Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
----BANGOR. I
BANGOR. I Y Cotegau.—Bu i dymhor 1393-9 yn n-dyii r Chole^au y Brifysgol gael ei agor udydd Mercher. Traddodwyd yr anerchiad agoriadol y Prcffeswr James Gibson. M.A.. yr hwn a ddewisodd fei pwnc i —"The problems of pluiosophv and the philosophical sciences. Gwrtliwvneb-a Buchirechiad.—Ddydd Mavrrtn di- 1 weddaf gwranclawodd ynadon Bangor yr apel cyntaf "wnaed yn v evlcb hwn am irael r>eidto buchfrechu ei tdentyn. Yr a.pelydd oedd Mr W. Jones, goruch- wvliwr yswiriol, Banger. Y Fainc a ganiataodd ei g Y Diweddar Gadbsn William Poberts.—Bu y bon- eddwr «chod. yr hwn a drigai yn yr Albion Hotel, Bangor. farw ddydd Sul, yr 2i! cyfisol, wed: dyoddef o hono afiec-hyd maith a chaled. Yr oedd parch mawr i'r ymadawedig yn v ddinas, ac yr oedd yr. Gsid- wadwr cauarn ac yn Eglwyswr selog. Gedv ar ei ol weddw ac un fercb. a'r rhai y dangosir liawer o gydymdeimlad yn eu dygn brofodigaeth. Cymerodd yr angladd Ie ddvdd Mwrth, yn mynwent Glanadda. Marwolaeth Mr Charles James.-Bu farw Mr Charles .T imes, Vietoria-place. Bangor, ar ol afiQchvd cymharol fyr. ond trwm a. th-ost. Ei oe-d oectd 42 mlwydd, ac yn fab i'r diweddar Mr George James. Yr oedd yn ddigon adnabyddus vn Mangor, a pharch- us hefyd. lie dLaliai. y swydd o gofrestrydd gsr.edig- aethau a marwolaethau. Yr oedd vn Eglwvswr selo ac mewn gwleidyddia.eth yn Geidwadwr crvf. Hefyd yr oedd yn aelod o'r Bvvrdd Claddu ac am dymhor. rai blynyddau yn of. bu vn ysgrifenvdd cangen Bangor o'r Grdd Henafol o Goedwigwyr. Yr oedd Mr James wedi bod yn briod ddwywaith, a cedy ar ei ol wpddw, trvda r hon y dangosir mawr gydvui- demilad vn ei thrallod oan." CynhadIeddC ndeb C'nstionogol y Myfyrwyr Cvm- reig.—Cynhaliwyd trydedd cynbadledd" yr un.,ic-.b ddyddiau LIun. Mawrih. a Merc her, vn v Penrhvn Hall. Pry (inarm Llun, rhoddwyd "reception'' "i'r siaradwyr a'r cyrryciiiolwyr vn y Queen's Head Cafe. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus. dan lywyddiaeth Maer v ddinas. Dangoswyd pwysigr- i rwydd y symudiad yn mysg myfyrwyr gan y Parch W. E. Burroughs, B.D., Lfundain. a'r° Arch-ddeon Wilson. Manceinion. Boreu ddydd Ma,wrth, yr cedd gwaith y dydd vn end ei d-dechreu chyfarfod gweddi. Yn r.ghyfarfocl eyntaf y gynhadledd. dar- llenwyd dau bapyr—y cyntaf zan Miss Myfanw Da- vies, Gllez Bangor, a'r ail tran Miss Eunice Jones. Coleg Aberystwyth. Yn nfrhj*farfod v prydnawn, darllenw. d nanvrau gan Mr Howat, Trefec-ca, a Mr Organ. Coleg Caerdydd. QvrJialiwyd cyfarfod cen- badol cyhoeddus yn yr hwyr. Llyrrvduwycf gan y Prifatliraw Reichol. a chafwrd fifeithiau pwysi:? a dyddorol am y gwaith gan y Parch C. T. Dod a Dr. Dont'liwaite. Calwvd c-i-farfod gweddi boreu Merch- er, a.c yn y cyfarfod oedd yn dilyn darllenwvd papyr- an gan Mr H. H. Hughes, Colecy Bala, a Mr Francis Knoyle, Coleg Aberystwyth. Ar ddiwedd v g-yn- hadledd, profiad y rbai sydd wedi bod yn nglyn a'r symudiad o'r cychwyn vn Nghi-mru yoedd, t'i fod yn raodol yn mvned rhagddo. Y flwyddvn nesaf y m'le y gynhadledd i fod yn y Bala, a gwn v hydd efryd- wi,-r y BaIn. vn sicr o'i gwnend mor Gymreig ag v gdlir,-E. Eglwys St. Iago, Bangor Uchaf. — Cynhaliwyd gwasanaethau diolchgarwch am. y cynhauaf yn yr eglwys hon ddydd Sul, Hydref 2il. Am chwarter wedi wyth y boreu fe gyfranogwyd o'r Cymun Ben- digaid. Yr oedd nifer fawr o gymunwvr yn bresenol, a gweinyddwyd gan y Parch Wm. Edwards, ficer. Cymerodd gwasana,3th llawn gorawl le am nn-ar-ddeg o'rgloch. Llaiarganwyd y gwasanaeth gan yficer.a darllenwyd y gwersi gan y Ficcr a'r Parch James Gil- lart. fieer Gen^leshaw. ger Rugeley, yr hwn oedd v pregethwr arbenig. Yr, ystod y gwasaaa?th otfryrti wyd gweddiau aèmig- o ddiolchgarwch. Yr odd yr eglwys wedi ei llenwi vn dda, ac ar y diwedd cyfran- ogodd nifer luoso- o'r Cymun Bendigaid. Yn y pryd- nawn cynhaliwyd gwasanaeth -olart. Yn ngwasan- aeth yr hwyr dracliefn yr oedd pob spdd wedi ei meddi^nu v pre^hwr oedd y Parch R. T. Jones, ficer G]:< nogwen. Dor'Ienwyd y gwersi gan y Parch R. T. Jones, ac ir.toniwyd v '-rwai;anaeth. yr hwn a gy uwvsai weddiau arVnig o ddiolchgarwch. gan y Parch D. R. Pugh. Elai y casgliadau drwy y dydd tuagat v cenhadaetiia.n traroor. Gwissrwyd yr ocrlwys yn brydferth gan y rhai canlvnol:—Font, v Misses Hughes, Tanyfyrwent; lectcrn. Miss Williams, Holyhead-road, a Miss Griffith. Fronheulog reading desks, y Misses Rowlands, Bryn Ivor: pwlpud, r Misses Rowlands. Gvrvnfryn: altar. Miss Packe y rhanau gweddill gan Mrs Green. Gwynfiyn, yn cael i chynort-hwyo gan Miss Jones-Hughes. Anfonwyd blodau a ffrwythau gan Mrs Barter, George Hotel y Misses Hughes, Brynymenai Mrs Griffith, Hrvn- dinas; Mrs Pritcbard. Cottage: Mrs Bryan, Plas Gwyn; Mrs Edwards, Ficerdy Miss Lewis Lloyd. v Pa las Mrs Mason-Parry Mrs Roberts, Prince's- terrace: Mrs WVnne, Mrs Walker, Miss Brittain. M iss Roberts (the Marker). Mrs Meredith Williams. Diolehgarwch am y Cynhauaf.—Dvgw^-d y gwas- nnaethau diolchtrarwch i derfvniad vn Eglwys St. Ma ir nos Llln. Pregethodd v Parch D. Jones. Aber- ereh. yn holl wasanaethau yr eglwys v Sul cynt, a.'r Parch Oacon Owen yn Sa^sne^ vn ^r ysgoldy. Y Parcti T. D. Jam«s, Caer. a bresrethodd nos Lun. Yn y gwasanaeth Seisnig bore'i Sul canodd v cor vr anthem "I will give thanks" (Bai-nby) ac yn y gwas- nmeth Cvmreig yn vr hwvr canwvd yr antfienii!' "God is love" fDr. Rogers) a '"Hallelujah Chorus" (Feothovnn). Yn mhlith y rhai anfonasant rfdefn- vddiau at wiso-n yr eglwys vr oedd MrsO. P. Jones, D-i-i--trc-e,t Mrs Pierce. Cliffy Cottage; Miss Devo- "al T. Miss A. Thomas. Llyyfor: Mrs Roberts, 33, Well street Mrs Jolm Thomson. 5. James- street Mrs Williams. 1. Garth-road; Mrs -lam-s .Ton?.< Afiss Packe. Mr Owen, Nn^t-porth • Mr Lester Smith.Tynewydd ".h Jobnsoi.Bronderw Mr Rud- dock, Tanybryn JV>d,c» Mr Wells, Gordc«-t5rrae«: Mrs Savacre. Upper Ban rnr Mrs John Pritchard. Bodhv^ryd: Mrs Langfcrd Jones. MiG" Houselev, Mr-i Pryor, Bnrnydon Mrs Parry, a Mr Daviess, the florist. Darfu i'r boneddigesau canlvnol srvnorthwyo arwisgn :—Mrs Langford Jones. Miss Devo- nM, M ?sses Honsfvlev, Miss Flsie Pritchard. Miss Hilda. (iTvnn Williams, Mrs Parry, Miss nhdviI Savage.. Mrs Ja-me« Jones, Miss Packe, Mrs Prvor. Mrs Anwvl. Miss Snrv. Mrs Davie?, the florist ivTiss Ma Han Da-vies, 1I.Tis: Sa-IIv Thomas. Mrs 1. Gart-h-road .fj,s A. Thomas,a Miss Bessie Tho- mas. Llysifor. Marwolaeth Mr Peter William.—Y mtc yn disgyn i'n riian yr wytimos hon i gofnodi marwolaeth y gwr da uclwd, yr hyn a gymsrodd le yn ei breswyifod. Museum, Bangor, boreu dydd Mawrth, y 27ain cyn fisol, wedi dioddef o hono gvstudd ma.ith a phoenus, yn hynod o ddirwgnach, yn ?8 mlwydd oed. Yrr oedd Mr Williams yn froclor o Beaumaris, ac yn frawd i Mr J. Williams, Lodwig Villa. Symudodd i Fangor pan yn ieuanc, ac ymunodd a'r frawdoliaeth Weslev- aidd 3-ma tua, 60 mlynefid yn ol: a daliodd yn tfydd- Ion hyd v diwedd. Yr oedd yn orchwyliwr y tlod- ion. ymddiriedolwr, yn St. Paul's. Bu hefyd 'n' athraw ifyddlon yn yr Y soI Sul tra y daliodd ei iechyd. Yr oedd yn wr goleuedig, ac yn fawr ei barch an gylch eang o gvfeillion, a'r ddinas yn gyffredinoL Yr oedd ei dv wastad yn agored i weinidogion a phregethwyr. Teimlir -n chwith iawn o'i golli N-li St. Paul's, oberwvdd yr oedd yn aelod ffyddlon a dichlynaidd. Bu vn llyfrgellydd v ddinas am 26 o dynyddoedd, ond bellach rhaid dywedyd: **Nid yw efe, canys yr Arglwydd a'i cymerodd." Yr oedd y Parch A. Lloyd Hughes yn traddodi preget,h angladdol ar ol ein brawd j-madawedig nos Sul vn St. PauFs. Cymerodd ei gynuebrwng le prvdnawii ddydd Gwener diweddai yn M Glanadda. pryd y daeth llua yn nghyd i daiu gymwymas o!af i weddillion marwol un o ddinasydd- ion parch us af ein tref. Wrth y ty cvn cvchwyn dar- Ilenwvd a gweddi-wyd gan y Parchn. R. Lloyd Jones a Philip Price. Wedi mvned trwy y gwaith wrth v ty fTurfiwyd vn or\-mdaith tua'r gladdfa-. Yn mysg eraill gwelsom v J. Hughes (Glanystwyth), D. Marriott, Fraak Edwards, R. Lloyd Jones. Opn Williams. Philip Prico, Robert Jones. Beaumaris: John Kelly, A. L'oyd Hughes (arolygwr y (C"vlch- daith). Mri R'.ryrt Roberts, John Griffith. Bee P've T. Roberts, Leicester House J. R. Prchard, Fron Eirian W. Jones, Colwyn Ihv; J. Mendns Jones, T. C. Lewis, Colwyn Bar r W. Llovd Jones, tinner Bangor: Qynghorwyr R. Da vies, E. Jones, J. Wi!- liams. John Puerh"\ Henndur E. Jones. Brynmeirion T. Lewis. Y.H., «j-artherwen H. Hurrhes frmer), E. Smith Owen (borough accountant), Robert. Tho- mas (rate collector). J. Smith a mana-rer), H. Parry (Corporation Offices), a. Iluaws o gvfeillion vr ym"dawedig na, c'nawsom eu henwau. Yn v capel darllenodd y Parch J. Kelly, a cliafwvd gair ear. v Parchn. R. Jones, Beaumar's, 0. Williams, narfon). a tlieriynv.-i-I trwy weddi tran yr olaf. Wrth y bedd gwasa.uaethodd y Parchn. J. Heches (Ghn- ystwvth) ac A. Lloyd Hashes. Fellv y rhoddwyd gwedd'llion e. ha.nwVl frmd i crph.wv.s "mewn gwir dd'o^el ob;-it-]r am adgyfodiad srwel' Y mao cvd- vmdeimlad cyfrredinol a dwfn a'r weddw. ei Verch. ei frawd oedrann?. a'r t?>1Iu (111 yn en trallod. Rhoddcd yr Arglwydd iddynt Ei. nerth ";1na o'r ey,se--r.
