Gwalia

Mae'r tiywydd ag eithrio y gwlaw a'r liaid a gynyraha yn parhau yn hynod dyner ac ngored ar yr arnser hwn o'r flwyddyn. Mae ffennwyr arddadwy yn prysur godi rwdins a'u cadw, ac mae'r gwaith ar rai ffermydd yn debyg o barhau am wythnos yn mhellach, prydl y bydd pobpeth yn barod at y Nadolig a'r flwyddyn Newydd. Mae ffermwyr sydd yn parotoi eu hanifeili-aid ar gyfer marchnad oedd: y Nadolig yn dechreu gwylio y prisiau gyda pheth dyddoxdeb. Yn ol pob tebyg bydd y prisiau yn gadam.

Mae cyfnewidiad ma.wr wedi dyfod dros y cy- hoodd mewn blynyddoedd diweddar yn nglyn ag ansawdd eu ha.rddangosiadau o gig ar gyfer y Nadolig. Ugain neu ddeng mlynedd rr hugain yn ol (dywed gohebydd) yr oedd yn iiollol an- mhosibl i anifail fod yn rhy daw i foddloni marohnadoedd y Nadolig, Os byddai y hnsder ar yr asenau yn fodfedd o dewdwr, cynyrchai ddim ond edmygedd, ac yr oedd cryn cfyn am y cyfryw gig; tra yn awr ni cliynyrehaa yr un- rhyw ddim ond atgaarwydd. Mae'r "wast" yn ormod i'r wrsig ddarbcdol. ac felly daw o am- gylch maai'r aaufeiliaid, ieuainc Bymol dew ydynt y rhai a ddymunir gan y cyhoedd, ao mai'r gofyn sydd yn rhcoleiddio y cyflenwad marchnadol.

Arweinia hyn yn naturiol i Arddangosfa Bir- mingham, gynhali-ifyd yr wythnos o'r bla«n. Nifer y gwartheg duon Cvmreig a arddangoswyd eg ydoedd pymtheg, cynydd o chwech ar y flwydd- YJ1 ao yr oedd yr 011 yn rhai wrth fodd calonau y cigyddion. Yr oedd y bust-yel-i dwyflwydd yn eidion wedi eu datpaxu yn dda. Disgynodd y prif anrhydedd i Mr R. M. Greaves, Wern, Tre- madog, yr hwn a ddangosodd anifail arddterchog, Hawn o dwf ac yn llawn o gig. Mae o dan yr oed, ond pwy&a 15c. 2qr. lllbs. Yr oedd yr ail, eiddo Mr R. Hughes (Llanfairfed=, man dehyg) yohydig ddyddiau yn hynach, ond yn ages dri ohanpwys yn drymach. Nid ydyw yr ansawdd, fodid bynag, mor ddla, ac mar eidion braidd yn "patchy."

A gainlyn ydynt y gwobrau oyflawn yn nos- barth y "cattle" Oymreig:—Dosbarth 17: Eid-j ion dros ddwy flwydd ao o dan dair—1, lOp, Mr I R. M. Greaves, Porthmadog; 2, Mr Robert Hughes, Lianfairfechan "reserved," yr Anrhyd- eddus F. G. Wynn Glynllifon, iCtaernarfan; uchel gymeradwyaetih, y Milwriad Piatt, C.B., Gorddinog, Llanfairfechan, a Mr R. M. Greaves, < Dosbarth 18: Eidion heb fod dlros ddwyflwydd j —1, lOp, Mr W. E. Oakeley, Tanybwlch, Meir- ionydd; 2, 5p, Mr Robert Hughes, Llanfair- fechan "reserve," y Milwriad Piatt. j I —

Yr ydym yn cael ddarfod i arddangosion Oym- reig gipio rhai gwobrwyon yn Arddangosfa Gwartheg Sanithfield, yr hon a gynhaliwyd yn yr Agricultural Hall, Islington, ddydd Llun, yn mVi a un yr enillwyd 'yn: y dosl-,aithiadau Oym- Teig fel y canly-n:-Bustacbiaid (heb fod dios ddwyflwydd): 1, Mr W. E. Oakeley, Plas Tany- bwlch; 2, Mr R. Hughee, Llanfairfeohan; 3, y Milwriad Piatt, Gorddinog. Bustachaaid (rhwng dwy flwydd a thair blwydd): 1, Mr R. M. Greaves; 2, Mr R. Hughes; 3, y Milwriad HL PIatt. Heffrod (heb fod dros deirblwydd): 1 v Milwriad Platt ("Princess III.") 2, y Mil- wriad Platt ("Madryn Mary"); 3, Mr R. M- Greaves. Owpan gwerth ugain punt am yr beffer Gymreig oreu: y Milwriad R. Piatt ("Cumbrian Princeas IH"). <

Gweitu ei Ystyried. I Yn y cyfwng presenol, pan y mae y Llywodraeth Brydemig mewn ymdrech a'r Boenaid yn e. I Affrica,. cawn amrvw o newyddiaduron a olion Cymru yn ymhyfrydu yn y ffoledd o ddiraddio ac athrodi y genedl agosaf ati. Dengys rhai o honynt chwerwder dialw am dano, a gellid casglu oddiwrth ymadroddion anystvriol rhai o honynt y byddai dymchweliad y gwareiddiad Seisnig yn gy- meradwy iawn ganddynt. Cawn y rhai hyn, hefyd, law yn llaw a'r Gwyddelod yn yr ymgymeriad l vchwanetni at drafferthion y Llywodraeth. Nid eu drwg yn unig yw dwrdio y Llywodraeth eithr en- llibiant y genedl Seisnig oil fel pobl ysbeilgar a trormeswyr annioddefol; a siaradant nia fel dinas- vddion yn mwynhau yr un breintiau au cymydog- ion y Saeson, eithr fel cenedl yn ei'gwaed o dan draed Llywodraeth Prydain! Gwyr pob dyn ystyriol nad yw pethau felly. Nid oes yn Nghymru fraint uwch i Sais nag sydd i Gymro ac nid oes yn LIocnT. drwydded ragorach ac esmwythach i Sais nag i Gyinro. Gellid tybio wrth ddarlien y new- yddiaduron a'r cyhoeddiadau uchod men gallu milwr- ol treisgar dinystriol yn unig yw Prydain oriQ y ffaith yw fod ei llinellau gwareiddiol a bendithiol m lluosog ac amrywiol, fel y mae yn ddichonadwy anghymeradwyo a chondemnio ei liymddygiad weil;h- iau. heb ei diraddio yn grynswth ac yn hollol. Un o ganlyniadau uniongyrchol hyn fydd meithnn Mghariad rhwng y oaeson a r Gymry a. bydd hyny yn sicr vn y dyfodol o iselhau hawliau Cymru yn ngolwg y Saeson, a'u gwneud yn hwyrfrydig iawn 1 irando unrhyw gwyn o. Gyinru yn ol Law, hyny 4 *l'1! S"S° c„erM"TdU;r°h O (iyrnV J aml7g- .iad o'r fath vsbryd annheilwng. lJrycli. T

gKTcfe at LlanrwSt, and at Colwyn Bay. Carnarvon: Owen, Chemist. Port. L-oiwyn uay. oKemiat • Newell, Coxifeftioneff. life = ■"SJ5., Chmtot- Nev-ij.: Griffith, Gi»m. MrjMiencyn Hughes, W .1- -iwM.Ciiemist. Beaumaris: W ulianw, Grocers etc itoberl*.Chemist. Pemnaemnawr ■iefcy Roberts, Grocer. Llanberis Ingham, • LUnfairteciian Morgan.Grocer, etc Williams, Tk>nl«r eta. Llandudno Hooson.Gloddaeih-st. .ft Nrta, Chemist- Llangefni Jones, Grocer, etc. Colwyn Bay Hughes, Grocer, etc. Broil Ceinweo Rob«rt», Grocer. Newborongh: Lewis, Groce.. Lkmerchvmedd: Roberts, Grocer, etc. Holyhead* D&tns, 'Bres.. Growrs. Amlwth: Thomas a»d Fungey, GrocerL

BODFFLutDD. Darlith gan yr Archddiacon Pryce.—Nos Wener, y 17eg cynfisol, bu yr Hybarch Archddiacon Pryce yn traddodi ei ddarlith ddyddorol ac addysgiadol ar "Gristionogaeth Foreuol" yn Ysgol y Bwrdd. Daeth cynulliad da. yn nghyd, a mwynheid y ddar- lith yn fawr. Nodaohfa.—Cynhaliwyd nodachfa. yn Rheithordy Heneglwys,. ddydd Gwener, wythnos i'r diwedda.f, er budd Cronfa Adferiad yr Eglwys. Ymbresenol- wyd yn dda, ac yr oedd yr elw arianol yn foddhaol. Cyflwynodd Mr a Mrs Priestley eu dioichgarweh diffuant i bawb fuont mor garedig a'u cynorthwyo i wneud y nodachfa yn llwyddiant.

