Y Clorianydd

Nodion Amaethyddol,&c. Yohydig esmwythyd ydym wedi gael oddiwrth y gwlawogydd paithaus sj-dd wedi bod yn nod- weddiad,(of o'r yohydig wythjiosau diweddaraf, ao y mae'r gweatihrediadaui aJlanol ar ol yn ddif- eifeL Dywed cyfoesolyn am aohoo yd dyfwr mewn rhan gydmarol syoh o Loogr, yr hwn oedd yn parotoi i ddymu ar Hydref 26oin, ond atal- iwyd ef gan y gwlaw, ac er ei fod yn parhau mewn oyflwr o barodrwydd, bu raid iddo aros am chwech wythnos. Yn y oyfamser, tra y gadewid yr "elevator yn segur, gorchuddiwyd ef a thy-fia-at cryf o yd gwyrdd o'r gTawn a ad- awyd yn y craciau. Mae yr egwyddor o ffidio oeffylau ieuainc yn dibynu ar yohydig reolau arweiniol y rhai y gellir yn hawdd eu deall. Sefydlir y rhai hyn yn benaf ar gymeriad cyfansoddiadol yr ebol. Hae"r holl anifeiLiaid ieuaino yn galw am fwy o ffid na rhai hynach yn ol eu pwysau byw. Hefyd mae arniynt eisiau math hollol wahiainol u fwydydd. Mae esgyrn oeffyl Hawn dwf, er engraifft, yn gyflawn, ao nid oes eisiau eithr y cyfrpy faeth ag a getidw i fyny ei nerth a ohynal bywjfl. Ond nid ydyw yn wir, pan fydd ceffyl wedi gorphen tyfu, fod ei esgyrn wedi eu gwneud unwaitih m am byth. Y cyferbytr4ol hollol ydyw y gwirionedd. PJiaid i'r esgyrn gael y cyfryw faeth ag i ddal i fyny unrhyw wastraff ynddynt drwy waith yr anifail. Moo cwrs o dreulio, fel y gwyddis, ar y cymalau aeffeithir arnynt gan holl bwysau a "force" yr anifail yn mhob symud- ioo; ond llawer mwy pan y bydd yn gweithio, neu hyd yn nod redeg, ao y mae y ffaiith hon yn un o'r rhesymau arwemiol paham yn achos rhed- eg-faroli., yn gfsbal a cheffylaa gweithio, y dylid ystyried yn faarwl yr ymborth a roddir iddynt. Mae y fuwoh a adnabyddir wrbh yr enw "Ayr- shire" yn ddiweddar wedi agor iddi ei hun farohnad newydd pa un a all ddadblygu i ffyn- honell o gryn elw. Mae ymwelydd diweddar o Japan wedi dyohwelyd i'r wladhono gyda nifer o wartheg a theirw Ayrshire, wedi 4m dewis o yrroedil da. Mae y brid hwn wedi cael ei dreio yn barod mewn amryw wledydd ao o dan wahan- 01 amgylchiadau o hinsawdd a phorfa, ac nid ydyw hyd yn hyn wedi methu cymhwyso ei hun ao i gadw i fyny ei chymeriad fel buweh gref a t da am roddi llaeth. Yn y cyfamser fe aaif heb "riVal" yn ffafr llaeth amaethwyr de-orllewin Ysgotland, a gwellhant flwyddyn ar ol blwyddyn mewn gwerth a defnyddioldeb. Nid oes dim cyfnewidiad ymarferol i'w gof- nodi yn marohnad y gwenith yr wythnos ddi- weddaf, gan fod y cyfartaledd yn dal yr un fath a'r wythnos gynt, ao yn ol pob tebyg yr oedd y "deliveries" yn ddigon i gyfarfod a'r gofyn. Mewn araeth ddiweddar gwnaeth Mr Chaplin yn bur eglur i'w wrandawyr na ellid cynyrchu gwenith yn broffidiol yn ol 27s y peg, fel nad oes gan amaethwyr yn -)-rclal Yeovil ond y cysur tlawd o wybod eu bod yn cyfoethogi eu cyd- wladwyr ar draul eu llogellau eu hunain pan yn gwerthu eu grawn am 23s 5c y 480 pwys, pris yn ol pa un y gwnaed bunes yn marchnad Yeo- vil ar Rhagfyr 8fed. Dyma fel yr ysgrifena gohebydd i'r "Police Review" ar y pwnc. o ddyrchafiad heddgeidwad- ol yn Mon —"Yr ydym rd, fel heddlu bron yn sicr nad ydyw y Oydbwyllgor Beddgetidwadol yn gwybod sut yr a "promotion" (dyrchafiad) yn Mon. Nid a drwy "seniority," ymddygiad da, na ehymilwyrfder. Fe a yn gwbl yn ol ffansi. Gall heddgeidwad gael ei ddirwyo, ao nid am y tro cyntaf, ac mewn ychydig aniser gall gael dyrchafiad, ao mewn ychydig fisoedd fe all gael ei ddyrchafu draohefn i iadd uwch, dros benau dyniotn wedi rhoddi mwy o wasanaeth, ao heb ddim difrifol yn eu herbyn, y rhai na ddirwy- wyd hyd yn nod unwaith,,a ptha rai sydd ynhollol gymhwys i'r safle. Nid ydwyf yn gwybod am unrhyw heddlu gyda'r fath radd o ddyrohafiad, mewn ffaith, nis gwn am unrhyw "force" a ddvr- chafa ddynion o dan ddeuddeng mis ar cl eu dirwyo mewn Pwyllgor Heddgeidwadol di- weddar. Caniatawyd dyrchafu y dynion mwyaf haeddianol, cyn eu hamser, gan y rhaid i ni wasanaethu dwy flynedd yn y trydydd dos- barth, tair blynedd yn yr ail ddosbarth, a phum' mlynedd yn y dosbarth cyntaf--gwna hyn ddeng m'-Ynedd--dwy flynedd yny "second class merit," ac yna "first-class merit," ond yni- ddengya fod prinder mawr o ddynion cymhwys yn yr heddlu, oblegid dyrchefir dynion o'r "second-class merit" gydag ychydig fiynyddoedd o wasanaeth. Yr hyn a siaredir yn yi heddlu ydyw mai agoriad i ddyrchafu un neu ddau o ffafr-ddynion i ben yr ysgol yw, fel y gallant godi dros benau dynion gwell-dynion sydd wedi bod y:n gafalu dros ,orsaioedd he-ldgeidiv.vlol am fiynyddoedd, a'r rhai sydd wedi cerdded "beats" yn y wlad am ddeng awr yn ddyddiol, ar y Sul bedair awr, 64ain o oriau yr wythnos, ac yn mihob math o dywydd. I Yr ydym ar drothwy nid yn unig blwyddyn o, newydd eithr canrif newydd, ao yohydig sydd yn fyw sydd wedi cael y fraint o weled gwawr- iad canrif. Nid oes llawer i ddweyd am am- gylckadau Mon yn ystod y flwyddyn sydd bron ar dranc, oherwydd ni ysgydwir ein hynys a rhyw gyfnewidiadau mawrion. OnJd eSallai y gwel 1901 rai digwyddiad.au pwysig yn cymeryd lie yn ein plitth. Nid oes dadl nad agorir gwaith mawr yn Nghaergybi yn ystod y flwyddyn new- ydd. Efallai, hefyd, y gwelir y "cerbyd tan" yn ihedeg o Holland Arms i Draeth Coc-h. Hyd- erwn, hefyd, y gwelwn ymdrechibn y Parch Evan Jones ac eraill i gael glo o ymysgaroedd yr hen Ynys yn catol eu coroni a llwyddiant eyn I fydd blwyddyn gyntaf y ganrif newydd wedi myned all an. Fodd bynag, am y gwelliantau hyn, eiddunwn i'n darllenwyr niferus FLWYDDYN NEWYDD DDA A LLWYDD- AN I-, S.

