Y Clorianydd

RIG, ANGLESEY. IMPORTANT SALE OF TITHES. MESSRS J. PRTTGHARD and PORTER are r instructed to SELL BY PUBLIC AUC- TION at the Bull Hotel, Llangefni, on THURS- DAY, January 26th, 1899, at 2.0 p.m. prompt, sub- ject to conditions to be there and then produced, Apportioned TITHE RENT CHARGES, amount- ing to £380 Is 6d per annum, secured upon farms all in the parish of Llanbadrig, and which will be offered in Lots to suit purchasers. Further detailed particulars will shortly be is- sued and may in toho6 meantime be obtained of Messrs Carter, Yinoent, and Douglas Jones, Soli- citors, or the Auctioneers, all of Bangor. 17599 "THE NEWLANDS. GORS, HOLYHEAD. IMPORTANT SALE OF VALUABLE AND MODERN HOUSEHOLD FURNITURE. MR H. PARRY JONES has been favoured with instructions from H. A. Malaher, Esq.. R.N. (who has left the town), TO SELL BY PUBLIC AUCTION at the above Residence, on FRIDAY, the 20th of January, 1899, the whole of the valuable HOUSEHOLD FURNITURE and Other Effects. Comprising briefly of Walnut Wood Drawing Room Suite, Dining Room Suite in Leather Mahogany Top Telescope Dining Room Table, Two Walnut Wood Bevelled Plate Overman ties, Walnut Wood Sideboard Bevelled Plate Glass Back, Brass Rail Fenders,several Setg ofFireBrasses, Dining and Draw- ing-room Carpets, Hearth Rugs, Floor Cloths, Stair Carpets, Walnut Wood Hall Stand, Wicker Chairs, Bamboo Whatnots, ditto Stools,Piano Stools,Wicker Tea Stand, Occasional Tables, Butler's Tray and tand,Oil and Water colour Paintings and Etchings, Two Satin Walnut Bedroom Suites (comprising Wardrobes, Duchess Tables and Drawers, Marble Washstands, Pedestal Cupboards and Chairs), Cottage Bedroom Suite, Cheat of Drawers (in Maho- gany and Deal), Painted and Polished Dressing Tables and Washstands, Toilet Glasses, Mahogany Commode, several Brass Rail and Iron Bedsteads, with Spring Mattresses, Combination Bedsteads and Mattresses. Hair and Wool Mattresses, Invalid Bedohair (with cushions), Foot Baths, Sponge Baths, Beddings, Blankets, Sheets, Counterpanes, Bed Curtains, Hangings, Window Curtains ,Feather Pillows and Bolsters, Cooking and Culinary Uten- sils, Scales and Weights, Toilet Ware, Dinner and Tea Services. Table Glass, Breakfast and Dinner Cruets, Sundry Crockery, Cutlery, Plate, etc., Kitchen Tables, Chairs, several Table Lamps-; Lawn Mower (Ramsom's Patent), Garden Tools, Sheers; also a beautiful sweet Toned full compass trichord COTTAGE PIANOFORTE (Ebonised Case), by Cramer, of London. In splendid condition. To- gether with several other Sundry Articles too numer- ous to mention. SALE te commence at ELEVEN o'clock prompt. For further particulars apply to the Auctioneer, Old Market-place, Holyhead. 798 MARKET HALL. HOLYHEAD. VERY IMPORTANT SALE OF PLANTS, ROSE TREES, FRUIT" TREES, FLOWERING SHRUBS, EVERGREENS, etc. MR H. PARRY JONES has been favoured with instructions (from some of the principal Nur- serymen in Holland) TO SELL BY PUBLIC AUCTION, at the MARKET HALL. HOLYHJIAD, on MONDAY, January 30th, a large and varied collection of the first quality of Holland- Grown Rose Trees, Plants, Shrubs, Fruit Trees, etc. Comprising of Apple Trees (about 50 Lots), Pear Trees, Gooseberry Trees, Peach Trees, Rose Trees, in climbing standards, and Dwarfs, such as Baron-de- Rothchdlds, Glory-de-Dijou, Marshel Niel. Mabel Morrison, etc., Rhododendrums, Azaleas, Laurels, Japonicas. Spireas, Viburnums, CVwesses, Syring- as, etc. Special attention is requested to this ex- cellent and choice Consignment, as it is by far the best collection ever offered in the Principality. Sale to commence at 1.30 prompt. For further particulars apply to the Auctioneer, Old Market-place, Holy- head. 811 OS OES ARNOCII EISIAU CYLLILL, Chaff Cutters, Pulpers, Slicers, &c., &c„ Nis gellwch wneud yn well na galw yn Shop y Foundry, LLANGEFNI. 534 ATLAS ASSURANCE CO. FIRE i LIM ESTABLISHED 1806. Head Office :-92. Cheapeide, London. Capital Subscribed j Total Assets 31/12/97 £ 1,200,000. | £ 2,287,029 The Company has paid in claims upwards of .£13,000,000 STERLING. AGENTS AT Banger Mr W. PUGHE, National Provii.ota Bank of England Ltd Beaumaris r J. G. DAVIES do Bethesda Mr W. R. LLOYD do Conway JstOWEN ROWLAND do do Llangefni. Mr JOHN JONES do Llandndno Mr J. ADEY WELLS do Menai Bridge-Mr J. GRIFFITH JENKINS40 Denbigh .Mr R. E. HUGHES do do Messrs PARRY JONES and FRANCIS, Solicitors. Llwydiarth Ksgob > Mr THOS. PRICHARD, Solicitor. and Llanerchymedd ) Uangefu Mr T. NICHOLLS JONES. NADner. Cemaes Mr 0.14 HUGHES. Livbbpool BIIA-NOR.-9, Titbebarn-Street, J. WILBERFORCE MARSDEN, M*na'»«r. YI OFYN* AJjLA j AU li* MLAENLLAW. BENTIfYCA ARIAN YN GYFRINACHOL i Amaethwyr, Masn«cbwyr, Lletty-gadwyr, ac eraill mewn symiau fyny i 500p ar addaweb y Benthyciwr ei hun ax delerau is nag a godir yn arferol. Trefnir yr ad-daliad i gyfarfod gofynion y Benthycwyr. Nt CHYMERIR DIM BILLS OF SALE. Mae busnes gwirioneddol a helaeth wedi ei am y 27 mlynedd diweddaf. Mae canoedd o fentbyc- wyr wedi rhoddi tystiolaeth wirfoddol i'r modd teg & rhesymol yr ymwneir a hwy. Ceir manylion llaW11 wrth ynofyn, trwy lythyr neu ra bertonol, a GEORGE PAYNE, Accountant, 2811 Orescent-road, RhyL NOTICE. UNION OF A-NGLESFY: SCHOOL ATTENDANCE COMMITTEE FOR THE PARISHES OR TOWNSHIPS FOLLOWING:— ( PARISH OR TOWNSHIP OF LLANALLGO, LLANBEDRGOCH, LLANDYFRYDOG, LLANEUGRAD, LLAN t'ECH Ml J/, LIlANFFLEWYN, LLANFIHAXGELTRE-RBEIRDD. PEXRHOSLLIGWY, TREGAIAN. N OTIOE IS HEREBY GIVEN, in reference l to -each of the above Distri,-tis: 1. The above School Attendance Committee i have (subject to the approval of the Education Department) made certain Byelaws in pursuance of the powers given to the School Attendance Committee by s. 74 of the Elementary Ediuoation Act, 1870, as amended by the Elementary Edu- cation Acts, 1876, 1880, and 1893. 2. A printed copy of the proposed Byelaws will continue deposited, for inspection by any Rate- payer, at the Union Workhouse, Llanerchymedd, the Office of the School Attendance Committee, for One Calendar Month from the date of the publication of this Notice. 3 At tihie expiration of the said month the said proposed Byelaws will be submitbed to the Edu- cation Department for alpproval. 4. The School Attendance Committee will sup- ply a printed copy of the said proposed Byelaws gratis to any Ratepayer. j THOMAS HUGHES, Clerk, 21st January, 1899. Minydon, Menaa Bridge. 