Y Clorianydd

Rhys Dafydd Sy'n Deyd- Ei fod wedi Cile] wythnos o wyiiau ar ol y 'S J eddfod. Fod j n dda ganddo glywed fod cjmamt o lioli n £,i g,v k:h n UlYS[; y gcw)d a'r }¡ngia. Ei fod wedi dychwelyd eto a'i lygaid yn ilym- fteh a'i glustiau In deneuach aag erioed. Fod un ferch ieuanc yn fwy 11a dij',on o d-estyn «nglyn i farud, ottd fod un o'r gwailtogion wedi ttijuu cael pedair o honywt i'w bwhtir I!Ll)Cll Dan haul y by dysawd, ni—ciiaem hvynach Myf imvy a Katie; A Dilys, hysbys yw hi— Ge.geth tijor gii jg kritil(, Na fu'r ddwv ferch ieuanc o G- yn edrych yn well erioed nag with dd'od yn v o'r Eis- teddfod. J rywun d dweyd mai "lady detectives'' oedd- Jnt- Fo-d y "capes" gleision wedi ca, r nail] lliag crygu, a'r llal] rhag ti —ti—tiahan- FoJ rhywun yn dweyd mai llanciuu oedd y ddau awyddog, am eu bod mor oialus o'r genod anwyla yn y owmni- Po lIa. bua-sai end y ddwy ferch a'r ddau iano yn y oar y buaoai y "capes" yu ddigon i gadw'r pedwar yn g-yn! Fed lie If a diionloi yn nant y Pandy y noson o'r blaen, sef tn o fceligyn sprigs yn hela iiyftant. M¡,¡j'r Lalaf o'r tri iwyddodd i afael yn ei droed. Fed rhai merched deniadol o Lundain yn dig- wydd bod o gwmpas ar y pryd, ac mai trafferth fawr gafodd y tri ilanc rhag i'r tiyHaut ddiano ar ol y merchod. l1'od ganddo lon'd aach o atraeon am y "boya and girte," a daw'r oil alian bob yn dipyn. Fed y baixid a ganodd y pillau oanlyno) yn dymuno aros yn 'lldd, gan y dicbon y daw yntau i belbul tebyg rywbryd:- A glywsoch cliwi banes y plenty n a'i dad? Mae'n werth ci a,adrodd o hyd: Mae'n banes dyddoroJ i bavvb yn y wLad, A gwers yn oi gynffon 'run pryd; Un noson y fam aetli i siopio i'r dref, Gan adael y tad yn y ty, Tad tyner, caredig, gofalus yw ef, A'i &erch at y plentyn yn gry'. Dyddori y bychan a fYllaJ yn aiwr Rhag iddo ro'i gwa-Ad am ei fam, Gwnaod siglen j chwarou, a byfryd y stwr, A vvnelai y bychan dmam; Ond rhywfodd new giJydd— nis gwn sut y bu— Fe syrthiodd) y bycLan i'r llawr; A'r tad at ei fyuwes a'i codai yn g-u Mewn helbul drybeilig yn awr 1 At wraig y ty nosa' [e r^d.-ij" ;;1' ffrwst, I Dooth hono a'i gwynJ. yn in ilaw, 'Ac meddai, "He's only a i:tt!e bit bruised." Ac fedy lliniarwyd y bvavv; iY fam a ddae-th gartref yn brysur ei cbam, Ca'dd wybod yr oll yn ddjoed, Ac Ixxldyw mae'r bycban i'w dad ac i'w fam Yn dly&ach nag ydoedd erioedl Mai y peth rhyfeddaf a welodd yn y "Clorian- ydd" diweddaf oedd hwn yn hanes miwseam Miss Matthews, yn Amlwch: "0 Lugwy anfonodd Ar- ghvydd Boston y 'Royai Charter' anffodna." Ei fod wedi dyfaJu llawer sut y oalodd y pen- daftg o Lugwy alae! ar yr ben long, a phawb yn dw«yd ei bod wedj myaied yn ddrylliaii. Mai rhyfeddach fyth oedd ei d'wyn i Am- bveb. Nad oedd hyd yn nod yn Salem ddigon o ddwr i'w nofio! Ei fod bron moddwl mai rhyw gamgymoriad 8ydd weill bod, gan fod Miss Matthews yn el aicrhau na wo led a hi ddim ond cloc'h y "Royal Charter" yn Ysgoidy Salemi Mai dyma benau ystori hir ddaw o-n:o o Fryngwyn :—Cymanfa plant-pawb yn eistedd Ue y mynerat—pod air merch mewn sf-t-un yn gorfod oodi i wdetid Ile i anaJl-y tair yn anesm-wytb- J pl-eser o allu cymwyso ein hjunain i'r amgylch- ladau, etc. Fod ei gydweithwyr jn methu deal] beth oedd y mater ar Glan LVini, ddydd Morcher. Iddpit gaol esboniad pan adroddodd y bardd y dymiadau canlynol vrrthynt wrtb gadw nos- myl:- Rianod, dewch, gwrandewch fy mhil), Bob sill sy'n intereating; Tra rhodiai'r hai mewn breinioi fri Rhoed Richie, CentraJ Building, A Miss Ma.ud Thomas, galon dwym, Yn rhwym ar ddydd y wedding. Y oowmsler gore feddwn ni, Yn mysg y rhi dine--ig; ]>». »vodai: "Gweil yw uno'n nghyd in .v.»g arwain bywyd unig;" A La i'r feitsh o dir y De Ci ljudo nodedig. si itldo ro'i fifarwei hyd drano tywyd hen lancyddiaeth, munwn iddo wenau'r Nef Mewn cartref dodwydd odiaeth; liir ddyddiau gaffo'i briod dlos A phlantos yn gynysgaeth. Fod gwersi mewn rbeeymeg i gael eu rhoddJ Jn Llangefni. Y oeir amryw fecbgyn a genethod yn dangos fcailu rheeymegol. Fod un yn treiglo ei feddwi fe] hyn y noson 0', blaen: Mae chips yn dda; mae'r ddwy fereb iftuano yn lecio chips; ddwy ferch ieaanc yn ddJa I Mai ffurf arall yw hon: Nid yw'r merched yn Wicio prynu chips; maent yn leicio'xi bwyta; can hyny y maent yn falchl Un 'arall: Mae y Dingle yn lie braf; peth braf yw bwyta chip; gan hyny, rnae bwyta chilis yn y DingJe yn braf iawn! Fod banes y tri bardd yn Pengraigwen yn Odigon i lenwi tudalen o'r "Clorianydd." Mai dyma fel y oanodd y Bardd Dof with eu tweled yn cydrodiana;— Dyfrydog hudodd emwogion-ei urdd Farddol i'w fro dirion: I fri mawr daw Mylyr Mon, A Llew Llwydiarth yr un fath. Fod y Bardd Def, yn ot ei arfer, yn cymeryd •i ryddid gyda'r peth elwir yn godl new vn odl. Fed y cantor ddaeth i'r gymanfa hono wocli Callu denu un o'r rue-rohed anwyla i rodio dan y ooed. ■ Os y bydd eu caru gystal a'u canu, y bydd yn 4wigoil meIus I Fod mam y ferch yn hynod interested yn y Walk, ond wedi methu c-ael golwg ar y brawd leuano- Y gofala eife (Rhys) am adael iddi wybod pa bryd v oeir cyfle eto. Mai doniol oedd gweJed y ddau frawd yn ith-ndec o flajen yr h-wch y dydd o'r blarAL Mai da iavin oedd CtilCl drwy y lie heb oJ d-aut.

BEIRNIADAETII AR Y TRAETHODAU AR "OLION Y RHUFEINIAID YM MON." Daeth dau draethawd i law, yn dwyn y ffug- enwau "Hiatoricua" a "Hanesydd." Rhaid addei mai ychydig o'r hanesydd sydd i'w ganfod yn ngwaith y nailj na'r llall o'r ymgeiswyr. Mae'r defnyddiau at draethawd ar y testyn yma. yn bur brin, am na chafwyd ond ychydig iawn o olion yr hen dyiwyth ymladdgar yn yr ynys, ao, ar ol son am Gaergybi a Chaer Leb a iihudd- gaer, deuir i derfyn yn lied fuan. Y canlyniad yw, fod y ddau awdwr yma yn ceLsio gwneud y diffyg i fyny drwy ymdrin a'r enwau lleol dybiwyd gan hen awduron yn Rhufeinig o ran eu tarddiad—Ihvybr j>eryglus iawn i'r neb sydd anghyfarwydd a hanes yr laith Gymraeg. Byr ia,A n ydyw c-yfansoddiad "H;storicusmac eiddo Hanesydd" yn llawer beiaethach, ac nis gwadu iddo gasglu ei ddefnyddiau, o'r fath ydynt., gydag ymroad a diwydrwydd. Ond llen- wir ei draethawd a materion anmherthYEaAci; mac yn ail adrodd ac yn cymysgu'r hanes rnewn diiii aniben iaivn. N;d oes sail yn y byd i ra.f'r oi ddyfabadau; er engraifft, fod Biwmares yn dief Ruieinig, fod Aberffraw yn dwyn yr enw Gstdavia yn y oyfncd ÙWTIW, ac fod Din Sylwy yn Gaer o eiddo'r Rhufeiniaid. Y rhanau rnwyaJ pwrpaso1 yn ei draethawd yw y rhai sydd yn ymdrin ag olion y llyrdd Rhufeinig, ac nid via- ddengy3 fod y rhain yn wr.cit.h.!ioi.. is geiiir ond ataI y \Vobr. Mai 20, 1909. JOHN EDWARD LLOYD. [Cyhoeddir beirniadaetl) Saesneg Mr Edward Owen yn y "North Wales orilcle.Gol, I

