Gwalia

1. Cynhadledd Esgobaethol Ty Ddewi Cynhelir y gynhadledd hon yn Nghaerfyrddin ddyddiau Iau a Gwener, y 14eg a'r 15fed cylisoi, J>i"yd, yn ychwanegol at yr Esgob Owen, y mae yr enwogion canlynol wedi addaw bod yn bresenol l draddodi anerchiadau —Mr Griffith-Boscawen, yr Archddiacon Bevan, Mr C. H. Glas- codine, Deon Ty Ddewi (Llawdden), y Prifathraw Gent, Coleg Dewi Sant, etc.

Archdcdaconiaoth. Wrecsp.Bi V Y mae Arglwydd Esgob Llanelwy wedi penodi y Parch LI. Wynne Jones, M.A., ficer St, Marc., Wrecsam yn ganon trigianol fel olynydd i'r di- weddar Archddiacon Tfir-v. u ddiacon newydd Z f Y ™ae'V Jones, Llanymyricoh 1 r .Canon Ll- Wynne yn Ysgol \mwvtV aC derbyn ei addysg Hhydychain lT ° a Choleg Christ Church, Oraddiodd v'n 18«i °1edd Exhibitioner. °rdeiniWv/pf a galwyd ef i'r "bar yn lov+. 1m yn _1866 gan Esgob St. Albans, a y11 ffanlqn »7' es^ Ham ac Upper Gorling, ac Eglwye ^^giers. Yn 1896 cymerodd ofal aeon 'm' i," arc> Wrecsam. Y mae'r archddi- nghvriVfi re"e^lwr poblogaidd, ac arno ef, yn cenharfc «fr new^dd Abergele, y disgyn tref mailt cennadaethau yn yr esgobaeth o hyn allan.

£ arn Cerbydwr am Actors. "Y MAE RHAI BAWAIDD YN EU MYSG." Yn Nghwrt Bach Bloomsbury, dydd Meroner, o flaen y Barnwr Bacon, bu raid i gerbydwr o'r enw Winter ymddangos i ateb i "judgment sum- mons" a godwyd gan y Meistri Sanger, canys yr oedd yr archeb wreiddiol wedi ei gwneud ers cryn amser yn ol. Y Barnwr: Beth yw y rheswm na. fuasech chwi wedi talu y swm hwn ? Y Cerbydwr 0, 'does yna ddim i'w 'neud, eich anrhydedd. Barnwr: Yr oeddwn i yn meddwl fod cerbyd- wyr yn brysur iawn ar hyn o bryd ? Cerbydwr: Nac ydynt yn wir. Buaswn i wedi talu i fyny yn all right, ond bu yn dymhor drwg iawn gyda mi—hynod anlwcus. ixli ei holi yn mhellach gan y Barnwr dyg- OOig, eglurodd y cerbydwr ei fod yn priodoii ei lwc ddrwg i'r fiaic.li ei fod yn dreifio "profession- als o gwmpas. x Barnwr; "Professionals!" Pa fath o "orofes- sionaIs 1" J. Cerbydwr: Wei, eich anrhydedd, yr wvf golygu actors (chwerthin). F 5 buSS"S F°brawf h,ILy eich j Ccrbyd: Naddo, syr; yr wyf wedi cael fy r.gwneud mor dost. Barnwr: Eich "gwneud?" Cerbydwr: Ie, syr. Ydach chi'n »wel'd fe fum yn eu areifio nhw i lawr i'r rhede^feydd vn thS's-u1' -a "™aethant fi allan o'm harian—ni tha-cs^it i mi am eu cario. Barnwr Yn sicr ddigon, rid yw hyny vn <b-r wydd yn fynych gvdag actors ? 7 } Cerbyd.yr Yr wyf fi yn ei wybod. Rhoddwch KI I,"t ddim ond haner chance, fe'ch gwnan' ciii dan eich trwyn (chwerthin). Darfu i mi, .«vt f h()T1}^' nhw mewn wagonette cjfS ej<«dd Th^ dair wythnoBgTn'dl iNiL chef-isiTiS6'1' • P1xa y tTO ganddynt. f' £ als byth » bu raid i mi dalu am ientliy0 y i^agonette allan o'm poced fy liun Bu 1 mi aros wrthynt ar faes y rhedeg, gar, ddisgwyl ^crnp^6 1 ond na' cymerasaut y Ooes vn ddigon saif (chwerthin). Ond gaJlai mai un tro o lawer ydoedd „ J;v!,yriwi': hefo mi, eich arrhydedd, gailaf eich sicrhau. Y mae rhai creaduriaad. baw- aidu yn eu mysg hwy, syr,—ac yr wyf fi yn gwy- bod hyny (chwerthin). b Barnwr: W el, oes. Ni fydd i mi wneud yr un arcneb yn ,yr acjios hwn.

Gwasanastnau Diolchgarwch yn Mangor. EGLWYS SANT IAGO. CyrAa'iwyd gwasanaethau diolcligarwch am y cynhauaf yn Eglwys Sant Iago, Bangor Uchaf, ddydd Sul, y 3ydd cyfisol. Am chwarter wedi Tryth y boreu cyfranogwyd o'r Cymun Bendigaid, pryd y gweinyddwyd gan y Parch W. Edwards, M.A., ficer, a'r Parch D. R. Pugh, M.A., curad. •T ficer a draddododd anerchiad. arbenig i'r rhai lIyny a gonffirmiwyd yn ystod y saith mlynedd diweddaf, y rhai a Wahoddasid trwy lythyr bug- eiliol i ymbreseitoli yn y gwasanaeth hwn. Yr oedd y gwasanaeth unarddeg yn llawn cor- awl, a chynulliad da yn bresenol. Cymerwyd y gwasanaeth gan y Paroh D. R. Pugh, a phre(Veth- odd y ficer. Yr oedd gweinyddiad o'r Ordinhad oancta-idd eto ar derfyn y gwasanaeth, a rifer fawr or Cymuriwyr yn bresenol. Am dri yn y prydnawn cynhaliwyd gwasanaeth ir plant, pryd y traddodwyd anerchiad arbcuif iddynt gan y curad. ° Yr oedd yr eglwys yn orlawn o bobl yn yr Lwyr. iJarJJenwyd y gwasanaeth gan y Parch D. R. Pugh, a'r gwersi gan y Parch Canon Wiili.un Morgan, St. Ann's, yr hwn oedd y pregethwr ar- Demg. Yr oedd y casgliadau yn ystod y dydd yn myncd at gynorthwyo y genhadaeth dramor. Llywyddid wrth yr orgari gan Dr. Roland Rogers. Arwisw- wyd yr eglwys yn chwaethus gan y boneddigesau canlynol:—Yr allor, gan Miss Paynter, yr Ys- pytty, a Miss Pugh, Sandymount; y reading desk a'r stalls, Miss Rowlands, Bryn Ivor; y lectern, Miss Griffith, Fronheulog, a Miss Williams, Iioly- head-road; y pwlpud, Misses Rowlands, Gwyi: fryn; ffont, y Misses Hughes, Tanyfynwcnt. Pwnaed y gweddill o'r arwisgiadau gan y Msses Turner, Merridale. Cyflenwyd yr yd gan Mr W. Owen, Nantporch; a'r blodau, y firwythau, a'r llysiau a anfomvyd gar.1! y rhai canlynol: —Mrs Baxter, George Hotel; Mrs Pritchard, The CU- tage; Misst Wynne Jones, Mrs Mason-Parry, y, Misses Hughes, Brynmenai; Mrs Edwards, y Picerdy; Mrs Lloyd, Menaifron Mrs Robcrrs, Eirianfa; Miss Brittain, Mrs Wynne, Albert- place a Mrs Williams, Field-street. EGLWYS SANT MAIR. Cynha.1iwyd y cyffelyb wasamethau yn Eglwys Sant Mair, Garth-road, ddyddiau Sul a Llun cyn y diweddaf. Yr oedd trefn y gwasanaethau ddydd Sul fel y canlyn :—Y Cymun Bendigaid am wyth y boreu. Am ddeg, caJwyd choral cele- bration (Cymreig), yn nghyda phregeth antliem, Arglwydd, mor luosog" (Bamby). Am uarer awr wedi unarddeg, plygain (Seisnig) a phregeth gwasanaeth, Sullivan yn D ac anthem, "I will give thanks" (Barnby). Am chwech yn yr hwyr caf- "Wyd gosper Cymreig) a phregth anthem, genwch i'r Arglwydd" (Owain Alaw), a chydgan, Achieved is the glorious work" (Haydn). At hyn cafwyd "dadganiad rhagorol o driawd Dr. Josepn Parry, "l>uw bydd drugarog," gan Miss nce^ i'leistri Wi iiam Jones a J. G. Cooke. Y pregeuiwr yn y gwasanaethau oedd y Parch S. Rowland Jones, Glyntaf, Sir Forganwg. Yr oedd evnuUeidfaoedd mawrion yn bresenol vn yr holl gyfarfodydd. Dydd Llur am saith yn yr hwyr, cafwyd gwas- anaeth a phregeth ^Cymreig) anthem, "Yr holl bobl curwch ddwylaw" (Westlake-Morgan). Tra- ddodwyd y bregeth gan y Parch D. Richards, ficer Ffestiniog; cymerwyd rhan yn y gwas- Bethau hefyd gan y ficer (y Parch T. Edwin Jones) a'r Is-ganon Owen. Yr oedd y trefniadau cerddorol ynl nwylaw Mr O. Price, yr organydd. Arwisgwyd yr eglwys yn fedrus a chelfyddgar ^ogyfer a'r achlysur gan y boneddigesau a ga?i- !iyn —Miss Devonald, Mrs a Misses Edwardos, Miss George, Miss Graham, Miss Hall, Mrs Langford Jones, Miss Owen, Miss Emily Owen, Miss Elsie Pritchard, Mrs Prior, Mrs Parry, Alifs Mabel Savage, Mr a Mra Tegarty, Miss Sallie Thomas, Miss Hilda Glynn Williams, Miss Nellie Williams, a Miss Naomi Roberts. Derbyniwyd blodau, ffrwythau, a bythwyrddion o Gasteil y Penrhyri, Miss Pope, Mr Richard Harvey, Mr: Roberts, Oakiknds; Miss Watterson, Mrs Savage, Mrs Davies, 296, High-street; Mrs Langford Jones, Mrs Parry, Mr Davies, Garthenvan Cot- tage; Mre Johnson, Bronderw; Mrs Samuel Jones, Anchorage; Mrs O. P. Jone Mrs Cooper, Mr Lester Smith, Tvnewydd a Mr Owen, Nantporth Farm. j

