Gwalia

Brnydr "Fawr ger Ladysmith. YMMRaapH ODAF Y BOERIAID. 'Durban, Rhagfyr 6red. Newydiion gam redegwyr i wersyll Frere a -ddengys dflatrttjd i'r gelyTi, boreu ddydd XJun, -wneud yT hvn a dybir ydyw eu cais mawr olbaf l feddianu teh, ond-ychydig mweidiaa a w n a et-hen t. eth- Wedi hyn aistawasom eu tyflegrau a gwnartli- ,0m ruthrgyidh. Adroddk a ymladdfa 9&led ..crmeryd lie, AtIII i'r Bo-eriitid eucilioar ol ooLedion mtwrion, a a^ng.^rifir yn ilawer o gMioedA ^ft>ir i'r Boeri-aad. ajoflidl i lyisy i ymosod ar j jjEJfarchae, canys eyl^r fod err bvddmoeddl yn armid am jW^JBydd. Y jnae pum' rail o'r Free Stafeers ar eu hym- <&m, Gyda golwg y-Free r&aters hyn dy- we^r eu bod yn y pry<der mwyaf yn nghylch eu "11 hun-ain. ..A:droddir fod Y unilwyr gwaxokauedig mewn faahy^ Tgafagorol.

AFON JtOOPJDR. ffortU Kimberley nae y gclyn jn cydgryn- lu& vn Sfvytfcntein ar ^yfer ymladdfa. derf;/nol m&k Argivydd Methuen yr hwn sydd wedi ail SS^lly^yddiaeth y g«lofn, yr hon pan an- ji T livsbvsnvydd ddiweddaf oedd yn tofyadwyd y f^i^ydd Sadvrrn diweddaf daar mi^T Dywedir fod y Boeriaad oedd yn i fyny-

P02fT TUGEI/A. Mor llwyr 7 <Jinystriwyd Pent Tngcla, 7^ jColen^o—ile, yn ol pob teby-, r ov^er j y *a,wr n^eeaf lo—-fel y "«uth vm aim ihochr ni neu v geiynion a w hadgywema Aeth y Boeriaid all an V v deheu o Tngela hyd » Chievelev er cael ;\}kn hyebysrwydd am sym«d- jiadaw y Cadfridlog Bullei, Yn hyn nid yni- ddYfl iddynt food. roOT a chwilia^- "MSt MiHA f --f G^x/TiT yn rluxMi cryn ^rafferth ir IM Hdo- Ma-ent yn tymi atynt nifer fawr t:'v Capo a .ga-11 cymimdeb y i-own <>ervgt, Mae Gstacxe yn yrrvftrferoi an- «U..0g,'gM d M jn »» a<nm r^ffvlau.

¡ (gogftQHTSFYIi CA-T Y-N AROS METHUEN. Yn ol yr adroddiadau diweddaraf i law, y mae pethau yn argoeli ymdrech galed eto i Methuen j a'i wyr ger Spyforitein. Dywedir fod o dair i bedair mil o gymydogaeth Ladysmith wedi cyr- haedd i rdgyfnerthu Oronje, heblaw cadran gref oddiwrth Mafeking; ac y maent yn gwneud pob brys i ymladd ac i orthrechu Methuen ai wyr. Y mae adgyfnerthioni parhaus yn cyrhaedd Methuen hefyd mewn gwyr meirch, milwyr, a chyflegmu. Tybir na bydd iddo symud hyd nes bod yn sicr o allu cydymdrech yn llwyddianus a gorthrechu y Boeriaid yn llwyr. Araf y maer Cadfrid )giom French a Gatacre yn cryDhoi eu gwyr, end disgwylir clywed am frwydr bob dydd, ac ni&e'n debyg y bydd hon hefyd yn tm galed i r eithaf.

EWROPEAlD AM HELPtTR BOERIAID. Dywed gohebydd y "Daily MMl, o Lisbon, fod dau filwriad Rwsiaid'd, a chadfndog a milwr- iad Ffrengig, wedi gadael y«<> ques i gynOTthwyo yn amddifiyniad Pretoria.

Colledion y Bweriaid. I oydd- Meroher, oyhoeddodd, y Swyddf81 Ryf91 wetfWhysbysiadl oddiwrth y Cadfridog ^r F. Fore&tier-Walker, o Capetown. Yn yr adrodd- iad hysbysir fod Arglwydd Methuen yn dweyd iddo ganfod 13 o gyrph y Boeriaid ar laes y frwydr yn ymyl yr Afon Modder, ao i 27 yn ychwaneg gael eu cymeryd o'r afon. Dywed pobl sy'n byw gerllaw y Modder River i gyrph rhai ereill gael eu claddu; a chymerwyd rhai erevl ymaith ar gefnau asynod i Jacobfidal. Ychwan- ega A-rglw-ydd Methuen ei fod yn argyhoeddedig ddarfod i'r Boeriaid golli mwy na ni. Aaahrg yw fod syniad y Boeriaid am danynt eu hunain wedi ei ddaxostwng. }

Symudiad y Cludlongau. Hysbysir i'r "Canning," yr hon a gychwynodd o'r Royal Albert Docks, Tachwedd 12led, gyr- haedd Capetown ddydd Llun, gydag wyth ewydd- og, 250 o filwyr, 219 o geffylau, chwech magnel, a 14 o wagenau. Cyrhaeddodd y llong "Hurona" gydallwytb,, ø 1190 o fulod o New Orleans, hefyd i Capetown ddrdd Llun. Cyrhaeddodd v "Kent" gyda milwyr Deheudir Cymm Newydd ar ei bwrdd i Algoa. Bay, Tach- wedd 29ain, a gorchymynwyd hi i Table Bay. Etrbyn hyn y mae 56 o gludlongau wedi cyr- haedd Deheudir Affrica er dechreu mis Tach- wedd, yn cynwys 2160 o swyddogion, a 50,227 o filwyr, ao y mae ychwaneg eto ax eu taith yno, a disgwylir bob dydd eu bod wedi (eyr- haedd. J

Nerth ein Milwyr yn Neheubarth Affrica. j Gydag eithrio y gludlong "Raneo," yn cario 1 corphlu o'r 2nd Dragoons a Rhif 12 o Gwmni y R.M.S., y mae'r holl longau sydd yn cludo milwyr i'r Cape wedi cyrhaedd. Saif ein byddin vno'n bresenol fel v canlyn: —1 Gwarchodlu Deheudir Affrica pan dorodd y rhyfel allan ••• ^25,000 Milwyr a laniasant yno wedi hyny 52;000 Army Service Corps (cy r haedd asant Hydref 26ain) ••• ••• "1,500 Canadiaid 80 Awstraliaid :2;000 Brigades Llyngesol 1,500 Milwyr ileol 15;000 Ar y mor yn bresenol ••• 9,000 I forio—haner Adran Syr C. Warren 5;"000 ;I forio—Ciweohed Adran yn Aldershot 10,"000 121,000 7 Oollwyd rlrwng lladd, clwyfo, a ctiarohar- onion 3,500 117,500 I. 'Rhenir y rhai hyn yn amrywiol fyddinoedid yn Cnpe Colony a.Natal. TEYKNFRADWRIABTH YN NATAL. Gohebjjdd y "Daily Post" yn Durban, ddydd y. Gwener, a rydd yr hanes canlynol: "Yn ngwyneb penderfyniad Llywodraeth Natal i'w gwneud yn glir i fradychwyr naa gall teyrn- fradwriaeth gael ei oddef yn ddi-gosp yn y dre- fedigaeth hon, darfu i'r heddgeidwaid, trwy archeb oddiwrth y Dadleuydd Cyffredinol, p- meryd peraooi heb fod yn llai ipwysig nar An- rhydeddus Mr Labuschangne, aelod o Gynghor Deddfwrol Natal, i'fyny. Y mae y boneddwr anihydeddus yn awr yn ngharchar Pietermaratz- burg, ar gyhuddiad o deyrnfradwriaeth. HOBJT iddo gael ei weled gyd&,Ir.-cadgyrehwyr Bweraidd tra yr oeddynt yn ysbeilio yn "Colensot Yr oe<M wedi bod ar goll ers rhai wythnosau; a thybia <ei iod igyda'r corpliluo«toiBweraidd a ymosoda^ ant ar y tren arfog yn agos i Esteourt, ai fod add yr adeg hemo.

