Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
GORCHESTWATTH LLEWELYN SSREDYDB,…
GORCHESTWATTH LLEWELYN SSREDYDB, ? CYMItO NOFEL DDYDDORUS (Wedi st Chymreigio gau 'Midurfab.] PENOD TII. Y BRIO-DAS. Yr cedd ^-wyneb May wedi c> droi ymaith cajdiwrth. I-laicele, Yr oedd ef yn priodoli Tjaly i yswi.aod. Yr oedd y item a orphwysai ya. ei un ef yn OêT; ond yr oedd -ei law ef mar gyfihes fel na ddarfu iddo hidio hyny. Yr oedd v llygaid yste-ra wedi trei yn (im tblyner. Nds ganenT hwy guddio y caanad" dwfn ng ydoedd yn Syrifeni i fyny o'r galon. Y mae cielx tad wedi dywedyd wrhhyoh fv mod yn dyrauno eich gweled chwi -oael siarad ^yda ehwi, May. A ellwoh ehwi ge-nsia paham? Am fy n od yr> eich caru chwi. Dyna, y ddytnun- ddywedyd wrihych chwi. Yr ydwyf wedi oeqj yn iiva am fy mod yn ofru fl ilun-eih hofni chwi, hyd yn nod pan y canrn ohwi fwyaf oin.r., y byddai eich atebiad yn onffafriol yr 3wyf ja ofni yn awr. fito v~ «>eddyoh ohwi vn ♦»inr,d garedig wrthyf neithmr." rwr. Hi a ddirg.ynodd ycnydig, irodd phen /Tiaith vn fwy eta j "Yr oeadyeh cnwi mar garedig wrthyf neith- i cl'^ -11 m^ae'n' fel ag y oafonogwyd fi i ysgrifenu at eich. tad, a nerthwyd fi yn fv penderfyniad. o- y derbvniwn I ganiatad ef. i siarad yda. ehwi," Efe a eedod-J, can ddiagwyr; rhyw air o gcin- cgiad oddiwrtki hi, ond ni diaehis. yr un. Yr •oedd y gobaitri a ddechxeirodci lewyrchu yn ei fjnwes fel ago v deuai hi i mewn iV ystafell ar -11 dJhnu. Yr oedd efe wedi cwrddyd a ohy- ciaint o anhawsderau yn ei rcidreon am gyfaeth, 1» fodd bynag, fel nad ydoedd efe yn ddyn a x^ddai i fyny ,\11 rhwydd—yn r.,Atilduot yn wr j?an ydcedd j wobr a brisiat fwyaf o'i fia«n ef Jtc mewn cyrnaedd braich. Yr ydofdl mca* demtio.. id ganddo or;d yn unig i e-styn atlan un law gref, yn (,- jf y-m-jiango^a: iddo cf, a gafael yn ei wobrwr. On L pa beth a roddai hrny iddr>ep? Y ddYTIes Kab y -aii/a y piiagrn iieb y cr^wjHyn. r vdwyr m edrych g'yniaiati yn hynaeh na cthwi.vlay, exe a. bar&aodd, a'i lais yn euro gan dynerwoh. Yi ydwyf yn jfwybod fy'mod yn ymddangos felly i chwi, am ei fad yn ymddangas fslly i rm ac Pt.) nid ycli-w y gwahaniaeth mor fawr, or y cwJ>.—dim ond mlynedd. Y mae fy nghyffyrddtad 3,' bjit wedi fy Ttgwnentl'.ur i c dry oh yn hyn^.ui ,.ag yr ydwyf. Yj ydych eh;i wedi caei eioh ca>iw rtiag ei ofaloti faymion, ao felly edryohweh yn. ieuengaah nag yr ydych chwi. Y Nefoedd a gania.tao niai felly y byddo yn wastadol! Nid ydwyf yn gofyn am en rai:nrfrair^ fwy na bad yn darL&n i chwi- gcfllaf fixi yn trymaint a hynv i chwi eto." Yr aedd ei chalon watK Ixxt yn garwedd o'i inewn fel darn o rew: and yt ivdd y geiriau tyneraidd a ■Idis^ynasar't dco-t «Wa«au Walter Fame'-o yn ilechieu ei tiwddi. A gyda ei dynei-w.rh, yr i.,e<id pehli c-'i ^ryfdyr yn ym- ddr..ng«v.s yn hrw o'i mewn. Yr ydi;-edd yr oil a adywedoud efe yn wirionedd Yr oedd hi vedi nel ei ilvogelu r »>yd—jx>b croes a baicii—>>'i P'lie-Iltvndodf Gnn Yn gynt.a.f y anwyl ag yioedd yn wr yn goirwedd i bdd, ao ♦v'ed'yn gan y rad gan ba un yr hi newydd ddeall ei ef wedi cael ei gioio o boen, a thiybini, gwarth, gan y dyti ag ydoedd yn ymi>lygii tlro.«'ci. Yn redd'/l trodd y g^v-neb yn at Walter Famelee. Ff a alLai vrel^i y oysgodiom. a vmelid gan yr emrynt iwl-sidd. Daeth y raw a orphwysai ar ei un ef yn grynedigol o fywyd. Daeth g->hair.h i wawr.o ar fyldwl ef. "Ah' d'1 yr ydwyf yn. oofio y ,,if}g; gyntaf y g\yelais chwi eiioed. May," efa» a. ^laradai yn fwy iî1,d. "Jiaj'ig.'n oeddwR i Y rTyd hwnw-, ac a if? gaKs;-ech chwi o'r braidd garddec!. Rhodd. edd eich main chwi yn fy iiiitei-jiiau, a chwi-- cawi a druisoch e"cli g^ryT»trb prydf>arth tuag ataf ac a m c;ij--ii.r.