Y Clorianydd

-< CYNGAAVS AM ATHRODYN ] 11 ERBYN Y "CLORIAN YDD." Y Rheithwyr yn Methu Cytnnn. Yn Mrawdlvs Caernarfon, dydd Mercher, ger- bron y Barnwr Darling a rheithwyr, gwrandawyd cyngaws yn mha. un yr oedd yr achwynydd— Richard Jones, Ifcrmwr, tStabl Bodffurdd-yn hawlio iawn oddiar Gwmni y North Wales Chronicle, Cyfyngedig, Bangor, am ahrJd honedig a gyrnvvsid mevrn adroddiad a ymddangosodd yn y "Clorianydd ar y j 6ed o tIydrd diweddaf. Ymddangosodd Mr J. Bryn Roberts, A. S., a Mr W. Oodwaladr Davies (yn cael eu cyfarwyddo gan Mr W. Huw Row- land) dros yr achwynydd. a Mr E. Honoratus Lloyd a Mr E. J. Griffith, A.fs. (yn cael eu cyf- arwyddo gan Meistri Carter, Vincent, a Douglas Jones) dros y ditfvnyddion. Mr Cadwaladr Davies, wrth agor yr achos, a ddywedodd fod yr achwynydd yn honi ddarfod i'r cwmni diffynol, yn y "Clorianydd" am Hydref 6ed diweddaf, gyhoeddi yr hyn dybid oedd ad- roddiad o apel wnaed yn Llys Ynadol Porthaeth- wy run drwydded ddarpari*lol i westdy newydd yn Bodffordd. Y diifynyddion a bledient "gyfiawn- had," gan haeru nad oedd yr adroddiad yn dal yr ystyr osodid arno gan yr achwynydd. Dilynwyd gaii Mr Bryn Roberts, yr hwn a ddy- wedodd rnai Herinwr oedd yr achwynydd, yn byw yn mhlwyf Bodffordd, Mon. Yr oedd ymdrechfa wedi bod yn y plwyf ers amry»v flynyddau rhv.ng rhai o'r plwyfolion, yn benaf fferinwjr, er ceisio rhoddi pen ar rai o dafarndai y plwyf, tri o ba rai gawsant eu cau ar oi hyny. Yr oedd un o'r rhai hyn yn mhlwyf Bodffordd ac er pan y canwyd ef, pump neu blynedd yn ol, yr oedd amryw geisiad- au wedi eu gwneud yn y llys ynadol i gael trwydd- ed newydd, yr oil o ba rai a wrthwynebwyd gan y plwyfolion. Fe wnacd a.pei, yn Medi diweddaf, i gad trwydded i'r tafarndy neiilduol hwn yn Bodffordd, ac yr oedd yr achwynydd yn un o'r tystion. a alwyd yn erbyn yr apel. Oyhoeddodd y diifynyddion adroddiad o'r apel yn y '"Clorian- ydd," a gwnaethant gyfeiriad at y dull y rhoddes yr achwynydd ei dystiolaeth. Yr adroddiad mewn dadl a draethai: —"Fel y sylwai un, mae yn aniiawdd cael cyflawnder amynedd wrth wran- daw ar ambell i un yn rhoddi tystiolaeth. Yr oedd yno wr (nage. yn wir, hen lane) cyfrifol, i'r hwn y gofynid ei oed, ac efe a omeddodd. Nis gallai gofio, meddai ef, ychwaith a oedd wedi gwrthwynebu yr apel o r blaen. Yr oedd ei gof mor ddrwg. Wedi hir guro, ac wedi i un o'r fainc aiw ei sylw i beidio bod mor 'stupid,' dy- wedai Mr Richard Jones ei fod wedi gwrthwynebu o'r blaen bedair blynedd yn ol Nid vw dynion o r fath hyn yn gwneud dim daioni i eirwiredd y Cymry wrth geisio darnguddio. A pheth mor symi ydoedd." Dadieuai ef fod yr adroddiad yn dwyn cyhuddiad yn erbyn yr achwynydd, yr hwn oedd yn fferznwr parchus, oi fod ar yr achlysur a nodwyd yn ceisio cadw rhywbeth yn ol, a bod ei ymddygiad yn gyfryw ag i adlewyrchu yn an- ffafriol nid yn unig arno ef ei hun, ond hefyd ar y Cymry. Mentrai ef feddwl y byddai yn alluog i brofi nad oedd dim lie i awgrymu fod yna unrhyw betlt yn tueddu i ddwyn cyhuddiad yn erbyn geir- wiredd yr achwynydd yn' y rtodd lleiaf. Y Proffeswr J. Morris Jones, o Goleg y Brif- ysgol, Bangor. a alwyd i brofi ei gyfieithiad i'r 8aesneg o'r adroddiad a furfiai achos y cyngaws. Yn cael ei holi o berthynas i ystyr y gair "darn- guddio," dywedodd oi fod yn llythyrenol yn gol- ygu celu neu guddio darn o rywbeth, ond arferid y gair bob amiei mewn ystyr drwg. Mr Bryn Robertf. a sylwodd fod y gair yn cael ei arfer yn yr ystyr yma yn y Bei'ol, yn Actau yr Apostolion, mewn cysyilliad ag Ananias a Sap- J phira. Yna agorodd Mr E. H. Lloyd yr actios dros yr amddiffyniad. Dywedodd fod yr ynadon wedi gwrthod adnewyddu trwydded y tafarndy hwn yn Modffordd, ac yr oedd yr achwynydd yn un o'r rhai oedd yn gwrthwynebu—ac yr oedd ganddo ber- ffaitli hawl i wrthwynebu—i'r drwydded fodoli. Yna nieddyliodd y darllawyr y buasent yn ail- adeiladu y ty, a cheisio cael trwvdded newydd. Fob tro y ceisiasant hyny credai ef (Mr Lloyd)< fod yr achwynydd yn gwrthwynebu. Yn Medi diweddaf cafodd y darllawyr fargyfreithiwr o Ler- pwl (Mr Madden) i apelio am drwydded ar eu rhan. Yn mhlith y tystion a hol wyd y pryd hyny yr oedd yr achwynydd, cof yr hwn, cyhyd ag yr oedd yn cael ei holi gan ei gyfreithiwr ei hun, Mr Rowland, a ymddangosai yn un o'r rhai goreu, 'ond mor fuan ag yr eisteddodd Mr Rowland i lawr ymddangosai iod rhyw ddiffyg wedi cymeryd lie yn nghof yr achwynydd. Gofynodd Mr Mad- den i'r achwynydd a oedd wedi gwrthwynebu y drwydded o'r blaen. Dilynodd distawrwydd, ac ail-ofynwyd y cwestiwn. Yn y diwedd sylwodd un o'r ynadon am i'r achwynydd ateb y cwestiwn a roddwyd iddo a pheidio bod mor "stupid." Wedi hyny bu i'r achwynydd ateb y cwestiwn—ei fod wedi gwrthwynebu y drwydded o'r lilaen. Yna aeth Mr Lloyd yn mlaen i ymwneud a'r ad- roddiad a ymddangosodd yn y "Ciorianydd." Wrth gyfeirio at y rhan lie y dywedir "nad yw dynion o'r fath hyn yn gwneud dim daioni i eir- ¡ wiredd y Cymry with geisio darnguddio,' dywed- odd Mr Lloyd y buasai ef yn adgofio y rheithwyr fod pobl yn y byd yma—ac yr oedd rhywbeth heb fod yn iawn ynddynt, yn ddiddad!—a aent o ;:m- gylch gan ddweyd ac ysgrifenu nad oedd y Gymry bob amser yn dweyd y gwir, ac yr oedd achwyn- ion wedi eu gwneud yn ei gylch o bryd i bryd fel yr oedd y rheithwyr yn gwybod. Y Barnwr Yn y llyfr y cyfeirix ato gan Mr j Bryn Roberts ccir y gosodiad—pob dyn sydd gehvydd'.g"' fchwerthin). Sylwodd Mr Roberts eu j)otl yn gwrtnwyneou iddo gael ei ddweyd fod y Cymry yn neillduol yn geiw (cliwc-rthip). Mr Lloyd a aeth rhagddo i ddweyd fod ysgrifen- ydd yr adroddiad yn syml wedi ychwanegu ar ddi- vedd ei adroddiad ciriau i'r perwyl ei fod Oll re-syn nad oedd dyn, pan y gofynid cwestiwn syml iddo, yn ei ateb, ac mai petrusdod o'r fath yn lie ateh a roddai fod i waith pobl yn gwneud sylwadau o berthynas i'r Cymry. Yna rhoddwjd t-, stiolaeth dros yr amddiffyniad. Y tyst cyntaf ccdd Mr William Gray Pritchard, clerc yn dros Mr Jones Roberts, clerc yr ynadon yn Porthaethwy. Dywedai ei fod yn cofio v cais yn cael ei wneud am drwydded newydd i'r White Lion Inn, Bodffordd. Cofiai hefyd yr achwynydd yn rhoddi ei dystiolaeth mewn gwrth- wvnebiad. Pan y daeth yr achwynydd i gael ei groesholi newidiedd yn hollol petrusai. Pan y gofvnwrd i-Id) a cedd ar unrhyw achlysur blaen- otol wedi gwrthwynebu y drwydde<l hon, hu am beth amscr cyn rhoddi atebiad i'r cwestiwn. Ail- ofynwyd y cwo-tiwn dair neu bedair gwaith, a dywedcdd ynad wrth yr achwynydd am lieidio bod mor "stupid," ond ateb y cwestiwn yn eglur. Wedi livny atebodd yr achwynydd, a dywedodd ei fod wedi gwrthwynebu adnewyddiad y drwydded. Wrth ei groeshdi, y tyst a ddywedodd mai of adgof ef oedd i'r cwestiwn gael ei roddi i'r aehwyn- ydd mewn ffordd gyffredinol yn nghylch a ddarfu iddo ef vrrthwynebu y drwydded ar unrhyw^amser blaenorol. Nid oedd yn cofio a ofynwyd i'r acn- wynydd o-i oedl wedi ei gwrthwynebu bedair blynedd yn oJ. Efe a gredai mai yr ynad wnaeth y STIW crvbwrlkdig with yr achwynydd oedd Mr T. W. Jones." Nid oedd ganddo un cof i'r ach- wynydd ddweyd, os g,vrth\vynebwyd y drwydded bedair blynedd yn oh y rhaid ei fod wedi ei gwrth- wyneb.i oherwydd itldr. fod yn nglyn a phob gwrtliwynebiad a wnaethpwyd. Yr oedd y tyst yn cvmeryd i lawr y dystiolaeth ar y pryti, Credai i odih-mi chwech o ymdrcchion gy:ner.yd lie dros y drvr- iided hon, ac fe fn ymdrechfa yn nghylch dv.'v eraill yn yr -1-ii plwyf. Mewn atebr-d i'r dv-yedai y tyst ei yn racddwl £0:(1 yr rtchwynydd yn curo o gwm- pas v liv/yn, yn neiilduol yn ei groeahoiiad. Y Rh.ingTll T:iouias Jones a ddywedodd ei fod yn gvoitliredu fel cyfieit'iydd yn llys trwyddedol gohiriedig Port::?.ethwy ar y 26a.in II Fedi. Yr I oedd vr achwynrdd yn gwrthwynebu "TI drwydded wnaed ar rai! y Meistri Greenall a Whit- ley. CTedai y tyst i'r achwynydd vrrtiiwynebu ar amryw achlysiiron blaenorol. Ar yr achly.ur y ayfeirir ato yn y cj nghaws hwn, nid oedd dull yr achwynvdd yr un wrth ei groesholi a phan yn rhoddi ti dystiolaeth. Wrth ei hoh gan Mr Huw Rowland," efe a atebai y cwestivnau yn lied ryud end v. rt'i ei groesholi, yr oedd yn petruso a bu raid pwvso rrno ar amscrau. Gofynwyd i'r aehwynfdd a oedd efe wedi gwrthwynebu y drwy- dded hi "n o'r blaen bu iddo betruso am beth am- ser cvn ateb, a gwasgwyd arno gan y Faine gyda'r svlw: "Dowch, dowch, 'nawr atehwch, a pheid- iwch bod mor 'stupid,' neu rywbeth i'r perwyl yna. Yna yr achwynydd a atebodd ei fod wedi gwrthwynewi yn flaen*>roL Yn y fan hon estyn- wyd i'r tyst yr adroddiad yn y "Clorianydd" i'w ddarllen. Dywedai y tyst ei fod, cyn belled ag y gallai efe wnesd allan, yn adroddiaa cywir o'r hyn gymerodd ra yn y llys, Wrth ei groesholi, y tyst a ddywedofld nas gall- ai efe ddweyd pa un a ofynwyd i'r achwynydd gan Mr Maddon a oedd efe wedi gwrthwynebu y drwy- dded bedair blynedd yn ol. Yr oeddy cwestiwn i'r perwyl a ddarfu yr achwyaydd wrtliwynebu y drwydided yn flaenorol. is gallai efe ddweyd a grybwyllwyd "pedair blynedd yn ol" ai peidio, ac nid oedd yn cofio i'r achwynydd, ddweyd ei fod wedi gwrthwynebu y drwyddedi bob trq- I Mr Richard Roberts, cyfreithiwr, Caeinarfon, a ddywedodd ei fod ef wedi ymddango* yn llys Porthaethwy ar ran yr apelyddion am y drwydd- ed,, ac iddo gyfarwyddo Mr Madden i wneud yr apeL Bu i'r achwynydd roddi ei atebiwn i Mr Huw Rowland yn hollol glir ac heb unrhyw Let- rusdod; ond, wrth ei groesholi, yr oedd yn gwbl ddyryslyd ac yn petruso. Y cwestiwn roddwyd i'r achwynydd oedd A ddarfu i cnwi wrtliwyn- ebu y drwydded hon y tro diweddaf?" Nis gallai efe (yr achwynydd) ddweyd. Yna dywedodd un o'r ynadon "Deweli, dewch, nid yw y cwestiwn ond un pur syml a dywedodd ynad arall, "Peid- iwch a bod yn 'stupid'-atehweh y cwestiwn." Yr achwynydd a ddywedodd o'r diwedd ei fod yn credu iddo wrthwynebu yr apel hwn bob tro y gwnaed ef. Oroesholwyd: Ni ofynwyd i'r achwynydd y cwestiwn pa un a oedd efe wedi gwrthwynebu y drwydded bedair blynedd yn ol. Buasai efe yn cofio pe buasai "pedair blynedd" wedi ei gry- bwyll. Mewn atebiad i'r\ Barnwr, dywedodd y tyst 21 fod yn meddwl, oddiwrth ymddangosiad yr ach- wynydd yn y Ilys ar y pryd, ei fod yn edrych fel pe yn ofni, os atebai y cwestiwn yn unionsyth, y buasai mewn rhyw fodd yn ymyryd a'r canlyniad. Nid elai efe mor bell a dweyd fod yr achwynydd yn osgoi y cweritiynau roddid iddo. Mr George Lambert, Tanygraig, Pentraeth, un o'r ynadon a eisteddent yri Llys Porthaethwy ar o'r ynadon a eisteddent yri. Llys Porthaethwy ar y 25ain o Fedi, a ddywedodd fod yr achwynydd wedi rhoddi ei dystiolaeth