Gwalia

Cynghor Dyogc-l- Yn yr ymdrech byth-gynyddol am fodolaeth, nid oes ond ychydig amser i'w gael i dalu sylw i'n hiech- yd. Etc nid 038 dim mor bwysig yn mhob pcth bywyd na, chyfallsoddia.d iach a pha fodd i'w gadw felly. Yr ydym gan mwyaf un ai yn ymladd am ein bywoliaeth. neu ynte wedi sicrhau ein bywoliaefch t byddwn yn rhoddi ein holl amser i geisio rhwbeth j-chwanego.1, a thra wrthi felly yr ydym yn agored i adael i'r blrnyddoedd fyned heibio heb synio ond ychydig fod ein galluoedd dorphorol yn graddol wanyclra. Pa. fodd bynag, y mae dydd cyfrif yn dyiuJ. diwrnod y byddwn yn barod i roddi i fyny gjdoetli a satieoedd uchel pe gallem ond adenill y fendith f'.ryaf o bob bondith-iechyd da—yr hwn fu unwaith Y11 feddiant i ni. Gan nad ydym mwyach )"11 gallu anwybyddu ein gwendidau, yr ydym yn myfyrio ar y cyfleusderau esgevdusedig i gymeryd rhywbeth mewn pryd at ein hafiechyd, ac yn dweyd "wrthym ein liuntin mewn gofid chwervr "Pe buasem ond wedi gwrandaw cyngor eraill, yr hwn a roddwyd oddiiur brofiad chwerw! Ond, yn nghanol edn hanobaith, daw y newydd croesawol am Warner's Sctfe Cure, yr hwn na wyddys erioed iddo fethu gwella unrhyw un drodd at ddefnyddio y feddyg- iniaeth gwir effaithiol, sicr, a pharhaol hono o ddifrif. Isod fe welir copi o un o'r nifer anferth o lvthyrau sydd wedi ein cyrhaedd yn ddyddiol o bob rhan o'r byd, ac mor awvddus yw ein "patients" i eraill fan- teisio oddiwrth y feddyginiaeth fa^T a sicr hon nes t d u,,i y ni'iorl nid yn unig yn ewjilysgar ond yn awycldus i gadia-nhau y mynagiadau a. ddygir yn mlaen drosti. Y mae Mrs A. Kelty, Wodd Dalling, Norfolk, yn ysgrifauu :—"Wyth mljTiadd yn ol yr oedd fy ngwr yn bur glaf. Daeth y doctor i'w weled, a dywedodd fod ei actios yn un tra difrifol, yr hyn wedi hyny a brofodd yn wir, oblegid gorfu iddo fyned i'w wely ac aros yno, a chytunai pawb i ddweyd nas gallai fyw. Mi a sefais wrth ochr y gwely yn gwylio bob munud am iddo farw. Pan y gofynwjrd i mi a wnawn dreio Warn:ivB Safe Cure, atebais "Mae fy ngwr yn awr wedi inyncd yn rhy bell i gymeryd dim byd, a dywed pawb nas gall efe fyw; ond yr wjd yn barod i 'neud rhywheth, r.nrnywbsth, pe gallwn ond arbed ei fywyu. Y na. fi'rynd i mi a roddes botelaid o War- ner's Lfe Cur?, a bu i'r ddogn gyntaf brofi o les iddo f.r ol yehydig ddognau efe a ddaeth yn llawer gwell. Feily cfj r. gariodd yn mlaen gydag ef hyd nes y gwnaofch ef yn liolliach. Yr oedd ei gwbl iachad, ar 01 dioddefaint poenua am flwyddyn a deng mis, yn ddyledus 1101101 i Warner'? Safe Cure. Serch fod c-li blynedd wedi myned heibio. mae fy ngwr yn p;u'Ii';u mevrn iechyd rhagorol; ond nid yw byth heb y physig^\Tiaeth yn y ty, a bydd iddo ei argym- hedl yn gryf i bob un sin dioddef oddiwrth iau ddrwg. "Dylid rhoddi y cyhoeddusrwydd mwyaf i hyny, fel ag i fed yn gymhelliad i ddioddefwyr eraiU brynu a defnydcho Warner's Safe Cure, a thrwy hyny dder- b-Nm yr un budd a'm gwr i. "Mae yr adroddiad uchod yn berffaith wir yn mhob ystyr, a gall unrhyw un a amheuo y mynegiad anfon ataf fi, a bydd yn falch genyf ateb pob cwes- tiyniu."

Nodion o Fon, Mae yr arlunydd enwog Professor Herkomer yn bwriadu gwneud darlun mawr o Orsedd y Beirdd i'w arddargos yn y Royal Academy, Llundain. Bydd Hwfa Mon yn ei wisg dderwyddol yn sefyll ar y maen llog, a'r rnely w o swyddo'non yr Orsedd oil yn en gynau gwynion a gwyrddion, yn sefyll o'i ddeutu. Yr ydym yn deall nad yvv yr oil o'r beirdd, of- yddion, a'r cerddorion i fod yn y darlun. Yn WIr, byet(lai hyny broie yn anmhosibl, ond diau y gofelir fod blaenion pob dosbarth o blant atliiy- ttyn cae! Swahodcliad, ac y bydd y cynulliad mor gj-nrycnioladol ag y byddo yn bosibl. yn "wneud yr amgylchiad yn ff<Morol j fon Uj^Zi yn Ml>ta Coch ar lan r enaa y Inae v fan llo mae y proffeswr yn bwr- TT cJ"ttervd y'darlun Mae y Milwriad Charles H»r&r Mrs Lnter (Cerddore, yn aelodau anrhydeddus o'r Orsedd. Mae v gromlech henafol sydd pi y pare i ffurfio back- ground i'r darlun, a sicrheir ceryg pwrpasol 1iurfio cylch yr Orsedd. ,-r l' ,rYr ydym yn deall mai yT Archdderwy*Id Jtivia Mon sydd ivedi dewis daear gwlad ei en 0 yn safle i'r darlun dyddorol hwn—darlun ag s^dd yn sicr o dynu sylw mawr yn Llundain par. wedi ei gwblhau. Dyma engraiift eto o gariad ang- herddol Hwfa at ei wlad ond, ar waaan 1 hyny, pa wlad mor deilwng a gwlad Fon 1 fod yn sa e i ddarlun fel hwn ? Dyma lie bu y Dervvy on yn cartrefu am genedlaethau. Mae y gwisgoed nowyddiorl yma wedi gwedd-newid- Gorseda y Beirdd yn liollol, ac wedi gwn'eud v cynulliad yr un rhyfeddaf ar wyneb y ddaear. Heblaw hyny, i bawb sydd yn sylwi yri fanwl, mae'n dangos yn eglur mai creadur anghyson iawn ag ef ei hun ydyw bardd, fel pawb o blant Adda. Mae cynhwrf mawr wedi bod yn y wlad yma ers tro bellach oherwydd dyfodiad y Pabyddion Gymru, a phan benodwyd y Tad Mostyn i'r s-wyud o archoffeiriad clros Gymru-wel, yr oedd y llanw Pabyddol am orlifo dros y Dywysogaeth ar un-. waith. Clywsom rai o feirdci-bregethwyr yr Or-1 sedd yn dweyd y drefn yn hallt in own pregeth yn ia erbyn y Pab a'i gardinaliaid, ac yn wir, clywsom fwy nag un o aelodau yr Orsedd yn gwneud gwawd i o offeiriaid eir; gwlad am wisgo gwenwisg tra yn gwasanaethu yn y eysegr, ond gwelsom y bobl liyn 0 gyleh y niaen llog yn eu gwisgoedd lliwiedig, yn edrvch mor ddifrifol ag yr edrychodd y Pab ol Kufam yn raunudau difrifolaf ei fywyd, ac yn edrych mor hunanfoddhaol yn eu gwynwisgoedd as yr edrychodd yr un archesgob erioed. 0 y dywed rhywun fod Gorsedd y Beirdd ai chyflawniadau yn ddefod arbenig perth vrol. i'r 9 Gymreig ers cenedlaethau, ac y dylid ei ehadw yn fyw Mae y Proffeswr Morris Jones wed. profl uwchlaw am'neuacth mai defod a ddaeth 1 aiJKnad yn gydmarol ddiweddar ydyw, ondi rhoduwcii ei bod yn hen, ac yn dyfod i lawr yn' sytii o ddyddiau y Denryddon, beth sydd i fod » wiielom in a hi y dyddiau hyn? Mae dyddiau Uerwyadiaetii wedi darfod yn amser Tudur Aled, pan oedd holl feirdd Cymru ynBabyddion. "Llun- ier i gall haner gair." 11 o Mae yn ofid i lengarwyr, ac i adnabyddion y di- weddar Barch Kilsbv Jones, i ddeall fod ei lyfr- gell werthfa^T, yr hon a gynwysai gasgliad ehel- aeth o lyfrau Cymreig prinion, yn nghyd ag amryw inion, nghyd ainryw 11 lawysgrifau wedi ei gwerthu yn ddiweddar am I swm cyv.'ilyddus o fychan. Oni ddylasai awdur- dodau ein Oolegau Genedlaethol fod a'u llygaid yn agored i sicrhau trysorau fel hyn? Mae ar Bwyllgor Cymarfa Ddirwestol Mon rai aelodau node dig am eu hystyfnigrwydd. O ran hyny, mae ar#bob pwyllgor greaduriaid tebyg. Pobl gall, gwybodus, ac yn cario meddyliau ucliel ohonynt eu hunain ydyw y rhai hyn, fel rheol. T diwrnod o'r blaen ymgyfarfu y pwyllgor hwn i benodi lie a dyddiad y gymairifa eleni; a phas- iwyd ei bod i'w chynal yn Amlwch ar ddiwrnod "ffair ddiwedd y cyrhauaf," yn Llanerchymedd, un o ffeiriau pwysicaf y flwyddyn yn ein gwlad. Mae nifer fawr o ddirwestwyr mwyaf selog y sir yn teimlo yn neillduol o siomedig, ac yn ofni yn fawr am lwyddiant y Gymanfa. Da genym ddeall fod y ditwestwr pybyr Mr David Williams, o Lan- orchjmedd wedi protestio yn y modd mwyaf dig am 7niol yrt erbyn y dyddiad, ond i ddimpwr- pas. Yr oedd rhai o "wyr mawr" y pwyllgor yn gweled yn wahanol, a gwyr pawb mor hawdd yw J gan liclodau gweiniaid o bwyllgor fel hwn i droi i'w I caniyn. I Wrtli son am Lanerchymedd, efallai nad pawb .sydd yn gwjbod mai yma yn y flwyddyn 1835 yr agorwyd y ty cyhoeddus dirwestol cyntaf yn JiTghymru. Gel-wid y lie "Ty C(lfi ("yme rolcleb," Sefydlttyd y ty o dan nawdd Cymdeithas Cym- edroldeb Llanerchymedd. Y prif symudydd gyda'r aelios dirwestol yn Mon y dyddiau hyny ydoedd y diweddar Barch Evan Davies (EtJ. Del- ta). PENRI,