&och. Gwrii^h. wrth f-eddwl am wnend yr 1..n peth yn awr—•% pheidiweh ag flJi, May nid ydwyf am c £ y;s. i ohwi wneud. xm fuan ar rjd hyny bu raid i mi fyued allan i'r hyd mawr. ac ymladd fy ff.i:t fodfedd ar ol mod redd am le i sefyll ynddo. "Yr ydv.yf wooienill y frwytir Itono; ond, a ydych. chwi yn gwy'bod, 'lnry- yr oil o'r ymladd hwn, bu m yn ir^eddwl yn fynych am y iodes fechan a adewais ar fy (JIt ya Mhrydain, a dJfalu 11 a '•«. r a ddeuai yr juir.-»et byth pan y gslivrn dreio ei charu a'i chaei yn wraig i mi. 4'Siwi &ydd ddvwed/yd, May; a ydyw yr amser aedwydd hwnw wedi dyfod. Y mae yn rhy fuan, e-sllai. i ofyn am el.ORrL&.d; ond a ads.well .-hwi y siawns i mi dreto ei enill?" "Beth i,e nao byddai genyr gwiad i'w roddi" a bctriiScdd. r'Yr un fechan ag a droe? et g;»yneb ataf era pryd maith yn ol hob gariad i'w roddi!" efe a dd'j-lefodd. "Tr ydwyf yn ei hgdnabod hi yn llawer gr.'ell nag yr edvryn ei kan, Os y bydd "ddi addav,- y treia fy ngharu, oysueraf hi ar ei Tiaddewid myfi a ymddiriedaf yn y dydd ag i ddfljd pan y" bydd v ddynes yn fam i'r plentyn—j y trvdd hi ei gwyneb ataf fel ag y gwnð y pryd hwnw y ti^liaja hi yn fy inri-iotuau. {Ddarllt.tiydd. jus gaKaf fynedl yn mlaen ar fy •f-ewed! heb ddywediyd, rhv/ng cromfachau fel in. mae rhyw cam go ryfedi ?d<oedd earwr- iaeth. Walter Pamelee.) "Nid c-ss genyf yr un cariad "w i chwi," atebodd May mewn llais tagedig trond—ond os jfdyea ehAvl wedi disgwyl yr oU-{.'<" blynyddioedd hyn i ddvwedyd hynyna wrthyf, rhaid fod jfenych. aiiimedd mawr. Bvddwch yn amyn- sdd'ar f ti am ydkydig 7n, hwy, a. myfi a dT wncnth-ur ad-uaii%t am—-am eich cariad: A fydd i'r addewid ch boddloni ct, wi ?" 'dl, un anwyl. Nid wy ? yo gofyn dim yn rim.g<viv: ;1: dygedd hi str, cf ao i: -^usanodd ar ei a Ic r, r iui mcdd ag gallasa; brawd ,rar-'ra;;r: yr oedd yn oer ii 0 Hi a ddirgrrnodd 'drachefn. Os y sylwodd ef ni ddyw^sdodd' air. ilh ef ymadael svrfchiodd y lodes i r .vr r-hiKMio ei gwyneb a'i dwylaw, hi a w lwd fel pe- y huasai e: cfeaion ar dori. I>acth Modryb" Sarah i mewu i'r ystafell, a'i gvfvTi^]? o'r Ivrisdd gam wjned 3% '.in. ei nith. Hi a boTi-ivd^-dd geill-vw it lodc^ ,»a dygodd hi n.ti yn dvner^idd. To. rr :in anwyl—i-c- medd.">.i ini, gan ddodi caei' i ,L- ar ei rnymves*. "Bydd i bethau ddvii' He vn nniofi—bydu i ))e-thau ddyfod L'W 1; yn r.i. n. Eihaid i ni rods yn amyneddgar. Y ruPc, v cyfan efallai er daio-ni. Ni ddarfu i cr; tre'vldv'" lio am y cwmwi hwn-y cwmwl hwn ".a «.T'1d tn. cr-ogi uwchbea ty eioh tad. Y ;>e- Pamelee yn ddyn da, yn ddyn nobl --1:11 c, r-.r-eddislnn Natac. fod yr oil er da'' •>■ -;V 1,1." "I-id May j Ti, a i.t-.v-i.'dd.r-dd yn; mreichiHii ei modryb hyd, vn ei -,x-; cl cl, yr atigofiodd hi ei bod- iÙhfU -lefvd wdi dioddef. "Chwi a ddrvredasooh wrthyf, m-odryb, y >»n7eV, hed'lvw. "fed bywyd. pan oeddych yn ;Yl!HT: cafl oi caiwerw,- drwy gamddeall- r-hwi a siaradascoh am garwr. Pwr vdovdd cff d v Detli yn gyfrinach?" Trnodd -'iiirdr^b" anadliad hir. 1 v d — yn gyfnnach. Rhyw div Id myfi a dd-wedaf wrthyoh chwi., ond pe;d- ivc-h 3 u -fvn i tp' yn awr; T mae genych ddigon t wnf-'Uhur e^da'cli adfyd chwi eioh hun- ,v.r-di-th, vr ydwyf yr. et feddwl—neb d'-wbi'i vn r.