j Yr Hsint yn Maidstone. SEFYLLFA DDIFRIFOL. Nicl Ilawer o dd er pan oead Nid llawer o fljnyddoedd vdd er pan oeJd haint y typhoid fever o'r dechreu yn ddim llai na 1518, ^ug niix^v i foreu Sadwm diweddaf; ond, F1 rhiL«^"u.^Cyhudd" I gwaith dwfr o esgeuluadra dytijddwu y|el«ir am ymchwi&d t^yadl^ yn hoijlt. „jg. amser ymleadir Drwyux 0 t was_ cwr o'r dref y mae 200 0 weithwyr yn gorwedd yn no-hanol angen maw. Dywedir fod cwdim y Jwaith dwfr ar fedr cyfranu yn helaeth er cyf- lenwi eisiau pob anghenus.

-+- PJiestr 0 Lofiuddiaethati Lycmynllyd- CYFADDEFIAD NODEDIG GWR. LLADD PEDAIR-AH-DDEG 0 WRAGEDD. Yr argraphiad diweddaraf or "Nieuwe Rotter- damsche Courant" a dderbyniwyd yn Llundain a ddywed fod heddgeidwaid Rotterdam yni gwncu- thur ymchwiliad i gyfaddefiad o lofruddiaeth sydd yn debyg o ddadlenu mwy o fanylion cyff- rous nag a wnaeth achos y llbfrudd hynod Deem- ing. Y newyddiadur hwn a ddyry yr adroddlid a ganlyn o'r mater: — Ychydig ddyddiau yn ol daeth dyn o ymddyg- iad parchus at y ewnstabl ar ddyledswydd mewn; rhan neillduol o dref Rotterdam, gan ddwevd wrtho y dymunai roddi ei hun i fyny am lofruddio ei wraig a'i blfentyn. Arweiniwyd ef ar unwaith i orsaf yr heddgeidwaid, lie y gwnaeth gyfaddef- iad arswydus o lofruddiaeth. Dywedodd mai ei enw oedd Carl Freideeich Muller; oriadurwr o ran galwedigaeth, ac yn 32aini mlwydd oed. Yr oedd y prydnawn hwnw (meddai ef) wedi tori gyddfau ei V.Taig a'i blentyn. Tra yn nghegin ei dy (meddai yn mhellach) yn glanhau cregin gleis- ion i girliaav, bu i rhyw lais alw arno i ddefnyddio ei gylleli a thori gwddf ei wraig, a bu gorfod iddo ufuddhau. t, d Arolygydd yr heddgeidwaid, yn meddwl fod ganddo feddwyn neu wallgofddyn i ddelio ag ef, a gymerodd y peth dipyn yn ysgafn; a'r dyn, wrth weled hyn, a dynodd allan o'i logell bedair o glustiau dynol, gan eu gosod ar ddesg y swydclog gyda'r sylw: "Hwyrach y coeliwch fi yr.; awr." Meddai drachefn: "Ewch i fy nhy, a cliewch welled fod gwir yn yr hyn wyf yn ddwevd." Anfomyyd. i hysbysu Mr Strang, penaeth liedd- geidwadol Rotterdam, ac aethpwyd i'r ty a nod- wyd gan y carcharor. Yno yr oedd golygfa fraw- YChlS. Wedi myned i'r gegin gwelid eyrph y "wraig anffodus. a'r plentyn a'r penau agos wedi eu oddiwrth eu cyrph, a'r holl le wedi ti orchuddio a gwaed. Fyd yn hyn nid ymddengys un amheuaeth am wirionedd yfaddcfiad y dyn; ond, yn ystod yr amser y cadwyd ef yn yr orsaf heddgeidwadol, a thra yr oedd y swyddogion yn chwilio ei dy, gwnaeth y dyrl rai cyfaddefiadau arswydus emilI. Sicrnaodd hwynt ei fod wedi llofruddio ei dad a'i fam iddo, mewn amrywiol ranau o'r byd, fcricdi pedair-ar-ddeg o wragedd, yr oil o ba rai a lofrudd- iodd efe, gydag un neu ddau o'u babanod. Mae yr achos wedi creu y cyffro mwyaf yn Rotterdam, ac y mae awyddfryd aiddgar yn eaci ei arddangos i wybod mwy o hanes gyrfa y dyn anghvffredin hwn.

Athiofi Prifysgoi Cmru, Aberystwyth. YR ARHOLIAD AM YR YSGOLORIAETHAU, 1897. Y mae Senedd yr Athrofa hon wedi dyfarnu yr ysgoloriaethau canlynol i'r ymgeiswyr llwydd- ianus yn yr arholiad a gynhaliwyd yn ddiweddar —Gwilym A. T. Davies, High School, Croesos- wallt (Ysgolcriaeth David Davies), 40p; Her- bert J. Fleurr, private study (Ysgoloriaeth Mr Kerling mewn athroniaeth naturiol ac un arall 5p), 30p Jolm S. Davies, Ysgol Rammadegol Caer- fyrddin (Ysgoloriaeth y Prifathraw), 40p Miss Amy Brooks Maria Grey, Training College (Ys- goloriaeth Commercial Travellers Deheudir Cym- ru), 20p; Miss J. E. Walker, Trinity Hall, South- port (haner Ysgoloriaeth yr Ymwelwyr), 15p; Joseph Burlington, Ysgol Ra.mma.degol St. Bees (lisuier Ysgoloriaeth yr Ymwelwyr), 15p; Miss M. E. Hill, Notting Hill High School (Ysgolor- iaeth Mr Brereton), 15p; Miss Camilla Thomas Pembroke Dock County School (Ysgoloriaeth Gymreig), 20p; William P. Ellis, Coleg Bargor (Ysgoloriaeth Mrs Clarke), 30p; Miss E. J. P. Ashwell, Nottingham High School for Girls (Ys- goloriaeth Agored), lOp; Miss E. B. A. Godet, Nortli London Collegiate School for Girls (Ysgol- oriaeth Mrs Elizabeth Davies, Biynteifi), 20p; ^xiss Graven James, Cariiiaxthen Girls' County School) (Ysgoloriaeth Agored a haner Ysgoloria-eth Gymreig), 15p; Miss L. J. Cavill, Salt Schools, Shipley (Ysgoloriaeth Agored), lOp Miss E. A. Weaver, Cheltenham Public Day Schools (Ysgol- oriaeth Agored), 10p A. G. Ruston, private study (haner Ysgoloriaeth Agored), 5p David Williams, Llandilo County School (Ysgoloriaeth Mr R. H. Richards), 20p; Miss Claudia Morgan, Machyn- lleth County School (Ysgoloriaeth Gymreig), 15n Edward Jones, Presbyterian College, Carmarthen (Ysgoloriaeth Gymreig), 15p David P. Davies, Llandovery College (Ysgoloriaeth Gymreig), lOp Miss C. M. M. Prayler, Collegiate Schools, Ash- lairds, Os-wentry (Ysgoloriaeth Gymreig), 10p; B. Morgan, Pentreporth Board School, Car- marthen (Ysgoloriaeth Gymreig), lOp; S. M. Powell, Llandyssul County School (Ysgoloriaeth Gymreig), lOp; R. V. Ll. Evans, Llanidloes County School (Ysgoloriaeth Ellis Eyton), lOp David Williams, U.C.W., Aberystwyth (Ysgolor- iaotli Cynddelw), 20p.