Llythyrau at y Goiygydd. Nid ydj-tn i'n giffri/ol, a»i s■nm-vi'tn mw ^ohcb vjyr yn y golofn hon. I LLANGEFNI. Syr,—Nid heb yehydig betrusder yr wyf yn. cymeryd gafael .yn fy vsgrifbin i geisio ateb nodyn ynfyd ac ata-mserol "Trethdalwr," pa un a ym- ddangosodd yn eich rhifyn diweddaf, a hyny am y rheswm fy mod yn methu penderfynu pa un o ddau gynghor y gwr doeth sydd gymwysiadol iddo —"Ateb," ynte'r "Nac ateb." Swn drwg fel un siomedig am na fuasai ar y Cynghor Dinesig sydd yn rhedeg drwy ei holl ysgrif, a dechreua barotoi yr etholwyr ar gyfer yr etholiad nesaf drwy geisio dangos y gwelliantau (1) angenrheidiol a'r hyn wneid pe caffai ef le yn y Cynghor. Dechreua Trethdalwr ei ysgrif yn hynod iawn Rhodd- af ychydig ofyniadau i'r trethdalwyr yn gyntaf." I bwy yn ail, tybed? Gresyn na buasai wedi gofyn y ewestiynau ffol iddo ef ei hun yn gyntaf. Yna o bosibl buasai, wedi rhoddi ystyriaeth iddynt, yn gweled y ftolineb o feichio y trethdal- wyr a hwy. Y cyntaf o'i gwestiynau yw A ydyw y Cynghor presenol yn llywodraethu y farchnad yn briodolYdyw, mor bell ag y gall- wn weied i'r rhai o r tuallan, i r farchnad a'r Cynghor nid oes lawer o wahaniaeth i'w ganfod ragor nag yn y drefn flaenorol. Buasai yn haws ateb y cwestiwn yn llawnach pe buasai gan "Treth- dalwr ddigon o amynedd i aros heb ofyn y ewes- tiwn hyd nes y ceid marr.tolen gan y Cynghor. 2. A ydyw yn deilwng o'n tref i bob ysbwrial gael eu gadael ar yr ymyl lwybrau?" Beth olyga "Trethdalwr" wrth "ysbwrial?" Os nwyddau g^ve^thad^vy, atebaf ei fod yn deilwng i bob mas- naclvwr ddefnyddio ei balmant i'w dangos a'u gwerthu. 3. Paham mae yn rhaid i fasnachwyr ein tref roddi nwyddau allan i'w dangos mwy na rhyw dref arall?" Am yr un paham yn union ag y bydd ainaethwyr y sir yn dod a'u hanifeiliaid yma i'w dangos er mwyn eu gwerthu. Mae dangos nwydd neu anifail yn angenrlieidiol er eu gwerthu. Mae yn Llangefni fasnachwyr nas gall- ant wneud cyfiawnder a'u irwvddau heb gael eu rhoddi allan i'w dangos, ac os oes rhyw dref arall yn peidio gwneud hyny nid yw Trethdalwr" wedi enwi yr un na dweyd fod y cyfryw yn gwneud gwell mssnach ac yn well eu hamgylchiadau na'r dref hon. Pa. dref arall a olyga "Trethdalwr." Nid Llanerchymedd ac Amlwch, gam; mai yr arfer- iad yno yw rhoddi nwyddau allan. Os Caergybi a Bangor fedclylia, nid rhyfedd, nad oes nwyddau allan ynddyTit gan fod eu heolydd mor gulion- braidd ddigon o Ie i ddau "bicycle" redeg ochr yn ochr. Ond; am heolydd y dref hon, pe bydd; l yma ddigon o ddwfr fo nofiai y "Great Eastern" drwyddynt heb gyffwrdd a'r nwyddau fyddai ar yr ymyl livybrau. 4. Ai onid yw yn bryd i'r Cynghor ymysgwyd yn y mater?" Yn mhafater, Tretlidalwr 7" Onid ydynt yn ymysgwyd mewn digon o faterion diles eisoes, ac os y mater o glirio yr heolydd feddylir,gwae i Langefni y dydd hwnw. Gwae i ni erioed wel-.d Bwrdd Lleol a Chynghor Sir- ol. Nid yw y naill na'r llall ond wedi gwaethygu pethau yma, ond byth na wawried y dydd y byddo i'r Cynghor Dinesig jonyraeth i glirio yr heolydd. Fo arfonid y farchnad oddiyma, ac fe giliai masnach os eid i ddechreu beicliio pobl a man ddeddfau ffol. Mae ein tref wedi tyfu i'r peth yw heb Gynghor Sir na Plilwyf, a mwyaf ymyrir a hi gan Gyng- herwyr yn arncanu at Is personol, nid fvdd, heb fod yn werth i ymyryd a. hi o ijwbl. Sonia "Trethdalwr" yn niwedd ei lith am roddi y "cwd" i'r Cynghorwyr sydd heb fod o'r un farn ag ef. Beth yw ystyr y gair nid wyf yn gwybod, os nad eu troi jnnaitn o fod yn aelodau o'r Cynghor. Gwyddom fod ar y Cynghor presenol rai yn coleddu yr un syniadan a "Trethdalwr," a bydd rhai ohonyr.t yn myned allan y tro nesaf. —Ydwvf, etc., DINESYDD.

TE PERAII>1> MAZA-WATT^ TJB PER-MDD MAZAWATTEE TW PERAIOD MA7.KWATTEE TB PSRAIDD MAZAV/ATTKF, TB PBKAIDD MAZAWATTEB Yo!!ywTê poislopaidd yd.vod. kilasus a dyoatmol.

