Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
21 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
-i. -c- CREAMER'S, CREAMER'S, ROYAL Established • Ii riuRKiERs. j) Eighty Years. X PATRONS of the EISTEDDFOD are invited to VISIT the in 0 Great Fur Emporium fi p OF THE NORTH OF ENGLAND, which is always an ATTRACTIVE CENTRE Where the CHOICEST and BEST FURS and FUR COATS are ebtaiBable Direct from the Manufacturer TO THE WEARER. (Manufactories;bJ5Q. Bold St. LiverpoolJ
Rbys Dafydd Sj'n Deyd-
Rbys Dafydd Sj'n Deyd- Ma", y compliment mwyaf cllir ei dalu i ferch yw ei galw yn siwgr gWJII, all ei fod IIVJV brin a drud ac rnhawcid oi gael. iddo dc'erbyn v pcHJ a ganlyn y dydd o'r Trwy y rhyfel fawr a'i dwndwr, Anhawdd laun w prynu siwgwr; Diflas ydyw te a phwdin lIeb f cluster yti gegiii o mor drwlll vr ydym ni W ithout fougar in our tea. 0 mor feINs! 0 mor hyfryd Oedd y dyddiau. llawi: dedwyddyd, Pan geid siwgwr gujn ddigonedd Yrnbob siop ac Jrnhob annedd; Chwerw, chworw orbyn hyn Y dyw byw heb siw gwr gwyn. Bu y hatait wyn fel manna, Heddyw mac ei I Iw'ii ysmala Bu y siwgwr yn hudolus, Nid yw iriwy yn wyn na melysi Du yw'r dorth ymhob ile, A go debyg yw y fce. •Mclldith fyddo ar y German, Caffed ei aei if od i 'n fuan; Yn ci gwpan bydded wermod LlavTii o chwerwedd nes daw'r diwrnod Pan yn lion y cawn ni Plenty of sugar in our tea. Nad oedd ryfedd yn y byd o gofio'r prinder *mai tri lwmp oedd ar gyfer pawb yn nhe Ty Mawr Fod paw;) yno yr, teimlo mai iawn oedd rhoddi lwfans, ac y gallosid yn hawdd hebgor y tri Iwrop gan mot folys oedd gwenau a chrocsavt mercned yr ardal Fod y brawd yn y Benllech niewn helynt mawr fcr o) ymdrochi am i ryw wakh ddwyn ei lian t'r peth arall hv nnw. Fod y gwr fu'n codi tatins ac a gafodd bresant o ga.raits yn dweyd mai y cwbl oedd eisieu i wneud cinio iawn oedd lwmp o biff. Fod y llanc a smociai sigaret ym mhorth y Capel yn haeddu cael ei ddisgyblu, ond fod y blaenoriaid yn rhy lioff o danio eu pibellau i roddi gwers offoithiol iddo. Y dylai'r ferc-h honno gofio fod banner nos yn rhy hwyr i neb a pharch iddi ei hun fod Allan, er fod goriad y ty yn ei llaw. Mai lie i ymborthi ar y Gair Sanctaidd ac Jlid i fwyta afalau yw yr Ysgol Sul. Pr llanciau fu'n euog o hynny gaol coliwobls dychrynllyd eyn nos ac mai gorfod yfed castor «.i] fu'r gosb am eu trachwant anymunol. y Ho dwkiodd y wraig ger y Maen yn liiwr o i ergyd, ac y buasai yn gwneud yn gam- 9 pus i fynd i wrthdarawiad a German. Fod y sanau glus gwan yn tynnu svlw mawr yng Nghaergybi, ond mai piti oedd fod twil go fawr yn y sawdl. Fod esgidiau uchel yn cuddio llawer peth ag y nrie chogi jrx < yfrit am dano. Iddo glywe-d mai r,id moehyn fu'n cod I'r tatwn yng Ngwalchmai.
DYFETHA BWYD.
DYFETHA BWYD. "Y mae yn befch liollof allan o le i wattrafFu bwyd da utirlinw adeg, ond yn y dyddiau hyn y mae defuyddiad gwa-stra'lus o fwyd vn drOOPdd IvolloL Eto y mac miloedd o ddioddc'fwyr oddi- ,wrth ddiffyg treuhacl yn myned ymlaon i íwvtu. yanborth iiau yw yn gwneud ntniuwr les, os d'im o gwbl, iddynt, a hynny yn unig am nad ydynt ,wOOi sylweddoli mai 11;d yr hyn a fwyteir/efthr y cyfran ol'.ono a dreuiir, sydd yn maetim'r oorfl, ao yn ei adnewyddu yn wyneb, traul a ilafur-bywytf. Mor bwysig, ynte, ydyw cadw i fypy yr organau ti-eliliadol-y cylla, yr afu. a'r coludalion—a hynny mewn c-ywair hollol iacli a gweithffettol. Y mae diffyg trenliad yn golygu newyniad mewn rhan, ond golvga fwy na. hynny oblegid y mae cvnyrehion ni weidiol bwyd heb ei dreulio yn myned i'r gwaed, ao yn cael en oario i bob rhan o'r corft, gtui aehosi pob inatli 0 a.n.hwylderau blin ac amhriodol. r maf ^eeau ° filotXic' ° Kyn-didiodidefwvr oddi- yrrtb ddaftyg trcuhad yji awr yn mwvnhau ynni- a bywiogrwydd leehyd sydd yn deilliaw o drieul- jad da, am etl bod wedi manteisio ar y cynorthwy cyfleua hwnnw Mother «eigol Syrup. Y mae y TOddygimaeth fyd-enwog hon yn meddu gradda:i Jieillduol o aim i gyweino, cryflrau, a rheoleiddio gweathrediad y cylla, yr afu, a'r coluddion a phan fyddo r organau hyn yn gwestii.io mown oydgord ao yn efteithiol, nis gall diffyg treuliad— tfwastranwr mawr yn.borth—fodoli o gwbl.
\.GRANT XEWYDD ADDYSG.
GRANT XEWYDD ADDYSG. Y J'llan Cymi'u o grant newydd addy** h^ua 300,000p ar gyfer addy&g olfenol, a 45 COOn fr g7fer a-ddysg uwchraddol. Cyfaj-taJedd 'nob- togaeth Oymru o'i chyfartalu ag eiddo Cvmru a *"r "d ran a.r bymtheg. Cyfaita! ?~d grants yr addysg e'.fenol newvdd yw vr unfed £ r ckk-g, ao v mae rhodd yr addysg GymjW fuag un ran o ddeg. Golyga'r un ran o dde £ n y bydd 1 Gymru, yn ol y safon ag y rhennir V grant newydd, dderbyn tua lOO.OOOp vn rhairor ,uasal ci rhan vn uiiol a'r boblogaeth. y VrO? r 6Tant arn addysg uwclu-addol yn dod vn yohwanegiad o 47 y oant. vn
Y GOLOFN AMAETHYDDOL.