^hylch vr ciddo ti. May/yn digrrydd edrych. a. fyny. a ganfu Hde:rrv;: n rtiiic i lawr yn arafaidd dros ei 'r-hci-. Hi a'i ctwanrdd ef vn dyneraidd "Y hi wedii dioddef, ai ddwyn i mPxrR (iisrn-vrv -dd. Pahaia nad y finau?" hi a feddrli- dd. "Fy nhro i yn avrr ydyw i fod yn hb vn cvfnewid, a ddygodd modryb ati ei hun 1 Yr r-pdd r pen arianaidd yn gorphwys Ar r.; j.rnwe-. Darfu i rwymyn cryf cydym- dehn'zd vn ?u dioddefoint eu awjn yn agosach t; en gilydd nag y dar'u i'r da-enydd mwyaf &?!nUrfb'-nv5 tt oedd Waiter Famelee yn ym- Jr ty. T.catV.ani ei ddyrohafu eto. i>rwy fenthyciad Mr Pamek-e safodd y ty ar ei sylfaeni yn nghanol yr yst>;rm. Pob sibrwd croes yn ei gylch yn awr a lesteiriwyd. Un prydnawn yn Cthwefecr, jjan yr ydoedd pob addewid am wanwyn c-iaar, daeth Madge Wilton i'r ty. Hi a ddaeth ya union pan yr ydoedd Mr Pamelee yn ymadarf. Darfu iddynt gyfaroh eu gilydd, ac aeth efo ar hyd ei ffordd yn mlaen. "Pa ystori ddigrifol a fuoch chwi yn ei dywedyd wrth Mr Pamelee 1" dywedodd Madge, gan brysuro i mcwn. "PaR y cwrddais ag ef just yn awr, ymddanghosai efe ar delerau hynod dda ag ef ei hun. Yr oedd efe yn gwenu. Yn eiwr ddigon braidd nad edrychai ef yn bryd- ferth—ystad o berffeithrwydd na feddyliais erioed fod yn bosibl i Mr Pamelee ei chyrhaedd "Yr ydych yn ystyried Mr Pamelee1 yn ddyn plaen 1" "A ddysvedais i hyny ? Y fath greadures wyrdraws ydych chwi, May Yr oeddwn just yn argyhoeddi fy hunan fod ganddo ef hawliau i brydferthweh, pan y taflasoch gwestiwn o'r fath ma ataf." "WeL "Wei, os yr ydych mewn gwirionedd yn awyddus am fv opiniwn, nid ydyw ef yn bryd- ferth, ac y ma: ef yn dra phell o fod yn hy]. Buaswn yn ei ddodi ef i lawr yn t dosbarth 'canolig,' ai Ri fuasech chwi? Ni fuasai neb yn ei roddi, er engraifft. yn rhestr Llewelyn Meredydd, yr hwn aydd vn wirioneddol bryd- ferth na" ch-da Hanry 'Cavaign.aj\ hyd yn nod fy Plantagenet; ond y mae rhyw"beth yn nobl o i gwmpas af, Nis gwn yn iawn pa beth ydyw-nd ydwyf yn deall penglogyddiaeth (phrenology)—ond yr ydwyf yn meddwl mae siap ei ben sy'n peri hyn. Gyda Haw, wedi son am' Keweiyn Meredydd, paath a wnaethc-ch ag ef? Nid oes neb yn gweled dim o hono ef yn awr. Darfu i chwi addaw dywedyd ei atebiad i'r llythyr caru bach hwnw a anfonasoch ato ef—un ')'1' rhai byraf ag sydd mewn cof, yr ydwyf yn meddwl—ond ni wnaethoch eto. Wrth gwrs, ni ddaethoch yn ffrlndiau. Yr ydwyf yn gwybod hyny. Beth wedyn? A ddarfu i chwi gweryla drachefn, fel ag y byddai'r cymodi. pan deuai, yn llawer mwy melus? Cweryla a chymodi sydd yn bethau hyfryd. Nid ydyw Plantagenet Smith yn credu hyny; ond pa -R-aeth ? Yr vdwyf fi yn ei gredu. Myfi a dreiais eyfrif y dydd o'r blaen pa sawl gwaith y cwerylasom ni ac y daethom yn ffrind- iau, ond methais—methais yn llwyr, yr ydych yn gweled nad oes genyf fedr a dawn cyfrifyddol Canghellydd y Trys-orlys." Yr oedd Madge yn bwrw y geiriau hyn yn brysirr o'i genau, ond hi a dawodd yn sydyn. "Yr ydwyf wedi cweryla gyda Llewelyn Meredydd am t tro diweddaf," dywedodd May yn ddifrifol. "Wrth gwrs-wrth gwrs. Byddwn yn wa.s- tadol yn dywedyd hyny, anwyiyd. Dywedais inau hyny lawer tro wrth Planta.genet. Y mae rhyw swn dinystiiol daro-styngol yn perthyn iddo." "Ac nid yw'n dobygol y deuwn byth yn ffrind- iau eto." "Ie. yr ydym yn wa^stadol yn dywedydl hyny hefyd. Yr ydwyf wedi ei ddywedyd ugain waith o leiaf wrth Plantagenet. Ni wna y cre- adur rhyfedd ond gwenu arnaf fi yn awr. Dyna a wna Llewelyn Meredydd gyda chwithau yn y rna.n—gwenu arnoch chwi." "Atolwg, byddwoh yn ddifrifol, Madge! Yr ydwyf yn meddwl yr hyn ag yr ydwyf yn ei ddywedyd. Nis gall Llewelyn Meredydd fod byth mwy yn ddim i mi oblegid ychydig fun- udau cyn i chwi ddyfod i mewn myfi a addewais fod yn wraig i Mr Pamelee." "May! Eioh tro chwi ydyw i fod yn ddifrifol. Yr ydych yn oellwair." "A ydwyf yn edrydi yn debyg i un felly 1" atebedd May, ac yr oedd acen wan o chwerwder I yn ei llais. Edrychodd Madge yn fanwl ar ei ffrind. Yr oedd ei gruddiau yn welw, ei llygaid yn brudd nid oedd yn sicr ddim o natur llawenydd