Gwaith Caled ar Law. 11Q90 O FWERIAISISIWN SAFLE GAD- AP-N YN &FYTNONTEIN. hebydd y "Daily Mail," yn peUebru o Capetown ar y 4ydd cyfisol,. a iddywed: — Fe ddisgwylir y bydd i'r wyfchnos hon brofi ym idrobwynt y rhyfel yn Ladysmith a Kimber- ley. Mae y Bweriaid mewn safle gadaxn yni %>ytfontein. Rhifant lawn un mil* ar ddeg; y Saent wedi tori ffosgloddia^i ysgilgar, ac yn cael eti hamddiffyn gam gyflegrau -nerth^L Mamt wadii ymharotoi am wrthsafiafl ipenderfynol, ie yn Afon Modder. Mae yr hcdl. bellderau (dis- tancæ) wedi eu marcio allan ganddynt. Y mae corphlu Arglwydd Methuen aaero Uawn ym- ddinedaeth. "Wrth ystyried hyd llinell y cym- undeb, na-tur y wlad, nerth a safie y gelyn, y ma« anturiaeth Arglwydd^Methuenyn golygu gwaitii caled ae «nhawdC Y mae awdurdodau y Tram»- vaal -yn anfoo .dynion i Spytfooibein .gyda phob brys, Se y disgwylir brwy-dr faw-x er'fytdor. Pretoria, Rlhagfyr ."4ydd. Adroddiadau ^wyddogol oddiwJtth -wtdianol "command" 111 hysbysant fo-I bpeth yn dawel oddieithr yn Kimberley, allain ,0 ba 1e yr anfonwy4 ibmen arfog boreu heddyw.

Yr Arlywydd Steyn ar y Maes. MAE YN TMUNO -A'R CORPHLU "BWHE- AIM I 4S3HFA5UPOD ARGLWTJX& jaMHUEN. IOAreUCO Marquez, Rhagfjx Sed. Adroddhid 10 Bk>amfonbein, dyddiedig Bibagfyr i5ydd,a ddywed fofi yxArlywydd Steyn weda ymuno a chom mandoee yr Afon Modder, 8i bod ea ym •ddatngosiad wedi «ce» /twwdfrydedd HMMnr :'YJl TOfcjith y Bweriaid.

METHUJSTYS U,Y»TRDDU EDO, PeJa^byr swyddogol o -Capetown Ryfl a. ddywed :-ltha.gfr-r 6ed.-<>wefreb» Mefchuxsi heddyw i ddweyd eA fod weda ail afe^. yn y Hywyddiaeth. T mae aaewn oymundefe nosawl a Kimberley. 'J rha^' ocrol.

Bnddagoliaeth Derdepoort. LLWYR WRI I FYNY GagTHLUOEDD BWERAIDD. Lcsrenoo Marquez, Rhagfyr 5ed. Gohebyddi arbeoig Dalziel droe wuaibarth Ruø- tenburg a edryddi, dan ddyddiad Rhagfyr 3ydd, fod y Chartered Police wedi gwneuthur ymoeod- iad annisgwyliadwy ar wersyll Bweraidd yjii Der- depoort, aT Tachwedd 25ain, a bod y Command- ant Jan Barnard1, gyda dim ond 70 o ddywion, wedi eu dal gan fraw yn ystod y tea p g*eT- syllu ar lan yr afon Groot Manco. Yr oedd 300 o filwrf T Chartered Cbmany yn gwneud yr y. osodiad, yn ngliyda ?h-wm«i cryf » Cwnaeth y Bweriaid wrthsafiad dewrwych, ond cwvm^dd Barnard wedi gi ridyllu a bwledi, lliddwyd saitU O'I ddynion ef ac uwchlaw cant or bredorion. Htfyd', cymewi«ant, twfer o garchar- oritvn, y rhai a gfcidwyd .gyda hwy yn ol icxhv arall yr afon. Ni' fu dim hyd y cyffiniau er hyny.

Cymundeb Methuen wedi ei Dori. TANIO TRWM I'W GLYWED I'R GOGLEDD. Y "Daily Mail" am. ddydd Sadwm a ddywed: —Nid oes fawr oamheuaeth fod y frwydr enbyd sydd gan gorphlu Methuen i'w hymladd a'r gelyn rhwng Afon Modder a Kimberley wedi dechreu ddoe. Gosododd y Swyddfa Ryfel y mynegiad canlynol allan: — "Nid oes dim newyddion pellaoh oddiwrth Ar- glwydd Methuen wedi cyrhaedd y Swyddfa Ryfel heddyw, ond fe dderbymwyd y pellebyr canlynol yn y Cape o'r Orange River Station: — "Chwythwyd darn o'r rheilfEordd i fynyl bocreu heddyw yn agos i Graspan. Mae gwifrau'r pell- ebyr hefyd wedi eu tori. Adrodda y gwylwyr iddynt glywed tamio trwm gogledd. Amlwg yw fod y tanio trwmi tua'r gogledd yn axwyddo ymoBodiad o ryw fath; a chan nad oes genym reswm i gredu fod Arglwydd Methuen yn bwriadu symud ynmlaen hyd yfory (Sul), y tebygolrwydd ydyw Tr Bweriaid wneud ymoeod- iad arno. Rhaid fod y Bweriaid yn rhifo 15,000. Y m&e Arglwydd Methuen hefyd wedi derbyn adgyf- nerthion, a rhaid fed ei fyddin yntau yn cyr- haedd o leiaf 11,000 o wyr. Ychwanegiad tra chroesawua ydyw y gynau newyddion a'r meiroh- fllwyr.

Pont Frere wedi ei Gorphen. YN AWR YN BAROD I SYMUD YN MILAEN. Pellebyr o Frere Oa.m.P. Rhagfyr 8fed, a. ddy- wed fod Pont Frere yn awt wedi ei chwblhau. Pob peth yn dawel. Pawb yn edryoh yn mlaen yn aiddgar am y symudiad nesaf.

AnWRI ODDIWRTH SYR GEoRGE WIDTE AT Y CADFRIDOG BULLER. Y Cadfridog Buller a wefreba. o Frere Camp dan ddyddiad Rhagfyr Tfed:—"Yr wyf, trwy ymdrech Cadben Cayzer, wedi sefydlu cymun- deb gyda Syr George White trwy gyfrwng 'helio- graph.' Yn ei genadwri heddyw Syr George a ddy wed fod Riddell wedi cTod yn ol at ei ddyledr swyddau a bod Dick Cynyngham yn ymarferol wedi ymiachau."

Glanio Gynau Llyngesol. Durban, Rhagfyr 7fedi. Dafodd y gynau diweddaf yr oedd! y Cadfridog Buller eu heisiau eu glanio yn llwyddianus ddoe a'u hanfon i'r ffrynt yn ddioed. Bu i'r gwnfad "Fearless" a'r gludlong shire" (gyda'r 1st Gordon Highlanders ar ei bwrdd) gyrhaiedd yma heddyw. Y mae dau gorphlu by chan eraill o Wirfoddol- wyr Natal wedi myned i fyny i'r ffrynt. Y mae Lieutenant Hood, gyda ricriwts i'r Durban Vo- lunteer Infantry a'r drydedd adran o'r Colonial Guerillas, wedi gadael yma am Estoourtneitb- iwr.