CAERGYBI. Y Bel Droed.—Mwynhawyd ymdrechfa gicyddol ddyddorol gan gynulliad mawr, ddydd Sadwrn cyn Ldiweddaf, rhwng y Bangor United a'r Holyhead serves. Diweddodd gyda dwy goal i bob un o'r clybiau. Milwyr Eto.—Ddydd Iau, wythnos ir diweddaf, pasiodd tri chwmni o Gattrawd Bedfordshire drwodd ar eu ffordd o'r Iwerddon i Aldershot. Y dydd Sadwrn dilynol aeth y 76th K.F.A. a'r V.R.H.A. drwodd am yr un He. Edrychai yr boll ddynion yn gampus. Jjyiaxiod Adloniadol.—Nos Fawrth, wythnos i'r diweddaf, cynhaliwyd cyfarfod adloniadol hynod dda yn y Neuadd Drefol er budd Cronfa vr Affach a Crynhebryngol Oanghen Ieuenctyd yr Odyddion, dan lywyddiaeth Dr. T. W. Clay. Oymerwyd rhan gyntaf y cyfarfod i fyny gydag unawdau, deuawdau a r "banjo," etc. Adroddodd Mr Tom Roberts "The Absent M inded Beggar," a gwnaed casgliad tuag at gronfa'r rhyfel. Yn yr ail ran cafwyd perfformiad o ddigrif-waith anfarwol Dickens—yr achos o dor-prioda6—"Bardell v. Pickwick, ac yr oedd yn berfformiad gwir dda. Y cyfeilesau oeddynt Miss Jones, Longford-terrace, a Miss 0. E. Hughes, Castle House. Y Llyfrgell Gyhoeddus.—Mewn cyfarfod o'r pwyll- gor gynhaliwyd y dydd o'r blaen, pasiwyd y pen- derfyniadau canlynol:—"Fod diolchgarwch gwresoc- af y pwyllgor yn cael ei gyflwyno i Miss Annie Roberts, a'r boneddigesau eraill (Mrs Cotton, Miss TJhomas, Westbury Mount;, Miss Mair Griffith, Miss Edith Griffith, a Miss Annie Thomas), am y dull effeithiol a llwyddianus yn mha un y trefnwyd y bwydydd mown cysylltiad a'r "eonversazione," pa adran yn unig a sylweddolodd elw o dros 4p i gronfa y llyfrgell, yr holl fwydydd yn cael eu rhoddi gan foneddigesau y dref, gasglwyd at <u gilydd gan Miss Annie Roberts, Miss Clapp a Miss Mair Griffith; "ac hefyd i'r boneddigesau a'r bon- eddigion canlynol aim roddion amrywiol: — Miss Adeane, Mrs Binney, Mrs Brad- shaw, Mrs Brereton ,(planhigion), Miss Dora Clay, Mrs T. W. Clay; Mrs Cotton, Davies Brothers, Mrs Hugh Edwards, Towyn Lodge; Mr J. W. Ellis, Mrs T. Forcer Evans, Mrs G. P. Griffith, Miss Lloyd Griffith, Mr J. Hall, Mrs Hassall, Mrs Hughe«, Abed House; Mrs E. JF. Hughes,Newry House Mr Owen Hughes (perdoneg), Mr T. G. Hughes, Castle House Parch E. B. Jones, Mr Ll. Jones, Denbigh House Mrs O. Jones, Forcer Hill; Mrs Johnson, Garreglwyd; Mr H. Parry, Jones, Mrs Kendall, Bod Ynys; Mrs Lewis, Fron Hyfryd; Mrs Orr, Mrs Owen, Penrhos Bradwen Miss Parry, Tyddyn Bach; Mrs Pigott, Mrs Fincham, Mr J. Moreton Prichard," Mrs Prichard, Bodawon Mrs Hughes-Roberts, Miss Annie Ro- berts, Miss Roberts, The Pines; Miss Jeffrey&- Smith, Mrs Thomas, Utioa House Miss Thomas, Westbury Mount; Miss Myvanwy Walter Thomas, Ficerdy Mrs Thomson, Brixton Mount; Mrs Wil- liams, Glangors Mrs John Williams, Plas Hyfryd Mim M. William#, Forcer Hill; Mr R. H. Wil- liams, Mrs Trevor Williams, Rhosygaer. Wrth gydnabod y bleidlais dywedodd Miss Annie Ro- berts ei bod wedi cael ei boddio yn fawr a'r dull parod a siriol yr oedd y rhoddwyr caredig wedi ateb ei hapel. lr" oedd y cyfanswm gliriwyd gan y "conversazione" yn cyrhaedd i dros 12p. Darllen- odd Mr Cotton lythyr oddiwrth Miss Jones, Tre- anna, yn anfon 10s at gronfa'r llyfrgell. Cydna- byddwyd y cyfryw. Darllenwyd llythyr hefyd oddi- wirth Mr Wye KendiaiSlj, vsgnifenydd mygedol i Bwyllgor Cronfa. Rhyfel y Transvaal; dymunai am gael un o ystafelloedd y llyfrgell at wasanaeth y pwyllgor hwnw i gynal ei gyfarfodydd. Caniat-awyd y eais. Cynygiodd Mr W. D. Jones eu bod yn anfon llythyr o gydymdeimlad ag Arglwydd Salisbury yn ei ala.r 9- dwfn. Cariwyd y cynygiad yn unfrydol. Cynyg- iodd y Parch John Hughee gyffelyb bleidlais i Mr David Williams ar farwolaeth ei dad, a phasiwyd. i Bwrdd y Gwareheidwaid.—Oynhaliwyd cyfarfod misol y Bwrdd hwn ddydd Mawrth, yr wythnos ddiweddaf, o dan lywyddiaeth Mr O. H. Foulkes. Adroddodd y Clero (Mr James E. Hughes) fod y symiau canlynol mewn cymhorth allanol wedi eu talu yn ystod y pythefnos diweddaf:-CAaer b* 77p 2s 6c i 311 o dlodion, lleihad o 74 o dlodion a 2p 13s mewn cymhorth o'i gydmaru a'r llynedd; Aberffraw, 45p 14s i 172 o dlodion, cynydd o wyt-h o dlodion a lleihad o 2p 12s 6c mewn cymhorth Bodedern. 47p 2s i 205 o dlodion, cynydd o un derbynydd a lleihad o 2p 10s mewn cymhorth. Yr oedd 79 0 ddeiliaid yn y ty, o'u cydmaru a 61 yn y tymhor cyferbyniol y llynedd.—Daeth cais y feistres am godiad yn ei cyflog o dan ystyriaeth y Bwrdd. Cynygiodd Mr Robert Jones fod y cyflog yn cael ei godi o 20p i 26p. Anturiai feddwl ei bod wedi profi ei bun yn feistres gampus, ac wedi rhoddi pob boddlonrwydd i'r Bwrdd. Eiliwyd gan y Parch R. Price. Darllenodd Mr W. Roberts o lyfr glas Undeb Mon fod cyflog y nyrs yn y tltftty hwnw yn 15p. Dywedodd y Clerc ei fod wedi cael ei godi yn ddiweddar i 20p. Ar ol ymraniad gwelwyd fod unarddeg wedi pleidleisio yn erbvn yr ychwanegiad a chwecb o blaid.—Dywedodd y Clerc fod Mr Owen, Treddolphin, wedi cael ei ddewis yn "assistant overseer dros Llanbeulan. r Bireham, arolygydd -M Bwrdd Llywodraeth Leol, yn ei anerchiad i'r Gwar- cheidwaid, a ddywedodd ei fod wedi dyfod i la.wr i edrych parthed He i'r tlod- ion yn y tlotty, ond hyd yn hyn nid oedd wedi cael amser i fyned o gwmpas. Yr oedd vn falch iawn ganddo weled y lleihad yn rhif y tlodion yn rhanbarth Caergybi o'r undeb. Hyderai hefyd y byddai i Warcheidwaid y rhanbarth hwnw gefnogi eu swyddog, ac nid myned tu ol iddo. Parthed y ddau ranbarth arall, Aberffraw a Bodedern, ym- ddangosent i 6efyll yn eu hunfan. Rhaid oedd iddynt gofio tra yr oedd poblogaeth Caergybi yn cynyddu yr oedd y tlodion yn lleihau, tra yn y ddau ranbarth arall, yn mha rai yr oedd y boblogaeth yn lleihau, nid oedd unrhyw welliant yn ganfydd- adwy. Hoffai alw sylw y Gwarcheidwaid at y ffaith fod yr hen arferiad o roddi tocynau i dlodion arhosol i ddangos pryd y rhoddai'r meddyg gymhorth meddygol pan yn angenrheidiol wedi darfod, ac yn awr, cyn y caent y feddyginiaeth yr oedd yn rhaid iddynt fyned at swyddog yr elusen am archeb. Yr oedi yn dda. ganddo weled Undeb Caergybi yn dringo i fyny'r ysgol, gan eu bod wedi stepio c'r safle 53 i 48.

LLANFAIRYNGHIDILNWY. Addysg Ganolraddol yn Mon.—Mewn canlyniad i gvfarfod a gynhaliwyd gan gyfeillion o Amlwch dros sefydlu ysgol yn eu tref, teimla nifer lluosog o drigolion yr ardal mai doeth, cyn dyfod i ben- derfyniad ar gwestiwn mor bwysig, ac mai teg fyddai cael clywed y ddwy ochr, ac o ganlyniad gwnaetihum apeit at gyfeillion addysg yn yr is- ddosbarth, a chydsyniwyd yn garedig a'r ca.is gan Dr. Evans, Y.H., Mr A. McKillop, Y.H., a'r Henadur T. Williams, o Lanerohymedd, ond oherwydd afiechyd methodd Dr. Evans a dyfod. Hyderwn, fodd bynag, y bydd ei iechyd wedi adferu i'r fath raddau fel y gall gymeryd rhan mewn cyfarfod sydd i'w gynal i r un perwyl yn Llanfechell yr wythnos nesaf. Cynihaliwyd v cyfarfod nos Wener, Rhagfyr laf, yn Ysgol y Bwrdd, pryd y daeth nifer luosog o'r ardal wyr yn nghyd. Cymer- wyd y gadair gan Mr O. Griffith, Ty'n yr Odyn. Eglurodd y Oadeirydd amcan ymweliad y cyfeillion, a galwodd ar Mr McKillop i egluro y cynllun, er rhoddi mantais iddynt ddyfod i farn deg a gonest ar y mater, a gwnaeth hyny mewn modd syml, manwl, a chyflawn, gan daw3rn yn mlaen ffeithiau cedyrn i ategu ei osodiadau. Cefnogwyd ei svlw- adau gan yr Henadur T. Williams mewn anerchiad rhagorol. Yna rhoddwyd caniatad i'r cyfarfod ofyn unrhyw gwestiwn yn dwyn cysylltiad a'r mater, a gofynwyd1 amryw, pa rai a ddatganasant foddJon- rwydd ar yr atebiadau a gawsant. Wedi hyny, cafwyd anerchiadau cefnogol gan Mr J. Thomas, Ty Wia.n, a Mr O. Williams, Cae'rdegog, sef dau arwr svdd wedi bod (ac yn narhau) yn bur flaen- llaw gydag addysg yn y rhanbarth yma ers llawer o flynyddoedd. Ac yn y diwedd, cynygiodd y Cyng- horydd O. Williams, Caelrdegog, ao eiliocla y Cynghorydd J. P. Rowlands, Llwynysgaw, y pen- derfyniad canlynol, yr hwn a basiwyd yn unfrydol: "Fod y cyfarfod hwn o drigolion Llanfairyngh orn wy a Llanrhwydrys o'r farn fod y trefniadau pres enol yn nglyn ag addysg ganolraddol yn y rhnn .hon o'r ynyl; yn dra, boddliaot, yn ateb y dyben yr. well ac yn cyfarfod ag anghenion y cymydogaethau yn llawnach. na phe cymerid yr arian a gyfr.^nr yn awr fel ysgoloriaetliau, etc., tuag at gynal ysgol vn Amlwch. Cafodd yr ymwelwyr letty a chroesiiw gan Mr a Mrs Hughes, Penyrorsedd, Oemlyn,^ pa rai a ddatganasant eu teimlad yn bendant o biaid. clynu wrth y drefn bresenol, a dyna, yn ddiamheu d, yw ein teimlad yn gyffredinol fel ardalwyr.—Goheb- ydd.