804 ALMANAC CAERGYBI, 1899. DYMUNA Cyhoeddwyr yr uchod alw sylw fferm- wyr ac eraill at y ffaith ddarfod iddynt orfod myned i'r wasg cyn derbyn rhestr cywir o ffeiriau Sir Fon am 1899. Tra yn datgan gofid fod eu darllenwyr wedi eu rhoddi i unrhyw anhwylusdod. rhoddant restr cywir fed y canlyn Lleoedd y cyn hell r Ffeiriau Amlwch, Ionawr 2 Ebrill 8 Hydref 2. Bodedern, Ionawr 3 Chwefror 7 Mawrth 7 Ebrill 4 ac 18 Mai 2 Mehefin 6 Gorphenaf 4; Awst 1 a 15; Medi 5; Hydref 3 a 17. Llanerchymedd, Ionawr 4 Chwefror 8; Mawrth 8 Ebrill 5 a 19 Mai 3; Mehefin 7; Gorph- enaf 5 Awst 2 a 16 Medi 6 Hvdref4 a 18 Tach. 1 a 29; Rhagfyr 6 a 13. Llaufair P.G., Ebrill 3; Mai 1; Medi 4: Tachwedd 6. Llangefni, Ionawr 5; Chwefror 9; Mawrth 9; Ebrill 6 a 20; Mai 4; Mehefin 8; Gorphenaf 6; Awst 5 a 17; Medi 7; Hydref 5 a 19; Tachwedd 2, 9, 16, 23, a 30; Rhag- fyr 7 a 14. Porthaethwy, Mawrth 10; Ebrill 7; Mai 16 Mehefin 9 Gorphenaf 7 Awsb 4 Medi 8 Hydref 24; Tachwedd 14. Llanfechell, Ebrill 17; Mai 13; Awst 14; Hydref 31; Rhagfyr 5. Pen- traeth, Mai 1; Awst 18. Valley, Ebrill 3 Mehefin 5 Gorphenaf 3 Medi 4. 799 TO BUILDERS. PROPOSED NEW SCHOOL FOR THE RHOS- YBOL "SCHOOL BOARD, ANGLESEY. PERSONS diesirous of Tendiaring for tihe above may examine the Plana and Specifications at tOO Master's Residence, Rhosybal, near Rhos- goch, between the hours of Ten a.m. and Four p.m., and oopiesa of the same at the office of Mr Biahard Davies, Architect, 125, High-street, Ban- gor. Sealed Tenders (marked on the cover "Tender Rhosybol New School") are to be delivered to the undiersigned not later tham FOUR p.m. of the 1st day of February, 1899. No pledge is given that the lowest or any Ten- tier wiil he accepted. JAMES HUGHES, Clerk to the School Board. Trysglwyn Isaf, Amlwah, I Jany. 17th, 1899. 801 I RDDANGOSFA MAI YN LLANGEFNI.— Rhoddir Hysbysrwydd drwy hyn y Cynhelir CYFARFOD o'r holl Danyscrifwyr o 5s ac uchod yn Surgery Mr 0. TREVOR WILLIAMS, nos WENER. Ionawr 27ain, i benodi PWYLLGOR GVviilTHIOL ac i dderbyn r FANTOLEN. 805 R OSOD, y BODFFORDD CAFE. Rhoddir v flaenoriaeth i Wr a Gwraig yn deall Sa^gneg. -Am bob manyEon pellach ymofyner a William Hughes, Bwlch y Fen. 794 YN EISIAUs BACHGEN i ddysgu gwaith AR- GRAPHU. Rhaid iddo fod yn medru dar- llen Qymraeg a Saesonaeg yn rhwydd.-Ymofyner, Williams, Cnrton House, Amlwch, Anglesey. 795 YN EISIAU YSGRIFENYDD i'r Show uchod. Cyflog, 7p. Yr ymgeiswyr i anfon eu ceisiad- au i mewn i Mr R. JONES, ieu., Cigydd, Llangefni, erbyn PEDWAR o'r gloch prydnawn GWER, Ionawr 27ain. 806 Dymuna MARY ANN JONES, o Hen Sefydliad OWEN JONES, Cabinet Maker, Etc., CHUROH-STREET, LLANGEFNI, Hysbysu ei Chwsmeriaid fod ganddi bob math o DDODREFN CARTREF, o Wneuthuriad Campus. GWKRTHIE pob nwydd am bris rhesymol T Cedwir Gweithwyr Profiadol at bob math o waith, a rhoddir svlw manwl a buan i bob "order." 809 j DALIER SYLW. DYMUNA E. HUGHES, 4, Pen'rallt-terraoe, Llangefni, HYSBYSU ei fod yn rhoddi COVERS NEWYDD ar bob math o Umbrellas ar y rhybudd byraf. Prisiau, o 1/11, 2/11, 3/11, etc. Hefyd y mae E. Hughes yn Agent i P. and P. Camp- bell, Dye Works. Perth. Anfonir Goods yn Wyth- noeol i gael eu liifo. YN COMPTON HOUSE, LLANGEFNI, Cei.* rhagnTct nwyddau rhad, 'Sanau, brethyn. a ^nvlaneni, Goreu welwyd mewn un wlad; Am ddefnyddiau gwerth eu gwisgo, Da a chryfion, cynhe^, clyd, Cofiwch aiw*n fuan yno— Oewch fargeinion efwych i gyd. BYDB i bawb, trwy brvnu yn y Masnaohdy achod, enill iddynt eu hunain OmVEOH SWLLT YN MHOB PUNT. Mynychi y gofynir gan Bobl Mon a lleoedd erail" pa. fodd mae JONES, COMPTON HOUSE, yn gwerthu Nwyddau Cymrcig prmaint yn rhatacli na phawb eraill? Y mae i'r gofyniad hwn fwv nag un atebiad. Y gyntaf, maent yn Greffttryr o'r radd flaenaf. Yn ail, mae ganddynt y "mwh;nf-ry" goreu a mwyaf diweddar. Yn drydydd, maent yn alluog, trwy eu medr, i wneud bron gymaiiit arall o waith trwv y "machinery" nag un "hct-ery" trwy Gymry. Felly, maent yn gallu gwerthu j^well defnyddiau, am eu pris, nag yn un man arall. Os bydd unrhyw un yn amhau byn, mae croesaw iddynt ddyfod a gweleA Engraifft o'r prisiau: -Brethyna_ bob Lliw, o 2s i fyny; Defnyddiau Dresses Hardd, bob lJiw, un lied, o Is 2o i fyny dau led, o Is 6c i fyny; Gwlan- eni Gwynion, o 81c, etc. eto, rhai Rhosog at Grys- a.u. o ge. etc. Defnyddiau Tronsds, o Is 2c i Is ac; Sliawls, o 4s i fyny Fdaneni Bach, o 2s i 2s 6c; Crysau Hardd, o 3s 3o Tronsis Parod, o 2s 6c, etc. Edafedd Hosanau Goreu am 4c v chw? cer Hosanau Da a Lluniaidd, o 6c y par. Qwneir siwtiau i fesur ar fyr rybudd. Bydd un o'r JONES'S yn y Marohnndoedd fel y canlyn:- Bangor, bob Dydd GWENER Caergybi, ar y dydd- iau canlynol Ionawr zla-ir Chwefror 4ydd a'r 18fed; Mawrth 4ydd a'r 18fed; Amlwch, Ionawr 28ain Chwefror lleg a'r ?5èCin: Mawrth lleg a'r 25ain. D.S.—Cymerir Gwl; a yn c^newid am Nwyddau, a. Throedir HOSANAU a'r El'/edd Goreu am o 5c i 9c. Gwahoddir pa yn .mi1f'9 i ddyfod yno i weled a barnu drostynt eu h^ ain. Oofiwch y eyfoiiit(L- SHOP Y FACTORY, OOMPTON HOUSE, \LANGEFSI. TOWN HALL, LLANGEFNI. j Dydd GWENER a Dydd SADWRN, Ionawr 27ain i a'r 28ain. 0 dan reolaeth bersonol ARTHUR CHEETHAM, Trydanydd a Dyfeisydd, Rhyl. ARDDANGOSIAD o FYW ARLUNIAU NEW- YDD, wedi eu Diwygio a'u Perffeithio gyda'r SILVOGRAPH. 100 o Ddarluniau Newydd o Radd Uchel, yn cyn- wys y rhai cinlynol: -Blackburn Rovers v. West Bromwich (y Football Film mwyaf a gymerwyd erioed) Dyfodiad -r Irish Mail Boat i mewn i Gaergybi; Ymsuddwr yn gweithio yn Nghaergybi; Golygfa ddigrifol ar yr heol yn Rhyl; Mortyrallestlog yn Rhyl; Ar y traeth yn Colwyn Bay; Y gerbydres yn dod i mewn i Orsaf Llanrwst; Gadael yr Hapnv Valley, Llandudno; Yr Irish Mail yn myned trwy Orsaf Rhyl; A series of Snapshots o'r Trychineb yn Mhenmaenmawr croesawu Arglwydd Kitchener yn y Guild Hall, Llundain Gof y Pentref gwneud pedol a phedoli ceffyl, etc.. etc. Hefyd wedi eu cvflogi yn arbenig ar gyfer y dref hon ARCHIE D. MELVIN gyda'i "Musical Sketches" a TICharacter Songs" digrifol. a. Madame ROSE GARTÖN gyda'i Chaneuon a "Limelight Illustrations" gorwvch. Prisiau Poblogaidd 6c, Is, 2s. Drysau yn agored am 7.30; I ddechreu am 8. 808

Nodion Amaethyddol. Yn ddiweddar darllenaeom araeth un o aelodau Radicalaidd Cymru. DarEenasom hi yn fanwl, ac nis gallwn ganfod dim ynddi oddigerth vr hen ddi- haneb, set, "Yr hyn a ddylai fod." Yn awr, os ydyw yr aelodau Radicalaidd yn gallu dweyd wrth- ym nad yw pethau "yr hyn ddytasem fud," paham, yn enw pob rheswm, na ddywedant wrthym, "Pa fodd y maent i fod?" Nid ydyw braidd ond yn chwerthinllyd i feddwl am haid o ddynion heb ar- weinydd na pholisi yn gofyn i bobl sydd wedi eu diagyblu a'u lhathrawiaethu yn yr hyn ddylai fod, I sef Cealdwadaeth, i'w dilyn. Ac, ond i unrhyw ddarllenwr astudio y pwynt yma ynddo ei hun fe ganfyddir hyny ar unwaith.