KETHESDA.
KETHESDA. EglwyR Gli-n(--i--wc,,r-gefTdlu y Parch R. T. Jones, B.A., vn Ficer Glanogwen.—Nos Iau, di- weddaf, cyrhaliwyd gvra,sanAeth arbenig yn eglwys Olano-Twen i osod y Parch R. T. Jones, B.A., yn y swydrl o ficer Owen. Yr oedd dyeithrweh 7 trweithrediadaa wedri tynu cynnlliad arhyíf- fMHn yn nghyd, « yn mi- plith nifer maurr o Ym- neillduwrr, fel yr oedd yr eglwys yn orlawn. Yr j oedd y gweithrediadaa, oherwydd afiechyd yr j Esgob, wedi eu hymddiried i'r Hybarch Arch- ) adiacon Pryce, a chvmerwyd rhan. yn y gwasan- v. aeth gan V Parclm. Hugh Williams, cur ad yr Esgobaeth," ac R. Ll. Headley, curad Glanogwen. l Wedi myned drwy y ,nve-ddlau, ac i'r cor ganu yr anthem, "Hynod yw Duw yn Judah," cerddodd vr ArcLddon o'r allor, y Parch R. T. Jones Yl ei ddilyn, i'r rhan isaf o'r eglwys, a darllenodd yn Sa-csneg a Chymraeg—fel c.ynrychiolydd yr Esgob -y iiurf yn awdurdodi y Parch R. T. Jones ir swvdd o ficer Eglwys Glaxoigwen, ac yna. aeth Mr Jones a rhoddodd ei law ar allwedd drws yr e- lwys, fel arwydd ei fod yn derbyn yr awdurdod, 3. yn cymeryd meddiant o'r eglwys a phob petIt perthynol iddi. Yn ddilynol aeth i'r clochdy a chanodd y gloch. Wedi hyny cyhoeddodd yr .Arcl.ddiacon fod y Parch R. T. Jones wedi ei I sefydlu, yn ol rheol a threfn yr Eglwys, yn ficer Eglwj-s- Glanogwen; ac offrymodd weddi. ar ei ran. Wedi hyn, canwyd emyn pricdol i'r amgylchiad, a chafwyd ani- crchiad doeth a hynod ddyddorol gan yr Archddiaeon ar yr hen ddefod Eglwysig hon, yn nghwrs pi un y dywedodd ei fod yn cofio yn dda, am aangylchiad cyffelyb gymerodd le yn yr eglwjs hon (gan gyfeirio, debygwr, at ei sefydliad ef ei lum), oddeutu deugain mlynedd yn ol, pryd yr aed drwy y gweitLrediadau mewn gwedd mwy dirgelaidd, gan nad oedd neb vn bresenol ond y wardeixiaid yn unig i arwyddo fel tystion o'r gweithrediadau end fod cyfnewidiadau mawrion a dotth wedi cymeryd lie yn yr Eglwys yn ystod y deugain onlyiiedd diweddaf. Wrth derfynu ei anerchiad, gofynodd i'r holl gynulleidfa fyned ar eu gluniau mewn distawrwydd am ychydig funud- au, ac oSrymu gweddiau at Dduw ar ran y gwein- idog newvdd. Yr oedd rhyw symlrwydd mawr- eddog yn nglyn a'r we tlired hon ag oedd yn tynu meddvvl pawb ystyriol at bwysigrwydd yr am- gylchiad. Wedi i'r Archddiaeon roddi y fendith terfynwyd un o'r gwasanaethau mwyaf syml a dvddorol a gawsom. ers llawer o amser, ac aeth y wardeniaid, y Mri Benjamin Thomas, Jrynme-u- ri. a Richard Morris, BryrJlwyd, i'r fcotri i ar- wyddo y penodiad. Y Ddamwain yn. Chwarel Pantdreiniog.—Yr wyth nos ddiweddaf rhoesom adroddiad o'r ddam- wain ddifrifol hon, yr hon a derfynodd yn angeu- ol i'r gwr ieuanc, Mr Robert Griffith, ger.edlgol o Coedpoeth, prydnawn ddydd Llun dilynol i'r am- gylchiad, a. phrydnawn ddydd Mercher diweddaf ly cynhaliwyd trergholiad ar y corph yn Ysgoldy y Gerlan, o flaen Mr Bodfel Roberts, crwner, gyda'r Parch J. Owen, Gerlan, yn flaenor y rheithwyr. Wedi gwr and aw y tystiolaethau, dychwelwyd rheithfam i'r trancedig gyfarfod a'i farwolaeth drwy ddamwalii. Prydnawn ddydd Iau, clud- wyd ei weddillion i fynwent Glarogwen, a chafodd un o'r cynhiebryngau mwyaf parchus a lluosog. Anaml y gwelir nifer mor luosog o fechgyn ieuainc mewii uiuhyw angLadd, Mai-wolaefh a Chla-ddedigaeth Mr Hugh Prit- I e3iard,Peny bryn. —Fel y syIwasom yr wythnosddi- weddaf, bu farw y bachgeii ieuanc syml a gobei-th- | iol Lwn yn dra sydyn. foreu Sul, yr ail cyfisol, cyn cyrhaed-d ei 15eg mIwydd oed. Yr oedd yn y mwyaiha^i o'i iechyd arferol y diwrnod blaenorol, | ac yn ei ddosbarth yn yr Ysgol Ganolradd, ac yn •; yr hwyr aeth i gael gwers gan ei athraw cerddorol, Mr J. Samuel Williams, A.C., Gerlan, a mwyn- haodd ei hwyrbryd fel arfer; ond cyn chweoh o'r j gloch boreu Sul yr oedd ei ysbryd gweithgar a llafurus wedi ehedeg ymaith at yr Hwn a'i rhoes, er galar mawr i'w dad a'i fam, Mr a Mrs Prit- chard, Penybryn. Yr oedd bob amser yn fachgen Lynod dawel, ac er ei fod yn hoffi 'unigrwydd bvddai bob amser yn siriol. Yr oedd ei holl feddwl wedi ei lyncu i fyny at efrydiaeth, ac nid oes amheu- aerh pe yr arbedasid ei fywyd na fuasai yn cyr- haedd marc uchel mewr, dysgeidiaeth. Cymerodd ei anglada le prydnawn ddydd Mercher, yn. myn- went Glanogwen, pryd y daeth torf fawr a phareh- us i'w hebrwng. Mae yma y cydymdeimlad mwv- af a'i dad a'i fam o golli eu hunig blentyn. Cymdeithas Ddiwylliadol Capel Bethania (A.). —N os Wener diweddaf cynhaliwyd cyfarfod cyn- caf y tymor o'r gymdeithas hon, dan lywyddiaefti y Parch T. Griffiths, gweinidog, gydag arwyddion llewyrclxus, pryd y cafwyd anerchiad agoriadol gan y PrcEEeswr Davies, o GoLeg Bala.-Bangor. Ei destyn oedd "Gogwyddiadau Duwinyddol yr Oes." Cafwyd anc-rchiad galluog nas angligfir yn fuan. Amana, Mynvdd LIandegai- Y Gymdeithas d ai- "n DdiwrgiadoL—-Daeth nifer dda yn r-ghvd i gyfar- fod cyn-taf y gymdeithas hon, nos Iau diweddaf, a chafwyd anerchiad agoriadol rhagorol gan y Parch G. Griffiths, Bethania. Ei destyn ef ydoedd "Hun-an Ddiwylliant:" testyn priodol a da, a chafwyd sylwadau gwerthfawr ganddo. I Cirmdeithas Lenyddol y Carneddi (M.C.).-Nos j Fercher diweddaf agorwyd y gymdeithas hon, daox lynyddiaeth yr is-Iywydd, Mr D. J. Pritchard, I, Tar vfoel, pryd y cafwyd anerchiad dyddorol a gwir addysgiadol gan y Parch J. T. Job, gwein- idog rewydd y lie, ar y "Bardd Newydd." Caf- wyd sylwadau ar yr anerchiad gan y Mri D. R. Waiters, G. S. Griffith, ac E. W. Davies. Ter- fynwyd gyda'r diolchiaaau arferol. Ymddangosai y cyiiuliiaid lluosog yn mwynhau y wledd yn fawr. Ysgol Frytanaidd y Carne(idi.-Prydnawn Mercher diweddaf bu plant yr ysgol uohod (400 nuewn rhif) yn mwynha,u gwledd o'r fath oreu mewn te, bara brith, etc. Trefnwyd y darpar- I iadau gan nifer o foneddigesau wedi eu de-thol gan gyfarwyddwyr yr ysgol o gapelau Carneddi, Bryn- teg, Gerlan, a Jerusalem. Yn yr hwyr cynhal- iwyd cyfarfod difyrus dros ben yn nghapel Car- neddi, dan lywyddiaeth Mr E. W. Davies, eadeir- ydd y cyfarwyddwyr, pryd yr anrhegwyd y plant oedd wedi presenoli eu hunain oreu yn ystod y flwyddj-n sydd wedi myned heibio. Yr anrhegion oeddyni lyfrau hardd, yn nghyda thlysau (medals) i'r rhai oedd wedi bod yn bresenol ar bob agoriad o'r tym.or. Fel mae yn wybyddus eilbyn hyn fod y cyfarfouydd hyn yn dra phoblogaidd drwy yr ardaloedd, felly y waith hon: yr oedd yr addoldy eailg yn orla-wo, a difyrwyd hwy yn fawT yn ngwa.th y plant yn myned drwy y rhaglen gan- lyno.: -I ddechreu eafwyd caneuon gan blart Standard II. a lIT. adroddiad gan ddosbarth isaf y babanod, dan ofal Miss Owen; can, "Tae'r byd yn llawn o ganu," Standard IV.