mewn ffordd hollol wyneb-agored a chlir ond pan yn cael ei groes- holi yr oedd yn anhawdd cael atebiad ganddo. Osgoai yr holl gwestiynau, ac ymddangosai yn I annhueddol i ateb yn wyneb-agored. Croesholwyd Gofynwyd i'r tyst a allai roddi engraifft o waith yr achwynydd yn "osgoi dy- wedodd yntau nad oedd yn gwybod pa eiriau ar- ferwyd, ond dyna oedd agwedd yr achwynydd drwy y cwbl o'i groesholiad. Gofynwyd i'r ach- ] y wynydd pa un a wrthwynebodd y tro diweddaf y I daeth achos y drwydded yn mlaen. I Mr R.. G. Thomas, Porthaethwy, ynad arall oedd yn bresenol yn y llys, a ddywedodd fod ar- | holiad yr achwynydd yn berffaith foddhaol, ond yn ei groesholiad fod cyfnewidiad sydyn wedi dy fod drosto; yr oedd ei gof yn palln, a chyMiorai amser ma-ith i ateb cwestiynau. Croesholwyd Dywedodd y tyst na fu i'r ach- wynjOdd ateb cwestiwn roddw;«-d iddo o berthynas i'w oedran. Y cwestiwn roddwyd i'r achwynydd oedd, a fu iddo wrthwynebu y drwydded y ftyy- ddyn ddiweddaf neu y tro diweddaf yr oedd ger- bron y llys. Gallai y cyfeiriad at "bedair blyn- edd yn ol" fod wedi dyfod yn mlaen wedyn, ond nid oedd wedi ei wneud pan y gofynwyd y cwes- tiwn gyntaf i'r achwynydd. Wedi i un o r ynad- on ddweyd wrtho am beidio bod mor "stupid yn y man atebodd ei fod wedi gwrthwynebu bob tro I y bu gerbron y llys. Dywedodd y tyst ei fod yn byw yn y Victoria Hotel, ond nid eto oedd yn dal y drwvdded. Mr George Pritchard Rayner, un arall o'r ynad- on, a gadarnhaodd dystiolaeth Mr Lambert a Mr R. G. Thomas. Croesholwyd Nid oedd yn cofio i unrhyw gyf- eiriad gael ei wneud at "bedair blynedd yn ol." Yr oedd hyn yn terfynu y tystiolaethau dros yr amddiffyniad. Yna galwyd ar yr achwynydd, Richard Tone! Dywedodd ei fod yn brosenol yn llys trwyddedol gohiriedig Porthaethwy yn Medi diweddaf i wrth- wynebu trwydded y White Lion Inn, Bodffordd. Dywedodd na wnai ateb cwestiwn o berthynas 1 w oed a: i nad oedd yn dal cysylltiad a'r mater dan sylw. Gofynwyd iddo a oedd wedi gwrthwynebu y dr., ,dded cyn 3.894, ac atebodd nad oedd jr. gwybod. Dywedodd wrth y Ilys yn egluu ei fod v-edi ei gwrthwynebu bob tro. Nid oedd ganddo unrhyw ddymuniad i gelu hyny. Nid oedd yu meddwl fod neb yn y Ilys yn gwybod y cwestiwn a roddwyd iddo. Yr oedd ei wrthwynebiad yu agored, ac yr oedd wedi bod yn rhoddi tystiolaeth yn y llys bob tro. Nid oedd ganddo reswm yn y byd i ddarnguddio nid oedd ond ei anwybodaeth parthed yr amser. Yr oedd llawer o frwydrau wedi bod mown eysylltiad a'r drwydded, ac nis gallai roddi dyddiad yr oil. Dyn di-briod ydoedd, ac yr oedd yn ddiacon. Croesholwyd Dywedodd y tyst ei fod wedi gwrthwynebu y drwydded bob tro. Yr oedd ei ddull mewn croesholiad wedi newid oherwydd iddo fethu ateb y cwestiwn. Bu iddo ateb ei fod yn sicr iddo wrthwynebu bob tro. Ni chlywodd neb yn dweyd ar y pr'd eu bod yn gwybod y cwestiwn ofynid iddo ef (yr achwynydd). Y Barnwr: Nis gwn a ddylwn ganiatau i I "chorus" ddweyd yma eu bod yn deall y cwestiwn (chwerthin). (chwerthin). Yr Achwynydd, yn cael ei groesholi yn mhell- ach, a ddywedodd ei fod yn awyddus na fyddai tafarndy arall yn Bodffordd. Yr oedd efe yn barod i ddweyd pobpeth oedd yn wir. Ymddang- osodd yn y Sessiwn Chwarterol i roddi tystiolaeth pan y gwnaed apel yn erbyn y gwrthodiad o'r drwydded. Y cwestiwn roddwyd iddo ef yn' Mhorthaethwv oedd, pa un a oedd wedi gwrth- wynebu cyn 1894. Cofiodd fod yna wrthwyneb- iad yn 1893. Nid oedd yn cofio hyny nes yr aeth adref a siarad gyda rhai oedd wedi rhoddi tystiol- I aeth yn y llys y pryd hwnw. Dr. John Roberts, Porthaethwy, un o'r ynadon oedd ar y fainc yn Llys Porthaethwy yn Medi diweddaf, a ddywedodd ei fod wedi gweled yr ] achwynydd yn yr holl wrthwynebiadau a ddygwyd yn erbyn y White Lion Inn, Bodffordd. Yr oedd yn arbenig wedi sylwi ar ddull yr achwynydd ar yr achlysur hwn ac achlysuron blaenorol, a chaf- odd ef bob amser yn dyst araf a gwyliadwrus. Gofynwyd i'r tyst gan Mr Madden a oedd wedi gwrthwynebu y drwydded yn 1894, a rhoddwyd y cwestiwn iddo ddwy neu dair gwaith cyn iddo ateb. Pan y darfu iddo ateb dywedodd ei fod yn y gwrthwynebiad bob tro y gwrthwynebwyd y ty hwn. Croesholwyd Dywedodd y tyst ei fod yn ber- ffaith glir mai yr hyn a ofynwyd i'r achwynydd oedd, a fu iddo wrthwynebu y drwydded yn 1894. Wrth ei holi yn mhellach dywedodd y tyst fod y drwydded wedi ei chymeryd oddiar y ty yn 1893, a'r un flwyddyn gwnaed apel yn y Chwarter Ses- siwn. Gwnaed apel am adnewyddiad v drwydded yn 1894. Mr W. Huw Rowland, cyfreithiwr, Bangor, a ddywedodd ei fod yn gweithredu dros yr achwyn- ydd mewn gwrthwynebiad i drwydded y "llib Lion Inn. Ychydig iawn o gwestiynau a rodd- odd Mr Madden i'r achwynydd mewn croesholiad. Dywedodd na wnai ateb y cwestiwn o berthynas i'w (tl. Gofynwyd iddo a oedd wedi gwrthwyn- ebu y drwydded yn 1894. Darfu iddo ef (Mr Rowland) yn ddistaw brotestio ar y pryd fod cwee- tiwn o'r fath yn anhawdd i'w ateb ar unwaith. Yr oedd y tyst yn sicr fod "1894" wedi ei gry- bwyll, ac mai dyna achosodd yr holi ajtihawsd^r, canys yr oedd yn amlwg oddiwrth atebiad yr ach- wynydd mai y peth goreu ailai efe ei roddi Nu- oedd pan y dywedodd, "Os y gwrthwynebwyd ef y pryd hwnw rhaid fy mod i ynddo." Yr oedd y sylw oddiwrth y Fainc yn hollol ddialw-am-dano. Dywedodd yr achwynydd ar y pryd fod ei anhaw*- der o berthynas i'r dyddiad, ac nid oedd unrhyw gyfeiriad at hyny yn yr adroddiad yn y newydd- iadur. Croesholwyd Dywedodd y tyst i'r achwynydd gael ei wasgu i ateb cwestiwn nas gallai ei nttb. Nis gallai gytuno a'r achwynydd fod v cwestiwn yn ytIordd yr oedd ef yn ei roddi. Fe roddwyd y cwestiwn mewn dwy ffordd: "A' ddarfu i chwi wrthwynebu yn 1894." ac "a ddarfu i chwi wrth- wynebu bedair blynedd yn oi?" Pa beth bynag ydoedd, cwestiwn o amser oedd. A ihybio fod y -ir cwestiwn yn un teg, tyst aniiawdd ymwneud ag ef oedd yr achwynydd, gan ei fod yn araf yn ei arholiad. Mr William Pritchard, adeiladydd, Llanfair P.G., a gadarnhaodd dystiolaeth Dr. Roberts. Wrth ei groesholi, y tyst a ddywedodd ei fod yn tvhio i'r sylwadau oddiwrth y Fainc gael eu gwncud am "fod yr achwynydd yn araf wrth roddi ei dystiolaeth. Y Parch David Roes a ddywedodd ei fod ef ar y fainc yn Mhorthaethwy ar yr achlysur hwn. Holwyd "yr achwynydd o berthynas i amser y gwrthwynebiad. Tyst araf ydoedd efe yn ei ar- holiad eyntaf. Ddarfn iddo ddim gwrthod af-d) mewn ffordd fuasai yn awgrymu gwrthodiad ar ei ran i wneud hyny. Dywedodd yr achwynydd, lie j oynag y gyvrthwynebid y tafarndy, ei fod ef yno. Wrth ei groesholi, dywedodd y tyst ei fod yn teimlo ar y pryd fed y cerydd i'r achwynydid oddi- wrth un o'r ynadon yn bur annheg, a darfa idc10 ef ddweyd hyny WTth gyfaill iddo oedd ar y fainc yn ei ymyl.. Mewn atebiad i'r Barnwr, dywedodd y tyst fod yr ynadon wedi gwneud eu meddwl i fyny parthed caniatau. y drwydded. Yr oedd y tyst gyda'r mwy- afrif dros wrthod, ac felly yr oedd Mr Pritchard a Mr Roberts. Yr oedd Meistri Rayner, Thomas, a Lambert ar yr ochr arall. Mewn- atebid i'r Barnwr, Mr E. H. Lloyd a ddywedodd fod yno 21 o ynadon ar y fainc. Pan aethpwyd yn mlaen a'r gweithrediadau ar ol y gohiriadi, Mr E. H. Lloyd a anerchodd y rheithwyr dros yr amddiffyniad. Anturiai fcdcl- wl na chlywsant hwy erioed am gynghaws mwy camsynioL Nis gellid tybied am foment gan un- dyn fod yr adroddiad newyddiadurol mown dadl neu y sylw ar yr hwn y dibynai ochr yr aehwyn- ydd yn awgrymu fodi yr achwynydd yn wirfoddol dyngu anudon.. Wedi ymwneud a manylion yr adroddiad, aeth y cwnsler yn mlaen i ddadleu nad oedd yr adroddiad yn awgrymu anudoniaeth i'r achwynydd, ond mai y casgliad ydoedd fod yr achwynydd drwy ei ddull yn rhoddi achlysur i wneud sylwadau gwrthwynebol ar y Oymry. Nid oedd dim yn adlew yrchu ar yr achwynydd fel Iyp- 0 anrhydedd, i achlvsuro dwyn yn mlaen y eyng- I haws hwn gyda br-vs, cyflogiad pedwar o gwnsler- iaid, a'r amser gymerid i wrando mater o'r fath yma. Myntumiai ef na ddylai yr achos fod wedi ei ddwvn yn mlaen. Mr Bryn Roberts, dros vr achwynydd, a ddal- iai allan nad oedd adroddiad y newyddiadur yn cynwys unrhyw awgrymiad fed yna unrhyw an- hawsder o berthynas i'r cwestiwn o ddyddiad, yr r hyn, dadleuai efT oedd cnewyllyn yr achos. Cry- bwyllai yr adroddiad yn mynegiad agoriadol Mr Madden fod trwydded y tafarndy wedi ei thori bedair blynedd yn ol, ac yr oedd hyny yn rhoddi lliw i'r ddadl fod Mr Madden wedi ei gynwys yn ei gwestiwn i'r achwynydd. Yr oedd yr achsvyn- ydd wedi bod gerbron yr ynadon yn gwrthwynebu y drwydded hon o'r blaen, felly yr oedd yr bur adnabyddus iddynt. Ar bob achlysur rhoddru ei dystiolaeth yn hollol agored heb geisio celu dim. Am fod yr achwynydd yn araf ei ddull ni ddy:iJ It casglu oddiwrth hyny ei fod yn tyngu anudon. Dadieuai ef fod pctrusder yr achwynydd yn ddyled- us i'w anallu i gofio dyddiad neillduol. Oyfaddef- I lid ar bob ochr fod yr achwynydd wedi bod yn mhob gwrtharynebiad i'r drwydded. Yna sylwedd y cwnsler ar y ffaith nad oedd ysgrifenydd yr ad- roddiad wedi ei alw. ac aeth yn mlaen i ddweyd fod "darnguddio" yn golygu celu yn anonest. Nid oedd gair o ymddiheurad wedi ymddangos yn y papvr. Mr Lloyd: Yr ydych yn cofio yr holl ohebiaeth yn ddiragfarn. Mr Roberts (yn parhau) a ddywedodd mai hawdd fuaaai i'r diifynyddion roddi eglurhad yn eu papyr. Efe a ddaliai fod y "Clorianydd" yn cael edrych arno gan bobl o ddosbarth yr achwynydd yn yr un goleu a'r "Times" o Lundain, ac yr oedd yn cyleh- redeg yn mlilith ei gymydogion yn nghyda'i gyd- ddiaconjaid yn y corph crefyddol y perthynai iddynt. Dadleuai efe fod yr adroddiad yn un an- nheg. Wedi i'r Barnwr sylrdo i fyny yn lied faith, ym- neillduodd y rheithwyr i ystyried eu dyfarniad. Ar ol bod yn absenol am beth amser, ymddangos- odd un o'r rheithwyr yn y llys a dywedodd nad oedd dim tebygolrwydd iddynt allu cytuno yn eu dyfarniad. Cynghorodd y Barnwr hwy i fyned yn 01 i siarad y mater drosodd ac os byddai iciuvnt ddyfod i benderfyniad pendant, i ddyfod i'w hyshysu ef o hyny. Aeth ychydig funudau pellach heibio a phan wnaeth yr un rheithiwr ei ymddangosiad dy- wedodd nad oedd o un dyben i'r rheithwyr ymgyng- hori ddim yn hwy. Ar hyny archodd y Barnwr i'r rheithwyr ddyfod i'r Ilys, pryd y gollyugwyd hwy ymaith. Gofynodd Mr Bryn Roberts a fyddai i'w arglwydd- iaeth ail wrando yr achos yn Biwmaris? Y Barnwr Fy marn i yw mai gwell i chwi der- fynu y mater yn awr. Fe fydd i bobl yr ardal wneud eu meddwl i fyny pa ran o'r rheithwyr sydd yn iawn a pha ran sydd o'r tu arall. Os bydd i mi wrando yr achos eto yr wyf yn ofni na, fydd i mi ei ystyried mor ddifrifol.