Undeb Chwarelwyr Gogledd Cymru a'i Swydd- ogion. Y DIIAFODAETH YN NGLYN AG ANGHYD- FOD Y PENKHYN. DADLENIADAU EHYFEDD. Cynhaliodd Undeb Chwarelwyr Gogledd Cymru gynhadledd ohiriedig yn N ghaernarfon, ddydd 8adwrn, i drafod y cyfnewidiadau cynygiedig yn nyledswyddau a safle yr ysgrifenydd (Mr W. J. Williams) a'r trefniedydd (Mr 1). J'l, Daniels), Y cyntaf i symud yn y mater ydoedd Lodge Ffes- tiriog, a'r pryd hyny eymerwyd cf i fynv mewn cynhadledd ohiriedig fis yn ol, pan y dygodd cyn- rychiolwyr o adran Ffestiniog yn mlaen gynyg- iad er cyfnewid rhai o'r rheolau. Yn v cyfnewid- iadau hyny cynygid "fod i'r trefniedydd weith- redu fel ysgrifenydd cyixredinol yn ystod tymhor Cl s,:ydd; md pac; na byddo yr un trefniedydd fod ir ysgrifenydd cyffrodinol gael ei ethol yn y jCynighor Cyttredmol;" hefyd, "fod i'r ysgrifen- ydd cyliredinol fod yn ddaxostyngedig i'r trefn- !fr^j' 3X3 /n3, c^;iil0 e^° ym^bsenoli oddiwrth ei day leas w y dd au heb gydsyniad y trefniedydd, a phan ddigwyddo hyny fod iddo ddarpar rhywun cyniiiwvs yn ei le." Ni ddaethpwvd i un pender- iyniad fis yn ol o ganlyniad, gohiriwwd y gyn- hadlead yn mhellach hyd ddydd Sadwrn diweddaf, pryd yr oedd yno gynulliad mawr o gynrychiol- wyr, dros y rhai y llywyddid gan Mr Robert Da\ les, chwarelwr o Gaebraichycafn, a lljTvydd yr Lndob am y flwyddyn bresenol. Dylid ychwan- egu i'r cyfnewidiadau bwriadedig fod am amryw wythnosau yr; cael eu llym feirniadu gan ddos- barth mawr o gyfeillion y chwarelwyr drwy Ogledd Cymi-u. Nid oedd y teimlad hwn yn ddim llai na ffurf o wrthdystiad yn erbyn anniolchgarwch corph o ddynion tuagat yr ysgrifenydd cyffred- mol ar adcg pryd yr oOedd. efe" wdi cyflawni gwas- anaeth aJLTuhrisiadwy mewn dVl"yn oddiamgylch derfyniad yr arghydfod chwerw a hirfaith yn Chwarel y Penrhyn. Bu i'r gynhadledd, fel ar yr aclilysur diweddaf, gario ei gweithrediadau yn mlaen gyda drysau cauedig, a g\»"rthodwyd goll- Avng gwyr y wa,sg i mewn trwy fwyafrif o un bleid- lais. Ymlusgodd y c.yfarfod jai ndaen am oddeu- tu t;ur awr, ac yr oedd, yn groes i'r disgwyliad, o nodwedcl heddychol. Deallir fod yr ysgrifenydd cyffredinol wedi traethu ei feddwl yn bur rhydd a chyda diysgog- rwydd digamsj-niol o berthynas i'r cyfnewidiadau cynygiedig.gai ddwoyd na fyddai iddo aruncyfrif I, gai-, ddv,,ovd n gydsynio i fod yn swyddog is-raddol i ddyn ieu- engach nag ef ei hun ac un oedd yn ddiddadl yn fwy dibrofiad nag ef—gan gyfeirio, wrth gwrs, at y trefniedydd. Yn ddilynol cafodd y rheolau newyddion eu mabwysiadu, gyda'r eithriad o adael allar y ddarpariaeth fod Mr Williams, yn ei swyddogaeth fel ysgrifenydd cyllidol, i fod yn "ddarostyngedig" i'r trefniedydd. Ni fydd i'r rheolau hyn, modd bynag, gael eu cadarnhau hyd y Gynliadledd flynyddol sydd i'w chynal yn Mai nesaf. Mae yn nodedig (ysgrifena ein gohebydd) ac anesboniadwy fod cenliadorj Bethesda yn cyn- rychioli gweithwyr 37 o "galleries" oeddynt wedi fotio yn ffafr y cyfnewidiad cynygiedig, tra yr oodd, o'r 18 "galleries" gweddill, un haner o honynt yn erbyn y cyfnewidiad a'r haner arall yn -6n.rr anmhleidiol. Bydd i weithiad y trefniant r-tewydd ga-el ei wylio gyda llawer o ddyddordeb, gan y bernir gan lawer, cyn yr el llawer o fisoedd heibio, y caiff Mr Williams ei ail osod yn ei lo fel ysgrif- enydd a threfniedydd. Yr hynoedd o fwy dyddordeb na'r uchod yd- oedd y dyfaliad gyda golwg ar pa drafodaeth ddi- lynai ar gylch-lythyr a anfonwyd allan yn ystod yr wythnos gan Mr Williams i'r holl gyrrychiol- wyr yn nglyn a haeriadau neillduol wnaed yn ei erbyn o berthynas i'r rhan a gymerasai efe mewn adnewyddu y trafodaethau a esgorasant ar ddwyn anghydfod y Penrhyn i derfyniad. Yr oedd y cylch-lythyr fel y canlyn — 7, Market-street,. Caernarfon, Medi ISfed, 1897. "At y Chwarehvyr,-Cyfrinachol. "Syr,—Drwg genyf fy mod yn cael fy ngosod dan yr angenrheidrwydd o anfon i chwi y llythyr hwn oherwydd y sibrydion di-sail sy'n cael eu taenu am danaf fi gan bersonau na feiddierjfc wneu- thur hyny yn gyhoedd a dwyn y cyfrifoldeb am dano. Nis gallaf beidio credu mai bwriad mal- eisus rhai personau ydyw i niweidio fy nghymer- iad a'm hamgylchiadau, ac yn neillduol fy nghys- ylltiad a chwi fel dosbarth o weithwyr, trwy wneud ymosodia.dau cowardaidd arnaf o'r tu ol i'r gwrych. Gan rai awgrymir ddarfod i mi fradychu dirprwy- aeth chwarelwyr y Penrhvn trwy ysgrifenu y llythyr cyfrinachol at Mr Carter (nid, fel y myn- egwyd yn gyfeiliornus, at Arglwydd Penrhyn, at yr hwn nid ysgrifenais linell yn fy mywyd ac ni siaredais erioed ag ef). Amcan y llythyr at Mr Carter ydoedd ceisio ail agor trafodaeth gydag Arglwydd Penrhyn yn lie yr un derfyr.pdd yn xlai diweddaf, a. hyny yn groes i'm dymuniad i ar y pryd. Y pryd hyny darfu i mi awgrymu mai gwell fuasai apelio at Arglwydd Penrhyn yn bersonol, gan i'r trafodaethau gyda Mr Young brofi yn feth- iant, eithr taflin-yd yr awgrym hwn dros y hwrdd, Aeth pum' Avythnos neu chwech heibio heb i ddim gael ei wreud er dwyn cytundeb o amgylch—mor bell ag yr oedd wybyddus i mi, i'r ddirprwyaeth, nag i'r pwyllgor. Erbyn hyn yr oedd yn berffaith eglur i bawb cyfarwydd a'r amgylcliiadau beth fyddai canlyniad oediad pellach-vr oedd yr arian wedi rhedeg allan tra. 'roedd y gofyn am danynt yn myned ar gynydd, ac yr oedd y gweithwyr a phawb fu'n cyfranu yn holi beth oedd yn cael ei wneud er dwyr, cytundeb o amgylch. Yn yr ar- gyfwng hwn bu i mi ysgrifenu y llythyr canlynol i Mr Carter (yn Saesneg), cyfieithiad i'r Gymraeg o ba un yr wyf yn ei anfon i chwi gael i chwi farnu drosoch eich hunain a oes rliywbeth allan o'i le ynto nad oes — 7, Market-street, Caernarfon, Gorph. 6ed, 1897. (Cyfrinachol.) Anwyl Sir,-Er fy mod dipyn yn hwyrfrydig i'ch blino gyda mater chwareiwyr y Penrhyn, nis gallaf beidio teimlo, mewn mater o'r pwysig- rwvdd yma sy'n effeithio ar amgylchiadau a chysur nifer mor fawr o bobl, fod dynoliaeth gyffredin yn hawlio fod i bob ystyriaethau preifat roddi ffordd. Serch ein bod ni ein dau yn gwahaniaethu ar lawer [ o bwyntiau, mi wnaf a chwi y cyfiawnder o gredu eich bod mor awyddus ag wyf finau i weled yr anghydwelediad Ilir-btrhaol hwn wedi ei ddwyn i derfyniad boddhaol. Yn ngrym y grediniaeth hon, a hyny yn ngwyneb eich bwriad amlygedig i beidio gwneud dim mwy a'r mater, yr wyf fi yn anturio datgan fy mhaxodnvydd i cgluro fy syn- iadau fy hun ar y sefyllfa, ac i draethu pa fodd, yn fy mam i, y gellid setlo y mater yn anrhyd- eddus i foddlonrwydd y ddwy ochr. Gallaf yma ychwanegu y symbylir fi yn fwy i gymeryd y cam hwn ar hyn o bryd gan y ffaith fod y cynyg hael- ionus wnaed gan Lywodraeth Canada, pa iin a hysbyswyd yn nglijrfarfod ddydd Sadwm di- diweddaf, wedi dwyn pethau i'r fath argyfwng nes y gorfodir ni i ddifrifol ystyried ai nid ein djdedswydd yw mabwysiadu polisi o 'wholesale emigration' os methwn a chael dealltwriat. th clir, pendant, a therfynol gydag Arglwydd Penrhyn o berthynas i'r dyfodol? Mi a ychwanegaf yn onest nad wyf fi yn ystyr- ied y rhwystrau ar ffordd settlement boddhaol, anrhydeddus i bob plaid yn y cweryl, ar un cyfrif yn anorchfygoJ. Serch fy mod, oddiar fy ngwy- bodaeth liysbys o'r hyn gymerodd le yn y 'cyfar- fvddiadau,' wedi cael fy anewyllysgar orfodi i'r casgliad mai diffyg deheurwydd a diffyg gallu am- lwg Mr Young i ddelio gyda chorph mawr o ddyn- ion yw yr achos penaf am fethiant anffortunus yr ymdrafodaethau diweddar, eto ni feddaf un an- liawsder i gydnabod fod y trafodaethau hyn: wedi llyfnhau cryn dipyn ar y ffordd i ddyfod i ben- derfyniad terfynol boddhaol. Yr wyf yn meddwl fod safle bertiiynasol y ddwy blaid wedi ei wella gryn lawer trwy yr 'inteiwiews' a'r trafodaethau hyn, a thrwy arfer yehydig ddeheurwydd a chvd- oddef o bobtu credaf y gellid cyrhaedd at settle- ment fyddai'n anrhydeddus a boddhaol i'r ddwy blaid. Er n id oes genyf un dymuniad i gynvryd unrhyw ran fy liunan mewn dim trafodaethau ellid en cario yn mlaen yn awr neu yn y dyfodol, ni fyddai genyf un gwrthwynebiad i draethu, yn ysgrifen-dig neu mewn ymdaiddan, beth yn fy mam i ydynt y pwyntiau sy'n aros eisieu eu hunioni, a pha fodd y gellid eu satlo i foddlonrwydd y cklwybiaid. Hyn a fyddwn barod i'w wneud pe m 'ddyliech y deilliai unrhyw les ym'r- ferol dnvy hyny. I ddwyn y mater i bwynt, buasai yn dda genyf gnel gwybod, mor fuan ag y bydd yn gyfleus i chwi, pa un a fyddai Arglwydd Penrhyn, yn cicli barn chwi (wrth weled fod y trafodaethau dir v,reddn.r gyda Mr Young yn anffodus wedi syrthio drwodd ar adeg nan oedd y gobaith am settlement ya ymddans'es ddisgleiriaf) yn dueddol y funud lion ignrio yn mlaen drafodaeth bersonol gyda chynrych- iolwyr y dynion, naill ai mewn ysgrifen neu trwy Cbwi gofiweh ond odid mai dymuniad y dynion yn y trafodaethau diweddar oedd iddynt gael eu cario yn mlaen gan Arglwydd Penrhyn ei liunan, ac nid gyda Mr Young ac yn gwybod yr hyn ydwyf o'r hyn ddigwyddodd, nis gallaf beidio teimlo., P buasai hyny wcdi ei wneud, y buasai Chvarelau y* Peni'ln n yn awr mewn llawn gwaith. Gallwch yn rhwydd ddeall y buasai yn tu- eddu i ledu yn liytrach na" clijdanu y rhwyg pe bai y dynion ya myned at Arglwydd Penriiyn yn awr mewn dull na'fuasai yn dderbyniol gan ei arglwydd- iaetli; a rn dymuniad difrifol i yw, os yn bosibl. i arefnu pethau yn y fath fodd fel, os bydd Arglwydd Penrhyn yn dueddol i wrandaw arnynt, y gallant fyned ato yn y dull lleiaf tebyg i achosi chwerwedd. Can hyderu cael fy ffafra ag atebiad h1an, ydvryf yr eiddocii yn gywir, W. J. \MLLiAMS. H. Lloyd Carter, Ysw., Cyireithiwr, Caernarfon. "Canlyniad y llythyr hwn oedd ail-agoriad yr \m- drafodaeth. Y na. trefnwyd eyfarfyddiad rhwng Mr Carter, cynrychiolwjT y dynion. gyda. Mr Daniel H fy hunan, i ystvried a. ydoedd yn ddoeth a phriodol ceisio dwyn o amgylch gyd-ddealitwriaeth, a plien- dcrfynwvd mal da~i'yddai cymeryd mantais o'r eyfle i geisio dod i ryw ddealltwriaeth. Trefnwyd amser a man cyfarfod erbyn vr wythnos ganlynol. Y diwr- nod canlynol daeth Mr W: H. Williams i Gaernarfon gan ddymuno cael ei ail-agor. Mynegodd ei an- ewyllysgarwch i fvnod yn mlaen yn mnellach heb y wybadaeth hon. Cyn i mi ei weled yr oedd Mr Car- ter wedi ei hysbysu Illai myii oedd wedi ysgrifenu 11ythyr cvfrinachol ato. Pan gyrhaeddais dywedodd Mr Carter wrtliyf iddo fynegi i Mr Williams am y llytlivr a ysgrifenais. Yna gofynais i'r llythyr gael ei ddarllen i Mr Williams, gan ei fod yn awr yn gwy- bod pwy a'i hysgrifenodd. Gwnaed hyny, ac yna gofynais i Mr NViiiiin-is a oedd y llythJT yn cynwys liivwbeth allan o le, pan yr atebodd na ddywedai efe hyny, ond ei fod yn teimlo fy mod yn bar hyderus. Gellir canfod j~n awr oddiwrth ganlyniad yr ymdra- fodaethau hyn fod sylfaen dda im hyder, Yna gofynodd am ganiaUd i ddweyd yn ngnylch y llytnjr WTtii ei gydaelodau o r ddirpi w^ aetli a Mr Daniel yn unig, i'r hyn y cvdsyniasom ar unwaith. Yn gar.iyn- ol aed yn mlaen gyda'r ymdi-afodaeth n;s dod i gytundcb, yr hwn a law-nodwyd yn ddyladwy gan Mr Young a cliymycliiolwj-r y dynion ar y 18fed o Awst. Gwnaed teLrau y cytundeb wedyn yn gy- lioeddus a mabwysir.dwyd hwn gan y dynion ar yr 21ain o'r un mis. "Mor bt-Il ag v gwn, m ddyweawyd gair r.m y llythyr hwn hvd v nos Fawrtli diiynol. y 24am o Awst tridiau wedi i bobpe.th gael ei gadiirnhau.: Y pryd hwnw y 1,1 l r pwyllgor pa fcdd vr airorwyd yr ymdrafod-ieth, a eheryddwyd fi, a hyny yn fv absenoldsb. Yn Mai yr oedd celyb ymdrafodaeth wedi ci liagor gan borsonau neiliduol lieb vmgynghori a'r ]>wybgor na'r ddirprwyaeth, ae ni cldywais neb yn eu b-io am liyny. Y mae yr un, gyda. fy hunan, a. fu yn foddion i ail agor yr ymdra- fodaeth ddiweddaf wedi ei ganmol, tra y mae ymgais w.jdi ei gwneud i'm dinystrio i. Gadawaf i chwi a'r cyhoedd farnu cysondeb ymddygiic1 o'r fath. Yr wyf yn credu yn onest pe na buasai am yr hyn a wneuthum y buasai anghydfod y Penrhyn yn. aros lieddyw heb ei setlo. "Yn y mynegiad syml uchod yr wyf wedi cyfvngu fy hun yn gyfangwbl i'r mater sydd yn dal pertliynas uniongj-rchol a'r llythyr am yr hwn y beuir fi. Er fod materion eraill mewn cysylltiad ag anghydfod y Penrlr'n y gellid ymdrin a liwynt, a'r rhai y byddai yn dda i chwi eu gwybod. nid wyf yn cwyllysio agor y cwestiwn hwnw fy hunan. Ar yr un pryd ystyriaf ci bod yn ddyledswydd arnaf ddweyd fy mod yn hollol barod i fyned i mewn i'r lioll later, a fy mod yn bur sicr fy moddwl po fwyaf v chwilir iddo chriaf yn y byd y claw i mi yn ystad yr oil o'r angliyoiod poenus hwn weithredu yn agored, cydwyboaol. ac yn y niodd oedd oreu er lies y gweithwj-r a r undeb yr wyf wedi ei wa,sanaethu mor iiyddlon am y lioain miynedd diweddaf.—Yr eiddoch yn ffvddlawr., NV. J. Gan fod yr holl gynrychiolwyr wedi cael copi o'r cylchlythvr, bamvyd yn ddiaiigenraid ei ddarllen i'r cyfarfod. Yn rhyfedd ddigon, ni siaradodd neb arno, ag eithrio Mr W. J. Williams ei hun, a dwedir iddo ddefnyddio iaith bur blaen. Pe codai angen- rheidrwydd, byddai ysgrifenydd yr Undeb mewn sal'e i ddadlenu nifer o fi'eithiau hynod o berthynas i'r agwedd fabwysiadwyd gan gynghor wyr y dynion yn ystod anghydfod y Penrhyn. Y mae un 'peth yn barod wedi (l wneud. vil *gl;r-ia(i ystyriaeth wan wrth ddwyn y streic 1 derfyn oedd sefvllfa wag cvllideb y streicwyr.