-VII. caneuon, etc., gan ddosbarth uchaf y babarod a Standard I., dan ofal Miss Williams. Yma cyflwynwyd y gwobrwyo- gan y Parchn. J. T. Job, Carneddi; W. Llord, Brynteg; a P. O. Pierce, Penuchel- dre', Mon, a chafwyd anerchiad gan un o'r cyfar- wyddwyr, Mr D. R. Walters. Can, "Cymru i mi, Standard IV.-VII. drill, "Poles," gan 12eg o Want; ac-tior song, "White sails," Standard VI. (genethod); action song, "Cobblers," gan chweeh o fechgyn; drill, "Rings," deuddeg o en- ethod action song, Kazoo band," Standakl YI. a YII. (hehgyn); drill, "Scarfs," Standard VI. (gerethod) action song, "Urchins' We," Standard VI. (bechgyn) drill, "Cymbals," deuddeg o fech- song, "Hurrah! for the songs we sing," Standards IY. VII. Cyn ymadael, rhanwyd teis- er..a,u melusion, etc., i'r ell o'r plant, y rhai ddos- bartLwyd gan yr athrawon a'r athrawesau. Cyji-filwr Ffoedig yn y Ddalfa.—Nos Wener di- weddaf cymerodd yr Heddgeidwad Thomas, Car- neddi, un o'r er.w Hugh Hughes, yr hwn oedd wedi fioi a gadael y Milisia yn Nghaemarfon ers tair blynedrl, i'r ddalfa. Oddeutu dwy flynedd yn ol anfonwyd desgrifiad o hono i heddgeidwaid bethesda, ond ni welwyd dim oddiwrtho hyd yr wythnos ddiweddaf, pan y gwelodd y swyddog Thanias ef ac yr amheuodd ef fel y person oedd yn eisiaii, ae wedi gwr eud ymholiadau manwl caf- odd allan nil; efe ydoedd y ffoadur a chymerodd ef i'r adalfa yn Methesda, a horeu dranoeth, sef dydd Sadwrn, aeth ag ef o flaen yr ynadon yn Mangor, y rhai a orchymynodd ei drosglwyddo i'r awdurdodau milwrol yn Nghaernarfon. Mae y wc-ithred hon o eiddo y swyddog Thomas yn proli I ei fod yn effro i'w ddvledswyddau. Cyr gherdd Mawreddog a C'hlasurol.NLos Fer- cher usai (nos yfory) cynhelir cyngherdd yn rgncipel Bethesda ac y mae prif gantorion yr ardaloedd yn awyddusi hiraethu am1 dano, sef budd-gyngherdd i'r Proffeswr D. Gordon Thomas, cyn ei ymadawiad yn ol i'r America, yr hyn gymer le yn ystod y mis nesaf, ar ol mwyrhau ei hun yn nghariol perthynasau a chyfeillion aim y chwe' mis diweddaf, a da genym ddeall ei fod wedi derbyn lies anrfcaethol i'w gyfangoddiad yn awelon iach Mynyddoedd Eryri, ei hen gartref genedcgol. Bydd y cerddorcn enwog caidynol yn cymeryd rhan yrwJdo:—Miss Alwena Williams, R.A.M., Bir- kenhead; Miss M. J. Parry (Megan Llechyd), buddugol ar yr irnawd soprano yn Ewteddfod Gen-edlaethol Ffestiniog; Tenorydd y Bryniau, gyda Thelynores Merai, R.A.M., a'i thelyn, a bydd i Mr Gordon Thomas ganu amiyw unawda-u o waith Handel, etc. Bydd dywed y Profieswr yn unig yn canu un o'r unawdau hyn yn ddigon o da-I i hawD. Cyfeilii gan Mr E. D. Lloyd, R.A.M., organydd, a- Mr R. O. Edwards. Di- ainiheu na cheir cyrgherdd cyffelyb yn Methesda aai -Nvor o amser i ddyfod.
OAERNARFON.
OAERNARFON. Personol.—Ar ei ymneillduad o'r Cynghor Trefol, wedi gwasanaeth o 46 mlynedd, bwriada. y CyngTior gyciiwyn gyda'r nuidiad o ,Ltel tysteb haeddianol i'r Henadur W. P. Williams. I Pleidlais o Gydymdeimlad.—-Ar ddiwedd eynulliad u ymddiriedolwyr y porthladd, nos Fawrth, c-ynyg- j icdd Mr H. Lloyd Carter bleidlais gynhes o gydym- deunlaa a Syr Llewelyn Turner, Parkia, yn ei wael- edd hirfaith. Hafyd a Lady Turner. Eiliwyd gan Mr E. H. f Iwen. Vlarwolaethau.—Gyda gofid dwys y mae genvm i gofnodi am farwolaeth y wraig cclar- bodu; Mrs Laura Williams, Greengate street, yr hyn a gymerodd le ddydd Mercher. H-fyd dydd lau, yr hen gymeriad adnabyddus \Vm. Owen Barber, y Pendist, yr hwn a drigai gyda'i fere'n-! jn-ngliyfvruth yn Castle-street. Caffont hun es- rnwyth ac adgyfodiad gwynfydedig. Oynhaliodd Cymdeithas Lenyddol yr Eglwys ei cyfarfou eyiitaf am y tymor dvfodol yn yr Ysgol Rad nos Fawrth diweddaf, pryd v traddodwyd anerchiad fa!? T T. Edwards (Gwynedd), rheithor Lla-n- ilyxni, ar y testyn "Defodaeth.' Caed sylwadau pelhteh gan Win. Owen, Robert Jones, John Wil- liams, ac Eos Bradwen. Cafwyd evfarfod da. dros ben. LLnvyvd y gadair yn ddeheuig gan y lly^.rydd (y Parch E. H. Griffith). Ofteiriadol.—Dydd Sabbath, yn Eulwys Gadeirlol' Llanelwyd, yr oedd Mr Albert Owen Evans. B.A., un (I hen hogiau y dre' yn ditxllen v gwasanaeth o daen yr Esgob. Mab ydyw i'r diwedclar Gadben Henry Evans (Victory), Llanbeblig-road. Derbyn- xedd ei d-c-itl yn Ngholeg St. Dewi, Llanbedr, gydag anrhydedd (theology). Yn ystod ei arosiad yn y coleg cafodd yrfa loew fel efrydvdd, a llwyddodd i enill ysgoloriaethau Phillips, Bates, ac Eldon (Hebrew). Dchreua. Mr Evans ar ei swydd gyseg- 1 redig fel curad Conr.ah's Quav. o. ë> Y Cottage Hospital.-Dymuna. pwyllgcr y sefydl- iad bendithiol uchod .gydnabod derbyniad v rhoddion ear.lynol gyda. diolchgarwch Mr T. Armstrong, 11- I. Mr Robert Newton, lp Is Syr Owen a Ladv Poberts, 2p 2s; Mr George Fan-en, 2p 2s: Mr J. Kingsley, lp Is Mrs W. R. Jones, 10s 6c; Militia Sergeants' Mess, lp Is Militia Mess (donation), 2p 2s Lloyds Bank, 2p 2s Mr G. R. Rees, lp Is Mi Tom Harwood, lp Is Sergeant Marshall, 2p 2s ci'&gKad yn Eglwys Criccieth. 2p lis 9c; Miss Owen, Bryna.wen, lOn 6s Syr Llewelyn Turner, 40p Miss Edward^, Twthill, lump sugar.plums, cake, a grapes Sergeant Marshall, 1 lb. butter, 6 lbs. lump sugar, lIb. tea Mrs Price Humphreys, grapes Miss Pugh, Bryrm13n;:j, I th. tea, papers, etc. Mrs Wawn, Rhos- I dican, vegetable marrow Miss Jones, 'Glanseiont, box of toys Mr Caradoc Roberts, firewood Colonel Ruck. "Daily Graphic: Mrs Armstrong. Sportsman I Hotel, books and flowers Mrs Dr. John Williams, one dozen eggs and 2 lbs. butter. Llys yr Ynadon Sirol: Cyhuddiad Difrifoi yn Erbyn Gencth o Forwyn.—Dydd Sadwrn, o fiae.ii Dr. Taylor Morgan ac ynadon era ill. cyhuddwyd geneth ieuanc o'r enw Ellen Parry, morwyn yn y Prince of WaJes Hotel, Caernarfon, o ladrata lOOp o dy Jane Hughes, Cefnbach, Ebenezer. Erlynid gan yr Is- Brif-gwnstabl Harris, ond ni ddaetta yn mlaen ond a digon o dystiolaeth i gyfiawnhau cais am ohiriad yr adws. Cwnstabl 19 a adywedodd iddo, ar y dydd blaenorot. ar sail tystiolaeth a dd-erbyniodd oddiwrth Jane Hughes, fyned gyda'r Rhingyll Jones i'r Prince of Wales Hotel. Gwnaeth ymchwiliad ar fox v ga-rchares, a. ehanfyddodd ynddo y swm o 7Sp mewn aur, gyda chanfod yn un o b--rsau ei dilladau y swm ychwauegol o 2p 2s 4c. Daeth hefJ'd ar draws oriawr arian newydd, a llawer o ddilladau newyddion. CV- huddodd y tyst y garchares o fyned i mewn i dy Jane Hughes, a lladrata lOOp. Mewn atebiad, addefoad ladrata yr arian ond yr oedd yn sicrhau mai ar person ,1rall y cyflawnodd v weithred. Dywedodd yr I L-Prif-gwnst-ibl fod mwy o eiddo heb ei dda.rga.mod, a goliiriws-d yr achos. Y Cynghor Trefol.