Y FEIRNIADAETIJ AR V FFUGCHWEDL- Daeth ;nH;) o gy fansoddradau ar y testyn i taw, a da yo'yw gvveied cyniier wedi ymgeisio. taw, a da Sdyw gw.er.ed cynjfcl' \Vedi j'Ulgeisio. Mae y gli o ysg'nfenu ystoriau, yr hon oedd gynt yn eiddo arbenig y Celt, wedi ei cbolli o'n I'l]'h bron yn gyfangwbi, yn araf a graddol iawn y inae yn dod yn ol i ni yn ei ffurf newydd I w. ° ysgrifeuu noiVlau, ac nid ocs yr un gencdl yn dlotach na ni yn y cyfeiriad yrnia. Mae rhai I yn duedocl i fyehanu y golf hon, ac yu wir, i wrtliod ei g:dw yn gelle gwbl; ond y mae, er hyny, werth a gallu yn pertbyn iddi. "Ysgrii'en- odd gv\r yn yr Ysijiaen nofel fu yn aehlysur i add y gyfundrefn hono a elwid Marchwriaeth (Chivalry), yr hon oedd wedi gwasanaethu ei dydd yn y caaol oesoedd, ond wedi dirvwio a I uiyned yn (rug hollo] yn nyddiau Cervantes a rhoddodd yntau ddymotl marwol iddo gyda'i nofel "Don Quixote." Dadlonodd nofelau Walter Scott hc-ryd hot! arwriaetb gorpheno] yr Alban mewn lliwia.u euraidd. Gwyn fyd na. chaed rbywnn i ddadn arwriaetb gorpheno] Cyinru yn yr un modd godidog, ac nid yd) III yn ddi- obaith na cbeir wi th woled ymgeifcwyr vn dod yn mlaiin fe! hyn yn ein heisteddfodau"; mae rhaid bod yn bnmtis yn mhob ceif, ond mae'r prentis yn dod yn feistr o'r diwedd. Dyma enwau yr ymgeiswyr yn y drefn y dcr- byniwyd hwy Ailtud," "Amour," "Mona Meurig," "Geneth." Maent i gyd yn fwy neu lai ffyddkn yn eu cyfansoddvadau i'r rhan o'r penawd, "Bywvd PentrefoJ ym Mon." Nid ydyw Mona Meurig, fcdd hynag, yn deal] fceth olygir wrtb frug. chwedl. Mae ffug-chwedl yn golyju'ri gynt-af I ac yn benaf vstori, ür.d nid ces gan yr ympeisydd yma ystori o gwb] i w ddweyd. lid ydyw ii,yd yn nod wedi rhoddi enw ar yr hyn mae "wedi yagrifenu; gcilw ef yn unlg "Bywyd Pentrefoi I ym Mon. Disgwyliem gae! ystori yn darlunio yD ei symudiadau ac yn nadbiygiad ei ehynieriad- au, bywyd pentrefo] yr ynvs, ond nid ydyw Mona Meur.]jj yn deal! sut i ddod a hyn oddiamgylch yn ei gwaitJi, at: nid ydyw effaith ei hymdrechion yn foddhaol- Mae Mona Meurig hefva vn an> ddifad o'r prif anbebgcr ar gyfer ysgrifenu frl1g. chwedl — n:d oes ganddi ronyn o ddarfeivdd. Mae eiaieu llawer iawn o ddesgrifiad noeth o dai a phersonau i ffurfio ystori o ddyddordeb cymedroi —rhywbeth sydd yn eich cadw rhag gofyn ar y Jjwedd i ba betb yr ysgrifenwyd y desgriliad, ac mae'r peth hwnw ar 01 yn llwyr yn ngwaith Mona Meurig. Gyda gwaith yr ymgeisydd sydd vn galw ei Imn Geneth yr ydym yn dod yn rc-i at y drych- feddwi o ffug-chwedl Er nad ydyw hithau wedi rhoddi penawd ar yr hyn rnae wedi ysgrifenu, <rf'ae Sa,iddi ystori i'w dweyd, ac hyd yn. nod "plot" o rhyw fath i'w ddadlenu. Mae wedi dewis adrodd ei chwed] yn y person cyntaf neu ar ffurf hunan-gofiant- Dulj gwan ydyw hwn oddigerth mewn Ilaw meistr, ao male vn hoff dduli gan y dechreuwr bob amser. Ond mae rhaid cael Daniel Owen arall cyn y cawn ddim yn y dull yma ddaw yn agos at "Rhys Lewis." Mae yn ddiameu fod ystori Geneth yn ddyddorol i'r prif gymeriad sydd yn ei hadrodd, ond nid ydyw o ddyddordeb oyfl'redinoi. Mae rhaid fod rhywbeth eithriadol yn nghymeriadau deuddyn cyn y bydd adroddiad tra "sentimental" o'u < arwriaeth o ddyddordeb i'r oyhoedd, a deu-ddyn digon cyffredin ydyw Gwawr ag Arthur Lloyd. Ychydig iawn o fywyd gwledig sydd yn dod'i'r golwg yn yr hanes; mae Gwawr wedi ymgoili gymaint via nghwrs ei charwriaetb i roddi i ni ond cip yma ag acw ar ei hamgylchoedd, yn olygfeydd nag yn bersonau, er, i farnu wrth yr ardal Hey trigai, buasai yn cael defnvdd ddigon- edd yn y ddau gyfeiriad; ODd mae fel wedi anghofio fod gryn gwrs o ddyddordeb yn aroa tu allan i'r byd carwriaethol, ac mae yr vmgoll- iad yma. o eiddo Geneth yn yr a.gwedd lion o'i hystori yn ei dalhi fel na we! arabedd na doniol- deb yn ddim o'i hamgylcb- Mae yn cvmervd ei hun ormod o ddifrif, ac yn ile setfyll tu allan i'w hystori a bod yn feistr arni, mae hi ei hun yn ca.el ei meistnoli gan yr ystori. Ma-e gwaith Amour, er iddo ysgrifenu ilai o gryn gwrs, yn rhagori yn mhob cyfeiriad ar yr eiddo Geneth. Mae ganddo yntau ystori i'w dweyd, ac mae wedi rhoddi enw ami ,i galw Y Gadair Wag." Mae yr ymgeisydd yma. yn rhagori ar yr oU mewn un peth, a hyny ydyw yn ei gyfeiriadau at natur. Mae y cyfeiriadau hyn o'i eiddo yn ymblethu'n naturiol gyda dj. gwyddiadau'r ystori. Nid vdvnt vn mel en hwrw i mewn oherwydd fod yr awdwr yn edmygu golygf a nedlduo; ac eisieu cacJ ysgrifenu deigrif- iad barddono!, a rhoddi darn 0" fine writing," ys dywed y Sais, i mewn. Gweiir y medr yma yn agoriad yr ystori, He mae Harri Shon yn dod i'r ty o'r caeau ar faehlud haul. Mae y cyfeir- iad yma at ei wen yn cilio oddiar ei wyneb "fel y cilia yr heuiwen oddiar y caeau, gan adael y tywyrob yn ocr ac anolygus," yn brydfertb a ebywir; ac mae y cyfeiriad mewn rhan arall at yr aderyn, ar ol iddo ganu ei gan fechan drist, yn sio bi hun i gysgu ar y brigyn noeth, yn nodyn tyner, ac yn y cysylitiad yn dangos yr agosrwydd sydd rhwng teimladac dynion ag agweddau natur. Ystori fer ydyw "Y Gadair Wag," ac mae yn tebygu i'r hyn olygir wrth y gair Seisnig "idyll." Ond nid ydyw yn idyll" berffaith, oherwydd mae yma gyffyrddiad o'r dramayddol hefyd sydd yn tlnu oddiwrth yr agwedd idyllic pur. Ac eto nid ydyw yn berffaith o'r ochr dramayddol ychwaith. Pan yn darllen hanes yr olygfa wrth fwrdd y wledd, li'o mae y gadair wag wedi ei gosod i ddisgwyl y mab afradlon, mae'r olj yn arwain i'r "climax" o ymddangosiad y cymeriad hwnw yn y fan, ond mae y darllen- ydd yn cael ei siomi, ac mae yr awdwr fel yn oo!li ei aiael, ac yn rhoddi attodiad sydd braidd yn afreidioL Mae ymddangosiad Ephraim hefyd yn rhy sydyn ao anmhenodol; nid ydyw fei yn gysylltiedig a'r ystori. Mae fel pe buasai yr awdwr wedi cofio fod eisicu gronyn o ddoniol- deb i ysgainhau y prudd-der, ac wedi ei fwrw i mewn ar ben y cyfan. Nid ydyw Ephraim yn angenrbeidiol i'r ystori, ac mewn ystori o'r fath yma nid oes dim ond yr byn sydd yn wir angen- rbeidiol i gael lie, ac yma y cawn yr hen ddiffyg sydd yn cael ei gwyno yn erbyn llawer i ysgrifen- wr ystoriau, y diffyg o'r gallu hwnw sydd yn eiddo y gwir nofelydd, y gallu i ddewis ei ddefn- yddiau ac i'w blendio, i'w cymysgu, yn un cvfan gorpheno dig, ac mae cymaint o fedr yn cael ei ddang-os, yn yr hyn mae yn ei wrthod ac yn yr hyn mae yn ei dderbyn. Ma.o W.J.S. yn tara.w nodyn newydd. Hyd yn liyn yr ystori sydd wedi cael y lie blaenaf gyda'r ymgeiswyr, ond yma j pentref ydyw'r mvvy.if pwysig- "Y Pent re/ Ue ganwvd fy Mam" ydyw penawd yr ystori hon. Dewisa W.J.S. yr un dull a Geneth i adrodd ei ystori, ac nid ydyw yntau ychwaith yn meddu liaw ddi- gon oywrain i ddefnyddio'r dull yma yn llwydd- ianua. Fel y dywedwyd eisoes mae vn angen- rheidiol ar feistr yn y gelfyddyd i ysgrifenu nofel ar dduU hunan-gotianfc. Nid oes gan yr ymgeis- ydd yma fawr o ystori i'w dweyd. ac mae wedi efelycbu "Rhys Lewis" yn ei diwedd prudd. Ond ma y pentref yn cael ei dde&grifio yn dyner ac yn gywir gan un sydd yn amlwg yn ei garu. Mae yn yr ystori amryw gyffyrddiadau "realistio" sydd yn dangos oydymdeimlad yr awdwr a'r dyn wrth ei ddiwrnod gwaith, y dyn gydd yn cadw'r byd i fyn'd. Dengys helyd ei wybodaetb o'r tTaith nad ydyw cynwr ein pentrefi yr hyn ddylent fod gyda golwg ar ddarpariaeth ar gyfer cysdr a lies y bobl sydd yn byw ynddynt, ao mae ei ddigter yn erbyn y rhai sydd yn gyfrifol am hyn yn gyliavvn a chywir. Mae yr .agwedd yma o'r ystori yn arwain y darlknydd i i'eddwl am y nofelau hyny ysgrijcnwyd, inegis CaLan F'ewyrth Twm" yn achos y caethwas, neu y nofel "Alton Lo<ke," yn mha un y ctiaia Charlos Kingsley enill cydymdoimlad y oyhoedd yn achos y rhai oodd yn d-.oddef oherwydd ysgeleider y "sweatin.g system." Ond wrth adrodd cam y pentrefwyr mae W.J.S. yn anghofio mai ysgrifenu ffug-dbwedl y mae, ac fod dod ag enwau personau yr ydym oil yn admabod, a gwneud cyfeiriad at rhyw amgyichiad penodol megis yr eisteddfod hon er engraifft, yn grocs i boll reoiau y golf ac yn dangos tipyn o ddiffyg darfelvdd yn yr awdwr- Mae c;;m.eriadau y penta-ei hefyd, er yr oli gydymdoimlad a'r tynerweh mae yn ddangos yn ei ddesgrilad o honynt, yn aros braidd yn gys^odol. Nid oes llawer o arabedd yn ei ddull o ysgrifenu ychwaith, er ei fod yn awr ac yn y man yn taflu dogn o'r digrifol i mewn, a gadewoh i mi sisial yn ei glust yn y fan hon am iddo beidio eyffwrdid a desgritio gwaith ty megis golchi diliad, lieb ofyn cyfarwyddid rhyw ferch sydd yn ei ddealk—nid ydyw pob un, wrth gwra, fel mae gwaetha modd. Mae wedi syrtliio i gamgymeriad dybryd mewn un man yn y cyfeiriad vma. Nid vvyf am ei egluro yma, ond cynghoraf ef i roddi ei ystori yn agored ar tudalen 19 o flaen y ferch hono o'i gydnabod sydd fc] y dywod-ais yn deal I petbau o'r fath, a gofyn iddi beth sydd allan o'i le yn y desgrifiad geir ar y ddalen. Ond er y diffygion a nodwyd, mae swyri yn hanes "Y Tentref lie ganwyd fy Mam." Mae yr ystori yn darlien yn rhwydd drwvddi; nid oee bylchau ynddi, ond, mae'r naill ran yn llithro inn-is yn esmwyth a naturioi i'r llall, a'r cyfan yn gadael ar ol argiaph hyfryd a dymunol ar y meddwL Un ystori sydd genym eto i syIwi arni, a mae hon yn dwyn v benawd "Nanno," a'r ffugenw Ailtud. Mae yr ystori yma yn eymud mewn un man o Sir Fon i Sir Forganwg, ac nid wyf yn gallu penderfynu pa un ai Deheuwr yn gynefin a'n hynys sydd yn ysgrifenu'r hanes, ynte Gogleddwr yn gynefin a'r De. Oa yr olaf mae wedi anghofio ei dafodiaJth i rhyw raddau, ac yn arferyd y gair "taw" yn He Hmaj" bron drwy yr oil o'r ystori. Os y cyiitai, mae wedl dysgu llafar gwlad y Gogledd, ond yn methu anghofio y dull yma. o arfer "taw" yn y cysylltiad a nod- wyd. Buasai y Llithriad yma yn argoefi rhaj eraill tebyg, ond nid ydynt yn digwydd, a mae tafodiaith y Gogledd yn cael ei arfer yn gyson a'r oyrneriadau. Mao ystori Ailtud yn fwy eang yn ei ffurf a'i syniadau, ac hefyd yn v modd y mae wedi ei gweithio allan, na'r un o'r lleili fu dan sylw. Mao yr awdwr yn deall yn well sut i "adeiladu" yston, a cheir yma ddechreu, oanol, a diwrxld. Saif cymeriadau y dynion allan yn egiur a chlir, er efallai fod ychydig o ormodiaith yn uaej ei arfer wrth dynu darlun Spareer. Ond wile gwr a mab yr Henfwth, ay teulu i hyfedd hwnw yn ddyddoroi i'r eithaf, ac-yu ddiau yn ddariuu cywir wedi ei dynu oddiwrth wrthryohau byw. Nid ydyw'r awdwr, fodd bynag, wedi bod mor bapus gyda'i gymeriadau bony w aid d. Cymeriad gwan a chysgodol ydyw Nano, arwres yr ystori, hyd nod. Mae yn rhy dda, yn rhy berffaith, ac heb ddirri o'r peth hwnw elllir gan y Sais yn "charm —nid ydyw'r gair Cymraeg swyn yn goiygu'r un j>eth o gwbi, &r ftml y nod. wedd yma yn perthyn yn arbenig i ferohed Cymru. Ma,) yn debyg fod dynion yn tfurlio t dryolifeddwl am rhyw ferch berffadh fel Nanno, yr hon sydd mor anhawdd dod o hyd iddi ag ydyw dod o hyd i'r dyn pertfaith hwnw sydd gan bob mercb icuanc o flaen ilygaid ei meddwL Dywedir fod y cymeriadau gwrywaidd dde,pilir yn y nofelau ysgrileriir gan ferched bob amser bron yn anghy wir, ar un modd y rhai benyw- aidd ddesgribr gan ddyn.on, ac nad ydvw y aiJ! ryw yn alluog i dynu darlun cywir o'r llall, ac efallai mai dyma v rhr-swm fod NalJno i mi tnor debyg dJelw. Mae ychydig o duedd i or'iwio i'w ganfod yma ag acw yn ngwaith Ailtud, ac yn enwedig yn ei ddesgi ifiadau o hc-lvntion enwadol y lw-ritrcf. Mae yi- arddui! ar J oyfan yn egiur ac esmwyth, end inae yr awdwr wedi bod yn dra diofal gydag arnsenad v ferf. Mewn un frawddeg efallai y bydd yn y presenoJ ac 31) I y nesaf yn y gorphenol. Wrth restru rhagoriaethau y&tofi W.J.S. a rhagoriaethau ystori Ailtud, mae eiddo'r n<j!! a'r I ball, er yn dra gwahanol, yn ein tvb ni yn gyfartal. Mae darlun W.J.S. o'n bywyd pen- trefol yn fwy tyner, yn fwy swynol, ac efallai yn fwy yr hyn olygir wrth y gair "ideaJist-kv" ond ar y Ilaw arall mae mwy o vyru fui vstori, ac hefyd yn nesgrifiad y cymeriadau vn ngwaith Ailtud, a pho buasai galluoedd y nail] a'r Jjall wedi eu cyfuno buasem yn cael ystori berffaith bron. I" e I Igin fod un yn colli '.la.ll yn rhagori, a/r llall yn rhagori He mae'r naill yn colli vr ydym yn barnu W.J.S. ag Ailtud yn gyfartal ac yn ihanu y wobr riiyngddvnt WINNIE PAliRY.