Brwydr Ffyrnig gerllaw Enslin. METHUEN YN GYRU'R GELYN O'R FFORDD. AIL AGOR CYMUNDEB. Yn gynar foreu Sadwrn gosododd y Swyddfa Ryfel y genadwri ganlynol i fyny oddiwrth y Cadfridog Forestier Walker :—■ "0 berthynas i wefreb flaenorQl, cafodd Bel- mont ei hadgyfnerthu gan droedfilwyr a dan wn yn nghyda. chatfcrawd o feirchfilwyr. "Anfonwyd battery o faes-gyflegrau a bataiiwn 0 draedfilwyr i fyny oddiwrth Afon Modder^ a bu iddynt ddreifio ymiaith fyddin o 1000 o'r gelyn, dan lywyddiaeth Prinsloo, y rhai' feddent un gwn. Dyma'r giwed ddarfu ddinystrio y rheilffordd. "Bin colledion ni: Pedwar ar ddeg wedi eu clwyfo. Pigwyd i fyny un Bweriad wedi ei ladd ac un arall wedi ei glwyfo ger Enslin. Y mae gwifrau'r pellebyr wedi eu trwsio a chymundeb y rheilffordd i Afon Modder wedi ei

Ymdaith y Bweriaid. YMLADD AR GYMERYD LLEYN OAPE COLONY. rPRYDEINWYR YN MEDDIANU ARUNDEL. Gosodwyd i fyny wrth y Swyddfa Ryfd y pedl- ebyT a ganlyn, nos Wener, oddiwrthj Syr Fores- tier Walker "Capetown, Rhagfyr 8fed (9 p.m.) "Adrod'dir fod corphlu y gelyn yn agos i Gat- acre'—vn Dordrecht 800; yn ymdaith o James- town i Dordrecht 700, gyda chwech o ynau; yn Stormberg 1500; yn Waterfall, byddin fawT ond ni wyddis ei nerth yn Molteno, oddeutu 400. Bu i'r Bweriaid ddal rhingyll heddgeidwadol a dau was rheilffordd gerllaw Molteno. "Cadfridog French a edrydd Rhagfyr 7fed :— Gadawodd y New Zealand Mounted Infantry Nauuwpoort ar doriad dydd a meddiasant drum Tr deh'su o Arundel. Meddianwyd Arundel am chwech yn yr hwyr: yr oedd blaenfilwyry gelyn dair milldir tudraw i'r orsaf."

MILISIA O OGLEDD OYMRU YN PLY- MOUTH. C'/rhaeddofld y 3rd Milisia Battalion Royal Welsh Fusiliers o Wrecsam i Plymouth foreu Sadwrn. Bydd i'r bataiiwn, yr hon a. rifa 500 o ddynion, gael ei lleoli gyda'r rhan-gattrawd reolaidd a a&wyd ar ol gam. y 1st Royal Welsh Fusiliers sy^n awr yn Nehoudiil Affrioa.

OYHERU> LtADY SARAH WILSON YN R RHYFEL. I" :,1 Y mae'r foneddiges uohod, yr unig ohebydd lhyfel benywaidd, ni gredwn, yn Neheudir Affrica, yn awr yn garcharor gan y Bweriaid. Yr oedd yn wybyddus idklihiati gweinyddes adael Mafeking ar dadth anturus o 200 milldir ar ] draws gwlad—ymgymeriad' rhyfygus iawn1 i ddwy wraig. Mae Lady Sarah yni actio mewn dau gylch, sef gohebyddes i'r "Daily Mail" a "Red Cross nurse." Sut y-daeth. hi i foo yn garchar- ] or, nid yw yn gwHl wybyddus gartref; ond tebygol ei bod wedi blino ar unrhywiaeth y gwar- chae, a mentrodd allan i chwilio am well defn- ydd "copi" nag oedd i'w gael yn Mafeking. Pa fodd bynag, mae yn awr mewn gwersyll Bwer- aidd, a brwriada y CadMdog Jouberfc ei chyf- newid am Fweraidd, sy'n awr yn Mafe- king. PosibI y «aaff ei hanfon i Pretoria, ac yno J gyfarfod a'i nai Mr Wipston Spencer Churohill, mab ei brawd (Arglwydd Randolph Churchill). Mae Lady Sarah, yn ferch i'r diweddar D'duc o ..1tarlborOl\lgh, a dtannyny yn fodryb i'r due rpresenol. Yr oedd hi fel Lady Sarah Spencer Churchill, yn mhell cyn priodi Cadben Gordon Gheeney Wilson (o'r Itoyal Horse Guards) yn 1891, wedi dangos ei bod yn ferddianol ar lawer o alluoedd ei mam enwog, yr hon oedd wraig tra noded'ig. Yr ydym yn .g;oOOitliio y daw Lady Sarah yn fuan allan safle anghyffredin brea- tfiOl, er mwyn rhoddi ^esmwythafli i feddwl ei gartref.

II Anfon Byddin Arall Allan. Yr ydym yn deall, meddai yr "Aldershot New am ddydd Gwener, fod' hy arall ii i ga«l ei ffurfio i wasanaethn yn Neheudir Affrica. Tebygol y detholir y bataliytum sy<M i Imirfio y "Seventh Division" allan o'r canlynol: —• I 2nd Norfolk Regiment, Fermoy, 2nd Lmcolnshlre Regiment, Aldershot. 2nd East Yorkshire Regiment, Temp1. 2nd Cheshire Regiment, Limerick. 2nd South Wales Borderers, Dublin, 1st King's Own Seottish Borderers, Dublin, 1st Enet Lancashire Regiment, Jersey, 2nd Hampshire Regiment, Cork. 1st South Staffordshire Regiment, KinsaIe. 2nd North Staffordshire Regiment, Newry. 1(a.e yn dehygol y bydd i'r oil neu ran o'r cavalry brigade a ffvufir yn awr yn Aldershot gflel eu hanfon allan yn gynar y flwyddvm new- rdd, Mae yn £ ?nwp;e4ig o'r 7th Dragoon • Guards, yr 8th Huesars, a'r 17th Lancers. Pos- j ibl mai yn yr Iwerddon y ffurfir y Seventh Divi- sion.

Llwyddiant Ardderchog yn Ladysmith. DIFA OYFLEG^AU Y GELYN. TT" Rhoddwyd a ganlyn allan gan y Swyddfa Ryfel nos Sadwrn: Oddiwrth Syr Redvers Buller at yr Ysgrifenydd Rhyfel. Frere <3amp, Rhagfyr 9fed. Derbyniwyd yr hysbysrwydd canlynol oddi- wrth Syr George White heddyw:— Neithiwr anfonais y Oadfridog Hunter gyda 500 o'r Natal Volunteers dan. Royston a 100 o'r Imperial Light Horse dan Edwards i geisio cy- meryd un o'r bryniau. Bu yn llwyddianus iawn: cymerwydl y bryn & dinystriwyd dau o gyflegrau mawrion gan y Cadben Fowke a'r Is-filwriad) Turner, RE., a chymerwyd Maxim gun, a dygwyd ef i Lady- smith. Ein colledion: LladdWyd un; a chlwyfwyd y Major Henderson. Yr un amser cymerwyd jneddiant o fryn arall gan y Milwriad Knox, tra y bu i nifer o'r gwyr melTch fyned allan, a thori gwifrau pellebyr y gelyn, heb golli nb. Frere Camp, Rhagfyr 9. Grwefrebau oddiwrth ohiebyddi arbenig Renter yn Ladysmith, ydyni. newydd ddyfod i law, a. fyneg&nt fod y gwarchodlu wedi eu bywiocau a'u hysbryd wedi ei godi yn fawr gajr y rhutfer llwyddianus wnned dydd Ia-u, Rhagfyr 7fed, dan Major-General Syr Arclidbald unter. Ni chymerwyd llai na thri o au mawrion, y rliai a ddyfethwyd gyda gun- cbttoni. tip; b hbnynt oodd'.i"Ii«Hig Tom" 6in.. un howitzer, ac un maes-gyflegr^ Cafwyd gwn hunan. ysgogol hefyd1. Bu i ruthr ein' dynioTu frawychu y Bweriaid, y rhai a ffoisant ymaith. Diangent i bob cyfeiriad, gan adael pob peth air papyrau preifat a llythyrau.