yn ei I hymddangosiad. "Addaw bod yn wraig i Mr Pamelee t" ebai Madge. "Wei, yr ydych chwi bron wedi dwyn fy anadl ymaith—ie, yn hollol. Ni fydd i mi on byth mwy feddu y galon i gweryla a Plantagenet Smith—byth! Ac myfi a wneuthum sport o ymddanghosiad eich gwr dyfodol. Yr ydoedd yn dro ercihyU i mi—'erchyll, erchyll! Ond darfu i chwi fy nenu fel llygoden fach i'r trap." "Nid oes dim i igywilyddio o'i herwydd. Eich opiniwn diragfarn ydoedd, a phe y buasai Mr Pamelee ei hun yn ei glywed, ni fuasai yn dywedyd gair yn ei erbyn." "Ac a ydych chwi yn hollol sicr na fydd i ohwi eto newid eich meddwl ?" "Yn hollol; nid oes fawr o siawns i hynyl"ii meddai May, gyda gwen brudd. "Yna, yr ydwyf i'ch ilongyfarch dhwi. amvyIyd 1" gofynodd Madge yn betrusol. "Gallaf feddwl hyny! Dyna'r peth arferol a fydd yn cael ei wneuthur-onide 1" Meddwl hyny! Peth arferol! Y fath iaith ryfedd i'w defnyddio "Edrychodd Y. ar ei 5rind gyda mwy e syndod fyth. "Ao-a yr ydych yn caru Mr Pamelee?" gofynodd MWige," gyda'r un petruster ag o'r blaen. "Gallaf feddwl hyny!" atebodd May drachefn. "Nid Tdwrf Tn swvbod a ydyw cariad yn angen- rheidiol. Yr ydwyf yn pardhu ac yn anrhyd- eddu Mr Pamelee," ac, ar ol y cwbl, y mae parch ac anrhydedd o hvy gwerth na charad." "0! Wei, gallaf feddwl eu bod, anwyiyd," meddai Madge, gan gusanu May. "Yr ydych chwi, wrth gwrs. yn iawn, ond ni ddarfu i mi erioed deimlo fel yna at Plantagenet. Gadewch i ni siarad am y gwisgoedd priodasol." Yn mhen cwpl o fisoedd vn rhagor daeth May yn wraig i Walter Pamelee. Dymerodd y seremoni le yn St. Anne's, Bayswater. Yr ydoedd yn foreui damp, niwliog ond yr oedd yr eglwys, er hyny, agos wedi ei llenwi o edrychwyr. Yr ydoedd May yn edrych yn hynod o brydferth yn ed gwisg briodasol; ond prydferthwoh helygen wylofus ydoedd yr eiddo hi, fel y cerddai dan wyro ei phen tua'r allor, a'r morwynion mwy ilawen yn ei dilyn hi. Ni chyfodai May ei golygon o gwbl oddiar y llawr. O'r braidd yT ymddangosai yn cyfodi dim ohonynt drwy yr oil o'r seremoni. Ohwareuai yr orgaii yr vmdaith-gan o "Lohen- grin," pain y darfu i'r orymdaith o'r diwedd gerdded yn 0; rhA-ng y seddi llawnion—Mr Pamelee, gyda'i ben yn uchel, a'i wyneb yn gwenu gan falohder o feddianu ei briodferch brydferth. Fel v dynesent at y porth, cyfododd May ei phen am y tro cyntaf. ac edrychodd yn of nus ar y dorf. Darfu i gri wanllyd ddianc dros ei gwefusau hi a afaelodd yn dyn yn mraich ei gwr rhag syrthio. YUrt, yn union o'i blaen mewn sedd wrth ddrws vr eglwys yr oedd hi wedi canfod gwyneb prvdferth ond i)oetnuz Llewelvn Meredydd. "Pa beth sydd yn bud. an-wvhd 7" sibrydodd ei gwr yn bryderus, fel ag teimlai ef wasgiad ei llaw. "Dim !—dim Ychydig syfrdandod—dyna'r 011 A phasiodd yr orymdaitfti yn mlaen i'r ceibvdau. Pan yr ydoedd wedi mvned dechreu- odd y dyrfa vmsvmud yn arafaidd allan. Fel ag yT cedd Llewelyn Meredydd vn cael y droed- ffordd camodd boneddwr, o wisgiad di fai, gyda llygaid glei«ion dnrog, trwyn eryraidd, a mwta-s wedi ei drin yn ofalus, o ganol y dorf, m a'i cyf arch odd d. "Ah, Mr Meredydd, liawen o'oh gweled chwi! Nid ydycli wedi eich dodi i mewn yn v gwahoddedigion priodasol. ynte? Fe' fv hnnan ohwi a adawyd allain yn vr oemi. Fel v mae rhai pobl yn an^hofio heij. SHndiau, onide 1" "Nid oes genvf yr un rheswm dros gwyno, M. Cavai.grac," IT'ccUa; Idewelvn yn oeraidd. "Yn wir Y mae yn ¡Ida ^enT"f ddeall hyny Y mae sibrwd m ji.