Rheolwyr Lleol Y sgolion Mon. YIl y Pwyilgor Addysg cyflwynodd Syr W. Hughc«-Jllunter adroddiad is-bwyiigor a fU n noai riieoiwyr ir yigolion. Enwir pedwar i ysgohon y Cynghor, a bydd i'r Cynglior P,'w,yf neu r Cynghor Dinesig cthol (Jnu at-ynt- Un a enwir ysgoJion eraill, a. bydd i'r helJ rcolwyr wneud1 i tyny r niier go/ynoi. Pa»-wyd y rhesfcr gydo. rhai cyfnewidiadau, a dyma fol y sail yn aivr: Aberffraw: Parch W. A. Edwards, rheithor: Mr T- I- Griffith, Henllye Fawr; Mr R. D. Owen., Tro Castell; a Mrs Thomas (chcmist). Carrego-nen:—Mri 0. Lew:s Jonos, Bodwixlin J. Prytherch, Ty'ndryfol; 0. Thoma", Y'gubor F¡1\U; a Miss lli.'ghe«, Ty Cl wn. Amlwch Mr J. Maf-tihews, Y.H.; Dr. Thomas Jonpaa. Bryriihyfryd; Mr W. H. Thomas, Twr- gwyn; a Mre 0 E Jones, Graig \V'en. Ainhvcb (Egiwjsig):—Mr 0- E. Joneai, Y li. Anrlwoh Port: — Parch Thomas Evans, Fron- houlog Parch R. 0- WMr 0. E. Jones, Graig Wen; a Mrs Captain Jones. Beaiima,r 11. Thomas (ieu.); Mr J. H. Burton, Y.H. Parch W. G. Owen; a M:63 Wit Liams (Eurgain). Bodedern:—Mrs Parry, Ty rietion Paircb J.18. Evans, rhejthor; Major Fox-Pitt, Y H-; a Dr. Parry Edwartte. Y IJ. Heneglwys (B"Ifford-dl: Partib R. Jones, rheithor; Mr John Jones, Gorphwysra; Mr W. Williams, Simdda Wen; a Mrs Parry, Post Off. Caergybi (Eghvysig): — Mr Thomas Williams, 10, Crosa-stneet. Cacrgybi, Kingeland: — Mr J. N. Thomas, Y.H.; Mr D. Wililiams, BcAston iVillas; Parch D. Lloyd; a Mre R R- Hughes, Bron Mvfyr. Caergybi (Pabyddol): Mr J. Webster Ellis- Caergybi (Park):—Mr 0- Pritcbard, Bodawen; Parch Edwin Jones, fioer; aN. P. 11 u gf "ev Bank. Caergybi (Cyb ):-Mr Rioe R. William.?; Mr W. S. Owen; Mr T. Slater; a Mrs PmrpxHi. Llaingocih:—Parch R. P. Williams; Parch K Earnes Williams; Mr Edward Pritohard, OWll- bna-street; a Mrs Elias, Plas Moiiw. Llana-llgo:—Cadben D. Williams, Fronheulo"; Mr II. W iinania, Brynymior; Miajor Lawf-enoo I Williams, Y.H a Mrs W7right, Ty"nylon. Cc-liia,w:-Syr WI-ai-cb 0. IWry, Aoi|ybHyii; Mr Sj-tnual Thoma6, Bryn Mor; a Mrs Richards. GarreglefnMr 0. T. Jones, Llar.ol; Mr Abel Evans, Post Office; Mr 0. Thonma, LVevrnog Ganol; a Mrs W. P. Owen. Lfa-n bed.rgoch :—Pareh W. Pri-loliardi, 13odwion Mr Rowland ThoniafS, Pksybrain; Mr W. W J,. liams, GJyn; a Mrs Jo nee. Castle Bink. Lianddaniel a Llaruedwen (Eglwysig): —Parch J. G. Joiiee^ West Yi-cw, f,land&usa,nt:Mr R. R Hughes, Bryngoieu; Mir J. C- Jones, Y.H. i Mr Owe-Q WiilKuiiss, Ty n- ybuarth; a Mrs Davies, Rectory. IJianddbna:—Pa.roh Henry Davics; Mr John WIIII aina, Ian ralltwen; Mr Win. W illiams, Bryn- easteli; a Mies Oliver, Ca-rwad. L'landdyfnian (TaJwrn).—Mr J. Rice no-nias, Y.H.; Mr Thomas Bamoa, Poet Office Mr T. H. Owen, Ty'nybeudy; a MIB Hughes, BrynJiyfryd. LJandügfwn ;-Mr R. Roberta, Mill Bank; Mr William Owen, Bodlcndeb; Air O. Owens, Meld- wyn Stores; a Miss fishbone, Glan y Menai. IJiiindrygarn :—Mr ilenry Roberts, PentrefeJin Mr Thomas Owen, Brynglas; Pa.roih Samuel Jonies, rheitihoT; a Mrs Chambers, Bias. Llandyfrydog :—Mx A. McKillop, Y.H. Iianeilian (Penysarn) .—Mr VY- G. Jones, Corn Can; Mr David Herbert; Mr Lewis Hughes, Y.H. a Mrs Owen Griffith., Penysarn.. L'anareliymedd:—Mr Thomas WiiiiiaJiis; Mr A. McKiilop; Dr. Michael Hughes; a NJ. Pryth- croh, Post Office. Llaneugrad :—Major Daw.rcnoe Williams. Lianfachraeth: Mr R. B. Roiviiiands, Mach- raetb View; Mr John Jones, Mona House; Mr Powell, chemist; a Mrs Gr>flit-he, QljT Afon. BryHdu (Temporary)Parch E Wynn Ovvc-n; Paroh J. It Jones; Mr Thomas Williams, Shop Isaf; a Mrs Hughes, Brvngolou- Rhosn-oigr; — Parch W. Waters; Mr R. E. Jones, Y-ii.; Mr James Thomas, Treiago. a Mrs Scott II aid. .Lianfaethlu :—Mr W. R. Jones, Y.H Mr Win. Jones, Ty'niilan; Paaeh J. E. Jones; a Mas Jones, Penrhosdd-u. Llanfair M E. (Tabemad) :-Mr W. D. Wil. liaims, Post Office Air Thomas Williams, Tvddyii Fadog-; Mr R. Pritchard, Brynteg; a Mrs J. Ro-berts. Llanfair P.G. :-Proff. J. Morris Jones. Llanfair P.G (Rii-i,gaci): Proff. J. Morris Jones; Mr J. Matthewsj Mr W. Pritchard bui.Ier, etc.; a Mrs Clegg. Lianfairyrighomwy; — Mr J. p. Rowlands, Peai'ronsedd; Mr Shadrach Ilughcis; Mr J. Jones, Llanrhwydrys; a Mrs Thcnuas, Pen'roroidd. Lknfech'cill:—Mr W. Hughes Jones, Y.H. j Mr J. R Hugh-es, Coedon; Mr J G. Hughes, }: .H,; a Mrs Edward Jones, Peurhos. Gaer wen :—Pajxrh John Roberts; Mr H. O. Wiliiaans; Mr Thomas Owen, draper; a Mrs J. G. Jones* Ga,ei-wen.-Nic Thomas Evans- Ty Mawr: Mil. T. E. J. LloJd; Mr 0. Lewis, Bodafon; Mr R Hughes, Yr Ynys; a Mrs RU'w' iands, Trewyn. Llanfmangei!-yn-Nbowyn (Lknfa;.ryneubwll) :— Mr Wm. Owen, Y .H.; Mr Griffith bwen, llen- blas; Mr 0. H. Owen, Post Office, Caergojjiog; a Mrs Owen, Pe-nymynydd. UangaiTo :—Mr R. P. Jones, Y-II- LlangefniMr J. J. Gray; Mr J. E. Jones-; Mr Wm. Thomas; a, Mrs J. 11. Williams, Dohvar. Llangefni (Eglwysig):—Mr Wm, Thomas. Rhosinairoh:—Mil. T. E- J Lloyd; Mr R. WiLiianM, Tiefollwyn Paroij H. Smyrna. Jones; a. Miss Nichoils Jones. Llangeinweu (Dvvyran-)Parch D. E. Jones; Mr R. P. Jo-ncs, Y.H.; Mr Thomas Jones, Geii- iniog Wen; a Mrs Willi,aans, Taldrwsfc. JJI,angüOO :-Mr D. Roberta, Y.H.; Mr G. Ro- berts, Treoastell; Mr W. T. Williams, Bryn Oelyn; a Mrs Owen, Bryniau- Llangristiolus :—Mr O. II. Foulkes, Y.H. Llanxla.n (Brynsiencyn): Mr G. J. Roberts, Y.H.; Mr J. W. Roberts, Groes-lon; Mr W. H. Jones, Tieifan; a Mrs Edmunds, Cain. Llanrhydd!.ad :■ Mr Hugh Wi'liamn, Fromleg Mr J. P. Rowlands, IVfl'r«r*edd; Mr Ow-en, Rhy<Lwyn P O.; a Mrs Davies, Bont. Llansadwrn -Mr J. Cham bore, llafotty; Paivh E. Evans, Liansadwrn; Mr John Owei4 Cefn Goch; a Miss 11 ughx-s, Trefoir. Llantrisa-nt:—Mr J. Wiliia.ms, Pare Newvdd. lilanyngbenadl T. G. Owe*)', Pen- t-bos Brad wen; Mr R. Gardner, YH.; Mr R. O. pie>ro», Criglas; a Miss Lewis, Cteifiog. Llcohylched (BryiLgwraii)Mr P. M. Pieroe; Mr R. Rowlands, draper Mr 0. P. Jones, Plas; Mr Oadrwaladr, Bryn Ceiyn. Meniai 13ridge:—Mr R. W. Roberts, Y.H.; Dr. J. Roberts, Y.H.; Mr H. R Daviea, Y.n. ¡ a Miss Da, vies, Trelxirth- Menai Bridge (Eg-lwysig) —Mr J. R. Davies, Y.H- Newborough Mr Hugh Fvans, Chape-l-st.; Cadben Evwis, Brondorwydd; Parch William Jones, Tyddyn Pwrpas; a Mrs Lewis, Madi-yn Houso. ronjnou a IJangoed Mr S. T. Chadwlok, Y.H. Penmynydd: Parch W. E. Williams, Ty'n- mynydd; Mr John Thomas, Cae Helyg; Mr E- Evans, Sarn Fraint; a, Mrs Williams, Bmint. Penxhcislligwy;—Mr R. L. Edwards, Y.H. Pentraeth:—Mr D. J. Elias; Parch T. Well Jones; Mr Lewis Morris; a Miss Grace Thomas, Ty Fry. Rhoscolyn :—Mr John Hughes, Pen bont; Mr Robert Jones, baker; Purch Cliarles Roberts; a Miss G. Hampton Lewis, Bodior. RhosyboJ:—Parch Wm. Robeate, Paget. Pajch Wm. Da vids, Pyila; Mr Richard Jones, Gwyn-fryn; a Mrs Parry Jones, Caie Miawr. Trefdra-eth :—Mr Wm. Williams, draper. Malldraeth Mr Wm Williams, draper. Gwaldhmai:—Mi- D. R. Jones, Post Office; Mr R. R. Pa,ny, Bryn Ala; Mr H. Edxvarda, Glanr Aors Ddu; a Mrs J. Jones, Treflyn*