Safle Anorchfygadwy. f Molteno, Rhagfyr 10. Gellir dweyd i'r Cadfridog Gatacre ddechreu ei ymgjrrch neithiwr. Darfu fw fyddin fechan, 2700 o ddynion, gyda gynau, ymdeithio o. Molteno drwy'r tywyllwch, ao ar doriadi dydd cawsanit y gelyn mewn ffos- glawdd gndarn YIll Stormberg. Yr oedd y safle yn anorchfygadwy, a bu i'n milwyr ymneillduo ar ol tarn trwm. o'r cyflegrau. Boreu lao, mewn gwirionedd, y taniwyd yr eigvd gyntaf gan ein blaenfilwyr, pan y daethant i gyfarfyddiad a'r Bweriaid yn Ckrnarvon Town, pymtheg milldir i'r gogledd o Putter's Kraal. Gyrwyd y Bweriaid yD¡..eu holau, gyda dau ddtn wedi eu clwyfo. Ein coiled ni oedd dau geffy L Gwvddys fod y fyddin Fweraidd a ddaliai aflùgref Stormberg wedi derbyn ad- gyfnerthion y dyddiau diweddaf, ac mai yma y gwTiaent eu gwrthsafiad cyntef. Rhwng y owbl, yr oedd eu byddin hwy lawer cryfach nag eiddo'r Oadfridog Gatacre. "TAN ANNISGWY." Molteno, Rhagfyr 10 (haner n(6). Y Cadifridog Gatacre a adawodd Putter's Kraal gyda'r tren neithiwr am Molteno, ac oddiyno cerddasant daith o ddeuddeng milldir at Storm- berg, gyda chorphlu o 2000, yn cynwys dwy batri o faes-gyflegrau, y Northumberland Regiment, a'r Irish Rifles. Ni lesteiriodd y gelyn dim as* y milwyr hyd nes iddynt gyrhaedld at safle anortshfygol a ddelid gan y Bweriaid, pryd yr agorwyd tan anmsgwyliadwy ar y Prydeiniaid. Dechreuodd yr ymladdfa chwarter wedi pedwar y boreu. Ymneillduodd ein corphlu ni, ac mae yn awr yn ymdaith yn ol i Molteno. Mae safle y gelyn yn anorchfygadwy, ac mae yn anmhosabl i'n gwyr traed gael atynt. | Tra yr oedd ein dynion ni yn' ymneillduo cadwai f fr Bweriaid dais trwm arnynit, ond ni wnaethpwyd I lawer o niwed' i'n rhengaiu. Cedsioddl eiii gwyr traedi a'n magnel wyr ymgudklfam kaner millxiir odd'i- wrth y tnpw peiyglus. Yna gwiMetb eiin maes- gyflegrau waith ysplenydd, ''orchMdidio" ym- neilldiuad ein dynion a chadiw y Bweriaid ar lawn gwaith gyda hwy. Yr oe<M y safle mewyd'd! yn. gyfaddas neillduol i ddial y gelyn; mewn check, a. buan yr oedd ein trMd- fllwyr yn tanio o'r tu ol i orchmM Thagorol gyda chywirdeb ac effaith, tra. y symudoi ein gwyr traed ar feirchi i'r gogleddi gyda'r amcan o gael tu ol i asgell dde y Bweriaid. Yr oedd y frwydr yn lied gyffredinol yn awr, ond yr oeddl y "range" eto yn rhy hir, ac ychydig o dtdynMrn a darawyd. Eithr -dygwyd1 o amgylch newidiad cyflym arall yn y safle gan ddarganfydd1- iad corphi cryf o Fweriaid jnarchogol yn symud' o'r gogledd, ac anfonwyd y Cat<troda.u Irish a North- umberland' i ymosodi amynt. Modd bynag, cyfar- fyddiwydi ein- dynion a. than trwm o'r peiriant-ynau, y rhiai osodiusai y gelyni eisoes mewn safle dda, ond yr oedd yn) bur amlwg i ni gael ein dal mewn I tT<llp. Yr oedd y gelyn1, yn amlwg, yn rbiio o leiaf dair mil o ddynion, a meddent y tir goreu gyda digon o ynau. Ga.n penderfynwyd ymneillduo ar Molteno, 13 milldir oddiyno. Cariwyd yr ymneillduadi allan yn berffaith reol- aidd, er gwaethaf y ffaith fod y Bweriaid wedi •dilyn yn agos ar ein holau gyda ^dau 40-pounders. Pe buasaa'r gyniwyr Bweraidd yn werth eu halen, dyiasent fod wedi gwneud hafoc anaelo arnom. Cyfeiriwyd amryw ffrwydrbeleiii at ein ambulance, ond syrthiasaint yni fyr; a phan gyrhaeddasom, y i lie hwn a. chymeryd cyfraf, cawsom fod 600 o'n dynion yn eisieu..

Y GELYN MEWN NERTH MAWR. Ged yr hysbysiadl swyddogol a ganlyn hefvd nos Sul: — "Oddiwrth y Cadfridog, Capetown, at yr Ysgri- fenydd Rhyfel: "Capetown, Rhagfyr 9 (8.30 p.m.) "Sefyllfa y gelyn yn nosbarth Stormberg neith- iwr:—Stormberg, cthwech o wefsylloedd Dor- drecht, 800 o ddynion; 23 milldir i'r dtehau o Sterkstroom, 220 o ddynion. "Major Elliott a. edrydd fod; Dalgetty gyda chorphlu. wedi myned i gyfeiriad Dordrecht i gydweithredu a Gatacre. "Pont y rheilffordd yn Modder wedi ei chwbl- hau Rhagfyr 7fed. Adrpdda Methuen iddo wneudl arddtangoedad i fyny llihell y rheilffordd: ar doriad y dydd gydag an gattrawd d feirchfilwyr, batri o feiroh-gyflegrau a batahwn o wyr. tra, ( yn nghyda gwn Hyngeaol 4.7 qviick-firing, yr ] hwn a weithiodd yn ardderchog. "Nid atebcxM y gelyn." 1\' "Mae Methuen yn derbyn _y gweddall or ad: gyfnerthioni a'r, cyflenwadau, X mae wedi sefydlu minteioedd o filwyr ar line-lau .ei gymun- deb. <- < "Adroddir fod pobpeth yn dd)a. yn Mafeking, ar y 30a in o Dachwedd.

Methuen ar y Maes. i RHAGOR 0 YMLADD. Modder River, Rhagfyr 9. Maronogodd y Milwriad Rhodes rhagddo i'r gogledd o'r .gwersyll, a. thrwy jgyfrwng gWydrau cryfion canfyd-dai y Bweriai-d yn. gwsod gwn mawr ar drum bum milldir oddiyno. Am. luiaier n<xsi ymlwybrodd y Frigad Lyngesol 1 ben trum-, milldir o'r gwersyll, gyda gwn lyddite cryf oedd newydd gyrhciedfd o Capetown. i ben trum-, milldir o'r gwersyll, gydà. gwn lyddite cryf oedd newydd gyrhciedfd o- Capetown. Ar doriad y dydd' agorasamt dan o bclldço 8000 Hath gydag wyth o sibelis plaea .c¡"tjl y "range, yna gyda o lyddite. Yr oedd yr etfaith yn ardderchog ■ i m ao yr ddychrynllyd i'r Bweriaid. Pan fu i'r peltnan liyn ffrwydro, taflodd! hafoc a dinystr dros 'afcer o av •wyne^sodd y trum. Caanfyddid' v Bweriaid jn cOi Yn m'Wb cyfeiriad.. i1' Dywedir i im "^1"'syrtMo x ^ol anyw gto oedd (>V. gelyn. Nid wyf yn- allu0g i ddweyd niwekliwyd y gwn Bweraidd, ond yr oedd yr efla.tl. Yn arvwydiis yn1 mlilitli y dynion. Modder River, lihagfyr 8. Mae y swyddogion- clwyfedig yn gwneud yn dda. Yr oeddArgiwydd' Methuen a'r Milwriad Cra.bje(oT Grenad(iers) yii marchogaeth ar faes y ^rwy^r ddo^. Mae y bont tros ariiser dros yr afon Modder vre;i,i ci gorplioa, a tiirenuu wedi dechreu croe»i i r ocnr > "Nid oss rhagor ír botn'-ydd rhyngum £;h;.rLy, unig y \verir,:d •vrriei)' ir rbej]tfordd', yr hyn ,fï¡;e fuan oi adgvwe.riu, Orai^re Rivtr, Rh;ig!yr ?. Ga. ?. nowvdd jrvr^od ym:> am^waith yBweria-:<' w cir-^rio' ilinell y rlieilJJorul. iV gopt-id o Aft)- Ofaiiig-e, aafwiwyd wrfog ¡;;l>_u .1 chaw&o-nt- >iy ■ i'" liecyn—ychydig i'r gogledd o Belmont, a chafwyd hefyd fod y pellebyr-wifr wedi ei thori. Tambelen- wyd y tren gan ynau y Bweriaid, y rhai oeddynt wedi eu hail osod ar yr hern safle ar y trumiau ger Belmont. Dychwelodd y tren, modd bynag, neb i ddim anffodus ddigwydd iddo.

Rhuthr o Kimberley. YMOSODIAD AR GORPHLU CRONJE YN SPYTFONTEIN. Pretoria, Rhagfyr 9. I Derbyniwyd newyddion yma. am ymladd yn foreu heddyw yn nghymydogaeth Scholta Nek, i'r dehau o S-pytfonill, lie yr ymosodai y Prydeiniaid ar gorph- lu Croaije. Adroddir fod ymladd hefyd yr ochr arall i Spytfonteini yn anghyfeiriad Kimberley, a ohesriir didiarfod i warchodlu y dref hono wneutbur rbuthrgyrch arall.