YN CAEL EI THYNU O'R AZORES GAN LUSGFAD. CENADWRI SWYDDOGOL. Cenadwri oddiwrth Gwmni y Cunard foreu Sa- dwrn a ddywed fod y "Pavonia" yn ddyogel, ac yn cael ei llusgo o'r Azores. Ymadawodd y "Pa- vonia" o Lerpwl am Boston ar Ionawr 24ain; ond gan iddi dori i lawr, llusgwyd hi y tu ol i'r Wilson Liner "Colorado." Modd bynag, dyrvs- odd y tynraff a thorodd ysgriw y "Colorado felly collodd golwg ar y Pavonia" yn ystod ystorm fawr y 5ed o Chwefror. j Adroddai cenadwri Lloyd's i'r "Pavonia" gyfarfod a damwain i'w berwedyddion. Yr oedd ar ei bwrdd wyth a deugain o deithwyr-naw o'r dosharth cyntaf, pedwar-ar-ddeg o'r ail ddosbarth, a phump-ar-hugain o'r trydydd dosbarth, gyda chriw o gant a thri-ar-ddeg. Mae y "Pavonia" wedi bod allan un diwrnod ar hugain. ac y mae dros wythnos er pan gyhoeddwyd y newydd o'r anffawd. Meistr y llong yw Cadben Atkin, un o weision mwyaf ymddiriedol Cwmni y Ounard. PELLEBYTl ODDIWRTH Y PRIF SWYDDOG. Y mae prif swyddog y "Pavonia" wedi anfon pellebyr at ei gyfeillion yn Leek, swydd Stafford, i ddweyd fod y llong yn ddyogel yn yr Azores.— Llusgir y llestr o'r mor hwn gan yr agerlong ddur el "Wolviston," perthynol i'r Meistri Webster a Barraclough, i ran y rhai, wrth gwrs, y disgyn swm godidog o "salvage." DIW EDDARACH. Ponta Delgada, Cliwefror 19.—Oafodd yr agerlong "Pavonia" ei thynu i'r lie hwn gan yr agerlong "Wol- viston," llestr ddur 2500 o dunelli, o West Hartle- pool. pool.

