Gwalia

Vi'iNOu paiiK (HORTICULTURAL, DOG & POULTRY), j SATURDAY, August 21sT, 1807. The Greatest Slate Kp'ittinsr Competition ver held. Grand Brass Hand Contests Sports. Over £150 in prizce. j ECCELLEST CLA3>mc.-Tioy- Nuasnocs SPECIAL. PcPrXAS JUDGES. PPVSTDENT m_ G. W. DtFF A>-HEXON S^LH, ESQ. I^wTRiES close AUGUST 13th. Tb«SbowopeD8 J to the public at 11 a.m. S« hednles andEn^ry Iffaiiificn application to tbeSeoTfiUry— Hacdde'Diclen School, Carnarvon. 15^6<itw2435 NAWFED ARTDANGOSFA FLYNYDDOL I LLNBERIS 0 GWN, DOFBDNOb. MBRLYNOD, tmenyn, MEL, WYAU, a BLCDAU. GYSTADLEUAETH NEIDIO, A MERLYKOD l YN YD D CYMREIG PUR. CvnfcE'Iir hi yn Liassvsis àya IAU, Awst 2h¡n, 8S7. Scfcsduhs i'w cael ar ape1. RH A TD i"r poll Entries fed yn Haw vr Ysgr:fj exydd ddim sn hwyrac n&'r n!7. R. BUW HUGHES, I ZiiOtw Dolnftris. SHOW BBTHS$DA. AMAETHYDDOL, CARDDWROL, &0., DYfJD SADWRN, AWST 28ain, 1S97. CADEIRYDD-T. RCBSRTS, Yaw., Tsnvfynwent, After; Ts-^adeirydd, Lester Smith, Ysw., Ty- nessydd, Bangor. Arri i.ir.gbosirOffyian,Gwartheg, Maid, Moch, Own, D'^fednod, Adar, Llysian, &c.. Cystadfcntfcan HOLLTI A NADDU LLKCHI, NEIDIO CEFFYLAU. Dcrbynir entries am hyd 12 o'r eloch dydd yr arddangosfa. ISVidio CeffyJau, CWD. Dofednod, a'r Adar, yn scored 0.> na ddywpdir yn wabanot yn y Schedule. Entries i fed vn I'A-s'r Y?erifenydd Dydd Iau, At 19es, 1897. Toevnau rhad gan Gwmpeini y K&iiway yn ncol a'r hvsbyslsni. T. HERBERT HUGHES, 2437c?? Ysijrifenydd. -.r. POST FREE! 80 PAGE ILLUSTRATED PRICE LIST Fca TOBACCONISTS. STATIONERS, FANCY GOODS, TOY AYD OTHER DEALERS, Froto the Largest and Chennest House. FEA.BKKEIi BROS." (S. DEPT.), 53,59, 60 and Houndsditch, London. TH¥^>BTH"wales :).L 1" 1.L MUSIC COMPANY, úJMITEDt — B A N G- O B — E. D. WILLIAMS, Manaqm. I Piano and Organ Importers, and Music Sellers, Tuners and Repairers, &c. CáSH OR HIRE-PURCHASE SYSTEM AGENTS FOR "NORTH FOB BRQABWOOD & SONS' Grand and Upright Pianos. OftLLABD & COLLARD'S Grand and Upright Pianos 'J".J Qj oL t" 1.- .t.ItI. OTSTINBROWKE'S U pri^ht Grand Pianos. RALPH ALLISON & SONS' Upright Pianos, &c. 1#ED'3 PIANETTES, &c. AGENTS FOR iNORTH WALES FOB ESIiiX' ORGANS, CARPENTER ORGANS, ETESLING ORGANS AGEM3 FOE NORTH WALES F. HARMONIUMS. :7AYSEH HARMONIUMS CilRISTOPHE & ETIENNE HARMONIUMS, &c„ Ac. Eysry Instrument Wabkanted. 14813a 3 CHUP.GH OF E^GLANl> i*u.» lie Day and Boarding School FOR GIRLS, PiNGOR, N. WALES. 'vis TT t»a: THE LORD Hi SHOP OF BANGOR. PTIGVOST KEY. HENRY METNELL, M A t.rv wasdev MISS A, M. COLERIDGE. tfOM. okaplaix': WID VERY REV. THE DEAN OF BANGOR, n>:»,DMTSTF-T:-g: MIPS n. L. WSLCHMAN, LL.A. CTlHIS School offers an Edncatic.n preparatory to J Csmbricga Local, R.A.M., and Sooth Kensing- ton. Jisaair.afcjnnc, w>h definite Chnrch feeacbins. Trrr3 fcr "rom 31 Gaiseen per aan. Ihy 9 Goircas; Day Boarders, 15 Goings. flC:.8 Mmflsixd¥ (Member of the Incor Soc. of Mas.) civce LEdSOS IN PIANO, BING-ING, AND THEORY. And prepares {>,rrMdates for the Local "Bxjimications. MiANil'CBNO Neitrbboarhood Visited. Bryn Uy-Jd W ppsr Bangor. 'V MOUNT HOUSE SCHOOL and KTINDBRGARTEN, UPPSE EANGOE. pEiOTIPAL M I S GIBBS f Aasistefl by Resident end visiting Teachers). T InS SCH OOL rfT>r" a Tboroa^h Edncation to Gla a id Innh-iV B >ve. Modern J5etbc3a. O0^ig3a»ed Teachcrp. Gymcasmm. Tar.sis. L:fcrft:y KINBERGARTEN DEPARTMENT 3. I CERTIFICATED (Froebel) MISTRESS. Prospectus on Applioatfoc. 1178fw yiOL X l.: SSSON 5 • TUTXSB ISAiiEL HEV7HT, who has studied JO. Tnder M» li^KCDnBs Lawson and Hekb (Pnpil of JOACHIM), and (Pupil of JOACHIM), and I MISS MARGARET IIKWITT (Papil of Mosfrs Lawbcs and JOHN Sacndebb) give f SEhBONB at. Own or Pnpira Reaidenoe. Souaf»n, Upper 6acQr. I4837z. COLBT HOUSE, RHYL. FKLPARvrOflY SCHOOL. HK^IV tbh: Mr R, M. HUGH JONE9, M.A. ( (I.t-be,1y;](!ter of Ashbourne Grammar School). A-aliujd by Two Resideun Graduates and Viait- i*j £ » CEWRAIj Bfbools recently gsinod at \J P '.lks ucbco!?, mcln,1mg two at Ko?rall" Hf.-X V 15487 wn Established 1807. ARTISTIC Airo GENERAL i RINTINu Promptly and Neatly Executed at Reasonable Prices, at the NORTH WALES CHRONICLE Printing Works, Caxton House, High Street, BANGOR. FIFTY NEW FOUNTS oE the Latest Faces have lately been added to the JOBBING DEPARTMENT, which makes it now one of the LARGEST PRINTING PLANTS IN WALES. All the Machinery ARE Drivex BY A Powerful" Otto" Gas Engine, Which have been adapted t< run at the Quickest Speed Possible. All Orders carefully attended to. Auctioneers' PRINTING Executed with Neatness and Despatch. Particulars of SALE With or without Plans. POSTERS Of Concerts, Bazaars, Sales, &c., PLAIN OR IN COLOURS. Church and Chapel Printing ot every Description, Programmes g Tickets. In Memoriam Cards, Ball Programmes, Menus, &c. | ELECTION