Mewn gwlad amaethyddol fel Mon pa beth sydd uwchaf genym? amaethyddiaeth ? Wedi clochdar y Radicaliaid pwy, tybed, a roddodd i ni Fwrdd Amaethyddiaeth? Pan ffurfiw-vd, y Bwrdd gyntaf gan y Blaid Gaidwadol, cafwyd pob gwrthwynebiad iddo; ond er i'r Ceidwadwyr wneud y Gweinidog Amaethyddol yn aelod o'r Cyfrin-Gynghor, mynodd plaid Mr Gladstone ei fychanu gymaint fel y cauwyd drws y Oyfrin- Gynghor yn ei ddanedd, ac felly yr oedd pobpeth a ddywedai megis dim.

Heblaw hyny, Ihaera siaradwyr ac ysgrifenwyr I Radicalaiddl byth a hefyd fod y cymhorth a rodd- wyd trwy Ddeddf Trethi Amaethyddol wedi myned bron yn gyfangwbl i logellau y tirf eddianwyr, ac nad yw y tenantiaid a'r Rafurwyr wedi derbyn ond ychydig, os dim, budd oddiwrthi. Ond ax bwnc fel hwn y mae y ffaith ddistadlaf yn fwy o werth na chrynswth o haeriadau, ao am hyny boddhaol ydyw gaUu nodi fod grawfion yn lluosogi oddiar dystiolaeth y rhai mwyaf cymhwys i farnu, ag ydynt yn dangos fod yr amean oedd gan y Llywodr- aeth Undebol mewn golwg wrth basio'r Ddeddf yn cael ei sylweddoli. Yr amean oedd nesoli yr am- aethwyr. Gwyr yr amaethwyr yn dda eu bod wedi derbyn mawr lea odldiwrthi, ond gan mai pobl ddistaw ydynt yn gyffredin, nid ydynt yn gwneud y ffaith yn gyhoed-dus. Axa hyny, er I mwyn y cyhoeddi, buddiol fyddai nodi ychydig o'r datganiadau wnaed ar y cwestiwn. Gadawer i ni ddyfynu beth a ddywedodd y rhai a ganlyn. Yn gyntaf cawn Mr Samuel Rowlandson, oedd un- waith yn ymgeisydd Radicalaidd yn Ngogledd- barth Swydd Efrog. Deil ef fform o ddau cant ar bymtheg o aceri yn y sir hono. Dywed fod ganddo dair o ffermydd, a'i fod yn teimlo effaith y Ddeddf uohod. N ohodwyd eÏaTdreth o gwbl, ac o gan- lyniad yr oedd! y budd yn dyfod yn llawn iddo. f Dywed Mr Albert Pell, cyn A.S. dros Swydd Leicester, a ffarmwr eang, fod effaith y Ddeddf yn hynod. Yr oedd yn gystal a phunt y cant ar y cvfahf oedd ganddynt i weithio y ffermydd. Hyny ydyw, pe buasent wedi benthyca arian i weithio y ffermydd hyn yn ol pum' punt y cant, buasid yn goetwng i bedair punt y cant oherwydd i'r Ddeddf gael ei phasio; neu mewn gjeiriau eraill, yr oeddynt yn gwneud mwy o bunt y cant ar y cyfalaf oedd ganddynt nag oeddyiut yn ei wneud cyn ei phasio. n yr olwg yna gellid gweled o ba wasanaeth y bu y Ddeddf. Diau y gellid cael digon o amaethwyr yn Mon a allient ddweyd yr un peth, ond, eu bod, feleu brodyr yn y siroedd eraill, yn rhy ddistaw i eiarad.

Nid ydym wedi cael dim ciwy na dan auaf hen ffasiwn ers deg neu ddeuddeg mlynedd. Bedair blyn.edd yn ol cawsom "blwc" byr o dywydd oer, ond hyd yn nod yr adeg hono ni pharhaodd mor hir ag yn y siroedd Seisrtig. Fel rheol, mae pob gauaf yn ddiweddar wedi bod mor dyner yma ag i achosi syndod i ymwelwyr Seisnig a'n gwlad. Yma gwelent laeth-wafthoeg yn pori yn ystod y dydd, peth na welir byth yn Lloegr. Wrth gfwrs, ychwanegwn at ein glaswellt gyflenwadau o wredddiau, gwair, ac "artificial fads." Qnd ych- ydig wariwn ar yr olaf, eddigerth at besgi.

Mae digonedd o wair ar law o hyd. "M'ewn gair," dywedai goruohwyliwr adnabyddus, y dydd o'r blaen, "nid ydyw gwair yn awr yn werth mwy na 3p y dunell, a gallwch g^el bron; yr un pris am wellt." Dywedai yn tmhellach nad oedd y tenantiaid yn well na gwaeth allan nag a oeddynt ddeng mlynedd yn ol. Yn sicr nid oeddynt yn gwneud arian, ODd yr oedd y rhan fwyaf o honynt yn talu eu rhenti o 25s i 30s yr erw, yn ol y tir a dirinant, yn bur reolaidd.

Fel y gwelir oddiwrth golofn arall casglwyd rhenti Etifeddiaeth Bod organ yr wythnos ddi- weddaf, a darllenir yr adroddiad gyda dyddordieb yn sicr. Nid oes angen i ni fanylu, ar yr areith- iau a draddodwyd, gan y siaradant drostynt eu hunain. Yn unig sylwn fod cysylltiad agos rhwng y tirfeistrhynaw8 o Bodorgan Hall a'i den- aaatiaid, ao ei fod yn amlwg y bodola teimlad, da rhwng y goruchwyliwr a'r tenantiaid. Mae hyn drachiefn yn gyflwr dedwydd ar bethau, canys y mae cysylltiad a6" goruchwyliwr a'r tenanbiaid yn rhwym o edcrhau dealltwriaefcli dda a chyd- weithiad dymunol. Yn ffodus, dyma'r rheol yn hytrach na:r eithriad yn Nghymru, a hyderwn y parha y teimlad da presenol yn mhell i'r dyfodol tywyll.

Yr wythnoa o'r blaen galwasam. sylw at waith Bwrdd Ysgol gwledig yn awydd Lincoln yn pen- derfynu llogi cerbyd, i gludo plant yn, byw yn bell oddiwrth yr ysgol er mwyn eu galluogi i fod yn L-resmiol ar bob math o dywydd. Yr oeddynt am dalu 12s 6c yT wythnoa er mwyn gwneud peth mor gyfleus a cihanmoladwy i'r plant a'r ardial, ond yn ddiameu buasai yr arian hyn yn caol eu had-dalu I iddynt dxw)- jchwanegiad yn y "grants." Fixid ) byiwg, mae awdurdodau y Swyddfa Addysg wedi I\l hysbysu nad oes ganddynt hawl i warlo arian. y trethdalwyr yn y dull yma, ac felly rhaidi i'w cyn- llun rhagbrol gael ei roddi heibio. Pe buasai ael- odau v Bwrdd udhod neu unrhyw fwrdd arail eisiau ymwelo& a rhyw fan neu gilydd i edrych am eafle i ad'eiladu ysgol gallent logi oerbyd a phaar f neu ychwaneg o gefffylau os dymunmit. Mor J anghyison yw p>ethau, onide ? Mae yn werth sylw j fod plant 3m ca^l eu cludo i'r ac o'r ysgolion yn ein trefedigaethau yn rhad ar v "trams" a'r rheil- ffyrdd. Maent wedi dysgu fod addysg yn un o'r anhebgorion hyny na ddylai gael ei golli o dan unrhyw amgylchiadau. Fel y mae y plant yn-l gallu euro y fam, onidle 1