IiL AN ERGH YM KD D. Clefyd.—Os y parha clefyd y priodi yn ei rwysg yma am y misoedd nesaf fel y gwnaeth y misoedd diweddaf bydd "holl" ieuenctyd y Llan wedi eu rhwymo er gwell neu er gwaeth. Yn wir, dylem ddeffro, neu gwae ni: y mae rhywun neu gilydd yn ymuno a'r clwb bob wythnos. Y Gymdeithas Lenyddol. —Oynhaliwyd hon nos Fercher diweddaf, o dan lywyddiaeth y Parch 0. Hughes, Wilpol. Testyn y noson oedd "A ydyw cydwybod yn arweinydd dyogel i'r hyn sydd iawn dan bob amgylchiad?" Cymerwyd yr ochr gadarn- haol gan Mr J. Parry, fferyllydd, a'r ochr nacaol gan Mr T. Williams, ironmonger. Siaradwyd yn mhellach gan Meilir Mon, Creigfryn Parry, Mri R. Williams, a J. Owen. Yr oedd yn un o'r nos- weithiau mwyaf hwyliog, a. thrinid y testyn yn feistrolgar iawn. Milwr yn Marw.—Bydd yn ddrwg gan deulu'r Uan glywed am farwolaeth Mr William Pritchard, gynt o Wellington-street, Llanerchymedd, yr hyn gymerodd le ddydd, Sul yn Pembroke. Feallai yr ad!nabyddir ef yn gynt wrth i ri grybwyll y gelwid ef pan yma ar yr enw "Eoe, a hyny, mae'n debyg, oherwydd ei hoffder at ganu. Yr oedd wedi ymuno es blynyddoedd a'r Gatrawd Gymreig Gyntaf (1st Battalion Royal Welsh Fusiliers). Bu yn aros am ychydig yn Lloegr, ond symudodd ei gatrawd i Creta. Gorfu arno fyned i Armenia adeg y cigydd- iaeth ar y Oristionogion. Bu am dymor yn yr Aipht (Omdurman), India, a Kowloon (China). Dyddorol i ni oedd clywed un o'i gyd-filwyr yn dweyd fel y byddai nifer o honynt yn ymgasglu yn nghyd i wrando ar yr "Eos" yn canu "Cusan gwsg oedd cusan mam." Yn ddiweddar y. cyrbaedaodd Brydain o China, a bu raid iddo fyned i'r "hospital" yn fuaji ar ol cyrhaedd, ac yno v bu farw. Cladd- wyd ef ddydd Llun diweddaf. fieddweh i Iwch yr hen Williams.—R. J. Y Transvaal.—Nos Wener diweddaf bu Mr O. R. Morris, Cemaes, yn y New Hall yn rhoddi ar- ddangosiad mawreddog o'r wlad uchod trwy gyf- rwng yr "acetylene lantern" ledrith (magic lantern). Llywyddwyd y cynulliad gan Mr Richard Williams, Tan-yr-Hall, ac'arolygwyd v g-weitbrediaclau gan Mr W. Griffiths, ysgolfeistr, a Mr H. Creigfryn Parry. Dangoswyd y lleoedd mwyaf nodedig yn yr ymgyrch presenol cydrhwng Prydain a'r Boer- iaid, megis ymladdfa Elandslaagte, a buddugoliaeth y Prydeinwyr, yn mila un y gwelid y Cadfridog dewr, Syr W. P. Symons, yn arwain ei fyddin yn ngwyneb cawodydd o fwledi y gelynion, yn eniil eu safle gyda blaen y bidog, ac yn oymeryd meddiant o'u gynau mawrion. Tarawiadol iawn oedd ym- laddfeydd Glencoe, Besters, Colenso, a Dundee, yn nghydag amddiffyniad Ladysmith. Yr oedd dar- luniad o'r "Naval Brigade' yn llusgo eu gynau mawr dros y mynyddoedd i adgyfnerthu Syr G. White, V.O., yn Ladysmith yn awr ei gyfyngder vn beth i'w ryfeddu. Dangoswyd hefyd ddarluniau heirdd iawn o Kimberley, Ijadysmith, Mafeking, a. Cape Town. Yr oedd edrych ar Majuba Hill yn ei unigedd, a chofio am y dinystr fu yno ar ein dewr- ion, yn ein dirdynu vn wir. Pan ddangoswyd llun- iau Syr Redvers Buller a'r Milwriad Baden-Powell —yr oedd y plant yn eu hadnabod yn dda—daeth Hwre" o bob cornel o'r neuadd na chlywyd ei bath. Cawsom olygfeydd naturiol iawn o Wlad yr 'Aipht, megis Cairo, v Mor Cooh, hefyd Malta a'r Suez Canal. Yr oedd y darluniau drwyddynt yn rhagorol, ao o ran darluniau yn rhagori llawer ar ddim o'r cyffelyb welsom erioed. Bwrdd y Gwareheidwaid.—Oynhaliwyd cyfar- fod misol y Bwrdd uchod ddydd Meroher, dan lvwvddiaetii Mr A. McKillop, Y.IEL, -Dsrllen- wyd llythyr oddiwrth Mr Thomas Barker, clerc i'r ymwelwyr i Wallgofdy Dinbych, yn dweyd fod swm, bychan o arian yn ddyledus i Annie Owen, yr hon oedd yn y sefydliad hwnw ond yn "chargeable" i'r undeb hwn. Ystyriwyd y onater gan y pwyllgor, pa. rai oeddynt o'r farn mai pwnc i'w ystyried gan y gwareheidwaid ydoedd. Garchymynwyd i'r Olerc (Mr Thomas Hughes) wneud cais am yr arian.—Mr A. Stewart, arolyg- ydd y trethi, Bangor, a ysgrifenodd yn gofyn am restr argtaphedig o'r plwyfydd yn yr undeb, ond ni ddaethpwyd i unrhyw benderfyniad ar y llythyr.—Darllenwyd' llythyr oddiwrth Mr G. O. Willi.ams, clerc Oynghor Dinesig Llangefni, yn hysbysu fod Mr William Parry, 18, Glanhwfa- roa,d, wedi cael ei benodi fel olynydid i Mr Wil- liam Roberts yn y swydd o "assistant overseer" dros blwyf Llangefni. Yr oedd y Oynghor hwnw wedi gordhymyn i Mr Parry gynyrcihu "bond" am 200p, o awyddffa a gymeradwyid, er sicriiaiu gwednyddiad ffyddlon o'i ewydd. DeT- byniwyd y bond, a chadamhawyd y penodiad.— Ysgrifena. Clerc Undeb LLaneiwy, yn anfon pen- derfyniad i'r perwyl fod yr undeb hwnw "o'r farn y dylai y Llywodraeth gefnogi gwladlywiaeth i ledaenu yr 'Infant Life Protection Act, 1897,' fel ag i wneud adranau y ddeddlf hon yn gymhwysadwy pan gymerid ond un plentyn i'w fagu, 'ac fod copi o'r cyfryw yn cael ei anfon i Fwrdd Llywodraeth. Leol, yr Ysgrifenydd Cartrefol, a Ryrddau Gwarcheidwaid Gogledd Cymru." Mabwysiadwyd y penderfyn- iad ar gynygiad Mr 0. F. Priestley, Y.H., yn cael ei eilio gan Mr Thomas Plichard.Gohir- iwyd ystyriaeth ym&iiswyddiad Dr. Evans hyd y cyfarfod nesaf.-Adrcddodd y Olerc (Mr Thomas Hughes) fod gweddill o 66p 16s 3c yn nwylaw y trysorydd.—Oynyrchodd Mr Hughes hefyd fyn- egiad yn dangos y gost y pen yn wythnosol o'r rhai a dderbynient gymhorth plwyfol o'i gydmaru ag eiddo yr wythnos gyferbyniol y llynedd yn nosbarthiadau y gwahanol swyddogion elusenol: H. Edmunds, doebarth Llanfechell, treuliau yn y chweched wythnos o 1899, 18p 7s 6c i 157 o dilodion 1898, 21p 5s 5o i 166 o dlodion lleihad rn yr elusen wythnosol, 2p 18s. Y gost v pen yn 1899 2a 4c, yn 1898 2s 6|c. Richard Jones, doebarth Amlwch, treuliau yn 1899 31p i 230 o dlodion, yn 1898 33p 2s 6c i 243 o dlodion, llei- had yn yr elusen wythnosol lp 3s 6c. Y gost y pen yn wythnosol, yn 1899, 2s 8^c 1898, 2s 7 ychwanegiad fc. William Edwards, doebarth Llangefni, treuliau wythnosol yn 1899, 19p 78 i 155 o dlodion; yn 1898, 20p Is i 181 o dlodion lleihad wvthnosl, 14s. Y gost y pen yr wythnos yn 1899, 2s 6o yn 1898, 2s 2¥,; ychwanegiad yn y pen yr wythnos, 3gC. Pasiwyd pleidlais o d'diolchgan^ph i'r clerc am y mynegiad.—Pen- derfynwyd rhoddi y ciniaw Nadolig arferol i ddeiliaid Ý tlotty.