IrR RHAI A FVNANT FOD YN DDOETH. Mae Dr. Tibbies' Vi-Cocoa nid yn unig yn blesenis yn y gauaf fel rhwystr i anhwyLderau y lymior hwnw, ond mae yn ddiod yn ystod yr but a gynabyddid gan feddygon £ el yr "unig a'r unrhyw" ddiod g-artrefoi "a Iona ond na feddwa." Mae yn meddu y fantais arbenig o fod yn f wyd deniadoi gyda'r noddau mac thiol) a duroi d-dia^anfyddw-jd at ddaioni y bobi Mae.Yi-Cocoa a osodir gan "The Lancet," yn y rhestf fiaen&f o fwydydd gwir vv,,itlif-aw-r," yn ddyiedus am ei gycbwya i ynichwiiiadau Dr. Tibbies. Am flynyddau lawer taiotlJ ei ho!) sr, Iw i ddarganfod efelychiad maethlon a tjlreultol i do a chelti gan fod cymaijit o bobl yn dyoddef eymaint o ddefnyciJ parhaus o'r gwlybyron hyn. WTedi prawtion gwyddonol ao vnichwiiiadol I llvvyddodil i I)arotol cymysgedd o Malt, Hops, I Kola, a Cocoa, pa un oherwydd gwerth treuiiol ei ddefnyddiau a oHit- ei gyhoeddi heb os y I Ddiodfuyd mwyaf perffaith osodwyd erioed ger- brcn y C:J hoetlJ. Adeil«<la Yi-Cocoa nert.h ac- ym drwy roi mae-th a-o y mae yn iiawer iawn uweh nag am byw Ddiod I'w yd arall. Mae wedi doki Nii sefydliad eencdlae-thol. Ewch at eich "grcccr:' am dano, 6c, vk:, a U oc.