Derbyn Ehenti Jitifsddiaeth Bodrrgas. Dydd Merclier, yr wythnos ddiweddaf, dcibyn- iwyd rhenti yr etiieddiacth uchod yn Lianerciiy- medd. Yn y ciniaw dilynolrdywedodd Mr Thos. Prichard, goruchwyliwr, mewn atebiad i'w "iechydda," a gynygiwyd gain Mr W. JB, Y.K., Bodynolwyn (is-ga-de-rytid), fotii o 5p i 15p y cant wedi eu dychwelvd yn ol o'r rhenti am y 15eg mlynedd diwtxltLif. GobeitJuasai Syr G-forga Meyrick, Bar., y bus.sai yr ivrian a ddychwelwyd wedi eu cymhwyso at gadw y cloddiau. a'r adeil- adau mewn trefn dda, ond siomwyd ef drwy gan- fod eu bod wedL eu. hesgeuluso, ac i 1xYb ymddang- osiad yr oedd tenantiaid ar etifeddiaetlwu f?.Aill a dalent ardxethoedd uwch ac na dderbynieilt un- rhyw droad yn ol yn ymddangos i wneud lawn cys- tal a thenantiadd Bodorgan. Yr oedd wedi ceisio yn ofer i roddi cyfrif am vt anghyfartaledd hwn, a'r unig gasgliad y gallai ddyfod iddo ar ol gwneud cryn ymholiadau oddiar ffermwyr profiadol ydoedd fod ffermwyr yn syml amaethu a fyny i'w rhenti, ac fod troadau yn ol yn gwneud end ychydig ies. Gwerid symiau mawrion iawn bob blwyddyn ar adeiladau, a chanfyddai y tirfeddlanwr hi yn a11- mhosibl i barh&u i adeiladu ac i ddychweilyd sym- iau o'r rhenti. Gellid codi Hog ar raddfa resymol ar adeiladau godwyd yn. ddiweddar, ac i'w codi. Gwerid yr holl arian a ddbynid o Etifeddiaeth Bodorgan yn Mon. Hyderaii v byddai i'r amser- oedd wella, ac na fyddai angen am droi yn ol. Part-hed cydweithrediad ymddangosai fod fferm- wyr Mon yn hollol anghymwys o hono. Nid oedd ganddynt ymddiried y naill yn y Ilall, ac yr oedd pob ymdrech at gydwedthradijad wedi ffaelu anewn canlyniad. Yn mhlith pethau eraill, prin yr oedd yr arddangosfeydd amaethyddol wedi gwneud un- rhyw les. Nis gallent gvdwedthredu i gael un ar- ddangosfa sirol dda, teilwng o'r enw, eithr gwas- traffent eu hadboddlau er cynal dim llai na dwy arddangpsfi amaethyddol, chweoh o arddangos- feydd ceffylan, neu arddangosfeydd' Mai, yn y sir fechan hono. Yr oedd ef o'r farn y gallasai fod yn well i'w rhoddi i gyd i fyny, ac mewn trefn i godi'r prisiau a gweHa eu bridiau, cael arwerth- iadau cyd-\veithredol mewn ebolion, teirvr a my- heryn gvda gwobrau. Yr oedd brain a chwningod yn llawer rhy niferus, a dylid eu cadw i laWT. Yr oedd y peth yn eu dwy law hwy eu hunain, ac nis gallent gwyno yn nghylbh colliadau os cadwent y fath stoc ddinystriol. Dylid dinystrio yfgall hefyd, yr hwn oedd arwydd o ffermio bl-er, a chy- merai le llysiau mwy eylweddol. Nid oedd nem- awT bwys sut y cynhauafid y tir os cedwid ef yn glir oddiwrth chwyn ac mewn. cyflwr da. Fei y gwyddai llawer o'r tenantiaid yr oedd ef era rhai blynyddoedd yn bwriadu parotoi ffurf newydd o gytundeb at osod ffermydd. Yr oedd yr hen ffurf allan o'r ffasiwn ao allan o argraph. Yr oedd wedi aros blwydidyn ar ol blwyddyn yn y gobaitli y pesid Deddf Daliadau Amaethyddol newydd, ond yr oedd yr amgfylchiad dymunol < hwnw yn ymddangos mor bell ag erioed. Tybiai I os pesid deddf dda yn darpar am y telerau cyff- I redin bydddi cytundebsyml o osod a chymeryd t;r yn ddigon gydag ychydig adranau i gyfarfod ag t amgylchiadau neillduol. Ond 0.1 na cheid hyny, byddai yn rhaid tynu allan gytundeb etifeddol. Yr o-edd wedi ysngynghori a'r tenantiaid cyn setlo y cytundeb blaenorol, yn awr rhyw 25 mlynedd o oedran, a dymunai ar iddynt yn awr benodi pwyllgor bychan i fyned drwy a setlo y cytundeb newydd fel ag i sicrhau i'r tenantiaid ryddid i am- aethu, ad-daliad am weHiantau gwirioneddol ( y tybiai ef y dylai bob gwelliant arhosol gael ei wneud giaIl y tir-arglwydd), a sicrwydd diliad, ac i'r landlord ddyogelwch fod i'r ffermydd a'r adedl- aim, ffyrdd a gwrychoedd gaal eu cadw a'u gadael mewn cyflwr da. Fed rhool, yn Mon pan derfynai tenantiaeth. os gorfodai y landlord eii hawliau cyf- iawn yr oedd yn meddu hawl lawer uwch i ad- daliad aani wast.raff nag allai y tenant brofi fel yn ddyledus iddo ef am weHiantau. Gyda'r teimlad da a fodolai bob ameer ar vr elifeddiactli hono, nid oedd ganddo unrhyw amheuaeth mai ychydig iawn o anhawsder i setlo telerau mewn dull bodd- haol i'r hoH bartion. Ni fyddai yno ail-osod cyffiredinol—'byddai raid, i'r rhai yn awr heb gytundebau gymeryd rhai dan y ffurf newydd, a byddai i'r tenantiaid hynaf gael eu dewis. Ar ol eytuno a'r agreement" byddai iddi gael ei chyf- ieitbu i'r Gymraeg, a chyflenwid bob t,enant a chopi. Parthed amaethydidiaeth wyddonol hyd- orai y byddai i'r is-gadeirydd ysigrifenu llythyr arno (chwerthin). Mr William Jones. Bodynolwyn Groes, wrth gynyg ieohyd dia "YTirfeddiainwr," a diolchodd yn galonog iddo ar ran y tenantiaid am y troadi yn 01 o 5p y cant. Dywedodd, fodd bynag, fod yn ddrwg ganddynt ddeaU oddiwrth gylch-lythyr a dderbyniwyd na thread dim yn ol yn y dyfodol. Er hyny yr oeddynt yn bur ddiolchgar am y rhodd —eithr rhodd ydoedd. Ar yr un pryd nis gallai gytuno a'r mynegiad yn v cyloh-lythyr fod prisiau wedi gwelLi neu fod cyflwr y tenantiaid amaeth- yddol wedi gwella. Mewn ffaith, yn Moll., lie nad oeddynt yn tyfu gwenith, a He y gwerthai yr amaethwyr eu ceirch mor gynted ag y dyrnid hwy —mewn canlyniad yn rhanol i ddiffyg cyfalaf ac an an i fyned yn uriaen, ac yn rhanol oherwydd diffyg lie storage, achosodd y codiad dros ameer yn y prisiau yn y gwarrwyn fwy o ruwett nac o les iddynt, oherwydd nid oedd gftonddynt ddiun i'w werthu, ac yr oedd yn rhaid iddynt dalu mwy am flawd. Yr oedd prisiau stoc o bob math wedi gos- twng. Addefai fod y cloddiau wedi eu gadael i fyned allan o drefn, ond cwynai am brinder, an- sawdd wael a drudaniaeth llafur. Yr oedd wedi darllen am gydweithrediad fel peth a wellai bob- peth. Talai i gael ffatris a llaet:hdai, ond antur- iaeth ddrud ydoedd, a phrin y gallai ef gynghori ffermwyr tenantyddol bychain i ymgymeryd a'r fath anturiaethau os nad oeddynt yn cael cefn- ogaeth gref gain gyfalafwyr. Yr oedcli yn ddiau Ie i wella ar eu dulliau. Hydferai y byddai i fferm y Coleg wneud rhywbeth i'r oas sydd yn codi, ond nid oedd ganddo ef lawer o ffydd mewn darlithiau. Yr oedd wedi gwrandaw ar Mr Bryner .Jonets;. ac wedi darllen ei lyfr. Yr oeddynt yn bethau difyr i'w darllen. Yn ol y rhai hyny yr oedd amaethu yn waith hyfryd iawn, heb unrhyw rwystrau, ond yn ei farn ef nid oedd unrhyw fusnesmor risky." Yr oedd yr amaethwr at drugaredd y tywydd, a'i stoc yn ddarg i anhwylder, i ddweyd dim am ansicrwydd y marchnadoedd. Nis gellid dysgu amaethyddiaeth allan o lyfrau. Nid oedd yn tybio y gwnai ysgall lawer o niwed; Hwyddai yn dda ar ei dir cleiog ef ond vr oodd m ddia gan- ddo ddweyd nad oedd ganddo wningod. Derbyniwyd yr ardrethi eraill yn Aberffraw ddydd Iau, ao yn ngorsaf Bodorgan ddrdd Gwe.ner. Bodolai unolfarn gyffredinol yn mhlith y tentmtiaid nad oedd daliadaii yn Mon a phrisiau cynyrchion amaethyddol wedi codi, ac nad oedd cyflwr yr amaethwyr yn well yn awr nog ydoedd flwyddyn yn ol.—Gwnaefch Mr Prichiard araeth vn v lleoedd; uchod gyffelyb i'r un a draddododd yn Llanerchymedd.