ADDRESSES, PAMPHLETS, Of Every Description in English or Welsh. Colour & Ornamental Printing Head Publishing Office: orth Wales Chronicle Office, High St., Bangor. Branch Publishing Offices Directory" Office, Upper Mostyn Street, Llandudno. Clorianydd Office, Bridge St., Llangefni. Postal Address: North Wales Chronicle Office, Bangor. Telegraphic Address Chronicle," BangorJ TELEPHONE No. T (iLOBE F UK IS IS RING COMPANY, COMPLETE HOUSE FURNISHERS, Wholesale and Retail, 12,14, 16, and 18, PEMBROKE-PLACE, LIVERPOOL. TjlURNISH FOR CASH OR ON THE 1. HIRE-PURCHASE SYSTEM AT CASH PRICES. The GLOBE FURNISHING COMPANY, the oldest established, and by far the most extensive Furnishers on the Hire-Purchase System in the Provinces, supply every requisite for the complete Furnishing of Cottage, Hotel.or Mansion, considerably cr esa") than the majority of those firms who sellfor cash 0111) This w. are able to do through having a very large capital at command,and bcingthe bona fide manufacturers of the principal goods we sell. NO SECURITY REQUIRED, NO EXTRA EXPENSES, ON OUR HIRE-PURCHASE SYSTEM The fair and equitable manner in which our business ia f carried on, and our reasonable terms and low prices are so well known throughout the North of England and Wales as to render further comment unnecessary. General terms, which however can be altered to suit the convenience of purchasers; payment Weekly, Monthly,or Quarterly. Amount of Purchase £10 Payment per Week 3s 6d t20 5s Od :£50 „ 10s Od £100 17s 6d JE600 „ 30s Od An inspection of our stock will at once satisfy intending purchasers that we give better value and offer easier pay- ments than any other house furnishers on the Hire-Pur- chase System in the Provinces. All goods are Delivered Free in our own or private vans and no expenses of any kind are incurred by customers Furniture sent to any part of England or Wales. CAUTION.—As some firms adopt various means—such as copying our prospectuses, &c.,—with the evident intention of inducing the public to believe they are con- ected with us, please note our address. FURNISH FOR CASH OR ON THE HIRE. PURCHASE SYSTEM. New Proapeotua, Large, Illustrated Catalogue, Press OpiuionR and Price List, sent post free on applioation. Please mention this paper. Business Hours,9 a.m. to 7 p.m. Saturoays.9 a. m.to6 p.m. GLOBE FURNISHING COMPANY, 14,16, AND 18, PEMBROKE-PLACE, LIVERPOOL. Railw ty Fares allowed to Country Customers. AM LOB ULATR 0 AR GRAPH WAIT H A LL Y FR R WYMIAD, EWCH AT Nixon a Jarvis GYFERBYN A'R CLOC BANGOR A. RICHARDSON'S WONDERFUL 1/- PARCEL OF MUSIC. 20'- WOETH FOBP/ QHESTER MODEL IRON pIANOS BEST VALUE FOR MONEY, 21 Guineas Cash. By Instalments, 153 2d per Mouth, THE POPULAR IKON PIANOS. 14 Guineas Ca¡.¡h. By Instalments, 108 6d per Month. THE POPULAR AMERICAN ORGANS, 12 Stops, 2 Knee Swells, Mirror Top, 12 Guineas Cash. By In8t1!.Jm(;;nt.9s4.:1 per Month. TUNING and REPAIRING by Best Workmen I SINGLY cr by YEARLY CONTRACT. THE WHOLE OF NOhTIl WALES VISITED. 43, Bridge Street-row, Chester, AND j Central Arcade, Wrexham. ¡ 2233rl4343 JT) O U G L A S SEA TRIPS. The Magnificent New Paddle Steamer E LV l U," Every Wednesday, Thursday, and Friday, weather and other circumstances permitting. Leavc3 Mcnai B'ge 8-30 a.m. Leaves Douglas 3.30p.m. Bangor Pier 8.40 a.m. Arriv'g Ll'dudno 6.45p.m. Beaumari" 9.0 a.rn. „ Beaumaris7.45 p.m. I Lbndudno. 10.0 a.m. Bang'rPier 8.5 p.m. Arrives Douglas. 1.15 p.m. „ McnaiB ge 8.15 p.m. Allowing about 2l hours on shore at Douglas. 1st Class. 2nd C'las?. FARES— Sing. Ret. Sing. Ret Mcnai Straits and Douglas 4s Od 58 6d 3:-5 6d 43 6d Llandudno and Douglas 3s 6d 53 Cd 3s Od 4s Od Children under 12 years half fare. Return Tickets avail- able until end of season. For particulars of Circular Tours—LIVERPOOL and DOUGLAS—see Special Bills. Apply to C. D. Humphreys, Conservative Club Build- ings, High-street. Bangor; or to the Liverpool and North Wales Steam Ship Co.. Ltd., T. G. BREW, Secretary, 20, Water-street, Liverpool. 15257.) AMERICAN LINE SOUTHAMPTON NEW YORK HE liVICE UNITED STATES MAIL STEAMERS SOUTHAMPTON TO NEW YORK DIRECT, I I Evsry SATURDAY. Higb.Bst Cia" of accommodation for 8;bon, Second C^.bin Steerr.33 Passengers. Steerage Outfit Free. LIVERPOOL—PHILADELPHIA SEKViLCJel. Every WEDNESDAY LIVERPOOL TO PHILADELPHIA GFHiog at qaemtown every Thursday. IHTEEBAGE OUTFIT FHKE. PasRengars au- Qoc,d<3 nrf" 'andivi p, Philadelphia on \Yh9.. of the Pannaylvanifc Raiko&d, wbicfc bas tb Shortest and mos& Direct Eoui;? so ail pittcss in the Wesierfc Apply to RiCHAawtosr, Spenc?! ft gonth- amptoaor Liverpool; or to Local Agents:—Edward Jonea, 173, High-street Bangor Kcgb Hughes, 3, M&rke'-row, Amlwch; H. J. Williams, 