Y GOLOFN AMAETHYDDOL. U WHTAlTH, I-JADAU, Etc. Cangon bwysig o iva.itli Adran Cynyrch Bwyd yw rSieoli nwyddau sydd yn anhebgoiol i amaeth- wyr, megis gwrtaith, hatlau, ymborth ariifeiliaid, pibellau draenio, gwifrau at iYensio, llinynau- cwlwm, etc. Mac r eyflemvad o bob un o'r rhain yn fyrr, it gwaithyr a-draji yw—(1) sicmau cyn- yrch digonol, (2) sefydlu a rheoli prieiau, a (3) Irefira i ddoebarthu y cynyrch sydd o fewn cyr- reedd yn deg a rhcsymol rhwn-g gwahanol-ad- ranau y wlad. Priii y syhyeddoliv fod CJ weinydd'fa. Oad-ddarpaj yn gofalu broil gymaint am foddion i gynyrohu a holpa bwyd y wiad, ao i gynyrohu adnoddiau i l&dd v gelyn. Er eiigraifi't, mae'n rhaid wr-t-h ad* noddau ffo.i-yllol, nid yn unig i wneud pelenau tan ffrwydrol, ond yn ogystal nt, gynyrclm gwr taith celfyddydol. 0 ganlyniud, mae dynion lnwyaf cvfarwydd kdTaii Cynyrch Bwyd a Gwein- yddia Gad-Jdaipar yu oydwoithredai yn galonog i gynyrdlU c-yflenwad digonol at wasa.naeth pob un, a geilir yn rhesymol dldirtgwyl y bydd yohwaneg- iad oylweddol yn swm gwrtaith oelfyddydol ar gyfer y tymor nesaf. Sefydlwyd prisiau sulphate o ammonia a super- phosphato dnvy aroheb, ao, i bob pwipas ymarfer- ol, mae Adran Cynyrch Bwyd, trwy gydweithred- iau gwnenthnrwyr a nja-snuehwyr, wedi cyrraedd yr un aniea,ii o be-rthynas i bajiio-^lag. Dylai fferrnwyr brynu oyflc-nwad digonol o wi-taitll cel- fyddydol yn ddiymdroi t.nwy eu masnaoihwvr ar- ferol neu y cvnideithasau cydweitlidol. Ni fwr- iada Adran Cynyrch BwYd faenacha eu hunain, eddieithr fod yr ymgais i sicrhau cyflenwad o bob t'wi-taith angenrh.eidiol yn torri i lawr trwy y nynhone-llau rna&naehol oyffrediin. o bcrbhynas 1 hadau yd, a t.]¡.a.tws, yv arncun fydd siicrRau cyflenwad dagonol trwy y iTynhonellau maenachol- cyffrødiu. Dibynwyd lJawer YIl y gorlfennol am hadau wynwyn ar wledydd tminor, a gall yr hadiyd hwnnw fod yn brill, ond gwneir pob ymgais i gac-1 yr hyn sydd angen. Ynglyn a.g ymbortii anifeiliaid, mac'r anhaws- + yn fnwi*. a gweitiuV mewn ovdymgynghor- iad a Gwcinyddfa Argl\<ydd Rhdnclda, yr jioii a reola bob blawd, yn ogystal a gwer, gweddillion y rhai a ddefnvddir i gynyrohu t^isenau-olew at wasanaMh anifciliaid. Mae eyn Hun dan vstyiuaebli i eicrliau oyflenwad. digonol o fwyd fel hyn i fnvydo gwnrtheg godro, gan fod oyflenwad liaeth 0'1' pwysigrwydd- mwyaJ, Mewn gair, gwcli ga-ji Adran Cynvroh Bwyd sicrnau moddion diogelwcih i'r genedil trwy drofiiia,rit a chydiwcit.hrediaei: yn hytraoh na gweithredn eu hawliau gorfodol o dan Ddeddf An-ieillffvniad y Wladwriaeth. ARCHEBTON. Mao perygl pwirioneddo! y gall amaethwyr fod yn brin o wrtaith celfyddydol y t.ynior nesaf os na lodidant eu harohebion i mewn ar unwaith. Go- fa!e-r am anfon archeb at y masnaohwr arferol neu y gyiiMleithaft gydweithiol, trwy ba un y prynnir nwyddau fel hyn vn gyffredin. Os bvdid annawsdoii-, ysgrifener at Bwyllgor A m;).PthydJol y gir, neu a.t Adran Cynyrch Bwyd, 72, Vietoria- «ti'&ct, London, S.W.I. Pris man-werfchol sul- phate o ammonia i rai yn prynu llai na dwy dun- IJell yw 16p 10s y duniudl, ao un dnnnell ae isod 17s y c-aitt am lotiau o dd,uu gant i fyny i dun- neli. a. lp y oant am lotiau o dan un oant. Credir y bydd mwy o b;)vi:c-slag i'w gaef na'r Ilynedd, ac by<l y geilir oyfyngir pob masnaohwr i diiir rhan o beclair o'i aroheb v llynedd mewn basic-slag o ansawdd uohel, gall anog iddynt. gym- fry d y chwarter gweddill mewn basic o tiiisewdici is Y CYNIIAEAF. Gwnapth gwlaw a'r v&fcorm lawcr o lIi'vYf'.d i gropiau mewn arniywiol rannau o'r wlad, Mewn rhai sinowkl edryoh y oropu.n grawn yn well nag arfer. Ar lawer o di,1' glan drowyd y flwyddyn hon am v tro cyntaf. lie bu porfa am If." [nod maith oyn hyn, mae y oropiau mor dtrynnon fel mae v gwellt yn rhy wan ïw <yuBa-I. Mewn rhai matiau mee tyiiant yegall elejii yn gwbl eithriadol. Rhaid cymeryd ca.mrau union- gyrohol i'w difa. O amgyloh Chatteris, yn swydd Caevgrawnt, tyfwyd 18 tunnel I o foron i'r aoer, sydd yn gwerthu am 7p y dunneil. Mae pob ar- goelion y bydd oyflenwad da o dat.ws eleni. ac 09 yr ofnwyd unwaith y gaHai y e1\vy' foil yn gyff- redjinol, tebyg yw y gall fod yn llai nag arfer- 9 ol. Y MESUR XEWYDD. Bydd Mesur Cynvrcli Yd, yn ol pob tebyg, wedi ei basio yn Ddeddf oyn y oyhoeifci'V y llitiellau livn. Sylfeinir y pnifiiau yn ol yr acori fvdd dan gynyroii yd (gv, enith a oheiron), ao nid, fel y p« rpasvvyd unwaith, ar &wm y grawn wenthir. Y fca-fotr iydd pris gwenit.li a olieirob o dldoohreu Modi liyd ddiwedd Mawrth. Cymer<r oynhaeaf 1919 fel engraifft. Priyiau yr ymrwymiad o dan y Ddeddf fydd 559 y chwarter am wenith, a 32s y chwarter am geireh. l^ybier mai'r pris swyddog- ol yn y fatx-ihia<l fydd 50d am wenith, a 316 am geirch. 1 )ros ben y prisiau dderbynia y IFeimwr y 11 v farclmad, fe giiff 5s y ohwartoir, yn ol pod, war ehwHrter i'r aoer, gan y Llywodraeth, neu hllllt am bob aoer o weni,th a. dyfodd. Yr un fath fe delir i(id-o y gwahaniaeth o ewllt y chwarter am Y <<eirdr, yn ol pum chwarter i'r aoer, neu 5s am bob aoer o geirch a dyfwyd ganoido.
FFATRI GAVV8 E1FIONYDD.
FFATRI GAVV8 E1FIONYDD. Agorwyd lfatri Gaws Eifionydd yn Feii 1 Plas Du. Mao nifer o amaelhwyi yr ardal weii ymuno a'u gilydd i -tilfoil on liaeth yno i'w wneud yn gaws Hefyd bu i Capto'i Rupert Williams Ellis, llvwydd y cyfarfod agoriadol, gyfittltlasu Ti, adei td I r pa-rpas. Caed aiiei-cli iadau ar yr at-lilysur gan y Prifathro R.. H. Evans, B.Sc. Ma.dryn Mr D. Ii. Davies, 'Rors- HId; ,\11' '1' .1, Griffith,. PIns Du Wywydd y pwyll- gor); Miss Watch a Miss Evans, Madryn, Ar gynygiad Mr Win. Hughes a chefnogiad Mr Evan Owen, talwyd diolch i'r siaradwvr. Para- bwyd gwlodu flasus i'r gwahoddedigion yn y i'e.