Y Ddirprwyaeth Dirol Gymreig. CYNGHAWS YN ERBYN CYMDEITHAS AM DDIFFYNOL Y TIRFEDDIANWYR. Yn llys y manddyleddon, yn Maaigor, ddydd Llun, I gerbroii y Barnwr Syr Horatio Lloyd1, gwysiai Mr R. Hughes-pritchard (y Mri R. Hughes-Pritchard a Roaway, Bangor), ysgrifenydd trefol Bangor, Gym- deithas Amddiffynol Eiddo Gogledd Cymru (yr hon a weitliredai dros y tirfeddianwyr yn achos y Dclir- prwyaeth Diml vn N gbymru) am y swm o 27p Is 6c am rodldi ei "bresenoldieb fel tyst yn eisteddiad y ddirprwyaeth yn Llangefni, yn Hydref, 1893. Ymddlangosai Mr J. Bryn Roberts, A.S. (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr Hugh Rowland, Bangor), dros yr erlvnydd; a. Mr J. E. Vincent (yn cael ,ei gyfarwyddo gan Mr C. A. Jones, Caernarfon, cyfreithiwr ac ysgrifenydd y Gymdeithas Amddi- ffynoiiy, dros yrochr amdditfynol. Mr Bryn Roberts, wrth agor yr achos, a ddywed- odd fod Mr George Owen, cyfreithiwr y Gymdeithas Amddiffynol yr adeg hono, wedi hysbysu yr erlyn- ydd ei fod ef yn deaJl ei bod yn dcbyg y byddai i sylwadau gael eu gwneud yn. yr eisteddiad oedd i gael ei gynal gan y Ddirprwyaeth Dirol yn Llan- gefni, o berthynas i "achos Llyslew," yr hwn a dybid a allai efleithao yn niweidiol ar y gymdeithas. Gofynodd i Mr Owen, hefyd, roddi ei bresenoldeb yn ngbyfarfod Llangefni o'r Ddirprwyaeth, er rhoddi tystiolaeth yn erbyn yr hyn a ddywedid, a'r byn oedd eisoes wedi cael ei ysgrifenu yn y papyrau lleol ar yr ochr arall. Yr oedd Mr Pritchard wedi cael ei sicrhau fel cyfreithiwr yn achos Llyslew; ac aeth Mr Roberts dros hanes yr achos hwnw yn fyr. Cytunodd Mr Pritchard i roddi ei bresenol- deb, a dechreuodd ar unwaith barotoi ei dystiolaeth, yr hyn oedd yn golygu giyn. lawer o ddarilem ar ysgrifau cyfreithiol a darnau wedi eu tori allan o newyddiaduron, yr hyn, trwy fod yr amser yn fyr, oedd yn ei orfodi ef i eistedd i fyny yn hwyr ar amryw achlysuron. Pan eisteddodd y Ddirprwy- aeth yn Llangefni, rhoddodd Mr Pritchard ei dyst- iolaeth. I Dywedodd Mr Vincent fod y dystiolaeth a rodd- wyd gan Mr Pritchard yn Llangefni o werth a phwysigrwydd mawf, a'i bod wedi cael ei rhoddi gyda gwToldeb mawr. Dywedodd Mr Bryn Roberts i Mr Pritchard weled Mr George Owen ar 01 hyny amryw weithiau, pan y crybwyllwyd am y tal am ei wasanaeth fel tyst. Cyfeiriai Mr Owen y byddiai i'r tal gael ei wneud rhywbryd yn y dyfodol, ond ni ddarfu iddo erioed awgtymu nad oedd yn ystyried fod y gymdeithas yn gyfrifol. Modd bynag, nid ydyw Mr Pritchard wedi cael ei dalu; ac yn awr, pan wesgid am y tal, cyfeiriodd Mr Pritchard at Yrnddiriedolwyr Bottwn- og, y rhai oeddynt berchenogion ystad Llyslew. Yr oedd y cyfeiriad at y corphi hwn, yn 01 fel y daliai Mr Bryn Roberts, yn nollol amherthynasol, ac yn un nas gellidi ei gyfiawnhau. Yna. galwyd' Mr R. Hughes-Pritchard, yr hwn a. gadajinfeaodd y mynegiad a wnaed ga.n y dadleu- ydd. Oroes-holwyd gan Mr Vincent. Cydnabyddodd yn ei dystiolaeth yn Llangefni ei fod yn hawlio cael ateb yn yr achos ar rain Yrnddiriedolwyr Bot- twnog. Dadleuai ef na chaniateid iddo roddi tyst- iolaeth ar ramy gymdeithas,gan fod y cyfryw dystiol- aeth wedi cael ei chau allan gan y Dirprwywyr ar ddechreu eu heisteddiadau. Ni ddarfu iddo wasgu am yr arian yma, gan ei fod yn meddwl y byddai i Mr George Owen, fel cyfreithiwr, weled ei fod yn cael ei dalu. Mr Robert Owen Jones, goruchwyliwr ystad.-iu, Pwllheli, a ddiywedodd ei fod yn gweithredu fel goruchwyliwr i Yrnddiriedolwyr Elusen Bottwnog, j yr hon a gafodd ei chymeryd i mewn wedi hyny I i gynllun addysg ganolraddol sir Gaernarfon. Nid oedd y tyst yn cydnabod fod yr erlynydd yn rhoddi ei bresenoldeb yn nghyfarfod y Ddirprwyaeth Dirol ar ran yr ymddiriedaeth, gan ei bod ar yr adeg hono wedi cael ei dwyn i derfyniad. o du yr amddiffyniad, dywedodd Mr Charles A. Jones, cyfreithiwr, ac ysgrifenydd y Gymdeithas Amddiffynol, ei fod ef ei hun wedi rhoddi tystiol- aeth o flaen y Ddirprwyaeth Dirol, ac na ddarfu iddo anfon bil i mewn am wneud hyny. Ni thal- wyd dim gan y gymdeithas am roddi tystiolaeth o flaen y Ddirprwyaeth. Mr Vincent, ar ran y diffynyddion, a ddywedodd mai ail feddwl ar ran yr achwynydd oedd anfon bawl yn erbyn y deithas, ac na feddyliodd efe ar y cyntaf godi dim tal. Nid oedd y gymdeithas wedi llogi yr achwynydd, ac nid oedd dim wedi pasio rhwng y pleidiau ag y gellid mewn unrhyw fodd ei wyrdroi yn "retainer.' Efe a bwyntiodd at yr amser — oddeutu pum' mlynedd.-er pan ddaethai y Ddirprwyaeth Dir i derfyniad daetliai i derfyniad cyn marwolaeth Mr George Owen, ac eto nid oedd yr achwynydd wedi anfon ei gyfrif i Mr Owen. Efe a gyfeiriodd at y ffaith fod yr achwynydd, ar ol marwolaeth Mr Owen, yn ymgeisio am y swydd o ysgrifenydd i Gymdeithas Amddi- ffynol Eiddo Gogledd Cymru, yT hon yr ymddygai tuag ati yn awr gyda'r fath ddirmyg iel ag i beidio gwybod ei theitl. Pa fodd: bynag, ni fu efe yn llwyddianus, gan i'r penodiad syrthio ar Mr Charles A. Jones, Caernarfon. Dadleuai Mr Vincent nas gaJIaA yr achwynydd hawlio dim oddiar y gymdeith- as, canys ni logwyd ef ganddi fel cyfreithiwr, ac mai canlyniad adfeddwl oedd ei hawl. Mr Bryn Roberts a wrtliwynebai yr awgrym didarfod i'r achwynydd anfon hawl i mewn am na chafodd ei benodi yn ysgrifenydd y gymdeithas, a myntumiai fod yr ohebiaeth yn dangos i'r achwyn- ydd roddi tystiolaeth ar gais y diweddar Mr George Owen. Mewn atebiad i'r Barnwr, dywcdodd Mr Charles A. Jones mai yn Ionawr, 1896, y penodwyd ef yn ysgrifenydd y gymdeithas. Gohiriodd y Barnwr roddi ei ddyfarniad.