50, High- lit, Bethsada; T.J.Winisma, Festiniog; J. R. S'ntiD, Staiion-road, Colwyn Bay; W. Jones, Boss Hill-street, Conway O. Jones, Old Post-office, Peny^roes T. Evans atii Co., Station Chambi-rf!, RhyL 8136p.j EMIGRATION: ALL THOSii WHO DESIRE INFOKMATION ABOUT The Aarrl^nltnral Kesonreps of Canada, the Territories, ann J8r3t{sh Columijin., and ct the JicJti I'lcUis ba Ontai'Jlf and I ALIjAX SisaiiTii 8KN, H, James street, L.UVJiiJS^OOt., FOR THKIR UaNDIIOOX: AN;; I-A.M- ) }.'YLR1'S. WinCH ARK SOT FkK. j PATltONISED BY THE Leading Auctioneers Buainess-msn in North Wales and by the Principal Theatrical Agents, j GRIFFITIT" DAYIES, I 23, Union Street, BAN GOB. j THE ORIGINAL BANGOR BILLPOSTSS. J Established 30 Ykaks. | Member of the United Kinydcw Billposters' j Association. j LIST of PRIVATE STATIONS in Bangor( Gianadda, West End, Near ihe Railway I Station, 3 on Glan'raton Hlii, Market- j 3 lu L,ovfc-liino, b on Gartb-road. Beaumari. } —Market Flail. Beth«f>aa :—1 at Railway Station and 2 in tbe Centre of the Vmge. I All boards kept in ficod order and satisfaction I guaranteed. Chargsa Moderate. Cor.tracts under- taken to post the whole ot the surrounding diotriot of Anglesey, &c. Conversant with been !a2}>;a-± £ etf [ Welsh and English). I A C H AU DDANODD YN Ddjsymwth Gaif RTT^lTPP'S Atalia Bydredd. Rhwystrau eu ^u Jt*' } J tynn. Gwareda rhaz Anhunedd. Syraudir Neuralgic Headaches a'r "KT h* DAT I \T Li* holl boenau pieuol eraill can Bun- IlP'liV IN O er's Jfervine. Yr holl (Teryllwyr, is l^c. Oherwydd pydredd eang mewn dan gilddant, dioddefais boenau dirdynol am ddau ddiwrnod. Cymheljwyd fi i roddi treial ar Banter's Nervine. Gwnaethum hyny. I fy mawr hyfrydwch, ciliodd y boen yn pyflym a llwyr. Byth er byny yr wyf ■irachefn a thrachefn wedi derbyn yr eamwythad mwyaf oedd yn bosibi oddiwrth boen tost yn ea^yrn y pen drwy gymeryd pedwar nen bum* dyteryn (ar lwmp o aiwgr j?wyn) 0 Bunter's Nervine.Parch AUBREY C. PRICE, B.A. (diweddar Gvmr».wd o'rColegNftwydd.KhydychaiDL 1269u A.-c_- -_u_- BANGOR CLERICAL EDUCATION SOCIETY. \N EXAMINATION will bs held on TUES- FK DAV, Srptembeb 7th, to fill up some Vao*ot EXHIBI'l'IONS. Papers will' be Set in Cla.sHioi', Methemeties, Divinity. and Weish.-For partica- lfirs, apply to the Secbetaby, School of Divinitv Bangor. z2«3 ATHROFA PRIFYSCOL CYMRU, ABERYSTWYTH. Un 0 Athrofttaa Gyfansoddol Prifysgol Cymru. Llywydd r Y Gwir Anrbydeddns AKGuWTDD REXDfiL Prif Atbraw: T. F. liOESUTS, M.A. CYNWYSA y cv.-rg o Ad ^st? v parotoad itcf^n- rheidiol am I<WJ*u Vu MhViryegol GymVa a Phrifysgol em YijjoSoriitethau vn Rrivd- yoben a Chaer GcrtwR-t,, ao am astudiseth"feddv"'al yn y Prifysgoiion tiy-i ¡C yn yr Y^orland. Gall meibion a >>;erclv, a dd.iibynir i'r Adrax Nokmalaidd fyn-d tt wy y r jpa gofyn61 at fod vn Athruwou a,, Athr^wosau T'rwyddeaiir, ac ar yr ni, pryd barotoi am y 1 o B.A. ueu H.Se. Y m«e y swm dderbyo.ant 1e! "isijoJoiioa y Frenhiuea yn ddigon iw oyual yu Aberyatwytti em dymhor eu hefryaiaeth. Yn yr Ashian Amakth^ixdoii cyfrenir yradflyar mewn AmaeMiyddiaeth a phynciau p?Vthyr.aaol sydd yngymwja i Am.-et-hwyr, GoruchwyIwvr Tir, Atbrawon mwn Am^«thyddiaeth, &P, a rhoddir parotoad nr eyfer Arhohud Cymdeithas Amaedt- yddolFienlijij,l Lloegr. Lletya y myfyrwyr mewn tai yn y dref, a'r merched dan a Miss E. A. Carpenter, mown neuadd eaog (Alexandra Hali) wedi eu dar- paru ar ea cyrer. Cynhelir arholiad vn mis Medi, pryd y cynygir nifer belaeth o ya^olorisethau, rhai yn adored ac eraill yn gyfyngeiiig i Gymry. Am bob manylion ymofyner a T. Afortimer Green, Cofreetrydd. 2-'l2w CYCLES! U 1 U D CYCLER!! r IMPORTANT NOTICE. IF you require a High-claes Machine at a Low Price yon cannot do better than have a WARRILOW" as your mount tor Season 1897. All Machines are thoroughly up-to-date and Guaranteed. We defy Competition. HIDE A WARRILOW. THE BEST AND CHEAPEST MACHINE IN THE MARKET. LARGE DISCOUNTS FOR CAS H. ILLUSTRATED CATALOGUES rent POST FREE 70 ANY Address throughout THE WORLD. LT | SPECIALITIES IN LADIES' SAFETIES. Accessories of 8.11 kinds at Lowest Prices. Any Machine taken in part Exchange. Don't delay bat send at once for Catalogue, Free by Post,from W. R. WARRILOW, OYCLE MANUFACTURER, WESTON-SUPER-MARE, England. 2323 k 1 TT insurance okfice"" Ilk& K-Y U 1 1 FOUNDED 1710. Sum Insured in 1896.. R388,952,800 For all particulars apply to the following Agents- Bangor Mr James Snsitb. do Mr Richard Hal!. Bala Mr R. L. Jones. Mount Place Barmouth Mr R. P. Anderson. Beaumaris. Mr Fredk. Geary. Carnarvon Mr Wm. Hugh Owen. Oonway Mr Cbas. Drover, Deganwy Llandudno. Dolgelley Mr Thos. P. Jones-Parry Holyhen.d Mr Owen Hughes. Llandudno Mr Edtfar W. Riches. Llangefni Mr William Thomas. Port-in ad oc Mc John Tobias, 6, Marina-t^r. Rhoa-on-S?a Mr P. J. Kent. 12915 rpaa bangor AND arvon permanent 5. BENEFIT BUILDING SOCIETY. Registered Offick 239, HIGH STREET, BANGOR. Preside: Aldebuan JOHNEVAN ROBERTS,BANGOR,J.P LARGE RESERVE FOND INCREASING ANNUALLY. Paid-np Bh-^res, £ 10 each. "J Subscription Share, 5d and I Entrance Fee, npwurds per month. j pfcr shared 6i. Advances repaya,ble (by Monthly Instalments) in 5, 10, 15, or SO yeor^ en Lassehold and Fxee- hoid Properties. ADVANTAGES: To Subscribers. 