—Cyfarfu aelodau y Cynghor nos Fawrth. Gwr.ked yn hysbys gan yr Henadur \v P. Williams nad oedd yn bwriadu ail sefyll etholiad yn Tachwedd. Yr oedd wedi bed yn aelod o'r Cynghor am. 46 o flynyddoectd. Dyrcliafwyd ef i'r Faeroiiaeth yn 1898, a'r flvyddyn ddilynol cafodd ei wneud vn henadur. Y Maer, wrth, -diialiod gwasanaeth haeddianol yr Henadur Williams, mewn gwalianol gylcboedd yn y dref, a obeitliiai y buasai y gwasan- aeth liwrivr yn cael ei werthfawrogi mewn dull svl- werldol a pharluvoi. Galwyd syhv y Cynghor gan y Cyngborydd J. T. Roberts at daflen amserau C-wmni y Rheilifordd am fisoedd y o-auaf, fel yr oedd vn c.ieitiiio ar Gaernarfon a'r cvffir.iatt. Eglurodd v M: er ei fod wedi derbyn llythyr oddiwrt-h Faer Con- wy yn trafod yr un gwyn. Gofynwyd i'r Cynghor ddethol cynrychiolydd, gyda nhresenoli ei hun yn y gynluidledd yn Nghonwy dydd lau, er cymeryd i ,.s- tyriaeth amserau y gwahanol gerbydresi yn y Dy- wysogaeth. Penderfynwyd ar Mr J. Fletcher i fyned i'r gynhadledd fel cynrychiolydd y Cynghor. Helynt Gweithfaol.—-Casglodd nifer luosog o weith- wyrr i ystafell y Cynghor nos Fa.wrth a disgwylid y ceid dadl frwd ar gais Meistri De Winton and Co.. yr Union Iron Works, ain drwydded i chwythu cliwib- anogol gydag ager, gyda'r amcan o alw y dynion at eu gwaith yn y boreu ac ar adeg pry"dia,u. Yr oedd "mr-morial" fel gwrthwynebiad wedi cael ei anfon gan bobl yn byw yn yr ardal ac yn agos i'r gwaith. gyda. llyohyr i'r un penry1 oddiwrth Mr Alwynne Carter, trigiauydd arall, yr hwn yr wythnos flaeno-rol a ym- ddangosodd fel achwynydd yn erbyn goruchwylwyr y gwaith yn llys yr heddgeidwaid. Trosglwyddwyd yr achos yr adeg hono i aros nenderfyniad y Cynghor. Cyflwvnodd Mr R. Gordon Roberts "memorial'' yn ffafr v ehwibanogli, wedi ei arwyddo gan ryw dri chant 0 weithwyr, o'r rhai yr oedd oddeutu eu lianer yn weithwyr mewn gweithfeydd eraill yn y dref. Eglur odd fod Mr Stenning yn barod i gvfnewid y chwiban- ogl y cwvnid o'i phlegid am "Siren," i'r hon y gwn- ard gwrthwynebiad blaenorol. Cynygiodd Mr Ksard Davies ohiriad y mater am fis, hyd nes y byddai v partion mewn sefyllfa i egluro vn nmlwg betl: oed'l arrynt ei eisieu. Anogai Mr J. T. Roberts ar fod i'r goruchwylwyr gael eu gorchymyn i roddi esiampl o'v swn a. fwriedid ei arfer yn barhaol. Pasiwy l y ren. derfynad gyda'r awgrymiad, a derbyniwyd v pendt r- fyniad Tyda. Ileisiau cymvsgedig a --aeddiadai,. o gywilydd. Deuai y gwaeddiadau oddiwr h y gweith- 1. wyr oeddynt wedi ymgynull yn oriel y dyeitliriaid. Teimlir dyddordeb ma.wr yn vr helynt trwy y dref o ben bwy gilydd. YmddiriedoIwyr y Porthb.dd.-Dydd Mawrth cyf- arfu aelodau Ymddiriedolwyr y Porthladd, Mr J. Menzies yn y gadair. Cvn myned yn mlaen gyda'r cofnodion, galwodd y Cadeirydd sylw yr ym- ddiriedolwyr at y golled fa.wr a ddaeth i ran y Cyng- hor trwy farwolaeth Mr Robert Newton, a chynyg- iodd bleidlais o gydymdeimlad gyda'r teulu trallodus. Eiliwyd gan Mr Richard Thomas, a chariwyd y bleid- lais mewn distawrwydd. Oddiwrth ystadegau y Fin- ance Committee am Medi, y swm a dderbyniwyd fel "harbour dues a r rhenti ydoedd 217o, i'w gydmaru a 281p yn y mis cyferbvniol y fiwydclyr- flaenorol. Yr oedd yn yr ariandy weddill (balance) 0 29281). Allforiwyd o lechi vn ystod mis Awst 6771 o dynelli. Ilai-o 1569 i'w gydmaru ag Awst v flwyddyn flaen- orol. Sytwodd y Cadeirydd fod y lleilsad yn y fr.s- nnch lechi i'r Cynghor yn fater difrifol. Gwnaed yn hysbys gan Mr Bowen Jones fod v gwelliantau ar v ceulanau yn Abrrmaw wedi eu cwblhau. Ysgrifen- odd Mr Charles H. Rees, cyfreithiwr, ar ran llawer o foneddigion, dros y rhai yr oedd yn gweithredu, yn gofyn a fuasai v Cynghor yn cosod darn o dir oddeutu 2000 o latheni, darn o'r cei newydd, fel c^r-ref i "steam laundry" a "sea wa.ter baths." Adgoffhai y Cadeirydd y cyfarfod o'r nenderfyniad y daeth v Cynghor iddo amser yn ol: nad oedd i osod y rhan hwnw o'u heiddo heblaw i weithfeydd fuasai yn dwyn i'r ymddiriedolwyi: swm o dues rhagorol yn fiynyddol. Ymddiriedwyd penderfynu y cais i'r Pwyllgor Gweitli- iol. Mewn cydgord a'r rhybudd a roddwyd, cynvg- iwyd y penderfyniad canlynol gan Mr Charles A. Jones :—That no member of the Trust shall take part in any discussion of any matter if he be interested directly or indirectly in it, and he shall not be pre- sent when such discussion takes place.' Eglurodd y Cadeirydd ei gynygiad yn fanwl. Gofynwyd iddo gan Mr John Davies a oedd yn ^ojvgu rhwymo cynrych- iolwyr cyfreithiol y boreddigion hyny hefyd ? Mr Jones Yn sicr. E;Iivvvd I cyliyr,;ad. Cynygiodd Mr Uovd Carter wrthwynebiad pendant, a sylwodd ei fod yn mawr ofidio g-rm.int :t neb fod personoUaeth yn cael e: lusgo i'r CjTighor a'r cyfarfodydd. Credai eu bod yn perthyn i gyhuddiadau a ddygitl gan ber- sonau yn erbyn perora-,i eraill vn teimlo dyddordeb mewn pethau craill, yr oedd rhaid iddynt amddirfyn eu hunain. Credai fod y o on derfvniad yn un nad oedd ei eisieu, ac na buasai modd ei weithio allan: yr oedd y mesur Seneddol gvda chontractio allan yn ddigon i cyfarfod angenrheidiau yr achos. Eiliwyd •ran Mr John Pritchard. Credai v Meistri Edward H. Own a, Norma.n Davies fod v cvnygiad yn rhy ysgubol. Sylwodd v Cadeirydd fod ei deimladaK ef i raddau h el aeth gyda'r cvnyciad. Yr yd02dd lawer; gwaith wedi rboddi poen iddo trwy wekd pethau personol yn cael eu trafod yn mhresenoldeb pobl oedd- ynt yn teimlo dyddordeb iddynt. Credai y gallesid rboddi y mater yn iawn yn y dyfadol-iim ond i'r aelodau o'u synwyr cylfredin eu hunain ymneillduo o'r j neua-dd pan y byddai materion o ddvddordeb iddynt yn cael eu trafod. Anogai Mr Richard Thomas ar fod iddynt adael personoliaeth gartref. Collwyd v 1 cynygiad. Gwnaeth y Cadeirydd yn. hysbys fod yn rhaid deall fod aelodau o'r Ymddiriedolwyr, a chiui- ddynt faterion yn y rhai y teimlant ddyddorueb, i ddod a hwy yn mltten o flaen y Cynghor yn y ffordd arferol yn y dyfodol.
CRICCIETH. !