Sicrheir na orpha, Cfynghor Sircil Llundain tf es cajel dwfr o Gymiru i ddiodi'r trigolion. Bwriedir cedsio hawl yn y cyfeiriad yma yn fuan. Sylweddolir y bjddJ yno blinder dwfr cyn bo hir os y cynydd yni y boblogacth yn mlaen mor gj'fiym ag y mae wedi mynied v blynyddoedd diweddaf. BydJ1 yn ddiydidorol gan y rhai a sylwant ar y symu-diia'diau yni y fasnuch gaws gael ar ddeall ni'u y pris uobiaf erioed am y nwydd danteithiol yn Sir "Gfaerbirfryn ydoedd yr uir armed ddydd Mawrth i M.* Joh-n. WHdNts, o Catforlh, am ei gaws orobryn cf j sef 176s y can pwys. Mewn canlyniad1 i gais a wnaed1 atynt gan rin- cipal Reichel a'r ProffSWT Gray, y mae y Drapers' Company yn anfon rhodd. o600ptuag at gynorthwyo adran peirianwadth trydwiiol yn nglyn a Coleg Bangor. TeliT yr arian ar ddwy waith, tuag at gario yn mltuan addysg yn y cyfeiriad yma am ddwy nynedd. Mae yr adraan hon wedi bod yn dra llwydidi-jinus o dan arolygiaeth Proffeswr Grajs a, bydd. y rhodd yn help i'w gwneud yn fwy felly. Dvwed y "Goleuad" fod: o leiaf dri pregethwr Methodist yn Nghymru sydd wedi bod! yn y Trans- ^aal, ac yn darlithio y dyddiau hyn. Mae un o honjmt yn meddwl fod ar y ddwy ochr yn y cychwyn. Moo un arall yn meddwl fod y bai ar y Boors. Am y trvdydd, credir fod- er farn- o blaid I Lloegr a'i deimM gyda'r Boers. Dyma bwyllgor gryf, a'r tri aelod yn gwahaniaethu oddiwrth eu gifydd, a hwythau wedi bod y fan c.'r lie. Pa ryfedd f-o-l pobl eraill yn gwahaniaethu? Yn Llys Maine y Frenhines o Uchel Lys fhwn- der, ddydd Llun, bu y Barnwr Bruce, a rheithwyr arbenig. yn gwrandaw cynghaws oedd yn caei ei d'dwyn yn mlaen gan Mr H. Pickersgill, bydeixiiani, cr. cael iawn gan Mr J. M. Jones, arwerthwr, Aber- uiaW, am gamgyrirychioliiid twylloarus, yn 01 fel yr honid, mewn cysylltiai ag arwerthiad mwn- glawdd aur a chopr yn sir Feirionydd. Bu raid gohirio gwradawiad y cynghaws hyd ddydd Mawrth. Ar ddiwedd tystiolaeth yr erlynydd, dychwel- odd y rheithwyr reithfarn yn ffafr v diffynydd a. rhoddwyd y dyfarniad yn unol a hyny, gyda'r costau. Yn nghyfarfod Cynghor Trefol CroeRoswaJt. galwyd sylw at effeithiau difrifol yr archebion gyda golwg ar yr haint ar foch oedd wedi cael eu rhoddi allan ga.n Fwrdd Amaethyddiaeth ar y marchnadoedd lleol, a theimlid yn dra digllawn o herwydd gweith- rediad y Bwrdd mewn perthynas i gynrychioliaduu oedd wedi cael eu gwneud atynt a.r y pwnc. Mewn atebiad i'r ohebiaeth ddiweddaf, nid oedd Mr Long wedi gwneud dim ond ateb: Derbyniais eicn llythyr." Dywedid fod y perscm oedd yn dal prydles ar y farchnad yn hawlio ad-daliad am leihad o dros I 10,000 yn nifer y moch a arferai gael eu dwyn i'r farchnad.

NODION O'R DEREUI)IR. Cafodd cyflogau glowyr Deheudir Cymru eu oodi 11.4 y cant ddydd Iau. -——• Ffuxfiwyd Oymdeithae Fasnachol yn Nyffryn Merthyr, gyda Mr Miilward yn llywydd iddi. Y mae awdurdodlau y bancdau yn Abertawe wedi pendterfynu newid y cau oynar o ddydd Iau i ddydd Sadwrn. Trwy farwolaeth Dr. F. W. Lewis, Llanym- ddyfri, y mae y dref hono wedi colli un o'i dyn- ion mwyaf blaenilaw. "Awr yn nghwmni Charles o'r Bala" ydoedd testyn anerchiad: y Parch Mathews, Gelli, o flaen Oymmrodorioai y Rhondda, yn y Ton, nos Fawrth. Cynhaliwyd Nodaohfa yn Aberdar, ddydd I Meroher, er cynorthwyo glowr, o'r enw Gwilym Griffiths, yr hwn oedd wedi colli ei olwg trill yn gweithio yn Nglofa y Gadlys. Rhodidodd Mr John Cory lOOp tuag at gapel newydd y Olynulleidfaolwyr Seisnig yn Barry; ac y mae wedi addaw lOOp arall pan orphenir y capel. Dydd Ia.u, cymercdd claddedigaeth Mrs DIV vies, gwraig y Parch T. Davies, le yn Briton Ferry, yn mhresenoldeb nifer lioeog o weini- dogion ac eraill. Mewn cyfarfod- a gynhaliwyd yn Casnewydld, ddydd Iau, penSerfynwyd ffurfio Cynghor y Tafarnwyr dros Ddeheudir Cymru a sir Fynwy a dewiswyd y gwahanol swyddogion. Dedfrydwyd William Eynon, bachgem 14eg mlwydd oed, yn Mhenfro, ddydd lau. i fiso garchariad, am iddo 'ladrata oen o gae Mr John Goodrich. Yr oedd y bachgenf wedi gwerthu yr o-en am 9s. Noe Fawrth, cyflwynwyd anrheg i Mr 'Hioonas Jones, diweddar boeffeistr yn Pontypool, ar ei symudiad i Gaernarfon, o bwrs o aur, anerchiad, a gwydr-ddarychau, yn nghyd a chopi o "Fywyd Spurgeon." Gwysiwyd David1 Morrisey, un o'r gweithwyr yn Ngweithiau y Gyfarfhfa, o flaen yr ynadon yn Merthyr, ddydd Iau, am iddo adael ei waith heb roddi rhybudd, a hawliai y Mri Orawshay a'u Brodyr lp o iawn a dyfamwyd hyny iddynt. Prydnawn dydd Iau, cymerodd claddedigaeth filwrol le yn Nghaerfyrddin, pan yr hebryngwyd gweddillion, yr Uchgadben Kinder, yr hwn oedd wedi bod yn aelod o Fagnelwyr Caerfyrddin am ddeng mlynedd, i fynwent Eglwys St Dewi, yn y dref hono. Yn llys yr ynadon yn Merthyr, dydd Iau, cy- huddwyd Mary Ann Humphreys o ladrata dau postal order, eiddo Daniel Thomas, ar yr 22ain o Dachwedd, gwerth lis. Dirwywyd y garcharea i lp neu yn niffvg talu, pedwar diwrnod ar ddeg o garchariad. Cafodd Mrs Margaret Davies, Llangynwyd, Penybont-ar-Ogwy, 200p o iawn gan Mr Oliver Thomas, perchenog gwaith glo Dyffryn Llynfi, am fod ei mab (pa un oedd yn ei chynal) wedi cy- farfod a'i ddiwedd yn y gwaith. Yr oedd "Dai St. John," yr hwn a syrtbiodd yn mrwydr Belmont, yn ddyn mawr, ac yr oedd yn chwe' troedfedd a phump modfedd yn ei hosanau. Y mae yn debyg mai y ffaith Hon oedd yn rhoddi cyfrif fod rhai o'i gyfeillion ar y dechreu yn methu credu y newydd am ei farwol- aeth. Y mae galw mawr am lo yr wythnosau hyn yn y Deheudir ao o herwydd hyn, y mae y prieiau wedi oodi gryn lawer, er feallai jnai nid dyna y rheswm penaf am y oodiad, ond fod pris y cludiad wedi myned yn uwch. Da iawn fod yr anghyd- weliad fu rhwng y meistri a'r peirianwyr wedi dyfod i derfyniad boddhaol. Derbyniodd ysgrifenydd anrhydeddus Ysbytty Cyffredinol Merthyr lythyr oddiwrth Mr Howard Bell—nai i'r diweddar Mr John Nixon, perchen- og glofeydd pwysig yn Nyffryn Merthyr a Moun- tain Ash—yn yr hwn yr oedd cheque am 1300p. Anfonodd Mr Bell cheque am 1500p i ysgrifen- ydd Ysbyty Cyffredinol Caerdydd. Yn Nghaerdydd, yr wythnos ddiweddaf, cy- huddwyd dyn o ladrata par o esgidiau oedd yn crogi y tuallan i siop. Anfonwyd y carcharor i garchar am saith niwrnod, ac ni wnad yr ynad cyflogedig ganiatau costau yr erlynydd, ac ni wnaeth un archeb am ddychweliad yr esgidiau. Ymddengys fod yr ynad o'r farn na ddylai y tlawd a'r anonest gael eu temtio trwy wneud y cyfryw arddangosid. Nos Fercher, cymerodd dadl fywiog le yn Nghymdeithaa Lenyddol Roath Park, Cfeerdydd, .h ar "Pa un sydd yrj meddu y dylanwad mwtaf- y Wasg, y Pwlpud, ai Gwleidyddiaeth ff Dung- osai y pleidleisio 75 y cant yn ffafr y waeg, a 14 y cant dros y pwlpud a gwleidyddiaeth. Yr oedd y oynulliad yn llioeog, a theimlid dydldordeb mawr yn y dad]. » Bu galajiaedra yn Abertefi ddydd Sadwm. Yr oedd tren nwyddlau wedi cychwyn i Whittand, ao yn myned ar y gorifyny tue. Boaicath. Rhanwyd y tren, oherwydd fod gormod o lwyth ar ol y J peiriant. Ond anghofiwyd brakio y gwageni a adiaiwyd ar yf ilhne-U. Rhedasant yn ojl gyda chyflymder mawr i orsaf Aberteofl. Drylliwyd saith o wagenJ yn yfflon, a chafodd dyn o'r enw Phillip Jones ei anafu yn dost. Yr oedd y gor- sai-feistr wedi cael rhybudd gyda'r pellebyr, ac wedi clirio yr orsaf o lu o bobl oeddynt yn disgwyl angladd gyda'r tren nesaf. Parha y prysurdeb mwyaf gyda phrif ddi., wyddianau Deheudir Oymru, a'r grediniaetn sefydlog yn awr yw y bydd iddynt barhau felly am amser hir. Y mae y faenaoh mewn glo yn neill- d'uol o fywiog, ao y mae perchenogion y glofeydd yn gwneud pob pairotoadjau a allant ar gyfer cyflenwi galwadau mwy yn y dyfodol, yr hvn sydd sicr o fod. Bydd galwadau y Morlys yn debyg o fod ar raddfa eang am beth amser i ddyfod, a disgwylir y bydd gwledydd eraill yn galw am gyflenwad. Parhau i fyned i fynv y mae y prisiau. a bydd glo yn debyg o fod yn uchel am rai misoedd, o leiaf. Y mae cyflawnder o archebion mewn llaw am haiarn a dur, a theim- lir nnhawsder i'w cyflenwi, er rhoddi pob egni ar waith. Ceir fod y prisiau yn tuedd'u i godi yn y gangen hon hefyd.