LLANGADWALADR (BODORGAN). Cyngherdd.—Nos Wener, Tachwedd 24ain, cyn- haliwyd cyngherdd hynod lwyddianus a phoblog- aidd yn Ysgoldy Cenedlaethol y plwyf uchod. Cymerwyd y gadair gan Syr George Meyrick, Barwnig, Bodorgan, ao arweiniwyd yn ddeheuig gan Mr David Williams, Drefri. Yr oedd y rhag- len yn un faith ac amrywiol, ond aethpwyd trwyddi yn hynod hapus. Agorwyd y gweithrediadau trwy i'r Arglwyddes Meyrick a Miss Meyrick roddi deuawd ar y berdoneg, a chawsant dderbyniad cynes. Yna cafwvd perfformiad prydferth •'r operetta, Bold Robin and the Babes, gan gor yr ysgol. Cymerwyd y gwahanol gymeriadau gan y Misses C. A. Morris, Catherine M. Jones, Maggie M. Jones, Mary Jones, Hermon, a Masters Thomas Looms, Robert S. Jones, Edward Davies, etc. Cyn dechreu yr ail ran o'r rhaglen, rhoddodd Mr J. R. Williams, Tyddyn Hwrdd, ddadganiad rhagorol o'r gan newydd, "The Ahsent-minded Beggar," ac ar ol y dadganiad frwnaed casgliad o 2p 17s 6c tuag at Gronfa Gweddwon ac Amddifaid ein Milwyr sydd yn brwydro yn N eheubarth Affrica. Dechreuwyd yr ail ran o'r cyngherdd trwy i'r Misses Meyrick, Bodorgan, chwareu deuawd ar y berdoneg, a chaw- sant "cheers" calonog. Doniol dros ben ydoedd yr areithiau Cymreig gan Miss Eva. a Master R. 0. Meyrick. Y perfformwyr eraill a gymerasant ran oeddynt y daogeiniaid canlynol, sef :—Miss Winnie Owen, Bangor; Miss Essie Williams, Bethel; Meistri E. D. a. J. R. Williams, Tyddyn Hwrdd, a Mr J. 0. Hughes, Lerpwl, yr oil o ba rai a wnaethant eu gwaith nes enill uchel gymeradwy- aeth y dorf. Cyfeiliwyd yn fedrus ar y berdoneg gan Miss Williams, Tyddyn Hwrdd, ac ar y felodeg gan Mr E. G. Thomas. Pasiwyd cydymdeimlad ar Parch D. Thomas, rheithor, yn ei waeledd. Wedi talu y diolchiadau arferol, terfynwyd trwy gyd- iTanu yr Anthem Genedlaethol. Y trysorydd yd- oedd Mr R. W. Owen, Bontfaen, a'r ysgrifenydd Mr E. S. Thomas, iUieithordy. Elai yr elw tuag at gyllid yr ysgol ddyddiol.

LLANGEFNI. Mae y Milwriad T. E. J. Lloyd, Plas Tregaian, yr hwn sydd yn lJywydd ar y 3edd Gattrawd o i "Duke of Cornwall's Light infantry," wedi cael fi orchymyn i'r Raglan Barracks, i ddechreu ar y 5ed cyfisol (ddydd Mawrth diweddaf), gan fod ei gattrawd o Filisia wedi cael ei chorphori. Cyfarfodydd y Gauaf yn y Neuadd Wesleyaidd. A ganlyn ydyw rhaglen cyfres o ddarlithiau y bwriada y Parch D. Gwynfryn Jones ac eraill eu traddodi yn vstod v gauaf ar "Brif Bwyntiau y Grefydd Gristionogol— Nos Lun, Rhagfyr lleg, 1899: Cadeirydd, Mr William Thomas, Post-office; mater, "Duw;" i agor yr ymdrafodaeth, Mr E. Evans, B.A., County School. Nos Lun, Ionawr I 8fed, 1900: Cadeirydd, Parch 0. M. Jenkins, B.D. mater, "Dyn i agor yr ymdrafodaeth, Mr R. Lloyd, Board Schools. Nos Lun, Chweiror 12fed 'Cadeirydd, Parch Thomas Frimston mater, "Pechod;" i agor yr ymdrafodaeth, Mr Owen Jones, Druid House. Nos Lun, Mawrth 12fed Cadeiiydd, Mr George Garland, Britannia House mater, "Iesu Grist;" i agor yr ymdrafodaeth, Mr S. T. Evans, M.A., "headmaster," County School. Nos Lun, Ebrill 9fed: Oadeirydd, Mr R. Davies, Board Schools mater, "Y Bywyd Newydd i agor yr ymdrafodaeth, Mr E. M. Roberts, Metropolitm Bank. Nos Lun, brill 30ain: Cadeirydd. Mr Griffith Jones, Caradoc Villas; mater, "Tu Hwnt i'r Lien," i agor yr ymdrafodaeth, Mr E. H. Thomas, Post-office. Y Rhyfel.—Nos Wener oynhaliwyd cyfarfod mewn rhan o'r Neuadd Drefol i drefnu cronfa yn nglyn a'r rhyfel yn y Transvaal. Llywyddwyd dros gyn- ulliad lied dda gan Mr T. NicUolls Jones, Penrhos. —Wedi i'r Cadeirydd egluro amcan y cyfarfod cynygiodd^ Mr W. Thomas, y Llythyrdy, fod y —Wedi i'r Oadeirydd egluro amcan y cyfarfod cynygiodd,, Mr W. Thomas, y Llythyrdy, fod y ei gy^^imlad a'r mudiadf P-.T«^r Williams WSL S' ?efS' A^aT11 c^lch na Llan- MS i £ ML H A lTVOTt }VllllMQS' a phasiwvd —Syuwc^d v cynjgiodd Mr J. Jones fod pwyllgor 0 dduddeg yn cael ei benodi—chwecb o aelodau'r Cvnghor Dinesig, a chwech ortuallan. Eiliwyd Mr W. Thomas. CvTiygiodd Mr Trevor WiUiSs fod eu dewis' ac ejbwyd gan Mr E. M. Roberts, Metropolitan Bank. Pasiwyd y gwelliant. Penodwyd v pwyllgor fel y :TY O'^d, Mr W. Thomas, Llythyrdy^ Cadben Lawrence Williams, Plas LlanddyW; if°np' D ?a,nk 5 Edward Jones, Clegyr- dv Bach; E. M. Roberts, Metropolitan Bank; J J. Gray, ironmonger; Parch D. Gwvnfryn Jones, ? n ?IgeT?aran^' Britannia Stores; 0. Lewis, fferyhydd; Parch R. Hughes, B.A., curad a Dr. William& Darllenwyd Uythyrau oddiwrth Mr George Pritchard Rayner a Cadben Warren Evans yn cydymdeimlo a'r mudiad, ond eu bod wedi cvfnmn eisoes. — Penodwyd Mr G. O. Williams, gad€1I7dd y mudiad.—Yna ( rnvg- lodd Mr W. Thomas eu bod yn agor rhestr y cyfrajuadau yn y cyfarfod. Eiliwyd hvn gan Mr John Jones, Shop Newydd, a phasiwyd yn unfrydol Agorwyd y rhestr gyda 5p 5s gan Cadben Lawrence _• Williams, ao ar y diwedd c^Thaeddai y swm o 21p. Ar gynygiad Mr Trevor Williams penderfyrnwyd gofyn i'r ddau ariandy fod yn drvsorwvr y gronfa. Diweddwyd gydaphleidlaiso ddiolch i Mr Nichods Jones am lywyddu.—Arhosodd y pwyllgor gyda'r aelodau e'r Cynghor oedd yn bresenol i drefnu casglyddion. Deallwn fod nifer dda o foneddigesau gwladgarol y lie wrth y gwaith o gasglu, a'u bod yn cael derbyniad croesawgar gan bawb. Y Bwrdd Ysgol.—Oynhaliwyd cyfarfod misol v Bwrdd hwn nos Lun, o dan lywyddiaeth Mr J. J. Gray (cadeirydd). Yr oedd hefyd vn bresenol y Mri Owen Williams, J. E. Jones, Robert Jones-, David Jones, G. 0. Williams (clerc), a H. W. Thomas (swyddog gorfodol).- -Daeth Mrs Jones, gwraig Mr Thomas Jones, Church-terrace, gerbron yn nglyn a chwyn ddygid yn ei lierbyn o esgeuluso anfon tair o enethod i'r Ysgol Genedlaethol yn nheolaidd. Allan o 46 o weithiau y bu'r ysgol yn agored, yr oedd un eneth yn bresenol 24ain o weith- iau, un arall 20ain o weithiau, a'r Hall 18eg o weithiau. Yr oedd yr ieuengaf yn ddeng mlwydd oed, ac yn adran y babanod. Mewn atebiad i Mr 0. Williams, dywedodd Mrs Jones ei bod wedi ymddangos o flaen yr ynadon unwaith. Cynygiodd Mr O. Williams fod Mrs Jones yn cael un cynygr arall, ar y dealltwriaeth y byddai iddi ofalu iod y plant yn myned i'r ysgol yn fwy rheolaidd yn y dyfodol. Dywedodd Mrs Jones y byddai iddi eu. hanfon mor rheolaidd ag y gallai. Yr oedd dwy- o'r genethod yn efeilliaid, ae yn wan o ran eu hieohyd. Byddai iddi anion nodyn i'r ysgolfeistr (Mr Taylor) pan y byddent wael drachefii.-Sylw- odd y Swyddog fod plentyn i Thomas Robert Church-terrace, eto, yn mynychu yr ysgol yn bur afreolaidd. Galwodd Roberts arno y boreu hwnw, a dywedodd nas gallai ymbresenoli yn y cyfarfoct am fod yn rhaid iddo fyned at ei waith i r chwarel. Yohydig o droion y bu'r baohgen yn yr ysgol.-Yn nesaf galwodd y Swyddog sylw at y niter o blant o dan oed a weithient ar ddydaiau marchnad. Cyfedriodd at blant a werthent y "Clorisuiydd," ond dywedai fod y golygydd yn gwrthod riioddl papyrau i blant oedd wedi colli rhan o'r ysgol yr ystod yr wythnos. Owynai fod masnaenwyr yn troseddu yn y cyfeiriad hwn. Yr oedd y presenol- deb yn hynod dda oddigerth ar ddyddiau marchnad. Cynygiodd Mr Owen illiams eu bod yn rhybuddio masnaohwyr ao amaethwyr i beidio rhoddi gwaith i blant byohain. Eiliwyd gan Mr Robert Jones, a phasiwyd.—Sylwodd y iSwyddog fod "registers" Ysgol y Bwrdd yn dangos y presenoldeb yn 199, ond y diwrnod hwnw nifer y plant yn yr ysgol ydoedd 173. Allan o hyn yr oedd saith yn dyfod o gymydogaeth arall. Dywedodd y Cadeirydd os aent yn mlaen yn y cyfeiriad yma y byddai iddynt wella y presenoldeb.—Dywedodd y Swyddog fod cydweithrediad yr ysgolfeistri i gau yr ysgolioa am haner-awr wedi naw y boreu a. phum' munud i ddau yn y prydnawn wedi gwella, y presenoldeb yn fawr. Sylwodd y Clerc fod Llangefni yn hynod am hyn, yn enwedig yn y capelydd ar y Sabboth.- Dywedodd y Swyddog fod Mr R. Davies, prifathraw Ysgol y Bwrdd, yn dweyd fod "Standard 0" yn yr adran gymysg, ond yr oeddynt heb athraw. YV oedd wedi rhoddi y dosbarth dan reolaeth rhai o'r genethod o'r dosbeirth uwchaf, ond nid oedd hyny yn gyfreithlawn nao yn deg. Yr oedd y dosbartii yn un mawr. Dylid penodi athraw iddynt yn ddi- oedi. Sylwodd Mr J. E Jones y Wddai yn wpll cad "monitor." Mewn atebiad i Mr Owen Wil- liams, dywedodd y Swyddog mai nifer y "staff" yn yr Ysgol Genedlaethol ydoedd chweoh, a'r un nifer yn Y Slgol y Bwrdd, er fod cymaint ddwywaith o blant yn yr ysgol ddiweddaf. Nis gallent gael "monitor heb dalu 7p 10s iddo. Yn y gorpbenol 5p oedd y cyflog delid, ond yr oedd arholydd ei Miawrhydi wedi ei hysbysu y byddai raid talu 7p 10s yn awr. Cynygiodd Mr Robert Jones fod i'r ymwelwyr edryoh i mewn i'r mater, a gweled beth allent wneud hyd ddiwedd y flwyddyn swydd- ogol yn Mawrth. Eiliwyd y cynygiad gan Mr J. E. Jones, a phasiwyd ef.—Darllenwyd llythyr oddi- wrth Mr Edward Roberts, arholydd ei Mawrhydi, Maesincla, Caernarfon, yn dweyd fod yn dda ganddo ddeaU fod y Bwrdd yn bwriadu gweithredu yn erbyn y rhai afreolaidd. Nis gallai ar hyn o bryd benodi dyddiau am arholiad am y tystysgrifau llafur, ond yr oedd yn barod i wneud hyny yn v mis a enwyd (sef Mawrtih) ond iddynt fuwy fod mor garedig a'i adgofio pan ddeuai yr adeg yn nes.— Sylwodd Mr J. E Jones ei fod yn synu nad oedd plant yn cael eu parotoi ar gyfer mynediad i'r Ysgol Ganolraddol. Cynygiodd fod sylw yr athrawon yn cael ei alw at y mater. Mr Robert Jonee, wrth eilio, a ddywedodd y byddai galw sylw at hyn yn symbyhad i'r rhieni ar athrawon i gael gweil presenoldeb yn yr ysgolion.—Penderfynwyd cau yr ysgolion dros wyliau y Nadolig o'r dydd Mercher cyn yr wyl hyd ddydd Mawrth, y 9fed o Ionawr.