1. A convenient place for Investment, with Ahao«nte Security and Good Interest. 2. Investments withdrawable AT any tiicb by S0L.ce cr ether arrang :a.en. To Borrowers 1. Funds always available for advaices. 2. Easy scale of Repayments. 3. Moderate Solicitor's Charges (by Special Arrangement). 4. Premium ADDED TO, and not deducted Fitoat, advance. b. iYioxtgage effected with the utmost Despatch and 6. Easy facilities for Redo nr. prion of Mortgagee Anytime withont any chiir.;e. Application?,&s., to be aodreased to the Secretary pro. tern., Mr Robert Robekxe, at the society's offices, 239, High Street. 15059.1. 1£502 15s Od. Mewn Gwobrwyon. Y mile HOMOCEA, CIFYNGEDIG,wedi pan- derfynu oycyg y swm achod am Homocea Soap wrappers :— Gwobr la!.— £ 2 yr wybnml am flwyddyn. Gwobr 2i!. — £ 1 lOs jr wythnoa am flwyddyn. Gwobr 3ydd.— £ 1 yr wythnou &m fiwyddyn. Rttoadir Arian-Wobrwyon yn amrywio o X40 i Iawr, yn rghyda 25 o Waltbam Watohas pwerth o £ ,2 lOa i £ 5 5a. Fe anfonir llawn fauylion, g.rda sample bychan 4o a 9v o Sobon, ar dderbyniad stamp ceiniog wedi »i gyfeirio i'r Homocea Works, Birkenhead. 2436wh NI OFYNIR TALIADAU YN MLAENLLAW. Benthyca ARTAN YN GYFRINACIIOL i Amaetbwyr, Masnacbwyr, Llotty-gadwyr, a- eraill mewn symiau o lOp i fyny i 500p ar od.iaw<: y Becthyciwr ei hun heb feichiafon, ar delefii.- rbeeymcJ. Trefnir yr ad-daldau i gyfarlod ^ofyt- on y ben!hycwyr. NI CHYMERlR DIM BILLS OF SALE. Mae busnef gwmoneddol a hulaeth wsai rj wntud am y 25 mlynedd diweddaf. Mae ■ i.o> o fentbyewyr wedi rhoddi tystiolapth wirf. d,(,i mocd teg a rbesymol yr ymwncir a hwy. Cdir many lion WU wrth ymofyn, trwy Jycb r.eu Vtl bcnoDo!, !.Io GEOllGtii PAYXE Aoconntant, 26D.: 3, Cref?otnt-r ad, Rhyi^

UCBEL WYL Y GEN EI) L, Yr wythnos ddiweddaf d"vr Wyl Fawr Genedlaethol, yn Nghassnewydd-ar-Wysg, ac yr cedd yn llwyddiant perffaith yn mhob yhtyr. Yno yr esgynodd y llwythau o bob rhan o'r Dyvvysog- aeth-y cantorion, y cerddorion, a'r beirdd oedd- ynt yno yn Iluoedd, ac yr oedd pobl y dref wedi daxparu yn helaeth er eu gwneud yn gysurus. Nid oeddynt wedi arbed na thraul na thrafferth er jsicrhau llwyddiant, ac y mae pob argoelion eu bod wedi cyrhaedd yr amcaa. Heb ddweyd gair | anflfafriol i'r Eisteddfodau a gynhaliwyd yn flaen- orol mewn lleoedd eraill, nid oes eisiau i ni betruso 1 i ddweyd fod Eisteddfod Casnewydd yn un o'r rhai ardderchocaf a gynhaliwyd erioed. Dangcs- .wyd gofal mawr yn nghyda chwaeth dda wrth barotoi y rhaglen ac amlygwyd haelioni tellwng o Bfelychiad, gan bwyllgorau Ileol dyfodol, yn y gwobrwyon. Mentrodd y pwyllgor ar un peth newydd yn hanes yr Eisteddfod, sef ychwanegu un diwrnod at yr amser yr arferid ei chynal. Yr ¡ arferiad oedd i ddechreu air y gweithrediad&u ddydd Mawrth a therfynu nos Wener ond dech- reuwyd yn Nghasnewydd ddydd Llun, a pharha- wyd am bum' niwrnod. Hwyrach mai cam^yniad ocdd dechreu yr Eisteddfod ddydd Llun, yn neill- J dual felly pan yr oedd petliau craill o btvys yn cymeryd lie yn y dref. Ar yr un diwrnod yr oedd ) Arglwydd Tredogar yn gosod careg sylfacn ys- pytty newydd y dref. as oblegid hyny, i feaur, yr oedd pabell vr Eisteddfod yn iiynod o wag. Fe allai hefyd fod gwaith awdnrdodau yr Orsedd yn cadw draw ao yn gwrthod eu eefnogaeth i'r diwyg- iad yn effeithio ar y cynulnul. Ar y dvddiaa- can- lynol cafwyd cynulliadau raagorol. Fel arfcr, p: I atdyniad mwyaf oedd y prif gystadleuaeth gbr- awl. Yr oedd yr oil o'r hen gorau wedi ym- ddangos ar y maes ac yn bcnderfynol o wneud eu goreu i enill y dorch. Nid yn anil v eeir cyleus- dra i wrando ar gynifer o gorau, enwog am eu buddugoliaethau, ag y cafwyd yn Ngliasnewydd. Yr oedd chwech o gorau yn cystadlu, nid am y wobr yn unig, er fod bono yn 200 o bilnad yn nghyda bathodyn aur i'r arweinydd ond yr ordd yr enw a'r clod yn fwy na'r wobr. Cynrychiolwyd Sir Gaerfyrddin gan Gor Llanelli, Sir Forganwg gan Gor Mertnyr Tydfil, Sir Frycheimog g5iii Gor Llanfairmuallt, Sir Fynwy gan .Gorau Rhymney a Phontypool ac Abersychan, a Sir Fon a'r Go.edd oil gan Gor Caergybi. Yn y fath gystadleuaeth pa gor bynag a enillai gallasai fod yn falch o'i waith. Yr oedd y teimlad yn rhedog yn gryf yn ffafr yr hen gorau ond fel y bu y llynadi yn Llandudno, pan yr enillwyd y wobr gan Gor Llan- fairmuallt, felly y bu elem. Ni ddarfu i'r beirniad, Syr