Dim Newydd am y Bwlgaria. Y mae'r "Bwlgaria," un o agerlongau y cwmni Germanaidd Hamburg-America, eto ar goll. Hwyliodd o New York am Hamburg ar y 28ain o Ionawr. Yn yr ystorm torodd ei llyw. Daeth yr agerlong Brydeinig "Weehawken" ar ei thraws, a chymerodd bump ar hugain o'r teithwyr oddiar ei bwrdd, gan adael dau ar hugain a 91 o ddwylaw ar ol. Ofnir y gwaethaf am y llestr hon. Dywec^un o'r enw John Hill. yr hwn a gymerwyd oddiat y "Bwlgaria" gan y "Weehawken," ci fod yn cymer- yd gofal ceffylau ar y llong, a bod cant a saith o honynt ar y bwrdd ac yr oedd y gweddill o'r llwyth yn eynwys yd, plwm, a pheiriauau amaethyddol. Yn mhen tridiau ar ol gadael New York cododd ystorm ofnadwy. Nis gallai y ceffylau sefyll ac anafwyd amryw o honynt. Ar y pedwerydd dydd symuaodd y llwyth gogwyddai y llong i'r naill ochr, a rhuthrai y dwfr i mewn. Y diwrnod can- lynol daeth y "Weehawken" i'r golwg. Gallwyd cymeryd wyth o blant a phedair o ferched iddi, ar ol dwy awr o rwyfo mewn eweh. Yr oedd y gweddiil o'r merched oedd yn y llong yn analluog i fyned i'r eweh. Wedi cyrhaedd y Weehawken" ceisiodd y cwch fyned yn ol at y "Bwlgaria," ond methodd y dwylaw a'i gadw ar y wyneb, a bu raid iddynt achub eu hunain drwy neidio i'r"Wee- hawlcen." Bu i'r "Weehawken" ddanfon dau gwch er ceisio cyrhaedd y "Bwlgaria," ond gan fod un yn dechreu suddo, bu i'r llall a gyrhaeddodd y "Bwlgaria" allu cymeryd oddiar ei bwrdd bump o'r dwylaw. Yr oedd peirianau llywio y llong i gyd wedi tori, ond yr oedd y prif beirianau yn iawn. Clywyd y prif beirianydd yn dweyd nas gallai y llong nofio ond am bedair awr. Yr oedd perffaith ddisgvblneth ar fwrdd y llong—pob dyn yn ei le. Ei farn ef ydyw i'r llong suddo ar noson y 5ed o Chwefror. Ac eithrio yr uchod, nid oes dim o hanes y "Bwlgaria."

♦ LJong Brydt,-inim yn Myned i'r Laa. Mewn pellebyr o Calais, Ffrainc, dyddiedig Cliwef- ror 18fed. dy-wedir :—Am saith o'r gloch heddyw bu i'r agerlong Brydeinig "Antiquary" fyned i'r lan, mewn niwl trwehug. o flaen y Casino. Perthyna i'r Meistr Gibson a'i Gyf., Leith, ac yn rhwym o Leith i Dunkirk. Aeth y tygiau "Hercule" a "Calaisien" i'w chynorthwyo ac oddeutu haner awr wedi chwech heno ail-nofiwyd yr "Antiquary," yr hon aeth yn mlaen ar ei thaith i Dunkirk.

[ Dyddorol i Forwyr. CYKGHAWS YN ERBYN PERCHENOGION LLONG 0 FANGOR. Yn Adran y Morlys o'r Uchel Lys yn Douglas, Isle of Man, clan lywyddiaeth Syr James Gell, yr wythnos ddiweddaf, gwrandawyd cynghaws pwys- ig o berthynas i long berthynol i Fangor o'r enw "John Parry." Y gofynwyr oeddynt John Xnox ac eraill, y rhai a hawlient lOOp am wasanaeth honedig roddwyd ganddynt. Y diffynydd oedd y Dr. Richard Jones, Bangor (yr hwn, mewn cys- ylitiad a phlant y diweddar Gadben David Richards, yw perchenog y llong). Yr oedd y "John Parry" yn Ihvythog o lechi, ac yn rhwyra am Ayr, Ysgotland. Oherwydd y tywydd mawr trodd i mewn i DerbyhaTen (Isle of Man). Gan fod yr ystorm yn eynyddu, rhoddodd y dwylaw i fyny arwydùiun an gynorthwy, a chymerwyd hwy i'r lan gan fywydfad Castletown, gan adaei y llong wrth ei hanger heb neb ar ei bwrdd. Ym- ddengys fod y Hong wedi llusgo ei hangor, a chan na allai y c--dben eweh i fyned yn ol iddi, jai j cyfamser daeth yr hawlwyr i'r lie gyda'r tyn-fad "Empress, a ehymerasant y "John Parry" i Douglas. Am hyn hawlient "salvage," gan honi fod y llong yn drifftio ac yn llwybr llong- au eraill. AI y llaw arall dadleuid ar ran y diffynyddion fod yr angorion wedi eu codi gan yr hawlwyr a'r llestr wedi ei chymeryd ymaith gan- ddynt. Ar y tir yma gwrth-hawliai y diffynydd 35p am iddynt gymeryd a chadw y Ilestr heb achos. Wrth roddi ei ddyfarniad dywedodd Syr James Gell, er ei fod yn credu fod y Hong wedi. symud yn mhellach i'r mor yn ystod y nos, na.1 oedd yr hawlwyr wedi ceisio gwneud unrhyw gyt- undeb gyda chadben y llong, ac nid oedd gan- ddynt hawl i'w symud fel y gwnaethant, hyd yn nod pe buasai mewn perygl. Yr oedd efe wedi dod i'r tarn nad oedd y llong mewn perygl pan y (ymerwytl hi, a pheth nas gellid ei gyfia wnha u oedd ei chymeryd i Douglas pan y gellid yn hawdd ei chymervd i Derbyharen, lie yr oedd y dwylaw. Daliai ef, felly, nad oedd ganddynt unrhyw hawl am eu gwaith, a thaflai eu hachos allan. Ar y gwrth-hawl, caniatai i berchenog y Hong 60p gyda 21p tuagat gostau Mr W. E. Jones, Porthdinor- wig, yr hwn a ddaeth i'r ynys ar eu rhan fel tyst, a holl gostau yr achos. Mae dyddordeb mawr wedi ei gymeryd yn v cynghaws yn y lie, ac yn ol un gohebydd mae y dyfarniad wedi rhoddi bodd- had mawr i'r bobl yn gyffredinol. I

Suddiad y "Germnic." Yr wythnos ddiweddaf suddodd y Hong uchod yn mhorthladd New York trwy bwysau y rhew ami.. Yr oedd yn olygfa ddyeithr gweled llong fawr felly wedi suddo yn ymyl y lanfa. Y maent wedi dechreu ar y gwaith o'i chodi. a bernir y cos- tia i'r cwmni 60,000 o ddoleri i wneud hyny ac i gyfarfod y golled. Cymer chwech wythnos i wneud y llong yn barod i'r mor eto.