CYSTADLEUAETH Y (IROPLA-U RWDINS. GWOBRWYON Y CHEMICAL WORKS (Late H. and E. Alberts). ADRODDIAD Y PWYiSWYR. Ymwelsom a'r holl ffexmydd, oedd wedi entro i'r gystadl^euaeth hon, a ohawsom gropiau rhagoiol yn yr oil o honynt. Yr oedd y rwdinr yn v lie- oedd yr oedd y Thomas PhosphAte Powder (basic slag) wedi ei ddetfnyddio vrv iachach na rhanau eraill o'r maesrydd oedd hebddo. Sylwasom. mewn rhai manau fod y clwyf a ehvir "finger and toe" wedi gwneud cryn niwed i'r cropiau, tra yr oedd v lleoedd y defnyddiwyd y Thomas Phosphate Powder yn hollol glir oddiwrtho. Mae T canlyn- iadau yn dra boddhaol. Yr ydym yn dyfarnu y gwobrwyon fel y canlyn 1, Mr T. L. Grtaitht, Henllys Fawr, Aberffraw, 50 tons; 2. Mr W. Jones, Ffaram Baily, Bodorgan, 48 tons 1 quarter 20 lbs. 3, Mr R. Williams, O:¡.e'r M. en, Valley, 47 tons 2 quarters 15 lbs. Yr oedd Oremlyn, Beaumaris; Bodwrdin, Boflorgan; a Bwlan, Aberffraw, im dilyn yn bur agog.-—(Arwrddwyd) I THOMAS JONES, GWtraietb WM. THOMAS, I Glandwr.

Gwaith Copr Mynydd Parys. Newydd Dyddorol i Diigolion Amlwch a'r Amgylchoedd. Tebygolrwydd o Waith i Ganoedd o Ddynion- B-hagolygon am Waith i Forwyr Mon. Y mM adroddiadau wedi cael eu cyhoeddi o dro i dro fod mwnau Parys, Amlwch, i gael, neu eu bod wedi cael, eu cymeryd drosodd gan gwmni, ac y byddai gwedd newydd yn cael ei roddi ar y gwaith liev-afol hwn yn nechreu v Flwyddyn Newydd. Kibrydwyd yn y mwnau y Sadwrn diweddaf fod Mr Fanning Evans, yr hwn oedd yn dal y lie ar ol ei dad, yn talu am y tro diweddaf. Gellir dweyd, ar awdurdod diamheuol, fod y mwnau wedi eu cymeryd trosodd gan gwmni Llundeinig nerthol, ac y bydd pobpeth wedi ei orphen yn gynar y mis nesaf. Y mae hyn yn newydd pwysig i Amlwch a'r am- gylchoedd, gan y dywedir, pan y dechrenir y gwaith, y cyflogir canoedd o ddynion. Hefyd, dywedir y gosodir llinellau o'r gwaith i'r Porth, a. bydd hyn rn sicr yn cael ei ddilyn gyda digon o waith i'r Hong- au, ac y bydd y cyfnewidiad yn debygol o alw -n 01 y dynion a aethajit o Amlwch i leoedd eraill oherwydd diffyg gwaith. Hei lwc

Chwilio am Bres. RHIF III. I Yn y ddwy ysgrif dkEweddaf yr oedd y dar- lknydd yn gweled nad oeddwn wedi llwyddo yn fy ngyaith o chwilio am bres. Nid felly y mae hi 0 hyd arnaf, r,.eu buaswn wedi colli fy lie era am- ser; ond yn tybio yr ydwyf nad oes eisiau i mi ar hyn o brvd ond cyfeirio at yr amgylchiadau yr wyf yn digwydd bod yn aflwyddianu^ ynddynt. Feallai wedi i mi orphen gyda'r doabarth sydd yn llunio esguaodion, y bydd genyf dipyn i ddireyd wedi hyny am y bobl hyny sydd yn talu yn rheol- aidd. Deallaf fod amryw yn dechreu holi pwy ydwyf a pha nwyddau ydwyf yn eu gwerthu, etc., ond pa wahaniaeth pwy ydwyf ? Mi wyr llawer fy modi yn dweyd profiad ami i un o honom sydd yn cerdded o dy i dy hyd y wlad yma. Mi ddaru mi daro ar ddyn y diwrnod o'r blaen oedd yn gwerthu machines gwnio, a dyma fo yn deohrenu dweyd fel yr oedd o wedi chwareu tric gyda rhyw wraig oedd yn gwrthod talu. Mi 'roedd wedi galw yno I lawer gwaith a chael dim, a dyma fo yn gofyn i'r ageart oedd wxrwn dosbarth arall fuasai ef yn rnyn'd gydag ef i'r fan a'r fan a chymeryd arno ei fod yn inspector y cWnmi. Cytunodd vhwnw, a dyma'r ddau yn myned, ac ar y ffordd tuag yno dyma nhw yn cytuno nad oedd yr inspector (1) i siarad dim Cymraeg; ac wedi iddynt gyrhaedd y ty, dyma'r agent yn dweyd: "Wel, Mrs R-, dyma'r inspector wedi dwad yma hiefo mi heddyw. Mi ro'n i yn deud o hyd mai fel hyn y byddai." I "How is it that you don't pay, Mis R-1" "Beth mae o'n ddeud?" meddai hithau. "Yn gofyn mae o be di rheswm na fasech chi'n talu." I "Wel, mi rydach chi'n gwybod yn dda y buaswn yn talu, ond fy mod yn methu rwan ers rhai wyth- nosau, a raid i ohi ddim ofni na wnai i dalu hefyd." "What was that she Raid 1" meddai'r Oymro inspector (?) gan gymeiyd arno nad oedd yn deall yr urt gair o Gymraeg. Gwydda; y ddau yn dda nad oedd hi yn deall yr un gair o Saesneg. Yn deud yr oedd o fod yn rhaid i mi fvnld a'r machine i ffwrdd os na fyddwch ahi'n tahi punt heddyw." "Talu punt?" meddai'r wraig Mewn dvchryn "fedrai ddim.neno'r tad ond chym'rwn i ddim llawer ag i chi fyn'd a'r machine i ffwrdd, achos yr oeddwn wedi dweud wrth amryw o'r cymydogion fy mod wedi talu am diano a arian parod. G>fynwch iddo aros am furmd, mi af at wraig y siop i ofyn gai femthyg punt," ac mi aeth. a daeth yn ol, a chafodd yr agent hi. Dyna i chi be di dylanwad siarad Saiasneg ar rai o honom ni y Cymjry. Tebyg iawn i fel yr oedd geiriau Jones, y plismon, yn effeithio ar Margiad, mor- wyn Enoc Huws gynt. Mi fyddai yn meddwl wif yn ami y buaswn inau yn fwy Uwyddiamis pe taswn i yn Sais neu yn Iuddew. Mi fyddai'n eu gweled nhw yn Ilwyddo i gael arian yn fynych mewn lleoedd y bydd Oymry yn methu. Beth ydi rheswm am hyn, tybed ? Yr ydw i wedi bod yn galw mewn ty a'r wraig yn ddigon hyf i ddweyd wrthyf "Mi fuaswn yn gallu talu tipyn i chwi y tro yma, ond y mae un o'r Jews yna wedi anfon. i ddweud ei fod yn dwad heddyw, ao mi fydd raid i tmå afalu am bres iddo fo Pa'm iddo fo a'm gadael inau druan ? Son am wladgarwch a chenedlgarwch, wir! Wyddoch chi beth ? Y mae yma ganoedd yn sir Fon ac yn eiroedd eraill Oym- ru roddant fwy o arian i'r oenhedloedd eraill sydd yn cerdded y wlad nag i ni y Oymry am yr un nwydd, neu, yn wir, salach o lawer. Ond rhaid i mi bcidio troi i bregethu. Mi fyddai yn teimlo'n ddiolchgar iawn fy mod i heddyw yn fyw i ysgrif- œm haHH fy ymweliad a ffermdy yn mhlvryf ld-. Fe gadwyd yr amgylchiadau yn Dod ddir- gelaidd hyd hedidyw, ond y mae vn debyg fod llawer o'r cymydogion agosaf i'r ffermdy hwnw yn cofio yn dda am yr amgylchiadau. Digwydd- I ais fyn'd i'r ty pan cedd y teulu yn cael ciniaw, a I gwelais yn y fan nad oedd y wraig yn hoffi fy ym- weliad. Bu am dipyn heb ddweyd gii-r. O'r tuwead dymar gwr yn gofyn, "Beth sydd hwn eisiau ?" Ac at-ebais inau yn wylaidd ddigon mai dod yno i chwilio am bres yr oeddwn. "Chwilio am bT<:s1-.pres i meddai. Gweiwn erbyn hyn itad oedd y gwr druan yn gwybod dim am y ddyled. Yr oedd y wraig wedi prynu genyf lawer o bethau nad oedd y gwr yn gwybod dim am dan- vnt. Y mae yn ymddangos ei fod yn rhoddi digon <i arian i dalu am bobpeth wrth ed gael pe buasai hi yn arfer cynildeb a doethineb; ond yr oedd y wraig ihon fel llawer eraill yn prynu pethau (lrudfawr ar y "sly." Wrth gwrs, wyddwn i ddim nad oedd y ddau yn deall amgylchiadau eu gilydd. Ond gan fy moo wedi dlechreu agor y mater, nid oedd dim i'w wneud ond ei hyebysu fod y wraig yn nyled fy meistr am swm o bedai-r punt a saith swllt. Pan ddeallodd hyn gwelwn ci. lygaid yn fflamio ac yn edryoh yn. wyllt arnaf fi a'r wraig, a dyma fe yn codi yn sydyn ao yn gafael yn iy .^w^dd yn ffyrrug ao yn gwaeddi mewn awdur- dod, "Bwch allan o'r ty 'ma y munud 'ma, no 1111 oh gwnaf na fedirwclil ddim symud." "Cvmer- wch bwy11, frawd," meddwn. "Pwyll—ydach chin mynd? Dimi gair o'ch lol," a rhodldodd liergwd i mi res yr oedxfwn lathemi oddiwrth y drws, a d&eth Po.r fy ol a rhoddodd droediad i mi wedyn nes v disgTnais) i dWmpath 0 ddrain oedd yn ymyl. Wedi hyny galwodd ar y ci a rhaithr- odd hwnw arnaf. a chymerodd ddarn o fv llodrau ymaith ar unwaith. Ofer i mi oedd gofyn am drugaredd. "Ewch a'r ci i ffwrdd," meddwn, "ac mi af oddiyma." "O'r goreu ewch ynte, a i- alwch na welaf chwi yn agog i'r ty." Pan allium i'r lie nesaf yr oedd golwg ddifrifol arnaf. Cym- hellwyd fi i roddi y matelf yn llaw twrne; ond wives i ddim. Mi amfonodd lythyr i mi yn cyn- wys yr arian, a gofvn am fadld,en.iant. Mi fuaswn yn cam bod yno i glywed yr hedynt fu ar y wraig. Mi rydw\f wedi gwel'd y ddau vn Llan^refni lawer .r gwaith ar ot hyny, lie un tro gofyn odd i mi fyn'd am. "dropyn" gydag ef; ond gwrthedaia TEITHIWR.