Taliwvd ffrwd o oleuni, medd y "Liverpool Mer- cury, yn nghyfarfod Undeb Chwarelwyr Gogledd Cymru,o'r hwn y gwelir adroddiad mewn colofn arall, ar hanes cyfrinachol anghydfod Chwarel y Penrhyn; a chan fod y naill streic yn debyg iawn i'r Hall, mae i'r dadJeniadau ddyddordeb sydd yn hvy nag yn lleol. Cofir i'r cytundeb yn nglyn a'r ymdrechfa galed yn Methesda gael ei ddwyn o gwmpas trwy ymdrafod- aeth rhwng Mr W. J. Williams, ysgrifenydd cyffred- inol Undeb y Chwarelwyr, a Mr Lloyd Carter, eyf- reit-liiwr Arglwydd Penrhyn. Daeth Mr Williams, yr hwn oedd wedi bod yn wrthwynebol i roddi i fyny y ceisiadau i ddod i ddealltwriaeth, i'r penderfyniad na ddylai efe adael i unrhyw ffug falchder sefyll ar Ifordd trefniant heddychol, a mentrodd ar ei gyfrif- oldeb personol i waliodd ail-agoriad y trafodaethau, I gan gredu nad oedd eisieu ond yehydig fedr a (tyid- barhad ar y ddwy ochr i roddi terfyn ar yr helynt. Canlyniad hapus yr liaerllugrwydd hwn yw fod y chwaivl unwaith eto yn fan prysur i ddiwydiaut. Gall- esid tybio y buasai Mr Williams, fel un o'r trefnwyr gan y rhai y llyfnwyd ymaith y gwahaniaethau, yn I deilwng o fendithion heddvehwr. Yn mhell feI arall y l)u arno. Mor fuan ag y daeth yn wybyddus i ar- weinwyr y streic ei fod wedi cymeryd arno ei hun i wahodd adnewyddiad yr ymdrafoda.ethau,dechreuodd adran o honynt ci iselkau'fel bradychwr, a rhoddwyd cynllim ar droed i'w gospi trwy gymeryd oddiarno y swydd o ysgrifenydd cvifredinnl, ai dynu i lawr i safle clere i Mr Daniel,yr hwn oedd wedi methu ynholl- ol yn ei ymdrechion uchelgeisiol i derfyna y streic trwy gyfryngictd v Bwrdd Masnach. Yn Lapr.s, mae y cyn- llwyn wedi ei rwystro, ond yma wedi gadael ei foes- wers. Y mw wedi ei wneud yn fwy clir nag o'r blaen pethau mor fychain sydd yn sefyll ar ffordd cytundeb mewn anghydfod sydd 11 wnclo ag hapusrwydd mil- oedd. Mae yehydig wagedd t-raenus ni.f-.r fechan o gvnhyriwyi- yn cyfrif llawer mwy na Hwycldiart yr oil o gymydogaeth, a phan y mio gan ddvn gonest wroldeb i dafiu balchder i'r gwynt ei wobr yw erled- igaeth.

Camgymeriadan Yawn Lwyà. a Diod GAN SPECIALIST. Mae yn gwawrio ar y cyhoedd i geisio rhwystro anachyd, neni o leiaf roddi atalfa arno. Mown rhwystro afiechyd y mae Kola yn ehwarau rhan bwvsig, gan weithredu'n gwbl fel ymborth maeth- lonawl o'r dosbarth cyntaf—mae yn nerthu y cyfan- soddiad i wrtlisefyll, gwrthwynebu, a gorclifygu afiechyd. Chwi a glyweh rhywun yn dwcyd, "Y mis gan Hwn-a-liwn gyfansoddiad cryf dilj-nweh hwn- yna i fyny, a chwi a gewch fod Hwn-a-liwn yn dilyn y rheoi euraidd o fod yn gymedrol yn mhob peth ac yn talu sylw i ymborth ac ymarferiad. A fydd ef neu hi yn gallu cadw i fyny y cyfansoddiad cryf yna wrth gymieryd cyffyriau neu lyncu pelenau? Nac ydynt, yn wir Y ma out hwy wedi darganfod fod "prevention is better than cure." MMI Vi-Cocoa Dr. Tibbies yn gosod moddion yn nwylaw pob un i fildio i fyny gyfansoddiad iach a'i gadw felly, yr hyn a siluoga. ti berchenog i wneud taith bywyd heb y poenau a'r gofidiau ag y gellir eu rhwystro mewn llawer o amgylcliiadau. *Fel hyn yr ydym yn dod o tnifvlch eto at svnwyr c}dfredin wedi ei seilio ar brofiad. Ystyriwch am eiliad pa fodd y mae Hops wedi chwareu y fath ran bwysig yn hanes y byd. x,r Am ijanoedd 0 ftynyddoodd mae y cynyrch llysieuol prisfawr hwn wedi lleddfu a sirioli dynoliaeth. Beth a fyddai cwrw hc-b liopys? Gyda neu heb trwrw (hebddo yw'r goreu), mae y Vi-Cocoa yn "bitter tonic"' a.; ymborth o'r dosbarth cyntaf, ac y mae, uwchlaw y cwbl, yr hyn ellir ei alw mewn cyffyriaeth yn "diuietic"-Lyny yw, mae'n gweithredu yn arbenig ar vr elwlod. Y mae hyn o fewn gwybod- aeth v rlian'fwyaf o bobl. Trwy ei weithrediad iacn- us arvr elwlod v mae, mewn undeb a'r Kola, yn cadw yr organau hyny mewn trefn weithiol iach. Nis gellir gorbrisio swm y ddaioni wneir gan Vi-Cocoa Dr. Tibbies i'r elwlod. Pan y gwelwch ddyn neu ddynes gyda, chwydd meddal dan y llygaid, gellwch ddrwgdybio fod anhwylder yn yr elwlod. Ar ol defnyddio Vi-Cocoa Dr. libbles mae y syrthni dwl ac afiach hwn yn diflanu; ac o wneud prawf cewch weled jia. mor lesol y mae Kola a Hops wedi gweith- redu. Na ddychmygwch, modd bynag, oherwydd fod genych boen yn y meingefn, mai anhwyJder yr elwlod ydyw. Gall mai cyffyrddiad o'r lumbago ydyw. wedi ei achosi gan oeriad disymwth y cy- lyryn yn y parth hwnw, yr hwn a ildla yn rhwydd i Vi-Cocoa Dr. Tibbies, yn gyfunedig ag ymarfcria.d a chymedroldeb doeth. Mae yr holl brif bapyrau meddygol yn orgymhell Vi-Cocoa. Dr, Tibbies; ac y mae Dr. G. H. Haslam yn ysgrifenu Mae yn rhoddi i mi fawr bleser i ddwyn tystiolaeth i wcrth Vi-Cocoa—cymysgedd o Malt, Hops, Kola, a Caracas Cocoa Extract. Fel blasus-ddiod gyffredinol, mae y tuhwnt i bob darpa-r- iaeth flaenorol." Gwneir Vi-Cocoa lli Tibblee i fyny yn becynau 6c yr un. ac mewn tyniau 9c a Is 6c. Gellir ei gael gan bob Fferyllydd, Chwegnwyddwr, ac Ystorfeydd, neu ynte oddiwrth Dr. Tibbies' Vi-Cocoa., Limited, 60, 61, and 62, Bunhill-row, London, E.C. Fel prawf digyffelyb o deilyngdod, fo anfonir llonaid tyn yn sampl o Vi-Cocoa Dr. Tibbies, yn rhydd ac am ddim i unrhyw un a apelio, os pan yn gwneud hyny y bydd iddo ef neu hi enwi y "Gwalia" (gwna post-gerdyn y tro).

[ Y Gwyliodydd a'r Aelod rrcs.Fca Mewn rhifyn diweddar o newyddiadur y Wesley- aid Cymreig mae ysgrif lied finiog dan y penawd "Llygaid Cochion," yn vmdrin a gwaith yr A.S. dros Fon yn Llys Trwyddeclol RhyI. Dywed: "Methwn a gweled ei fod yn union yn ei Ie i dipyn o dwrne hunanol o'r drel hon (Rhyl) i fyned i Abcrgele i ddweyd wrth yr ynadon nas gallent wneud y peth hwn neu y peth arall a. fydd yn groes i'w ddymuniad ef. Ac yr ydym yn lied s.nfoddlon i gyfreithiwr, er i hwnw fod yn A.S. Rhyddfrydol, i ddyfod i'r dref holt. i arfer trahausderau tuagat Y\ einidog yr Efengyl o safle a chymeriad y Parch T, Shankland, gwr sydd a'i holl galon ar wneud gwir ddaioni i'w n-d--drefw-r yn gymdeithasol yn gystai ag yn mhob modd arall. Pe buasai genym bieidlais yn Sir Fon buasem yn meddwl ddwywaith o leiaf cyn ymadael a hi, hyd yn nod er i'm WJ-bod y buasai y Tori heb fod yn mhell o'r lan. Un peth ydyw bod yn Rhyddfrydwr o blaid, petIt arall ydyw bod yn ffyddlon i wir egwyddorion Rhyddfrydiaeth. Nid oes genym unrhyw gydym- deimlad a Rhyddfrydwr "plaid, b, th bvnag afyddo ei allu a'i gymwyTsderau fel aelod o'r Senedd, os na fydd ei gydwybod yn ddigon o at:ilfa iddo gjineiyd rhan amlwg yn yr ymgais i amlhau lleoedd i 'aros wrth y gwin.'ac i luosogi 'llygaid cochion' yn y wlad." Diau y cofir y pethau hyn pan ddaw Mr Ellis J. Griffith o flaen yr etholwyr eto, ac os caiff y dirwest- wyr yn ei erbyn pwy wyr nad jVn bosibl iddo gael mwy o amser at ei ddyledswyddau bargyfreit-hiol drwy iddo hebgoT ymbresenoli yn Nhy y Cyffredin. Boed felly y bo j