Anghysondeb y Dadgys- ylltwyr. (GAN Y PARCH B. JONES, RHEITHOR PENMACHNO). Yr ydym yn hen gynefin a'r lioniad oddiar hvyftvnau y dadgysyilrtwyr fod meddu ar Old a me<kl;anau yn ilesteirio gw-aith ysbrydol yr Egiwys, ac yn faen tramgwyrdd ar Horrid ei gwaith yn y byd; ac y ma.e r cyfeillion hyn yn caru 1. Hglwys gy.maint, ao y mae ei llwydd- iant mor agos at eu caion, fei y maent yn gwario Havoer i ffcriivn bob blwyddyn yn yr ymgais i ddiitod y llyffet'heiriau sydd yn rhwystro ix-.riant rniawr yr Egiwys i ores-gyn y byd. Nis gal! Eg- lwyswyr lai n.a teimlo yn ddiolchgar iddynt am y dyxldoitlcb ajighyffredm a deimlant a'r aberth dirfawr a wnant er ilwyddiant Egiwys nad ydynt, o leiaf, yn perthyn iddi Ond os ydynt yn gallu perswadio eu fcunain, :n's gat'-ant byth yu dra- g-ywydd bei-swadio Eglwyswyr eu bed yn onest yn eu proffesiadau. Ac am y rhefewm hwn, dywed banes a phnofiad wrthym Pob gwaddol- lad ailant &u sicrliuu iddynt hv. y eu hunain; 'pob cymun-rodd allarit ddoJi eu dwy law ami; pob i ull arian o'r t,pethi aHant grafangu }Job darn o dir allant sicrhau a phob degwm allant ei gael- at eu gwasanaeiii eu hunain—neidiant am dano mor awchus a pysgodyn ar flaen Jili 1 Nid y-uym yn oonde-mnio dim arnynt; dymunwn yn unig didarr, os eu hanghysondeb dybi™yd. Ychydig y n.ae'r werin erioed wodi glywed am yr elusenau Ymneiliouol sydd wedi eu rhoddi gan foneddigesau a boneddigion or oynoithwyo eu gvveinidogion a hyrwyddo (nid llyfFet.heirio yn awr !) achos Ymnoillduaeth. Dyna'r Lady Iftevv'ey's Charity, Coward Trust-, Creed's Trust, Chamberlain's Trust., Dr. Williams' Trust, Da- vis' Charity oil wedi eu sefydi u er mwyn gwaddoli Ymnfiliduat-th a talu cyflogau pregeth- wyr YnmeilJduol. Yn y flwyddyn 1704 rhodd- odd Lady Hewley ei hetifeddiaeth drosodd tuag at helpu (1) Pnegethwyr tl-awd a d-uwiol; (2) Eu gweddwon; (3) I bnegethu'r Efengy! me-n 11.0- oedd tkdion; (4) I addysgu dynion ieuaino ar gyfer y wcinidogaeth; etc. Mae'r incwm blyn- yddol oddiwrth yr eju.n hon yn unig tua deud-d-eng mil o bunau. Gwneir y swm hwn i fyny drwy renti, suddo arian mewn oonsok, ac y mae hyd yn nod ddegwm un plwyf yn helpu at chwyddo y gronfa. Mae'r swm a renir o angen- rbeidrwydd yn ovfnewid, ond yn y flwyddyn 1872 rhanwyd dros 3C00p lhwng progetliwyr. Y "s 3000p mae pob piegethv.r sydd yn derbyn o'r gronia yn derbyn ei ran o ddegwm plwyf West Ayron, ac y mao pob un o honynt yjt gallu ("yggu yn dawei. Oddiwrth elusen Dr. WTliams derbyn "Pre- get'hwyr y Gair" 200p; gw einidogion yn Ngog- ledd Cymru, 274-p; gweinidogion yn Neheudir Cymru, 138p; gweddwon pregethwyr, lOop; ysgolhcigion duwinyddol, 160p. Cyfrenir yr arian hyu, n-eu symiau oyffelvb bob blwyddyn. Os yw yn gyfiawn dwyn nieddianau'r Eglwys oddiami, cyfiawn hefyd yw dwyn y meddianau hyn. Ond rid oes son am danynt-! Mae pob eiddo yn meddi^nt yr Egiwys cyn 1662 i'w dwyn oddi arni fel pe buasai hynafiaetb rhoddion yn eu gwneud yn ddirvm. Gwir mai am y degwm y meddylia-i y cyfiiedin o bobl, ond nid yw y defc'wm ond oyfran 0 Egiwys y ceisir ei gynieryd o'j meddiant- A rliodd i'r Egiwys yw'r degwm lawn gymaint ag yw elus-en Lady Hewfev i'r Ymneiiduwyr, ond ei fod yn hynacli- Ilonir n-ai rliodd y Senedd yw. Nid yw hyny yn wir. Y mae yn hollo) groes i'r ffeithiau. Yr unig beth wna y Senedd yw ei ddioge'u i'r Egiwys, yn h<.)io! lei y diogolir elusen Ead-y Hewlcy i'r Ymncilkhiwr- Yn 1812 bu cyfreitliio P-Jai,'h a ch-ootus yn nghjfoh yr elusen' hon (y cwervl oedd. a oedd gan yr Undodwyr hawl i gyiran o hono?), a chyfraith y wlad a ddyfarn: odd rnai peri hyn yn unig oodd i Y'lnneiliduwyr uniawr.g>e*l." Y mao ffurf.rbx1d.iad y degwm yn v. ahanol; ac y mac'}' ffurf yn rhodi mantais i'r di-egwyddor gam-ddarlunio fl'eitJiiau. Ond pan diderbynia YmneilWuw.vr der]- viiiatit hwy ef ar yr un egwyddor a rhy w rodd arall. Ac y maent yn eu lie. Yr w d wedi cyfoirio eisoes at ddegwm plwyf West Ay ton yn cacti ei ranu yn mhHUi preget'hwyr Yrnneillduol. Y mae prif ddegymau phvyf Little Maplestead yn eiddo i'r Bedyddwyr: y mae degwm pKvyf Brandcston yn Suffolk wedi ei rooodj tnag at gyna! capol Ym- neil'dnrf. yn Llundain, "tra ho dwr yn rhede-g," ao nid oes neb yn ewyno yn erbvn v "gortSirwm oesol." 0, na nki .)'1' YmneiH- duwyr yn gwnthod degymau jwn gaffont hwy afael arnj-nt. Y mae gan Ynineitiduwyi- Geiiiddewi dir g^vcrih 67p y flwyddyn a. thy tafam o'r enw Red Lion. 1¡;e cape! yn Neheudir Ceredig- ion yn dor byn 50p y flwyddyn, ac o logeilau Eg! wyswyr y mae yr bapei- can' punt yn dyfod. Mae capel j'n A bercarn wedi ei wtaddo Li gan deulu Eglwysig, ac yn werth i'r gwe-midog o leial 200p v flwyddyn. Caj>el yn Mert-hyr Cvnog, yn Sir Benfro, yn derbyn 60p y Uwvddvn 'oddi- wrth dir; mae 12p y flwyddyn vn Sarii Kerry yn dod odds wrth dy tafarn a thyddyn. Yr unig ddnù! ystyriwn yn nglyn a degwm ac eidoo arall yr Egiwys gwerth cymeryd eylw o hem yw, fod y degymau a'r meddianau "eraill wedi eu rhoddi iddi at gynail cr-ifydd yn y wlad, ac nid i'r Eglwvs yn arbenigorfei y oyf- i-yw. Yr ydym yn cyfaddef fod rhvw gymaint o rym yn y ddadi hon. Ond, fyluer, amoan y Bil sydd yn awr o flaen y Senedd yw cyme-rvd yr icll ?,cdcbon hyn oddiar greifydd yn g-yfan- gwbi, a'u h-arfer at acho?ion bydof a secularaidd. Os ai. gynaj crefydd y rhoddwyd bwv, ao nid yn arbenigol i'r E^iwy-s, poliam y"dvgir hwy oddiar grefydd, a'u rhoddi i j;mc.aiiion eraill? Pan y rhoddwyd hwy, yr Egiwys oedd unig gynryoli- lolydd orefydd yn y wlad- Gadav.odd vr Ym- nciliduwyr hi, a ffurfiasant aehosion newydd. A oes gan hyny gan yr Ymneiiduwyr hawl fomol neu gyfreithlawn i feddianau'r Egiwys? A.tobiJ di-wy ofvn owestiwn a rail. Yn ddiweddar ymamwodjj "Egiwys Rydd v ,,ddawrtli Iv Mot-hodistiaid. A oes gan "Egiwys Rydd y Cymry" unrhyw hawli wadd- ohadau y Methodietiaid? A yw y Metihodisitiaid wedi rhanu eu heiddo yn irihiith aelodau aohos y Vill"ch W. 0. Jones? Maent yn wfftio'r syn- ly lad! A phaiism y nme yn rhaid i'r Eglwva ymaoael a'i meddianau am fod enwadau wedi P-ada-L,17 Mae i-r enwadau yn nwddm ar wadilol- iadau anferth. Pan y byddant yn ddigon bunan- aierrhol i ymwadu a hwy oherwydd eu bod yn r'liwystr iddynt gario yn miaen ivaith eu Hafliraw Mawr, bydd y pryd hyny vn ddi->on buan iddynt ofyn i Egiwyswyr ymwadu°a'r gwoadd'iacfao y mao hen Egiwyswyr y gorphenol wedi eu rhoddi i gynorthwyo eu gweinidogion, ae .1 hwyluso amoan mawr oenhadaeth yr Eglwvs sef darostwng y byd yn eiddo i GfMt.