[No title]
Pan siaradodd y Prif Weinidog yn y cyfarfod mawr yn Llundaiti y dydd or blaen, diolchwyd iddo dros y gynulleidfa gan wr a fyddai'n un o'i \M'thwynebwyr mwyaf llyni ae eithafol yn y dyddiau gynt Ac ebs hwnnw, wrta ildiolch:—" Buaswn i yn fodlon cael cymorth v Diafol ei hun i derfynu y rhyfoi pe gel) id ei gael rjwsut." Ac ebe Mr Lloyd George, fel ergvd o wn ar ei ol:Ac yn wir fe wnacthai Weillidog Ar fogaeth (Minister of Munitions) ardderchog, a chunddo faint fynnir o ddefnyddiau." Cyflym fel mellton, mimog fe! twca, bcidd- gar ddibetrus—dyna deithi tb-aethineb y gwron o Gricieth. Gwnaeth y Barnwr Bryn Roberts eio wasan- aeth i'w wlad trwy alw sylw yn ei lys yr wyth- 11 os ddiweddaf at angladdau costfawr a gwas- trafflyd Cymru. Gwnelcr popeth bid sior vn weddaidd ac mewn trefn. Taler, y parch dyl- adwv i weddillion yr ymadawedig, ac ni rwg. nacha neb. Ond y mae gwario fel y gwneir ar fwylydd, cerbydau, a galarwisgoedd yn bech adui u'r i'r eiihaf, ao mao i wr o safle'r Barnwr i wrfbdystio yn erbyn hyu yn gymwynas fawr a'r holl wlad.
"AH GOLL " '-
"AH GOLL NOFEL NEW7 YDD DDIDDOROL gall EiVSSLY B. PRESTIDGE, iA.'wdui'ce "Me-roh y S-kerr-ie»," jpto. PENNOD I. "Ga i cldwad hefo cliwi Fangor fafil 7" "Paid a swnio." "Ond mi ikianieh addo. "Do, rhyw ddiwrnod." "Ond fe ddaw'r gaea'11 fuan. Gollyngodd v wraig ei gwaitih o'i llaw a ehwar- dld'odd, yna m,fddai witlil ei hun, Ac Inae o mor hen il'a.hiwii." "Mi ddeadodd Mrs Owen, Ponparc, fod y gae.a.'u dwad," medidai'r bychan, ao yna ohwan- egodd, ao y mae'r ysgol yn deolweu'r wythnos nosaf." i'>ittcddodd y wraig ar ga(tv.,i,r ger y drw, a chymcrodd y byolian ar ei glin. "Pam 'rwyt ti eisio myndi i Fangor "Mao geu i eisio gwario mil re; Mae gen i ddwy ar byrotheg o gciniogan. Gwasigodd y y bychan yn nes i'w oha-Ion, gan ei gusanu ar ei focli. Os hyddi di yn hogyn da a'r diwrnod yn braf mi gei fynd." "0, mi fydd yn braf," ineudju'r bychan. Mae'r ifanc yn oredu y eylweddolir ei ddymuniadau. Yr oedd trannoeth yn braf, ac üistedJoJd nifer o fetched yn y cerbvd uchel gan sgwrsio a gwenu'n lion. Yr oedd Dafydid bach wedd ym- wtliio i'r gornel btdlaf wrth ochir ei fam, ac yr oeddiynt we.Ji myned gryn bellder oyn i'r hen feroh yn y owmni, Mies Thomas, sylwi ar y bych- an. Dynes dal, dew, ydoedd ni, a- cuiap gwyn dan ei hot ffelt gro.11; yr oedd Ilaie vn ddwfn a chryf, fel llais dy?i; ao yr oedd ea llygaid yn graff. Diar annwyl, Dafydd, sut y moflraist ti ddwad' "Mam bach. Ie, ie; main bach ^ydi hi o hyd. Ma.i'i JOlW., rhaid i chwi bdidlio dtrc,t1ha'r hogyn." "WTna i ddim, modryb." "Mae hili boeth, bobol bach," oedd ei sylw llNaf, "Mae hi'n ddiwrnc^d braf iawn," meddai Mrs Owe.n, mewn lla-is gwichlyd. "Y ohwi f.y'n gwis- go gormod o ddillad." "Twt, twt; 'does gen i ond drwy shol a thair o beifiau. Mi fu agos i mi roi fy mhais gocli new- ydd, ond gwell gadaol honno hyd fia Hyd.ref." Chwarddlodd Mis Owen. "Raid i ohwi ddim cliwerthin. Ma.e'n debyg r.ad oes gennyen ohwi 'run ba-is wlanen goch, boo eon am bethrsu eraill." "Mae 11)1 u n dcud yn y papuir, me4dai Ruth oedd newydd briod-i, "11a ftd;d gwisgo peisiiau didim yn y ffaeh v1 •> deg." "Rha.g cwilitLd i'r ,,<.1. Nv n ynte." "Ac mi fydd y bodice wf i dorr-i yn isel ar y frost." "Hwyraoh wir. ond wisga i monno fo felly." Cooliwld Rutli at dhlueftdau, a chwarddodd yr hen ferch. I Dafydd, ymdidaJi'gosiai Bangor yn (kef faivr iawn, a chredai mai hawdd iawn fvddai myned ar goll yn y farohnajdt Yr oedd ei fam yn fu.an yn dangoa cynnwys ei bagged i gwsmeria.id, ac aeth Dafydd i ediryoh o'i gwmpaa. Bu'n hir yn ed- ryoh ar y pothau da, ond aetli heibio'r stondin. liia-id oymeryd amser oyn deobrem gwario gwllt a phump a, gasglwvd yn gejfliogau. Syllodd yn hir a,- y tftgana-u. a pen geisiai y wra.ig wert.hu pel iddo, meddai wrtbi: :\Iae'' pre.,< yn fy tY:wn hocee!, ond WJ1 i d(¡:im yn iawn wna i brynu 'rwan." Syllodd droion or fly<ibaid o filwyr bach wedi eu paent.io. Aet-h i cbwilio am ei fam, a. gwelodd fwrdd yn llawn o nito.nau a Yr oedd wedi sylwi fodi y lace gul a roddai ci fam ar ei gwisg oreu yn hen, ac yn salw. Aeth at y bwrdd yn wylaidd iawn, fel pob hogyn a dyn pan yn p"ynu rhywbeth a berthyn i fwebed. Faint ydi hv»na?" goiynnai, gan hwyntio at ddarn o lace gul hir. "Chweoh y llath." A faint ydi nacwj" "Grot y llath." Edmy.gai y darn dirutaf, ond y lbll oedd yn cyfateb area i'w bocedi. Edrychodid draohefn. Yna datododd ei ffunen boced, a vhoes chwech am y darn goreu o'r laco, gan ei gadw yn ofalus yn ei booed fechaji. Yn y prynhawn aeth i brynu y milwyr bach. Rhoes y pres am danynt i'r wraig, ac meddqi wrtbo: "Mae eisio cfryiiog arall." gen i 'run arall." "Swllt oedd a 11 i)!, N- ac mae eiaieu douddeg cein, iog i neud swllt." 1 Yr oedd Datydd wedi dye-gu hynny yn yr yo gol. "Rhaid 1 chwilio arn goiniog arall." "Fedra i ddim." "Chewch ohwi felly mo'r bocs," II ohymerodd V hlwch a.'r milwyr O(j¡' 'no, gan roddi idd.o ei bres vn ol. Aeth yn ol at y He v gwerthid ymenyn, ond nid oedd ei fam yno. Galwodd yr hen ferch arno ati. iXao tlv- fy,;n wedi niycd i'r stryj hGfo 'rnen- yn. 'Rwyt ti i aros hefo fi ne, daw yn ol." Nodiodd yntau, ac yr oedd ar fin crio. "Wyt ti wedi gwario dy bres?" Ys.gy<lwodd ei ben. "Well i ti frysio: mi fyddwn yn myned adre'n fuan. 13" wvt. ti am brvll,1 Sowldiwrs." R.hod i'w nhol." "Fedra i ddim," a deohrfiiodid y da,gran dreig lo "'Roedd geu i swllt a phump. Mao ami eis- ieu swllt, a 'docs geni i ond un geilliog ar ddog." "0, mi wela. 