DIM OND TAIR AWR 0 SALWCH. Hysbvsrwydd o Paris a ddywed fod yr Arlyw- ydd Felix Faure wedi marw er deg o'r gloch nos Iau diweddaf, a hyny yn ofnadwy o sydyn ar ol dim ond tair awr o afiechyd. Dywedir mai cael ergyd ddarfu o apoplexy. A ganlyn sydd restr o Arlywyddion Ffrainc yn ystod y drydedd Werinaeth, gyda dyddiad eu I hetholiad: M. Thiers Awst 31, 1871 Marshal MacMahon Mai 24, 1873 M. Jules Grevy Ionawr 30, 1879 M. Carnot Rhagfvr 3, 1887 M. Casimir-Perier Mehefm 27, 1894 M. Faure Ionawr 17, 1895

Stliol Arlywydd Newydd. Dydd Sadwrfa, 'cafodd ivL Loubet, Llywydd y Senedd Ffrengig, ei ethol yn Arlywydd y Werin- iaeth Ffrengig gan y Seneddwyr ymgynulledig. Yr ^.gynygid yn ei erbyn oedd M. Meline. a safai y pleidleisiau fel v canlyn M. Loubet,483 M. Meline. 279. Ymddengys i etholiad Mr Loubet, yr hyn a rag- welwyd gan ddau Dy y Senedd, gymeryd y cyhoedd yn Paris gyda syndod; ao ar ei ddychweliad i Paris o Versailles (lie cymer odd yr etholiad le), derby niwyd ef gan dorf wrthwynebol, y rhai ddarfunt ei hwtio yr holl ffordd i'r Elysee (palas yr Arlywydd). Y mae adran o'r Was<* hefyd yn beirniadu yn bur an- lfafriol; o'r tu arall, v mae nifer fawr o r papyrau yn siarad am dano gyda chaninoliaeth.

Esgobaeth Bangor. 0 Mae yr Arglwydd Esgob wedi trcfnu i gynal gwasanaethau conffirmio yn y lleoedd canlynol yn Archddiaconiaeth Bangor — Glanogwen Mawrth 19 am 2 p.m. Llangefni Mawrth 20 am 3 p.m. Pentraeth Mawrth 21 am 3 p.m. Amlwch Mawrth 22 am 3 p.m. Bodedern Mawrth 23 am 3 p.m. Llanfechell Mawrth 24 am 3 p.m. Llangaffo Mawrth 25 am 3 p.m. Caernarfon Mawrth 26 am 3 p.m. Llanberis Mawrth 27 am 3 p.m. Mae Ebriil lleg wedi ei nodi fel y dyddiad ar yr hwn y cymer "gorseddiad" yr Esgob le yn yr Eglwys Gadeiriol.

Cymdeithasau Esgobaetb Bangor. I CROESAWU YR ESGOB AR RAN Y LLEYGWYR. Dydd Mawrth, yn Ystafell v Siapter yn Eglwys Gadeiriol Bangor, cynhaliwyd cyfarfodvdd cliwar terol y cymdeithasau canlynol —Canghen yr Es- gobaeth o'r S.P.C.K., Cymdeithas y Traethodau, Cymdeithas Adeiladu yr Eglwys, Cymdeithas Am- ddiffyn yr Eglwys, Cymdeithas Helaethiad yr Eg- lwys, a'r Bwrdd Addysg. Llywyddai yr Esgob dros gynulliad mawr. Yn nghwrs y gweithrediadau dywedodd Ar- glwydd Penrhyn ei fod yn dymuno cymeryd man- tais o'r cyfleusdra i roddi croesawiad i'r Esgob ar ran lleygwyr yr esgobaeth. Diolchcdd yr Esgob i Arglwydd Penrhyn am ei sylwadau caredig. Dymunai yntau gymoryd y cyfle hwnw i ddweyd pa mor dda oedd ganddo, pan y gahvyd arno gan Ragluniaeth Duw i'r swydd bwysig o Esgob, dderbyn y fath sicrwydd o gydymdeimlad a chynorthwy oddiwrth y clerig- wyr a'r lleygwyr. trwy lythyrau a thrwy air eu genau. Byddai i'r modd yr oedd wedi ei dderbyn ei galonogi yn Rghyfiawniad ei ddyledswyddau hyd eithaf ei allu trwy fendith a nerth Duw. Derbyniwyd Ilythyr oddiwrth Syr Hugh Ellis Nanney, Bar., yn gofidio nas gallai fod yn bres- enol yn y cyfarfodydd, ac yn datgan ei ddymun- iad i lino mewn rhoddi i'r Esgob groesaw calon i'w piith.

"CENINEN GWYL DEWI. Dywenydd genym ddeall fod amryw o brif lenorlon a beirdd ein cencdl wedi cydsyuio i gyfoethogi y rhifyii arbenig hwn eto a ffrwyth eu myfyrdod mewn ysgrifau bywgraphyddol a beirniadol, ac hefyd ddarnau buxddonol coffadwriaethol, o amryw enwog- ion CVmreig ymadawedig, megis Goleufryn, J. Evans (Eglwysbach), Myfyr Emlyn. yr Archddiacon Grif- fiths, Dewi Sant. Mathetes, Michael D. Jones, T. Gee, Mynyddog, Herber, Isaac Jones (Uwchrif), D. S. Davies. loan Emlyn, Thomas Aubrey, Dewi Arfon, S.R.. Owen Gethin Jones, Piyse Cwmllynfell, Rliis- iart Ddu o Wynedd, Elis YVyn o Wyrfa.i, Owen Jones, B.A., Dan Isaac Davies, B.Sc., Roger Wil- liams, Anostol Rhyddid, etc. Yn mlilith yr vsgrifenwyr ar yr enwogion hyn ceir y fath lenorion a Deon Howell (Llawdden), Lleurwg, Glanystwj-th. Evan Davies, Trefriw; Waldo, Gwyn- edd, Liyfrbryf, T. Marchant Williams, B.A., W. Jones, A.S., Llew Llwyfo, R. Williams. F.R.H.S., Anthropoi;, Benv, Tecwyn, Hugh Jones (Harddfryn), lIywel Cernyw. D. James, Druisyn, Gwylfa. Llew Tegid. Elfyn. T, J. Humphreys. Henry Hughes, Ben Davies, (twilL Alavon, y Dr. Pan Jones, D. Silvn Evans, etc. Diau yr addeflr na, chafodd Cymru y fath swm o lenyddiaeth mor ddjTchafedig ac uehelryw, gan nifer o awduron penaf ein cenedl, am can lle-ied o bris ag un swllt.

Cymunrodd o 66,000p. Mae y Farwnes do Stern, ystad bersonol yr hon a brisiwyd yn werth 193,184p 18s lie, a'r holl ystad yn worth 209,178p Os 8c, wedi gwneud y cymunroddion ardderchog canlynol: -60,000p i gael eu cymhwyso fel y gwel yr ymddiriedolwy? yn oreu mewn sefydlu a gwaddoli yspytty, cartref i gleifion, elusendai, neu unrhyw sefydliad cy- hoeddus, neu i helacthu unrhyw sefydliad o'r fath. Mac y gymunrodd yn cael ei rhoddi or cof am ei diweddar briod y Barwn Herman de Stern, ac y mae enw i gael ei gysylltu a hi. 3000p i gael eu rlianu yn ol doethineb yr ymddiriedolwyr yn mysg sefydliadau elusenol Iuddewig. 500p bob un i'r Surgical Aid Society, y Bexhill Convales- cent Home, Brompton Hospital Sor Consumption,. Hampstead Hosiiital f"r Consumption, Earls- wood Asylum, a'r Putney Hospital for Incur- ables..

Huaan-laddiad Brawychus yn Betbesda. Cafodd cymydogaeth y Carneddi ei tharo a braw foreu cSdydd Mercher diweddaf drwy i'r newydd gael ei gyhooddi fod un Edward Jones, Carneddi- road, wcdi ei gael oddeutu un-ar-ddeg o'r gloch y boreu hwnw yn grogedig wrth raff yn ngwaelod y grisiau. Yr oedd medclyg yn digwydd bod yn ymyl ar y pryd, yr hwn a ddatganai fod bywyd wedi ymadael ers tuag ugain munud. Gwr gweddw oedd, ac yn 42 mlwydd oed,. a dywed y cymydogion nad oedd byth yr un dyn wedi mar- wolaeth ei briod, a'i fod ar brydiau yn hynod isel ei ysbryd. Prydnawn ddydd Gwener, cynhaliwyd rhaithr-ymchwiliad ar corph o flaen Mr Thomas, dirprwy drengholydd Mr Bodvel Roberts, Caer- narfon. a nifer o reithwyr, gyda'r Parch W. W. Lloyd yn flaenor. Yr oedd Mr D. Griffith Davies, cyfreithwr. yn bresenol yn gwylied yr achos ar ran y teulu. Tystiai Mr Richard Thomas iddo ganfod Edward Jones yn grogedig wrth raff, ac iddo yn mhresenoldeb y meddyg dori y rhaff, Oredai ei fod yn hollol farw ar y pryd. Tystiai Mrs C. Hughes, gwraig y ty nesaf iddo, ei bod wedi ei welad y boreu hwnw yn yr iard, ac fod ganddo allwedd yn ei law, ac id(lo waeddi ami a tliaflu ei law a dweyd, "Good bye," ond na feddyliodd ar y pryd beth allasai hyny feddwl: iddi hysbysu y cym- ydogion fod golwg rhyfedd ar Edward Jones, ac 11 aethpwyd i amau y gallai fod rhywbeth o'i le arno. Pan geisiwyd agor drws y ffrynt yr oedd yn glo- j edig, ac awd i mewn drwy ddrws y cefn, pryd y canfyddwyd ef yn grogedig fel y dywedwyd. Dychwelwyd rhoithfarn iddo farw drwy ymgrogi pan mewn cyflwr o wallgofrwydd amserol..