-»d. wvddog. Ar un ovfrif, nid ydwvf yn meddwl ein bed ni yn debyg o Entrhofi'i ein gilvdd—beth feddyliwch ohwi ?" "Nid oes ge-:f r un dymuniad mawr £'ch oofio chwi." "Nid ydych chwi Yn feessar iawn. Y mae r ->nyf bob dvmuniad t'ch cufio chwi, Llewelyn Meredydd. Yr ydwyf ychvdi? yn fw-y poleit. chwi a welwdh nid vdwyf vn llawn mor barod i ddropio hen ffrindiau ag yr ^dych chwi. A gaf fi ddvwedyd wrthych un peth araU ag yr ym- drechaf ei go,-Clo "Y mae yn fater dibwys hollol i mi pa beth a goflwch neu ynte a anghofiwch chwi," meddai Llewelyn, gan gyfodi ei vsgwyddau i fyny. "Bydd i mi dreio cofio," dywedodd y Ffrencwr, gyd- phwyllogrwydd, "pe oni fuasai am L.ewelyn Meredydd, y Oymro, buaswn yn sefyll wrth oehr May Gould heddyw, yn lie y Sais oer Lysnafeddog yna. Dyna a fydd i mi dreio ei gofio. Rhyw ddycfe ni a allwn gwrddyd yn Ffrainc. Hyd hyny, au revoir." Cyfododd M. Cavaignao ei het, ymgrymodd, a phasiodd yn mlaen. Yr oedd yr oil o'r dyrfa briodasol erbyn hyn wedi myned. Nid oedd and yn unig ysgubwr croesffordd yr heol a'r verger yn arcs ond yr oedd y clychau priodasol eto yn seinio yn y clochdy. "Edryohwch ar hwnyma." meUdai yr ysgubwr, gan giun-hercian i fyny at y verger, ac ar- ddangos aofren loew ar gledr ei law. Dyma roododrl y priodfab i mi. Sort bropor o ddyn ydoedd ef! Nid yn fynych daw un o'i fath y ffordd yma. We], bendith fyddo ar ei goryn moel, a llawer o hapusrwydd a fyddo iddo ef gyd!Ú gangert haf ifan-c" fe a. dossiodd i fyny y darn aur fel ag y siaradai, a daliodd ef yn ddeheuig ar gledr ei law fudr. (IV barhau.)
Llys y Handdvledicn, Bangor.…
Llys y Handdvledicn, Bangor. OyTihaliwyd y llys hwn dydd Llun, o dan lywyddiaeth Srr Horatio Lloyd, am y waith gyntaf ar ol ei afieohyd diweddar. Llongyfarchwyd y barnwr ar ei adferiad gan Mr Twigge Ellis, fel y cyfreithiwr hynaf cedd yn bresenol. Y Barnwr Syr Horatio Lloyd, wrth gyd- nat)od y llongyfarchiad, a ddywedodd ei fod yn teimlo yn falch iawn i ail vmaflyd yn ei ddyled- sw-, ARCHEB W^EINYDDIADOL. Thomas Williams, Tanyfoel, Bethesda, chware'.wr, a apeliodd a.m archeb weinyddiadol. Ei diyied oedd 38p Is 8c.—Caniatawyd yr apel, y ddyled i gael ei thalu'n llawn yn ol 10s y mis. Gwnaed yr apel gan Mr J. H. Glynne Hughes (o swyddfa Mr D. G. Davies, Bethesda). CAIS I DDIRWYN I FYNY. Ynvidangosodd Mr Boutfloor, Manchester, i gefn>gi^cais i ddirwyn i fyny Gwmni Masnachol Mon, Cyfvngedig. Yr oedd y cais wedi cael ei wrandaw ddwywaith yn flaenorol gerbron y Dirprwy-Farnwr Ruegg; yr oedd gwrthwyneb- iad wedi cael ei godi am nad oedd y rhybudd mewn cysyll'tiad a'r cais wedi cael ei wasanaethu yn briodol, ac nad oedd un gwasanaeth wedi cael ei hrofi. Gwyliai Mr Thornton Jones yr achos ar ran yr Uchgadben Owen Thomas, un o'r cyfranddalwyr, yr hwn oedd wedi bod yn absenol yn Neheudir Affrica, ac nid oedd ond newydd ddiychwelyd. Mewn trefn i'r Uchgadben Owen Thomas allu bod yn bresenol, gohiriwyd yr achos drachefn. Y DDAMWAIN DDIWEDDAR YN Y PEN- RHYN HALL, BANGOR. Tradriododd y Barnwr ei ddyfaxniad mewn a-'hosi oedd wedi cael ei anfon i lawr o'r Uoliel Lys, ac a wTaJldawyd yn llys Gorphenaf—yn nJhen ieuddeng mis ar ol y digwyddiad—yn mha im y gwysiai Margaret Jane Hughes, 14eg mlwydd oed, o Edmund-street, Hirael, Bangor, trwy ei thad a'i gwarcheidwad, Hugh Hughes, am iawn mewn cysylltiad a, niweidiau a gafwyd yn ganlynol i ddamwain a gymerodd le yn Neu- add y Penrhyn. Mehefin 21ain, y flwyddyn ddi- weddaf, yn ystcd yr amser yr oedd "sale of ¡ work' yn cael ei chario yn mlaen mewn cysyllt- iad a chapel y Methedistiaid Calfinaidd yn Hiraei. Yr Oiruddiffynwyr yn yr achos oeddynt, ym- d Iiriedolwyr Neuadd y Penrhyn, a Mr' Edward [ Jones, Porth Dinorwic, diweddar o Brynteg- terrace. Bangor—y person oedd wedi llogi y neuadd a.r yr achlysur. Y mddangosai Mr J. Bryn Roberts (yn cael ei gyFarwyddo gan v Mri David Owen a Griffitth, » Bangor), dros