'Rwyt ti wedi gwario chwech am betha da'" Naddo." "Golkiis ti o?" "Naddo. Mae'n dda gen i mod i wedi ei war- io. Wiia i ddim crio am y sowldiwrs—liwyrach na leioia nhw mo hynny." Os oedd ilais Miss Thomae yn gras, yr oedd ei obalon yn dyner. "Dy wod y cvvbwj wrtha i, machgen i." "Mi brynis lace i mam bach." "0. iiii wela." Aeth gvdag f,f at y t-eganau. Hhoes geiniog aL y pt'fs (xnld ganddo, ac yr oedd y milwyr yn ei law eilwaith. Ar v daith adref ei^t-eddai Dafydd ar lin Miss Tliomae, am fod oi fam wedi blino. Aeth i gysgu dan blygion shawl fawr yr hen feu-oh, a'r milwvr yn ei freiohiau. Chwa.rcuodid gYlla hwy bol) nos wrth dan y gegin, a threuliodd bannor awr gyda hwy yn yr ardd fach yng n,ghofn y ty. Un lifton yr oedd yn bwrw'n d'rwm, ac yn chwythu'n flin. Aothai ei fam i weJpd cymydoges waet, ac vr oedd wedi aniier. gwely pan ddyeb- welotlid. Brysiodd i'w roi yn 01 wely, ao ni roes fawr o wrandawiad i'w arifoddlonrwydd. Yr o-ecid, wedi colli un o'i filvyr, ac eieieu mynd i chwilio a.m dano. Ar ol ei roi yn ei wely, cusaivodd ef. gan addaw ei godi yn fore trannoet.h. Eipteddodd woilyn gyda.'i hosan, a phan oedd yn troi y eawdl gwasdd- odd y bychan ami: "'Rydw i'n oofio He powldiwr lxu-h. Mi ei's a fo i'r ardd i weld v moehyn bad)." ()'I- g"re. Mi gei fynd i'w nol yn y Iwiie." c, Ond mae hi'n oer lie yn hwrw, mam badi," meddai, "Ole mae o ci hunan bach, a 'nUl fa.m hefo fo. Mae o wedi colli ej hun yn y twllwch,- ond—ond hwyraoh nad oes L'yno fo of 11 am ei fod o'n eowldiwr." Pe gwr Mary Jones vii fvw a. t-bri neu bed- war o bc'ivnau bach e'raiil yn gorwedd ar y goben- ydd.. v tebyg yw y buasai wedi dweyd wrth y byolian am dewi a chy-fgu, ond gan mai efe ood<i unig fab ei fam, a hithau'n weddw, golenodd y lantern, rhoes ei ohloo-iau ar ei thra.Kl. a shawl ei phen, ac fi"th allan i'r gwynt a'r gwiaw. Milwr lmdi gwIyb ac osr a rocs yn llaw fecliali ei rnab, t.ra yr oedd ei law arall am wddff oi fam, a dywedai with.i yn hapus, "Mae o mor hapus 'rwan ar 01 i ni gael hyd iddio." (I barhau).
PAN OEDD BYWYD YN FWY SYML…
PAN OEDD BYWYD YN FWY SYML YR OEDD YN HWY. Pan y mae (\]"gaJ'nau'l' corff yn dechreu gwan- ycliu, pa, un lynnag ai'n gynnar neu'n hwyr mev>*n bywyd, yr olwlod pry.-iu' sy'11 blino gyntaf yn gyiTredin, a, hwy ddylent gael y sylw blaenaf. I olwlod gweinion yn ami y rhaid priodoli pall y golygon, anystwythdt-r a i hoen yn y cymalau, pocn cefn, ao anhawster gyda'r dwfr. Pan goir yr ar\dd cyntaf o wendid, rhoddor sylw diatrog i'r elwlod. Yfer d\\fr yn holaorh i'w golchi a'lan, a chymcrer Doan's Backaoiie Kidney Pilis i'w cryfhau. Dychwoler at y livw- yd Synil ao arfcrion doeth dyddiau bacbgonJdu Bwytowoh lai o gig, peidiwoh gor-weithio'oh hun, c foehelwch ormodedd a phryder, a chymerwoh fwv o ymarferiad yn vr auyr agoicd a mwy o orIi'ysdra a chwsg. Y mae ar bawb ofn anhv^ yldtb yr elwlod, anJ bydd i'r driniaeth ddooth yma gadw'r elwlod yn iach, gwneud bywyd yn hwy ao yn ysgafnach, ac efallai gadw ymaith vn jlwyr afitohydon gwaeth sydd ynglyn a'r olwlod. Cawn fod pobl Llangefni yn argymell Doan'l' Backache Kidney Pills i'w cyfeillion a'u cym- dogion ers tros tymtheg mlynedd. Y mae'r lies geir drsvyddynt a'i- canmol a welir arnynt yn y wasg leol vn oreu vmduiriedaeth fwy beun- nydd yn y l'EDDYGlXIAE'L'II ARBENNIG li-ON AT YR ELWLOD. Gan werthwyr cyffcriau, neu 2s 9c y blwch, oddi. tcrth Foster-McCleltan Co., 8, Wells-st., Oxford-at., London, W.
TAN MAWR SALONICA.I
TAN MAWR SALONICA. I Mae can mil o drigolioji Salon ion, wedi ou gwnoud vn ddigartref mewn canlyniad i'r llij1 t mawr ddigwyddodd vno ao a baihaodd i lo-gi I am bum awr ar hugain.^ Mno 42,000 o lddewon wedi colli eu cartroli a'u heiddo yno, ac mao tri chwarter y ddinas wedi ei dinistrio.
[No title]
Rhoes Arglwydd Rhondda ganiatad i ddarllaw mwy o gwrw at- gyfer pobl sychedig Do Cymru. i Ceb/ia Corwen am Eisteddfod Genedlaethol 4019* f
GiVEITHREDIADA U DIDDOROL.
GiVEITHREDIADA U DIDDOROL. Dvvthwn a. hir gofir yn ardaloedd Ty Mawr a Llandyfryolog ydoedd dydd Ma wrth, yr 21ain cyfisol, canye dyma'r dydld 1 a.gor y ddwv ysgol newydd. Y mae'r ardaloedd hyn yn gjr?oethog mewn tiadti.odiad a hanes, canys magwyd vnddynt wy r o nod: mewn diwylliant a, moes a ehrefydd, ac y mae enwau y Morussiaid clodfawr n. Goronwv Owen mawr ei athrylitih wedi eu cysyHtu a'r d(]wy a-rdial. Haif ysgol newydd Ty Mawr yu gyfagos i Eglwys Llanlihangel-tre'r-Beirdd, a bron gyforbyn a Tyddyn Molus, sydd mor gu i garcdlig- ion Hen. Semi a diaddum ydoedd yr hen ysgol, ond bu cenedlaethau o fewn ei muriau yn agor eu doall, ao. y mae'r hen feini llwyclion yn annwyl i ga.nnoedd' ymhell ao a-goa. Daliodd ei chJoch i ganu flwyddi lawer, ond er pan seiniodd gyntaf bu llawer chwaifa ar d'ealuocad a phlant yr ardal, ao erbyn hyn oeir torf ohonynt Nad oes un gloch a ddiohon Eu galw heddyw 'ngh^d. Yegol Capel Ty Mawr y gelwid yr ysgol gynt, a tbebyg mai Ys.gol Ty Mawr fydd enw y sef- ydt'tidncwydd. Sajfariinyft'orddyndpgei hadcda-daeUi, ac o'i mewn oeir pob dat-pariaeth ev oynnydd a ohy.sur y plant addysgir ynddi. Coeiiodd tua 1200p, a'r adeiladwyr ocdd: Mri Owen Thomas a'i Fab, Amiwob oynllunycld, Mr J of. Owen, Poi'ihaethwy; ac arolygid v gwairh gan Mr W. 0. Jones, pensaer v twyHgor Addyeg. Am ddau o'r glooh nawn ddydid Ma wrth, daeth torf o bobl a phlant i lawnt yr ysgol. Llywydd- wvd ynddioeth ac yn ddohojig gan Mr Rowlands, Iiwydiiarth, yn absenoldeb Mr R. T. Hughe?, YljY6 Fawr. Galwodd ar Mr Lewis, Bodafon, i agor y do. Cyflwynwyd i'r foneoldiges ha.wddgar a thinion flodeuglwm thvs o roe a rliedyn a grug gwyn, rliodd rhyw gyfaill neu gyfeillos anhysbvf, gan Mks Owen, Ty Capel, un o athraweeau yr ysgol, ac a.r ran y lheohvyr lleol cyflwynod'd y Parch WTm. Morris allwedd aur i Mrs Lewie. Cyn agor y drws, sylwodd Dfr" Lewis ou bod wedi ym- gyji-nuil ar aohJysur diddorol a ciymunol. Dydd o lawen obwedl ydoedd, dydd vr ed'ryohid ynvlaen ato gydag aidd gan v plant, feu yr hen ysgol yu ddetnyddiol iawn, ond weithian gwelid ei gwek — yfigol oedd yn gled i'r adeiladwyr ac yn add urn 1 Gvmru. Hyderai