Difianiad Shyfsdd, un o Zfrydssan Saagor- Yn ystod y tair wythnos diweddaf (ebe'r "South Wales Daily News") bu i gryn anesmwythder gael ei achosi yn Dowlais yn nglyn a diflaniad syciyn Miss Rachel Thomas, boneddiges ieuanc tra ad- nabyddus yn Dowlais a Merthyr, ac ar unwaith dechreuodd ei rhieni wneud ymholiadau er sicr- hau beth ddaethai o honi. Trig y rhieii yn Broad-street, Dowlais. Merch ieuanc brydferth yr olwg yw Miss Thomas, tua 24ain mhvyid ced nc, am beth amser, bu yn Ngholeg y Briff$gol (Bangor) yn parotoi gogyfer a myned yn ysgol- feistres. Yr oedd Miss Thomas yn digwydd bod gartref ar ei "vacation," ac oddeutu tair wyf.hnos yn ol dreifiodd ei mham gyda. hi i Orsaf Caeharris, o ba le yr aeth y ferch ieuanc yn ei blaen, fel y credid, ar ei siwrnai i Fangor. Modd bynag, ni chyrhaeddodd Miss Thomas i Fangor, a'r gamp am beth amser oedd ffeindio allan beth ddaethai o honi. Yn ddilynol fe gofiwyd fod dyn ieuanc o Penydaren, oedd yri ei hadwaen, wedi /n v'm.d i mewn i'r un tren a hi yn Caeharris. Y mse wedi d'od yn wybyddus hefyd nad yw mam y dyn ieuanc yn trigo mwyach yn ei thy arferol, serch i'r dyn ieuanc ei hun (brawd i'r hwn a breswylia yn Nghaerdydd) gael ei weled drachefn yn y gym- ydogaeth am ychydig ddyddiau. Beth lynag allasai yr ho'l' amgj-lchiadau hyn fod yn ei olygu, nid oedd dirgelwch diflaniad y foneddiges ieuanc wedi ei ddadlenu yn foddhaol. Dydd Ian. pa fodd byrag, derbyniodd ei rhieni hysbysrwydd a dueddai i ddangos fod ei dau foes, gyda'r enw Mrs Rachel Thomas, s.s. 'Parisian,' Montreal," wedi eu rhoddi ar fwrdd yr agerlong hono yn Lerpwl, a thebygol fod y ferch ieuanc ar y bwrdd ar y pryd a'i bod wedi myned i Carcwla. —Gohebydd o Ferthyr a ddywed i Mrs .1 aDC Thomas, Dowlais (mam y ferch ieuanc), ddydd Sadwrn dderbyn hysbysrwydd o Lerpwl fod ei lOii-Tch wedi cyrhaedd Winnipeg -r yr 21ain cyn- fisol, ac yn ei cliwmni ddynes mevrv. oed oedd j wedi entro ei henw fel Sirs Mary Thomas, ac yr, j cyraeryd ami bod yn fam i Miss Rachel rrhomafi.

T'"i>pk-s CoooArNB.—Otcoa-Xib Extract. (Tea-Likoh— The v l»o.K',e.st, reasrted niba (broken up buans) of the uaturul on beiiifc Biilijeccoil to vowortii) hydraulic itve.-uaro. frive forih their of oil, JeavJnK for a fiitoiy li'i.v<rarcd pr.\vcicr—" Cocoaino," a product, which, whoa prewired with b<'>HinK water, ha' the con^istonce of to&.of whicli it i., l.ow Vtp.SM-.flrially takinR the place with mauT. lfca active, principle reing a Rentlo nerve etimnlaiit, I iinppljes the needed energy without unduly oxcitinj? the tlvstem. Sold only in tins, b.v (irooers, Ja:)c:led" ,lam.3 JCppsantl Co., Ltd., Homoeopathic Choaiiits, London.

J Ymoscdiad Croulawt, yn ITghasnewydd. ¡ Cymerodd ymosodiad creulawn yn nghyda lladrad Ie nos Lun yn Nghasnewydd. Tua haner awr wedi saith, darfu Mrs a Miss Ponsford, y rhai sydd yn bur adnabyddus yn y dref, adael eu ty yn ngofal y forwyn, Amelia Long, a myned i gyfarfod. Gan gynted ag yr oeddynt wedi gsdaei y ty, daeth bachgen yno gyda'r newyddiaduron a arferai Mrs Ponsford, eu cael. Ychydig funudau ar ol hyny, curwyd y drws drachefn, ac aeth y forwyn yno. Gofynwyd iddi, "Pa le mae'r arian ?" a chyn ei bod wedi eael amser i ateb neidiodd y dyn i'w gwddf, a thaflodd hi ar lawr. Tarawodd hi ainryw weithiau yn ei gwyneb, ac yrj y diwedd gwnaeth iddi yfed rhywbeth. Erbvn yr adeg yma, yr oedd dj-n arall wedi dod i mewn i'r ty, a daethpwyd o hyd i'r ferch ieuare yn ddi- weddarach yn gorwedd mewn cyflwr anvmwy- bodol. Llwyddodd y >ladron ddwyn oddeutu ugain punt, ac hyd yn hyn nid oes neb yn gwybod pwy ydynt.

h::nffych WELL Lodes newyild-ane«i^ Mr a Mrs Thomas R. Closs, Newt,on-street, Llanberis. Pwy yw hon? ai un o fladioDos-Ncl, Ddi/eth yn awr yn Ehcd engyl i'w dun,fos— O haruv.i'Al liw ei grudd dlos. Xi iclii'f a phrophwydo-perl aur fydd J.Vriwr y fam eto, A gweZweh "tada" "11 ei gwylio, Hd) yr un o'i gwell-;aa.e bron o'i go'! Hydref .a, 1ES7. ELIDIRFAB.