Nid ydym yn gyfrifol am symadau em wyr yn y golofn hon, "CYNGHOR I BKBGETHWYR IEUAINC." Sy-r,-Mewn perthynas i'r ysgrif dan y penawd uc-hod a ymddangosodd yn y "Olorianydd"' yr ■wythnos ddiweddaf, yr wyf yn synu ao yn rhy- feddu yn fawr fod un sydd yn teitio ei hun yn "Hen Gristion" wedi ymostwng i wneud y fath iselwaith. Dylasai ei brofioo. ddysgu mai nid trwy ysgrifenu <Arawdiaeth y mae gwella pethau yn y byd yma; end o'r ochr arall, osi mai "joke" ydyw, gofaled am gad rhywbeth heblaAV y pethau mwyaf cysegredig a fedd ein daiear i wneud hyny. Wn i ddioa, ar ol treulio tipyn. o amser uwchben y cynghorion, beth, all fod yr amean wrth eu hanfon i'r newyddiadur. Os amcanaddilorni pregethwyr, ac i'r wlad golli ei thymddiriedaeth ynddynt, fy mam yw y dylai ymatal rhag ysgrifenu y fath beth. Os yw yn gweled rhyw bethau anymunol yn ymddygiadau ychydig o'n pregethwyr, ei ddy- ledswydd fel un ag enw Crist arno ("Cristion") ydyw galw sylw personol y cyfryw at hyny, ac nid ysgrifenu gfwawdaaeth i'r newyddiadur. Dyna cldysgeidiaeth yr Hwn yw Pen yr Eg'wys. Llwfr- dra yw nodwedd cymeriad "Hen Gristion," ac nid gwroldab, fel y dylasai fod. Ni fuasai ein Iesu hendigedig byth yn ymostwng i dreio gwella dim trwy ysgrifenu dan ffugenw, ond yn ei wvnebu yn agored, ac felly gwelwch pwy yw yr esiampl i ni ei ddilyn. Yn wir, mae gweled ymddygiadau llawer o'n pregethHvyr yn beth annioddefol, ond gaf fi ddweyd, gyfeillion anwyl, peidiwn a gjadael i grefydd Mab Duw ddioddef am hyn-v peidiwn ag edrycyh i lawr ami ar draul ymddygiadau ych- ydig bersonau. Nid rhywbeth wedi dod i fedd- iant ychydig bregethwyr ydyw na, wrth drugar- edd, "mae'r afael sacra fry." Nid yw ein Duw wedi gollwng nerth Ei grefydd o'i law, ac ni wnaiff byth. Perygl Cymru y dyddiau hyn yw synio yn feel am grefydd wrth weled dynion mor anffyddlon i'w proffes. Gwn fod llawer o ddyn- ion icuainc ein gwlad yn edrych yn isel ar grefydd wrth weled ymddygiadau arweinwyr mor an- nheilwncj. Pregethwyr, bhi«nioriaid, a phob un sydd yn dal swvddi yn Fglwy,4 Crist, daliwch ,s;vlw fod crefydd Mab Duw yn gorfod dioddef yn y byd vma am eich gweithredoedd. Y mae eich cvfrifoldeb yn ofnadwv; gwell i chwi ynvrydd'liau o'ob flwvddogaeth nag i hyny gymeryd lie. ]VLiddeuwfeh, Mr Golygvdd. am i mi grwydro tipyn o'r He y cych, myna is. -Yclwyf, etc.. PAUL. ,.Syr,Caniat,ewoli i mi ychydig bach o'ch gofod yn etch nesaf er mwyn cael datgan fy mawr gy- meradwyaeth o gynghorion doeih a. buddiol o eiddo "Hen Gristion" yn eich rhifyn diweddaf. Cred- wyf fod ei eylwadau yn rhoi i ni ddarlun cywir o'r dosbarth y cyfeiria ef atynt. Ofnwyf fod yn rhengoedd y "pregetihwyr ieuainc" anii un os nad llawer o'r "type" a noda ef allan. Hofiwn yn fawr wybod beth. a ddywed y blaenoriaid parchus o barthed y cynghorion hyn. Ai tybed eu bod hwy mor ddall fel nad.- ydynt yn canfod ymddygiadau o'r fath ? ? Nid rhyfedd fod cynifer o'r dosbarth a ddarlunia Hen Gristion" pan yr ystyriwn yr aiv- fantais a'r diffyg dysgeidiaeth pan yn ieuanc. Fel rheol codir ihwynt o'r dosbarth isolaf i'r swydd uchel a phwysig o fod yn bregethwr y Gair. Ofer fyddai disigwyl llawer o'r "manners" oddiwrth y cyfryw ddoabarth. Gwir fod ambell i eithriad ogonedxius yn bodoli. Gresyn fyddai eu rhestxu yn yr un eweh a'r rhai a nodir gan "Hen Gristion." Gresyn hefyd na fyddai mwy o'n pregethwyr, hen ac ieuainc, yn ymdebygu mwy yn eu hymddygiad i'r enwog a'r parchedigj Dr. Roberts, Gwrecsam a'r diwedidar Baroh John Phillips, Bangor. Hefyd y diweddar Dr. William Davies, o Fangor, mor lednais a boneddigiaidd fyddai eu hagwedd hvry yn y pwlpud ao allan o homo. I ddyfod yn nes atom edirycher ar ymddygiad yr enwog a'r parch- edig John Williams. Lerpwl, yn nghydag amryw eraill o'n pregethwyr presenol. Da pe y darllenai pregethwyr yr oes hon draethawd rhagorol Caled- fryn ar "Ardduil y Pwlpud." Oredwyf y byddai o lea dirfawr iddynt. Dywed ef am rai a. "gyn- hyrfant yr Atlantic Ocean i foddi gwybedvn." Diaanjieu fod llawer o wiiionedd yn yr uchod. Ofnwyf fy mod yn barod wedi ymhelaethu yn ormodol; os felly, i'r fasged a fo, yn ddi-lol, ys dywedir yn sir Fon. Gobeithio y gwel y rhai y cyfeiria "Hen Giistion" atynt eu hunain mewn goleu dydd, ac y bydd iddrni; ddiwygio a gadael heibio heti arferion isel, gwael, a diangenrhaid.— Ydwyf, etc., BROCHWEL.