A. C. Mackenzie, wrth roddi y feirniadaetli. ystyried un o'r hen gorau yn deilwng ond o yah- ydig eiriau, a pharodd syndod nid bychan pan ddyfarnodd y wobr flaenaf i Gor Abersychan a Phontypool, a'r ail wobr i Gor Caergybi. Dangos- odd rhai aelodau o'r corau eraill eu hanghymer- adwyaeth, ar y pryd, i ddyfarniad y beirniad. Y mae pawb o honom yn berffaith gyfarwydd a'r arferiad sydd yn llynu yn gylfredin iawn yn mhlith cystadleuwyr i briodoli eu haflwyddiant i apheg- wch ac anghyfiawnder ac weithiau i anallu y beirn- iad; ond fel rheol y mae y grwgnachwyr yn cael eu gadael yn ddisylw ac, o ganlyniad, y mae y peth yn terfynu heb wneud un niwed. Ond y mae lie i ofni mai nid felly y bydd ar yr amgylehiad presenol. Y mae dyfarniad y beirniad wedi cyn- yrchu teimlad dwfn o anfoddlonrwydd a siomedig- aeth, nid yn unig yn meddyliau aelodau un o'r corau, sef Merthyr Tydfil, ond hefyd yn meddyl- iau dynion galluog a diduedd y tuallan i'r cor hwnw. Oddiar ddydd Mercher, pan y cymerodd y gystadleuaeth le, y mae y teimlad hwn wedij cynyddu, ac oddieithr iddo gael ei foddloni y mae perygl iddo wneud niwed i'r sefydliad yn y dyfod- ol. Y mae amryw o gerddorion enwog ac ar- weinwyr corau wedi datgan eu barn ar y mater, ac yn anghymeradwyo y feirniadaeth. Ymddeng- ys fod Cor Merthyr wedi canu gyda gormod o yni a. nerth i foddloni y beirniad, ac nad oeddynt yn talu digon o sylw i ganu coethedig. Dadleua y rliai sydd yn anghyduno a'r beirniad y byddai yr ymdrech i ddyfod i fyny a'i syniad ef yn cynyrchu cyfnewidiad hollol mewn canu corawl Cymreig ac yn lladd y teimlad Cymreig. Y cwestiwn yw- "A ydyw y beirniaid i gael eu ffordd eu hunain, neu a ydynt i feirniadu yn y fath fodd ag y bydd yn caniatau i arudull a theimlad y Cymro i ddang- os eu hunain?" Heb geisio ateb y cwestiwn ym- foddlonvm ar ddatgan ein gobaith y penderfynir y mater yn foddhaol, ac na fydd iddo effeithio er niwed i'r Eisteddfod yn y dyfodol. Y bardd cor- onog am y flwyddyn yw y Parch Mafonwy Daviea, Blaenafon. Brodor ydyw o Gwmllynfell, ac y mae yn awr yn weinidog gyda'r Annibynwyr yn Mlaenafcn. >7id yw ond dyn cydmarol ieuanc, 36a.in mlwydd oed, ond y mao cynyrchion ei awen yn bur adnabyddus. Enillwyd y gadair gan y Parch J. T. Job, Aberdare, yr hwn yn ddiamheu sydd yn un o feirdd ieuaingc mwyaf addawol Cymru. Hana o deulu parchus yn Sir Gaer: y j mae ei dad yn un o weinidopion mwyaf parchus ac adnabyddus y Methodistiaid yn Nghymru, ac y mae yntau yn weinidog gyda'r un enwad. Hwyr- ach mai un o'r dynion mwyaf hapus yn Eistedd- fod Casnewydd oedd Watcyn Wyn, ac yr oedd ganddo reswm digonol dros fod yn hapus, gan fod y bardd coronog a'r bardd cadeiriol wedi bod eill dau yn ddisgyblion iddo, ao wedi mwynhau ei addysg yn Amanford. Penderfynwyd y cwestiwn yn nglyn a lleoliad yr Eisteddfod am 1899 yn dangnefeddus trwy fod Aberystwyth yn tynu ei chais yn ol, ac felly derbyniwyd, yn unfrydol, walioddiad Caerdydd. Nis gellir gyda sicrwydd ddweyd eto pa fodd y, try Eisteddfod 1897 allan mewn ystyr arianol, ond y tebygolrwydd yw y bydd y derbyniadau giyn dipyn yn llai na'r treul- iadau. Ond nid yw hyn yn un rhyfeddod wrth ystyried fod y treuhadau yn cyrhaedd y swm o 5250 o bunau. Yr oedd yr anturiaetli yn un fawr i bobl Casnewydd, ond nid amynt hwy y bydd y bai os try allan yn aiiwyddiant arianol. Gwnaetli- ant eu rhan yn odidog—gwneud yr Eisteddfod yn Wyl Genedlaethol teilwng o'r genedl. -Jt1":1't8.c.

I: Modioli o Gaergybi. Cafodd- eaten b llonwyson diragfarn ei chyn- esu i w gwaelodion yr wythnos ddiweddaf ar lwyddiant Cor Caergybi yn Eisteddfod fawr Casnewydd. Fe gydnabyddir raai hon ydoedd y gystadleuaeth gerdderol fwyaf pwysig a fu erioed yn Nghymra mewn cysyUtiad a'r Eisteddfod Genedlaethol. Yr oedd y gwobrau yn fawrion, a'r corau oedd yn cyatadlu yn bigion cin gwlad. Mewn gair, geSir dweyd fod adnoddau cerddorol ein cenedl ar eu heithaf yn y gystadleuaeth fawr- eddog hon. Mae yn syndod y cynydd y mae cerddorion Mon wedi ei wneud mewn diwylliant cerddorol yn ystod. yr ugain mLynedd diweddaf. Edrych ynjsl braidd arnom fel cantorion y byddai y Deheuwyr, ac ami i Ogleddwr hefyd o ran hyny, ond erbyn hyn mae- cerddorion Mon yn mysg y cewri, ac i ddynion fel Mr W. R Owen (Gwifyrn Cybi) yr ydym i ddiolch am y s-afle anrhydeddus ydym wedi enill. Dynion: sydd wedi bod ar hyd y blynyddau yn llafurio er codi canu corawl i fri yn ein gwlad, dynion; llawn talent ac ymroddiad, dynion nad oes troi yn ol. yn eu hanes. "Pwy a rif dywod Llifon ? Pwy rydd i lawr wyr mawr Mon 1" Bu cor Sir Fon a'r arweinydd galluog yn llafurio o dan anfanteision dirfawr: yr oedd aelodau y cor gymaint ar wasgar fel mai anfynych v byddent yn cael ymarfer i gyd gyda'u gilydfL Buasai ar- weinydd o allu cyfeedin wedi digaloni ers llawer