y mogid o'i mewn do fyddai'n adirurn i'w hardal a'u gwlnd, Dymtuiai bob llwydcEaJJt i'r vegol, yr athrawos a'r plant a atkivs^id o fewn ei niiiriau,. Yna agorwyd y drws a onynoeddwyd yr athrofa yn agorcd. Llanwydi yr ysgoi gan dorf astud, a chaed eyf. arfod riiagorol. Draenen i'w osod ar fwlch yd- oedd ef," meddai Mr Rowlands-, y cadeiryd-d, ao 111 fwriadai draddodi araeth. Er hynny, posibl y deuai ci anercliiad allan yn rhan, fe! ambel! gydcli- grav.11, ar ol pob siaradwr arall. Felly y bu, a c-haod isyhvadau pert a byw iawn ganddo rliwng y gwahiuio! anorchiadau c-raill. APEL A CHERYDD. Dr. Thomas Jones, Y.H., Amlwch, ie-gadeirydd Pwyllgor Addyeg Mon, a ddatganai falohter o fod gjda hwy ar y fatli achlysur didxloroi. Yr oedd- ynt mown ysgol wedi ei chodii gan y werin ar gyfer v werin, a hyderai y eeid undeb"hollol wrth ei ohario ymlaen. Bu'r ardal yn onwog am ei chymeriadau crefyddol; hyderai y byddai'r un mor enwog am wvr mawr eu hymroddiad droa adidyfg. Yn y rhyfel ofnadwy ceid mab y plas a mab y bwthyn yn oydwoithredu cr eiorliau budd- ugoliaetii. Felly y dvlai fod gydag addy-vg. Rnoddiid yr un manteieion a'r un addytg yn yr ysgol newyckl i bob pleutyn yn ddiwahaniaoui. Et iddi go&tio agos 1200p, yr oedd y buddsoddiad goreu posiibl. Mynych v oylonid at y Cymry fel breuddwyclvvyr, ond ar cl svlwcddoli y brendd- wydi-o.ii ofnai na wnoid y delnydd goreu ohonyut. Ar ol cael ysgolion rhydd ao addysg rad, ceid llawer yn eu Wgeulu^o. Gofidia-j "m-d oedd un piontyn o N',(-cl Ty Mawr wedi vmgeisio am fyncdiad i'r sgol Sir. Yr oedd flawcr o le i wella hefyd mown preseiioldeb cyson. Ofer cael ysgol deJa. ao athrawon cymwya os na cheid y plant yn rbcolaidd a phry.llon eu pre;^8io!deb. Yr oedd1 d'iffyg< hyn yn gofled anfo.;tu-ol i'r plant ale yii I-. Gwvddai am faniau yn rhy ddiog i godi i ddaiifon ell plant i'r yegol, ac yr oeddynt yn fanii'i tra anlieilwng. Uwaifch yr yfgol oedd diar-ganfod a d.adblyrg'u tal- ent pob plentyn, a phorfFeithio oi gymeriad-. Ofer dysg heb foeÆtu uciie!. Rhaid i gorff, meddwl, ao o-naid plentyn gael ohwaieu teg. Dymunai lwydd yr ysgol a phawb ynddi. BRO HANESYDDOL. Yr HfWadui' Lewis Hughes, Y.H., a. dedodd warogaeth uchel i'r diweddar Hcnadur McKiilop ar ran adMys-g yr ardal, a'i fawr awvdid am woled ysgol newydd. Bu farw oyn gweled ei ha.gor, ond oi'vi ei ddylanwad vn fyw, Bu'r eyriiad am ysgo! newydd o flaen y l'wylfgor Addysg am bym- theng mlynedd, ac bwniad yn tfaith. Y111- droch ydoedd hon ar gyfer yr oeiv codi. Ceid hwy mewn eti'feddiaeuii deg a. bryn tra ffrwyth- iol), canvs yr oedd v fro yn medjii e-nwognvydd mawr olierwydd ei chysylitiad a Prys Lewis v Morusiaid a Cioronwy t-rajn-awr, Cybi a Seiriol, Syr Win. Jo.!>06, ac eraill yn eu dvdd, a'u hces fu glodifawr. Yr oedd maw redd l'yd yn ood ar enwau'r aA-diil-Rlio.,) Fawr, Gors Fawr, YlIYS Fawr, Ty a phobl fawr oedd yn teigiamm vno. Plant y werin oedd goreugwyr y wJad, ao arweinwyr yae o bosibl y sigiid cryd rhywrai fyd'dent yn siglo'r byd macs o law. IVa yn gworthfawrogi yr ysgol newydd, bydidod idd- ynt gofio am yr aolwyd. Yno v'megid cynieri.itda.u cryfion. Na fydded iddynt. ychwaitii esgeuluEO yr Ysgol Sui—hen goleg y genedl. Anihouei a oedd athrawon v wlad yn cael eu taln'n doilvmg am en 11afur, ond yr oedd dyddiau braf gerllaw iddynt hwythau. O brinhau cyflog- au athrawon, oollid bufen athrylit-h Cymru. Bydidcl iddynt yn yr ardal a thrwy yr vsgol grou delfrydau uchel a holpu'r pILuit i ymgyrraodd atvnt. Rhodder digon VIl ou pen a'u caJon, a bydda-i oe.mhedilaeth ddoallus o gymeriadau hardd a cduularn yn cynnal bywyd goreu'r wla.d (olywoh, clvwch). BRO SEINTIAU A CHEWRI. Y Prifathro S. J. Evans, I'.A" Yflgol y Sir, Llangefni: Cwrddent y dwthwn nwnnw yn ardal y seintiau a'r oewri, a dylai eu honwau a'i bancs droi'n yspi-ydiaeth i addysg y fro. Talodd Matthew Arnold—un o brif fenorion Iloogi-N-aa-- ogaetli i goffa Seiriol Wyn a Cybi Felyn, a gyfar- fyddent wrth ffynnon Cloraoh. Yr oedd wodi cadw v traddodiad yn fyw yn ei farddoniaeth gain. Ni byddai addygg yr tin piontyn yn gyflawn heb iddo wybod aniy ohweched ganrif, y rhai a gwixMent i siarail am addysg a ohrcfydd a moes. Yn eu dyddiau hwy ceid dwy ffynnon yng Nghloraoh, ond yn v ganrif ddiweddaf pal- mantiwyd ffoidd trwy un ffynnon gan rywu.11 di- yetyr o draddodtiadau y eorffennol. Gerllaw yr ysgol yr oedd cartref Winiam Jones, y Mynydd, tad Syr Will. Jones, meistr rliif a mesur, cyfa.in Syr Isaac Newton, 6rylfaenyrdd y Gyrnddkhas Brydeinig, fedd y fatal fri a safle oruohel. Y mynvdd eydd wedi rhoddi i'r gwledydd y bedigyn Fol,lou-v rhai a freuddwydient y nos ae a we-itih- lent y dydd, a gwyr felly a godwyd yn yr ardal hon. Syr Wm. Jones ocüd un o iedthwyr blafna'r oe&au. Cofior fod gan bawb ryw allu i ayfoethogi bywyd ei wlad. Gerllaw yr oedU Tyddyn Me lye, hen "gart-re'r ;d,. Tua. 1752, eefydlwyd un o ysgolion Madam Bevau a Griffith Jones yn yr ardal. Cyn hynny nid oedd ond un fedrai ddar- llen yn y plwyf, eef Edward y Cowper. Tyrrai llanciau y pJwyf ato, a oliacd y faiii flas ar y tri mis yn ysgol Griffith LTones fel y mynwyd parhau Ysgol Sul yn y fro i ddysgu darllen. Apeliai t yr athrawon i anrhydeddu enwau'r enwogion yn yr vsgol. ac i nciUduo dyddiau arbennig i eon am eu oymwynasau. Hefyd, apeliai at. gyfe.iliion i roddi darluniau a llyfrau yn rhodd neu yn fonthyg am d-yrnor i'r vsgol. Terfynodld trwy gyfres' o gynghorion buadiol i'r plant. 'Ü¡,.¡J gair byiT a biaeus gan t- Cvnghorydd J. D Eiias. > Ar gynnyg Dr. T. Jones, yn cael 0i eilio gan Mr W. Owen, Treflys, llongyfarchwyd y rhai yr oedd a wnelont a chodi yr ysgol. Mr Pritcbard, Plas Lianfihangel, a gyiiliv. iodd a Mr Wright, yr ysgolfeistr, a eiliodd ddiolch i bawb a gvmerent ran yn y cyfarfod, a phasiwyd gyda brvvdfrydedd.