CRICCIETH. Cymanfa Ddirwestol Lleyn ac Eifionydd.Cynhal- iwyd y gvnhadledd flynyddol ddydd IiLu, dan lywydd- iaeth y Parch W. R-oss Hughes, Borthygest, Porth- madog, yr hwn a. gyfeiriodd at waith y flwyddvn, gan sylwi nas gallai v pwyllgor ymffrostio fod eu gwaith wedi bod yn orchestol. Elfen newydd a thra llwydd- ianus oedd y pregethau dirwestol draddodwya ar hyd a lied y wlaa.—Rhoddodd Mr R. Roberts (Llew Glas) groesaw caJonog i'r gynhadledd i Griccieth. Sylwodd nad oedd yno ryw lawer o feddwi cvhoeddus. ac .Ù1 cymeryd yn gyffredinol yr oedd gwyr ieuainc y lie yn fechgyn sobr, ond ofnai nas eellid dweyd yr un peth am bobl mewn oeci.-Aettoddodd j^trysorydd (Dr. Rowlands, Llanaelhaiarn) fod y gymdeithas allan o ddyled gydag ychydig weddill mewn Haw, a sylwodd fod capel y Tabsrnacl (Porthmadog) wedi cyfranu vn anrhydeddus. Condemniodd v trysorydd sylwadau isel-wael o eiddo pa.pyr Radicaluidd o Gaernarfon part-hed ymddygiad dirwestwyr. a chyfeiriodd at hunan-aberthiad lluaws o honynt. Pan ddaethpwyd at y mater o benodi lie y gynhadledd r.esaf, nid oedd neb yn gofvn am dani, ac ar gynygiad Mr William George," yn cael ei eilio gan Dr. Rowlands, gadawyd i'r pwyllgor awgrymu lie. Cwynai Dr. William Jones Morris nad oedd digon o gyhoeddusrwydd vn cael ei roddi i'r cynhadleddau hyn, ac fe ddylid gwario ychydig mwy ar hysbysebu.—Ystyriai y Parch John Owen. M.A.. mrli un rhcswm nad oedd y cynhadledd- au hyn yn boblogaidd oedd fod gormod o ddarHen papyra-u ynddynt. Yr oedd hyn wedi ei gyme.ryd oddiar y Saeson. ond irid oedd v Cymr,- wedi cymeryd at v dull o gvbl.-Ynt darllenodd Mr William George bapyr ar "Y syniad o ddewisiad lleol," ac ar gynygiad Mr D. R. Daniel, vn cael ei eilio gan Dr. Wm. Jones Morris, ;1, sylwadau pellach gan Dr. Row- lands a Mr R. G. Humphreys (R. o Fadog). pasiwyd i anog arweinwyr dirwestcl vn mhob ardal i wnend pob ymdrech yn eu gallu tuaer at oleuo y wlad mewn perthvnas i'r pwysigrwvdd o fod y bobl eu hunain yn cael llais. yn llywodraethiad v fasna'-h --Yn nghyfarfod v prydnawn dev/'swvd Mr T. E. (Griffith (Beren) yn llywvdd am y flwyddyn nesaf, Mrs Jones (Ceridwen Peris) yn ysgrifenyddes, a Dr. Rowlands yn drysorydd.—Darllenwyd napvr ar "Agweddau cyf- reithiol gwrthwynebu taf irnau," gan Mr Evan R. Davies, clerc trefol Pwllheli, ac ar gynygiad Mr Rich- ard Lloyd, Porthmadog, yn cad ei cilio gan Mi- Henry Jones. Brynkir. pasiwvd fod Tr gymaiifa wneud ei goreu i gario allan r-wgrymiadau v papyr. ■ Cafwyd svlwadau gan v Parchn. Parri Huws. D. E. Jenkins, Ivor Jones. Mr R. G. Humphreys, etc.— Wedi hyny cafwyd papvr ar "Dyledswyddau yr eg- lwvsi i ddvsgu egwvddorion dirwestol i r plart.' fan v Parch H. Ivor Jones, i'r hwn y talwyd diolch.— Ar gynygiad y Parch J. R. W illiams, yn cael ei eilio gan v llywydd, pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a phriod a theulu y diwedda.r Mr Tliomas Gee.
FFESTINIOG A'R CYLCH.
FFESTINIOG A'R CYLCH. [Oddiwrth Ein Gohebydd Arbenig.] Ymweliad Miss Rosina Davies.—Bu yr Efengyles boblogaidd hon yn pregethu bob nos ar hyd yr wytli- nos yn nghapel Ca,rmel (A.), Tanyzrisiaü, a chvrch- odd tyrfaoedd ma,wrion i wrandaw ami. Y mae Miss Davies yn arferol a chael ca,peli llawnion bob amser y bydd yn yr tirdal hon. Marw yn Sydyn.—Tua thri o'r gloch pryanawn ddydd Iau, cafwyd Mrs Hannah Hughes, Peniel, Bethania, wedi syrthio mwn "fit" vn nghefn y ty wrth fwydo yr ieir. Galwyd Dr. Jones ar unwaith, ond cafwyd fod y bywyd wedi ymadael cyn iddo gyrhaedd. Yr oedd MrsHughes yn Fourcrossees vch- ydig oriau cynt, a thaflwyd yr ardal i fraw \rrth glvwed am ei niharwolaeth. Cymdeithamu Gwyr Ieuainc y Llan.- Y^ mae y (Twvr ieuainc cysylltiol a'r gwahanol addoldai wedi tynu allan eu rhagleni at. dymor y gauaf, a nos Iau. yn nghapel Engedi. traddodwyd darlith iddynt oil niewn undeb a'u gilvdd, ar "Gristionogaeth a Llafur, gan y Parch David Pughe 'W.). Cafwyd ymarin- iaeth feistrolgar ar y testyn, a bydd cofio egwyddorion sylfaenol llafur a Chrisl-ionogaeth yn gynorthwy mawr i'r ¡¿wyr ieuainc oedd yn gwrandaw er el gwneud yn well gweithwyr ac vn well crefyddwvr. Cadeiriwyd gan y Parch Thomas Lloyd (M.C.). Prawf Cwn Defaid. Dydd Sadwrn, yn Kghae y Bel, cafwyd prawf nodedig o ddJ-ddorol ar gwn defaid er gweled eu medrusrwydd -da, chasglu defaid a'u corlonu mewn ychvdig o amser. Bnwvd trwy y dydd gyda!r gwaith, gan fod cynifer o gwn wedi dyfnd i'r maes. Yn y dosb:irth eyntaf cvstadleuodd k. ac aeth. y wobr gyntaf o bum' gini a thlws i J. Bancroft, Scout Moor, Bury yr ail wo-br o dair gini i W. Jones, Ty Nant, Llwyn, Corwen y drydedd wobr o gini i David Jones, Caefadog, Qipel Celyn, Bala; a'r bedwaredd wobr o haner gini i'r un un. Yn yr ail ddosbarth cvstadleuodd 25. ac aeth y wobr flaenaf o ddwy gini i Joseph Moses, Milnthorpe. Westmore- land; yr ail wobr o gini i Griffith Jones, Liwvn- ddwyfog, Chwilog; y drydedd i David Jones, Tv'n- griolen. Trawsfynydd a'r bodwaredd i John Ellis, Wremol. Llandderfel. Am y ei defaid goreu 1, R. Prycc Williams, Manod Hotel, Blaenau Ffestiniog 2, David Roberts, Penmachno 3. John Davies, Pen- lan, Ffestiniog. Am yr ast ddefaid oreu 1. John Hughes, Woodville Grove. Llandudno 2. David Roberts, Penmachno; 3, Hugh Edwards, Blaenau Ffestiniog. Yr Eisteddfod Genedlaethol.—Ofarfu Pwyllgor Gweithiol yr Eisteddfod, nos Wener, o dan lywydd- iaeth Mr Owen Jones, Pantyrhedydd, ac wedi cael adroddiad gaii Mr H. Ariander Hughes, yr ysgrifen- yddcyffredinol, am yrymgais wnaed i werthu cyhn- soddiadau cerddorol, awdyri mlaen i dderbyn adrodd- iad yr is-bwyllgor otddynfc wedi eupenodi i gtrbmau yr ychydig waith oedd yn :1!hddi1i er (;au Y t'yirlion, etc. Nid oedd y rhai hyny wedi cyfarfod, ond y Pwydlgor Arianol, ac nid cedd gan hwnw adroadiad gj'dwyno yn mhellach nag ar fater cydnabod y swvddogion. Cafwyd adroddia,d. manwl lawn ar v mater hwnw gan y Cadeirydd, Mr 0. Jones. Eglur- odd y llineliau a fabwysiadwyd, a r rhesymau o«dd ga.n y pwyllgor wrth gymervd y cwrs a wnaethant. Teimlwyd fod ysgrifenyddion y gwahanol bwyllgorau 11 if 11 wedi gwneud gwaith dirfawr, a chytlwynid iddynt ddiolch gwresocaf y pwyllgor ond wTth feddwl am eu cydnabod yn arianol, ystyriwyd nad ellid myned yn mhellach nag estyn cyclnabvddiaeth i r ysgrifenydd cyflfredinol, a chan i dri yn arbenig ei gynorthwyo ef -dau fel ysgrifenyddion mygedol, ac un wedi gwneud y gwaith yn ystod cystudd Mr Hughe.1,—ystyrid y dylid eu cydnabod hwynt gvda Mr Hughes. Cofid mai nid tal olygid i hyn fod, ond cydnabyddiaeth. I Mr H. Ariander Hughes awgrymid rhoddi 70p, Mr R. 0. Davies 25n. Mr R. H. Hughes (Cynfoel) a Mr W. E. Alltweu Williams v Ailtwen) 12p 10s yr un yn gwneud y cyfanswm o 120p. Wedi cryn siarad, pasiwyd1 i godi y swm i Mr Davies i 50p. Mr J. Parry Jones a sylwodd fod canmoliaeth cyffredinol i'r pwyllgor am holl drefniadau yr wyI, ac os oedd briodol iddo, yr oedd yn teimlo yn awyddus i ond datgan ei deimlad diolchus i bawb weichiodd mor vmroddol o'r dechreu i'r diwedd. Corph i--wo(iraet!lol yr Ysgol Sirol.—Cyfarfu rheolwyr yr ysgoI, o dan lywyddiaeth Mr E. P. Jones, Y.H., ddydd Mawrth. a daeth nifer claa yn nghyd. Hysbysodd y Clerc fod diogelwch am lil o bunau at godi yr ysgol newydd wedi ei gael: yn ol iel y gofynid gan y Dirjjrw^'wyr Elusenol, a phasiwyd i anion at glerc Bwrdd y Llywodraethwvr Sirol yn nghylch hyny, gydag anfon v "contract" adeiladu iddo i gael ei arwyddo, er mwyn dechreu y gwaith ar unwaith. Derbyniwyd gwybodaetli am lwyddiant Edward Hughes yn Nglioleg Bangor ac wedi gwneud_ cvf- eiriadau caredig at hyny, pasiwyd i longyfaroh Mr Dodd, y prifathraw, a'i gynorthwywyr yn ngwyneb v llwyddiant hwn o eiddo eu disgybl. Cafwyd ad- roddiad y Bwrdd Canolog ar waith yr ysgol, a gohir- i-svyd trafodacth. arno lyd y cfarfod nesaf. Rhodd- wvd vsgoloriaeth i'r rhai ca'dvnol :—A. Jones, Evan O: Williams, Gwladvs M. Morr-ls. Griffith M. Wil- liams, D. Williams. W. A. Evans. Maria Hovenden, ac Evan Roberts. Hefyd, adnewyddwyd ysgoloriaeth D. P. Roberts. Pvhoddwyd "bursai-ies" i'r rhai ca.n- lynol-Kate Owen, Trawsfvnydd Evan Roberts, ,1, D. P. Roberts, Maentwrog 0. Gwilym. Jones, ac Evan Jones. Penrhyndeudraeth. Bu achos Mr L. H. Burvenich, un o a.thrawon cynorthwyol yr o dan gyIw y rheolwyr. Cafwyd trafodaeth hir aT y mater poenns, a pltaalwyd mai dcet-hach. yn ngwyneb yr amgjdchiadau, OfYll i Mr Bui-venic-h vmddiswyddo, oblegid yr anghydwelediad yn yr ysgol rhvngddo a.ï ddosoarth. Cor Undebol Btaenccu Ffestiniog.—-Daeth aelodau y cor at eu gilydd er penderfynu beth i'w wneud jn y dyfodol, a pheth a wneid a'r arian (can' punt) oedd ganddynt yn yr ariandy mewn canlyniad i'w buddug- oiiaethau mewn cvstadleuon v blynvddoedd basiodd. Wedi trafodaeth bwyllog am "iyn amser, pas'wyd i roddi dcr swllt yr un i bob aelod o'r cor, ucain punt at brynu oriawr i'r arweinydd (Mr Cadwaladr Ro- berts), a'r gweddill i'w gadael yn yr ariandy yn drvsorfa wrth gefn y cor. Penderfynwyd yn mhell- aeh fod y cor yn vmgymervd a dysgu "The Sons of Miriam" (Schubert). Llawen cenym ohei-wydd v penderfyniad hwn o eiddo y cor i ddvsgu darn mor odidog. Dechreu odd Mr Cadwaladr Roberts gyda'r cor. elwid y pryd hwnw yn "Gor Tanygrisiay,' vn 1873, pum' inlynedd a'r hug- in yn ol; a? ar ol gyrfa lwyddianus mewricy8ta-dleuaethauEisteddfodol,newid- iwyd yr enw i "Gor Undebol Blaenau Ffestiniog," ga,n ychwanegu at rif ei aelodau. Ac megis y bu gyrfa, "Cor Tanygrisiau" yn llwyddiauus, felly Tiefyd y "Cor Undebol" mewn Eisteddfodau mwy. Coron ar ei waith fu, dysgu, mor feistroigar, y darnau dclad- ganodd yn yr Eisteddfod Genedlaethol fel "Cor Mawr yr Eisteddfod." Gorehest heb ei fath a wnaeth vn yr wyl fawr, ac aeth ei glodydd yn mhell ac agos. Boed rhwyddineb a llwyddiant eto g-da dysgu "Can Miriam," ac arhosed y goron yn hir ar ben yr ar- weinydd poblogaidd Ci gor enwog. AmrywioI.-Ca.iodd plant capd y Tabernacl (!- C.) wledd o de ddydd Sadwrn, a chyflwynwyd rhoddion o afalau gan Dr. Evans, Llysmeddyg.—Bu farw I Catherine Pierce, Penmachno, gorniwyd gan fuwch ychydig ddyddiau yn ol. Yr 00eld yn 62 mlwydd oed. —Cafodd Ted Williams, Penrhyn, gyngherdd llwydd- danus er ei gynorthw5ro i fyned "n mlaen gyda cherdd- oriaeth.—Y Parch Richard Roberts. Casnewydd, mab y Parch D. Roberts, Rhiw, benodwyd yn ysgrifenydd !t cyfrinaohol Dr. T. C. Edwards, Bala, Y mae swydd- fa. llys y manddyledion wedi ei symud i hen swydd- feydd y CHmghor Dinesig yn y neuadd.