Y Dadforion I 0 gynyrchion amaethyddol i'r Deyrnas Gyfunol yn ystod yr wythnos oedd yn diweddu Rhagfyr 15fed, 1900. 1 ^jnifeiliaid Byw (eu nifer yn 1900). Bustych, teirw, gwartheg, a lloi, 11,538; defaid ac wyn, 7912. Cig Ir, neu Fres.—Gwartheg, o bob math, 81,925 canpwysi; defaid, 48,169; moch, 21,322. Cio; Hallt, neu Amddiffynedig (preserved).—Moch, 137,678 canpwysi; gwartheg, 5843; cluniau moch (hams), 44,267 moch ieuanc, 3535; heb ei ddesgrifio, wedi ei halltu ac yn ir, 10,236; cig amddiffynedig, heb fod wedi ei halltu, 17,247. Cynyrchion y Llaethdy, etc. Ymenyn, 57,699 canpwysi; margarine, 24,372; caws, 47,202; llaeth wedi ei ddwyshau (condensed), 21,580; llaeth a hufen,1103; wyau,408,923 canoedd mawr dofednod a helwriaeth, gwerth 99,081p; cwningod mieirw, 3252 canpwysi; bloneg (lard), 44,191. Yd, Grawn, a Blawd, etc.—Gwenith, 113,730 can- pwysi; blawd gwenith, 419,200; Eaidd, 288,900; ceirch, 215,600; pys, 68,000; ffa, 30,000; yd India, 1,310,900. Ffrwythydd. Afalau, 106,810 cwt. bananas, 19,784; tomatoes, 9348; eurafalau (oranges), 350,197 egrafalau (lemons), 43,763 eirin, 3 pwyseli; gerllyg, 4105 cwt.; grawnwin (grapes), 248; heb eu henwi, 2470. Te" f Tyflys (vegetables).—Gwair, 1595 tunelli; hopvs, 13,780 canpwysi; wynwyn (onions), 177,047 pwyseli; pytatw, 204,496 canpwysi; heb eu henwi, gwerth 12,115p.

Masnach Yd yr Wythnos. Y mae y tymheredd yn parhau yn uchel, ag ystyried y tymhor ar y flwyddyn; ao y mae yr awyr yn llwythog o leithder hyd yn oed yn yr i a.rdaloedd lie nad oes ond ychydig wlaw wedi disgyn yn ystod yr wythnos ddiweddaf. Bydd y tir a'r cnydau beth gwell pe yn cael eu gadael am enyd heb y symbyliad1 a roddir iddynt sran wres a Ileithder. Yn Unol Dalaethau yr America a Canada y mae y gauaf wedi dyfod o ddifrif, ac y mae! yn dra thebyg na bydd yr un dylanwadau ddim yn faith yn cyrhaedd hyd atom ninau. Yn y Werin- iaeth Arianin y mae y cnwd gwenith yn well yn y rhanau tymherus o'r wlad nag yn y rhanau poeth- ion yn fwy i'r gogledd; ac am hyny, bernir na ddechreua y samplau goreu ddyfod drosodd hyd! Mawrth, neu hyd yn oed ganol Ebrill. Bu y ffaith ddarfod i wanwyn llaith gael ei ddilyn gan wres angerddol ffafrio llawer ar dyfiant chwyn, ac hefyd dyfiantj amhriodol y gwenith ei hun. Nid yw Chili yn debyg o feddu unrhyw samplau i'w gyru ymaith. Yr amcangyfrif o r cnwd indrawn yn Ngweriniaeth Uruguay ydyw 347,500 o chwarteri. Y mae yr abseuoldeb o ystadegau o'r wlad hono yn gwneud i y newydd hwn yn un dyddorol. Hwyrach y gellir diisgwyl am adroddiadau am y cnwd gwenith hefyd oddiyno yn y flwyddyn 1901. Am fod ganddynt gymaint o arfordir rhagorol, dylai yr Uruguayaid wneud masnach uniongyrchol helaeth ag Ewrop, ac yn enwedig a'r Deyrnas Gyfunol. Yr oedd cryn brysurdeb i'w ganfod yn Mark Lane yn ystod yr wythnos ddiweddaf; ond ychydig gyf- newidiad a fu yn y prisiau, am fod mwy o awydd yn cael ei ddangos i werthu nag i brynu. Dywed y pobyddion mai ychydig o ofyn oedd yr wythnos a aeth heibio am fara; ao y mae yr hin yn parhau i ddylanwadu ar y gwerthiadau. y chydj fasnach a wnaed mewn indrawn, am fod cryn lawer o gyflenwadau newyddion yn cael eu disgwyl drosodd o'r America. Gwerthai ceirch yn hytrach yn well nag arfer. Prynodd y Llywodraeth gryn lawer o geirch Rwsia a'r America. Nid ydoedd y dadforion yn yltod yr wythnos ddi weddaf yn fawrion mewn cymhariaeth.

Esgob Llanelwy a Dirwest. Traddododd Esgob L bin el wy araeth feistrol- ga.r ar ddirwest y dydd o'r blaen, yn yr hon y oymhelai ar fod i'r hyn a gynygid gan Esgob Oaerlleon gael ei roddi mewn gweithrediad cyff- redinol. Oynllun Esgob Oaerlleon ydyw sef- ydliad cwmniau i brynu tafarndai mewn gwa- hanol ardaloedd, eu cyflenwi a'r gwirodydd a'r ymborth puraf a goreu, a'u goood dan lywodr- aethiad arolygwyr ma.nwl a gonest, y rhai a ofalant na chaiff neb yfed i ormodedd. Mite tafarndai o'r fath yn cael eu carlo yn mlaen mewn gwahanol ranau o'r Devrnas, ao un yn St. Fagan's, gerllaw Caerdvdd, a dywedir eu bod yn llwyddiant pexffaith.