PARLYS PLENTYN. Bachgen Bach yn Ddiallu, Tri Ysbytty yn Methu. Wedi ei wella gan DR CASSELL'S TABLETS. Mrs Watts, Siheep Street Lane, Etohingtham, Susoerx, a ysgrii'ena:—"Ddeunaw mis yn 01 dat- blygodd fy macihgn; bach Bariya Plentyndod Yr oedd mor ddrwg feJ iias gallai sefyll, felly cym- eraia ef i ysbytty, lie rhoed cf mown aniwiwo o plaster of Paris, (nd. yr oedd yn l'hy wan iw gwiago. Y rua. cymerais ef i ysbytty aa-all lie yr arhosodd amser maith, ao yni i uu arall. ono ni wcllhaodd, felly cymerais ef gaj-tref. Yr oedd yn honül ddiallu pan y dcohieuais roi Dr. Cas- sell's Tablets iddo, ond yn mhen tri mis gallai red eg o gwmpas, ae y mae yn awr yn holliaoh. ria. pa;w,b ei welihad yn wyrth." Gellir cael Dr. Casapjrs Tablets gan unrihyw fferyllydd am 101c, Is Igc, a 2s 9<L ac y maeoit yn we-llhad perffaith at wondid plant, ac ar.hwyl- die-rau y giaa4 y cylla, a'r elwlod.

Oliver Cromwell a roddodd i Abertawe y siarter trwy ba un yr oodd y dref hono yn meddu bawl i anfon aeiod seneddol i Dy y Cyffredin. Enill- wyd y ffafr hon gan y Milwriad Philip Jones, yr hwn oodd yn gyfaill mawr i Cromwell. Dyn o sir Gkernarfon, Wm. Foxwist, oodd yr aeiod cyatai ddewiflwyd yn 1654k J

TOMENYDD IIENAFOL CYMRU A GWLEDYDD ERAILL- Syr,-A fydd rhywun o'ch lluosog ddarilenwyr hynawsed ag egluro i mj pa beth ydoedd dyben yr hen domenydd rhyfedd hyny a geir ar hyd a Ded y gwiedydd. Fe gohwoh i rai o honynt gael eu hagor yn Mhentraeth, Mon, y llynedd. Cyn- -ivysent, os iawn y oofiaf, lestri pridd llawn o eõ. gyrn ac arlau prea. Y mae eu hanes yo dywyll iawn i mi, ac nis gwn hyd yn nod pa enw cyffredin oedd arnynt gan y Cymry yu yr hen amser. Diok-haf yn fawr i bwy bynag a all eu henwi i mi ac egl-uro amcan eu gwneuthuriad- Yd- HU GADARN.

ENGLYN BUDDLGOL AMLWCH. Syr,- Gyda Iiawer iawn o ddyddordeb digrifol y darllcnais ysgrif y sawl a ymgyfenwa "O'i Gys- god," yn eioh rhifyn diweddaf. Fe allai nas gwvr efe mai mantais fawr i gyp- iysu nieddwl ac iaitli ydyw deaii cyngbanedc yr tmig reoi i feirniadu englyn. Y pfth cyntaf dynn ei syiw ydyw rhyw fyneg- bost yn yr englyn heb ystyr iddo—"yn mhob bro-" Dy rnunwn egluro mai bollol briodol yd- oedd j'r awdwr ddefnyddio y frawddeg yna, wedi I defnyddjo o'r blaen "drwy'r ddaear," oblegid ystyr gyfyng sydd i'r naill ac eang i'r llall. Pan sor.ir am y byd gwaraiddiedig, ni olyga 1 hyny fod pob cwmwl a bro, na phob teulu ohwaiih, wodi eu gwareiddio. Yfn nesaf enwn "O'i Gysgod" yn gwarafun i neb ddefnyddio y gair "lieng," ond yn unig mown cysylltiad a boda-u y bvdoedd anweledig. Os mai yn ngiyn a hwy y deinyddiwyd y gair yn v gorijii<Miol. a ydyw "O'i Gysgod" yn tybied ei bod yn rhy ddiweddar yn yr ugeinfod ganrif i gymhwvso'r gair at fodau y ddaear: hyd y gwela i does reswm yn y byd dros wrthod y gair ■ yn j cysylltiad yma, oblegid ni olyga "lieng" I ddim am gen na i:hi. Ac onid oes lluoedd ar y ddaear, ac onia gair yn perthyn i isith y ddaear ydyw "lleng 7" Felly perffaith hawl i'r t irdd ei ddefnyddio, onide. Yn nesaf ac yn olaf, cymer "O'¡' Gysgod" oJwg ar "iya" mynvdd. Fe sonir am lawer ilys yn y hyd yma; ond o bosibl mai y gydmariajeth agosaf atom ydyw trysor y Llywodnwrlh. Felly yn union, os vw mynydd yn boixrhen try- sor, digon pr:odol ydyw tlwpyd ei fod yn borcben llys heJyd i Rrtdw'r trysor hwnw at wasenaeth dyn, Edryclied "O'i Gysgod" eto yn fwy craff ar yr erglyn, a chrefiwn yn s>cr yr argyhoeddir ef fod llawer o faj-ddoniasth ynddo.—Yr eidldoch, GWAS FFARM.