MYNYDD BODAFON. Cyfarfod Dirwestol. Oynhaliwyd cyfarfod dir- westol ar y 29ain cynfisol, yn Nghaersalem, gan y tri enwad crefyddol, eef Hebron (A.), Bethesda (B.) a Chaersalem (M.C.). Llanwyd y gadair an Mr Lewis, Bodafon. Cafwyd araeth ardderchog ar "Ddylftdswydd pawb i hyrwyddo dirwest yn mlaen" gan y Paroh Trevor Jones (A.), Llanerchy- medd ac hefyd gan y dirwestwr selog, Mr R. Jones (M.O.), o LajMjphymedd. Hefyd cawsom araetb gwerth ei gwraHKiaw ar"Ddirwest yn ngoleani y Testament NWjyddr," gan Mr Owen Roberts, Vedw (B.), ac h^-d gan Mri W. Evans, Fferam (M.C.), a siaraxftrfd vn mhellach gan Mr Richard Hughes, Ty Gapel, Oaerssdem. Gobeithio bydd ymdrech y brodyr da uchod yn lies i'r ardal bon, ac y byddo sobrwydd a phurdeb i'w gweled yn amlwg yma.—Un oedd yno yn gwrandaw.

PORTHAETHWY. LLYS YR YNADON. Cynhaliwyd y llys hwn ddydd Lhm, gerbron Cadben Mansel Morgan, Mr Hugh Thomas, Dr. John Roberts, Mr W. R. Jones, Mr H. Darics, Mr Harry Clegg, a Mr J. H. Burton. Cadw Pylor.—Cyhuddwyd Richard Edmunds, Porthamel, Llanedwen, gan Dr. Le Nero Foster, o gadw pylor heb ei sicrhuu yn briodol rhag perygl. —Taflwyd yr achos allan. Cadw Ci Heb Drwydded.—Dirwywyd Owen Jonesi, Hilloot, Port]-t-hwy, i 58 a'r oostau am hyn. L Ymosodiadau. — Qyliuddwyd Thomaa Roberts, Druid-road, Llandysilio, o ymosod ar Catherine Jones, gwraig Thomas Jones, Druid-road. Tyst- iodd yr Erlynes ei bod yn y ty gyda'i phlant ar y 25ain o Dachwedd, a daeth y ditfynydd yno, gan chyliuddo hi o fod wedi cweryla gyda'i wraig. Dywedodd y dyst wrtho am fyned allaa o'r ty, a chymerodd afael yn y procer er ei yru allan. Ya. cydiodd y diffynydd yn ei gwallt, rhoddodd gic iddi yn ei hoohr, a rhedodd allan. Dirwywyd et i 25s gan gynwys y costau.—Cyhuddwyd Catherine Jones, Chapel-street, Llanfihangel Esgeifiog, gun Mary Jones, 'Refail, Gaerwen, o ymosod ami ar y 13eg o Dachwedd. Tystiwyd fod yr erlynes wedi cymeryd ty a ddelid jyan dad a mam y ddiftynyddes. Aeth yno i gymeryd meddiant o hono; ond nid oedd y bobl yn barod i fyned allan, a tharawodd y ddiffynyddes hi yn ei gwyneb. Tystiodd y Diffynyddes nad oedd hi yn barod i adaei y ty am haner-dydd, pan ddaeth yr erlynes yno, a phan welodd yr erlynes hyny, darfu iddi ddeclvreu symud y dodrefn. Ni ddarfu i'r ddiffynyddes ci tharo, ond rhwystrodd hi i symud y bwrdd. Dirwywyd hi i 10s gan gynwys y costau.

TO CURE A COLD IN ONE DAY. Take Laxative Bromo Quinine Tablets. Aft Druggist* refund the money if it fails to cure. 1/1^ 1m («nuiu« is ftamped L.B.Q. 18995 H A lAff flPfll When Ordering nffly mm I (1 If 1 D Bill I Mil D II m 11 m U S'Ap=. T pS Baking Powder H| m BS iiiMM H ■ M HA JA U n ■ flwl ■■ B H Br II TESTIMONY OF INNUMERABLE HOUSE- BE SURE AND PHH m I Vim V V M 1111V 111 I V n lr fell Get Bcrvlck-s.

Derbyniodd, yr Anrhydeddus F. G. Wynn y prif anrhydedd gyda busfcach o ansawdd dda, yn pwyso dros 1708npwys; a chafodd y Milwriad Piatt sylw da. gyda phar o fustych oampus. Yr oedd y blwyddiaid yn anarferol dda, a bydd i rai o honynt ddal tymhor arall. Oymerodd Mr W. E. Oakeley, Plas Tanybwlch, Meirionydd, un o'r amaethwyr goreu a mwyaf boneddigaidd yn Nghvmru, y wobr gynfcaf gydag anifail ieuainc wythnos o dan y "limit," ac yn pwyso 1 oan- pwys. Hwn ydoedd' yr eidion goreu yn yr adran, ac yr oedd yn llawn cig ac o ffurf da. Mr R. Hughes (IjIanfairfechan) yn ail gydag eidion o'r rai oed, yn pwyso 15 canpwys, ac o faintioli mawr, ond nid oyetal o ran ansawdd a'r enill- ydd. Aeth y "reserve award" i'r Milwriad Piatt, gydag eidion defnyddiol yn troi y glorian ar .ychydig dros 12^ canpwys. |

Nid ydym yn gyfritot am tyinadau e-.it goheb- wyr yn y golofn hon. I ARMENIA (Caergybi). Syr,—Gwelais ytlJ y Gwalia," yr wythnos hon, hanes cymdeithas lenyddol yr eglwyg uohod. Pwno y gymdeithas yr wythnos ddiweddaf oedd: "A ydyw plant anghredinwyr yn deilwng ddeiliaid bedydd?" Mewn sobrwydd, a ydyw pwnc fel hwn yn deilwng mewn oes fel -hon, pan y mae cynifer o wyr enwog y corph. yn dweyd yn eglur nad oes sail i Sedydd plant yn yr Ysgrythyrau o gwbl, ac felly nil a ydyw plant anghredinwyr yn deilwng ddeiliaid bedydd, ond a ydyw plant o gwbl felly? Anogwja pobl gall Armenia i ofalu am bynciau zweil mwy Ysgrythyrol, a mwy rhesymol t> hyn aUan. —Ydwyf, ftc SYLWEDYDD.

PWNO ADDYSG YN DOLWYDDELEN A'R CYLCHOEDD. Syr,—Y mae un o'r organau dimai gynyrchiryn Mlaenau Ffestiniog wedi ei anrhydeddu a ffrwyth ymchwiliad ag sydd trwy hyny wedi arddangos mor dihysbydd a stor dibendraw o wybodaeth na feddai llenorion a llenyddiaeth ei debyg o fewn o leiaf y pum' canrif ddiweddaf, ac na ellir darganfod ei gyffelyb mewn oesau maith i ddod. Nis gwyddom paham y dewisa ymguddio dan fantell ffugenw, all nad1 mai ei ofn ydoedld! peri i'w gyd frodyr difrycheu- lyd' genfigenu wrtho am ei ragoroldeb arnynt fel lienor, a'i allu anfesuredig, uwchlaw doethion y byd adnabyddus. Dewisa alw ei hun wrth yr enw "Peredur," ac ymgeisia yn egniol am daro i lawr addysg y plwyf yn Nolwyddelen. Ni fuasem yn dweyd gair yn ei erbyn pe buasai wedi dweyd y gwirionedd am yr addysg gyfrenir, a'r modd y cerir y gyfundrefn addysg yn mlaen, gan garedig- ion dysgeidiaeth a. gwir garwyr heddwch a llesiant y plwyf, yn bresenol yn ogvstal a'r dyfodol. Sylwai» gyda llawenydd fod Mr Roberts, yr athraw, wedi anfon mewn atebiad i'r "Solomon" (?) uchod eglur- had medrus, manwl a ffeithiau anwrcfhwynebadwy. Dywedai "Peredur," eryda phwyslais neillduol, fod plant Ymneillduwyr Dolwyddelen yn dyfod o'r ysgol a Chatecbism yr Eglwys yn eu llaw i ddysgu allan ran o hono erbyn tranoeth. Beth ddywed yr athraw am hyn? Dywed ei fod ef yma. ere.pum I mlynedd a haner, ac na fu Catechism yr Eglwya yn eu llaw o gwbl. Dywed "Peredur" hefyd fod yr addysg gyfrenir yn "anfoddhaol," yn "wael," yn "aneffeithiol,' ac "ddim yn drwyadl. 'Mewn atebiad i hyn daw Mr Roberts a thystiolaeth Ar- olygwyr yr ysgolion dan y Llywodraeth yn mlaen, sef y diweddar Mr Williams (prif arolygwr dros Gymru), Mr Darlington, Mr E. Roberts, Mr Thomas, Mr Rhydderch, etc., ac wele eu hadrodd- iadau am yr ysgol:—1894. This school appears to be very industriously taught by the present teacher, and the results are generally creditable. 1895. The progress made during the year is very credits able, and such as to recommend: the higher prin- cipal graint. The general tone and discipline of the school are very satisfactory. 1896. The school has improved in order and discipline. It has made good progress during the year. 1897 ac 1898 hefyd sydd yn rhedeg i'r un cyfeiriad. ,'Nawr, pa un ai "Mr Peredtur" ynte y boneddigion uchod ydyw y "hai mwyaf cymhwys i farnu safon addysg yr ysgol? Mae hyna yn ddigon feallai, er fod Mr Roberts yn myned yn mlaen yn gampus, gan chwalu ymgeis- iaeth y cegrwth hwn i ddilorni addysg y plwyf i bedair congl cegin gwcio ei dy ei hun. Ymddengya hefyd ei fod yn ofni mai Eglwyswyr fyddai y plant bob copa wall tog os ma stopid dysgu'r Catechism a chael Bwrdd Ysgol. Druan o hono, onide?—Yr eiddoch, etc., SYLWEDYDD.