CyfTredmol. Y mae Cymdeithas Ryngwladwriaethol Hedd- wch yrj condemnio'r arfer o ddatldu dydd Brwydr Trafalgar, am ei fod yn tueddu i gadw gelyniaefch yn fyw. Y mae'r aelodau Gwyddelig yn galw am 1 r Senedd gyfarfod yn ddioed i drefnu moddion i gynorthwyo pobl sydd yn debyg o fod mewn angen yno oherwydd methiant y cnwd pytatw. Dyn gwastraffus ac afradlon iawn yw Ymher- awdwr Germani. Er fod ei incwm blynyddol yn cyrhaedd y swm enfawr o 15,000,000 marc, neu 750,000p, dywedir ei fod "dros ei ben a'i mewn dyled. Bitociwyd un o orsafoedd Brussels gan gerbyd- resi un diwrnod, gan fod yr arwyddion yn eu herbyn. Pari aed i gaban yr arin-yddion, gwelwyd fod y dyn oedd yno yn wallgof. Peryglwyd niler fawr o fywydau oherwydd ei wallgofrwydd. Digwyddodd cynhwrf mawr mewn cysylltiad a sefyll allan gweithwyr haiarn yn Dambrowa, yn Mholand Rwsiaidd, yr wythnos ddiweddaf. Gorchymynwyd i'r milwyr saethu at y terfysg .vyr, yr hyn a wnaed. Lladdwyd tri o horynt, ac ar- chollwyd amryw eraid. Bydd i briodas gymeryd He ar yr 28ain o'r mis hwn rhwng Mi Nesta Platt, merch henaf y Mil- wriad Henrj- Platt, C.B., Gorddinog, Bangor, a ChadbCru Richards, Royal Welsli Fusiliers, unig fab y diweddar Mr Mcredyth Richards, cadeir- ydd Brawdlysoedd Chwarterol Sir Feirionydd. Y mae meddyg o Rydychain wedi myned yn fethdalwr. Ymddengys iddo syrthio i grafangau yr usurwr Isaac Gordon, a'i fod yi., myned ddvf- nach ddyfnach i'w ddyled, nes o'r diwedd y tor- odd ei galon ac y diangodd ymaith. Yna gwnaed ef yn fethdalwr. Cafwyd allan fod Gordon yn codi Hog o 1200p y cant am yr arian a roddes yn fenthyg iddo. Y mae Mr Harford, ysgrifenydd cyfiradinol Cymdeithas Gweisior. y Ffyrdd Haiarn, newydd gyhoeddi adroddiad, yn yr hwn y dengys fod nifer aelodau y gymdeithas wedi codi, er mis IonawT diweddaf, o 44,709 i 81,700. Ystyria Mr Harford fod hyn yn profi y tuhwnt i :uuheu- aeth fod gweision y ffyrdd liaiarn o bob grsdd yn sylweddoli nas gallant obeithio gwella eu hamgylchiadau ond drwy ymuno a'u gilydd o ddifrif. 0 Yr oedd priodas deuddyn o amgylchiadau cyfê- redin i gymeryd lie yn Eglwys Blwyfol Gwrec- sam foreu Llun. Pan oedd y ddau ar fin cael eu gwneud yn un, were frawd y briodasferch yn d'od i fewn, ac yn dweyd ei fod yn gwahardd y briodas, gan nad oedd ei chwaer ond 19eg mlwydd oed, er iddi ddweyd ei bod yn llawn oed. Penderfynwyd pellebru i Lundain i gael barn y rhieni ar y mater, gan ohirio y briodas hyd ddau o'r gloch y pryd- nawn. Erbyn hyny yr oedd pellebyr wedi cyr- haedd, yn rhoddi caniatad i'r eneth briodi; ac yna aed drwy y seremoni, a gadawodd y ddau yr eglwys yn dwyn yr un enw. Cafwyd hyd i chwech yn rhagor o gyrph— cyrph dynion, merched, a phlant—yn Ternovskv, yn ardal Tiraspol, yn Rwsia, lie y dinystriodd amryw benboethiaid crefyddol eu hunain drwy, gymeryd eu claddu yn fyw. Credir y ceir hyd i o leiaf ddeg-ar-hugain yn rhagor o gyrph, a phar- heir i chwiilo. Dvwed Kowaleff, penaeth y see., I benboeth, nad ydyw yn amheu nad cyrph gwir- llanydd a'i blant, genethod wyth a chwe' blwyud oed, ydyw rhai o'r cyrph a gafwyd. Gwyddai eu bod yn bwriadu cael eu claddu yn fyw. Gwrth- ododd Kowaleff ddangos lie y claddwyd y gwedd- ill o'r sect, oddeutu deg-ar-hugain o nifer- Cymerodd damwain hynod le ar linell Llunda'n, Chatham, a Dover yn r,gorsaf Ramsgate nos Lun. Yr oedd cerbydres iyflym Granvili' ychydig fun- udau ar ol ei hamser, a daeth i mewn i'r orsaf gyda'r fath gyflymdra fel yr aeth y peiriant drwy y mur yn mhen draw yr orsaf, gan grogi yn rhan- 01 uwchben palmant yr heol oedd islaw. Ni adawodd yr un o'r cerbydau y rheiliau, ac ni dder- byniodd y teithwyr ond ysgytiad bychan. Caf- odd lluaws o bobl oedd ar yr heol ddihangfa gyfyrg, gan fod malurion y mur yn cael eu hyr- ddio i bob cyfeiriad. Cymerodd damwain gyff- elyb le yn yr un fan rai blynyddoedd yn ol, end y pryd hwnw iladdwyd amryw. Gwrthdarawodd trenau mvyddau gyda nerth mawrr ar linell ffordd haiarn Llundain a'r Gogledd- orllewin yn Crewe, nos LUIi. Dywedai telegram a dderbyniwyd prydnawn Mawrth fod pedair o drenau wedi rhedeg yn erbyn eu gilydd, tra yn dyfod i fewn i'r orsaf, a bod haner cant o wageni wedi eu malurio. Cafodd tri o'r gyriedyddion hefyd eu hysgwyd yn dost. Erbyn dydd Mer- cher, fodd bynag, dywed yr adroddiad swvddogol ftnai dau dren yn unig a redodd i'w gilydd. Ni archollwyd neb, fel y bu oreu, ond clowyd y linell am oriau, ac achoowyd peth oediad yn nglyn a llythyrau, etc. Credir mai achos y ddamwain a fu i yriedydd un tren fyned yn ei flaen heibio "arwydd y perygl" yn ymyl y North Junction. Gorchfygwyd Llywodraeth Groeg yn y Senedd nos Iau diweddaf, ar bleidlais o ymddiried. a gpJ- ygiwyd gan y Prif Weinidog, yr hwn a ddywed- odd y byddai i basio pleidlais o'r fath eu galluogi i ymgymeryd a mesurau i ryddhau tiriogaethau Groegaidd. Cwynai M. Ralli yn chwerw yn er- byn llymder yr amodau yn ngyn a'r iawn zhyfel yn nghytundeb yr heddweh, ac ymddiswyddodd ddydd Gwener. Dywed newyddiaduron ddydd Llun1 fod Gweinyddiaeth newydd wedi ei ffiirl- io-- U. Zaimis yw y Prif Weinidog a'r Gweinidog Trtamor; Gweinidog Rhyfel, M. Smolonski; Gweinidog y Llysoedd a Gweinidog Morjys, 31. Toman; Gweinidog y Berfeddwlad, y Milwriad Corpas; Gweinidog y Cyllid, M. Street; Gwein- idog Addysg Gyhoeddus, M. Panayotopoulo. Y mae M. Delyannis wedi cyhoeddi maniffesto yn ymwadu a M. Zaimis a'r gweddill o'r mwyafrif. Yn lie myn'd i'w gwaith ddydd Llun, aeth rifer o weithwyr i fewn i dy tafarn, gyda'r penderfyn- iad o wario y diwrnod yno. Oddeutu haner l'ydd, ysbiodd menyw i fewn, gan gyfarch un o'r parti: Rwyn s'poso nad y'ch chi ddim yn d'od adref i giniaw heddyw, fe rr yr wyf wedi d'od a'ch siar i chwi." Gan ddywedyd felly, gosododd ddysgl a .phlat ag oedd wedi eu cylymu yn ofalus, o fiaen yr yfwr, ac a aeth ymaith. "Mae hi yn edrych yn dda ar eich ol," ebai un o'i gymdeithion. "S'pos- nvch ein bod ni yn ei flasio i wel'd sut beth yw c' "Ie, gadewch i ni gael bias," ebai y gwr, fel yr oedd yn datod y bwndel. Ond yr oedd y Jysglau yn weigion. Ond ceid gyda'r pecyn nodyn, yr hwn a ddarllenai fel y canlyn: "Gobeithio y mwynhewch eich ciniaw yr un peth yn union ydyw a'r un ag wyf fi a'r plant yn ei gael gar- tref." Dywed rhai ysgrifenwyr yn y "London Kelt" fod o leiaf ugain mil o Gymry yn Llundain nad ydynt yn mynychu un lie o addoliad, ac yn y rhifyn am Hydref 2fed, sylwa "Anenwadol" ar hyn, gan awgrymu meddyginiaeth:—"Trueni mawr nas gall yr holl eirwadau ymuno a'u gilydd i orchfygu'r perygl. Dylai fod capel Cymraeg yn mhob cwr o Lundain, ac nid oes rwystr—ond sectyddiaeth—ar y ffordd. Paham y gwelir Methodistiaid neu Annibynwyr yn codi capel bach egwan i haner cant o bobl, tra gellid cael tri chant o Gymry yno, oni b'ai enwadaeth? Y earHyniad yw fod ar y bobl ofn cychwyn ru^hosion nychlyd, newydd. Os bu rheswm, un nmsor, droo enwadaeth, nid oes un rheswm heddyw. Beth yw'r gwahaniaeth rhwng credo AnnibynwjT a chredo'r Methodus? Neu eiddo Sion Gorff a Sion Wesley? Neu, yn wir, rhwng daliadau Charles Davies, Caerdydd, a'r Proffeswr Hugh Williams o'r Bala ar Fedydd 1 Y gwir yw, mae'r enwadau yn cadw i fyny wahariiaeth pan nad ces ei eisiau, ac yn gwaeddi o blaid eu sect pan nad oes galw am hyny." Uno yr enwadau! An- mhosibl, frawd. xuae yn debyg na welodd y go- h'ebydd hwn eriood etha'iad Bwrdd Ysgol vn Nghymnt, neu li rhag coleddu y fatli obaith egwan.