UNDEB GWEITHIOL I WEITHWYR MON. Syr,—Yn eicb newyddiadur y dydd o'r blaen gweliiis hanes sefydlu rhywbeth tebyg j undeb yn niycg gweitihwyr Mon. Mae angen y cyfryw yn ddiamheuol ddigwest.iwn: yn arbenig yn ei gysyiitiad a llafurwyr amaethyddol y sir. Un o boryglon mawr a) pheefcod parod gwerin MOD ydyw syrthio i Jiepiao yn nghanol trwst own, dwr y byd Ina3n(1oCho] o'i hamgyloh- 1he'r mor py'n ei haJiigylchu Did yn troi yn nerfb iddi, on<i yn ei iucI-a I-, U, ¡.e o j suo i ganu hen beniJlion pfergoelus y gorphenol, dan swynbev sain yr hen enw paganaidd "Mam Cymru," cyweiria iddi ei hun weiy angeu, diobaith, a di-erciiwyn. Peth arail hefyd sydd yn amlwg elfen yn ligwendid moesol a masnachol y wlad ydyw ei hoff dor o add-'li duwiau dieithr,—hyny yw, syrth i gysgu dan rith ac ymgrymu i dduw fvadic-aiiaetli ;eu ban- wau, nid eoi cretloau gwreiddiol, wrth reswm, a r.vdd iddynt yr anrhydedd neu y rhysedd hwnw. 0 l>ob gaJwedigaet.h yn holl ynys Mon, y fwyaf diraddiol ae israddiol, a thlottai eu bywoliaeth arnynt, ydyw y Jla-furwyr amaethyddol. Nid oes nfob a wad nad ydynt hefyd y rhai mwyaf towei ao dan eu t.e:tbjau,a'r rhai mwyaf ymarhous a digychwyn i wella ytctad oddrwg eu hamgyldhiadau. Nis mynant eyiiud,- er oael ("IJ deffro; ac nis mynant glywed. byd yn nod eu hiawnd«rau eu hunain, nad ydyw eu caion yn crynu gan ofn i'w meistr fod yn gwrai> daw h<?fyd. I glustiau y llafurwr yn Mon irmr- windod a baklordd yw Lief y diwygiwr gwloidydd- ol- Beth yw safon cyflog y lla-furwr amaetiiydd- ol yn Mon? I ddynion profiadol, abi mewn oed- ran, betb ydyw 10s, lis, a 128 yr wytlhnos? Yn aw r, a oes dichon i ddyn yn derbyn y cyflog yna, dim ond lis yr wythnos, allu talu ei ffordd yn y byd. Nao oes, atebaf 6. Nid oes posibl iddo. Cawn edrych ar ddosbarthmd y cyfryw. Yn awr, cymerwn gyfartaledd cyffredin y sir, o aelw),d y gwaa ffarm o ran nifer y teulu yn bump, li y., ei adael ef, y pen teulu, allan yn gwbl. Awn i geisio rhanu yr lis, neu hwyracb y caiiiatawn iddo fod yn 128 6c, gan y gall y bydd yn pertliyn i'r gwr dyddyn a dofednod. Cania-tawn d,ri phryd y dydd, cydrhwng pump o benau, dyna 15 pryd y dydd, neu 105 yr wythnos. Rhaid i bob un o'r penau yna fyw ar bryd cein- iog bob dydd. Daw hyny yn 8s 9c- R-h a id talu Is 60 neu 2."1 o rent, a gwerth 6c o fwyd i'r dof- ednod dyna 2s 6c at yr 8s 9-lls 3c; dim ond 9c yn aros i gyflcnwi holl ang-enrheidiau allanol y oh wo' corph ar yr aelwyd, heb son am barotoi ar gyfer atieehyd, amser orwg, insurance, a guf- ynion crefyddoi. Os aiff y drefn hon ar beot11311 yn mjaen yn hir. bydd mwy o eisieu County Court Judges nag erioed. Ai tybed fod yn weil gan y wlad dalu, ie, ei milixnau aur ac arian i goffrau y barnwyr Uysoedd" sirol, a c-hyfreithwyr, etc., na rhoi teilwnsr dal i ddyn am lafur ei ddwy law, a chwye ei dalcen. Lianddona. THOMAS EY A:\S JONES.

Genedigaethau, Priodasau, a Marwolaethau. GENEDIGAETIIAU. Harrison.—Mehefin 6ed, priod Mr Harrison, Llugwy Cottage, Bettwsyooed, ar fab. Jones-—Mai 3Cam, pric-d Mr Griffith Jones, Hell- dre, Blaonau, Dolwyddelen, ar fab. Jones.Mai 30luii, priod Mr Griffith Jones, Hen- dre, Blaenau, Dolwyddelen, ar fab. Roberts.— Mehehn 7fed, priod Mr Roberts, Hen- dre W en, Llanrwst, ar ferch. Williams.—Mai 27a;n, priod Mr Griffith Wil- liams, 3, Hdl Yiew, Llandudno Junction (oyntaf anedig). PRiODASAU- Huglhos—IIu.ghes.Mohelin 9 f c-I, 1909, yn Swyddfa'r Cofresti^ydd, Bangor, gan Mr J x-wib Morris, Mr Willkaii HugiK-s, Pen y J-i.erUÏ1, Lla.ii-goed. a Miss Annie Hu-gbes, 1' las iolyn, LI angoed. Tno-mas—Piitolia-rd.—Mehefin Bfed, 1909, t-rwy drwyddf). yn Ngliapeil Twrgwyn, Bangor, gan y I-lamh Jolwi Williams, Caargybi, a'r Parcel Owen Williams, Bethel, gyda Mr Lewis Morris, oofreetrydd, Mr "William IdwaJ iThomas, Coin wen House, Llangaffo, a Miss Margaret Prrtobard, Betaiel. Williams—Jones.—Mchetin 4vdcL yn Ngbapel Moriah, Caern-arfan, gan y ilarc-hii J, Wil- liams, Brynskncyn, a H. Williams, Gwaloh- mai, Parch Thos. Williams, Gwakhmai, a Lizzie, mercth ieuengaf y diweddar Baroh E. Jones, Porthdimorwig. Will laf, yn Nghapel Tabei-nacl, Porthaethwy, gan y Parch T. Davies a Mr Lewis Moiric., trwy drwydded. Mr William Williams, Gwyddfor, Conway- road, Llandudno, a Miss Ruth Hughes, Mostic House, Dale-street, Menai Bridge. W illiams—Lewis.—Dydd Mawrth y Sulgwyn, yn Egiwys Llanwenllwyfo, gan y Parch J. E. Williams, rheithor, Mr Richard Lewis, Ty'n-y-giat, Penysarn. a Miss Mary Thomas, Twrliachiaid, Llanwenllwyfo. YYillLams—Jonee.—Mai 31ain, yn nghapcl M C. Cymreig Stajilev-road, Bootle, gan y Paroh GriSBtfii Ellis, M.A., Thomas, ail fab Thonias William*, Bootle, ag Ann Agnes. meroh liynaf EKzabeth Jones, a'r diweddar Ed- ward Ellis Jones MARWOLAETHAU. Currv.—Mehefin 2il, yn 17, West Parade, Rhyl. Parch Robert Curry. gweienidog y Wesley- s id. Edwards.—Mehefin 7fed, yn 11, Linnet Lane, Liverpool, Catherine, priod Mr Xlio-mas Ed- wards- Ellis.— Mehefin. 9fed, yn Gorpliwysfa, Hajieoli, vn ei 7lain mlwydd, Elizabeth, anwyl briod Edward Ellis. Ishmael.—Ar y 5ed cySsol, yn Stoneyhurst, ger Blackburn^ Richard Ishmael, ail fa.b y di- weddar Thomas ac Ellen Isiimael, 57, Hill street, rpper Bangor, yn 57 mhvydd oed. Jones.- Prydnawn Mawrtli, yn 68am mlwydd oed, un o hen frodorion Blaenau Ffestiniog, se-f Mr Win. Lloyd Jones, gynt o Trefeini, yn awr o Nantntor, Beddgelert. Gedy ki-dau o feibion i alaru ar ei 01, sef y Pa.rch J. Lloyd Jones, B A-, Bwlohgwvn, Gwrec- sam, a Mr Tom Lloyd Jones, Pwllheli. Jone3.—Mebelin 4ydd, yn 70ain mlwydd oed, Mrs Jones, Oakedey-square, Blaenau Ffestiniog, gweddw y diweddar Mr Wm. Jones, Beth- osda- Owen.— Mehefin lOfed, ar oi byr gystudd, bu farw David Owen, anwyl blü-n Mr a Mrs Rowland Owen, 6, Summer Hill, Blaenau Ffestiniog. Riohards.—Meihe £ n 8fed, yn ei 5Cain mlwydd, Parch W7. G. Richards, gweinidog yr Anni- bynwyr Eglwysi Lianaru-oii a Graianrhyd, Sir Ddlp bych- Lloyd-Joiie.=..—>/Ifsliefin 4ydd, yn ei ohartref. "B-doir," Birkd.ale, Soutbport, yn 51 mlwydd oed, Frances Anne Lloyd-Jones, gweddw J. W7. Jones, o Ilolloway, Llundain, ao unig froh y diweddar J. Lloyd Jones, Plas-y-Bryn, Caernarfon, a Nantlle, a Mrs Lloyd Jones-