Arholiadau Gcrsedd y Beirdd. Y mae Cymdeithas yr Orsedd wedi trefnu y bydd ari. diadau yr Orsedd am urddau, o hyn allan, yn cael eu cynal mewn pwahanol famtu ca.notog yn siroedd Cymru a rhai o brif drefi Lloegr, tua thri mis cyn yr adeg y cynhelir yr Eisteddfod Gencdlacthol-ac nid, fel or blaen, ar adecr yr eisteddfod, yn y dref Ile y cynhelid yr Eisteddfod. Dyma. bynciau'r ar- holi amy flwyddyn hon (1899) Urdd Bardd: Awdl Gadeiriol Berw ar y "Frenhines Victoria" (gwel "Y Geninen Eisteddfodol," Awst, lo98) Pryddest Gad- eiriol Ben Davies ar "Tuhwnt i'r Lien" (pris 6c, i'w chael oddiwrth Mr E. Vincent Evans, 27, Alwyne- road, Canonbury, Llundain) "Yr Ysgol Farddol (Dafydd Morganwg), pris Is 6c, i'w gael oddiwrth yr awdwr, Morganwg House, Llantwit-street, Caer- dydd; a chydnabyddiaeth a Gweithiau Barddonol < Dewi Wyn 0 Eition ao Alun. —— Urdd Ofydd "Grammadeg Cymraeg" (Dewi Mon) "Gweledig- aetliau y Bardd Owsg;" a "Llyfr Cyntaf Hanes Cymru" (Is 3c), ac "Ail Lyfr Hanes Cymru" (ls 6c), gan y Proffeswr J. E. Lloyd, M.A.—{Fel y gwelir, yr ydys wedi dowis llyfrau i arholi ynddynt sydd yn mhell o fod yn ddrudfawr ac anhawdd eu cael.) -Urdd Derwydd Rhaid i ymgeiswyr fyn'd drwy Arholiad Bardd neu Ofydd. Urddau Cerddorol: -Drdd Cerdd-Ofydd 1, Amser 2, Gyweirnodau 3. Cordiau Oj-fFredin 4, Elfenau Cynghanedd 5, Hanes Cerddorion Cymreig. Urdd Cerddor: 1, Eg- luro Cordiau; 2, Cynghaneddu Alaw Fer 3, Gwrth- bwymt syml; 4. Hanes Cerddorion a Gweithiau Cerddorol. Urdd Pencerdd 1, Egluro Cordiau 2, Cynghaneddu alaw fer; 3, Gwrthbwynt Syml; 4, Gwrthbwynt Dwbl; 5, Ateb Tes- tyn Ehedgan 6, Hanesiaeth Cerddorol; 7, Offeryn- iaethwestiynau ar gylch a defnyddiad yr offeryn- au.—Gellir gweithio y papyr yn y Sol-ffa neu'r Hen Nodiant.—Ga-11 yr ymgeiswyr fanteisio drwy fyfyrio rhai o'r llyfrau canlynoE :LlawIJfr Elfenau Cerdu- oria,eth," gan Pencerdd Gwynedd, pris 2a 6c, i'w gael oddiwrth yr awdwr; "Y Wyddor Gerddorol," gan John Curwen, yn Gymraeg, pris 3s 6c "Text Book of Harmony," gan George Oakley, Mus. Bac., Cantab., pris 3s; "Text Hook of Counterpoint," 2s "Student's Musical History," Is; "Manual of Or- chestration, 2s; y pump olaf i'w cael gan J. Curwen and Sons, 8 and 9, Warwick Jane, London, E.C. "Bywgraphiaeth Cerddorion Cymreig," gan M. 0. Jones, A.O., Treherbert; "Instrumentation, 2s (E. Prout), i'w gael gan Novello, Ewer, and Co., Lon- don.—Gellir ateb y gofyniadau yn Gymraeg neu yn Saesneg. Arliolwyr:—Urdd Bardd: Berw, CadfAn, a Phedrog. Urdd Ofydd Y Proffeswr Anwyl, M.A. (lorwerth Anwyl), Ceulanydd, a Gwynedd. Urdd- au Cerddorol: Mr J. T. Rees, Mus. Bac., Bow-street, a W. J. Williams (Gwilym Alaw), G. ac L.T.S.C., I Caernarfon. Am fanvlion nellaeh. anfoner at Gofiadur vr Orsedd, Eifionydd, Caernarfon.

Hooley. HELBULON GWNEUTHURWR HETIAU. Ceir ym<*om ddyddorol mewn papyr o Manceinion, y South District Advertiser." Cefais hysbysrwydd (medd ei adroddebwr) a'm harweiniodd i fyned ar unwaith i dy Mr James Higg, ieu., 12, West-street, Hooley Hill, Manceinion, i gael ymgom a'r dyn I ieuanc yma oedd yn gwybod beth hoffai i'r holl fyd wybod nefyd. "Byddaf mor fyr ag y gallaf," dywedai, "wrth adrodd fy stori wrthych. Tua deu-naw mis yn ol cefais ymosodiad o'r crydcymalau. Cefais boenau yn ty nghetn, ac yn nghymydogaeth fy nghalon, poenau ofnadwy. Ceisiwn eu hesmwytho gyda phethau poeth ac oer, ond er i mi weithiau gael es- mwythad am ychydig amser deuai'r poenau yn 91 drachefn. Bu'm yn fy ngwely am wythnosau, ac er fod y poenau ychydig yn ysgafnach yr oeddent yno o hyd, ac ymddangosai cytfyr y meddyg fel pe yn gwneud vchydig, os dim, lies i mi. 0 r diwedd clywais am Dr. Williams' Pink Pills for Pale People, a thybiais os oedd unrhyw les ynddynt y byddwn yn lioffi riioddi prawtf arnynt. Ceisiwyd blychaid i mi oddiwrth tfcryllydd vn Ashton-under-Lyne, ac fe'u cymerais. A'r unig les oddiwrth y blychaid cyntaf oedd fod fy archwaeth, oedd wedi myned yn wael iawn, yn dychwelyd, a dechreuais fwyta bwyd 'solid.' Hefyd ataliais gymeryd y brandi a'r whisci gymhellid gan y meddyg. Yr oeddwn wedi cymeryd y rhan Iwyaf o'r ail flycliaid pan y cefais fod y poen- au wedïm gadacl. Felly parheais i'w cymeryd hyd nes i mi orphen pump blychaid, pryd y teimlwn fy hun yn hollol alluog i ail-ddechreu gweithio, ac yr wyf wedi cadw wrtho byth er hyny." Mewn atebiad i'r cwestiwn gyda golwg ar pa le y gweitliiai ynddo, a beth ydoedd natur ei alwedig- aeth, dywedodd "Yr wyf yn Ilifo hetiau yn ngweith- feydd y Mri Joseph Wilson a'i Feibion, yn Denton. Yr wyf yn awr yn eithaf eryf, ac yn alluog i ddilyn fy ngwaith heb unrhyw boen ac heb deimlo yn flin- edig. Yr wyf wedi cael amryw amgylchiadau i gym- hell fy nghyfeillion i ddefnyddio eleni Peleni Pine Dr. Williams, ac os byth y dioddefaf fi eto byddaf yn sicr o hedfan at y peleni." Mae profiad Mr Higgs yn gyffelyb i'r eiddo pob dosbarth o bobl. o'r isaf i'r uchaf yn y wlad. sydd wedi eu hadferyd o'r parlys, locomotor ataxy, cryd- cymalau. a sciatica, gan yr un cyilyr gellir dwevd yr un peth am rai yn dioddef oddiwrth bob afiechyd yn codi oddiwrth dlodi yn y gwaed. scrofula, y llechi. tan iddwf parhaol, darfodedigaeth yr ysgyfaint a r ymysgaroedd, diffyg ned, gwedd Iwyd a gwclw, gwendid cyffredinol yn y gewynau, diffyg arcliwaetli. dolur y galon, poenau yn y cefn. poen yn y pen, a neuralgia, darfodedigaeth cynarol, pob math o wen- didau benywaidd a hysteria. Tonic ydyw'r peleni hyn ac nid cyffyr rhyddhaol. Nid ydynt JTI bur os r.ad yn dwyn yr enw llawn, Dr. Williams' Pink Pill.? for Pale People, ac f'u gwerthir gan yr hell fferyll- wyr, aclian Dr. Williami Medicine Co.. 46, Holborn- viaduct. London, E.C., am 2s 9c y blychaid, neu chwe' blychaid am 13" 9c, Nid eiddo Dr. Williams ydyw'r peleni werthir yn rhyddion neu o lestri gwydr, a. pheidiwch a derbyn dim ond y rhai fydd mewn anden bine -auedig. ac yn dwyn yr enw llawu fel y desgrifir uchod.

Nis gellir byth foddhau merch yn erbjTi ei hewyllys. Anfynych adrcf pan y bydd eu he'sieu.—Cj-feillion a gwlawleni. Y mae y meddwl hwnw na bj'dd yn foddlawn ar ei sefvllfa yn boenydiwr iddo ei hun. Pa bryd y mae dyn mewn gwirionedd dros ei ben a,'i glustiau mewn dyled? Pan y mae heb dalu am ei wig, wrth gwrs. Beth sydd yn rhwymo dau berson yn nghyd, ac eto nid ydyw JTI eyffwrdd ond ag un o honynt?—Y fodrwy briodasol. Fe ddywed Wil Jones mai y rheswm ei fod yn parhau yn hen lane ydyw, am nad ydyw ei dy yn ddigon mawr i gynwys y canlyniadau.