Eisteddfod Gaddriol Sglwyswyr Trawsfynydd- CjTilialiwyd yr Eisteddfod flynyddol uchod nos Wenir a nos Sadwrn, y 24ain a'r 25ain cynfisol. NOS WEN Ell. Llywyddwyd yn fedi-us gan Mr D. Walter Davies, ac anv.iniwyd yn ddoniol gan Mr J. LI. Jones. Gwobrwywyd y rhai canlynol :—Am breser.oldeb a chynydd yn J'T :rsgo-l, W. Ed. Jones 2, Ellen Vt dliams 3, Hirgh Morris. Rhoddwyd oriawr arian ysblonydd i'r ev t axiazi i'r ail.a. gwobr axian- ol i'r trydydd yii jT uchod. Am- i'arcio "VcWria"- Ruth Evans. Am- gynydd mewn 'Arluniaeth'"— Morris Jones, D. G. Williams, ac E. Williams. Unawd, "Toriad y dydd' —1, Annie Jones; 2, D. G. YY illiams. "Spelling '—Robert Evans a. Joseph H. Davies. Ymgeiodd dcg o tcrched ani wobr- wyon y "Sunlight Soap Company" am olelid-1. Annie P. Owen; 2. Ellen Vv illiams; 5. Sarah J. Roberts. Caiiodd y vLmt amryw o donau ysgol, a pherffoi-miwyd ganddynt gantata "Dydd yr aj-holiad" yn wir gannioladwy. B^irniadwyd gan Mrs Thomas. Rheithordy Miss Pugh, Bryngwyn Mrs Jones, Llys Gwilym Mri — Jones, Maeatwrog; a Hv. Parry, Travrsfyaydd. NOS SADWRN. Llywyddwyd gan y Parch E. B. Thomas (rheithor), ac aiweiniwy^d gan Penfro Emllwyd y gwobrwyon gan y rhai canlynol:—Ur.awd tenor—Mr David Morris. Baritone—Mr W. Edwards. Challc-nge solo—Mr D. Morris (i'r hwn y rhrddwyd medal arian, yn ychwanegol at y wobr, gaii Lir Llewelyn Davies, Colwvn Bay-). Deuawd—Mr J. Davies a'i Gyfaill. -)g. Podwarawd—Mri Wj. EdW.ards a'i Barti, Peter Williams a'i Barti. Prif ddernyn cerdd- oro!—Cor Trawsfynydd. dan arweiniad Mr W. Ed- wardy. Traethawd, "Yr Eglwys Gymreig," etc-- Mr 0. Williamson. Llangcinwen. Enillwyd y gadair am bryddest i'r "Esgob William Morgan" gan Mr David Owen, Dinbych. Am yr "inkstand" ger("g- Mr Pse Davies, Edaefiau Ffestiniog. Cruet stand careg—Mr'D. T. Hughes. Ulaem-u. Cynllun-restr o destvnau—Mr John Rowlands, Bal-i. "Geiriau _\1. sathreetig o'r Llyfr Gweddi"—Mr Ellis Evans. Ar- aeth, "Hanes fy hunan"—Mid W. a J. LL Jones. Yr ardd flodau—Mr E. Evans, Frongaled. Y I eyficitliu-Mr Ellis Evans. Am olchi a starch.'o— MiSt' Jarretrt, Werngron. Cyilwynwy-d yr inkstand a'r cruet stand i'r Parch Mr a Mrs Thomas gan Miss I pvy Pugh, Bryngwyn, a Mr H. Parry, ysgoifeistr. Can- I wyd yn ystod y cyfarfod gan Mri Llewelyn Davies, Cohvyn Bay, a D. Thomas, Abergynolwyn. Clorian- wyd y beirdd gan Penfro ac Eildeyrn. Beirniad ceirddorol, Mr Thomas Pierce,Coetmor. Traethodau, Parch Maurice Jones, M.A., Malta. Amrywiaeth. Mr a Mrs Slaney Wynne, a Mr Williams, Dolgelley; Mri D. A. Hughes, W. Roberts, Jones, Police Station; W. James, Dolgelley; Parch R. Roberts, Blaenau Mrs Thcmas, Rh< ithordy Miss Pugh. Biyngwyn a Mrs Jones, Bod Gwilym. 'Cyfeiiiwyd ym foddhaol gan Miss Kate Davies, Clandwyryrd, a J. :Ei. Jones. Gwasana/ethwyd fel ysgrifenyddion gan Mri J. D. Jarrett a W. Morris.—Gof.

Flodion Achosodd y newydd mai awdurdodau amaeth- Coleg v Brifysgol, Bangor, fydd tonantiaid Lledwigan am yr un mlynedd ar hugain nesaf gryn syndod yn y parthau hyn. Teimlir, fodd bynag, y ceir manteision pwysig yn nglyn ag amaethydd- iaeth -\vyddonol pan ddaw yr awdurdodau hyn y ceir manteision pwysig yn nglyn ag amaethydd- iaeth ivyddonol pan ddaw yr awdurdodau hyn "flln swing," fel y dywedir, gyda'u hanturiaeth newydd. Mae y Prof. Winter yma yn fynych yn gwneud y trefriadau angenrheidiol tuagat gymer- yd meddinnt o'r fferm ardderchog hon. Diau fod 11 ein ffermwyr, yn enwedig y if.) ieuanc a diwylliedig ohonynt yn falch fod y coleg ar ddechreu gyda'r gwaith pwysig, ac y ma-e'n ddiamheuol y ceir ar- brawfiadau dyddorol a llesol yn nglyn a phob cangen o amaethyddiaeth. Teimlid ers tro fod yr adran amaethyddol o'r coleg o dan anfax.tais yn y cyfeiriad yma, ond yn awr, gydag un or ffermydd goreu yn y wlad at eu gwasanaeth mae lie i gredu y bydd i'r symudiad fod o les dirfawr nid yn unig i'l gymydogaeth, ond i'r holl sir.

Mae y tywydd presenol yn hynod fanteisiol at hau gwenith, ac y mae gan y ffermwyr bob rheswm dros ddechreu yn gynar. Mae y diffyg prudd yn 11 nghynyrchion 1897 yn rhwym o ostwmg cyflenwad- nyT i au dros yr holl fyd. ac y mae, o ganlyniad, ragolwg pur dda am brisiau proffidiol yn ystod ychydig fisoedd diweddaf 1897. Gari fod cnwd 1897 yn llai nag un 1896, mae cyflenwadau mwy yn hollol hunan-ddinystriol. Pe gallai pwyllgor Mr Yer- burgh gymhell amaethwyr i ddal gwenith hyd nes i'r gauaf galedu dipyn arno, byddai iddynt wneud gwasanaeth cenedlaethol o'r dosbarth blaenaf.

Yn ol y Dychwelebau Amaethyddol ymddengys fod, yn 1892, y da corniog yn Mhrydain Favi-r yn rhifo 6,944,783; dwy flynedd yn ddiweddarach daethant i lawr i 6,347,113, ond. yn Mehefin di- weddaf rhifent 6,500,497. Mae yn foddhaol iawn fod cymaint o gynydd yn y dychwelebau diwedd- araf ar y gostyngiad mawr gymerodd le mewn can- lyniad i haf sych 1893, ond eto mae cryn leihad o'i gydmaru a'r ddychweleb wraed yn flaenorol i'r haf colledus hwnw. 0 ystyried y ffeithiau hyn ar- weinir ni yn naturiol i holi ai nid vdvw yn bosibl gwneud rhywbeth i atal yr anwadalwch a'r gos- tyngiadau ddilynant dymhorau anffortunus. Ac hefyd i ystyried pa un a ydyw cyfundrefnau ac arferion gwledydd tramor parthed pesgi a gofalu am wartheg yr i well na'r eiddom ni. I

Yr oedd marchnad yd Lerpwl, ddydd Gwener, yn weddol brysur. Ar y cyntaf dipyn yn araf oedd y melimyyr, ond yn ddiweddarach ar y dydd pwr- casasant gyflenwadau lied fawr. Cauodd gwenith' gwyn heb gyfnewidiad; y mathau cochion dimai, y cant yn is. Blawd Gofyn gweddol yn ol pris- iau diweddar am y Seisnig tramor weithiau swllt yn is er dydd Mawrth. Indrawn mewn gofyn da; yr Americanaidd yn gadarn yn ol lie o godiad ar brisiau dydd Iawrth. Haidd: Cadarn gyda! gofyn da am fathau man at fragu. Ffa Cadarn yn ol prisiau diweddar. Pys: Iewll gofyn' gweddol yn ol Ie y catit o godiad ar y Canadaidd. Gofyn araf oedd am geirch yn ol prisiau diweddar, ac eithrio hen geirch gwynion Seisnig, y rhai oedd- ynt Ie y cant yn ddrutach. Blawd ceirch yn ddi- gyfnewid.

Yn marchnad yd Llundain, dydd LInn. yr oedd y gwenith Seisnig braidd yr well o ran insawdd a cliyflwr nag ydoedd yr wythnos ddiweddaf. Pryn- ai melinwyr yn ddista.w, ond ni cheid anhawsder i werthu unrhyw beth o bwysau gweddol ac o gyflwr rhesymol sych. Yr oedd blawd yehydig yn is am y mathau Seisnig ao Americanaidd, ond yr oedd y mathau Ffrengig a Hungaraidd mor brin fel y caed llawn brisiau am dar.ynt. Gwnaed mas- nach lied dda mewn haidd, ac yr oedd y prisiau yn rhedeg o 32s i 40s am fathau da at fragu. Yr oedd ceirch 3c yn rhatach mewn rhai engreifftiau, mewn canlyniad i'r cyflenwad mawr. Uauodd y farchnad yn wan a chyda pheth digakmdid. Yr oedd y .gwenith 6c yn is ar brisiau dydd Gwener am y mathau Rwsiaidd a 3c am yr American- aidd blawd yn tueddu o blaid y prynwyr. Ceid blawd teuluol am o 30s i 30s 6c y sach.

TR PERAIDD MAZA.WATTEJ5 TE PERAIPD MAZAW-VTTEE TE PE HAIDD MAZAWATTEE TE PERAIDP MAZAWATTEB TE PERAIDD MAZAWATTJDE Gw«rthir ef mewn pecyuau selis-iig a thyniau yu abit.

B c r's -1 Drwedct y Tmihor Haf. Dydd L2tL feddaf gwnaeth y' "St". Elvies" ei thrip* olaf am t-pnhor hwn. Mae yT agerddlongau liardd hyn, "St- „1u<bio ar uchod; wedi cludo canoedd o bleserdeitbtrv.T/r dref uchod, heb son am yr ymweiwyr arhosol, ^*4 y mae "guarantors" y lanfa nc.,vci-(id wedi paTOttti ar gyfer y rhai hyn eleni trwy sicrhau y gerddorfa- (orchestra) a arweinid gan yr enwog Dr. Rogers, a ciivnal concerts yn y paifihon. Mwy o'r N-sbrvd ma mi greown ydyw angen y lie hwn, at; v mae y bonedd- igion hym i w llongyfarch am y symudiad amserol hwn. Y Bwrdd. Y.gol.-Fe nominatiwyd saith o ymgeis- wyr am yr anrhydedd o fod ya aelodau o'r Bv.dd uchod, ond erbyn dydd Mawrth diweddaf yr oedd dau o honynt yn gwrthedsefyll yr etholiad, ac* felly y per- souau canlynol sydd yn gwneud i fyny y Bwrdd uchod:—F. Geary (Eglwyswr), W. R. it)nes (E.), Rev. W. G. Owen (P.), E, Thomas (A.), H. Thomas (A.). Yn yr etlioliad diweddaf etholwyd pedwar o Eglwyswyr a dim ond un capelwr. a'r prawf goreu o foddlonrwydd ydyw llais y trethdalwyr. Mae yn anhawdd rhoddi cyfrif am y difaterweh oedd }~n ngh~n a r etholiad yma, yn enwedig felly yn mvse; yr hen aelodau. Yn sicr nid oedd lie i hyn. and pan gofiwn nad oes genym fel plaid ddim arweinydd nid rhyfedd ein bod yn colli tir am ein bod yn gorfod curo wrth ddrws Ymneillduaeth am Pnibell i bregeth yn iaith ein hunain. Peth arall gwrthun i'r eitlid vdi-w i bersonau ganiatau eraill i'w henwi (nominate) a dim awydd ynddynt am fod yn ymgeiswyr. rlim ond cr boddio nn-mpwvon eraill. "uodd bvnicr. map. Bwrdd Tcsgol, fel v gwelir, yn gynwysedig o drichap- clwr a, dtau Eglwyswr.—Tref or.