Pan ddyfnaf y mor dyogelaf fvdd y Uong. Pan llyfnaf fydd y dwr, dyfnaf lydd y rhyd. Gwa.straff mawr ydyw gwneuthur cam a'r an. heilwng. Bwriedir lielaesthu capel y Methodistiaid Cal- finaidd yn Iloylake, a chwanegu amryw ystafeU oedd. Cynhaliwyd nodachfa, a derbyniwyd 830p tuag at gost yr adeiiadau, y rhai a ddechreuir ya fuan yn yr hydrof-

lis* | r \) One of the Choicest Flours made. U 1 5nowdon flake flour. .c:=. =-=-=: PURE & UNBLEA CIIL- D. :=: Every Purchase means something good to look forward to. Every Purchase means an increase of employment in Wales. tAsk your usual Flour Deale,r to Supply you. An Illustrated Welsh. English Word Book BY Mrs. Lloyd-Jones, Bangor. THE C^XT0K P7(êSS H AVE pleasure in announcing that the Illustra- ted Welsh-English Alphabet Book IS NOW ON SALE, and can be obtained from the PUBLISHERS, at CAXTON HOUSE, BANGOR. The work is intended to meet a long-felt want in the teaching of elementary Welsh. At the present time parents in English-speaking districts in Wales and Welsh parents in the English towns find it difficult to interest their children in the Welsh language during their early years, and the authoress in presenting her fJJ Illustrated = Alphabet = Book to the public believes that she has solved the difficulty. 111 It is primarily intended for use in the Schoolroom 'jJ and in the Nursery for a Toy Book as well as a Lesson Book. It is arranged in simple and attrac- tive form and the Illustrations are such as will appeal to young children. The words have also been carefully selected to suit the capabilities of children, and the book is calculated to amuse and interest the little ones. q Favourable CoiDipcnts OD tbe Book have been expressed by Professor Morris Jones, the well-known Welsh authority, the Dean of Bangor, Professor J. E. Lloyd, and many other well-known Welshmen, who are confident that the Publication of the Book will meet a real need and be extremely valuable to all Welsh parents who do not desire" their children to grow up in ignorance of their Mother Tongue. Orders for Copies of the Book may be sent to Mrs. Lloyd Jones, 7, Penrallt Villas, Upper Bangor, and the Publishers, Caxton House, Bangor. PRICE 2/6 NET- POSTAGE 3d. EXTRA..

"RITCHIE PIERCE." II.a:wdd&mor iti'r bvc-h J mi geisiaf ganu can 0 g&riad i't!h growu yn nghwrmi'r fcweo Ian; Nis gwn betli sy'n dy feddwi wrth edrych araom ni, Ond gwn fod auntie" 'n rneddwl y byd o bonot ti. Mae'r baulwen sy'n dy we-nau yn Uunio'th weius dderch Ar ffurf rhosynau cynar neu fwa angel geit&i; Nid rhyfedd i'm wirioni wrtb weld dy wynob cu, A chlywod dy chwerthiniad yn adsain drwy y ty. 'Rwy'n gweled vn dy lygaid yr awyr las a'r Hi, A blodau teoai "natur ddaeth i dy ruddiau di; Boed &r dy Iwybrau hefyd tra'n oerdded trwy y bydt Fl&guron teoaf rhinwedd &'u blodau'n wyn i gyd. Mae ooron diniweidiwjdd o gyksh dy aei yn I awr. A pberlau purdeb ynddi mor ddisglaer wyn a'r wawr; 0 oofia'r baoli, ei ohadw yn waatsd ar dy ben. Dy darian bod fo'n 1-cew a'th wisg yn fythoi w eia- 'Does neb all fae-ddu dSJad y Cymro, ond ei hun, A ohofia dithau gadw o'T llard, dy ddwylo' cun; Dymunwn fyw i'th wcled fei aeren i,v,w fad, Yn pvasgar aur beiydran i barddiu bron dy wlad. Cei lawer craig i'w dcingo, cei gioes a choron did rain — 'Does ileb o feibicn dynion all beidio cwrdd a rhain; Ond ni raid digaloni— bu Brawd i ti olti-I flaen Yn hoiihi ffordd trwy'r creagiau.yu tori min pob draen. 0 cofia geidded beimydd yn ol Ei gamrau Ef— 'Does nob ond Hwn yn gwybod y llwybr fraa'r nef; Ymeetyn ato'n' gyaar, rb.o'th gwbl yn ei Law Cei naf yr ochor yma a oef yr ochor draw. A WEN MONA.

ECZEMA YN VMOSOO AR DEUlU CYFAN. Mam, Tad a 5 Plentyn wedi eu gwella gan Zam-Buk. Ceir prawf rhyfeddol pcliacb o alluoedd oroen "*fel!'hao] digUio Zam-Buk mewn acbos t-eulu o saith-yr oil o'r hwn deulu a gawsant eu gwella 9 eczema perygl oedd wedi gwrthod pob trin- Jaeth arall. Gahvoad oynrychiolydd y "Newark Herald" gytia Mrs C. J. Tinkler yn 12, Eigin Plaoe, Newark. "1;¡'r hyn glywsuoh yn wirionedd," meddai Mrs Tinkler, mewn atebiad i gwestiwn cyntaJ y gbihebydd- "Ca wsom oti oin gwella yn rhyfeddol o eczema dychrynllyd gan Zarn Buk. Deolireuais gyda'r •UiihwyUlcb tua blwyddyu yn ol, ao ni bu'm yn dyodtict ond yohydig pan y oafodd fy mhriod a n Pain' pk nr. n—FIleal (16), Florence (.13), George OCJ, Wiliie (7), a Gertie (4),— yr atiechyd, ac yn fuaji buom oil yn dyoddef yn dd. uhi-ynliyd. Cosai y ci.(-en yn ofnadwy, ac yr oedd yn boelh lawn gan yr enyniad. "Rhoddasorn brawf da ar driniacth y meddyg, Bic wedyn bu raid i ni ei roi i fyny, gan ein bod oil yn g-waot-hygu. Yr oeddwn \n mcthu gwy- bod bet.h i'w wnead, oherwydd heblaw dyoddef yn ddychrynilyd ly hunan, yr oedd yn rhaid i mi wylio fy mhriod a'r plant pa rai oeddynt, yn holloJ ddi\madferth, ac yn wylo yn hcrwvdd y boen parliau?. "AIII fisoedd lawer gwajihai ein gobaith am wcila bvtih, nos i'm priod ddod i mewn a dangos i mi yn llawon bancvyn fel y gwellhaodd Zam- Buk deulti o Bristol' o'r eczema. Ceisiasom gyf- ienwad. o Zam-Buk ar mrwaitii a olrfy^mJiwyBafiom beth. Cyn myned i gysgu'r noa cawsom esmwy- itiyd o'r boen na wyddem am dano ere misoedd. Eibyn y bore yr oedd {.r^t'llji^d pellaoh, ond ¡g'yd.a chymhwysiad parhaus o Zam-Buk lhvydd- wyd i drec-hu y llosgfa. a'r gosfa ddychrynilyd ac wesul un lhvyr wellhawyd y plant- "Ila.rha,dd y fy mhriod a rninnau i gymliwyfto Zam-Buk, ac y mae ein omen, a cbroon pob aolod o'r teulu, yn bexffaitjh iaobt

Llythyr at y Golygydd. [Nid ydym yn gyfrifol am syniadau ein Goheb- wyr.—Gol.j BEIRNIADAETHAU AMLWCH. Syr,—Mi garwn wybod yn mha le y aim bearniadaetb y rian gerdd, yr englyn, yr toddaid, a'r delyneg a wobrwywyd yn Eisteddfod Amlwch. Dywododd y beirniaui y oyihoeddid hwynt yn llawn YlIl y lievvyddiaduron. Diau fod llaweroedd heblaw ty hunan yn hiraethu éWl ei g-weled. — etc, PRYDERUS-