e f f Y Pwnc o Ly woaraoth Led i Amlwch. j GWRT HWYNEBITR. OYNLLUN. Ymwelodd y pwyllgor benodwyd gan Gynghor Sirw MOlD ag Amlwch am yr ail waith, brydnawn ddyddGwener, i yoty-ried y mater hwn. Oynhal- iwyd yr ymchwiliad hwn yn yr Assembly Room, uwchben siop y Mri Thomas Lewis a'i Gyf. Llywyddid gan Mr J. Rice Roberts, ao yr oedd hefjd yn bresenol Mri Harry Clegg, Hugh Thomas, J. N. Thomas, a J. Lloyd Griffith, clerc yr heddwch. Ymddangosai Mr S. R. Dew dros Gynghor Dosbarth Gwledig Twroelyn, a Mr W. Thornton Jones dros y Pwyllgor Plwyfol. Dywedodd Mr Jones ei fod yn bwriadu gosod o'u biaenau nifer o resymau paham na ddylid caniatau cais Gynghor Dosbarth TwTcelyn. Tybiai ef y gwyddai y Pwyllgor Plwyfol lawn gystal a'r Oynghor beth. oedd angenrhcidiau y dref. Nid oedd y plwyf yn awyddus am allu- oedd ychwanegol fel y cynygiai y Oynghor Dos- barth wthio arnynt. Dadleuai ef fod y Caiff mewn gwrthwynebiad uniongyrchol i'r Ddeddf. Yr oedd y Ddeddf yn naturiol yn un o lywodr- aeth leol, ond nid ymreolaeth. Yr oedd trigolion Amlwch, gyda mwyafrif gorlethol, wedi datgan eu boddhad gyda thrafniadlltU y Ddeddf, ac ni ofynent am ddim pellach. Am ryw reswm neu- gilydd yroedd y Oynghor Dosbarth wedi ei ys- tyried yn flit i feddwl nad oedd gan Amlwch ddigon o alluoedd i lywodraethu y plwyf. Y pwSIÍt v dymunai bwyso ar y pwyllgor ydoedd nad oedd yn bosibl i ddyn o'r tu all an wyb'od cystal a'r trigolion beth oedd angenrheidiau y dref. Parthed y carthffosydd fe gostient y swm enfawr o 12,000p. Yr oedd y dref yn lberffaith glir oddiwrth afiechydon twymynol. Dyweddd y byddai y gost o gael carthffosydd a gwaith dwfr y swm enfawr o 15,000p neu 20,000p. Nid oedd Amlwch yn waeth yn y cyfeiriada.u uchod nai threfydd eraill yn Mon. Hyderai ef y byddai i'r pwyllgor, pan glywent y tystion a alwai, wmeud adroddiad yn erbyn y cais. Yna galwodd ar o Cadben Lewis Thomas, yr hwn a ddywedodd ei fod yn drio, -;onydd yn Amlwch, ao yn gwybod am y dref yn ystod y rhan fwyaf o'i oes. Yr oedd hefyd yn berchenog cwrs o eiddo. Nid oedd ganddo unrhyw reswm i feddwl fod y galluoedd presenol i reoli Amlwch yn ddiffygiol. Yr oedd ganddo reswm i gredu fod teimladau trigolion Amlwch yn erbyn y oynllun. Parthed y cyfleaiwad dwfr, nÏ8 gwyddai am well ffynhon- ell na'r rhai presenol. Gwnaeth gais yn y cyfeiriad hwn ddeudde^neu dair blynedd ar ddeg yn ol. Bu ymchwiliad yr adeg hono, a gwnaeth- ant ymgais i gael cyflenwad o ddwfr mewn lie rhyw dair milldir oddiyno, ond buont yn aflwyddianus. Parthed y carthffosydd yr oedd cyflwr Amlwch yn llawer gwell yn awr nag ydoedd rai blynrddoedd yn ol.—Mr H. Thomas: Nid oes gan Amlwch hawl i godi trethi.—Y Tvst (mewn atebiad i Mr Dew) a ddywedodd ei fod yn yr ymchwiliad blaenorol, ao eisteddai wrth oehr Mr Fanning, yr hwn a rrnddangosai dros y dref. Yr oedd ganddo dystiolaeth i'w rhoddi, ond yr oedd ar y pwyllgor eisiau dal eu tren, a ph-a y btiasai i'r boneddigion hyny ei glywed yr adeg hono ni fyddai angecn am iddynt ddyfod vno eilwaith (chwerthin). Ni chlywodd Mr Fanning yn dweyd ei fod wedi oau ei achos. Yr oedd ef (y tyst) wedi byw yn Amlwch ar hyd ei oes, ao yr oedd ganddo fusnes bach yno (chwerthin). Yr oedd gweithiau eraill yno, megis rhai y Mri Hills a'i Fab, y Melinau Oopr, ond ychvdigr iawn o waith yn nglyn a llongwr- iaeth. Credai ef fod Amlwch yn oael ei charth- ffosi yn ddigono. Yr oedd yn aelod o Gynghor Dosbarth Twrcelyn, ac ymbresenolai yn y cvfar- fodydd. Oredai nad oedd wedi colli tri chyfar- fod oddige-rth mewn achosion: o afiechyd yn ei denlu. Nid oedd y Oynghor Dosbarth wedi gwrt.hod gwneud unrhyw beth iddynt erioed. Nid oedd yn cytuno a Dr. Evans fod sefyllfa pethau yn ddrwg yno, eithr yr oeddynt yn llawer iawn gwell nag y buont. Cefiai am gynhwrf o blaid sefydltt Bwrdd Lleol rai blynyddoedd yn ol, ond nid oedd yn meddwl fod mwy na dwsin o bob! yn ffafriol idd". Nid oedd yn barod i gyfaddef fod tomenvdd baw ar ochr y ffordd, na dim ysgarthion gyferbyn a'r lladd-dy, etc. Yr oedd teuluoedd yn falch o brynu pob peth o'r Iladd- dy. Ni wvddai am unrhyw dy yr oedd cais am ei ddraenio wedi ei wrthod a baw wedi croni. Ni wyddai fod earth yn rhedeg i'r Af<m Wen. Nid oedd v cynnun aruthrol hwn wedi cael ei ddwyn yn mlaen gan bobl Amlwch, eithr gan Mr Owen Williams, Oaerdegog, yr hwn oedd yn byw 14eg milldir oddiyno. Ni siaradodd air yn nghylch y carthffosi, eithr y cyflenwad dwfr. ,Y peth cyntaf (meddai Mr Williams) fyddai tynu rhyw eiddo i lawr, ac yna deuai ymwelwyr i'r dref a'i wneud yn bare cyhoeddus, o ba un y gallent weled yr "Atlantic liners" yn pasio. Ond ni aifent wneud allan eu hwlo o'r fan hono yn fwy nag y gallent chwareu (chwerthin). Parthed y dwfr yr oedd ganddynt ffynhonau ar- ddorphog yno. Hyderai y bydd8IÍ i'r pwyllgor wneud eu hadroddiad yn erbyn y cynllun, oher- wydd mai nid pobl Amlwch oedd wedi galw am dano. Os oedd angen am danynt buasant hwy yn Amlwch wedi eu gofyn. Yr oedd ganddo ef "stake" fawr yn Amlwch. Yn y fan hon rhoddodd Mr. Fanning y ffigyran yn nghyloh y pleidleisio. Nifer llawn y pleid- leiswyr ydoedd 723. Yn y dref yr oedd 23 o blaid y cynllun, 200 yn erbyn, a 16 yn neutral; Porth Amlwch, naw o blaid a 220 yn erbyn y rhan Ogledd-Orllewinol, dim un o blaid ac 81 yn erbyn. Yr oedd yn Amlwch er y flwyddyn 1876. "Oofiai gael ei benodi fell clerc y Oynghor Plwyf. Ni fu yr un angen rhaid parthed carth- ffosiad y dref nad oedd wedi ei wneud. Yr oedd y Oynghor Dosbarth wedi gofyn iddynt wneud petliau neillduol, ac yr oeddynt hwy wedi eu gwneud o dro i dro. Yn Ebrill diweddaf dechreuwyd gohobiaeth a'r Cynghor Plwyf parth- ed y cartkffosiad. I ddangos tlodi y dref yr oedd ei gwerth trethianol yn 1890 yn 3581p, yn 1900 3260p Ar y 23ain o Ebrill anfonwyd cais at y Cynghor Dosbarth yn nghyloh traen, a dymunodd yr awdurdod ar i'r Pwyllgor Plwyfol yn Amlwch ei wneud. Oyfeiriasant y mater i 5Vlw y Oynghol; Dlosbatrth gan gynted ag y clywsant am dano Nid oedd ef yn gwybod am ddymuniad pendant am alluoedd ychwanegol i Amlwch. Yn 1885 cynhaliwyd ymchwiliad ar ran Bwrdd Llywodraeth Leol gan Mr Smith yn nglyn a chyflenwad dwfr, a'r diwedd fu gohirio y mater am amser anmhenodol. Er yr adeg honio bu Dr. Evans, o Fwrdd Llywodraeth Leol. yn archwilio y ffynhonau, acad-roddodd eu bod yn ddigonol 1 angenrheidiau y dref.