YN LLANDYFRYDOG.
YN LLANDYFRYDOG. Ar lechwedd djmunol uwchlaw Capel y Pare, ar y ffordd i Jienygraigwen, y saif ysgol newyd.i Llai;dyfrydog, o'r un arddull a siiei-iiiiietho waith yr un gwyr ag y.sgol Ty Mawr. Yr oedd tyrfa fawr wedi ymgynnull yma eto ar lawnt yr ysgol. Llywyddid gan y Parch. Anthony Davies, rheithor hynaws y plwyf, a galwodd ar 1\lrs Jones, Bryn Hyfryd, Amlwch, i agor y drws a ohyhoeddi yr ysgol newydd yn agored. Cyflwyn- wyd iddi iusNv o flodon ac allwedd aur gan v rbcolwyr lleol. li rtiali, gsn ddymuno pob Jlwyddiant i bob ymdrcch dyrchafol o fewn y muriau, a agoioud y drws ynghaiiol cymerad- wyaeth y dorf. Buan yr o,dd yr ysgol yn orlawn, a dechreu wvd y cyfarfod. DarUenodd y Cadeirydd lyihyr oJdiwrth Syr Thomas a Lady Norac. Llys Dulas, yn golidio eu hanallu i fod yn bresennol. Yn ei anerchiad sylwodd y Parch. Aitlioii-i Davies mai amgylchiad anghylfrcdin mewn ardal I wledig ydoedd agoriad ysgol newydd, ac ni fu f achlysur cyfitlyb o'r blacn yn yr ardal ers tfti- mlynodd. Cotton fu'n brif symbylydu yr adeg hojiiio-Sais wedi dysgu CyOtaeg oodd y Dobn, ond yn caru ein cenedl. Nid hawdd oedd codi ysgol yr adeg honno, canys ni cheid aria 11 gan y Llywodracth ac ni e!hd cael arian or trethi at y draul. Yn 1870 bu raid helaethu'r ysgol, a ciiyfranodd yr ardahvyr yn lieluetli 11 y draul. Bu'r ysgol yn llwyddiannus iawn dan Mr Hughes, ao nid oedd nemawr o ysgolion gwledig ar y blaen iddi. Ceid amryw o r ysgol Avodi graddio a lliaws ii(,-d Iey -i-aedd safle all, rhycteddus. Distaw a cliyson oedd dyianwad ysgol o'r fath, ond yr oedd wedi peri fod trig- 0I1011 vr ardal yn uwch eu diwylliant na thrig- olion llawer ardal. Hyderai v byddai i rieni yr ardal ei gwerthfawrogi ac anfon eu plant yn gyson iddi. yr oeddis ar fin cyfncwidiadau mawr yn y wlad hon, ac yr oeddis am ddad- blvgu y corff a'r llaw, yn ogystal a deal! y plant. Tra yn gwnsud hyn hyderai y byddai i'r ysgol hefyd ddylanwndu yn ddyrchafol ar foosau y plant a'u cyfaddasu i fod yn cklijias yddion teilwng. :\fr is nugh0; Yn ci ocd ef gweithio ar o( gyf,?r ("vf lot ei-aill -i- oed(lvit. Bydded irldYlit barchu coffa Air McKiilop fu mor vmroddgar ar cu rhan. a Mr Hughes fu am 41 mlynedd yn oyfrannu addvsg yn yr ardal-rhoes ef a Mrs Ilugl-ies oi-eit eu hoes ir gwaith. Cyfoiilion goreu yr athrawon oedd aelodau y Pwyllgoi Addysg. Na ohwyned neb fod yr ysgol wedi coslio eymaint. Ni aliesid ei chodi heddyw am y pris a. gostiodd. Yr occkl yr ardal yn fyw o ysprydiaetli athrylith I.lew Llwyfo, Dr. John Morris (Aberystwyth), William Griffith, ac Elian Hughes y Pare—gwyr mawr ddeugain mlynedd yn ol; ao ar eu hoi y Parchn. Dr. John Wil- liams, Brynsienoy n John Elias Hughes a Wyn.i Griffith. Dysger Cymraeg i'r plant, a rhodder bri ar y genedl. Ceid llawer o'r bechgyn yn ymladd yn llosydd Ffraino, a gallont ddweyd am Gymru- O fy ngwlad, geinwlad gu, Yii (ly gur i-%i-y'ii dy gai-u. Deuai y bechgyn y-11 ol rhyw ddydd a chalon Cymru yn eu mynwes. Adroddai Mr Hughes liaws o adgoflon am yr ardal a'i chymwynas- wyr, ac yr oedd gwres ei galon yn ei eiriau a'i araith yn hyawdl ac effeithiol. DYDD Y LL YTIIYREX GOCII. Mr S. J. Evans, M.A. Dydd y llythyren goch a doehrcuad eyfnod newydd yn yr ardal oedd y dydd hwnnw. Agorid yr ysgol vig- hanol rhyfertliwy y rhyfel, ac yr oedd coliohyn yn neu penderfyniad newydd i ddy.^gu or new- ydd. Yr oedd gan yr ysgolfeistr ddawll i gyf- rannu addysg fyw. Da fvddai ganddo weieel mwy o athrawon yn fyw i ffeithiau eu hardal, Adolygodd gyfnod pan geisid lladtl y Gymrueg yn yr ysgol trwy. uaradwyddo y plenty 11 yn> Itillti air o .i bell iaith. Rhaid i'r Gymraog gaol ei lie, ond hwyraoh n.ai y duedd Snililitii ambell ath; aw diog oedd ci dy.-gu yn 01711 odo) heddyw. Yr oodd eisiou magu uohelgais iae.i yn y plant a dysgu g\virsi iddynt o lenahan.-s yr at-dfl. Carai wolod enwau lleoodd yn cael sylw, a byddai'n dda ganddo roddi pob help •athrawon yn y cyfeirud hwnnw. Corlla-,v I- ysgol ceid oaeau lwdins. Gellid rhoddi gwtis werl.iifawr amynt i'r plant. Y" gwr ddaet'i a rwdins gyntaf i'r viad oedd y gwr fu'n foddion i yiru'r "scurvy" o'r tir ac a wnaeth yn bosibi gael cig ffres gydol y flwyddjn. Cyn i rwd- ins (idod i'r wlad lleddid cnifeiliaid o'r borf: a he! It id y cig, a pharai yr halltrwydd anhwyl derau. Apeliai am i gyn:wyisaswyr yr ardal got;) hefyd fod angen darluniau a llyfraum v.vi; ysgol Yr oedd yr araith drwvddi yn gain a ehytocthog. ac fe'1 detbymvyd gyda ehymcrad- wyaeth favr. Gwasgodd Dr, Thomas Jones, Ami web, yr un gworsi adref eg yng nghyfarfod Ty Mawr. SyJw- odd gll-(.Ila cyson—84 y cant oedd yn bresennol yn 191 i: 86 y" 1915; 30 yn 1916; a 77 yn 1917. Sylwodd fod bacbgon yn 'Ty Moel, Llanallgo, heb goih unwaith o r ysgol ors deng mlynedd, a'ichwaer ond unwaith mewn cliwc