dydd, ond yr oedd Gwilym Cybi wedi penderfynu, dcued a ddelo, myned i Casnewydd, ac wedi pen- derfynu hefyd canu yn deilwng o Mam Cymru." Nid ydyw y cor yma heb ei elynion: yr oedd rhai o honynt ers misoedd yn daroganu y byddent yn sicr o golli, ac yn dweyd mai gwastraflE ar arian ydoedd eu cynorthwyo. Er hyny. cafodd y cor gynortliwy sylweddol o bob cwr o'r ynvs. Cyf- ranodd rhai yn dda iawn dylasai amryw fod wedi gwneud yn well. Ond, diolch am a gafwyd er cynorthwy Gwilym Cybi a'i gor enwog i "godi'r hen wlad yn ei hoi." 0 Mae yn dda genym ddeall fad y cor wedi cael derbyniad mor nodedig o gynes gan y Deheuwyr. o bosibl nad oedd ami i un o honynt yn meddwl fod cor Sir Fon yn dyfod yno i guro pedwar o'u I prif gorau neu ni buasent yn euro cymaint ar eu dwylaw pan wnaeth y cor ei ymddangosiad ar y 1 llwyfan ac na buasai eu "Hwre" mor uchel. Pa fodd bynag, rhaid fod ysbryd nrophwydoliaeth wedi disgyn ar Treflyn yn yr englynion a ganlyn o'i eiddo, a gyfansoddwyd ar ol gwrandaw y cor, mae cyfeiriad hapus at y brwdfrydedd mawr a ddilynodd ei ddadganiad yn yr Eisteddfod: — Dyma gor i'r dim, gwiriwn—a ddirnad Naws ei ddarnau, credwn Rhai anhawdd, ond hawdd i hwn, D'wed eu henaid adwaenwn. Y cor eill eu cario alJan-ydyw Mewn nodwedd bereiddlan Cor enwog, gyrr ei anian, A'i fedr dy'r 'Steddfod ar dan. Nos Iau cariwvd Mr W. S. Owen ar ysgwyddau ei edmygwyr drwy y dref, yn nghanol y brwd- frydedd mwyaf angherddol. Blaenorid yr orym- daith gan y Silver Band, ac aeth miloedd o bobl allan i'w anrhydeddu. Mae teimlad yn mysg amryw o drigolion y dref y dylid anrhydeddu Mr Owen mewn ffordd mwy sylweddol. Pan gofiom y misoedd o lafur a phryder yr aeth drwyddynt wrth addysgu y cor, yn sicr mae yn deilwng o dysteb os bu neb erioed yn deilwng. Gwn y byddai amryw o gymmrod- orion gwladgar drwy y sir yn falch o gael taflu eu hatling i'r drysorfa. Pwy a rydd gychwyniad i'r symudiad ? Da genym ddeall fod y cor yn debyg o fyn'd i Eisteddfod fawr Ffestiniog yr haf nesaf, ac am enill y wobr gyntaf heb os nag onibae. Mae yma lawenydd mawr fod Pwyllgor Lleol yr Ysgol Ganolraddol wedi sicrhau dwy acer o dir I mewn safie dymuiiol iawn i adeihulu yr ysgol. Bellach, bydded i ni ymroi fel un gwr i sicrhau y swm gofynol o arian i'w hadeiladu. Mae llwyr angen ysgol o'r fath yn y dref. Aeth llawer o ganoedd o'r dref, ddydd Llun, i Arddangosfa Meirch Rhosneigr. Cafwyd hin ddy- munol, a phob croesaw gan drigolion yr ardal I gynyddol. Gresyn na buasai yn bosibl symud ymaith y tywod sydd yn anurddo prif-ffordd y pentref. Mae hi yn nodcdig o annifyr i ddyn ac anifail Fw theithio yn ei chyflwr presenol. Mae yr arddangosfa hon yn enill nerth bob blwvddvn. Rhaid i Gymdeithas Amaethyddol y Sir edrych ati hi gyda'u "show" flynyddul neu bydd pobl Rhosneigr yn sicr o fyn'd a'r gwynt o'u hwyliau. PENRI.

Gnhiriad y Senedd. ABAETH Y FRENHINES. Dydd Gwener dygwyd yr eisteddiad diweddaf o'r Senedd-dymhor rresenol i derfyniad. Nid oedd ond ychydig o ddyddordeb yn cael ei gymer- yd yn y gweithrediadau gan aelodau o Dy yr Ar- glwyddi, ond yr oedd llawer o foneddigesau yn bresenol. Wedi darllen a phasio amryw fesurau, gohiriwyd am dri o'r gloch hyd Hydref. Yn mhlith y mesura-u lleol oeddynt: —Colwyn Bay a Colwyn Urban District Council, Cynghor Dinesig Llangefni, Corphoraeth Pwllheli, Pier a Harbour Provisional Orders (No.3) perthynol i Bangor. Yna darllenodd yr Arglwydd Ganghellydd AHAETH Y FRENHINES. Fy Argbyyddi a Boneddigion,— Ar ddiwedd sessiwn, yn ystod pa un y mae llawer cyffroad a chythrwfl wedi bodoli yn Ewrop, yr wyf yn falch o allu eich hysbysu fod fy mhcrthynas gyda'r Galluoedd tranior yn aros heb gyfnewid. Bu i sel dylanwad unedig y chwe' gallu i'r Treaty of Paris gael ei ddefnyddio yn egniol yn Fcvnar yn y flwyddyn i berswadio Brenin Groeg o'r rhyfel yr oedd yn anfIortunns yn awyddus i fyacd iddi. Er iddynt fethu yn yr ymdrech hwn, yr oeddynt yn abl i ddwyn oddiamgylch ataliad cynar o'r elyniaetn cydrliwng y pleidiau rhyfelawg ac agor negeseuaethau am lieddwch. Y mae y ( gweithrediadau hyn wedi eu hir oedi, ac y mae y cytundeb fnirfiol heb ei aiwyddo etc. Ond y mae lie da i gredu fod vr oil o'r materion mwyaf pwysig yn yr ymrafael wedi eu gosod yn iawn, ac fel dych- weliad am iawn digonol fod y tiiiogaeth a orchfyg- wyd gan Twrci, gydag ycliydig agweddiad o'r cyffm, i gael ei ddychwelyd i Groeg. Yr wyf wedi rhoddi rliybudd i Frenin y Bel- gians ac Ymherawdwr Germani i ddiweddu cytun- deb traEnidiol 1862 a 1865, trvvy ba un yr wyf yn cael fy afcal rhag gwneuthur trefedigaeth- au y cyfryw drefniadau cyllidol o fewn fy ymher- odraeth ag sydd yn edrych yn angenrheidiol. ( Mewn canlyniad i doriad gan y Weinvddiaeth Chineaidd o rhyw amodau o Gytundeb 1894, y mae cytundeb newydd wedi cael ei orphen yn