—Yna croes- holwyd Mr Fanning yn galed parthed y canfasio ar y cwestiwn gan Mr Dew. Penodwyd hwynt gan gyfarfod cyffredinol o'r trethdalwyr. Yr oedd y rhain fwyaf o honrnt yn erbyn y cynllun. Nis gallai ef ateb dros both wnaed gan y cam- fMJWyr yn y ffordd o egluro materion. Yr oedd ganddynt bwyllgor plwyfol yn gweithredu o dan y Oynghor Dosbarth Gwladol. Byddai Oynghor Dosbartli Trefol yn araiibynol ar y Oynghor arall, a chaent eu galluoedd eu humin. Wrth gwrs, byddai cost ychwanegol yn nglyn a phenodi swyddagion mewn cysylltiad a ohvnghor. Gall- Emf, roddi rhybuddion parthed gwelliantau iechydol nesillduol. Mewn atebiad i Mr 01 egg dywedodd Mr Fanning eu bod wedi rhoddi rhybuddion, ond nis meddent y gallu i'w gor- fodi. Yr oedd 15eg o aelodau ar y Pwyllgor Plwyfol, a 34ain ar y Oynghor Dosbnrth Gwledig. Allan o'r 34ain hyn yr oedd chwech yn cynrychioli Amlwch. Os gwrfhodent wneud rhyw waith gallent hwy yn Amlwch apelio at Fwrdd Llywodraeth Leol am "mandamus," ond nid oeddynt wedi cael "impasse" o'r math yna. --Mr Olegg: Nid oedd dim yn y llyfrau canfasio yn mynegi beth oedd y cwestiwn.—-Mr Fan- ning Yn y cyfarfod gwnaed ovnygiad i'r perwyl nad oedd "Urban District Ooimoi.l" yn <rvTnhwy« i Amlwch, a phasiwyd ef yn imfrydol. Ni chynvoiw-vd unrhyw weHiant. Yr oedd oddeutu 70 o bobl yn bresenol. Anfonwyd 50 o rybuddion. yn Gymraeg a Sae=nieQr, yn galw v evfarfod, ac anfonwyd v criwr tr«^'>l o srwrnpa*. Yr oedd y 70 yn drethdalwyr. Oafodd y mt.er ei ddadleu yn hynod rydd drwy v dref. Mr J. LNf-tyn a ddywedodd ei fod vn "retiVpd tobarx?om.i st," a phierehenocai beth eiddo vn y dref. AefbL o gwmpas Bethewla-rtreet a M1m; street er cael jajolysriadira v trigolion ar v nvaiiPT. Nid o-,rld angen piglnro peth an, oblefn'd TI o<>dd y trethdalwvr vn deall yn do.R1 ofynid iddynt, ei wneud.—JG^n Mr J. N. Th p"" yr aethom o: aTOfirvlch- dmllai y lxh r byddai yn oi wirio 12,000p. a chred'i llnwer y bvddni raid i ni wario y swm yna. I>vwedais wTthynt am fortio fel y mynemt. Dywed enrt hwythau oil y godygai draul fawr.—Gan Mr Dew: Yr oedd yn breseaol yn y cyfarfod, yn mha un y gwneid areithiau. Olywodd Mr Thomas Pritohard yn dweyd y byddai raid iddynt wario 12,000p. Yr oedd Dr. Jones, Fair-view, y Parch Mr Jones, gweinidog Weeleyaidd, a'r Parch Owen Hughes, gweinidog Methodistaidd, o blaid y oynllun. Ni ddarfu iddo ef ofyn ar ba ochr yr oeddynt. Yi oedd gyda. Mr Pritchard, a gallai ef siarad drosto ei hun. Mr Pritchard a ofynai y cwestiynau, ac ysgrifenai Mr Mostyn yr atebion. Nid oedd yn ooiio beth ddywedai Mr Pritchard. Yn awr daeth Mr Thomas Pritchard ("Yr Hen Graswr") yn mLaen, a dywedodd ed fod wedi myned oddiamgylch gyda Mr Mostyn er mwyn cael syniadau y trethdalwyr. Aethant o gwmpas yn unig er cael gwybod eu syniadau, a deallent hyny. Yr oedd y trethdalwyr wedi j dyfod mor aeddfed yn. eu gwybodaeth o'r pwno fel y deallent ef yn drwyadl. Daethant i wybod am y 12,000p, oblegid ei fod ef wedi nodi hyny mewn araeth yn y cyfarfod cyhoeddus, a dyna oedd amcangyfrif Mr Algeo mewn cysylltiad a chynllum o weithiau dwfr a charthffosydd. Y Cadben John Williams a ddywedai mai ei farn ef ydoedd, nad oedd eisiau unrhyw gyfnew- idiadau yn Amlwch. Ganwyd a magwyd ef yno. Enill odd ei foddion yn Cumberland a daeth yn ol i Amlwch i'w gwario (chwerthin). Nis gallent gael gweil cyflenwad o ddwfr na'r hyn a geid yn awr o'r ffynhonau. Nis gwyddai am unrhyw ffynhonellau eraill oddigerth mewn pellder 0 15eg milldir oddiyno. Nid oedd yn meddwl fod y lie yn myned yn ol yn hytrach na myned yn rul,aen.Gan Mr Dew: Yr oedd y lie yn myned i lawr er pan y daeth ef yno. Ni welodd erioed adroddiad Mr Evan Evans, ac ni wyddai ddim am v lladd-dy yn Amlwch. Yr oedd y dref yn parhau i fyned i lawr, ao nis gwyddai ef beth ddaethai o honi. Byddai iddo ef ymadael os deulti llywodraeth leol yno (chwerthin). Byddai iddo hedeg fel y gweddill o honynt (chwerthin ychwanegol). Cadben Janes a ddywedai ei fod yn arigianydd yn Amlwch, yn drethdalwr, ac wedi ei ddwyn i fyny yno. Yr oedd y boblogaeth yn awr yn llai. Yr oedd 80 o dai yn wa.g yn Mhorth Amlwch, a rhai o'r trethi yn ddvledus. Yn mhellaoh yr oedd y gwerth trethianol yn Had. Gwerthasai rhai pobl dai rhydd-ddaliadol yno am gan lleied a 30p a 60p. Yr oedd y lie yn dlawd, ao eto yr oedd yn un o'r lleoedd iachaf yn y byd. Am y 32ain mlynedd diweddaf bu yn mordeithio o amgylch y byd. Pan yn y gwledydd poethion arferai weddio am ychydig o ddwfr iach Amlwch (chwerthin). Nis gwyddai faint o bobi oedd yn derbyn cymhorth. plwyfol, ond gwyddai fod yno bobl pur dlawd. Nid oedd y cyflogau yn y gweithydd fawr fwy na 2s yn y dydd. Yr oedd yn cofio Amlwch yn llawer iawn mwy llwydd- ianus nag a ydyw yn awr.—Gan Mr Døw: Gwrthwynebai ef y cynllun ar y tir y golygai wario miloedd o arian, ac y byddai y bobl yn analluog i dalu y gost. Os oaent gynghor dos- barth trefol yno golygai gryn gost.