blynedd. Er cael poij bramt a nuuitais, ofer t'yddfti:r cyfan os na bydd ai'r plant YIl yr ysgol i clwa arnynt. l'y, leisiai y pwysigr\sydd o icithrin chwaeth at lenyddiaoth bur ac o fagu • ym-riadau cia, canys dyna ogoniont bywyd Gwcli oedd bod yn dda 11a bod yn ddysgodig. Sy 1 v, odd Mr William Owen Rhosybol, nvi II eithriadol iawn oedd agoi iad Iwy ysgol mown I dwy ardal gyfagos ar yr un dydd. Yr oeddynt I fel d.vy ef'eillos yi: cael eu bedvddio yr un dyd-J. Tra yr anrhcithid ysgolion mown gwledydd er- aill ceid hwy yrn ]\loa vn ou codi. Mr Wm. Giiffith, dirprwy-yagnfeilnyijd add ysg, a sylwodd mai "Hapus yw Mon o'i hepil," ac felly y tcinnent oil tlwthwn hwnnw. Gû- ldiai wf-led ambell dad a 111am yn do:i 1 ofyn am ryddhad eu plant o'r ysgol, gan eu hamddi- fadu o'r ntanteision goreu ai gyfer eu dyfodoi, s\Ilt N-ii y d%d,]. Clywodd am faeligen a gollodd y sgoloriaoth am dair biyn- edd olierwydd methu mown pwnc y rhoes yr ysgolfeistr wors arbennig aino ar fore pan oedd y ba.hgon yn abscnnol. Apeliai at rieni i syi- wcddoli ou c.yfrifo'dob i'w plant Yr ootid y Llywodraeth a'i- Pwyllgor Addysg yn rhodd; mlU'teision lawer i'r pianv, ao o gaol eyuwoiih- rediad lhieni gellid goleuo dyfodoi y genedl. Diolch wyd i bawb gyinerth ran gan y Parch. John Owe. a Mr Hugh Chambers, Corsyrodyn. a th-!i fynwyd cyfarfod a hir gofir trwy ganu yr Aiit-heinau Cenediaethol. Arlwywyd yn helaeth yn Ty Mawr a Llan dy frydog ar gyfer yr ymwelwyr, ac nid opdd ball ar y troosaw caredig a estvnwyd. Diolch- wyd am y eyfryw ar ran y lliaws gan Mri D. J. Elias, D. *W illiarns, 11. Parry Edwarris, uc O. Cntrwyn Robeits. Ymhlith eraill yr oedd yn bresennol heblaw a enwyd eisoes: Pan 1m, W. Morn's. T. 0, JOlJe D. Hughes, Mr a Mrs W. D. Williams, Mr a ely I' Miss Elias, Dr."Llywelyn Jones, Y.H.. Mrs J D. Elias, Mr a Mrs R. L. Edwards, Mri Owen (Llanidloes), Edward Owen, Owen Lewis. Y.1I.. John Rowlande, Robeits (Maen), W. Joii, 's (Tyddyn), Pritohavd (Plas), W. Jones (Bryn- goleul, R. Lloyd (rJ y'nygongl), J. Mona Hughes, P. Williams, J. A. Jones, D. Roberts. Derwyn Owen, 0. Rowlands, Williams (Caerdegog), T. Rowlands, Airs Parry Jones, Mrs H. Pritehar J (Ty nvcoed), Mrs Owen a Miss Owen Cry Mawr), Mr a Mrs T. II. Hughes, eto.
MR ELLIS GRIFFITH A.S. YNG…
MR ELLIS GRIFFITH A.S. YNG NGHAERGYBI, -AG WEDD A IT Y RHYFEL. Av walioddiad Mrs Ellis Griffith, ymgyiih-ull- odd Pwyllgor Gwekihio! Cyntdeithas Rhyddifryd- 01 y Me-rched a'r Ohvb R.hyddi i y<lol yn Rluiy- gaor. prefcwy Ita Mr T. R. Evans," dirprwy-fii.ryd<.i Mon, Mawrth. Yr oedd y trefniadau vtig ngofal L Ellen Lewis a Air John Bellas. Datganodd Mr ElMs Griffith ei byfrydweh ef a l\fr, Griffith o gvfa.rfod y rhai fu'n gweithio ar eu rhan am gvnnifer o flynyddau. Yr oedd 22 mlynedd er pan etholwyd ef yn gynryohiolydd dios Eon. \r oedd wedi archwilio oofnodion v gir or 1542, no wedi cap! na. fu neb yn cyniychioli i sir am gyfnod mor faitli ag of. Gwerthfawr- ogai watianaeth piiinb ar ei ran yn ystod y ovf nod hwnnw, a da oodd ganddo foddw] na fu gwa- haiuaeth barn yn eu plitili ar yr egwvtldorion oedd yn eu huno a ehydta'r meswrau er budd y bobl. Yr owkl yn faloh o'r ffaith hdvd er paii donrodd y rhyfel allan, fod pob oweecfiwn plaid wedi oi adael o'r neilldu. Ceid rliai yn bresen- no! ag yr oedd eu mei.bion wedi rhoddi gw-asan aoth gwiw i A- gwlad, a theimlent yn (ld-- bawb oedd yn ymladd drosom or ein diogehwii. Ni dd-f.'illiai daiom yn awr i drafod achosion v rhyfel. Yr cedd ef yn awr, fel bob anisor yn gwbl R.rgvhoeddedi.g, nid yn unig mai iawn wdd ) 111 fyned i'r rhyfel, ond na fuasai unrliyw gvvm arall yn gyso-n ag anrbydodd y geiiedi. Rhvfel hunan anidtiiifynifd ydoedd, ac ei- fod paivb vii awydidus am heddwdi, ni fynnent heddwcli as na. a I lent aarddSffyn bywyd a buddianau y Llywodr- aeth yn y dyfodoi. Ni fedrent, ychwaith anghofio yr e'oyi rh a wHaed ac a wneir gan ein glow ion Balch oedd puW'p ar ol tair blynedd o galedi ac pbyrch. fod undeb y wlad yn dal yn ymarforo! vn ddianaf. Yr oedd mwyafrif mawr y wlad vn cel-io cyfiawndex trwy ryfol cnrhyde«Jdu.s. Ceid lleiafrif bvohan yn mieio heddweh nad oedd vn deilwr.g o'r enw, ond ni cheid hoddweh na clie w('l1 heb i'r Galluoedd Cyfeiilgar ga.rio'r rhyfel i dcrfyn buddugoliaethns. Caed auorobi-adaii hofyd gan Mrs El lis Griffith. Mrs Roc*, Mies Ellen Lewis, Mri Wm. Thomas! Caed cane.ion gan Mies Weston. Mk-s EIl. Mrs Noblo Griffith, a Mr Wm. Thomas. Cvnorthwvv. vd hofyd gan Miss Olliona Money a, Mr Griffith, ieu., a chaed oriau dedwydd a.r vr aeh-Ivw.
PLA LLYCOD YN AW-STRALIA.
PLA LLYCOD YN AW-STRALIA. Adroddir o Awstralia am bla o lygorl mawr yn difa yd ag oedd yn aros ei gludiad i'r wlad hon. Dywedir fod yno tilivniiau ohonynt, fo mown un noson yn unig difawyr oyniamt a phum can mil ohonynt.