Caergyci. Yr Anglesey Harmonic Society.—Mae gymdeith- r.s gerddorol enwog hon wedi penderfynu mentro i faes y brif gystadleuaeth yn Eisteddfod Ffestiniog yr hai nesaf, o dan :u*weiniad Mr Yv. S. Owen. Eidd- unwn iddynt bob llwyddiant. Cyngherdd.—Nos Fawrtli, yn nghapel Bethel (W.), cynhaliwyd cyngherdd er budd yr achos yn y lie. Llywyddwyd yn fedrus gan Mr J. \V. Jonef., Bod- warren. Y brif gantores -doedd Miss Gertruda Hughes, R.A.M.. a ruoddodd foddlonrwydd mawr. Y cantorion eraill a gA-merasant ran ydoedd Misses Polly Evans, Mattie Jones, Mn R. O* Jones, J. R. Yv iiiiams, L. D. YY ilhams, a H. G. Jones, yn nghyd a'r YYesleyan Glee Party, o dan arweiniad Mr W. S. Owen. Cyftiliwy^d yn fedms gan Miss Owen. Brvn- meirion. Cdfwyd cyngherdd godidog. le Parti a Ch.yngherdd.—\n nghapol Bedyddwvr Llaingoch, brydnawn ddydd Mawrth, cynhaliwyd te parti, a chynghei-dd yn yr hwyr, o dan lywydaiaeth Dr. Roland \v illiams. Eistaeldodd rhai canoedd wrth y byrddau yn y prydnawn i fwynliau y gwkddoedd, ac yn yr liwyr yr oe^ <. y capel yn orlawn. Cyrner- wyd lhan gan amryw o gantorion enwog. Cydrhwng y ddau gyfarfod gwnaed elw da er chrio y ddyled.

LlsJifechsll Ffynon YY erthfawr.—Dywedir mewnlumesion Cym- reig, pan oedd amryw o drigolion plwyf Mechell* yn gweitliio yn y Parys Copper Mines; ar i ffynon gael ei darganfod yn y plwyf. a bod ei dwfr yn rhinwedd- ol at iachau cloffion a phobl o dan effeithiau cryd- cymalai;. Y chydig amser yn ol deuwyd o hyd Ïr ffynon hon a dir Cae Coch, gan Mr Owen, Garreg i awf. Dywed Mr Owen fod y ffynon mewn agen craig, ac fod y dwfr yn nerthol iawn, gan fod gwyth- ien sulpher a chopr jti ymiyl y He, sef ar dir Cle'gyr- og. Mae yn bosibl i r dwfr hwn fod yn cynwys salts a sulpha*. Mae Mr Owen yn bwriadu cael ei "anal- ysio," a gobeitliio y bydd i'r "sahno spring" hon fod o ll i lawer. CLiddedigaeth Hen Gristion.-D-d(i Sadwrn di- weddaf cynuilodd t-s-rfa, fawr i gapel Llanfecheil, o'r He cychwvnwyd cynliebrwng y ddiweddar Mrs Elias, priod y diweddfir Mr John Eiias, Tregof, Cemaes, a merch-yn-nghyfraith y diweddar Barch John Elias, Mon. Claddwyd lu yn mynwent plwyf Mechell. Gwelwyd yn bresenol ei march, Mrs EnLllS (aÏ mab a'i merch), y Parchn. J. Williams. J. Donne, Llan- gefni — Daniels, Bodedam: U. Parry. Cemaes; J. Roberts, Taihen; 0. Jones, tsarn; Mri Hughes, YY ylfa Hughes, Cafnan Williams. Tregof Jones. Tregof Roberts,Glan'rafon Robertl;, Bank, Llangefni: Hughes, Coeden; — Hughes. Shop-yr-Yard, etc. Yr oedd yr ymadawedig yn 84 mlwydd o&d, ac yn Israeliad yn wir.

II Llangefni. Nosweithiau Hirion y Gauaf. — Ysgrifena goheb ydd "Yn awr, pan yr ydym ar riniog y gauaf. onid doeth fyddai ail-gychwyn y cor da wnaeth waith mor glodadwy y llynedd? Os bydd i'r cyftillion cerdd- orol, ac y maent yn llu, benderfynu ffurfio cor bu- aswn i yn erfyn arnynt ddewis un o'r 'oratories' clas- urol, a chyfodi i dir uwch na. gweithiau Root a Brad- blUJr, y cyfansoddwyr Americanaidd. Yr oedd yn amlwg oddiwrth gyfansoddiad cor y llynedd fod yma ddigonedd o leisiau a gallu' i godi yn uwch na'r gweithiau bychain liyn. Fel 'oratorio' a dal am ei dysgu beth ddaw i fyny a "Messiah" anfarwol Han- del, neu y "Creation," campwaith Haydn? Cefais i yfples-er o berthyn i gor fu yn periTormio amryw o'r .a gweithiau mawrion, ac mae'r mwynhad o ddysgu clas- urwaitli yn ganmd mwy na rhygnu am wythnosau ar ddarn cystadleuol, ar yr hwn y bydd y rhan fwyaf o'r cor wedi syrffedu yn mhell cyn y gystadleuaeth. Carwn weled Mr T. H. Hughes yn ail afael yn y gwaith. i'r hwn y perthyn y clod fel arweinydd y cor da fu yn gweithio mor egniol yn ystod y gauaf diweddaf. Pwy draetha ei len yn mhdlach ?,

Llargristiolus- Gwywo'n Gynar. — Chwith genym orfod cofnodi hanes "telyn wedi ei tliori'n gynar, yn mherson y eyfaill ieuanc mynwesol Mr Evan Lloyd, Gromlech, yr hwn a gymerwyd i'w dragwyddol gartrei pryd- nawn Llun, gyda dwy ar hugain o flynyddau gwynion prydfertli. f&l pwvsiau o rosynau paradwys yn ei law, i'-v.- dangos wedi cyrhaedd o hono byrth euraidd y ddinas wen. Dyn ieuanc wedi byw oes fawr ydoedd. Cc'frr mai nid blymyddoedd meithion sydd yn gwneud oes fawr.O. na, gall bywyd bvr ei barhad fod yn fawr, yn gymaint ag iddo fod yn fywyd o waith a defnydd- ioldeb. Bywyd felly oedd ciddo Eviui Lloyd- Yr oedd wedi ei sylfaenu ar fywyd lesu o Nazareth, ac o gan- lyniad nis gallai beidio a bod yn fawr. Yr oedd egwyddorion teyrnas Crist wedi cael daear dda, yn nghyd a manteision i dyfu'n grynon yn ngardd swynol ei tnaid, ac yr oedd eu dydanwad, fel eiddo'r blodau, yn pereiddio'r cylch y troai ynddo. Bydd y golled yn fawr iawn ar ei 01. yn arbenig felly yn Eglwys An- nibynol y Capel Mawr. lie yr oedd yn aelod gwir ddfnvdaiol. Yr oedd hefyd vn lienor gwych. a thalai sylw manwl i hanes ei wlad, a theimlai ddydd- oideb mawr yn symudiadjiu ei genedl. Yr oedd hefyd yn adroddwr penigamp, ac y mae meddwl fod yr un glywsom unwaith yn adrodd rhan o awdl orchestol Eben Fardd ar "Dinystr Jerusalem." gyda'r fath wrss ac yni, erbyn heddyw wedi myn'd yn fud a gwelw, yn dwyn liiraeth lon'd ein calon. Y mae meddwl fod y d>m ieuanc hwnw glywsom yn adrodd eywydd "Y Bedd mor effeithio! yn Llangristiolus d(5wy fivnedd yn ol, erbyn hyn ar fin ei fedd, ac erbyn yforv yn ei fedd. yn gwneud ein llygaid yn llyn. Bydd -we- gweddillion gweithiwr a Christion tywir yn caed eu rhoi dan y dywarchen yfory. Heddweh i'w lwch, a gwened y Nefoedd ei bendithion i'r teulu sydd yn nyffryn galar. Os yw'r llaw fu'n hau y gwenith. Dan yr amdo'n gaeth D'wed y d'wysen dan ei bendith, Beth a wnaeth. Tegfryn.

Ivebo (g. J-0. I Cyfarfod Pre-gethu.—Cynhaliwyd cyfarfod pregethu yn y lie uchod y Sul cyn y diweddaf. pryd y pregeth- wyd i gynulleidfaoedd lluosoa; gan y Parchn. Peniy Evans, Pontardulais, a J. R. Jones, LlarJairyneubwll (wyr y "Gof Bach"). Cafwyd tywydd dyrmsno], a I gwenau yr Arglwydd yn amlwg ar y weinidogaetli.

Penrkosllisw. Gwasanaethau Diolchgarwch am y Cynhaudf.— ¡ Dydd Mawrth cynhaliwyd y gwasanaethau hyn, pan .1 yr oedd yr adeilad byrchan hardd yn orlawn dr-xy'r dydd. Dechreuwyd yn y boreu am ddeg gyda gwas- anaeth g, a pliregeth gan y Parcli E. H. Grif- fiths, B.A., curca Llandyfrydog. Am haner ..wr wedi un-ar-ddeg cynhaliwyd gwasanaeth Seisnig. Canodd y cor Seisnig yr emynau diolcligarwcli yn ardderchog. Chwareuwyd yr organ gan Arglwydrl Boston. Am chwech yn yr hwyr cynhaliwyd gwas- anaeth Cymraeg arall, a cliafwyd pregeth o'r radd uchelaf gan y Parch E. H. Griffiths. Yr oedd yr eglwys drwy y dydd yn orlawn, ac yn y gwasanaeth hwyrol nid oedd braidd He i sefyll. Cymerwyd rlr-m hefyd gan y Parch T. E. Jones. B.A.. yr Higher (irade School, Llanerchymedd, a'r Rheithor, y Parch R. Richards. Gwnaethpwyd casgliadau tuagat In- firmary Bangor a gwahanol gymdeithasau yr esgob- aeth. Yn y gynulleidfa gwelsom Arzlirvddem Bosum, Mrs Bains, Arglwyddes Neave a'r Anrhydeddus Miss Neave, Miss Jervis, Mrs a Miss Lloyd, Llaneilian, y Parch Morris Lloyd, Mr Bains, etc.