"BASIC SLAG." Syr,-Gwelaf nad oedd fy ysgrif ddiweddaf yn flasusfwvd o'r fath a garai "Critic." Wel, y mae llyfu pres yn llygru archwaeth ambell un fel nas gall farnu y pethau sydd a gwahaniaeth rhyng- ddynt. Dichon y buasai tipyn o ddwr Ffynon Eilian yn lies iddo. Yr hyn a ddisgwyliem gan- ddo ydoedd profion o'i osodiadau, gan fod un prawf yn werth deng mil o haeriadau. Ond a geisiodd ef ddwyn un prawf o gwbl? Naddo, ddim ond ergvdia ar antur ac ymchwydda yn foedawr gan ofyn nifer o gwestiynau pwysig (?). Yr ihyn sydd ddangoseg o'i foneddigeiddrwydd a'i allu i ymrcsymu. Gofyna a wyf am i bobi gredu mai yr un yw pob "slag." Atebaf "Nac ydwyf," a dywedais o'r blaen nad yw pob "slag" yn gyf- werth; ac er i gwmpeiri neillduol gyhoeddi mewn cylchlythvr o'r eiddynt mai yr "un a'r un- rhyw yw pob 'slag' eto yr oedd ugieiniau o ama-ethwyr yn Mon wedi darllen digon drostynt eu hunain i allu credu yn wahanol, ao v mae profiad ymarlorol blynyddau diweddarach yn cadamhau eu cred." Gofyna hefyd ai un o en- wogion Germany yw y "Mark Lane Express?" Wel, 03 nad oes digon o ddoethineb yn Mon i ateb y fath gwestiwn, hwyrach yr ymgymera "Critic" a'r gorchwyl. Ond, o ran hyny, pa bwys sydd mewn cenedloldeb, a pha ragoriaeth sydd mwn acltau 1 Pe ceieid profi mai est ron anghyim- reig, gwyntog, a boinbastaidd yw "Critic," a phe gellid olrhain ei achau drwy dywyllwch v gorph- enol yn ol hyd Cain, pa les fyddai gan fod. y wlad eisoes wedi cael mantais i ffurfio bam am ei ber- sanoliaeth ? Yr unig bwnc gwerth sylwi arno vw, pa un ai "stimulant" ai "fertiliser" yw "basic slag," a plia un ai gwella ai dirywio y mae y tir y defnyddir ef arno ? Pe oeid amaethwyr profiad- ol a diduedd i diraethu eu barn ar hyn, byddai vn ddyddorol ac adeiladol, ond ^wagedd a gorthrym- der ysbrvd yw do na darllen ffregod "man agents" fel "Critic and 00., sydd a gobaith ou helw meiv-n peryirl, v rfcii sydd," yn ol ei addefiad ef ei hun. yn diweddu eu oan mewn ceiniiog.— Ydwyf, etc., HEX FFARMWR.

AT DRETHDALWYR ABERFFRAW. Dymunaf alw eich sylw at dreuliadau mawr y liwrdd Ysgol yn y lie uchod. Mae y dreth tleni yn wyth geiniog a dimai yn y bunt. Nid oeddl yn arfer bod ond pedair ceiniog yn y bunt. Dymunwn wybod gan gadeirydd y BivTdd beth yw yr achos fod y dreth mor uchel Clywais ei fod yn dywedyd inai yohwaj>egiad at ysgol y bab- anod yw yr aohos. Dywedaf mai nid hyn yw yr achos, canys fd fenthveiwyd ariam at hyny'ugain mlynedd yn ol. Oodwyd ysgoldy y babanod, ond ni fenthyciodd y Bwrdd arian at hyny, er i'r deilad gostio tua dtu gant o btmau, ac fe godwyd ysgokly newydd yn Nghareigowen, ac ni fii y- dreth yn uwch na phedair oainiog yn y bunt. Ond fy a moan yn ysgrifenu hwn yn henaf yw i mi glywed fod pedwar o -,i4L;odati. y Bwrdd, ar gais yr wgolfedstr, am gael athraw ychwanegol, er fod ganddynt yn awr un yn fwy nag mae Bwrdd Addysg Llundain yn ei ofyn. Ar ol y Bwrdd nesaf caiff trethdalwyr Aberffraw wybod enwau y rhai a bleidleisisnt yn srbyn cael athraw ych- wanegol a phwy fydd y rh-ai a bleidleisiant. dros gael un, a thrwy hyny -chwanegu y dret-h o ddeu- gain punt i liancr cant.—Ydwyf. etc.. TRETHDALWR.

"FFYNON iBRYN FENDIGAID," ABERFFRA. W. Syr,—Oanfyddais mewn rhifyn o'r "Clorian- yM" am lonawr y 19eg y o waith y lienor galluog "Arthur." Ceisnla ef, yn ol ei ysgrif, ar- gyhoeddi Mon yn gyfangwbl na wyr yr un o'r rhad a ysgnfenodd o'r blaen parthetl y ffynon uchod na neb yn gwybod dim ond efe. Ond er cymauwfc ei wybodaeth a gwychder ei yif, y mac yntau druan yn amddifad o wybodaeth yn nghylch y gwir ddanganfyddwr. Honai ef mai Thomas Hughes oodd y dar^anfyddwT 15 mlynedd yn ol, ond nid ydwyf fi am olrhain mor bell yn ol a hyny. EithT y cwestiwn sydd genym o dan sy ar hyn o bryd ydyw pwy oedd v darganfyddwr y tro driweddtaf ? Os oedd derbyn y wobr 15 mlyn- edd yn ol yn sail digon cadani er proli mai Thomas Hughes oedd y darganfydd.rr y pryd hyny, mae. yr un mor gadarn y tie hwn hefyd ex profi mai Owen illiams yn un:g, ac nid neb arall, a dder- bynio(H v wobr ond, yn ol ymadrodd "Arthur," meibion Samoth Sehguh oedd y darganfyddwyr y tro hwn eto, ac mai yno fel un o r edryohwyr y safai Owen WiUuuna. Rhyfedd iawn, anide, ydoedd i driyn yn sefyll gexllj-w d(lerl>yn y wobr am y gam,pwaith tra mai eraill a gyiiawnodd yr orchest. Ymholed "Arthur'' yn fanvlach cyn gwlyohu ei bin y tro newaf am fwy o wybodaeth parthed hanes y ilynon. Gwelais hefyd. mewn ysgrif o eiddo "Trewan" Illm meibion yr hynaf- iaethwr. enwog "T. H." oedd y darganfyddwyr, a hyny trwy c'yfanryddyd eu tad. Rhyfedd iawn y tro hwn etc. Pa fodd y gallasai gwybodaeth eang yr hvii.ifLrethwr enwog Thomas Hugtlies roddi eyfaxwyddyd i'w feibion i ymladd am yr orchest ag yntau ar y diwrnod y darganfvddwyd y ffynon yn mwynhau awelon a golygfeyddpryd- ferth y dref enwog Caergybi ? Nid oedd yr A ffrawiaidar y pryd wedi cael sedd i'r pellebyr, onide mi fuaswn yn casglu mai cyfarwydkiyd trwy y pellehyr o Gaergybi i Aberffraw a fuaaai cyfar- wyddyd Thomas Hughes i'w feibion. Attn yr heddwas ÛWløn Roberts yr wyf fi o'r un fern ag "Arthur" mai bardd galluog ei awen ydyw, yn anu odli yn dda, a chvnghaneddu yn gywir. Hawdd canfod ei fod yn hen ddervn yn arfer barddoni. Mwv o'i waith wnai Ic'1 i ni.—Ydwyf, etc.,