"Y GENINEN" AM 1900. Syr,—Darllenais, gyda chryn radd o ddyddor- deb, lythyr doniol "Hen Lenor" yn eich rhifyn diweddaf, yn nghyloh "Y Geninen." Ao y mae 17eg mlynedd wedi myned heibio er pan ym- ddangosodd y "Geninen" yn blanhigyn newydd, gwyrddlas, yn mysg cylchgronau Cymru. Hynod mor ohwimwth mae'r amser wedi myn'd.- Da yr wyf yn cofio y rhifyn cyntaf i gyd o hono, a'r prophwydoliaethau a. daenid am dano. Gydna- byddiid ei fod yn cychwyn yn bur addawol; ond a oedd yn debyg y buasai yn byw? Gwelwyd llawer peth yn cychwyn yn ddigon gobeithiol, ond yn methu rhedeg yr yrfa a osodwyd o'i flaen. Yr oedd amryw bethau yn ffafriol i lwydd "Y Geninen." Teimlai goreugwyr y wlad fod mawr angen oyhoeddiad o'r fath a bu'n Ilwydd- ianus, -0 dTQ i dro, i dynu ysgrifau o'r 1-leoedd mwyaf annisgwyliadwy. Nid oedd un bardd, lienor, na duwinydd yn gallu troi yn glust-fyddar i'r gwr oeddl wrth lyw y cyhoeddiad. Y mae hyn bellaoh yn fater o hanes; a'r canlyniad fu i lawe-r o ysgrifau neddion gael eu dwyn i'r golwg; a chyfarfyddodd cewri cedyrn mewn brwydrau diwaed ar ddalenau "Y Geninen." Mewn amgylchiadau ereill, ewyllysiai yr ysgri- fenwyr fod dlan gudd: felly y bu gyda'r "Silur- iad" enwog, y "Tad Morgan," ac ereill. Y mae llawer wedi dyfalu, a rhai wedi haeru hyn ao arall; ond y mae y gyfrinach wedi aros rhwng y golygydd a/r awdwyr hyd y dydd hwn. Yr wyf yn ystyried y dystiolaeth hon yn werthfawr; ac ychydig o gylohgronau Cymru sydd yn llwyddo yn y cyfeiriad hwn. Ond dweyd yr oeddwn fod "Y, Geninen" wedi goroesi cyfnewidiadau 17eg mlynedd, ac yn cychwyn i gyfeiriad y ddeunawfed mor hoenus ac iraidd) ag erioed. Y mae y rhaglen gogyfer a'r flwyddyn nesaf yn un nodedig o ddyddorol. Y mae yr ysgrifenwyr yn cynryehioli Oymru yn holl "haxddwch ei hamrvwiaeth," ac y mae pob arwyddion y bydd y "pediwar gwynt" yn suo yn hyfryd yn ei dail. Yn mysg y doniau sydd i ym- dda.ngos "yn eu tro yn mysg y lluaws" ceir cyfar- fyddtiad hapus cydrhwng y Dr. Griffith Parry, y Methodist, a R. Camber-Williams, yr Eglwyg WI"; Rhys J. Huws, yr Annibynwr, a Lleurwg, y Bedyddiwr; Cladvan a'r Dr. John Rhys; Tafolog a Rylei Davies; y Prifathraw T. F. Ro- berts a Gwyneddon; Akfon ac Elphin Pedr Hir ac Anthropos, etc. etc. Mor ddiddanus yw trigo o frodyr yn nghyd Ac y mae y boneddig- trigo o frodyr yn nghyd Ac y mae y boneddig- ion uchod, ac ereill, yn myn'd i ysgwyd llaw yn rhifyn Ionawr nesaf. Pwy all fesur cynydd car- iad brawdol yn y rhifynau sydd i ddilyn? Yn sicr, fe ddylai pob Gymro sydd ynaw-yddus am weled undeb ysbryd yn teyrnasu yn mysg ei genedl roddi oefnogaeth bersonol i'r cyhoeddiad clodwiw sydd yn amcanu at hyny mor deg a boneddigaidd. Yr wyf yn ysgrifenu hyn o linellau, nid am fod "Y Geninen" yn sefvll mewnangen am anadl egwan gohebydd achlysurol, ond am mai fy nymuniad yw gweled gweithwyr Cymru yn rhoddi derbyniad calonog i lenyddiaeth oreu y dydd.-Yr eiddoch, etc., J GWLADGARWR.

BYW YR EFENGYL. Syr,—A welwch chwi fod yn dda ganiatau ychydig o'oh gofod i'r hyn a ganlyn. Wrth ddarlien yn eicb papyr erthygla-s pwysig ar bregethu yr Efengyl meddyliais fod yn llawn mor angenrheidiol vsgrf- enu tipyn ar fyw yr Efengyl. Byddaf yn ami, wrth deithio yma a thraw, yn cael fy meddianu a syndod wrth weled bywyd anlieilwne crefyddwyr, fel aelodau cyffredin, a'r biaenoriaia, etc. Sonir am ragrithwyr, am gybyddwyr, am feddwon, a'r oil o bosibl yn aelodau yn yr un eglwys. Pan y byddwn yn clywed am grefyddwr byddwn yn dod i synied am y person hwnw fel un yn cashau drygioni yn mhob agwedd, nid rhywbeth unochrog, ond dyn wedi cael ei symud o dywyllwch i oleuni. Pan yr eistedda. mewn barn y mae yn barnu barn I gywir, ao nid yw yn rhoddi Ifordd i gelu'r gwirion- odd, er mwyn gwyneb undyn. Paln y mae yn rhodio yn yr lieol, mewn tfair neu farchnad, ni chlywir ef byth yn arfer gciriau segur, nid yw ei ymadroddion byth yn myned dros ben Ie, ie^ "Nage, (pain moddir)* oblegid ^-r nj ji dros ben hyn, medd Efe, o r drwg y mae. rxid fel hyn. yuiae gyda phob crefyddwr, ysywaeth. dywir rhai mewn enw o grefyddwyr yn pentyru geiriau segur, iaith anweddus, drychfeddyliau ysgeler ao annuwiol, yn tyngu ac yn rhegi mewn gwaed oer. Rhai o'r fath, meddwn, yn aelodau crefyddol. Syndod! "Gwae chwi, Phariseaid. rag- rithwyr; esmwythach fydd i Sodom a Gomorah yn nydd y faxn nag i chwi." ,Pa le mae y drwg mawr yn bod, pan y mae y fath gymeriadau am- heilwng yn bodoli yn yr cglwysi? Ofnwn fod y rhan fwyaf o lawer o'r drwg yn gorwedd wrth d-drws y rhieni crefyddol eu hunain nid ydynt yn gwneud un math o ymdrech i hyfforddi eu plant yn mhen eu fFordd. Hwn yw y cyfnod pwysig y dylai pob rhieni gymeryd mantais arno i roddi hyfforddiant dyladwr i'w plant; ond fel y mae yn ofidus meddwl, llawer sydd o rieni crefyddol yn esgeuluso eu plant yn gywilyddus. Cjonaint yw y gwahan- iaeth sydd i'w weled rhwng plant a phlant. Bydd rha.i wedi dysgu yr A.B.C., y wyddor, ao wedi dysgu sillebru, a rhai wedi dysgu darllen, bron cjn bod yn alluog i ddod i'r Ysgol Sul. Dengys hyn fod y rhieni yn cymeryd llawer o amynedd a thraffeith i addyegu y plant ar yr aelwyd gartref. Oeir gan blant y rhai hyn haner dwsin o adnodau uewyddiou wedi eu dysgu erbyn bob Sabboth, a gallant adrodd llawer o hanesiaeth Ysgrythyrol; ond am blant eraill sydd yn dod i'r Ysgol Sul, ni obeir ganddynt ond yr un adnod o'r naill ben i'r flwyddyn i'r llall, a rhai o'r adnodau lleiaf, megis "Cofiwch wraig Lot," ao ni bydd unrhyw amfygnrydd r byddant wedi bod yn edrych ar eu gwera ar hyd yr wythnos. Nid yn unig y mae giant rhieni dibroffes yn cael eu hesgeuluso fel yn, ond gwyddom am blant rhieni crefyddol, plant blaenoriaid eglwysig, yn cael eu hesgeuluso yn ddirfawr. Beth feddylier am ambell i flaenor yn anfon ei blant i'r Ysgol Sul, ao yn swydd rhy j galed ac aiinymunol gaaiddo ef ei hun fyned yno i roddi tipyn o help i'w haddysgu. Mwy dymunol ganddo ef aros gartref i gael ychydig gysgu, a gadael y plant at drugaredd ychydig o tfyddloniaid yr Ysgol Sul; "O! na ddeuai yr anadl oddiwrth y ) pedwar gwynt ae anadlu ar yr esgyrn sychion, fel y byddo y meirwon ysbrydol hyn yn cael eu cyfodi at eu gwaith a'u dyledswyddau tra y mae yn ddydd, oblegid y mae y nos yn dyfod pryd na ddichon neb weithio." Hyderwn y bydd cyfnewidiad buan yn cymeryd lie yn hanes y rhieni sydd yn euog o esgeuluso rhoddi hyfforddiant briodol i'w plant; ac y byddant hefyd, nid yn unig yn rhoddi iddynt hyfforddiant, ond rhoddi iddynt esiampl dda; y mae hyny yn gadael argraph ddofn ar feddyliau y plant. Os byd'd y plant wedi cael hyfforddiant briodol, ac esiampl dda, deilwng o rieni crefyddol, gellir bod yn lied hyderus am danynt hyd weddill eu boes, fel y dywed y Gwr doeth: "HyffoTddia blentyn yn mhen ei ffordd, a phan heneiddio d ymedy a hi." Pan yn dechreu ysgrifenu yr oeddem yn cadw ein golwg ar ddosbarth o bobl yn proffesu crefydd, ond yn rhoddi esiampl anheilwng iawn o'u proffes gerbron y byd, pan yn myned allm i'r byd at eu gorchwylion beuyddiol, "un i'w faes ao arall i'w faanach." Ceir cyfle y pryd hyn i wylio a gweled a oes gronyn o rym bywydol yn eu proffes, ynte a ffroth gwag a di- sylwedd yw y cwbl. Os am broffes crefydd, dylid ar bob cyfrif wneud ymdrech i'w byw yn deilwng gerbron y byd. A ydyw cerdded tafarndai yn cydweddu a bywyd crefyddol? Onid dyma y lie y mae pob pechod ar ei eithaf, lie y clywir pob llwon a rhegfeydd annuwiol, lie y cyfarfyddir a meddwon a chymeriadau drwg eraill? Dyma nythle pob aflendid, a thyma ddinystr mwyaf echryslon ein Teyrnas. O "ddrysau y rhai hyn y daw allan newyn Uawer o deuluoedd a dinystr llawer o eneid- iau. Y mae y tafarndai yn dwyn oddi amgylch ddinystr tymhorol a thragwyddol miloedd lawer o drigolion y ddaear, ac nid yw y proffeswyr sydd yn mj^nychu tafarndai yn ddim amgen na rhai yn medau rhith o grefydd, a'u gweithredoedd yn ei gwadu. Hyderwn gael cyfle eto i roddi gair yn mliellach os y byddwch yn caniatau.—Ydwyf, yr eiddoch, SIMEON. [Nid ydym am gau "Simeon" allan o'n colofnau, ond nid oes genym ofod i gyhoeddi "pregethau" hirion. -Gol.]