Ccfeb "GIan Padarn." Cynhaliwyd pwyllgor yri nglyn a'r mudiad uchod nos Fawxth, yr 28ain cyiifisol, a phenderfviiwyd fod i r gronfa gael ei chau ar yr 20fed o Tachwedd, 1897,, a dymunir drwy hyn argraphu ar feddyl- iau y personau hyny ag yr ymddiriedwyd llyfrau caeglu i'w gofal i ddyblu eu hymdrechion yn y cyfamser ac i anfon y llyfrau a'r tanvsgrifiadau i law Mr David H. Williams, Clogwyn Gwyn, Di- norwig, neu y Parch O. G. Owen (Alafon), Ys- goldy, yn ddiffael cyn neu ar y dyddiad a nodwyd. —Cofnodydd. I

TH ''KRaTs.)!) \s .VWATTEE TE PEKAli'D MaZAW M'TKK T 14 T M A3 A WAT fjfiK TE PER^IDD MAZAW&mR Gwwthir ef uufwu pecycaa soliedjw tI. thyama yn unig.

I IODION O'R DEBEUDiK, Y naae Mr George Fardo, postfeistr Caerdydd, yn wael ei iechyd. Agorodd y Pabyddion ysgol ddyddiol newydd yn Nghaerdydd yr wythnos ddiweddaf. Trefnir i gludo llythyrau o Gaerdydd yn hwyr- ach o amryw oriau yn y nos o hyr.) allan. Addawodd Arglwydd Tredegar agor Ysgol Gan- 11 olraddol newydd Abertileri yn mis Tachwedd nesaf. Derbyniwyd elw o 240p oddiwrth y bazaar a gyn- haliwyd yn Nowlais, yr wytlmos ddiweddaf, er budd capel Beulah. Dywedir fod yn meddiant Mr S. H. Stockwood, cyfreithiwr, Penybont, lythyr a ysgrifenwyd gan Arglwydd Byron. Cynhaliwyd cyfarfod arbenig o gyfranddalwj r Cwmpeini Haiam Rhymney yn Llundain ddydd Gwener. Mae awdurdodau Coleg Prifysgol Caerdydd yn awr eisiau site yn Mharc Cathays i adeiladu eu coleg newydd. Credir y bydd riiif yr efrydwyr yn Ngholeg Aberystwyth y tymor hwn yn cyrhaedd 400, ac y mae rhwng 160 a 170 yn ferched. Mae Mr G. H. Havard, B.A., Treherbert, new- ydd enill un o ysgoloriaethau Pierce, gweith 50p, yr, Athrofa Duwinyddol y Bala. Tra yr oedd Edward Chapel yn dilyn: ei orchwyl yn nglofa y Werfa, Aberdar, nos Sadwrn, disgyn- odd ysbwriel arno, gan ei anafu yn dost. Yn Myriwy, dydd Llun, cyhuddwyd dynes ieu- anc, 22 mlwydd oed, o'r enw Charlotte James, o geisio boddi ei hun drwy neidio i'r afori Gwy. Yn nghyfarfod diweddaf Cynghor Dosbarth Llandeilo, derbyniwyd cynygiad Mr Pritchard Davies, Llandeilo., i wreud gwaith dwfr newydd Llandyfan am 2950p. 1 Y Parch J .M. Griffiths, ficer Aberaeran, 1 di- weddar ficer Llanfihangel, sydd i bregethu vn nghyfarfodydd diolchgarwch cyntaf y Genhadaeth Eglwysig yn Camberwell Green y Sabboth nesaf a'r nos Lun canlynoL Mae Mr J. P. Lambert, arolygydd y llythyrdy yn nosbarth Deheudir Cymru, wedi ymnei.'hhio, ar ol gwasanaethu y llythyrdy am 50 mlynedd. Cyflwynwyd tysteb iddo yn Nghaerdydd yr wyth- nos ddiweddaf, at yr hon yr oedd dros 700 o bob! wedi cyfranu. Yr wythnos ddiweddaf, caed Griffith Jones, 24 pilwydd oed, a lettyai yn Ynyshir, ar fforlld haiarn Cwm Taf, ac un fraich iddo wedi ei thori ymaith. Dioddefai, hefyd, oddiwrth niweidiau difrifol erailL Aed ag ef i Ysbytty y Porth, ile bu farw yn mhen ychydig amser. Cynhaliwyd cyfarfodydd Saror, Llanelli, y Sul a nos Lun, pryd y pregethwyd gan y Parchn. Ben Davies, Pant Teg J. T. Evans, Cynwil ac Elias Davies, Llanelli. Cafwyd pregethu rhag- orol. Cafodd J aIm Conyers ac Evan Hopkins, glo- wyr, Resolven, eu dwyn o flaen ynadon C;iKtell- nedd ddydd Gwener am gymeryd rhan mewn "prize fight," a chyhudawyd M. L. Williams a George Beddoe, glowyr, am actio fel "secrmd. Rhwymodd yr ynadon hwynt oil i gadw yr hedd- weh am chwe' mis. Yn Nghasnewydd, nos Lun, cymerodd ymosod- iad creulawn a Iladrad le yn nhy Mrs a Miss Puns- ford. Yr oedd y ty dan ofal morwyn o'r enw Amelia. Long, ac y mae yn ymddangos i ddau cldyn ddyfod i'r ty ac ymosod ar y forwyn. Llwyddasant i ladrata oddeutu ugair. punt, ac hyd yn hyn nid oes neb yn gwybod pwy ydynt. Dechreuir ar reilffordd gul rhwng Aberystwyth a Phont y Gwr Drwg cyn diwedd y fiwyddyn bre- senol; ac mae planiau yn cael eu parotoi ar gvfcr rheilffordd gul arall rhwng Aberystwyth ac Aber- aeron. Hefyd mae cynllun ar droed i gysylltu Castell Newydd Emlyn a Cheinewydd. Swn cvdymdeimlad sydd yn nghvmydogaeth! Llangybi ar ol Mr David Harries, Penlan, yr hwn a gyfarfyddodd a'i ddiwedd y dydd o'r blaen drwy syrthio o'r cerbyd yn ymyl Coed Pare. Pan yn cyfiymu adref syrtliiodd o'r cerbyd, a bu farw yn l uniongyrchol. Cydymdeimlir yn fawr a'i anwyl' briod ynrthyur plant bychain sydd ar pi. Cynhaliwyd arddangosfa arifeiliaid, etc., yn Llanbedr ddydd Mawrth, a dywedir fod argoelion rhyfoddol o obeithiol am ddyfodol amaethyddol v sir. Yn mhlith yr enillwyr eleni eto gellir nodi y ffermwyr enwog o Gelligwenyn, Ffynonfair, Rhydybanau, Llwyncadifor, Beudyau, Maespwll, ac eraill, a chanmolir yn fawr ymdrechioDi Uaiurus Mr Evans, yr ysgrifenydd. Adroddir stori lied dda am y Parch W. E. Prydderch, Abertawe. Yr oedd i bregethu beth amser yn ol yn Nghoedpoeth, ac wrth fyned yno -o Gwrecsam gwelai hysbysleni ar ochr y ffordd yn rhoddi manylion am y cyfarfodydd pregethu oedd i fod yn y lie. Eu penawd oil oedd Prydderch yn Nghoedpoeth." \Vedi gweled amryw o'r rhain dyma r hen wrop yn troi at y gyriedydd ac yn dweyd wrtho, Tro yn ol, machgen i, dyw'r bobl hyn ddim yn disgwyl Iesu Grist i'r He, debyg iawn." A throi yn ol fu raid i'r gyrwr, a bu Coed- poeth heb Prydderch y dydd hwnw. Er mvryn anrhydeddu coffa Dewi Sant, bwried- ir cynhai gwyl. Cymreig yn Eglwys Gadeiriol Ty Ddewi yn haf 1898, a pherfformio oratorio Mr D. Jenkins, "Dewi Sant," yn nghyda detholion o Fessiah Handel, a thonau cynulleidfaol Cvm- reig. Bwriedir sicrhau gwasanaeth y cantorion Cymreig gorau, gyda cherddorfa, a ffurfio corau yn Nhyddewi, Hwlliordd, Abergwaen, Tref- draeth, Aberteifi, a llooedd eraill. Cymerir dyddordeb mawr yn y digwyddiad mewn eyich- oedd cerddorol. Nid ydyw y ddwy ffaith fod glowyr Deheudir Cymru wedi pleidleisio yn erbyn parhad y rai'deg fsymudol, a'u bod wedi rhoddi rhybudd o chwe" him i'w therfynu, yn debyg o gadarnhau y fas- nach lo. rr gwrlhwyreb, bemir yr achosa hyn anesmwythder trwy y fasnach a dibyna Hawer ar y cyflenwadau mewn gwledydd tramor pa un a fydd yn ruthr am gyflenwadau, neu pa un a fydd i'r prynwyr gadw draw gymaint ag a allant rhag prynu. Nid oes yna ostyngiad na chodiad wedi cymeryd lie yr- y prisiau ers rhai misoedd, ac y rnaent wedi bod yn lied isel. Parha y fasnach | mewn glo tai i wella, a thelid o 10s 6c i 118 y dune 1 am dano. Nid oes yna un cyfnewidiad o r naill wythnos i'r lall yn y faerach mewn haiarn a dur.