[No title]
I I I I
Advertising
I I A Display of all that is newest ■ i I I in Millinery for Autumn, 1917. I I r I I j K TOWADAYS it is not necessary to travel to London i ^1 or Paris to see the newest and most exclusive ideas in Millinery. IT needs but a visit to our Showrooms to see all that is i newest and most fashionable in Millinery. v ■ | | § V i' T^HE New Season's Hats are full of attraction for the woman of discrimination and taste, as you will discover on a visit to our Display. LADIES who like a Hat to be distinguishedly smart and I' out of the ordinary will find just what they desire here at really remarkably low prices. y 5 Wartski's I v v A Millinery Specialist, By the Cathedral, Bangor. 'Phone 91. I ST? a-' .& IT^tbehI M ARE ONE FgFOR TWO liÍI" s THINGS we. really must have | "0 Jt OUR facilities in buying 1 enables u to maintain our S usual large stock of Furniture, Carpets, Linos, Rugb, Curtains and Draperies, etc. The prices generally prevailing are lower I" than could possibly be anticipated and an early visit should be arranged. a tI. D r. RAY &MILES London Rctd, L,IV*R|»OOi«.
* PRIS CIGOEDD.
PRIS CIGOEDD. Amse.ro! iawn v<lyw v trefniant a wneir gan Rfolwr y Bwydydd i ostwng (tilwe, ohemiog v pwys ym nil iris y oigoedd. Mae rhai ffermwyr I yn grwgna^Ji yn enbyd vn erbyn y tiiefniant hwn am Pi fod yn debyg o ddweyd yn anffafriol ar bris anfeiliaid. Mae'a fl'aith fod prisiau rhai anifeii- iad wedi diOd i lawr dair neu bedoir punt y pen yn v ffeiriau d.iweddair. Ond ni raid i'r ffermwyr ffi o ti-i' o gwbl gan fod pris y Rheolwr yn golygu rhoddi 75s y cant (hundredweight) am y cig, yr hyn a olyga Is 3c y pwys am y biff i'r ffermwyr. Nid a yn is na 60s y cunt, yr hyn a olyga 16 y pwys am y og.
RHIWMATIC AC ANHWYLDEB Y KIDNEY.
RHIWMATIC AC ANHWYLDEB Y KIDNEY. Y mae Rhiwmatic yn ganlyniad urir acid crystals yn y llywethau a'r cymal-ou, offa.ith gor- mod o uric acid yn y oyfansoddiad y methodd yr olwlod (kidneys) ei symud fel y bwriadodd natur; gyda hynny y cvtuna pob meddyg graddedig. A'r acid hwn yw'r aohos o boen yn y cefn, lumbago, sciatica, gout, anhwyldeb y dwr, carre-g, grafei, a (k<,psy. lac 11 wydd ian t. Tabledi Estora at drin Rhiw- matic a ffui-fiau eraill o anhwyldeb yr olwlod i'w briodoii i'r ffaith eu bod yn adfer yr elwlod i weithrodu'n naturiol, a thrwy hynny eymudir aclios yr anhwyldeb, yr hyn o angtndlédnvYdd a E,YlnudtL r effeithiau drwg a diledlia ohono ae mao wcdi iaohau achosion. dirifedi gwedi mot-h- ient meddyginiacthau eraill, vr hyri sy'n cyfrif am danynt yn prysur gymervd ii c ,r meddyg'n- iaothau hon ffasiwn a werthir am brisiau eyud allan o gyrraedd pawb ond y cyfoethog. Mae Tabledi Estora yn llawn deilyngu y des- grifiad olionyii-t.—mwldyginiaet.h onost, am bris gonest—Is 30 y blwch o 40 o dabledi, neu blyohaid am 6s 9c. Ar werth gau Fferyllwyr vmhobman, ii(-uli. rhad drwy'r pCÆt am y prit- mu hyn, oddi wrth Estora Co., 132, Chnrnig Cross- rot-d. London, W.C. Llangefni Agent: R. Humphreyb-Lewie, The Pharmacy.
[No title]
Bwriada Anibynv.-yr Ff<^stiniog ddathiu tan mlwyddiant eu haehos yn yr ardal. Sefydlwyd yr cglwjp gyntaf yn yn 1817 gyda saith o ael- odau, ond aeth y saith aelod yn saith eglwys— Bothania, Bethel, Carmel, Salem, Jerusalem. Brvnbowydd. a Hyfrydio. Pregethwyd yn yr ardal cyn bod eglwys gan Morgan Lh\ yJ a Hugh Owen o Fronyelydwr. Yl yr ail ganrif ar bymtheg a'r ddeunawfed ora.i £
ARWEST GEIRIONYDI).
ARWEST GEIRIONYDI). Cynhauwyd yr Arweet Glan Geirionycd Lr lawnt Taliesyn, ger Llyn Geirionydd. Ai- awr aiiterth, a.r ben Bryn y (,'aniadau. a.gorwyd yr Or- sedd gan y Prifardd 0. Isgoed Jones ae lfan Dafydd, yn cae! eu cynorthwyo gan Silyn Ro- b( rte, Dowi Mai, Eos Alaw, Henry Jones, ac er- aill. Cafwyd anerchiadau gan y be;rdd Eo. Alaw. Ifa:i Dafydd, Dewi Mai, Dewi Deulyn, ac I&gotd. Arweiniwvd yr urdd.digion i'r Onsedd gan y Parchn. R. Silyn Roberts a Henry Jones. Dyma'r rhai a urddwyd:—Grudd I.: J. 1,1. Ro- berts ILkw Menai), 1rs Jonee Roberts (Morv fyud), Grorslon, Caernarfon; G. Jones (Tudur Meirion), Annie Jones (Nancy Machno). Nellie Moss (LEnos Deulyn), Jennie Williams (Llirms Iliiydwyn). Trefriw; Corporal J. Lloy n Jonea (Llwyd o Gonwy), Conway: M. C. Davies \Rh- anon Eien), Do! wyùd1en; D. Owen .J OLes (Foa Dugain), Llangernyw; Emily Morris (Sian Lielf- iad). ac Adeline Forsliaw (Rhian Lleifiad). Gradd II. E. M. Williams (Myfanwy Arfon), Trefriw, ac E. Frank Jones (Rhian Crafnant!. Rbvl. Grada III. Dasie Roberis (Rhianon), Eugra William# (Llinre Menai}. C. J. Williams (Bronwen Meirion), Tic-friw; M. Williams (Mair Tudur), Llanduoget; Jessie Mc.Naughton (Llinos Elen), Dclwyddelen; Corporal Robert Jones (Eos Alaw) Llanorohy- medd; Nurse Roberts (Gwoinydck\s Arfor.), Tref- nw: yr Hoddwas J. Jones (loan Ebrilli, Llan gernyw a'r Parch R. Silyn Roberts (Silyn). Wodi can yr Orsedd gan Isgoed, ymwahanwyd am luniaoth. Am chwarter wedi dau caed cyfarfod amryw- iaethol, dan lywyddiaotli v Parch R. Silyn Ro- beits. ae arweiniad Dewi Silai o Feirion. Gwaa- ;:naot,hwyd mown adrodd gan Morfydd p. Mair ;:naot,hwyd mown adrodd gan Morfydd p. Mair Tudur, ao mewn canu gan LliiMxs Elen, Trebar Elon, Llinoe Deulyn, Llinos Rhy d wyn, My fail wy Arfon, ae Eos Alaw. Caed oystadleuaeth adrodd ragorol. Yr oreu- c^edd Nancy* Prv?or. Bu'r gystadieuaetii canu tannau yr oreu gard yn yr Arwest er, iced (meddai Dewi Mai, y beirniad). Cydradd oreu, Eos Alaw ac Eos Dugai; ail, Llew Ienai., Am gordd, "Ffordd Gomor," Dewi Deulyn. Caed anerohiad rliagoro! gan y llywvdd. (i-,va»- anacthwyd fel boirruad gan y Parch. Jones, Mr T. J Williams, Bangor, a Dewi Mai. Gwacanaethwyd yii riiagorol gyda'r dolyn gan Mr D. Frar.oii (Tel;, nor Meirion). Talwyd diolch- garwch gwresog i bawb roddodd cu gwasanaoth gworthfawr ir hon Arrest gan y Cynghorwf Isgoed Jones. Ni chatodd well ccfnogaeth en llawer dydd nag a gafodd eleni. Hyderai y eaw- sai y dorf waeddi "lleddwoh" os cawn fyw t gyfarfod ar ben Bryn y Caniadau y flwyddya q..f