Y Tyrci Uchelbris. Gwyliau Llawen, Bob," meddai Scrooge, gyda r fath ddifrifwch nas gellid ei gamgymeryd fel y clapiai ef ar ei gefn. "L/lawenach Gwyli&u, fy hen gyfaill, nag a roddlaia i chwi ers llawer blwyddyn. Mi a godaf eich; cyflog, ao a drafodl- wn eich amgylchiadau uwchben ysmoc ddifyr. Bob Oratchit, gwnewclx y tanau i fyny a phrynwch foes glo newydd." Gyda golwg ar y tyroi uchelbris mawr a anf on- odd yr adgenedledig Scrooge i Oamden Town, a ydym ni oil yn gwybod pa fath 'dderyn ydoedd1 Ni allodd y tyred hwnw erioedsefyll ar ei goesau, meddai Mr Dickens. Rliaid1 eu bod wedi tori ymaith yn goesau byrion fel brigau mainiim p "sealing wax." Sut y llwyddasant i goginio a bwyta y drychiolaeth hwnw nid yw yr awdwr yn dweyd, gan ei fod gymaint ddwywaith a Tiny Tim. Eto fe wnaethant rywfodd a thrugaredd na ddarfu i'r holl deulu (oeddynt gynt wedi haner newynu) syrthio yn wael ar ol traflyncu y fath giniaw Nadtolig digyffelyb. Hyd yn nod a chymeryd yn gainiataol (fel y gallwn yn hawdd) fod trawsnewidiad hen, liingwr fel Scrooge i fod yn archoffeiriad elusengarwch yn gwbl tuhwnt i rediad cyffredin gwyrthiau di- weddar, a bod ciniawau o'r fath ffynonellau mor anaml ag ydynt o groesawol, eto fe erys yn wir fod y natur ddynol yn dueddol i fod ar ei goreu yn y Nadolig, yn neillduol yn Lloegr, lie o holl wledydd Cred y gWneir y goreu ellir o'r gwyl- ddydd hapus hwnw. Eto, galarus yw dweyd, y mae llawenydd a ha-elfrydedd y Nadolig yn arwain i ormodedd gofidus. Ma-e pobl yn bwyta ao yn yfed gormod, ac yn diodldef mewn canlyniad. Bydd y cigoedd rhost a berwedig, y mince pies, y plum puddings, y gwinoedd deniaclol a'r cwrw teg, etc., oil yn gorlwytho y cylla ao yn rhoddi mwy o waith i'r treuliad nag y gall ei wneud, ac y mae cosp yn dilyn: bydd y stumog yn trin y rhai droseddant ei deddfau ar y 25ain o Ragfyr yn union yr un fath a phe buasent wedi cyflawni1 y trosedd ar y Llun cyntaf yn Awst. Ao o berthynas i'r "chronic dyspeptics," o ba rai y mae yn yr hen ynys hon o'r eiddom ddigon i lenwi holl baxciau Llundain, byddant hwy yn ei oil a el yn erwinol ofnadwy tua'r Nadolig; oblegid, er gwaethaf pob rhybudd, fe ant hwy i mewn am brydau trymion a chymerant y canlyn- iadau. Y gospedigaetth yn fynych ydyw ymosod- iad tost all fod yn peryglu bywyd, ao agos bob amser wythnosau o boen ac ystumog allan o drefn—anhwylderau pa un ydJyDb mor amrywiol ag sydd o organau a galluoeddi yn y oorph. Iddynt hwy .gall y Nadolig fod yn "llawen" am rhyw awr neu ddwy: yna try eu llawenydd yn drueni, megys ag mae tarth a gwlawogyddi Hydref yn dilyn haf poeth. Pell yw yr ysgrifenydd o gynghori rhydd- ddefnyddiad o ddantedthion gwleddoedd gwyl- ddydd mwyaf poblogaidd y wlad, eithr nid yw o un dyben gwrthdystio yn erbyn penderfyniad didroi-yn-ol y bobl i fwynhau eu hunain ar yr achlysur hwnw. Y mae arferion a thraddodiad- au canrifoedd o'r tu ol iddo, a byddai cystal i chwi chwibianu yn nanedd gwynt cryf o'r gogledd-ddwyrain. Fel moddion rhagrwystrol ac fel meddyginiaeth oddiwrth y drygau crybwylledig, nis gaflaf ond argymhell y defnyddiad cyffredinol o Mother Seigel's Syrup, a adwaenir gan bawb fel y sym- bylydd a'r cynorthwy goreu yn y byd at dreul- iant bywyd. Mewn llythyr dyddiedSg Ionawr lOfed, 1899, y mae boneddwr o Birmingham, yT hwn sy'n cairu swynion y bwrdd ao yn perdven digon o arian i brynu'r peth a fyno, yn ysgrifenu fel y canlyn: —"Nid1 yw ond teg i mi ddiolch i chwi, fel ag yr wyf yn gwneud a'm holl galon, am y lies wnaed i mi gan Mother Seigel's Syrup. Am flynyddoeddl yr wyf wedi cael fy mlino gan ddiff- yg treuliad, ao ar ol unrhyw wledd gyhoeddus neu ar ol cymeryd bwyd anghyffredin o gryf byddwn yn cael hyrddiau dirdynol o hono. Eto anaml y gallwn wrthsefyll teintasiwn, er y gwyddwn yn berffaith dda beth fyddad ildio iddi yn sicr o gostio i mi. Yn ofer yr wyf wedi chwilio am atalydd neu iachad gan y physigwyr goreu, yr oil o ba rai a'm sicrhasant nad, oedd ond un ffordd, sef byw ar fwyd plaen a pheidio cyffwrdd a danteith-ion o un math. Eithr nid oedd hyn wrth fy modd i, a mynych y torais drwy y rheoliadau, gyda'r canlyniadau anocheladwy. Pa fodd bynag, pan ddechreuais ddefnyddio Mother Seigel's Syrup, bron nad oedd genyf drwydded i wneud fel y mynwn. Ar ol ciniaw deniadol eto tra pheryglus y Nadolig diweddaf, mi a gymerais ddogn dwbl o Mother Seigel's, ac o'r braidd y dlioddefais o gwbl. Dr- wedais wrth amryw beth oeddwn wedi ei wneud, a bu i tua dwsin fabwysiadu y owrs hwn allani o law. Yr wyf yn argyhoeddedig y gall un, gydag ychydig wyliadwriaeth a dogn achlysurol o Mother Seigel's Syrup, herfeiddio dyspepsia yn nghyda'r anhwylderau atgas gynyrchir ganddb. Gan ddiolch i chwi filwaith drosodd. ydwyf, yr eiddoch yn gywir, John Macfarlane." Gydalr ffeithiau hyn yr ydym yn dymuno Gwyliau llawen (ac inch) i bobl Prydain Fawr.

-+-- Yr oedd gwr ieuanc priodasol yn sylwi wrth ryw foneddigeswu mai y merched yn wastad oedd yn rhedeg ar ol dynion, pan y dywedodd ei wraig, "Yr ydveh yn bod. fy anwylyd, na rednis i erioed ar eioh ol." "Gall hyny fod," atelbodd yntau, end oyanerasodh fawr ofal i beidio myned aIM o'r aordd."