r Y Cyllid Cenedlaethol. Y mae cyfrifon y Trysorlys am y chwe mib a derfynasant ar y 30ain o Fedi yn dangos fod cyfan- swm y cyllid yn 49,597,448p, gyferbyn a 47,504.103p yn ystod y chwe mis cyfateool y llynedd, neu gynydd o 2,093,345p. 0 gyfanswm y cyllid, talwyd 3,727,424p i gyfrif y trethi Jlco], a 45,870,024p i'r Trysorlys. YD ystod y chwe mis cyfatebol y llynedd, talwyd 2,773,592p i gyfrif y trethi Heol, a 44,730,511p i'r Trysorlys. Derbyniadau y Tolldy, 10,444,316p, cynydd o 451,918p. Excise, 15,121,126p, cynydd o 505,256p. Eiddo, etc., 7,634,928p, cynydd o 783,658p. Stampiau,3,700,000p, cynydd o 20,000p Treth y tir, 25,000p, cynydd o 10,000p. Treth y tai, 455,000p, cynydd o 20,000p. Treth eiddo ac incwm 3,880,000p, cynydd o 150,000p. Y llythyr- dy, 5,220,000p, cynydd o'100,000p. Y telegraph, l,570,000p, cynydd o 60,000p. Tiroedd y Goron, 165,000p, yr un faint a'r chwe mis cyfatebol y llynedd. Llog ar gyfranau Camias Suez, etc., 442,420p, eveydcl o 3933p. Amrywiol dderbyn- jadau, 939,604p, lTeihad o 101,420p.

Haaesya GyiTrons o Paris. V v Cynhaliwyd llys milwrol yn Paris yr wythnos o'r blaen, yn yr hwn y cyhuddid milwr or enw Ccr- neli o drywanu gwniadyddes ieuanc y noson cyn yr Wyl Genedlaethol, ac yna ceisio lladd ei hun. Tynodd yr achos sylw mawr, ac yr oedd llawer o bobi yn gwrandaw y prawf.. Y mae'n rhyfedd fod yr eneth wedi byw, canys fe roddodd y milwr ei fidog drwyddi, ac fe'i codwyd oddiar yr heol mewn cyflwr peryglus, yn mron marw, yn 01 pob golwg ond fe wellhaodd. Ac ar ol yr aiuur- iaeth hon, fe adawodd ei holl ffvrdd lioedenllvd. Nid yi: unig fe ddarfu iddi hi anfon deisebau torcalonus at Arlywydd y Weriniaeth, y Gweim- dogion, a'r swyddogion oedd i eistedd yn y Ilys milwrol, ond ysgrifenai bob dydd at Cornell lytil- yrau llawn o draserch tuag ato a llwyddodd, hefyd, i'w weled yn ei gell, drwy gymeryd ami mai ei chwaer ydoedd. Yr oedd y dystiolacth a roddwyd o flaen y llys yn dangos fod y milwr yn orhoff o'r wniadyddes brydferth, a bod ei thuedd hithau i hoedena wedi ei wneud yn eiddigeddus dros fesur. Er mwyn ei chylymu wrtho, yr oedd efe wedi rhoddi iddi bapur yn addaw ei phriodi, a thalu mil o ffrangcod iddi oni wnelai hyny. Yr oedd Jeanne, sut bynag, yn esgeuluso cywiro'i hoed ag ef yn rhy fynych, ac yr oedd ynddi duedd i ysgwrsio a swyddogion milwrol a chadbeniaid, a dynion o'r fath ac elai pethau yn ddrwg iawn weithiau. Nid oedd ond ychydig amser cynt er pan gafodd y ddau ffrae ar y Pont des Ir valides, ac awgrymodd yr eneth iddynt dafiu eu hunain dros ganllaw y bont i'r afon, cynygiad a dderbyn- iodd y milwr i ddechreu ond newidiodd ei feddwl wedi hyny rhag tynu gwaradwydd ar ei swydd. Wedi hyny, bu helynt arall, a'r milwr, wedi cael gan yr eneth i fyned gydag ef i'r Champ de Mars, a wylodd fel plentyn. Drwodd a thro, busties go anhapus a fu carwriaeth Corneli ond daliodd yn fyddlawn drwy'r cwbl. Ac wedi ceisio lladd (Jeanne, fe drywanodd ei hun, a thaflodd ei hun ar ei fidog. Eglurwyd yr holl fanylion hyn, ac eraill, i'r swyddogion a gwnaeth cyfreithiwr y cyhuddedig ei oreu drwy draddodi arjerchiad teimladwy iawn, fel y tosturiodd y llys, ac y rhyddhawyd y milwr. Gorpheniad teilwng o'r ystori a fuasai, fed y milwr a'r wi iadyddes wedi priodi, wedi'r cwbl ond ni ddywed yr hanes ddim am hyny.

--UI Llandsgla. I Cynffherdd.Nos Wener, yr 8fed cyfisol. cyn- J haliwyd cyngherdd hwyliog yn Ysgol Genedlaeth- ol y L'e uchod. Cymerwyd y gadair lywvddol g&u Mr E. O. V. Lloyd, Ragatt (Uchel-sirydd Sir Feirionydd), tra y gwasanaethwyd fel cyfeilydd gan Mr W. A. Lloyd, A.Mus., Rhuthyn. Cafwyd anerchiad agoriadol gan y llywydd, ac yna aed yn mlaen trwy y rhaglen fel y canlyn: —Part-song, "Blow, bugle blow," gan blant yr ysgol 0 dan1 arweiniad Mr R. Williams, yr ysgolfeistr; song, gan Mr J. Jones, Llanbedr; song, gan Miss Jennie Jones, Rhuthyn glee, "Awn i loffa hyd y meusydd," gan Mr E. Price, Trefydd Bychsarl, a'i barti; song, gan Mr R. H. Jones. Llanbedr; song, gan Mr Mac Davies, Llanynys song, ''Clap, clap, clap," gan blant yr ysgol; song, gan Mr T. Price, Llandeg b; sorg, gan Mr W. Roberts, Llanbedr; song, "0] pwy na fyddai'n amaeth- wr," gan Master Tom Davies, Llandegla, yr lwn a ymddangosai mewn gwisg hen amaethwr, yn cael ei ddilyn gan blant yr ysgol mewn cydgan song, gan Mr R. Jones, Llanbedr; glee, "The moon shines bright," gan Mr E. Price a'i barti; song, "The little washer-woman," gan faith o enethod yr ysgol, pa rai a ymddangosei t mewn gwisgoedd golch-wragedd, gyda "dolly and tub," yr hyn a barodd cryn ddifvrwch eu gweled yn actio golchi wrth ganu (da iawn forwynion bach) song, gan Mr W. Roberts song, gan Miss Jenrie Jones; song, gan Mr Mac Davies glee, "The Ticklers," gan Mr E. Price a'i barti; song, gan Mr R. H. Jones sorg, gan Mr R. Jones; song, "On the engine," gan blant yr ysgol; song, gan Mr T. Price; song, gan Mr J. Jones glee, gan Mr E. Price a'i barti; song. gan Mr Mac Danes. Yna tvrwycl y gweithrediadau i'r terfyn. pryd y cyfododd y Parch J. Jones, B.A., rheit,hor y plwyf, ar ei draed i dalu diolchgarwch i bawb am eu ffyddlondeb ac hefyd i gynyg pleidlais o ddiolchgarwch i'r llywydd, yr hyn a wnaed gyda brwdfrydedd mawr. Cyfododd y llywydd i gyd- nabod y diolchgarwch, a dywedodd ei fod ef bob amser yn barod i wneud unrhyw aberth o hono ei hun er mwvn. cyral i fyny y gyfundrefn wirfoddol o addysg yn Nghymru, a'i fod yn gydwybodol yn credu ei fod trwy wneud hyny yn amdditfyn y trethdalwyr rhag beichiau gorlethol y trethi mewn plwyfi bychain fel Llandegla, ac yn wir er fod yma Hyddlondeb mawr yn cael ei ddangos y naill dro ar ol y ball gyda chyngherdda-u a phethau o'r fath er cynal yr Ysgol Genedlaethol yn y plwyf hwn eto mi 'rwyf yn ofni fod Ilawer heb sylwedd- oli y perygl i'r gyfundrefn wirfoddol fethu o ddi- ffyg cefnogaeth gyrhaedd gofynion pobl Llundain fel y dywedodd. y llywydd. ac i'r gyfundrefn addysg yn y piwyf gael ei thaflu yn gwbl ar ys- gwyddau y trethdalwyr. Gwarchod ni beth fyddai y canlymad ? Nid yw gwerth prisiadwy y j>hvyf ond tua 1400p. Daliwch at eich ffyddlondeb, boys. -Gohebydd.