Esiampl Deilwng.—Mewn trefn i gael atdyniad i wrthweithio y dafarn. ac i sicrhau mwynhad i'w dynion yn n^weithfeydd mawrion Smith's Printing snd Publisliing Agency, yn St. Albans, Hei-tst, I Mr TlK>m<ns Smith, y prif berclienog, vr hwn sydd yn dra adnabydidlus fel "Advertising Agent" yn Floet-o-treet, Lhuxdain, ac fel perchen- og y cyhoeddiad rhagorol "Great Thoughts," wedi prvnu darn o dir <ac wedi codi arno adeilad harddi fel lie i'r dynion fyned i fwynhau eu hun- ain mewn drirllen, chwaxeuon diniwed, etc. Mac y lie wedi ej: rcddi d-an ofal yrnddiriedolwyr, ar unig aniod vw nad oes diodiydd meddwol i fod v tu fcwn i'r muriau. Mae y c^umi, ar wahan i Mr Smith yn bersonol, wedi addaw rhodd flyn- yddol o 50p. Wythnos i'r Sadwrn diweddaf yr oedid pobl y dref a'r gymydogaeth wedi oodi allan i ddangoa -eu hedimygedcl o waith Mr Smith trwy ddathlu dydd agon-ad y siefydliad, yr hyn a wnaed gíIl ftiet St. Albans, M yr oedd amryw wyr ur- ddasol yn bresenol. EPPS'S COCOA ESSENCE.—A THIN COCOA. — The choicest roasted nibs of the natural Cocoa, >r. being subjected to powerful hydraulic pressure, give forth their excess of oil, leaving for use a finely flavoured powder-a product which, when prepared ,vith boiling water, has the consistence of tea, of which it is now, with many, beneficaliy taking the place. Its active principle being a gentle nerve stimulant, supplies the needed energy without iiii duly exciting the system. Sold onJy in labelled tins. If unable to obtain it of your tradesman, i tin will be sent post free for nine stamps.—Jame^ Epps and Co., Limited, ilomcoopathic Chemists. London. %48

Coleg Aberystwyth. Mewn arhoiiad diweddar am ysgoloriacth yn Ngho-leg Wedhami a CSiclcg y Diiiidod, Rhyd- rcham, llwyddodd Mr Gwilym A. T. Davies, e fry dydd yn Ngholeg Aberystwyth. i enill vsgol- oriaetii o 80p. Mae Mr O. T. Jones: efrydydd arall o'r un coleg, wedi enill ysguloriaeth j 40p am wydldoniaeth naturiol yn Ngholeg y Drindod, Caergrawnt.

Marwolaeth y Parch D. Thomas, Llan- gadwaladr, Uon, Drwg genym orfod cofnodi am farwolaeth y clerigwr cymeradwy uchod, yr hyn gymerodd lo ddydd Iau. Derbyniodd ei addysg yn y Swansea Collegiate School a St. Edmund's Hall, Rhyd- ychain. Ordeiniwyd ef yn ddiac^n yn 1867, ao yn offeiriad y flwyddyn ddilynol gan "F6gob Ban- gOT. Yn Llanfair P.G. y bu ei guradiaeth taf. Yn 1872 aeth yn gurad i Capel Curig, aj rhoddwyd iddo y fywoliaeth hono yn 1875. Yn mhen tair blynedd penodwyd ef yn rheithcr Lkuigadwaladr. He y gwasanaethodd yn ffydd^cfti hyd ci farwolaeth.

Agor Cyngres yr Unci Laiact-bai!. GENADWRI YR AJRLYWYDD. Dydd Mawrth agorwyd y Senedd American- aidd yn Washington, pryd, fel yr arfer llynydd- ol, y cyflwynwyd y Genadwri Arlywyddol, Dy- wedai fod y wlad yn mwynhau llwyddiant anar- ferol, ac arddangosid cynydd1 yn ei maenach dra- morol. Mewn perthynas i'r Naiagara, galwai yr Arlywydd sylw at yr aingenrheidrwydd o gaol camlaa i uno moroeidd y Werydd a'r Tawelog. Awyddai am yr adroddiad ar ymoddion goreu i eangu marchnadoedd China i dderbyn nwyddan yr Unol Dalaefchau. Llwyddwyd gyda'r gwaith o wella eu perthynaa gydag amgylchiadau Can- ada. Ychwanegai trwy ddweyd fod tuedd gyf- eillgar wedi ei arddangoe yn y gwahanol fater- ion a. gododd allan o ymwneud maWT ac cyd- rhwng Prydain Fawr a'r Unol Dalaethau. Cad- wodd America safle o anmhleidgarweh. yn yr yanrysonfa anffodus rhwjig Prydain Fawr a'r Talaethau Boeraidd yn Nehau Affrica. Cadwas- ant yn ffyddlon at y rheol o osgoa ymyracth yn nyrus-byncdau He nad oeddynt hwy yn. dal per- thynas a hwynt Pedl arddiangosai un o'r pleid- iau y buasent yn croesawu unrhyw ddatganiad o eiddo pobl yr America., ar fod; i'r rhyfel gael ei ho«goi, rhoddasai yr Unol Dalaethau eu help goreu yn y cyfeiriad hwn. Oyfarwyddant eu cynrychiolydd yn Pretoria i weled fod buddian- au amnhleidiol America yn cael eu parchu gan y ddw^ybl-aid. Ar gais iPiydain a chydsyniad y Boeriaid ymgymerodd y Consul Americanaidd a. gwylio buddianau y Prydeinwyr, oedd heb fod yn cymeryd rhan yn y rhyfel, a chafwyd eyfle cigonol i dldangos anmhleidgarwch y wlad hon at y pleidiau. Terfynai y genadwri trwy ddweyxJ pa foddion a gymeridl yn y dyfodol i lywodraethu Oubs., y Philippines, a Porto Rico. ■M—————11— i i vm.