yr erlynydd a Mr Herbert Wil- liauus (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr J. A. Rod- way), dros yr ymddiriedolwyr; a Mr H. W. Rowland dros Mr Edward Jones. Wrth roddi ei ddyfarniad, dywedai y Barnwr ei fod yn methu cael achos tebyg i hwn mewn unrhyw lyfrau. Yr oedd y "sale of work" yn cael ei uhynal mewn ystafell yr oedd lhan o'i fciio yn wydr. Yn ystcd y prydnawn, aeth bachgen direidus i fyny ar y to gwydr, a syrth- iodd trwodd, ci dracd yn gyntaf, gan syrthio rhyw bellder o 25 troedfedd. o leinf, ac ni wnaeth unrhyw niwed iddo ei hun, a cherddodd ymaith ar ol hyny. Mor bell ag v gallai ef (y barnwr) weied, pe buasai y bachgen wedi myncd i ffwrdd heb ddweyd dim am y mater, ni ddaethai neb i wybod pa fodd y digwyddodd y ddamwain. Mewn eanlyniad i'r cwymp, niweidiwyd yr er- lynos, a dygodd gynghaws vn erbyn ymddiried- c,lii yr Neuadd y Penrhyn, fel perchenogion yT eiddo, ao yn erbyn Mr Edward Jones, fel y person oedd yn gweithredu ar ran y rhai o-edd wedi llogi y neuadd. Wedi myned trwy y dyst- iolaeth, dywedodd y barnwr. mewn perthynas i'r ynidd?riedolwyr, eu bod hwy, fel perchenog- ion, wedi gosod yr adeilad i Mr E. Jones, a golvgai hyny dros>glwyddiad i Mr E. Jones o'r ( adeilad i gael ei ddefnyddio yn, briodol, fel yr oedd ganddynt 10 i ddisgwyl y gwneid ac mor ben ag y gallai ef weled, nid oedd yna un dys- tiolaeth a gariai yr achos yn eu herbyn hwy yn mhel laoh na. hyny. Mewni perthynas i sefyllfa y diffjTiydd Mr Edward Jones, yr oedd yr ad- eilad o dan ei reolaeth ef: ac felly, yr oedd yn ddyledswydtB orphwysedig arno ef i weled fod yr "adeilad yn ddyogel, yn gystal a'r personau odd ynü, M ymgymerodd a'r ddyledswydd hono a dangosai y dvst'olaeth ei fod ef ei hun wedi anfon plant oddiar y grisiau oedd yn ar- wain i'r nenfwd amryw weithiau yn ystod y prydr.awr: ac yr oedd yn eithaf eglur ei fod yn hysbys o'r pervgl o'r ffynhonell hon. O gan- lyniad. yr oedd efe yn dyfod i'r penderfyniad fod Mr Edward Jones yn grfrifol, ac yr oedd y cwtstiwn am wm. yr iawn yn arc, A chvm- end yr holl amgylchiadau o dan ystyriaeth, yr oedd yn nodi SOn, gyda. 2n' 5s, a dalwvd o boced. y C'>st;u ar raddfa yr Uchel Lys. Gorchymyn- odd y Bamwr i'r ymddiriedolwyr dalu eu costau em h"inain. HAWLIAP GAN FEDDYG. Gwrandawvd cyn^haws yn mha un yr oedd Dr M. G. Davies, Penygroes, yn hawlio 105p am wa«anaeth meddygol, etc.. i Miss Sudlow, yr hon fu farw yn y Dinas Dinlle Hotel. Y diffynydd oedd Mr 0. Mosely Williams, cyf-, reitiiLwr, Manceinion, yr vsgutor dan ewyllys Sudlow. Ymddangosodd Mr E. J. Griffith, A.S. (oyhrwyddedig gan Mr Cha-s. A. Jones, Caernarfon), dros yr hawlydd a Mr Smith. Manceinion, dros y diffynydd.—Ar ol gwrandaw tvstiulaethau o bobtu parthed yr arferiad gyda golwg ar daliadau proffeswrol dan y cvfryw am- gylchiadau, rhoddodd ei Anrhydedd ddyfarniad o blaid yr hawlydd am 80p, i gvnwys y 60p oedd wedi ei dalu i mewn i'r llys. HAWLIAD YN EB-BYN CWMNI Y RHEILFFORDD. David Evaiiis Tanymarian, Liang oed, Mon, a tjrlvrai Gwmni Rheilffordd Llundain a'r Gog- ]edd-Or!lewin am lawn o 13p am esgeulusdra honedig mewn ciudo gwartheg o Lanrwst i Bortiiaethwy. Yr oedd Mr J. Bryn Roberts, A,S. (cyfarwyddedig gan Mri Rice Roberts a. Laurie), dros yr hawlydd, a Mr Fenna yn cyn- ryehioli Owmni y Rheilffordd. Ymddengys i'r gwartheg gael eu llwytho yn Llanrwst, unar- bytuhbe^ o honynt mewn un tryc ac wrth eu dadlwytho yn Mhorthaethwy, cafwyd fod un o'r aniieiliaid wedii marw ac un arall wedi ei niw- e'dio—y cwbl, f? honid, drwy orlwytbo a shunt (:"fa1.-Y rheitbwyr, ar ol gwrandawiad lied faith, a ddyfarnasant yn ffafr yr adiwynydd am y a hawlid.