I AMLWCH. Deallwn fod Mr Griffith Williamson, Parys Farm, wedi pasio arholiad diweddar Bwrdd Masnach, ac yn awr y mae yn brif beirianydd. Bedydd.—Bedyddiodd y Parch W. Hughes, nos lau diweddaf, yn Nghapel Salem (B.). Dylai Mr Hughes fod yn weinidog yn Salem: mae angen am un cyffelyb iddo ef.—Aelod. Yf Eglwys.-Dywedir fod casgliad o hymnau y diweddar Arglwydd Esgob Lloyd, Bangor, am gael ei ddefnyddio yn Eglwys St. Eleth, gan ddechreu tua r Nadolig. Mae yn gasgliad ardderchog o hymnau at wasanaethau Eglwysig. Marwolaeth.—Dydd Sadwrn, Rhagfyr 2il, bu farw Mr Colbuck, yn Salem-street, Amlwch. Brodor o Lerpwl ydoedd, a daeth i waith tybaco Mr E. M. Hughes, Fair View, ychydig fisoedd yn ol. Yr oedd yn cwyno ers tro, ac yr oedd wrth ei waith y dydd Gwener blaenorol. Mawr oedd syndod pawb wrth glywed am ei firwolaeth mor sydyn. Ei faidyg ydoedd Dr. Jones, Rhianva. Cronfa'r Rhyfel.-Ma.e y symiau canlynol wodi cael eu casglu gan Mr T. F. Hobday er cynorthwyo'r gronfa i weddwon ac amddifaid ein milwyr sydd wed'i syrthio yn rhyfel y Transvaal. Mae'r derbyn- iadau wedi eu talu i Ariandy Lloyds :—Yr Anrh. Arglwyddes Neave, Llysdulas, lp Is; Mr J. W. Evans, Castle Hotel, 2s 6c; Mr 0. T. Hobday, 2s 6c; Parch D. J. Lewis, ficer, 2s; Parch M. E. Jones (W.), 2s;, Dr. T. E. Jones, Rhianva,. 2s; Miss Williams, London House, 2s; Mrs A. Rowlands, Cambrian House, 2s; Mrs Pepineau, 2s Mr Hallows,Tanybryn, 2s Parch David Davies, curadl, Is; Mrs G. G. Jones, Brynhyfryd, Is; Miss Fanny Roose, Stag Inn, Is; Cadben David Owen, "Emerald," Is; Mrs E. Owen, confectioner, 6c; Mrs Jones, Utiea House, 6c; Mrs Roberts, Gardeners' Arms, 6c. Marwolaeth Mr Richard Williams, y "Guard."— Bydd yn ddrwg gan ganoedd a deithiant y ganghen- linell o Fangor i Amlwch glywed am farwolaeth Mr Richard Williams, yr hwn iu'n gweithredu fel guard rhwng y gorsafoedd hyn am lawer o flynyddoedd. Dydd Sadwrn, wythnos i'r diweddaf, ynivddengys idd'o syrthio yn Ngorsai Bangor, a thori ei goes. Dygwyd ef i'w gartref yn Wesley-street, a gwein- yddwyd arno gan Dr. T. Jones, -ond-er pob gofal bu farw y nos Fercher dilynol. Yr oedd y trancedig yn un o ddau swyddog i redeg y gerbydres gyntaf pryd y perthynai y llinell i'r Anglesey Central Rail- way Company, ac ar ol hyny parhaodd yn was ffyddlawn a da i Gwmni y London and North- western. Fe deimlir chwithdod mawr ar ei ol, oherwydd byddai ei wynebpryd siriol a'i dymer dda yn ei wneud yn gymeradwy gan bawb a'i hadwaenai. Teimlir y cydymdeimlad mwyaf dros ei weddw a'i ddau fab ieuainc yn eu profedigaeth. Ysgrifena, ein gohebydd yn Amlwch: fadyddodd Mr Wil- liams a damwain, trwy dori ei glun, yn Mangor, tra fwrth ei alwedigaeth, prydlnawn ddydd Sadwrn, Tachwedd 25ain. Dygwyd ef i'w breswylfod yn 22, Wesley-street, Amlwch, gyda'r tren pump o'r gloch. Gwnaeth y Dr. T. Jones, Rhianva, ei holl egni, ao mae clod mawr iddo am ei ymdrechion tuag at ei wellhad, ond, er yr holl ymdrechion, bu farw nos Feroher, y 30ain o'r mis. Cafodd gystudd trwm mewn byr. amser. Bu ar y rheilifordd am, 31 o flynyddoedd. Maehyny yn dweyd pa mor dda L ydoedd. Chwith fydd gan lawer golli Mr Wil- liams un mor siriol a gofalus o'r hell deithwyr bob amser. Yr oedd pawb trwy Loegr a Chymru am dano, a. diameu y bydd yn anhawdd cael neb i lenwi y swydd yr un fath ag ef. Prydnawn ddydd Sadwrn cynhaliwyd y trengholiad gan Mr J/ones Roberts, Bangor. Pasiwyd mai damwain angeuol tra wrth ei ddyledswydd achosodd ei farwolaeth. Oafwyd tystiolaethau eglur. Cychwynwyd yr angladd am 2.30 i'r "cemetery." Yr oedd fel y canlyn:-Elor-gerbyd- gwydr gyda'r corph; y teulu: Mri D. H. Williams a J. A. Williams (meibion) O. Owens, Lerpwl; H. Williams, Am- lwch, ac M. Williams,. Bangor (brodyr) G. Wil- liams, J. Williams, Bangor (nai) Mr Hughes (pregethwr gyda'r Bedyddwyr yn Lerpwl); Mr E. Davies (Macnynlleth), o Goleg Bangor; Mr Ro- berts, Bodgynda; ao amryw eraill rhy luosog i w henwi. Ni welwyd angladd mor lluosog yn Am- lwch ers blynyddoedd. Gweinyddodd y Parch T. Evans, gweinidog yr Annibynwyr, yn y ty ac wrth y bedd yn deimla.dwy fel ar-fer. Wedi canu emyn, gadawyd y cyfaill a garwyd gan filoedd a'i had- waenai. Ei oedran ydoedd Slain mlwydd. Anfon- odd yr Arglwyddes Neave "wreath" hardd." Mawr yw cydymdeimlad pa.wb ai briod, Mrs Williams, yn nghyd a'i ddau fab, a'r teulu oil yn eu profedig- aeth lem.

BEAUMARIS. Y Bwrdd Ysgol.—Cynhaliwyd cyfarfod misol y Bwrdd nchod yn y Neuadd: Drefol, ddydd Mawrth, pryd yr oedd yn bresenol:—Mr Evan Thomas (is- lywydd). yn v gadair; Cynghorydd Hugh Thomas, ieu., a Mr William Griffith, y Clerc (Mr William Hughes), a Mr O. T. Williams.—Cyflwynwyd ad- roddiadau y gwahanol athrawon yn ogystal ag ad- roddiad y swyddog gorfodol, oddiwrth ba rai yr ymddangosai fed y presenoldeb wedi gwella yn fawr yn ystod y mis a basiodd.-Penodwyd Mr Evan Thomas yn ymwelydd ain v mis sy'n cerdded.— Apwyntiwyd y Parch W. G. Owen yn gadeirydd yn lie Mr Fred Geary, yr hwn a ymddiswyddodd, a phenodwyd Mr Richard Jones, masnachydd lledr, Church-street, i lenwi y sedd wag achoswyd trwy ymneillduad Mr Geary. Y Cynghor Trefol.—Am unarddeg o'r gloch foreu Mawrth diweddaf cynhaliwyd cyfarfod o'r Cynghor uchod, dan lywyddiaeth y Maer (Mr W. R. Jones). Yn bresenol yr oedd yr Henaduriaid William Hughes, Hugh Thomas, y Cynghoryddion J. Coulthart, Adam Thompson, F. Geary, W. E. Roberts, H. Thomas, Dr. Grey Edwards, J. Hillier, 0. J. Pritchard, Richard Jones, W. T. Williams, Mri J. Rice Roberts (clerc), William Griffith (clerc cynorthwyol), ac E. Thomas (surveyor).-Darllen- odd y Olerc gofnodion y cyfarfod diweddaf, a chytunwyd arnynt yn unfrydol.—Mynegodd Dr. Grey Edwards waith y Pwyllgor Arianol, a gosod- odd o flaen y Cynghor gais W. J. Williams am fwy o gyflog fel trethgasglwr. Siaradwyd gan yr Henadin: H. Thomas a'r Cynghorydd J. Hillier. Cynygiodd Dr. Grey Edwards eu bod yn. codi 1.9p, ac eiliwyd gan y Cynghorydd W. E. Roberts. Wedi rhoddi y cynygiad i fyny, cafwyd saith o blaid y gwelliant a chwecb yn erbyn.—Y Cynghorydd H. Thomas a alwodd sylw y Cynghor at y gorlifiad dwfr ar y ffordd rhwng y ddwy bont ar ffordd Baron Hill. Penderfynwyd anfon llythyr i swyddfa yr ystad ar y mater.—Hefyd, fod lamp i gael ei gosod rhwng y ddwy bont uchod.—Cynghorydd W. T. Williams a ofynodd am ganiatad i roddi "buoy" dros amser yn lie y "black buoy" arhosol, er mwyn rhoddi yr olaf mewn adgyweiriad.—Cynghorydd Fred Geary a gyllwynodd adroddiad Pwyllgor y Ddarllenfa, a mabwysiadwyd ef.—Darllenodd y Maer lythyr oddiwrth Mr W. Thornton Jones yn nghylch cyfnewidiadau oedd am wneud ar Chancy House a Llys Llewelyn. Gohiriwyd y mater.— Anfonwyd deiseb wedi ei llawnodi gan amryw o r cerbydwyr yn erfyn ar i'r Cynghor edrych i mewn i gamwri yr oeddynt yn ddioddef gan waith rhai yn myned hyd y prif heolydd ac yn "ymof^n," tra yr oedd eraill yn gorfod aros yn y "stand mae y Cynghor wedi ei benodi. Caiodd y ddeiseb sylw neillduola. phendant, ac wedi trafod arno, pender- fynwyd yn unfrydol fod yr arolygwr i wysio y cyntaf a wel yn tori y rheolau, a'r un modd y sawl oedd o dan yr bed, sef 17eg, i gymeryd gofal car.— Henadur H. Thomas a daygodd gerbron y gwyn sydd yn y dref, sef fod parseli a nwyddau ar ol yr amser y dylasent fod, ac nad oedd yn gweled fod rheswm i ni yn ydref hon i aros am ein nwyddau er hwyslusdod i leoedd eraill. Cynghorydd W. E. Roberts a ddywedodd pe byddai Cais yn oael ei anfon i'r lie priodol y byddai ef yn sicr y byddai gwelliant yn cymeryd lie. Penodiad.—Bydd vn llawenydd gan lawer glywed am benodiad Mr J. Owen Jones yn olynydd i Miss Byrne, yr hon sydd wedi bod yn llythyrdy y dref hon yn bostfeistres am flynyddau. Mae Mr Jones wedi cychwyn yn llythyrdy y dref uchod fel negeseuydd, ae erbyn hyn, trwy ddiwydrwydd a gofal, wedi ei ddyrchafu yn ben. Dymunwn iddo bob llwyddiant yn y dyfodol.—Trefwr.