LLANDDONA. |
LLANDDONA. Gwyl y Cynhauaf.—Cynhaliwyd yr wyl hon vma. cleni dan amgylchiadau hynod ffafriol, ar y dyddiau MawTth a Mercher. os Fawrth darllenwyd y gwas-! anaeth hwyrol gan y Parch Canon Trevor, rheithor j Machynlleth, a'r gynulleidfa -n uno yn galonog yn yr oil; a thraddodwyd pregeth werthfawr gan y Parch I M. Griffith-, ficer Llangoed. Dydd Mercher, am ddeg o'r gloch, pregethwyd gan y Parch R. Jones, Pen-1 traeth, am ddau o'r gloch y prydnawn gan y Parch Canon Trevor; ac am saith o'r gloch yn yr hwvr gan y Parch R. Jones, eilwaith. Arweimwyd v cyn- ulleidfaoedd yn eu defosiynau ar hyd y dydd gan v Parchn. Canon Trevor ac E. Evans (rlieithor LIrm- sadwrn). Mr Richard Roberts, organydd yr eglwys, a arweiniodd gerddoriaeth y cysegr yn ddeheuig ar yr organ a'r cor yn cymcryd eu rhan yn galonog yn yr unrhyw, a'r bobl mewn hwyl yn molianu. Add- urnwyd y ty gweddi yn hynocl o ddestius a syml gan Mrs a.'r Misses Jones, y Rectorv. gyda blodau a byth- j olwyrddion, vn beriaf a anfonwyd vn garedig ,<T!in yr Arglwyddes Magdalen Bulkelev a, Mrs Griffith (Piccr-1 dy. Llangoed). ac eraill. Heblaw v dyeitliriaid a nodwyd. gwelsom hefyd yn breser.ol Mr Walter a'r 1 Misses Williams,Trecasteli,etc. Cyflwvnid yr offrjTnau j a gvmerwyd vn ystod yr wyl at Gronfa. Y.sbytty Mon ac Arfon yn Maniror, a/r A. C.S. C'afv/yd hin ddv- I munol. a phob pith arall vr mi modd. fel ag i wneud yr ""7d yn un o'r rhai mrcvaf dymunol a ga.fwyd yma. erloed.
PENRHYNDEUDRAETH. j
PENRHYNDEUDRAETH. BWRDD Y GWARCHEIIJWAID. Cynhaliwyd y cyfarfod pythefnosol ddydd Mawrth, Mr John Jones, Y.H. (Ynysfor), yn llywyddu, a 1\11', Owen Jones yn llenwi yr is-gadair. CAIS YR HEDDWAS. Anfonodd yr Heddwas J. M. Jones, Peiii-livndeu- draeth, i ddweyd ei fod yn cael ei gyfarwyddo gan y, Prif-gwnstabl (Major Best) i ofyn am 3p 10s yn v. flwyddyn am weithredu fel swyddog elusen cynort i- wyol.—Mr Owen Jones a ddywedodd ei fod ef dan yr argraph fod y swyddog yn cael ei dalu, ac yr oedd yn ymddangos mai ef oedd yr unig swyddog yn y sir heb dal. Yr oeddynt yn talu 7p yn Nolgellau a. 5p yn y Bala, ac yn sicr yr oedd y Penrhyn yn fwy pwys- ig na'r Bala.—Dywedodd y Cadeirydd fod hyn wedi! codi mewn canlyniad i ymddiddan fu rhyngddo ef a'r Prif-gwnstabl.—Awgn?mai Mr Jolm Thomas eu bod; yn talu yn ogymaint ag fod lleoedd eraill yn gwneud byny.-Y Cadeirydd a, sylwodd os y telid yn awr v byddai cais yn cael ei wneud gan sir Uaernarfon.- i Daliai Mr Owen Jones y dylent drin yr achos ar ei. deilyngdod.—Y Cadeirydd a ddvwedodd ei fod ef yn erbyn talu dim fel hyn ar unwaith ac heb ystynaeth pellach, ac awgrymai ef fod i aelodau Pwyllgor yr Heddgeidwaid ddyfod a'r mater perbroii yn y cyfarfod ne.af o'r pwyllgor.—-Cynygiodd Mr E. Bowen Jones fod y mater yn cael ei ohirio rves v caent weled a oedd yn rhan o ddyledswydd vr heddgeidwaid i gvf-1 lawni y gwaith ai peidio yn ddi-dal.—l'idiwj'd gan Mr Powell.—-Mr Owen Jones Y mae yn annheg iawn.— Mr E, Bowen Jones: Gadewch i ni gaei barn v Pwydlgor Heddgeidwadol. Mr Owen Jones: Mae hwnw wedi ei ddatgan pan y maent yn talu mewn parthau eraill o'r sir. Yr wyf yn meddwl ein bod yn ymddwyn yn iselwael iawn tuagat v swyddog.— Mr E. Bowen Jones Nid Avyf fi yn meddwl hyny.— Mr Powell: Na finau. Cynygiodd Mr Owen J,<Jnes: yn ffurfiol fod iddynt dalu y swm oiynid.Nlr Thomas a eiliodd.-Fel gwelliant cynygiodd Mr E. Bowen Jones, ac eiliodd y Parch D. Owen, fod idd- ynt gyfeirio v mater i Bwylleror yr Heddgeidwaid.— pasiwyd y gwelliant gan wyth yn erbyn pedwar. YR AMCANGYFRIF. Cyfanswm yr amcangyfrif vdoedd 4521p. (5alwad! sir Gaernarfon ydoedd o gle yn y bunt i 91-c yn v bunt, ac o 11-21c i Is yn y bunt o sir Feirionydd, vj lheswm dros y gwabaniaeth ydoedd foil treth sirol Meirionydd yn l|c yn y bunt vn fwy nag eiddo sir Gaernarfon.—'Sylwodd y Cadeirydd fod y gwerth trethiadol wedi cynyddu, ac vr oedd v dreth yn ltai o dd^y geiniog yn y bunt na'r haner blwyddyn blaen- i orol.—-Mr Owen Jones a ddvwedodd hefyd fod gan-! ddynt weddill mewn Haw o 2230p, ac yr oedd <sl2p o leihad yn nghyfrif y eynortlnvy. Y GYNHADLEDD YN MAXGOR. Hysbysodd y Cadeirydd ei fod ef a.'r clerc (Mr Flio-S. Roberts) wedi talu yrnweliad a'r synbadledd yn Mangor, a. chyfeiriodd at y pynciau drafodwyd yno, ac ar gynysriad Mr Morgan Jo-nes pasiwyd dioich i'r; cadeirydd a'r clerc am fyned i'r gynhadledd. AIL DRETHIANT. Cyfeiriwyd llyi.hyr o undeb y Drefncwvdd yn gofvn am ail brisio rheililordd y Cambrian i Bwyllgor y Trethiant. AMRYWIOL. Pasiwyd i dalu 4p 10s am gadw dau bleutyn yn St. Mark's Home, Caernarfon, am chwartar.—Ail benod- wyd. a hyny yn unfrydol. Mr David Jones i fod yn "stock-taker" am y flwyddyn.
------;PORTHMADOG. j
PORTHMADOG. Syrthio Oddiar Ol-,vv-.qf arch. -Dyd(i Mercher, fel yr oedd bachgen ieuanc or enw Parkins, yn ngwasanaeth Mr J. Bryant, yn olwyno ar hyd ffordd Beddgelert, syrthiodd oddiar ei feisicl gan achosi niwed i'w glun. Gweinyddwyd arno gan Dr. Walter Williams. Damwaint.-Prydnavi-i ddydd Mawrth cyfarfydd- odd dyn ieuanc o'r enw Edward Roberts, o Benmorfa, oedd yn ngwasanaeth Mr Robert Hughes, Cambrian Mill, a damwain ddifrifol. Trwy ryw fodd neu gil- ydd methodd gael gafael yn y rhaif o'r tu allan i'r felin a ddefnyddir i godi a gollwng sacliau, a syrth- iodd i lawr bellder o oddeutu pymtheg troedfedd, ga.n dderbyn niweidiau arswydus i'w wyneb, ei fraicli, ei arddwrn, a'i benlin a phan codAvyd ef yr oedd yn an- ymwybodol. Cvrchwyd meddvg yn ddioed, a daetli Dr. Walter Williams yn fuan iw gymhorth. Bu I mewn eyflwr drwg am ysbaid, ond da genym ddweyd ei fod wedi troi ar wella. i
PRENTEG (Ger Tremadog).