[No title]
GWIREB a ddyfynir yn fynych. o dJnldiilu Solomcn hyd yr awr hon, yclyw hono "Nid o; dim rewydd o dan haul." Y ffaith ydyw fod llawer o "aneirif ddyfeisia.u" a ystyrir ya rhai diweddar, mewn gwirionedd. yn benafol eu tardd- iad Y tele])hon, er engraifft, yr hwn y gwnaed cymaint o ystwr yn ei gylch yn ystod y blynydd- oedd diweddaf ydoedd, yn y dyddiau gynt. y modd- ior. c-fdd gan yr archolfeiriaid i gano dydanwad r feddyliau hvgoelus eu disgyblion. Y mae Pyramid- iau yr Aipht a rliyfeddodau eraill yn dangos fod gaii hyd yn nod y genhedlaeth hon lawer i'w tldysgu* Pelenan ac Enaiut Holloway, pa- fodd hyn.<g. nid oeddynt o gwbl yn mysg psthnu gw vbyddus ein hynafia-id ac heddyw y maent yn hffyil* ar ea per.au eu hunain fel y feddyginiaet-h crju 1 fedd y byd ar gyfer y drygau a etifeddir gan yi oil o'r h] ddynol.
¡Cyhuddiad o Gelcio Arian…
Cyhuddiad o Gelcio Arian yn Mangor. Yn Ynadlys Bangor ddydd1 Mawrth, gerbron y Maer ao ynadon eraill, ymddangosodd R. W. Rees, ysgrifenydd a manager i'r Bangor City Mineral Water Company, i ateb cyhuddiad a gelcio arian. Erlynwyd gan yr Ucharolygydd Harris. Cynrychiolid y cyhuddedig gan Mr W. Huw Rowland, tra y gwylid yr achos aT ran y cwmni gan Mr H. C. Vincent (Meistri Carter, Vincent, a Douglas Jones). Dywedcxid Mr Rowland ar y cychwyn fod am- gylchiadau yr achos yn rhai lied" ryfedd. Un > gyfarwyddwyr y cwmni oedd wedi rhoddi yr hysbysrwydd ar ba un y sylfaenid y cyhuddiad. Nid oedd v cwmni yn awyddus i fyned yn mlaen gyda'r achos, ac ni wnaent hwy erlyn, ond yr oeddynt wedi trosglwydao v gorchwyl anhvfryd hwnw i'r heddgeidwaid. Mr Vincent fvr hwn a svlwodd ei fod yn gwy- bod nad oedd ganddo ".oeus standi" gwirion- eddol yn yr achos) a ddywedodd mai sefyllfa y cwmni ydoedd hwn hwy a ddeallasant i weith- redoedd neillduol gael eu cyflawni, a bu i'r cyf- arwyddwyr osod y ffeithiau gerbron yr hedd- geidwaid, gan adael iddynt hwy gymeryd y cyf- ryw gamrau ag a dybient yn angenrheidiol" a phriodol yn y mater. Boddlonodd y cyfar- wyddwyr eu hunain yn unig ar roddi hysbys- rwydd i'r heddgeidwaid: ac wedi gwneuthur hyny, yr oeddynt yn meddwl iddynt wneud yr oil ag y gofynai eu dyledswydd iddynt wneud. Nid oedd arnynt hwy eisiau erlyn. Os na fedd- yliai yr heddgeidwaid ei fod yn achos ieilwng i'w erlyn, bydded- iddynt ei adael yn llonydd; eithr os oeddynt yn meddwl ei fod yn achos teilwng, yna yr oedd y cyfarwyddwyr yn gwbl barod i estyn iddynt bob cvnorthwv vn eu gallu. >IS Sylwodd Mr Rowland ddarfod i'r cyfarwydd- wyr ddweyd na wnaent hwy erlyn. Byddai iddo ef, gan hyny, wrthwynebu i'r heddgeid- waid erlyn gan na feddent yn bresenol ddim "locus standi" yn y mater. Ar y tir yna efe n. ofynai am i'r cyhuddedig gael ei ollwng yn rhydd. Clerc yr Ynadon: Mae gan yr heddgeidwaid hawl i erlyn. Mr Rowland: Nid hwynt-hwy ydynt yr hys- bysyddion. Clerc yr Ynadon a ddywedodd fod gan un- rhyw un hawl i erlyn os oedd trosedd wedi ei gyflawni. Gallai yr heddgeddwaid alw yr hys- bysydd. Y Fainc, ar ol ymgynghoriad byr, a bender- fynodd fod yr achos i fyned yn mlaen gyda'r heddgeidwaid fel erlynwyr. Yna yr Ucharolygydd Harris a alwodd Mr Wilson O. Clarke, yr hwn ddywedodd ei fod yn gyfanvyddwr i'r Bangor Oity Mineral Water Company. Yr oedd y cyhuddedig yn eu gwas- anaeth hwy fel manager ao vsgrifenydd, yr hyn gynwysai y ddyledswydd 10 gasglu cyfrifon, a chan y cy^huddedig yr oedd ffurf-len o dderbyneb i'w rhoddi i gwsmeriaid wrth dderbyn arian ganddynt. Mewn eanlyniad i tfreoleidd-dra neillduol vn y cyfrifon bu i'r tyst alw cyfarfod o'r cyfarwyddwyr. Yr oedd y cyhuddedig yn