-u_n_ J Trials Sowydd i Sfi^essa ya Mangor. MR ACL AND, A.S., AR Y MUDIAD ADDYSGOL CYMREIG. Cafodd yr "University Hall for Women Stu- dents" yn Mairgor ei agor yn ffurfiol, prydnatru Sadwm diweddaf, gaaJ Miss Helen Gladstone. Pan ddeclireuwyd y gweithrediadau yr oedd y- neuadd wedi ei llenwi 0 gynlleidfa urddasol iawn dros yr hon y llywyddid gan Mr W. Ratlibone* Lerpwl, gyda'r hwn yr oedd Miss Helen Glad- stone, Mr Aclaaid, A.S., Mr T. E. Ellis, A.S., y Prifathraw Reichel, etc.—Wedi i'r Archddiacon. Pryce ddarllen gweddi arbenig. Dr. Griffith Evans a ddarLefraodd fynegiad yn dangos sefyllfa v cwm- peini cyfyngedig oedd wedi adeiladu yr hostel.— Mr Rathbone a longyfarchodd y presenolion ar gwblhad yr adeilad, yr hwn, meddai, oedd yn gain, arall tuag at gwblhad yr adeilad addysgawl yu. Ngogledd Cymru (cymeradwyaeth).—Wedi i Miss Maude (prif felstres yr hostel) anrhegu aJlwedd aur i Miss Gladstone, hitliau a'i derbyniodd yn foesgar, gan ddiolch am yr anrhydedd a osodaaA arm. Ar ran ei cho% hi, hi a estynodd ddeheu- law cymdeithas dros y coleg i'w chwaer leuengaf yn, Mangor, ac yna yn ffurfiol cyhoeddodd yr adeilad yn agored.—Ar ol anerchiad byr gan Mrs A H. Johnson, yn estyn croesaw i'r hostel ar rail Rhydychain, Cyfododd Mr Acland, yr hwn. a dderbvniwvd gyda banllefau uchel, a dywedodd ei bod xxt rhodcu pleser mawr iddo ddyfod yn ol drachefn. i Sir Gaernarfon, yn yr hon sir y dysgodd efe rai or gwersi mwyaf gwerthfawr am waith addYS6 a. el n, thxefnyddiaeth addysg a gafodd erioed yn unman. Yn mhlith pethau eraill, dywedodd Mr Acland: Beth bynag allai rhai pobl feddwl o'r pwrc o add- ysg merched mewn lleoedd eraill, eu bod hwy vn Nghymru yn hollol unol, ac ni fwriadent gynyg un pa bynag dros addysg uwchraddoi gc)- ethotl a merchcd (cymeradwyaeth). Yn vstod y pum' mlynedd diweddaf bu tri phrif ddig^yddiad yn nglyn a'r mudiad addysgol yn Kghymrll. Yn gyntaf, agoriad ysgolion canolradd i fechgyn & genetiiod drwy y Dywysoga-eth yn ail, sylfacniaxl bwrdd eanolog i addysg ganolradd yn drydydd, sefydliad Prifatiirofa i Gymru trwy freinlen freii- hinol (cymeradwyaeth). 0 berthvnas i'r cyntaf o'r rhai hyn, yr oedd yn meddwl fod cvnvdd dad- blygiad yr ysgolion hyny wedi bod yn rhyfeddol. Yn ystod yr wyth miynedd er pan basiwyd yr Act 1 yr oeddvnt wedi agor 87 o ysgolion g\rda» dim llai na 7000 o ysgolorior.i (cyineradwva^th). Credai ef fod hono yn ffaith ag y gallai Cymru vit hawdd. fod yn falch o honi. a mentrai ef brc- phwydo y byddai, yn mhen ugain mlynedd etov gymaint arall o ysgolonon ag a weiid yn vs^olioa canolradd y dydd hetldyw (eyiaeradwvaeth).' Eft) a siaradoad am Fwrdd Canolog Addysg ac am y Central University, ar hyn a deimlai am y ddau. sefydliad yna oedd, y byddai eu dv-anwad er uno yn life-sprang llwyddiant y mudiad addysgol yn Nghymru. Yr oedd yr organisation wedi tardda allan o anghenion y lie y siroedd oedd wedi c-vd- gyfarfod ac yn awyddus i roddi i'r gronfa caiioW (ide,cr y caXA o'u harian diod er illWyn i'w bwrdi canolog canolradd gael ei sefydlu." Y colegaa Cymreig, a phaAvb gymerent ddyddordeb ynddynt, oedd yn dymuno cael Prifathrofa fel pen a clioroa 1 w gwaith (cymeradwyaeth). Yr oedd eu hysgol- ion rhagbarotoaw-i yn myned i gael y cyfleusira, am y tio cyntaf i anfon eu hvsgoiorion i yscoiion. ailraddol, ac yr, union o'u blaenau byddai gan -r ysgolion hyny waith yr University Colleges peith- ynol ij Brifathrofas Yr oedd eu cyr*hora.u sirol yn ddiweddar wedi gwneud gwaith rhagocol, ac yr oedd llawer o'u "proprietary schools yn awr yn sefyll mewn crjfach safle nag a wnaethanfc cnoed yn hanes y wlad hon. Yn Lloegr vr oedd eu prifysgoion: a.'u cyrph arholiadol yn llawer ac amrywiol; ond yr oedd yn sicr o hyn. na fyddai yr un department yn ddoeth os yn eiddigeddus » gynghor ymgynghoriadol Teimlai efe yn hvder- us na fvddai^ i r efrydwyr a ddvgid vno yn wir- foddol adael i goffadwriaeth y rl'iai wnaethaut gy- maint yr nghorph y deng mlynedd diweddaf i wthio ynmlaen syllaeniad y sefydliad add ysplenydd hwnw yn y Dywysogaeth farw (cvmer- adwyaeth). Yita traddodwyd anerchiadau Ilcmgyfarchiadol byrion gan Mr A. G. Vernon Harcourt, F. it. S Mr J. W. Mackall, M.A., a Mr T. E. Ellis, A.S. P ieidleisiau o ddiolchgarwch a gweddi gan yr I Arcnddiacon Pryce a ddygodd y gweithrediadau i derfyniad. Adeiladwyd y cartref hwn i efrvdesau gan y j Bangor Women Hostel Company, Limited. Ei leoliad sydd yn Upper College-road. Ma wedi ei adeiladu o briddfeini cochion a terra cotta oddi- wrth yynlluniau o eiddo Mr Frank Bellis (o ii-rnt [ Gnerson a Bellis), Bangor. Yr adeiladvdd oedd. Mr Evan W illiam;?, adeiladvdd, Garth, Bangor. ¡ Gwanwyd tua 5000parno, yn nglivda rhyw VOp yn ychwaa.eg ar y tir o'i gwmpas. _u_ m __m_m_