—Gan Mr Thornton Jones: Byddai raid iddynt gael lot o "ornamental officers." Oadben William Roberts a ddywedodd ei fod wedi treulio ei holl fywyd yn Amlwch. Nid oedd yn credu fod angen am y cynllun dan sylw, gan en bod yn byw yn un o'r lleoedd iachaf yn y wlad. Yr oedd Amlwch yn well alfan yn awr nag y bu erioed o'r blaen yn y mater o "sanita- tion." Dywedodd boneddwr wrtho y rhoddai lOp iddo am gael dwfr Amlwch iddo i Fan- ceinion. Caent ddigonedd o ddwfr da bob dydd. Gallai fod ychydig bob! ddylanwadol o blaid y cynllun, ond pobl ddyeithr oeddynt gan mwyaf. Yr oeddynt yn Amlwch yn awr, ond gallent hedeg oddiyno unrhyw ddydd (chwerthin). Mr John Jones, yd fasnachydd, a ddywedodd ei fod wedi byw yn Amlwch ar hyd ei oes. Credai y gallent fyned yn mlaen yn bur dda fel yr oeddynt, a dylent fod yn hollol foddion gyda'r trefniadau presenol. Nid oedd dim yn wirio-n-, eddol wallus yn nglyn a'r gwaith dwfr na'r carthffosydd. Nid oedd dim nas gall wit ei gyfarfod a delio lag ef fel yr oeddynt. Yohydig iawn yn well oedd masnach yn awr nag a ydoedd ychydig flynvddau yn ol. Yr oeddynt wedi cael cychwyniad newydd yn y mwngloddiau mewn ffordd fechan, ac yn ychydig welliant yn y Borth. Yn bresenol, fodd bynag, nid oedd yno gynydd sylw eddol. Gwyddai fod y gwerth treth- lanol a'r Twblogaeth wedi lleihau yn ddirfawr. Yr oedd gwaillgofrwydd wedi ffynu yn fawr yno. Bychain iawn oedd y oyflogau, ao yr oedd amaethwyr bychain yn ymegnio er cael dau ben y llinvn at eu gilydd.—Gan Mr Dew: Nid oodd yn credu y byddai i'r cynllun weithio allan yn Ilesol i'r dref. Tybiai nad oedd y galluoedd a, feddent yn awr yn rhy fychan i angenrheidiau y ^Gan Mr Olegg: Oredai fod Amlwch yn un o'r lleoedd iachaf yn y wlad. Mewn atebiad i'r Oadeirydd dywedodd Mr Thornton Jones na ddvmunai alw rhagor o. dystion. Yna anerohodd y llys, gan bwyao ar y ffaith fod y lie yn rhy dlawd i ddwyn y pwysau a olvgid pe y cerid y gwelliantau hyn allan. Yna traddododd Mr Dew anerchiad hyawdl ar y dystiolaeth yn erbyn cynllun y Oynghor Dos- bartbj. Amoan y cynllun ydoedd rhoddi' i Amlwch y gallu i gario allan ei angenrhieidiau, ei hun yn hytraah na dibyniu ar Gynghor Dos- barth Twrcelyn. Yr oedd yn gywilydd i dref o faintioli Amlwch fod yn ddibynol ar Gynghor Gwledig Twrceiyn—(gjwrthwfynebiad)—-vr oedd ef o'r farn fod y dystiolaeth a ddygodd ef yn mlaen yn yr ymchwiliad blaenorol wedi boddhau y pwyllgor. Yr oedd y gwrthwynebiad wedi cael ei gychwyn gyda ohamfvnegiad parthed y draul debygol. Dychrynwyd y trigolion gan y mynegiad y golycrai cael llywodraeth lleol i Amlwch draul o 12.000p. Profwyd fod y myn- eg4ad yn gam arweiniol, ond ni thynwvd ef yn ol (twrf). Amcangyfrifid y gellid gwneud yr holl waith am 6000p ao eto aethpwyd allan gyda'r llyfrau canfasio yn ngofal pobl oeddvnt yn wrthwynebol i'r cynllun. AC f elily yr oedd y llyfr- au yn ddiwerth.—-Oododd Mr Thomas Pritchard i wrlhwyTlebu sylw Mr Dew. ond gan ei bod eisoes wedi dechreu tywyllu gwasgarodd y cynulliad yn nghanol teimladau hynod gymysg.

Bywyd Arferol y Bwc-riaid. (0 "Whitaker's Almanack" am 1901.) Gellir nodi fod amgylchiadau bywyd yn YÐheu- bart-h Affrica a'r Transvaal yn dra gwahanol i'r un- rhyw yn Lloegr neu Gymru, yn enwedig yn y parthau llai poblog. Y mae amgylchiadau'r bobl sydd yn byw yno yn adda.su dynion, o amser eu, bachgendod, ac yn eu cynysgaeddu a llawer o'r cymhwysderau priodol i'r milwr ar faes rhyfel, yn enwedig y marchfilwr, sef goddefiant, craffder, l-parodrwydd, gwyliadwrusrwydd, gallu marchog- aeth yn dda, ac, yn arferol, medrn saethu yn uniawn. Cyfoeth y Bweriaid, o'r rhan fwyaf, yw tir, ceffyl au, gwartheg, a defaid tra y mao anan a moethau yn lied brin. Y maenb oll, mewn llawer modd, yn dilyn bywyd mwy syml, caled, ac iach na'r bobl yn y wlad hon. Ychydig sydd yn dilyn galwedigaethau cartrefol a llonydd maent yn byw yn fwy yn yr awvr-agored. Rhaid iddynt ym- drochu vn galibd yn erbyn anwadaJwch natur yn y gwledydd anwaraidd hyny, ,megis lliiddyfroedd. syched, tanau, ac felly yn y blaen. Y mae digonedd o geffyiau yn rhad, ac nid yw.r .gost i'w cardw ond ychydig iawn. Y" mae pob dyn yn gallu marchog- aeth o angenrhaid, mor fawr yw'r pellder o un fferm i'r llall, a hyny, nid yn unig yn y parthau amaethyddol a bugeiliol, ond, hefyd, tua'r mvrn- gloddiau. Y mae'r cyflogau yn uchel, tia y gellir byw yn rh&d ac, am y dosbarth gwerthiol, llafur- iant bron yn ol hwylusder. Gan fod diffyg mewn llawer o grefftwyr, bydd dynion yn dysgu ym- gymeryd ag amrywiol gelfyddydau. Yn y parthau mwy pellenig, i mewn yn y tir, y mae'r boblogaeth, fwy neu lai, yn grwydrol neu symudol; "biickvrood- men" neu "bushmen," cneifwyr, etc., yn arfer bod yn y cyfryw am adegau meithion, nos a dydd; a chydlt chyda.id o beilliad, ychydig do a siwgr, marchogant am ganoedd o filldiroedd, weithiau drwy wlad hollol anadnabyddus, yn gwersyllu allan y nos, yn trin eu bwyd, ac yn gofalu am eu ceffylau; yn ami, hfyd, ar gefnau eu oeffylau drwy r nos yn gwarchae gyrr o wartheg. Y moo'r fath dduH o fyw yn gwneud dynion yn galediory, yn anym- ddibynol, ao yn aJluog i ofafu am1 danynt eu hunain dan bron bob amgylchiad. Rhaid i bob dosbaxth o bobl sy Id yn byw yn mhell o'r trefydd ddioddef a chyflawni yr un peth i raddau, pa un ai ffermwyr, meddygon, mesuryddion (surreyors), mewn gwlad lie nas gellir defnyddio cerbyd, ond rhaid marchog- aeth; ao y mn.e'r amgylchiadau hyn yn fantais iddynt hwythau yn yr un modd. Maent-yn fareh- ogwyr digyffelyb, ae yn ddynion craff, effro, a gwyliadwrus. J. E. W.