PRENTEG (Ger Tremadog). Cyfarfod Diolchgarwch.—Cynhaliwyd yr wyl ddiolchgarwch. eleni yn Eglwys Genhadol Llanon, Prenteg, ddyddiau LInn a Mawrth, y 3ydd a'r 4ydd o'r mis hwn. Am saith yn yr hwyr, darllenwyd gwasanaeth gan y Parch B. Evans Jones, B.A., curad > Penmorfa, a pliregethodd y Parch T. Lleehyd Jones, I B.A., Ffestiniog. Boreu Mawrth, am 10.30, gwas- anaeth y Cymun a phregeth. Gweinyddwyd y lym- un Bendigaid gan y Parch W. E. Jones, rheithor Pen- morfa a Plirenteg, a p'nregethwyd gan v Parch T. LI. Jones. Am 2.30 v prydnawn, in ton iwyd y litani gan y Parch B. J. Evans, a. chanwvd yr atebiadau gan y gynulleidfa, a phregethwyd can y Parch D. Collwyn Morgan. Am saith yn yr hwyr, darllen- wyd y gwasanaeth gan y Parch T. Llechyd Jones, a phregethodd y Parch D. Collwyn Morgan drachefn. Yr ydoedd y canu vn rhagorol, o dan ar- weiniad Mr Joseph Jones, v "lay deacon,' yr liwn hefyd oedd yn rhoddi yr emynau allan. Chwareuwyd gan Mr J. H. Griffith, drwy ^■r oil o'r gwasanaethau. Yr ydoedd yr eglwys yn orlawn, yn enwedig y nos, llawer yn methu dod i mewn. Tystiolaeth pawb a fu yno oedd, na cluted cyfarfodydd mwy llewyrchus yn y gwasanaethau. y pregethau, a'r canu nag eleni. Diamau fod hyny yn ffrwyth llafur diflino y "lay y reader" gweithgar. Yr oedd'y casgliadau at Gym- deithas Gartrefol (Church Extension Society) yr esgobaeth.—Goliebydd.
^PWLLHELI.
^PWLLHELI. Ei Chael Wedi Marw.—Achoswyd braw mawr^drwy y dref ddydd Llun pan y gwnaed yn hysbys fod Mrs Davies, Ala-road, mam y Parch Owen Davies, D.D.. Caernarfon, wedi ei chael yn farw yn y ty. Ni wel- wyd hi er ddydd S;<d.wrn, a bernid ei bod wedi marw ers nos "Sadwrn. Yr oedd yn hyw ar ei phen ei hun, a. chan fod y cymvdogion yn bryderus yn ei chylcli. awd i wneud ymchwiliad prydnawn ddydd LIun, a,. chafwyd hi yn y ty yn fary. Yr oedd yr 3-niadawedig yn 84Mnmtwydd oed. Cynhaliwyd trengholiad ar y corph ddydd Maw-rth, gerbron Dr. Hunter Hughes a nifer o reithwyr, pan y dychwelwyd rheithfarn o "Cafwyd wwii marw." BWRDD Y GWAR-CHEIDWAI-D. Cynhaliwyd y cyfarfod misol ddydd Mercher. Mr J. T. Jones yn llywyddu, a Dr. Thomas yn llenwi yr is-gadair. Y CYFRIFON. Dygwyd gerbron grynhodeb argraphedig o'r c"f- rifon, etc., am y flwyddyn, a gwnaed sylwadau ai y cyfryw gan Mr T. E. Griffith, yr hwn a ddywedodd fod 109 o dlodion dros 80 mlwvdd oed. a chwech'dros 90.—Teimlid nad oedd modd i'r aelodau fyned drwy yr adroddiad heddyw, ac ar gynygiad Dr. Thomas, yn cael ei eilio gan Mr D. S. Davies, pasiwyd i ohirio ystynaeth pellach y materion a gyfodent oddiar yr adroddiad. Y GALWADAU. Hysbysodd Mr Owen Evans fod y bedwaredd alwad wedi ei thalu gan yr holl blwvfydd., odaigerth Meli- teyrn, a phasiwyd i gymeryd gwys allan, os nil. t-helid, rhagllaw. GYNHADLEDD DEDDF Y TLODION. Rhoddodd v Cadeirydd adroddiad o'r gweithrediad- au yn Mangor, a chyfeiriodd at y pynciau a drafod- wyd arnynt yno.-Ar gynygiad Mr J. G. Jones, yn cacl ei eilio gan Mr Hugh Williams, talwyd diolch i'r cadeirydd am ei sylwadau.. J PIBELLAU DWFR. Yr ccdd Dr. Thomas wedi rhoddi rhybudd v byddai iddo gynyg eu bod yn diddyrnu y p3nderfyniad_bas- iwyd i bwrcasu "galvanised pipes," ac fod iddynt brynu pibellau plwm v. c(li eu gorchuddio a "tin" yn en lie. Heddyw daeth a'i gvnygiad yn mlaen. ac eiliwyd ef gan Mr John Jones,-Cynygiodd Mr R. Roberts (LIew Glas) fed iddynt sefyll at eu pender- fvniad I)! lienorol. -E; li,yd gan Mr John Williams.— Pleidiai Mr Samuel Roberts vn gryf gynygiad Dr. Thomas, a chafwyd dadi lied faith. Mri D. S. Davies, Griffith Jones, J. F. Roberts, T. E. Griffith, ac eraill yn. cymeryd rha.n yn y drafodaeth.—Yn ddilynol pas- iwyd gwelliant Llew Glas gan 17 yn erbyn saith.— Cvnygiodd Mr J. T. Rees. fel fwelliant i hwn, fod pibellau presenol yn cael eu glanhau, os yn werth i wneud hyny iddynt.—Collwyd v gwelliant gan bed- war vn erbyn 18 dros y cynygiad gwreiddiol, a phen- oclwyd pwyllgor i gario alliut v gwaith yn ol y pen- y derfyniad basiwyd dro yn ol. CASGLYDD I'R GWfARCHEIDWrAID. Yr oedd Mr R. O. Jones (y clerc) wedi rhoddi rhv- budd y byddai ef yn taiiu y swydd hon yn agorcd, ac heddyw daeth y mater gerbron i'w b(,iiderf Dywedodd Mr Owen Evans: ei fod ef yn dymnno cvnyg fod iddynt ofyn i Mr Jones barhau yn y swydd fel casglydd.—Eglurodd y Cadeirydd mai Mr Jones ei hun oedd wedi dyfod a'r mater yn mlaen.— Dywed- odd y Ciero fod ganddo amryw resymau dros roddi y rhodd yn ol i'r Bvv"rdd, a theimlai mai teg oedd rhoddi cytle i swyddogion yr elusen enill ychydig at eu cyflogau. Oddiar ysbryd anrhydeddus yn unig yi* cedd yn rhoddi v swydd i fvny. Gallai ddweyd ei fod wedi casglu yn ystod y pum' mlynedd swm 0 828p.—Mr J. T. Rees a sylwodd y dylent fod yn a diolch ear i'r clerc, am vmddvyn mor anrhydeddus. —Mr J." G. Jones a ddywedodd ei fod ef yn eilio Mr Owen Evans er mwyn iddynt fyned yn mlaen. Y Clerc a ddywedodd ei fod yn diolch i Mr Owen h\ an^ a Mr J. G. Jones am eu caredigrwydd. Ar yr un pryd gwcll oedd ganddo beidio sefyll, ond os gwrth- odai swvddocion yr elusen gymeryd y swydd, yna c^aerai' ef hi yn- ol ar unwaith.—Cynygiodd Mr Rees fod y swydd yn cael ei chynyg i swyddogion yr elusen am ddeg punt y cant.—Eili"\vjrd gan Mr Robert Davies. a phasiwyd yn ddiwrthwynebiad. gan i gyn- ygiad Mr Owen Evans gael ei dynu yn ol.—Cynyg- iodd Mr Griffith Jones, os 11a fyddai i'r pedwar swydd- og ynvjvmeryd a'r gwaith, fod v swydd yn myned yn ol i'r clerc.—Eiliwyd, a phleidleisiodd wyth drosto, tra. y cefnogwyd gwelliant fod y swydd qpn cael ei rhoddi i swvddogion yr elusen pe na byddai ond un o'r pedwar yn ei derbyn, gan 14 o bleidleisiau. < Galwyd y pedwar swyddog i mown, a bu iddynt gy- tuno, ac yna pasiwyd ar gynygiad Mr John Williams, yn cael ei eilio gan Mr T. E. Griffith, i benodi swvdd- ogion yr elusen yn gasglwyr yn ol deg punt y cant.
PENMORFA.
PENMORFA. Ffair Gwyl Grog.—Ar y evfan yr oedd yma. ffair lied fywiog yr anifeiliaid, yn enwedig, gwartlieg yn ymyIIIoi, yn gwerthu am brisiau da. Gatj-1 Diolchgarwch am y Cynhauaf.—Cynhaliwyd gwyl i ddiolch am y cynhauaf toreithiog eleni yn eg- lwys henafol Beuno Sant dyddiau Mawrth a. Mercher, y 27ain a'r 23ain cynfisol. Ypregethwyr oeddynt v Parchn. D. Collwyn Morgan, Llanrug, a David Richards. M.A., ficer Blaenau Ffestiniog. Ni wel- wyd y fath gynulleidfaoedd yn yr hen deml g\wr- edig hon, ers blynyddau ag oedd ynddi nos Fercher, ac yr oeddynt yn ymddangos fel trrfa. yn cadw gwyl.
------------.--_-----RHUTHYN.