Gar, e Period a sac^ a fflaywoiaethaa. GEIV1 E •. lixA KTEAIJ. Evns,-Jedi 27, pnod Mr Hugh Evans, Ty- ^«ew\'L.d, IJaasannaji, ar fab—c\*ntaf-anedi?. jvans. -Medi 25, yn 45, Green-street. Bethnal Green, pnod Mr Evan Evans, Ila^thwr ar íab. Júne-s.-Hydrei 2, ya Y ()l maris, pril-d Mr E. -IonF., ar fai). 26, yu 41, L!U,»d=I's-r'»ld- priod Mr John Roherts, ar ferch R(wlanà¡j-:Yiedi ,27, prlod Mr R. W. Rowlands, Ty- 1.1 ay,T Ceman, lalybont. Cer&digicn, ar ferch. Pill: ;D:\ S_lD. Evans—Badger.—Hydref 4, yn Eghrys St. Chads, hhreYsbuiy. gan y Owir lhrchedig Areliddiac-alm Ma.ud, Lvclu Evans, diweddaf gofalydd y Borough. Inie'-tioubDiseaaes Hospital,-liangor,a Roselgweddw- y aiweddar Mr Thomas Badger, a merch hynaf Mr- a Mrs Minshall. Bridgnorth, Shropshire. Lambert -Leigh.—Medi 28, yn Eglwys y Brifysgol, Stephen's Green, DubJin, gan y Parch Canon Fur- iong George Henry Lambert o Swvdd Carnagh, V1 exford. a Tan-y-G)-aig. Ynvs Mon, a Janj. merch leuangaf Mr F. A. Leigh, D.L.. Rosegarland, wvûd W exford. I Jon -H)-drcf 4, t-rwv drwvdded ytL Ngimpal y TabernacI (M.U.)," Rhuthyn. r Parch b. Stephen, Mr Edward Jones, lihos Uchaf Llanaraion, a Miss Mary Parry White. Court! Llananiion. Morgan—Sobert.?. Hydref 6, yn Nghapel v Weshy. aid, Porthmadog, gan y Parch O. Erans, xta miiresenoldeb Mr R. Parrj-, cofrestiydd, Mr Wd- iiam Morgan, Oswestry, a Miss H. L. Roberts merck hjnaf Mr Roberts. diw?ddar inspector y Railway, Church-street. Tramadog. i any iiliams. —Hydref 6, trwy drwydded iirben- ig, yn Lglwys Gaoeiriol Bangor, pan y Parch Is- ganon Owen, James Pitrry ac Agnes Amelia Wil- I i, m. -v ddau o Gaernarfon. Williams .Tones. Hydref 4. yn Nghnpel y Centea- «y;>ew Feny; y pai.ch H. G. Roberts, M.A., RiciLac? h. llhams, Elm Bank. Rock Park, Rock Ferr,v-. ,i, :bry Elie-. nnig blantya Mrs Joneg. Brynberelan, Pwllheli. MAK WCTjA. > THAI/. I Davies. Hydref 2, yn 27, Beckwith-street, Birken- h.ec;.1. 3"11 ei pj^med iiwydd. Sarah G., anwvl blent- yn Jolm a, M P. William^. Ivawards.—Hydref 2. yn 12, Lloyd-street, yn 21 oed Agnes, anwyl ferch y diweddar Thome's a Mary- Edwards. Ehus.—Hydref 4, yn 155, Karrowbv-street vn 53 oed. Hugh Elias. Evans.—Hydni; 1. daeth y newydd galarus am farw- m !'iVn' -I!b Mr a M-s Evans, Cas»J-y-Cr51fn ger Llwyncdyn, Sir Aberteifi-^ ^iifoy^xa, IX heudir Am,nea, yn 18eg mlwydd oed orwy gy-Itio oodirj hwylbren y Hong yr oedd ^yn hwy.y ar yr 16,g o Awst 39;da lalwjdd oed, Mr Ro- s' Ml^m' Llanaraion Dyffryn Ceiriog. ""n<id wedaw a plileEtyc i alaru ax ei cil, ya t ngimi-t iluaws o beithynesau a chyfeillion. utmts.— jiedi 23. yn 82 mlwydd oed, yn Llwyn Onn. Jane Jones. r oedd vn chwaer- ilr diweddar i-nor, bardd a phregethwr adnabyddus. or Ami-nc: Iorihyn G'wynedd. Owens. —Hydrof 1, yn 28. Riclimond-tertace, yn 72 oed. AnrÜ, an-nyl hriod John Owens. i owell. — Hydret 1, yn Irvon illa^ Gwroesam, YD B oed, },■ iy, pried Evan Powell. Price. M' ui ;6.- yn 6, Melbourne-street, vn 46 oed. John, anwjd briod Louisa. Price, diweddar o RbyI. ^aomas Hydref oydd. yn yr OE'.Œa.n cynharol o 28 mlwydd. AJiss Ellen Lir.z'e ThomaK, march Mr Joh Thomas, Sliop, Capel fjawr, Uiagristiofos. V.'iluaIns.Hydrei 1, Mr J..J\!B Williams, Modrya Villa. Cjiwilog (gYllt o r iehn, Llanys^nsndwy), tady Parch R. Cumber Williams. Lamoetec- t yn 83 mlwydd (.1, Williams. —-Medi 2t. ci breswvl. Zs. Elkabed^- strait, yn 78 oed, Rubea t Parrv vVilliams. Williams.— Medi 25, yn 27. Eereham-road, Gwree- sam, 3-n 21 oed, Rõsa. Kleroior, morch Mr a Mr*. W. H. Williams,

Penrhosgaraedd- ilr ol.A fyddwCii mcr garedig a chaniatau gof- o-l ar dud«ienau eich papur elodwiw yr wythnos lion. Mae genym i'w groiiiclo am jmadawiad Mr Owen Hughes i Goleg Llanbedr. Cofus gan ein darlienwyr isni ein cyfaill wedi g .v;;sanaetiru y swydd o lay read- er am 12 mlynedd, ond yr wythnos ddiweddaf pender- fynadd Culeg Lianbedr ef yn ail o'r un-ar-dcteg ym- geiswrr. Mae iddo enw da, a pherchir ef yn fawr gan bob enwad; mor fawr fel y penderfynir dadblygu liyny trwy roddi genedigaeMi i "dstjmoniar teiiwnii o i weithredoedd. Dirilenw)-d y Hnln-r can'vnol yr eglnys nos Sul gan Air Erasmus Jones. D\-muniad cùon pawb ydyw iddo lwyddiant mwy yn* v lie y mae :—Coleg Dewi Sant. Llanbedr, Sir Aberteiti, iJydrel 7fed, 1897. At Eghvyiwyr Penrhosg^xacrdd, —Anwyl frodyr a chwioiyad. yn 01 fy addewid yr wyf yn anfon gair yniadawol atoch. Da genyf eicli hys- bysa fy mod wedi myned trwy fy arholiad yn lhrydd- i;:nus. Dcuais 811an yn ail o'r unarddeg oedd yn yr un dosbarth a mi; felly yr wvi dan orfodueth i dori nghysyiiti-a a chwi oil. Gwaith caled i mi yw ar ol eyfnod mor faith o undeb a chydweitlovd- iad mor unol. Yr wyf yn teimlo yn di-a diolchg-ar i chwi am bob caredigrwydd a dderbyniais oddiiir eich liaw. ac am basio heibio fy ami ffaeleddau. ac yn en- wedig am eich dymuniadau da ar fy rhan pan yn vm- adaeL Ni ddyebymvguis i hyd nts ar j-mada^rfod Lrcnyeh y fath afae-1 viloi". jvj ni feddyiiais cl'.waith y biiaswji ninau yn teimlo cyrnaint wrth orfod tfai*we]i;>. koiid pwy wyr nerth cyfeillgarwch ac undeb. Deu- ildeng mlynedd i ns Gorphtm-if diweddaf yr oeiidwn yn pregetirj am y waith gyntaf gyda chwi. Er yr amser invnw mae yma iaver o gyfnewidiadau ctigwydd. Mae y rhan fwraf o'r gynulleidfa oedd y pryd hyny wedi symud ymaith. yma ac acw, a mfer mawr wedi croe.si i'r Wlad sydd well, ni a. obeithiv/n. Ond rhyw fodd mae y bylchau yn cael en llanw o hyd. ilae jma rhwng 60 a 70 o rai o'r newydd wedi" cu derbyn yn Gymunwyr yn fy amser, rhyw gym; ;:2t dros 50 wedi eu bedyddio. flefyd, wruii edryeli dros gyfraniadyu at wahanol achosion, yr wyf yn gweled vi- holl gasgliadau ddeuddeng mhuadd yn ol o dan 20p y flwyddyn, ond yn awr y maent dros 40p. Bydd hyn yn galondid mawr i chID oil ddyfai barhau mewn d;doni. Gobeichiaf gh-wed y bydd pawb yn rmlycu wrth yr eglwys—yr un yv liiynngitanol pob'syBHid- ac v bydd cynydd mawr yn eich mysg. Cyn- ydd mcwn pras 1:0. chvnvdd mewn rhif. a Duw pob gras c-li bendithio, ac a fendithio cich Uafur a Ilafur fy olynydd, fel y delo y fechan ym fit a'r wan yn genedl grvi.—ldwyf, ei«h gesl^igcdig was, 0. HUGHES.