Os nad ydvw y gallu o weithio yn galed yn dalent, I y mae y pfth agosaf at hyny Sbg y gwn am dano.- Arlywydd Garfield. I

Ilith Ddramayddol Abel Haws. Syr, Sorair gryn lawer y dyddiau hyn am gyd- raddoldeb crefyddol, ac wrth i chwi sylwi yn ein heglwysi y mae hyny i'w ganfod yn amlwg ddigon. Er engraifft, pwy sydd yn llanw pob swydd bwysig yno? Pwy sydd yn eistedd yn y lie goreu yna? Pwy yw y rhai y rhoddir eu henfwau ar lyfr y casgliad mawr ? Wel, Mr Gol., meiddiaf ddweyd mai y cyfoethogion ydynt bron yn ddieithriad. Pwy sydd yn cael eu oadw allan o bob swydd yno? Pwy sydd yn edstedd yn y sedd waelaf yno ? Enw pwy adewir allan o lyfr y casgliad mawr. Y tlawd, meiddiaf ddweyd heb bryder. Am yr aur mae pawb yn 'morol, Hetb yr aur bydd pawb ar ol Os na fedrwn roddi punt yn y casgliad ma.wr rhaid boddloni heb yr enw. Cofio am y ddwy hatling a wnaed ers talwm end heddyw rhaid cael yr aur. Dywed rhai mai yr amcan wrth roddi hyn-a-hyn fel safon i roddi yr enw ar lyfr y casgliad ydyw yr ai y llyfr yn rhy fawr i'w argraphu. Paham na adewir pob enw allan, ynte? Os rhodd, gadawer iddi fod yn rhodd wiiioneddol, "Fel na wypo dy law ddeheu pa L,etli a wna dy law aswy." Paham y mae yn rhaid i pob blaenor fod yn wr arianog ? Ai am ei fod yn dduwiolath na'r hen wr penwyn sydd yn eistedd yn y sedd waelaf ger y drws ? Ai peth fel hyn ydyw y cydraddoldeb y sonir cy- maint am dano? Air Golygydd, os ydyw cyd- raddoldeb yr un potli yn y Nefoedd ag a ydyw of yma, ni fyddai yn rhyw golled fawr bod yn o. o honi. Mr Golygydd, nid ffug ydyw cyd- gy raddoldeb y Nefoedd. Fydd yno neb a gwell lie i eistedd; fydd yno yr un gwr mwy arianog na'u gilydd yn dal swydd, ac ni wna y Pen Bugail Mawr ddim gwahaniaeth yno rhwng mawr a bach, cvfoethog a thlawd. Dyma i chwi gyd- raddoldeb gwerth son am dano. j Ar ymweliad heddyw hyd heirdd lethrau go- didog MARIAN DYRUS A LLANGOED, clywais y cwynir fod rhai rhwng hogiau a llanc- iau yn aflonyddu ar ferched bach wrth iddynt fyned i'r siopau i negesau. O'r goreu, byddaf wrth Efail Harri Roherls, y gof, rai o'r nos- w.eithiau nesaf yma, ac os gv. elaf hwynt, rhodd- af eu henwau yn fy Lith nesaf, neu mi amfonaf eu henwau i'r heddgeidwad.. Felly, "look out," hogiau! Tra yn pasio heibio gefail Harri Ro- berrts, yr wythnos ddiweddaf, canfyddais dy neillduol yno, un boreu, drws yr hwn oedd wedi ei gau mor gywrain gyda pholyn o'r tuallan nes tynwyd fy sylw Tin gwbl y boreu hwn eto. Gof- ynais i hen gyfaill a. ddigwyddai fyned heibio ar y pryd pa beth a feddvlid wrth y dull hwn o gau y drwlSo 1 "O," meddai yntau, "chwareu gwarchae Ladysmith y mae yr hogiau yma, ac y maent wedi oau dorau y dref rhag i Syr George White ddyfod allan o honi, ac ofnaf y bydd ar ben ar y triran llwyd hwn os na. ddaw rhvwun yn bur fuan i'w waredu." Ond dcallais iddc, gael ei waredu rhwng naw a deg y boreu hwnw gan rhywun mwy tosturiol na mi at bechadur o'i fath. Diwygied y "lady" a'i charmon neu rhoddaf eu lluniau mvchben fy Uith cyn bo hir. Derbyniais y nodyn fa ganlyn heddyw oddi- wrth hen gyfaill i mi: — "Smach Lom, Werddoni Bach. "Yr Anrhydeddus Abel Huws,—Telais ymwel- iad yn ddiweddar a hen ardal fy ngenedigaeth, sef ochr Marian Dyrus. Mae yma gyfnewidiad mawr wedi bod er pan fu'm yma o'r blaen: tai n&wvdd spoil, a chwarel fawr yn lie hen chwarel faoh fel oedd vma ers talwm pan oedd- wn i yn hogyn. Hefyd, mae yma ysgoldy gan y Bedyddwyr wedi ei chodi ar y Marian, yr hwn sydd yn adeilad h-ardd ac yn addurn i'r ardal. Yr oeddwn yn digwvdd 'bod yno noson gyntaf ei agoriad. Noson lied dywyll ydoedd, ond na. thybiwch ei bod yn dvwyil yn yr ad- eilad. Na, yr oedd yr adeilad wedi ei oleaio gyda lampau heirdd, y rhai a roddwyd yn an- rheg gan foneddwr neu foneddwyr o Langefni. Oefais bregeth dda iawn yno, a phawb yn eu hwyliau goreu. Ar ol dyfod allan gwelais ddau ddyn a'u ewynebau at hen drigfan Sa.nt Dona, pryd y dylasai eu gwynebau fod at hen drigfan SaInt Seiriol ond chwareu teg iddynt, wedi colli y ffordd yn y tvwyllwch yr oeddynt. Grooyn D a; fai Cynghor Plwyf LIang-oed yn rhoddi lamp ger Coodgywydd, rhag ibeth fel hyn ddigwydd eto. Terfynaf ar hyn o bryd gan obeithio na. thramsrwvddwoh am i mi vsgrifenu hjoi o lythyr carbwP atoch.—Yr eiddoch, "SAM SEIRIOL." Wel, Mr Golygydd. yr wyf wedi chwyddo dwy fodfedd ar draws fy mrest er prn dderbyniais y llythyr hwn. Nid yn gymaint am ei gynwysiad ond am v gadr "Anrhydeddus" yna ar ei ddech- | reu. Anfoned Sam Seiriol yn fuan eto. Clywais ystori dda iawn heddyw, yr hon a redai fel hyn: -Oychwynodd O. J. un boreu i'w waith, ac wrth dy J. J. cyfarfu a pherchenog y nenbren hwnw, yr hwn a ofynoda i O. J. "0 b'le yr ydech chwi yn dyfod, mor hyf a gofyn i chwi?" "O'r Traethcoch," meddai yn- tau. "A ydych yn gweithio y ffordd yma ?" gof- ynai efilwaith. "Heddyw yw y diwrnod cyntaf i. mi," meddai y llall. Ruont yn cyd-deithio am ddwy filldir o ffordd, pryd y dywedodd J. J. wrth O.J. "Y ffordd yna yr ewch, os ydych am fyned i'ch