RHUTHYN. Cyjiuddiad o Ladrata Defaid.—Yn Llys Ynadol y dref ucliod, dydd LIun, cyhuddwyd Edward Roberts, Ty'n-y-celyn, Derwen, yr hwn oedd wedi cael ei dr:t- ddodi i sefyU ei brawf yn v Frawdlys Chwarterol, mewn eisteddiad diweddar, o dan "writ o gorph- wys" (habeas corpus), o fod wedi ll'adrata, rhwng Ebrill laf a lai 31ain diweddar, 21 o ddefaid mamogau, 21 o wyn. 19 o ddefaid gweigion a myllt. a dau hwrdd, gwerth 29p 188 6c, eiddo John W ynne, ffermwr, Pentre, Felynwig, yn mhlwyf Gwyddelwern, Sir Fe.irionydd.-Erlynid gan Mr Edward Roberts.— Gwadai y Diffynydd, yr hwn oedd heb neb i'w am- ddiffyn, "bob gvvybodaeth am y mater.—Rhoddwyd tystiolaeth. i'r defaid gael eu colli oddiar Fynydd Hiraethog a galwyd tystion oedd wcdi gweled y carcharor yn gym nifer o ddefaid ar v ffordd rhwng Ceryg-y-drmdion a R-huthyn, am dri o r gloch yn y boreu, ar foreu yn Mai diweddaf. Cafwyd dwy-ar- bvmtheg-ar-hugain o ddefaid, fwda marc Mr Wynne 1 ar eu clufstiau, yn Bryn Mawr, Llanasa, Sir FBint a rhoddwyd tystiolaeth ddarfod i'r carcharor eu gwerthu i denant y fferm hono.—-Traddodwyd y car- charor i sefyll ei brawf ar v cyhuddiad liwn ac an- fonwyd ef i sefyll ei brawf ar ryhuddiad pellach o ladra-ta molltyn, eiddo William Winder Christepher- son, Tan-y-Waen, Clocaenog.— Rhodd-wyd tystiolaeth iddi gael ei gwerthu i John vVilliams, Coet-ia Brynford. _——————
------_---------_----------ITodion…
ITodion Henafol am Besmorfa. [Gan Alhud Eifion.] Byddai ysgolion dyddiol dan nawdd yr Eglwys yn cael eu eYIJIa.1 yn Mlienmorfa er cyn cof. Yr oedd yrysgo1 yn cael ei chynal yn llofft v Brewhouse a drws 0 honi i r fynwent. Yr oedd hen fereh yn ei chadw yn amser yr Esgob Hum- phreys tua 1672; ac un Llwyd School am flyn- yddau tua diwedd y ganrif o'r blaen. Ar ei ol ef bu y Pertli John Morris, curad (brodor o Feirion), yn ei chadw; ate yn nechreu y ganrif hon bu v Parch Michael Roberts, Pwllheli, mab John Ro- berts, Llangwm, yn ei chadw yn Eglwys Pen- morfa. Yna Mr William Jones, y Court, Cric- cieth. Yr oedd Ellis Owen, Cefnymeusydd, a Major Nanney, Gwynfryn. a John Evans, Brony- gadai'r Bach, yn ysgol Michael Roberts. Yr oedd Dewi Wynn yn yr ysgol yma pan yn 15eg oed, ac un Richard Morris, Tyddyninorthwyl, ar un- waith. Bu ymrafael rhyngddynt pan gyfansodd- odd Dewi yn ei wylltineb yr englyn canlynol: — Die Moms fradua dd;-fri—hen chwanen Yn chwenych drygioni; Y gwar cam a'r garrau ci, Y grugwth hai'ddai'i grogi. Dywedir mai hogyn lied afrosgo oedd Die Moras. Yn y ffenetr oriiewinol i Eglwys St. Beuno, Pen- rnorfa, y mae darn o bictiwr, gwraig Meredydd a-b Espan. a.b Roben, yr hon oedd fercli Morus ab John ab Meredyd-d o'r Clenenau a Rliwaed- og. Y mae y geiriau Liadin canlynol atili Orate pro Meredyt. ap Evan ap Robert et. ^Slaigcrta verch Mautiee Uxcrum egus qui hanc fene.straru fecer irnt. Yn y taken dwyxeiniol yr oedd y ffenestr gynt ond vn yr adferiad (pe adferiad hefyd) yn 1842, rhoed hi yn y pen gorllewinol, yr hwn oedd ihtrws y ]>ryd hyny, ond a gjau^yd^yn ffenestr, ac ni roddwyd ond a'haii o gan fod rhan o honi 11, wedi adfeilio. Mae'r geiriau yn gyflawn yn Wynn's "History of Gwytlyr Family" — Saith Gefndenv Saint. Dewi a Chybi achul>ant—dyn beimydd A dwyn Beixno'n waran-t; Cadfan Oynfarch carchant, Deiniol gyda Seiriol Llyma saith -eurftitli arfer—gan feudwy Gwynfydig bob amser; 0 A fyn y ma en graen grynder, A'-r saith a weles Y ser. Pa faen a feddylir ? Y miae fiynhon Sant Beuno rhwng yr eglwys a'r per tref, gerllaiw i elai a elwir Ffymhon Beuno a Ty'nyberllisn. Y mae ei fedd yn Nghlynnog, lw bu yn Abad tua'r tlwyddyn 616 O.C. Dywedir yn "Po^yj-s Fatdog," tudaJ 292, cyf. 11, fod o diam y ffenestr ddwyreinrol i Eglwys Sant Beuno hen fedd i'r Lloyd, a adnabyddir wrth yr enw Bedel y Tywysog. Ychydig o'r Uythyenuu sydd yri ddarllenadwy, a'i ddydtliad yn 1322. Oeir y cofnodi uchod yn y*r eglwys uc-hod, A.D. 1607. Catherine Williams, am Felin a Phvsgodfa Aberdwyfor a Ffriddlwyd, 4p 2s; Syr William Maurice Wright, dros Dre'rgest, lOp William Maurice, ieu., dros Bentref y Gest, lOp; William Bold am Bysgodfa Ystuimllyn ac Aberglaslvn, lCp. Mae'n debygol fod y Goron yrl gosod y denantiaeth uchod i'r brodorion oedd yn trigianu'r ardal. 0
Advertising
ALLTUDDYCH Y GELY 3ICH CORPH YN YN EERTJV APIIIOHTD A I BLOOD# ^^CAINST Y iiAli Hughes's BJoocl Pills Yn Brasau a Thuro y Gwaed, yn Cryfhau a Rheoleiddio yr Ystymosr, yn Gosod yr Afu mewn Cywair a Ohyliwr i weithio, yn Cynhyrfu iachuscl Weithred iad yr Arenan, yn Cadarnhau y Nerves, yn Cymhell IuiSa,u iaohusol o'r Bile, yn oiirio y Croen ° bob nam, yn Rheo eiddic y Coluddion, ac yn dwyn blodau Icchyd i'r Gruddinu. Y MAE Yn Atal a Jachau J y Scurry, Croen Doriadau, Corn- § wyf on, Kczorna, Scrofula, Erysipelas HUGHES'S I fy JV&st-, Pen-Boen, Afu ddrwg, Rhwymcdd,G-wendid. Nerves, Blinder >"Ynie>>yddo!, Isolder Ysbryd, y Piles, BLOOD Cw-g-^lhiant, Anhwyldeb yr Arenau Dilryg Traul(! ndigestioD Bi.ionM;e.?s, Cefn- ocn. PILLS J SYLWCH AR Y TRADE MARK HWN SEF LLUN Y GALOr AR DOB BLWCH HEB HWN TWYLL YDYW. 1 WYK A Y mae y Pills hyn yn I GWRAGICDB Gyfaddas ac Anminisiadwy i MEIBION A J MERCHED. Y maent yniachau ar oli bob peth ArallFethu. Heb Oedi Dacfonwch am flwch o HUGHES'S BLOOD PILLS Gwerthir hwy gan bob Chemist a Gwerthwyr Patent Medicines am la l-d, 2s ild, a 4s 6d, neu danfoner eu gwerth mewn stamps neu P.O. i'r Gwneuthurwr JACOB HUGHES, Manufacturing Chemist, Penarth, Cardiif. American Agency :— R. D. WILLIAMS, Chemist, Plymouth, Penn. BALM T ELI AT POB CLWYF 1 GOMER'S BALM a Iacha Glwyfau ar y Traed Cluniau, Pen, Gwddf, Erye. ipolas, Manati Ididiosf, » Diroenedd, Cornwydon Crawnl yd. GOMER'8 BAI.M a Tacha Bronau a Pen Bronaii —— Dolurus, Pi es, Traed Chwye- edig, Toriadau allan, Orach yn Mhenau a Gwyneb&u Plant, Llygriadau a Llosgiadau yn mhob rhan o'r Corph. GOMER'S BALM a Tacha Ddwylaw Toriadol, Corph. Llygaid ac Amrantau Dolurne, Crafu Scurvy, Gwvnegon, Cymalau Poenus, Chwydd- ) iadau, Tarwden, Malaethau, &c. y mae GOMP.R'S BALM yn hynod effeitfciol at bob math o Glefydau allanol y Corph. — Rhodder prawf arno. Ar werth gan bob Chemist a gwerthwyr Patent Medicine, am Is He y 'olweh, neu danfoner eugwertfe mewn Stamps at j Darganfyddwr— JACOB HUGHES, MANUFACTURING CHEMIST, PENARTH, CARDIFF. .-8¿.' IMPORTANT TO ADVERTISERS. Y "CL0R1ANYDD," -OFFICES;- Bridge Street, Llangefni. TH CLORIANYDD IS a WELSH NEWSPAPER d&votedto the esta of A'jritiCa LAKGB^ I OIL'CULATIOIM any Paper of the kioå AMONGST all O'AS&EH IN ADSLEEEY & Carnarvonshire THE "CLOR[ANfDD" Ie the ONLY WELSH P FKS published INTHECOCLTY, PRICE HALF PES NY. Published every THURSDAY MORNING Day at Llangefni) in time for the Market Cais TOT remote places of tha Island. A GOOD MEDIUM FOR ADVEBTISETJESTS CEIKGKS MODERATE, PUBIiISHKRS J The North Wales ChronicleCo Ltd. Y "CLORIANYDD." SCALE OF CHARGES. Per Line. Per S. d. b. d. Parliamentary Notices 0 6 5 I Prospectuses of Public Companies and Government and Chancery Notioes 6 5 0 Election Addreaces, LE^AL and Publio Notices. C 3 2 6 SaleB of Real Property, &O. 0 3 2 6 Concerts, Entiertainrusnts, and Miscellaneous Advertisements.. 0 2 The above Advertisements are Scaled by Ty Measure, the aotnal print- linea NOE baing COUNTED* TRADE ADVERTISEMENTS. These are inserted at Rea.acnable Bates, vary JO# according to epacs tlikon AND number of INEERTIO^ ordered. The Charge for an Inob Single Column ADV6F* tisement is an follows:— 52 insertions, at 6<1 per week. 26 do at 9d do 13 do at 1B do For a Two Inoh Single Column cr an Inch Column :— 52 insertions at la per week. 26 do at la 6d do 13 do at 2s Od do f For a Three Inch Single Column or One and-a laches Double Column:— 52 insertions.. at Is 6d per WEEK. 26 do at 2s 3d do 13 do M 38 Od do A A considerable rsdaoiion ia made when (ir than Three Inches are Uken. PARAGRAPH ADVERTISEMENTS. harged at 4(1 per line; Special Positions &T liMo CHEAP PREPAID ADVERTISEMENTS. <« ?o Under the bead of Wanted," "To Let," OR be Bold," dso. Argraphwyd a Chyhoeddwyd dros 1 Chronicle" Company, Limited, gan David yn j "North Wales Chronicle" a'r ing Works, Caxton House, High-street, Pydd Mhlwyf Bangor, yn Sir Ga«r Mawrth, Hydref 11, 1898.