Pensarn (Amlwch). Cyfarfodydd Pregethu.—Yr wythnosau diweddaf yma bu y Parchn. J. C. Rees (B.) ac O. Pritchard (M.C.), Amlwch, yn pregethu yn ein mysg y eyn- tal yn yr Efail, ond yr oedd yr arch gyda'r olaf wedi symud i Carmel (B.). Yr wythnos hon bydd y pre- gethu yn cymeryd lie yn Bozrali (M.C.). Hvderwn y deilliaw lies o'r pregethau hyn. Arweinydd y gan yr.ddynt ydyw Mr Owen Jones, Llainperson. Gwvl De.—Bu aelodau Ysgol Sul a chyr.ulleidfa Carmel yn mwyrdiau cu gwyl flynyddol dydd Sadwrn o de parti, yn nghyd a chwrdd canu ac adrodd yn yr hwyr, dan arweiniad medrus y gweinidog, y Parch J. C. Pvees; Parotoir vn Bozrah at gael un do vn fuan. ac yma bydd yr noil gapalau wedi mwynhau eu trwvl- iau teyddol. h LaT)tera." — Nos Ferclier bu Mr R. C. hvans Dolgellau, yn dyddori cvnuileidfa luosocr Bozrah gydar magic lantern, sef dajlitli ddarluniad- ol o enwogion y Methodistiaid a thaith trwv Frvnian Cassia. Yr oedd gan bawb eu cliwaeth cfdar dar- .Uuiiau Holt a un, hwn yma, arall v lIdl. etc, m .iodi nwy un ac un cawsom di*os 80 o ddarluniau o waiia^^51, breget-iiwyr ymad:>wedig Cymru, vn eu mvsff —BoVfa.' Harris, ^YV. Williair?s, Pantycelvn: T. Jones, ? Ebenezer Moris, J. Evans, Ne* luil; Toas Charles, Bala; William' Roberts, Amn. -eh: h, linIns, J. Ogwen J.mss. J Jones, Talsurn; .*>■ Jones, Caernarfon; Cadwaladr Owen. leuan Crwy^ J- Pritchard. R. Owen (j Diwvgiwr). Roger dwards. Dr. Edwards, William Thomas (Islwyn, o ft-gedig goffadwriaeth). E. Matthews. Ewenni; Dr. Thomas. Dr. Hughes. Jos- h' c-rph Thomas. Dr. Savxrdent, Thomas John, Dr. Parry, Bala, etc., yn nghyd a holl gtuhadon ymadawedi^'v Bryciau. y rnai sydd wedi huno #»*n yr angeu, a'r ilnii sydd yn llafuno ar y maes yn y presenol. yn ngliyd a mier o'r rregathwyT brodorol/ Tr gwirioneddol a gafwyd am y noswaith. Addysgawl. — Bn i Mr YY*. Roberts Jemes, Castfe Shop, or He uchod (pregethwr ieuanc Metho- «si.iaia<. Iwyddo i basio i Ysr:>l Ragbarotoaw; v Bala. Bu y-n efrydydd am y Bv-yddvn ddiweddaf Jvda v Parch R. M. Jones. }rI. C^rgvbi.-Un IT Daith ^*ii e:eh Mysg.

I pjnygroes Yr Achos Dirwestol. Parha yr achos hwn i fnleel 'in yn mlaen yn hynod lwyddianus yn yr ardaI hon o hyd. mae iemlyadiaeth dda wedi ei sefvdlu vma ers N-n agos i ddwy llynedd bellach. ac erbyn hyn mae v sym- death as yn rhifo yn agos i bedwar cant o aelodau 1 chydig fisoedd yn ol fe gynhsliwvd cvfarfodydd Uwch Demi Cymru ym i. a thvsti.daeth yr oil o'revn- rychiolwyT ydoedd fod yn rhaid iddvnt gydnabod teml Penygroes fel v fwyai blodeuog a iIewvTchu» vn Is gu-mru. Onid yw hyn yn siarad yn uchel am gym- I cnad mot sol wyr Dyffryn Nardile? Diamheu y gwelir mwy o lewyrch do rr yr achos pe ceid mwy o geinogaetn gan wemidogion, swrddogion, ac aei- odau Eglwysig ein pent-reC a chred'af y ceir hvnv pe- byddai iddynt roddi munud o ystyriaeth i'r'daioni sydd weai deilhaw oddiwrth y sefydliad bendigedif j-ma, a buan v delo yr sdeg y gwelir pob aelod Eg° Ivp-sig yn 11 wyr ymwrthodwr. a piiob gweinidog a- blaene.r yn arutliwyr dirwestol yw dvmumad calon— 1 emlwr.

r w Cymarfa Ysgohon y Bedyddw^T (Dosbartli Llaa- geini). Cymialiwyd yr uchod yn Pisgali ddvdd Dun, v ]5eg cyfasoL Declireuwyd y cyfi rfodvdd am ddau a chwech or gloch Llywj-dd cyfarfod v prvdnawn yooedd Mr It. R. Parry, Bryn Ala, a chvfiirfod rr hwyr y Parch T, Fnmston, aoe feI arfer aethant drwv r STH1V5 ^amoiad^y Yr arwainydd ccrddo'rot vdoedd, Mr T. H. Hughes, Llangefni arholwr y rhai mewn oed, v Parch T. Frimston arholwr y plant, Mr Samuel Greenley. Gwn-ieth v rhai can- lynol eu rhan yn ganmobdwy iawn mewn canu. adrodd, ctc. Yiisses Jane, Eiizab^h. ac Ellen Owen, Caegarw; Lizzie Owen, Tyllwyd; Ellen a. Mary YYilliams. School: Mary WilMams. 'Refail; Mr John Williams, School (o Ysgol Fisgah) *IkilFIses Martha Owen. Ellen Thomas, :\1ri E. R. Owen, ac Owen Jones (o Ysgol Belau) Misses Mary Elizabeth Owen Jon s (o Ysgol B&lan) Misses Mary Elizabeth Ann Ellen YY illiams. Bridge-street. Llangefni; Mri David Jones. Mona View, Liang: fni; Robert O. Roberts. Pen'rallt-tecrace. Llangefni (o Ysgol Cil- dwrn). Rhanwyd y tystysgrifau'gan Mr R. R. Parrv (y ysgriien* dd sirol) i nifer fawr oedd wedi sefyll arhoiiad ac wedi cyrhaedd y safonau gofynol. Y sgot y Bel an oedd wedi pasio uwchaf yn y dosbarth eto eleni. a chan ei bod wedi enill y faner y tr'. thro agosaf i w gilydd, y mae yn feddiant terfynol iddynt yn awr, ac y r ysgol Lon yn haeddu cacmolianth neiilduof am ei hymdrech a'i llafur diflino. Daliwch atL _I Kefyd cafwyd anerchiadau g.m y rhai canlim,)! :-Y Parch W. Rees, Pontypridd, cyn-weiiiidog Cildwra Pisgah, yr hwn gafodd groesawiad CYIlë" ryfeddol; y Pareii T. Frimston, Mr R. R. Parry (llywyddion) Mi\ R. Davies. Ffridd John Owen, Llanfair a W. Pricnard, Llynfaes. Yr oedd v cyfarfodydd vn dda drwyddynt, ac yn ol tvstiola<th pawb yn dangos ol llafur mawr, a sicr i'w fod hon y gyinanfa dosbarth oreu a gaed eto. Talwyd dioiehiadau i Mrs Lloyd- Trehwfa Mrs Jonrs. Tyddyn-y-Cefn a Miss Davies. y Ty'nllidiart, am dda-rparu mor helseth tusgut yT ys- gol ion trwy rocidi iddynt eu gwala o de a bara brith, a therfynwyd. a phawb yn ymddangos wedi eu bodd- hau.—Ysgrifer.vdd v Dosbarth.

I r Perth .Amlw,-h. Bwriedir cynal gwyl fawr o ddiolchgarwch am y cvnhauaf yn yr eglwys uchod nos Wener. Hydref 8fed, pryd y disgwylir y Parch Owen, Llaniiiiangel-y- Pennant. Ceir manylion pellach yn ein nesaf. Angladd.—Rhoddwyd gweddillion Mrs Humphreys i orwedd yn y cemetery ddydd Sadwrn, yr lleg o'r mis hwn, ar ol cystudd pur erwin. Yr oedd yr ym- P-dawedig yn bur hoff a, pharchus ga.n bawb. Yr oedd yn aeiod er yn bkntyn vn nghapel Peniel (MB.), ac le fagodd ei phlant i ofni yr Arglwydd fed hithau. gan gredu eu bod yn feddianol ar y geir- iau hyny. "Dewch ch-i. fendigedig blant fy nhad." Gweinyddwyd gan y Parchn. R. 0. William's (M.C.), T. Evans (A.), a G. IVillifms (B.). Marwolaeth Sydyn.—Dyclirynwyd yr a.rdal hon gyda brav.- ti-wy y newydd o iarwolaeth merch ieuanc yn dra. sydyn. sef Miss Ellen Griffith. Yr oedd yn gwneuthur pethau yn y ty fel arferoi, ac yna aeth 1 r lloft, a chan nad oedd dim twrw i'w glywed aeth ei mhaIIl yno, ac a'i cafodd hi mewn cyfiwr arobeithiol. Cafodd nerth i'w chario i lawr. [.è yna ehedodd ei ilysbryd at yr hwn a'i rhoes. Aeth ei chwaer fechan o r blaen trwy borth angau. Bobl ieuainc. cymerwch rybudd, oherwwdd y geilwch chwithau fod fel liithaa mewn yehydig yn y bedd. Cydymdeimlir a'r teohl yn eu profedigaeth." Cymerodd yr angladd le ddydd Merch^r: yr oedd yn gyhoeduus ac yn un mawr. Bla.enorid.)T oiymdaitli gan gor Carmel a'r Parch T. Evans (A.), ac yna. yr elor a'r dorf i &,yd.-Dewi.

Talwrn. Marwolaeth.—Drwg genym hysbysu am farwolaeth Mrs Elixabeth German. Marian Bach, o'r lie uchod, yu 65 mlwydd oed. TrerJiodd ei gyrfa yn ddiwyd a gonest. ac iddi air da yn mysg ei chydnabod. Yr ydoedd yn aelod ffyddlawn a chywir o eglwys Metb- odistiaid Calfinaidd. Hyd y galiodd rhoddai ei plires- enoldeb yn gyson yn mhob moddion o ras: enillodd iddi ei hun yr enw o fod yn "un o'r ffyddloniaicL" Dodwyd yr hyn oedd farwol o honi i orphwys yn I mynwent Llanddyfnan. Yr oedd y Iluaws cyfeillion a. ddaeth yn nghyd i dalu y gymwj nas olaf yn "lkfaru yn uchel am sefyllfa barchus yr ydoedd yr ymadawed- ig yn sefyll ynddi yn y gymydogaeth. —CyiailL

Valley. Disgwylir gan yr ardal hon weled y cyfarfodydd adloniaclol hyny yn dechreu y tymhor hwn eto, ac felly yr ydym yn taer ddymimo ar i'r pwyllgor a'r gymdeathas lenyddol ddyfod yn ngh-d. Fe ddech- reuwyd cyfarfodydd o'r fath hyn a llyfrgell ragorot unwaith at wasanaeth bechgyn ieuainc yr ardal gan. y Parch D. Price (cura.d). Ond fel y mae mwyaf gresyn dweyd, fe ddinvstriwyd y cyfan gan ragfarn oedd yn ymgodi yn snhiith y gwahanol enwadau. Ond yr ydym wedi cael cyfarfodydd rha,gorol v blvn- yddoedd diweddaf, ac felly paham y rhaid i ni fod mor ddisel <da'r talentui disglaer sydd yn codi yn ein hardal"' Y mae ymi ar:ithwyr. arweinwyr. a ctierddorion rhagorol, a. byddei i Mr William Hughes ddyfod yn mlaen gyda'i areitliiau doniol a difyr, ac hefyd Mr John Lloyd. Ty'nddol. a Mr R. Williams- (j( iner). Y maent hwy yn gantorion gwych ;y madLr John Lloyd vi-edi dyfod yn hysbys trwy yr holl gylch- oedd hyn o'r wlad fel datganwr ardderchog. ac y mae yn ben cerddor yn ein heglwys, ac nid oes eisieu ei well ac y ma/e Mr R. YYilliams hefyd wedi dyfod yn bur adnabj-ddus t-rwy Fon erbyn }>n fel arweinydd corau enwog. ac y mae Mr YYiliiams yn barod i wneud ci ddydedswvdd lie bynag y byddo os bydd angen am hynv. ac felly y ma. yn deilwng o ganmoliaeth, ac yr ydym yn hyderu y bydd i'r rhai hyn wneud eu >reu er cael cychwyniad i'r cyfarfodydd hyn rhag^ btoen. a, bydded i'r lenyddol a'r arda!- pob enwad yn ddiw:thaniar:th—ddeffro at eu gwaith, fel ag y byddo yr ardal hon yn ymddyrchafu mewn dysgeidiaeth a chtrddoriaeth.—Eglwyswr.