sefydlu frontier cydrhwng Burmah a China yn fwy man- teisiol i fy yml-.erodraeth, ac yn agov yr nfon Or- llewinol yn i drafnidiaeth Ewropeaidd. Yr wyf wcdi cwblhrvu cytundeb o drafnidiaeth a, chyfeillgarwch gyda Menclik, Ymherawdwr Aby- .inL:1.. Yr oedd presenoideb cynrvchiolwyr y Trefedig- aethau ac Ymherodrreth India yn y rhwysgiad'au a gynhaliwyd er dathlu triugeinied flwydd o fy nheymasiad wedi cvfranu i gryfhau y rhwymyn o undeb cydrhwng bob parth o fy ymherodraeth a phrawf ychwanegol o ymlyniad y Trefedigaethau I tuagat v fam wlad wedi cael ei ddangos- trwy ddeddfau cyllidol Canada, a thrwy gyfraniad pa un y mae Av^stralasia wedi ei gynyg i'n llynges am- ddiffynol. Y mae y newyn, yr hwn, i'm gofid dwys, sydd wedi bodoli mewn rhrmau o'n tirio aethau Indi- aidd er yr hydref y flwyddyn ddiweddaf, wedi trethu yn drwm adnoddau y wlad hcaao. Yr wyf yn siriol gydnabod ymdrcch c l unnnabevth fy swyddogion o bob ranc yn Ewropesidd a brodor- iou. ac o lawer o bersonsu preiM, y gyda. sel diflino a dymnniad pryder-is i boidio trosedda teimladau brodorol, sydd wedi lhhrio i achub bywydau ac i liniaru dioctdefiadau. Atebwyd yr apel at gydymdeimlad fy neiiiaid y nmhob parth o fy ymerod'r.-efh yn Y ^.wyr.f anrhydeddus, acyr wyf yn falch. i ddeall. trwT." dd.i?gyniad bodd- haol o witw, fod pob argoel y bydd i gylch y new- yn gael ei leihau yn f::v,Tr. Y mae y pit a achosodd rifer est o farwolaeth- Otu mewn gwahaool ardaloodd yn India yn ystod -— 5 7 rhan gynarato'r flwyddyn yn awr wedi diflanu. mae y gwellliad hwn i'w briodoli gan mwyaf i ymdreciuon egniol a doeth a gymerwyd gan v Gweinyddiad Lleol i atal ei leuaeniad. Cymeii pob rhagolwg gyda golwg ar y posibilrwydd o'r ail- odyciiwciiact, ond yn bresenol y mae yna leihad gwastadol yn ei Hyniant a'i effeithiau manwl. Boneddigion Ty y Cyti'redin,— Yf,7>'f/n ddiolchgar i cliwi am y darpariadau rhyddfrydig ag ydycJi wedi cydsynio iddynt er cynydau galla morvvrol fy ymherodraetli. Y mae wedi rhoddi y pleser mwyaf i mi i gadarn- liau y tretmaclau yr ydydl wecti ei wneud i hel- aethu portiiiaddocdu pwysig Dover a Gibraltar, l eroch-Cr^hTaU milwriaethoi yr ym- ^YrKWyf yn rhagYek'd y bydd yr hwylusdod yr ydych weai ei roddi er ymarfenad manoeuvres SfSinoi yn 1 wueud y £ yddin yn f*y Bydd i'r cynorthwy y mae eich deddfau wedi ei I rodm er cynorthwyo ysgolion anghenus sicrhau idarpanaetui digonol o addysg yn y lleoedd as v <r.!n,iriaui %bydd' yf/v,T* ^'n hyd*™> ^di gau am beth ainser ddaul anliawda a phryd- erus Bydd i r mesur yr ydych wedi ei basio er rhoddi lawn-dal i weicinvyr a gant eu niweidio trwy ddamweimau yn ystod eu gwaith roddi budd i adran fawr or booiogaetli. Yr wyf yn cydnabod gyda boddhad y ffordd yr ydych wedi gymeryd i rwyddhau trosglwyddiad tir, i brotectio buddianau consumers y dwtr yn r (r "f ,1;?8' ryddhau angen yn ardaloedd con- otsted Ysgotland, ac i daiwygio cyfraith iechyd cyhoeddus yn y wlad hono. ftJ^f Wyi y« eicli bod wedi gallu darparu yr I»3o» a Chynii S bamol yr Iwerddon. Yr wyf yn gweddio y bydd i ffrwyth eich llafur gdel ei sicrhau trwy nawdd a bendith y Duw Jrlollalluog. J Ylla, blJ. i'r Dirprwywyr, yn em)" ei Mawrhydi, yn ffurnol ohirio y enedd hyd y 23ain ° Hydref aesaf.

l-lywodraethi«d Bekeudir Affrica Brydein%. ADRODDIAD SYR RICHARD MARTIN. Y mae adroddiad Syr Richard Martin ar wein- yddiad y gyfraith yn Jihiriogaethau Cwmni De- iieudir Alfrica Brydeinig wedi ei gyilwyno i'r Senedd, yn nghyda goiieLiaethau, etc., perthynol iddo. Mr Chamberlain a ofynodd am yr adrodd- iad yn ngwanwyn 1896, ac fe'i rhoddodd Syr Richard Martin i'r Uchel Ikiirprwywr yn lonawr diweddaf, Gofynodd Mr Chamberlain iddo ym- l holi yn nghylch cwestiwn llafur, yr heiynt yn nglyn a'r gwartheg, pethau neiliduol yr honid eu bod wedi eu caniatau i wr o'r enw Mr Hoinan • ac achos gwrthryfel y Matabeliaid. Yn ei adroddiad cyntar, set yr un a gryotvyliir uchod, y mae Syr xuchard yn ymwneud a'r vri phwnc cyntaf; ac v mae on ymddiheuro fod y tystiolaetiiau yn an- mgonol iddo fedru gwneud adroddiad mor llawn ag a ddymunai. Am nad vmgyfatlirachai y Mas- iiuniad ar dynion gwymon md cael tystiolaethau ganddynt, ac felly y mae y than twryaf o'r tysuolaetiiau ar y rhai y aeilia yr Richard ei adroddiad wedi eu cael gan swyddog- 1011 y ijiywodraetii. Ca.ed adrodeiiadau gan ustua- laid o wahanol leoedd, ac amryw lytiiyrau oddi- wrth Iai-11 Grey mewn ateb i gwestiynau Syr Richard. Dywed Arglwydd Grey nad oedd yn Maslionaiand, cyn cyhoeddi rheolau 1892, unrhyw reolau yn cReithio yn arbenig ar berchenogaeth. gwartheg, ac yr oedd gan y brodorion hawl rydd i wneud a fynent a'u hystoc. Yn 01 rheolau a gyhoeudwyd n- Matabeliaid yn Buluwayo y-n id94, yr oedd y brodorion i gael godro y gwartheg fel yn amser Lobengula, eu gwerthu at brynu