Jynghor i Bregethwyr Cynor.lw/ol. Gofalwchi gario digon o rugs, mufflers, shawk), a phlancedi tewion trosoch wrth fyn'd a dwad ychydig filldiroedd. Fe gwyd hyn fam a chalon. y gynulleidfa pan welont y fath lewod gwrol a arweinwyr sydd iddynt. Heblaw hefyd egluro y cynghor Apostolaidd gyda golwg ar faint, i'w gym- eryd i'r daith. Gofalwch bob amser beidio cario baco, cigars, pibell, na matches i'r dlaith: .inae eisio dysgu i'r wlad fod pregethwr yn eithriad i'r rheol, fod i'w gadw ar draws ac ar draul tai pobl eraill, yn ol hen egwyddor fawr baco'r achos. Bydd hyn yn gymhwysder arbenig ynoch i siarad ar y gras a'r fraint o gyfranu, ac arbed eich poood, chwi wyddoch. Gofalwch yn gyson gadw eich llygaid. ar Jetty lie v mae "byd da a helaethwych beunfdd" o'i fewn. Mae hyn yn fuddiol yn mhob rhyw fodd, ac y mae dropyn cynhes ar ol swper wrth law, gun lawer blaenor gwridgoch a chobog yn y wlad. Gofalwch beidio rhoi chwech na phisyn tair i'r na'r forwyn. bryd i'r dosbarth aji- fuddiol hwn ddteall mai ysbrydion gwasanaetbgar ydynt hwy at alwad gwyr yr urddau, hwyr a boil, ac y mae cyfoeth lawer yn well nag enw da. Gofalwch fwcio cyhoeddiadau am ddeng mlyn- edd yn mlaen. Nonsens digymysg ydyw y "two years' system." Nid rhag-ofaJu ydyw peth fel hyn, ond rhag-ddarbod dros y cnawd a ohymeayd gofad o "No. 1;" a ohan fod cymaint cwmwl o fe;-ligyn ieuaino yn dilyn, y perygl iddynt ydyw; dechreu cael eu pig i fewn i'r tedthiau. Peidiwch ildio yr un fodfedd er eu mwyn. Pawb trosto'i hun. Y trechaf treisied. Gofalwch am ragor o Plato, Spencer. Oarlyie, a Drummond i'r bregoth (?). Arwyddion sicr o bretgfethwr mawr. Mae'r enwau hyn hefyd yn a in- lycach na'r Iesu yn mhob preseth fawr v d'vdd.iau diweddaf hyn. HEN GRISTION.

Cyhuddiad o Dwyllo Arwexthwyr. o flaen ynadon Caernarfon, dydd Lun, caiodd Samuel W. Dew (yr hwn sy'11 dyfod o sir Fon au o gysyllt'ada-u da yno) ed gyhuddo o gaifafOl sym- iau o arian trwy dwyli-hocoiadau oddiar Mr R. E. Owen a Mr J. G. J ones, arwerthwyr, Caernarfon-. W. Rees Williams, clerc yn ngwasanaeth Mr R. E. Owen, arwerfchwr, Caernarfoi;, a ddywedodd i'r cyhuddedig ddyfod i'r awyddfa ar y latied cyfisol a dweyd fod ganddo arwerfchiant i Mr Owen yn Tanygraig, Llangefni. Y tyst a gymerodd gan- ddo restr lir mvyddau oedd i'w gwerthu. Yr oedd yr arwerthiant i gael ei hysbysebu imewn dau. newyddiiadur Cymraeg—un yn Nghaernarfon, a'r "Clorianydd" yn Llangefni. Y Maer: A ddarfu iddo adrodd y rheistr hon i chwi oddiar gof ? Tyst: Do. Cyn hir ar ol hyny fe gyrhaedd- odd Mr Owen, ac ail-adroddodd efe (tyst) iddio gyf- arwyddiadau yr arwerthiant. Y cyhuddedig a alwodd Mr Owen o'r neitldu. Buiddynt ill dan. ddyc-hwelyd; ac yna, mewn canlyniad i'r hyn ddywedwyd wrtho gan Mr Owen, y tyst a rodd- odd sofren i'r cyhuddedig, Y Maer (gan edrych dros y rhestr): Gwelaf fod! luncheon yn cael ei grybwyll yma (chworthin). L aharo.ygydd Harrm Oes svr; eithr ni chv- merodd Ie: Mr R. E. Owen, arwerthwr, a siaradodd o lwrthynl18 i gael ei alw gan y tyst diweddaf i W'eJledJ y cyhuddedig, yr hwn a ail-adroddodd y mynegiad ei fod yn bwriadu cael arwerthiant yn Nhany- graig, Llangefni, a'i fod wedi rhoddi i'r clerc y cyfarwyddiadau angonrheidiol. Trefnwyd i ddal yr arwerthiant ar yr 2il o Chwefror, a rhod<fwyd cj fdiwy ddiadau i'r tyst i'w hysbysebu mewn new- > ddiaduron a thrwy fur-leni. Yna dywedodd y cy- huddedig wrtho ei fod wedi dyfod yno yahydigi yn brin o arian, a gofynodd iddo am fenthyg" ar gyfrif yr arwerthiant. Y tyst a alwodd ei gJere ac yn gweled parodrwydd y tyst, mae yn: debvgol wneuthur cymwynas, gofynodd v Whuddedie iddo ei wneud, yn bunt, yr hvn a vntau diwrnod canlynol efe à, ddaeth at r tyst'a dy- wedodd mai gweU fyddai iddo gynwvs evrm neJH- duol odir 711 yr arwerthiant. Ar hyny cTlnudd- odd y tyst ef o gaffael y bunt trwy dwyil-konaad- au gan ei fod wedi sicrhau yn y cvfamser nad oedd dim a fynai ef (y cyhuddedig) a'r fferm. ge a ddywedodd with y tyst y dyohwelai yr arian iddo y diwrnod canlynol. Y cyhuddedig, pan ofynwvd a oedd -landdo rvw- beith i'w oryn, a ddywedodd iddo gytuno a Mr Owen i ddychwel yr arian y diwrnod canlynol, ond ei fod, cyn cael cyfle 1 fyned i Langefni i'w cyrehu, wedii cael ei gymeryd i'r ddalfa. Yr oedd yno beth dodrefn i'w gwerthu, eithr nid yn y fferm meiv-n dadl. Yna rhoddwyd ty.stiolaeth gan Mr J. G Jones ai-werthwr, i'r perwyl ddarfod iddo, ar VT 17eg cyfisol gael y cyhuddedig vn ei swyddfa." Me a roddodd i'r tyst gyfarwyddiadau tra thebyc i'r rhai a roddwyd i Mr Owen, ond nid oedd hmoheon yn gynwy*edi,g. Rhoddes v fen- thyg 4s iddo ar gyfrif yr arwerthiant. Yr oedd y cyhuddedig wedi gofyn am 10s. Boreu dranoeth efo a alwodd draohefn a dywedodd ei fod vn dy- m.uno CynWYf fod tir ar osod. Gofynodd hefyd am fenthyg 5s, a rhoddos yntau 2s iddo. Ar ol hvny cafodd v tyst allan nad oedd gan y cyhudd- erbg ddim eiddo yn Nhanygraig. P.O. 42 a dystiodd iddo gymeryd y cyhuddedig i fyny ar v cvliftol ar ddiau gybuddiad o dder- byn arMn trwy dwyll-honiadau. Y tyst a ateh- odd nad oedd o un dyben gwadu y peth yr oedd yn euog o'r ddau gyhuddiad. Pan iryhuddwyd ef yn ffurfiol ga-n, y derc, y cy- huddedig a ddywedodd ei fod wedi bvw yn Tany- praig beth amser ar ol ei ddiweddar f'1JTI. Ar ol hyny efe a briododd, onide ni chawsai y fferm gan y landlord. Digwyddodd tipyn o rmrnfr.e.1 rhymed do ef a'i canlyniad iddo ef fn)(>orI i Lerpwl am ychydig ddyddiau. Tra yr oedd pfe yn bu i'r wraig symud v dodrefn, gyda thrap a merlvn. i'w chartref ei Dyna v dodwfn y ?»--<».rido«ld ef am danynt "r lyRTryr. ond rid yn Nhtnygralg y oedd-Tt. Traddodwyd y oyhv^ldedig i sefyll el In-awf yn v brawdlys netif. U"

DT.yw^rd y d'yrc a adnabyddir gan yr heddgeid- wvd-fel "Harry the valet" gerbion y ilys Tn Llun- dain ddydd Mercher i dderbyn- el ddedfryd am y^beilio gemau y Dduee* Waddolcg o Sutherland. Yr oedd y carcharor rai o'r gemau yn ei fedd- iant pan y cymerwyd i'r ddalfa ond ni eJljd cael unrhvw hysbysrwydd ganddo yn nghylch y y rhm oedd yn werth Frrn ma-wr o arian. Fr rhoddi amyer ystyricd v i"we'vtiw^ hwn, oed.wyd f)11>Jio dcdfiyd arno; ord (rMTrhodorhi roddi unrhyw r y mater yn v llvn ddydd Mercher draohefn, di vn -hytrwh gym-eryd y canlyniadau. Dirfu i Mr M'Oormell, v cadeir- ydfl, ci ddedfryd'u i saith mlvnedd o Ix'nyd-wasan- aeth. Gorchymynotld hefyd fod y swra o 320p a ga.fi.vyd yn meddiant v carcharor Tn cael «u txos- glwyddo i'r Dditoes Waddolog. t