llety!" "Thanciw," meddai O. J., a doniol oedd clywed J. J. yn dweyd wrth O. J. yn y caban y boreu hwnw ei fod wedi gweled dyn dyeithr o'r Traethcoch yn dyfod i weithio i Ohwarel y Pare- Peided yr un o'r ddau a digio wrth yr hen Abel am ddwevd ei hanes fel hyn. Mae yn Llangoed a lleoedd eraill rai yn dal i briodoli fy llith i eraill o hyd. "Well done," chwi. Oanaf finau I "A minau'n ddiangol o'u cyrhaedd." Gelwais heiibio gwaith glo Mr Devison hedd- yw, lie v gwelais Owan Edward ao R. Edward ei frawd Riohard Owen, y saer, yr hwn yw coediwr y gwaith, ac "overlooker" i'r perchenog, Thomas Owan, yr hwn sydd yn hen goliar prof- iadol, wedi Ibod yn gweithio yn y South a lle- oedd yn Lic-egr a dvn arall, Jones neu rhyw- beth oedd ei enw, hen longwr, fel y deallais. Dywedwyd wrthyf fod golwg addawot am lawn- detr o 10 vma. Hei lwe, trwy fod y glo mor rhemp o ddrud. PENMON. Derbyniais y llythyr dilvnol ers tro bellach oddiwrth fy nghyfill "Wil Prys." Maddened Wil i mi am fy hir oediad, a, rhodded ei gyfeir- iad yn llawmach ar ddiwedd ei ysgrif y tro neaif. Ni raid iddo ef na neb arall ofni ym- ddiri ei enw cyfrinachol i mi, ao onibai fy mod yn adnalbod Wil ers blynyddan bellach, ni welsai ei lythyr OICftl dydd: — "Anwvl Mr Huws,—Bu'm yn darllen hanes fich ymweliad a Tjlansroenl a Phenmon yn y 'Oorianydd' clodwiw dro yn ol. Fe aethum inau ar amgylchiad .ne;llduol imros noson i Pen- mon am y waith gyntaf yn fy oes, Abel Huws. Yr oeddwn yn gweled yno le difyr iawn caeati mawrion a pharci-au mawriort, y rhai oedd yn llawn o geirw yn rhedeg ac yn neidio ol a blaen. Ifor mawr oedd o bdVtu i mi. so ynys a elwir Seiriol yn ei ganol. Yr oedd yn Nefoedd fach ar y dda^a.r i mi yno, Mr Huws a gresyn na fuasai fy amser yn caniatau i mi aros mwy yno. Tooth cyntaf a welais boreu dranoeth yno yd- oedd un o wa-geni'r chwarel yn syrthio'n ben- dramwnwgl i limvr oddiar y rheiliau ond, wrth lwc, Abel Huws bach, nid oedd neb ynddi. neu buasawedi ei ladd yn gelain gegoer. Mi ddych- rynais i yn arw pmn: glywais ei thwrw yn syrth- io, ond ni redais fel y gwm&ethoc.h chwi ohwaith wrth eu clywed yn saethu. Tvbiais wrth glywed y dyniom, yp gwaeddi Abel Huws arna-f eu bod Tn meddwl mai chwi oeddwn. Go dda, omide, Mr Pan yn myned "m dro y diwrnod hwnw, gweJais ddwv ddynes y<n sefyll ar y ffordd yn siarad a'u gilydd, t phan oeddwn yn eu pasio olvweifl un yn si'vrwd: "Un garw vdyw Abel Huws. vnt^f "Pwy ydi o, tybed?" medda^r llall. Aethum wedyn i edrych am fe-rch ieuanc dice odiaeth: Ei ewallt oedd cin ddiiei a'r fi-an, A'i trruddiau gan wrid, O! mor dlos, Hirwthaf am dani y dydd, Breuddwydiaf am dani y ncs. I Yr wvf wedi penderfynu talu ymweliad ag yno eto Tn fuan. Hyn 'rw:m, gan gofio atoch yn gsredisj.—Ydwyf, eich cyfaill, "Mr Huws." "WIL PRYS." Y PAOMAN A'l GAMP'AU. Fill y dywedais o'r blaen wrthyah, aymudaia fr mhabell letya at un o'r enw Mrs Huws, gwraii weddw eto. Wel, Mr Golygydd, ofnaf mai gwraag ail-law. a gaf, neu rhaid i mi fod heb yr un. Tra yn, eistedd yn y ty yma un nawn, daeth dyn, dwylath o daldra i mewn, heb guro y drws na glanhau ei draed, gan fy nghyfarch fel hyn: "Prydnawn da, Mr Huws; a yw eich meistree i mewn? "Nac ydyw, syr," meddwn inau "y mae wedi myned i Fangor er y boreu." "A adawodd hi arian i mi heddyw?" "Naddo wir syr," meddwn inau. "Wel, Mr Huws," medd: ai yntau, "os na thalwch i mi rhaid i mi eich rhoi yn y cwrt, oherwydd nis gallaf roddi fy nwyddau am ddim i chwi mwy na rhywun arall. Rhoddi eich nwyddau i bwy?" meddwn inau. "I chwi, Mr Huws," meddai yntau. "A ydych yn sicr mai i mi y gwerthasoch eich nwy-dclaut" meddwn ina.u. "O! ydwyf, Mr Huws," meddai yntau "dyma'r llyfr yn dangos mai i Mr Huws, u '?^"street' J gwerthwyd y nwyddau." Ir ydych wedii camgymeryd, syr," meddwn inau, oblei. 1 md wyf fi ond lletywr yma." Erfyniaf eitrh maddeuant," meddai yntau. "A ydyw Mr Huws, y landlord vma, gartref?" "Nac ydyw," meddwn inau. "A vdych yn ei adnabod ef V gofynais inau. "O! ydwyf," medd- ai yntau, "gwelais ef amryw weithiau yn nghorph y flwyddyn ddiweddaf vma." "Rhvfedd!" meddwn inau "mae Mr Huws wedi ymfudo i wlad arall ers tair blynedd neu well." "A fyddwch chwi mor garedig a dweyd wrthyf i b'le yr aeth, Mr Ruws 1" meddai wedyn "gael i mi anfcn beili ato." "Wel, yr hen frawd," meddwn inau, "os anfonwch feili ato, neu fyned ato eich hun, ni ddeuwch oddiyno ar chwareu bach. Mae Mr Huws wedi myned i'r bedd, lie na ddaw nac Iuddew na beili allan o hono, wedi iddynt fyned unwaitih yno, hyd ganiad yr Tin- gorn ola,f." Syr,-Ofnaf fod fy llith wedi myned yn faith, ac ofnaf y bydd yn well i chwi gadw'n glir ag ardal Llangoed a'r cylch trwy nad ydych yn cy- hoeddi fy llith bob wytlmos trwy eich bod yn gwneud i lawer anfon i Beaumaris am eioh papyr a'r l'ith heb ei chyhoeddi ynddo; ond nid yw y Thai hyn yn ystyried fod eisiau lie i gynvrchion heblaw llith dila Abel Huws weithiau. Chwar- eu teg, deulu, i'r golygydd, a rhoddwoh y bai weithiau ar eich anheilwng was, ABEL HUWS.