YD. LLLNDAIN, Dydd Llun (Chwefror 20ain).— V CAR^CFNIM^W? gWeniti1 'Tn sefjdlog, a phrisiau y artrtfol ar tramor 3c y chwarter uwch nar m ythnos ddiweddaf. Marwaidd oedd blawd- Monr S, 3 n g^«r/thU T" 01 2°/6 sach- Haidd Mor Du at falu,18/- y chwarter ex-quay. Ceirch heb gJfaewidiad Y Libau du, 15/6 /chwarter Yr Americaiiaidd cymysgedig yn brin. Indrawn Amencanaidd .cymysgedig, 18/3 y chwarter; a'r crwn bjchan,-18/6—y ddau yn ex-shiu LERPWL, Dydd Mawrth (Chwefror 21&in).- Yr oedd gwerthwyr gwenith yn gofyn Ac y can- p^-s yn chwaneg nag yn marchnad dydd. Gwener ond galw cymedrol oedd am dano. Dim gwenitli Oaliffornaidd yn y farchnad. Prisiau blawd vn sefvdlog, ond tawel oedd y fasnach. Ceirch a blawd ceirch yn dawel iawn. Indrawn Yr Amencanaidd cymysgedig goreu, hen, 3/8; eto. 11 -I- newyaa, o i 3/6| eto, Plate, 3/11 Galatz ac Odessa, o /11 i 3/11,1 Onquantina, 4/6 i Z I a 0;ina(1;u(1,1> 5?9 y eanpwys. FfaSaid- aidd, o 28/6 l 28/9 y chwarter. ANIFEILLAtD. DUBLIN, Dydd Iau (Chwefror 16eg).—-Heff- rod a bustych tewion yn gwerthu yn ol o 54/- i 56/- y 112 pwys eto, eilraddol, 46/- i 52/ Myllfc tewion, c i 7c mammogau, 5c i 6c lloi goreu, o 72-C i 8gc eto, ls-raddol, o 4c i 6^c y pwys. >Vyn, o 30/-i 35/-y pen. 1 3 (Smithfield). Dydd Llun (Chwef- ror 20ted).—Cyflenwad gweddol o wartheg yn y farchnad. Galw cymedrol a ffynai, yn ol prisiau diweddar. Biff Ysgotaidd goreu o 4/4 i 4/6 yr wythpwys. Dangoswyd cyflenwad gweddol o dderaid hefyd, ond tawel oedd v fasnach yn ol prisiau yr wythnos ddiweddaf. Y Downs goreu, o 5/6 i 5/8 yr wythpwys. Y fasnach mewn lloi yn dal yn debyg yr un fath. Anifeiliaid yn y farchnad —Gwartheg 1540, defaid ac wyn 9480, a lloi 15. LEiRPWL, Dydd Llun (Ohwefror 20fed).-Yr oedd y cyfienwad o ystoc yn llai na'r wythnos ddiweddaf. Araf oedd y galw, ond y prisiau yn twy cadarn, yn enwedig am y gwartheg goreu. Y fasnach rywbeth yn debyg yr un fath am v defaid Cheviot goreu. Mathau eraill yn anhawdd eu gwerthu ac yn is. Biff. o 4-c i 6l-c y pwys; defaid 42ci 84c y pwys. Yr oedd yn y farchnad Gwartheg 894, defaid 3609. GWRECSAM, DyddLlun (Chwefror 20fed).— Yr oedd cyflenwad pur dda o ystoc yn y farch- nad a chan fod y prynwyr yn weddol luosog, cafodd pethau eu clirio yn dda vn ol prisiau bodd- haol. Gwerthai biff yn ol o 51C i 6l y pwys mutton, o 7c i 8c a Hoi, o 7e i 8c. Buchod 1 aeth yn gwerthu i fynv i 20p y pen, ac vr oedd heffrod yn gwneud yn dda. Aethai rhai lloi magu i fyny i 54/- y pen. Gwnaed masnach dda mewn moch. BIRMINGHAM, Dydd Mawrth (Chwefror 21ain).-Yr oedd y cyflenwadau o ystoc yn weddol helaeth heddyw yn Birmingham, ond galw tawel oedd am danynt. Gwartheg sir Hereford, o 6c i 62C y pwys mathau eraill, o 4c i 5I; mutton, o 5c i 8c a lloi, o 7c i 8e y pwys. Moch baewn, 2 2 o 7/6 i 7/10 yr 20ain pwys; pyre, o 9/- i 9/6; a hychod, o 6/3 i 6/6 yr 20ain pwys. SALFORD, Dydd Mawrth (Chwefror 21ain).— Yr oedd lleihad o 300 yn nifer y gwartheg, ond cynydd o 250 yn nifer y defaid, ar yr hyn oedd yn y farchnad yr wythnos ddiweddaf. Nifer vr ystoc a ddangoswyd —Gwartheg 2285, defaid 7443, lloi 163, a moch 87. Prisiau: -RifF, o 5c i 6 y pwys defaid, o 6c i 8gc lloi, o 4-1c i 9e y pwys moch, o 7/6 i 8il- yr ugain pwys. GWAIR A GWTJLLT. LERPWL, Dydd Sadwrn (Chwefror 18fed).- Hen wair, 2/9 i 4/3 y eanpwys (112 pwys) gwellt gwenith, 1/3 i 1/6; gwellt ceirch, o 1/3 i 1/9 y 112 pwys. TATWS, MA IP, etc. LERPWL, Dydd Sadwrn (Qhwefror 18fed).- Maip, 21/- y dunell. Tatws —Giants, o 2/2 i 2/4 main crops, o 2/8 i 3/2; Bruce, o 2/4 i 2/9 y 112 pwys. Maip, o 8c i 1/- y 12eg bwns. Y sweds, o 1/3 i 1/6 y 112 pwys carrots, 2/9 i 3/6 y 112 pwjs wynwyn cartrefol, o 6/3 i 7/ eto, tramor, o 4/6 i 5/6 112 pwys. LLLDAIN, Dydd Sadwrn (Chwefror 18fed). lr oedd y cyflenwadau o datws yn marchnad- oedd y Borough a Spitalfields yn ddigonol i gyflen- wi anghenion y prynwyr, gan nad ydyw y galw yn fawr ar hyn o bryd —Abundance, o 65/- i 70/- v dunell; hebrons gwynion, 65/ Regents cynar, o 60/- i 65/ Reading giants, o 55/- i 70/- mag- nums, o 55/- i 60/ Bruce, 55/- i 70/- up-to- dates, o 60/- i 75/- eto, maincrops, o 75/- i 80/ blacklands, 55/- i 60/ a German, 55/- y dunell. YMENYN. CORK, Dydd Mawrth (Chwefror 21ain).—Firsts 112/- y 112 pwys seconds, 95/ fourths, 73/ fine mild, 100/ Yr oedd 40 o firkins yn y farch- nad. GWLAN". BRADFORD, Dydd Llun (Chwefror 20fed).— Er fod llawer yn bresenol, nid oedd rhyw lawer o ysbryd anturio mewn prynu gwlan i'w ganfod. Ymddengjrs fod y farchnad wadi cyrhaedd pwynt sefydlog mewn perthynas i'r prisiau, ac y mae y fasnach a wneir o'r nodwedd gyffredin.

Marcfcnadoedd Cymreig, &c. BANGOR, Friday, 12 Noon. MEAT, BUTTER, and B GGS -Fresh butter, 1/4 and 1/5 per lb. fresh eggs, 12 for 1/- Irish. Danish, and Canadian butters, 1/- to 1/3 per lb. beef, 6d to lOd per lb. mutton, 7d to lid per lb. pork, 6d to 9d per lb. ham, 5d to 8d per lb. bacon, bd to 8d per lb. fat pigs, 3!d per lb. FISH, POULTRY, and GAAIE.-Fowls, 3/6 to 4/6 per couple ducklings, 5/- to 6/- per couple hares, 2/6 to 3/6 each rabbits, 1/6 to 2/- per couple pigeons, 1/- to 1/4 per brace wild ducks, 4/- to 5/- per brace ducks, 5/- each turkeys, 6/- to 12/- each; salmon, 3/- per lb. soles. 1/4 to 1/8 per lb. red mullet, 1/- each turbot 8d to 1/- per lb. brill, 8d to lOd per lb. halibut, 6d to lOd each; lemon soles, lOd per lb. plaice, 4d to 6d per lb. whiting, 4d to 6d per lb. dabs, 4d per lb. gurnets, 3d per lb. hake. 4d per lb. skate, 4d per lb. cod. 3d to 6d per lb. haddocks, 4d per lb. lobsters, 2/- per lb. shrimps, 5d per pint. AMLWCH, Saturda:r. Fresh butter, 1/2 per lb. Welsh pot butter, 1/- per lb. Danish butter, 1/- per lb. fresh eggs, 16 for a 1/- beef (Welsh), 7d to 9d per lb. do., foreign. 4d to 7d per lb. mutton. 7d to 9d per lb. do., foreign, 5d per lb. pork, 6d to 8d per lb. chickens. 3/6 per couple fowls. 1/4 to 1/6 each ducks, 4/6 per couple rabbits, 2/- per couple cod, 2d per Ib, potatoes, 5/- per sack (28 lbs. for 1/-) carrots, Id per bunch turnips, Id per bunch Welsh honey, 1/3 per lb. CARNARVON, Saturday. -Fresh butter, 1/2 to 1/3 per lb. fresh eggs, 12 to 14 for 1/- beef, 6d to 8d per lb. mutton, 7d to 9d per lb.. lamb. 7d to 8d per lb. veal, 5d to 7d per lb. ham, 3d to 1/- per bacon, bd to 8d per lb. potatoes (new), d per w, cabbages, 2d to 2jd each cauliflowers, 3d to 3 £ d each cucumbers, 4d, 5d, to 8d each; mellons, 4d, 5d, to 6d each tomatoes. 8d to lOd per lb. rabbits, lOd. 1/ to 1/2 each salmon. 1/- to 1/2 per lb. ■:oles, 1/ 1/2, to 1/4 per lb. lemon soles, 1/1, 1/2, to 1/6 per lb. plaice. 4d, 5d, to 6d per lb. skate, 4d, 5d, to 6d per lb. haddocks, 4d, 5d, 6d, to 7d per lb. DENBIGH, Wednesdaj-.—Wheat, 9/- to 9/3 bar- lej', 9/- to 9/3 oats, 5/6 per hobbet; fowls, 3/- to 5/6 per couple fresh butter, 1/5 per lb. ditto, small pots, 1/2; ditto, large pots, lid per lb. eggs, 13 for II- potatoes, 5/- to 6/- per hobbet; oatmeal, 2d per lb. LLAIV GEFNI, Thursday.—Fresh butter, 1/3 per lh, fresh eggs, 16 for 1/- beef, 6d to 9d per lb. mutton. 8d to lOd per lb. pork, 6d to 3d per lb. fat pigs, 3d per lb. porkcts. 12/- to 16/- each black oats, 15/6 per quarter fowls, 1/6 to 2/- each ducks. 2; to 2/4 each. PWLLHELI, Wednesday.—Fresh butter, 1/- to 1/1 per lb. fresh eggs, 16 for 1/- beef, 5d to 8^d per lb. mutton. 7^d to lOd per lb. pork, 6d to 81 per lb. fat pigs, 3d to 3;J per lb. porkets, 14/- to 15/- each; potatoes (new), Id per lb. carrots, 1d per lb. turnips, Id per lb. parsnips, ld per lb. celery. 3d and 4d per stick tomatoes, 8d to 9d per lb. apples. 3d to 4d per lb. fowls, 1/6 and 1/9 each hares, 2/6 and 2/9 each; rabbits, lid and 1/1 each wild ducks, 3/6 per brace ducks, 2/- and 2/3 each. RUTHTN, Monday.—Wheat, 9/- to 9/6 per hob- bet; barley, 8/- to 10/- oats, £ > to 6/- per hobbet; fresh butter. 1/3 to 1/4 per lb. fowls, 3/- to 4/- per couple ducksj 4/- to 5/6 per coupk; eggs, 12 to 13 for 1/

r principal Welsh Pairs. DENBIGHSHIRE. Eglwysbach February 24. vV rexham February 6, 13, 20, and Llangollen February Z8. Ruabon February 24. FLINTSHIRE. CaerwyB February 28. February 28. MERIONETHSHIRE. £ laDdri,I° Februarv 25. Towyn Februar^ ij5. • MONTGOMERYSHIRE. Llanbrynmair (Wyunstay Anns) Februarv 27. Febru*vj 23. iJarndloea February Februarv Z4. iNeWtOWn 'JO "aJ.f.. U<I:I./ CJO. INOTE,We have carefully compiled the abow datesi, 1tut we are in no way responsible for any inac- curacies whioh may happen.