Genedigaethou, Priodfissr^ a Harwolaethau GENEDIGAETHAU. Jones.—Tachwedd 29, yn 5, R^inor-plsco, Rrkel- jheadi, priod B. E. Jones, ar fab. Read.—Rhagfyr 1, yn Admiralty-terrace, Garth, Bangor, priod W. T. F. Read, swyddo o'r glan- wylwyr, ar ferch. Williams.—Rhagfyr 2. yn 10, St. h-ilas-gtripet, Lerpwl, priod R. Williams, ar fab. PRIODASAU. Dugdialc—Miller.—Rhagfyr 5, yn St. George's, Hanover-square, gan y Parch" D. Anderson a'r Parch A. A Maister, Ncrman, mab hynaf A. Dugdale, o Blackburn, a Mrs J. B. Miller, merch i'r diweddar D. Rees, Sully House, sir Forganwg. Harley—Jones.—Rhagfyr 6. yn Eglwys St. Athan, gam y Parch D. Griffiths, Clifford, Lawrence, mab hynaf E. J. Harley, gynt o Beach Hnuse, Penajta, a. Kate, unig ferch Edward a Margaret, Jones, Ship Inn, The Leys. Hughest—Corfieldi.—TachwecW 29. yn Eglwys St. lago, Cardington, Amwytihig, Thomas, unig fab Mr John Hughes, perchenog cerbydaii, Dinbycb, a Honora Helen, ail ferch Mr Edwin Ccrfip'd. Pankridge Farm, Leetwood. Hughes^-Williams.—Rhagfyr 5, yn Ngh?.pel Tvvr gwyn, Upper Baingor, gas v Parch John Mostyn Joiiee, yn -fohresenoldeb Mr D. Griffith Davics, cofrestrydld, Mr Thomas Hugihes. Glan rafun, Trf- draeth, a Miss Mary Ellen William", Ty'nymorfa, Trefdoraeth. Jones—Williams.—Tachiwedd 29. trwy drwydd^d yn Nghopel yr Anmabynwyr. Llanerchv-medd, gan y Parch T. Evans, Amlwch, Mr Richard Jones, Fferam Llajibabo, a Miss Jane Williams, Penybryn, Heneglwys. Jones-Edrwaols.Rha,gfyr 7, yn Nghapel F.need:, Caernarfon, gain y Parch Ellis James Jones, M.A., Manoeonion (brawd y priodfab), yn cael ei gyn- orthwyo gan y Parch 0, G. Owen (Alrvfor). yn mhresenoldeb Mr J. R. Jones, eofrestrvdd, Mr Robert James Jones, Coedhelen House, C.wty- bont, a Miss M. H. Edwards, Gore, Bethesda. Lamb—Williams.—Rhagfyr 2, y-ù Nghapel y Wes- ley aidd, Pendref, Dinbych, gan y Parch jonesi, y gweinidog, yn mhpeseaoldeb Mr Mills, cofreetrydd, Mr William Lamb, platelayer, CoTi-nah'e Quay, a Miss Mary William?, o Swyddfa y "Faner." Parry Jones.—Rhagfyr 1, yn Nghapel Gosen, Llan- igwyilog, gan y Parchiv. Richard Williams a Robert Thomas, Uauerchymedd, Mr Williuu Parry, Tyddyndeigiau, a Mias Ellen Jones, ai-n. fadog. Williams—Hughes.—Tachwedd 29, yn Nghapel Twrgwyn, Bangor, gan y Parch T. Charles Wil- liams, B.A., a Mr Lewis Morris. Mr Benjamin Willi acres, Menai ViUe-terrace. Porthaethiry. a Miss Annie Catherine Hughes, Treforg&nol, Ll.ui- sadwrn. Will:iJam.5-Morris.-Taoh 50. trwy di-wydd'sd', yn Carsnel, Porth Amlwch1, gan y Porch T. Evans, Mr H. R. Williams, High-street-, LlantTchymedd1, a Miss Elizabeth Morris, Vrongaer, Llandy- frydtog. Williiums'—Pritohar<i—RltagfyT 7, yn swyddfa'r c"f- restcydd, Baingor, gan Mr Isaac Davies, dirprwy- [' gofrestrydd, Mr D. Griffith Davies, Bethesda, Mr WilKaro Williams, Bryn Eglwys, St. Aruvs, Mynyddi Lltwidegai, a Miss Jaiie (rrace Pritchard, VoWy, Tregarth, Bangor. MARWOLAETHAU. Edwards.—Rha-gfyr 1, Miaay Lloyd, a-irwyl bnod- Mr David Edwards, Frou, Llansannan, yn 55 mlwydd oedu Evaofi.—Rhagfyr 5, Mrs Elizabeth Evans, Ci\»:>s Keys, Henlla.n, a gwoodw y diweddar Mr Hugh Chambers Evans, o'r un lie, yn 41 mlydJ EvanB.—Rhagfyr 4, yn Maesycocd, Tre-.ilavr, Morgan Evans (wyr i'r diweddar Morgan David, Ybtad Graig Ddiu), yn 67 mtwydd oed. 1 T Davies.—Rhagfyr 1, yn 33, Burlcigh-road, Nci-th Everton. prioid Cadben John Davies. Davies.—Rhagfyr 1, Richard Owen, unig fab Mr a Mrs D. R. Davies, 61, Hatherky-street, Prince's- street, Prince's -road, yn 24+ mlwydd oed. Claddwyd ef yn Mynwent SmithdoTrn-r-jid, ddydd LluD. diweddaf. Davies-.—Rhagfyr 4, yn 106. Westbonrne-srreet, Lerpwl, priod Cadben Samuel Da\ ies. Jones.—Tschwedd 30,Jane, anwyl briod Mr Thomro Jones, Moel Pare, Bodfari, yn 64 mlv.ydd oc l. Claddwyd hi yn Mynwent Bodlsri ar y 4ydd. Jones.—Rhagfyr 5, yn dra annisgwyliadwy, Mwy Anne, anwyl briod Mr Richard Jones, bricidayer, Chapel-street, Dinbych, yn 52 mlwydd oed. Jones.-—Rbsgfyr 5, aawyl blentyn Mr a Mrs Jones, heddgeidwad'j IVemadng. Cydynidi;.imlir yn a liwynt, pa ni -newydd yma o G1!2,- narfon>. Murrell.—Rhagfj'r 3, Cecil H.F. Murrell, gynfe o'r Docks, Caerdydd!. yn 38 m xvvdd o_e-i. Owen.—Rhagfyr 3, Mr Henry Owen, Gladly;: Llanystumdwy. Perrott.-—Rhagfyr 5, yn Hengoed Hull, Mary, ail ferch y dawoddar John Perrott. Porter.—Rhagfyr 3, yn Pwllycrochan, Culw-n BI T, J. Porter, yn 72 nUwydd oed. | Potter.—Rhagfyr 1, yn ci phreswylîod, IS, street, Cfeergj'bi, Mrs Emma Potter, prio4 „Vtv Thomas Potter, peirianydd. yn o7 mlwydd Roberts.—Rhagfyr 3, Thomas Roberts. 20, Gord-.x;- road, New Brighton, yn 72 mlwydd o d. Spickett.—Rlaigfyr 3, yn BronwvdJ. Ptnitvpr' Edward' Colnett Spickett, yn 74 ml-vydd red. 8tockwood,Hydref 6, Alick Thomn«, ail fsb 1, Stockwood, Oowbridge, yit 21 miwvdu oe-i, yr hwn foddodd tuallan i Gsipe Horn eyn:.>u oddiar y "barque" "Pecirhyn- Ckistie." Thomas.—Rhagfyr 7, yn Llangadwaiadr. Men. Parch David! Thomas, rhdthor. Wotton.—Rhagfyr 4. yn Marguerite Villar Hirli- mondi Woodroad, Bournemouth, Frederick WKltci- Wotton., yn 52 mlwydd ceo.