'Sgrepan Samuel Sam DIRWEST YN MON. Y mae mwy p siarad ac ysgrifenu am ddirwest yn Mon y dydtfiau hyn nag a fu ers llawer dydd. Tybed fod gobaith am ddiwygiad cyffredinol trwy y sir? Y mae y lemlwyr Da yn llwyddianus iawa mewn rha.i arda,loedd, ac yn mvned ar gynydd yn gvflym. Nid oes ond ychydig er pan y sefvdlwyd teml yn Llanerchymedd, ac y mae gwaith mawr eisoes wedi ei wneud. Y mae teml wedi ei sefydlu yn Llanfair P.G., a chyfarfodydd effro iawn vn cael eu cadw. Da iawn ydyw hyny. Tra y parheir i gynal a threfnu cyfarfodvdd bywiog a dyddorol fe geir ffyddlondeb yn yr aelodau. Rai wythnosau yn ol cynhaliwyd cyfarfod dirweetol dan naw¿.d y merched yn Cyhoeadwyd y cyfar- fod i ddechreu am saith o'r gloch. Aethum yno at yr adeg yr c,&dd gweinidog a diacon yn y set fawr, a rhyw nifer fechan o fetched i fewn. Tybiwyd y buasai yn ddoethach aros i wel'd a. fuasai rhagor yn dod.. Wedi disgwyl haner awr cynyddodd y gyn- ulleidfa ychydig, a daeth un o'r gweinidogion eedd i gymeryd rhan i fewn. Dechreuwyd y cyfarfod, a chadwyd y gwrandawyr am amser maith. Yr oedd y eyfirfod, wedi ei alw i geisio sefydlu cvm- deithas ddirwestol y merched, ond) oherwydd meith- der y cyfarfod hwnw ni chlywais am yr un arall yno er hyny. Lladdwyd hi ar ei genedigaeth. Yr oedd y cyfarfod yn ysgoldy ac y mae yn perthyn i'r eglwys hono dros 400 o aelodau, ond nid oedd yn bresenol yn y cyfarfod dirwestol ddau ddwsin" o aelodau yr eglwys. Pe cynhelid cyfarfodydd byrion, bywiog a blasus, byddai gwell gobaith am eu par- had. Trefner fod yr holl -aelodau yn teimlo dvdd- ordeb ynddynt. Rhodder rhywbeth iddynt i'w wneud yn eu tro. OOFGOLOFN AP FF ARMWR. Mae yn llawen genyf fod y "Gwalia" a'r "Clor- ianydd" yn caniatau eu colofnau i helpu yr achos teilwng hwn. Yr wyf yn addaw y bydd i minaa ofalu am gini at yr amcan. Da genyf fod bonedd- wr o safle Mr Thomas, postfeistr, Llangefni, wedi addaw ymgymeryd a bod yn drysorydd, ac yr wyf yn hyderu y bydd i Ap Dafydd yn garedig barhau i fod yn ysgrifenydd i'r mudiad. Nid ydwyf yn foddlawn i adael y mater bellach nes y ceir gweled awm digonol wedi ei gasglu. Tybed n&d oes neb yn y Dwyran a Niwbwrch a wna symbylu preswvl- wyr y lleoedd hyny? Beth fyddai i rhywun wneud sylw cyhoeddus o'r mater yn y cyfarfod llenyddol yn y Dwyran nos Ca-lan. Byddai cael cofgolofn i'r Ap yn anrhydedd i'r He, ac yn sicr o fod yn destyn edmygedd i ymwelwyr yn y dyfodol. Rhowch help, gyfeillion, vn awr. Credaf mai gwaith rhwydd i Mr Owen Thomas, yr ysgolfeistr ffyddlawn sydd yma, fyddai casglu swm anrhydeddus, gan fod yn yr ardal nifer o foneddigion haelionus. LLANERCHYMEDD. Y r wyf wedi derbyn yr ysgrif ganlynol am y He hwn :—Wyddoch chi beth, y mae pobl yn cymeryd eu hyfdra i ddweyd beth fynont am y lie hwn y dyddiau hyn. Mi glywais i stori y diwrnod o'r blaen eu bod nhw yn meddwl am oleuo y lie gyda goleuni trydanol, a'u bod nhw am osod rhyw beir- ianau i weithio hwnw yn Ffactri Ceidio, acf mai Mr Roberts, y 'watchmaker,' sydd i fod yn brif arolyg- wr ar y gwaith i gyd. 'Lol i gyd,' ys dywed Dyfed'. Toes arnom ni ddim eisieu dim o'r fath tra cawn ni ddyn fel Richard Owen i oleuo y lampau, ac y mae gobaith i ni am ddigon o olew yn y llestri, trabyd-di genym bres i dalu am dano, gan fod pobl wedi darparu He i gadw digon o olew yn ymyl y stesion. A pheth arall, yr wyf yn siwr na fuasai Creigfryn Parry byth yn hoffi gwrandaw ar beirian- au yn cadw twrw yn ymyl ei dy, gan ei fod ef yn ddyn sydd yn caru tawelwch i ddarllen ac astudio llyfrau chwaethus, ac ni fydd gan Mr Roberts ddim amser 'chwaith i feddwl ediych ar ol y peirianau, yn enwedig ar ol iddo fyn'd yn ffermwr. Maddeuweh I. nit am fod y llythyr hwn mor fler; y mae y plant yma fel pethau gwylltion yn chwareu gyda, rhyw bresantau mae nhw wedi gael gan Mr Grif- fiths, yr ysgolfeistr: mae o yn arfer rhoi rhyw ychydig i bob un pan fydd yr ysgol yn tori y gwyl- iau. Un garw ydi o, "ynte fe." Mae o wedi deall sut i gael gafael ar galonau y plant, ac y mae mwy wedi pasio i'r ysgol ganolraddol oddiyma nag o'r un ysgol arall yn y dosbarth. Mi 'rwyf am dreio cael copi i chwi o'r Uythyr dienw hwnw an- fonwyd i'r pregethwr ifanc amser yn ol: os na. allaf fydd dim help. Piti na chawsid allan pwy ddanx ei anfon, er mwyn eu cael i brofi yr hyn oeddynt wedi ei vsgrifenu. Dim rhagor y tro hwn.—Yr eiddoch, DAFYDD FFOWC." Yr wyf yn hollol yr un farn a "Dafydd." Y mae yn resyn na chawsid allan pwy oedd awdwr, neu awdwvr, y llythyr y cyfeiria ato, gan ei fod yn cynwys cyhuddiadau difrifol vn erbyn rhai aelod- au a swyddogion eglwysig o'r Llan. Pwy a wvr na ddaw datguddiad? DIWEDD Y GANRIF. Y mae yn debyg mai hon ydyw yr ysgrif olaf a ysgrifenaf i chwi yn y ganrif hon. Pwy fydd byw yn diweddu y nesaf, tybed? Neb sydd yn diweddu hon, yn sicr. Faint o gynydd wneir yn y ganrif nesaif gydag addysg a gwyddoniaeth; y mae y cynydd mawr sydd wedi bod yn y ganrif hon yn rhyfeddol. Yr oeddrwn yn gweled heddyw, mewn papyr neillduol, fod yr ymfudiaeth sydd wedi cy- meryd He o'r Ynys Werdd yn ystod y ganrif yn aruthrol. Er rhoddi rhyw syniad i'r darllenwyr dywed r fod y nifer yn ddigon i wneud gorymdaith o Gaer-*ybi i Lundain, a rhoddi deg o bersonau i gerdded yn mhob rhes. Dyna orymdartih fyddai hono, onide? pe gellid cael golwg ami.. Credaf hono, pe gellid cael golwg arni, onide?' Credaf y bydd eich gofod yn brin yr wythnos hon, am hyny terfynaf gan ddymuno canrif newydd lwydd- ianus i bawb. SAMUEL SAM.

Yr Uchgadteu Thomas. Ymddengys fod gohebydd o Fangor wedr derbyn llythyr n, "cablegram" oddiwrth yr UchgudKpw Thomas, oiweudar o'r Brvtiddn, Llanfljche-i 1,. yi hwn, o ddechreu-id. y rhyfel, sydd wedi bod yn gvsy!!i*edig a "Brabant's Light Horse," ac wedi gweled llawer o ymladd. Yn pellebru o Capetown, brrdnawn ■Sadtvrr:, dywed ei fod wedi cael avrdyidoj i tfurfio marchoglu > o feirehfilwyc ysgeifn, yn gyfaasoddedig -,1,, gan mwyaf o Gymry, ac fod Tywysc^g Cymru wedi caniafsa-a i'w deitl gdjel ei adnabod yr. nglyn a'r mavchoglu. Dywed yr Uchgadbeu Thomas fod lie i ragor ymcno. Cyflog;r "non commissioned (vKteers'' am e,,Iiwl mis o wasanaeth yn ot tal dyddiol o bum' sr«rilt a phob peth-hwyd, dillad, etc., j* ychwanegol. Gail pellebrau t-an-forawl a ch^.siadw* ei am y presenol yn Capetown. Dp.it f leustra i fecbgyn dewr Mon. r.

NirT ydyw y dyn a fedr walianiaetku rhwng cyng- borda a chyngKor drwg mewn angen aai v pa llall.