= Local Tide Table- — —— FEBRUARY. Mom. Even. Height. n-r rpu h. rn. ft. in. 23 Thursday l0 25 10 41 l5 4 24 ,lnday 10 57 n M 25 Saturday n 29 n 44 f, a 26 Sunday 11 59 27 "0 Mondav 0 15 0 29 18 8 28 Tuesday 0 44 1 0 18 7 N-B. The above Tide Table is computed for the £ ort of Liverpool; for Bangor the time of High Water is twenty-five minutes earlier for Beaumaris twenty-seven minutes earlier; for Carnarvon two hours and five minutes earlier for Llandudno twenty minutæ earlier; far Rhyl twenty minutes earfier.

'Of Shipping. CARNARVON. Arrivals. -Prinec, Ja Ja, s.s., Evans, Liverpool Oiristiina, s.s., Griffiths, do.Elizabeth, Jones, Newport (-Aioii.) Craigriair. s.s., Wil- Iiams, Liverpool.Daniel, Thomas, Portinllaen Lady Bessie, s.s., Roberts, Liverpool Victoria, Boyer, Runcorn. Iris, s.s., Monk, Liverpool. Ann, Lloyd, Beaumaris. Sailings. --Gw ladys, Humphreys, Felixtowe Christiana, s.s., Griffiths, Liverpool. Craignair s.s., Williams, Penmaenmawr.Prince Ja Ja, s.s Evans, Liirerpool Kite, Jones, Portinllaen Lady Bessie, s.s., Roberts, Liverpool.Iris, Monk, I enmaenmawr. Waterloo, Joaes, Llan- elly. PORTMADOC. Arrivals.-Edwin, Pugh, Glasgow.Marmion, s. s., Anderson, Cardiff. Glanogwen, Davies, 13riHtoL.. » s.s., Roberts, Liverpool.. Sailings. Patra, Ellis, Copenhagen.Marmi- on, s.s., Anderson, Barrow-in-Piirness Rebecca, s.s., Roberts, Liverpool.Ed. Windus, Williams, liarbtirg Dai,id Morris, Morris, do.Tyne, Green, do. Ebenezer, Ellis, Portsmouth.Eth! I £ mbe Chard' HarburS-I^sa, Ceilings,

Hunting Appointments. THE ANGLESEYHMIRIERS^ will meet on Saturday, February 25th Penmynydd Almshouses at 11.30.

Geiiedigaeth*ii, Priodasa I. Marwolaethau. GENEDIGAETHAU. ERAM'2' 16- 13' Priod Mr ^'ger Owen Tv Draw, Wyddgrug, ar fab. y PRIODASAU. Evans—Jones.—Chwefror 8„ gan y Parch R.. Price curad Eglwys fc>t Cybi, Caergybi, T. Isaac Eva^' Vafley7"0 1WI% a lMiss Jones, Bull Inn, Valley. Hughes—Owens.—Chwefror 14, yn Nghapel Dinas, Llangefm, gan y Parch R. Thomas Llanerrhv med|, Mr William Lloyd Hughes, Belle Vue Ban" gor Uchaf, a Miss Elizabeth Owens, Rhos' Pen rhosllugwy, Anglesey. Owen-Preiider,fast.. -Chwefror 10, yn swyddfa'r cofrestiydd Bangor, gan Mr Lewis Morris, Grif- fith Owen, 69, Ambrose-street, Hirael, Bangor, a Isabella Prendergast, Harwood Leek-road, Buxton. MARWOLAETHAU. Ellis.-Chwefror 10, yn 35, Park-street. Lerpwl Alice, merch hynaf Richard ac Isabella Ellis. Hughes.-Chwefro-r 9, yn 140, Adelaide-rout, Ler- pwl, Jolm, anwyl briod Elizabeth Hughes, yn 50 mlwydd oed. Claddwyd yn Mynwent Toxteth ddydd LInn, v 13eg. Hughes —Yn 10, Laburnum-road, Fairfield, Lerpwl, Elizabeth Hughes, yn 49 mlwydd oed. Jones. -Cliwefrcr 8, yn 1, Canning-street, Birken- head, Jolm Jones, yn 82 mlwydd oed. ^e,n-T°VW^fror 11, vii Pool-side. Caernarfon, Mm Elizabeth Owen, priod Gritfitli Owen, confection- er yn ngwa.sanaeth y Mri Lake a'i Gyf. Roberts.—Chwefror 10, yn Eryri-terrace, Caernarfon Hugh, plentyn Mr Robert Roberts, yn ddeng wyth- Roberts. -Chwefrox- 14, yn 25. Williams-street, Caer- narfon, ar ol byr gystudd, Mrs Elizabeth Roberts gweddw y diweddar Mr Morris Roberts, lledrwr, Caernarfon, yn 76 mlwydd oed. Roberts.—Chwefror 10, yn Lerpwl, unig blentvn Mr Robert Thomas Roberts (mab Mr Evan Roberts, Tryfan Isa, LIansana.n). yn chwe' mis oed., Williams. —-Cliwefror 12, Mrs Williams, priod Mr John Williams, butcher, Pool-street, Caernarfon. William- -Williaras.-Cliwefror 11, yn Roe Erwy, Llanelwy, illar-y J. Williams (gweddw y diweddar" ivir i nomas yviiiiuins, or un ilc), yn £5 mlwydd oed. Williams.-Chwefror 11, yn 103, Alwyn-street, ler- pwl, priod Henry Williams, yn 27 mlwydd oed.

Tan Mawr y.i Wilkesfcarre, America. Wilkesbarre, Pa., Ionawr 30. Boreu dydd Mawrth torodd tan aHan am bump j-n y boreu,. pan oedd y mwyafrif o'r trigolion yn mreicliiau ewsg. Deffrodd miloedd ar fiys gan swn v gloch dan yn galw allan holl nerth peirianol y ddinas,, pan y caed lod adeilad hardd Osterhout, o bedwar uchder, ac ynddo ar y llawr isaf chwech o fasnach wyr ac oddeuta ugain o bersonau vn oadw swyddfeydd yn v rhanau uchaf. a rhai yn cysgu yn eu liyitdelloedd. Llosg- odd yr adeilad er pob j-mdrech. a oholbvyd UH bj'wyd, sef Joseph Moore, heddgeidwad dirgelaidd, ag oedd newjald fyned i'w wely f.ianer awr cyn i'r tan dori allan. Methwyd nlyncd ato gan rvm y ffiaman. Gan fod y tan wedi tori allan mewn sych- nwyddau, cafodd yr elfen dalllllyd v fath nerth fel na alhvyd ei orclifygu cyn iddo ddifa, y bloc a"i gyn- wjrs. Yr oedd chwech o fasnacliwjT- ar y llawr isaf ac un ariandy. Llwyddwyd i achub. y llyfrau. Oaf- odd cj'freithwvr a phrolfeswyr ddian^fa gj'fyng; nn o honynt yw It. D. Evans, j"r hwn oedd newydd gael ei dderbyn JTI aclod o'r bar. Mae ef yn yr ",bytty- Cynny ei-itill a waredwyd jrdjmt Dr. D. J. J. Mason, a'i frawd, Georore E. Mason, a William Lewis, ath- rawon cerddorol, a Thomas D. Harris, teiliwr. Yr oedd y mwyafrif o'r tenautiaid yn cario insurance, er t hyny Imldant yn gollcdwyr mawr, ond eraill heb yr f un cent, ar gvfer eu colledion. Amcangyfrifir y golled vn $225,000; yswiriant,$150„000. Yr oedd yr adeilad llosgedig yn eiddo oiiiasyduion y ddinas, ac yn cael gofalu am dano gan ymddiriedolwyr Jlyfr- gell gyhoeddus j* ddinas, bwrcaswyd ag arian y bon- eddwr Osterhout, JT hwn a gyfranodd ef a'i briod at y fath weithred iiaellonus ac clusengar. Nid oedd iddo blant. Gwneir pob brys i glirio er m-.vyn cixb t adeilad arall. Cafodd amryw adeiladau eraill eu- I niweidio yn fawr heffd.

Pe gwnai cyfoethog a lliiawd ond newid sefyllfa- oedd a TU jcliydig amser, gwr aent ddeall eu gi'j-di.i yn well byth wed'yn, a rhoddi i fyny i'w gwahanok golliadau. Nid .ydyw yn llawer o syndod fod dynion irmr fynych yn dwoyd anwiredd, pan y gwelant gyniaini. o elynion a wuaut- iddynt eu hunain drwy ddweyd y gwir. ArgrMpbwyd a Clyboedd-,vyl dros y North Wales Chronicle Company, Limited, gan David Williams, I yn y "North Waies Chronicle" a'r "Gwa £ a" Print- ing Works, Caxton House, High-street, Bangor, yn Miilwyi Bangor, yn Sir ae yn wyùd- fa v "Clorianydd," Bridge-street, uiangsdfoi, y* Mhlwyf Iilan^efni, Sir Fon. c.lohn WUI. -.tu% Dydd Tau, Chwefror 23, 1899,