grawn, duiad, neu geifi amaethyddol, a'u lladd at ymbortn, ac yr oeddynt i'w gvycrtnu drwy or- uchwyliaeth dirpxwywyr brodorol, er mwyn sicrhau tegwch i'r brodorion. Bhoddwyd rheolau J a ehvid Wale and Disposal of Stock Regulations" rliai 'jyn yn 1895. Cyfrifid fod oddeutu loUjOOO o wartheg yn Matabeland yn union ar 01 rhyfel 1893. iiieddianodd y cwmni oddeutu 80,000 o wartneg drwy hawl concwest, ac yr oedd agos yr oil o'r gw&rtheg yn Alafcibeleland CTn -Lr^y 711 eiddo y 'ureuui- Cyteiria glwydd Grey hefyd at bwnc llafur, a dy^-ed na I roduoda y Llywodraeth erioed genad neulduol i Air Homan brynu indrawn, namyn ei benodi I gydag un arall i gasglu treth y cytiau.. Oddiwrth yr adroddiadau uchod, ac eraiil, tyn Syr Richard ei gasghadau. Dywed"Y pnf gasgiiadau y daetiium iddynt oddiwrth yr amrywiol adrodd- iadau yw- (1) Fod llafur gorfodol yn ddiamheu yn bouoli yn Mashon^land(2) Fod y dirprwy- wjr brodorol yn ymofyn llafurwyr .at amrywioL ofynion y Llywodraeth, cwmniau mwnawl, a plier- Bonau preifat; (3) Fod y dirprwywvr brodorol, i adechreu, wedi eeisio cael llafurwyr drwy y pen- aothiaid, eithr yn nuryg hyny eu bod wedi eu cael. drwy orfod." in mhellach, dvived Syr Richard, y dylasai y Llywodraeth fod yn ddi-on doeth i faexaio gorfodi y bobl i weithio, yn ngwyneb y (iiaith nad oedd ond ychydig o amser er pan ddaethai y wlad dan reolaeth Ewropa^d, a bod y Matabenaid yn bobl annibynol eu harferion. Con- «emjiiai y dull o yniotyn llafunyyr hefyd • a dywed 'JN id wyf yn amheu na ddioddefodd, y brouorion giyn lawer o driniaeth galed Yr- oeddynt yn naturiol iawn yu gryf yn erbyn. rnyned i tavr i Dyllau, a gwneud gwaith aawnawl gj'iirdinol, yr -iwn oedd yn hollol newydd. a, did as iddynt; #c y mae genyf r^s.wui dros gredix fod cry n orfodaet-h ormodol v»edi ei roddi arnynt^ f n mnellach yn nnaen condemnir. y Llywodraeth. am orfoai i Drodorion i weit-hio prvd yr oeddynt yn brysur gyda'u cynhauaf eu hunain er sicrhau ymborth. Ais gallai y fath beth Uii t.u hau hadau anroddlonrwydd a gwrthryfel. Yn nglyn a phwnc y gwartheg, crcd Syr. Richard Md oedd yr holl vrariheg, cyn rhyfel 1893" yn J^xatabexeiand ddim yn perchyn i'r brenin. Perth- ynai rnai gwartheg i bersonau unigolond gan eu bod yn anhawdd i'w didol, meddid, fe'u hawl- iwyd oil fel gwartheg y brenin. "Yr oedd hon," medd Syr Richard, "yn ddiau yn ffordd gyileus ailan o'r aniiawsuer, ond ystyri&f fi ci. bod yn un ancreuol, a thrwy ei diiyn, YIl if mayn i, fe wnaed camgymeriad na ehir byth mo i egluro i fiwrdd i'r brodorion, ac un na faddeuant ac sia anghofiant hwy byth, a'r hwn oedd yn sipr o wneud pender- fynu pwnc y gwartheg yn &nhawdd iawn. oa nad yn anmhosibl. • o berthynas i Mr Homan, m- Syr Rkhard o'r farn ei fod wedi c&el rhagorfraint ar draul mas- nachwyr eraill, a bod hyny yn groes i'r siarter. Y styria Syr Richard, yn inlieUricii, fod y cwmni wedi gwnaud peth na.ddylastnt roddi biemt- lau i Mr Homan, a'u.gwrthod i.erailh. Yn nghylch aches y gwrthryfeL dywed Syr Richard ei fod yn credu mai y prif achos oedd na. orchfygwyd erioed uio'r Mataberiaid mewn gwir- ionedd— na "thorwyd mo'u hysbryd." Chiddwyd y rhan fwyaf o'r arfau ar derfyn rhyfel 1895, gydar bwriad (yn ol baj-n Syr Xueh&rd) o'u defn-- yddio. drachefii pan geid" cyflo Safriol. YR. ngwyueb hYll, mai se*ydiu liywodraethiti,^ cryf a. cheisio cyinodi v brodorion a ddylasai. y Llywodraeth. l i, wnaed hyny; ac yr oedd. y fheolau llafur a dygiad ï g'wartiteg yn cyffroiy brodorion yn barhaus, ac yn eu kadgono am "iu. y dyn gwyn. Wedi hyny, daeth halnt y gwarth- eg a phan orchymynodd y Llywodraeth M4 y gwartheg ya gyffredinol (er mwyn csisio atol j pis), fe gyffrodd y brodwion gymaint nad aiient yuivadw invryach, Wrth annio yr achos- ion i fyny, dywed Syr Richard — :Yn fy marn i, ynte, dynjia aclio^ion y gwrthryfel—(1) Y ffaith na Iwyr or:jhfygwyd y Matabeliaid o gwbl; (E) Y rheolau. llafur; y gvranheg (4) Yr haint, a lladd v gwartheg. Darfu i dynu yxaaith yr he .idgeidwaid gaii Dr. Jameson, er nad oedd "<'n weithredol yn un o achcsion y gwrihryfel, roddi y syfl«>usdxa i'r brodorion godi aiewa gwrth- ryftl."

YR CJDD Y BlJ "SN ><1 \i\KI) "SN isit tDA Y busw," o R.dtlhti Mr Walter lie;-b).•. V.v: > l:UH.'ir t:Ll:-l;I;I ti j ifcli bo- ct:iE {-.a nt jiaa ycj f-iu bjia tui cji jef- a L> y iyi, wt!i cjn dyed: au y 'Ujifiti u\ si lci-lU-Vo r. Pol-I y cyodifct. I jb, r 5 arall, yoyiit yn iiit-cd tt t ctojj j {• .• {• g\ ft slid n dfia yv y dj-«:ci)au gyRt t-ff. fi. u w--t lirsti 5 eii.au hcrdcdol yryoyni 51 i c!w» «r tsotisd r cliyn^bcrioii >(>v-r: N cwi. > fi: vbvC yt ydys yu 110s gyctu ijlsshsn dcit f i>. i hv-ylLv>o. iii Ennui a PhfcJetsta Bolicvai t.i a vybed ta dcs»w m rl.yw iiuy Ris t.ewydd t.->r»- J'U: tymtryd lie ojp Swiau eyca vie. Ca; i.uL-t.r. vyjtit