"A CHAT ON TEA CuPs" is the title of a char.-ning little Brochure." published at he popular price "f Ii. to be obtained at all Horniman's Agents throughout Great Britain. Sold in this locality byBangwr -hot)ei-ts.Cho-,ni,t Lewis. Grocer; "Comet S teres," at Llanrwst and at Colwyn Bay Roberts, Chtmist; Carnar- von —Owen. Chemist; Dolgelley—Morris, Cheaeist; Port- madoc-IorrÎ". Chemist; Newell, coiifecuoiier Pwu- heli-Owen, Chemist; Nevin-Griffith, (irocer MieDai Bridge—Jones, Chemist: Conway- tVilliarDe, Cfae«w«t Llanfair Tiiomah, Grocers, &.c. operative Society Roberts. Grotcer Llanberis—Ingham. Grocer Llanfairieelian— Morgan, Grocer, See.; WilHtfms, Tea Healer, &c. L,an-ludno-Hoosom, Uleatiaeth uii out; Roberts, Chemist; LJangefui-J OON, See. head —Thongs, Grocer. See. WIl YR OKDP Y BvD YN MTNED YS KI TlJiKN TN DDA T" PRfn fiWNW," ydyw teitl an o n •■el- ) Mr Y\T;Jtec i'.e>ant. id«.wrr ntbiaw y lienor S^isi ig tiyle'i a d-ythyn;yg»int camgymerisd ydyw uym. ff..obi yu »in cynydd a boa y byd jn well Cjll dydd au y ffvrdo t-aiaru, a'r "wdr b littyr. Pot,. enaiuc y dyddiau hyn, ar y iiaw arall, ydynt yw tnbdaa i liaumy^u y polhao a gyfrifid yn dda yn y dydflieu gynt Gud, yn tfodas, mewa rhai pethau b*nfo'inl yr ydym yu perhau l elwa ar brofiad » clivnghorion eiij t»>d%t;. Mewn nfi: cbyd yr ydys yn troi Ryda ebalen fel bwjtbau at Enain & Pheltor. u P! olio way, gan wybod « a ddaw ucruyw dfiy fcis itewydd pa cycttt; bytii i iiyMerys u. c," ffariao ryid wedi dal prawf ueuer easrii

Y Diweddar Archddiacon Richardson. (Gan Ohebydd Neillduol.) "I feel tired, my child," moddai y gwr anwy,1 a flyddlawn hwn y tro diweddaf y bUOlil yu ymddlddaJl ef VchvdiL' ddyddiau yn ddiweddaracli, oeua -ivpfli ci t:vfvn-u i'r ty gan aiiechyd peryglue, ond pryd yn ddisymwth y gadawodd 1yd y j am wlad tangnefedd a gorpnwys. ex tod n tpimlo VII waeth, cynghorodd y inedtljg 1 i'w wely, ond cyn cyrhaedd yr ystafell ie gwjTnpoad l freichiau y Parch George Owen, a hunodd aa ei fyn- wes. Trwy ei fywyd pur, ei dynarweh a i sinoldeb, tnillodd sercliiadau dyfnaf ei holl gydnabod, a thailodd y newydd ei fod yn awl' tudraw i'r lien noli driiiolion Corwen a'r amgylchoedd i alar dwtn :»n herwydd colli gwr mor anwyl a ciijdadl mor gywir. Ganwyd ef yn Ficerdy St. Dogmells, Sir Benfro, Mawrtll llog, 1830. Derbyniodd ei adoysg foreuol dan athriwiaeth Dr. Harper yn Vsgol Ramatlegol Caprtrrawnt; oddiyno enillodd ysgolonaeth i Goleg yr iesu, Kiiydychain, lie, yn 1853, y graeldiodd yn M A Yn yr un flwyddyn ordeiniwyd cf i'r wein- idogaeth gan Esgob Khydychain Wedi gwas- anaethu vma am vchydig fisoedd, derbyniodd gurad- i;,p,th v Baht. Sir Feirionydd. Yn 1854 daeth yn gaplan Capel Rug, Corwen, pryd y derbyniodd ficer- ia-etli Llwydiarth. Yn niwedd Tachwedd, 1866, apwyntiwyd ef yn Rlieitnor Corweii gan Dr, Sliort, Esgob Llanelwv" ac yma y trculiodd ei OLS lafurus a dtinyddiol. Pregethai Efengyl bur gyda dwln ar- ddeliad bob amser, a baich ei genadwri yn ddieithriad fyddai crefydd j-marferol a difl'uant. Yn ystod ei ocs derbyniodd amryw ddyrchafiadau teilwng, yn eu mysg gaplaniaeth deuluol y Gwir Anrhydeddus Is- iarll Hill yn y flwyddyn 1875. Apwvntiwyd ef yn Ganon Mygedol gun yr Esgob Hughes yn 1879, ac yn Gang hell wr Uanelwy, a i'hr.-bcndari Llanefydd yn 189ii, gan yr Esgob EdM*ards^ Bu am ddeuddeng mlynedd yn cynrychioli ei frodyr clerigol fel Proctor, heb fod yn abyenol o'r Confocasiwn ond unwaitli, a hyny trwy w;ieledd. Tra yn Llwydiarth, adeiladodd Y sgoldy Cenedlaethol, ac yn N ghorwcn bu yn fodd- ion I gael adgyweirio yr Eglwys lilwjdol vn cWvadi, ao i godi Eglwys yn Llawr-y-Bettws. "Adeiladodd y gol GeiK-dlaethol ac "i vgol Babanod yn nhref Cor- wen, ac 1 sgoldy Plas Adda yn mhen pellaf y plwyf. Yr oil yn dwyn traul o 10,000p. Ar ddyrchatiad*yr Archdcliacon Howell i Ddeoniaeth Ty Ddewi, peno'd- ii-yd cf yn Archddiacon Gwrecsani a Chanon Trig- ianol L! ■inelyry. Rlioddai hyn arno yr angemheid- rwydd o ymddiswyddo o Reithoriaeth Corwen. Meadyliai ar y cyntaf y byddai y gorpliwysdra oddi- wrth ofalon prwyf yn fanteisiol iddo, ond pan ddaeth adeg ymadael gerllaw yr oedd ci ymlyniad at ei bobl mor ddwin, ac angerdd ei deimiad mor fawr nes prysiiro i fesur awr ei ymddatodiad. Trefnasid iddo orphen ei waith plwyfol ar y 27ain o fis Medi, ond trefnodd Duw ci ddwyn i ogoniant yr Eglwys Fuddugoiiaethus ar y 24ain, a phwy o'r rhai a'i careut ac a garodd ddymuncnt yn wahanol, er mor chwerw mg y lh y gwna.eth Efe bob peth, a gorphwysed ti was gyddiawn mewn liedd, a'i harda yn bregeth ffarwel yn ein mysg I n har- wain i'r un hafan wedi ein ditiygio gan y daith. Dywedai yn barhaus na adawai ni yn liollol felly, na thraidodai bregeth llaiwel yn Ngliorwen, a, phryd- nawn Sul, Awst is9ain, yn Nghapel Rue, y traddod- odd yr olai un gyda dwysder anarferol, heb feddwl mwy na'i wrandawyr fod Haw Duw gyda'r bregeth hono oddiar Phil. i. 6—"Gan fod yn hyderus yn hyn, y bydd i'r Hwn a, ddechreuodd ynoch waith da, ei orphen hefyd hyd ddydd Iesu Grist" -yn arwyddo gorpheniad ar ei waith rhagorol ef yn y winllan. YR ANGLADD. Dydd Mawrth, yr 28ain, rhoddwyd ei gorph i or- wedd yn mynwent- ei bhvyf gyda'i bobl a'i rhagflaen- asant. Daeth tyrfa na welwyd erioed ei thebyg yn N ghorwen i dalu y gj-mwj-nas olaf iddo. Llanwyd yr egIwys yn mhell cyn y daetli y canoedd aethent i'r Rheithordy i'r lie, ac yr oedd pawb o un galon yn cyd- alaru ar ei ol. CyclnvynWJd ain dri o'r gloch yn y prydnawn y clerigwyr a wasanaethent yn gyntaf, yna y tsulu wedi hyny, yn ngliylch 60 o glerigwj-r, yna yr areh, a'r cyhoedd yn clilyn. Wrth yr Ysgol Genedlaethol cyfarfyddwyd yr orymdaith gan blant yr ysgol, a chor yr eglwys yn eu gwenwisgoedd. Gwasanaethwyd wrth y ty gan y Parcli Ganghellydd n, Wynn Jones. Arweiniwyd trwy'r fynwent gan y Parch Ganon Fletcher. Yn yr eglwys chwareuid yr organ gan y Parcli George Owen, ei gurad, a'i gyf- aill fiydcllawn a cliywir. Darllenwyd y benod gan Dr. Walker, a chwblhawyd y gwasanaeth gan yr Hybarch Archddiacon Thomas. Can-,vyd yr eniynau prudd swynol, "Christ will gather in His Own," a "Now the labourer's task is o'er." Ar Ian y bedd gwasan- aethwyd yn Gymraeg gan y Parch Ganon D. Grimaldi Davies, a, rhoddwyd emyn "0 Fryniau Caersalem" allan gan y Parch G. Owen. Diwrnod tywyll oedd hwn yn hanes Corwen, ac nid hawdd oedd sefyll ar Ian y bedd hwn yn anad un. Golwg trwm prudd- glwyfus a wisgai gwyneb y ffurfaftn uwcli ein pen hefyd, ond am foment ymagorodd y cymylau a thy- wyna.i haul belydiyn ar y bedd. Ai Nefol genad oedd? Tybiwn mai ie, a treiddied pelydrau gwres- og caria.d Duw i'n clwyfus galonau ninau, tra yr huna. in hanwylyd hyd foreu deffro, heb Hinder na lluddad mwv.