440 6,544 Gig aoddiffynedig, heb fed wedi ei hallta 8,196 11,320 CYN1EOEION Y LLAETEDY. &o.—YA eopvym. Ymenya 85,646 68,342 Margarine 15969 15,552 Caws 33,282 33,477 Llaeth a hufen-galwvni 360.. 398 Lianth wedi ei ddwvabaa (condensed)cvffs, 14.119 II 702 Wyau ..canoedd mawr 183,887 S91,348 Dofednod a helwriaeth—K'tbP. 32,614 23,961 Owningod meirw—caoj wyai 3,967 2.ti7l Bloneg (lard) 43,265 5b 263 YD, GRAWN, A BLAWD, &o :—Y Gweaith 1 254,900 1,907 300 Blawd Gwenitb 567,600 464,900 Haidd 546,600 318100 Ceirch 391,5C0 288800 Pya 35,040 71600 Ff" 75 830 27,100 Y d Init, 1,291,000 1,481,100 FF.RWYTHYD1) •—PwycWi (bashed). Afalau pwy-jeli 83,335 121,089 Burafalau (oratiaefi).. pwyeeii 166,536 224,729 E,oraf altlr. (lemon P) pWY"6Ji 47.600 78,881 Eirin pwy-eli 3 Gerllyg pwyndi 607 1,179 Grawnwin pvvys"li 283.. 400 Heb au henwi pwyseli 13 085 25974 Gwair y dnnell 2715 2,168 Hopy8 c-»np'yni 17,272 12,2Z8 TYFLîH (Veamtablefl). Wynwyn (Onions)., pwywli 102,852 95 199 Pytatw canpwysi 124 390 8640 Heb en henwi gwei th P. 20,127 24,302 T. J. PITTAB. Statistical Office, Custom House, L'undain, Ionawr 18ted. 1S99. Argraphwyd a Chyhoeddwyd dros y North Wales Chronicle Company, Limited, gan David Williams, yn y "North Wales Chronicle" a'r "Gwalia" I-rùtt- ing Works, Caxton House, High-street, Banwr, Y8 Mhlwyf Bangor, yn Sir Gaernarfon; ac yn Swydd- fa y "Clorianydd," Bridge-street, J^iangefnl, ym Mhlwyf Llangefni, Sir Fon, gan John Willi unit Dydd Iau, lonawr 19, 1899r