bresenol, ond gofynwyd iddo ar y pryd adael yr ystafell. Mewn" cyfarfod o'r cyfarwyddwyr dangosodd y cyhuddedig restr ac addefodd iddo dderbyn ar:an neillduol nad oedd wedi rhoddi eyfrif am danynt. Modd bynag, nid oedd y cyfarwyddwyr wedi cael digon o amser i chwilio i'r mater. Ar apel yr Ucharolygydd Harris, gohiriwyd yr achos hyd dydd Iau, a gollyngwyd y cyhudd- ediff allan dan feichlafaeth-ei hunan yn y swm o 50p a dau eraill am 25p yr un. Ail wrnndawyd yr achos fcreu Iau, gerbron y Maer a Dr. Langford Jones. Ymddangosodd Mr S. R. Dew i erlyn ar ran yr heddgeidwaid, a dywedodd fod y cyhuddedig yn cael ei gyhuddo o gelc-ladratta symiau neill- duol o arian perthynol i'w feistriaid. Mor bell ag y gelJid sicrhau, nid oedd gan Gwmni y Mineral Water un amheuaeth nad oedd y cy- huddedig Tn ddym perffaith on est. Yn ddi- weddar gaiwodd v cyhuddedig gJda. Mr James Smith, manager Lloyds Bank (yr hwn oedd un o gyfarwydd wyr y cwmni), a dywedodd wrtho fod ganddo gyfaddetiad i'w wneuthur. Yna add- efodd ei fod yn ymarferol wedi bod, yn lielpu ei hun o arian ei feistriaid, a dangosodd restr o'r symiau ddefnyddiodd at ei wasanaeth ef ei hun, cyfanswm yr hyn oedd 72p 5s 6c. I amcanion yr acicis hwn bwriadai yr erlynwyr gymeryd tri ehyhuddiad yn erbyn Rees, sef iddo dderbyn ar ran ei eistriaid 5p oddiwrth Mr Richards, George Hotel; 2p 2s oddiwrth Mr Bamford, White Lion Hctcl; a 4p oddiwrth Mr Hamp- shire, Star Hotel, pa symiau nad oedd y cy- huddedig wedi cyfrif am danynt Mr James Smith, llywodraethwr Lloyds Bank, Bangor, a. ddywedodd ei fod yn gyfranddaliwr a chyfarwyddwr o'r Bangor City Mineral Water Works Company Cyfyngedig. Yr oedd y cy- huddedig yn eu gwasanaefch fel ysgrifenydd a llywodraethwr. Ei waith ef oedd arolygu y busnes yn g)ffrect-ncl, hel archebion, casglu arian, ac edrych ar ol y llyfrau. Yr oedd y cyhuddedig wedi derbyn cyfa.rwyddid pendant fod pob arian i basio trwy gyfrif y ffirm yn y banc. Oedwid llyfrau y ewninl gan glerc dan reolaeth y cyhuddedig. Yr oedd y cyhuddedig 1 roddi hysbysrwydd i'r clerc am bob arian a dead. G-alwodd Rees gyda'r tyst rhyw bythef- nos yn ol, a, dywedodd fod yn ddrwg ganddo ddweyd fod ganddo gyfaddefiad i'w wneud. Dywedodd iddlo fod yn helpu ei hun neu gadw'n oi arian yn perthyn i'r cwmni. Gofynodd y tyst ers pa. bryd yr oedd hyny wedi myned yn mlaen, ac atebodd yntau ei fod yn fuan ar ol ei apwyntiad. Rhoddodd Rees y swm oddeutu 50p. Gofynodd y tvst a allai efe wneud rhestr o'r symiau. Dywedodd y cyhuddedig y gallai, ac wedi hynv dygodd i'r tyst restr (a ddangosid yn yllys), cyfanswm yr hen oedd 72p 5s 6c. Mewn atebiad i'r tyst, dywedodd Rees ei fod yn meddwl fod v rhestr yn cynwys yr holl sym- Iall na roddasai gyfrif am danvnt. Croesholwyd: Gwnaeth Rees ei gyfaddefiad yn wirfoddol. Meddyliai'r tyst fed Rees yn dcrhyn cyflog o 2p 10s yr wythnos. A siarad drosto'i hun, nid oedd y cwmni, mor bell ag y gallai ef wneud allan, mewn sefyllfa i ffcrddio yr arian i eriyn Y cyhuddedig. Y tyst a ofyn- odd i Rees ,t oedd ganddo unrhyw obaith o dalu yr arian yn ol i'r cwmni. Yntau a atebodd nad oedd yn meddwl y gallai, ond dywedodd wedi liyny ei fed ynJ meddwl y gallai dalu yn fan- symiau. Yna, gv/randawyd tystiolaeth Meistri David Richards, Thomaa Hampshire, a Joseph Bam- ford, y rhai a. dystient iddynt dalu y symiau crybwylledig i'r cyhuddedig a derbyn "receipts" am danynt. P.hoddwyd tystiolaeth hefyd gan Mr Thomas Parry, clerc yn ngwasanaeth y cwmni, yr hwn a ddywedodd yn mysg petihau eraill fod R.ees yn rhoddi eyfrif o'i gosta.u trafaelu, etc., bob wyth- nos ac yr oeddynt yn dod i ryw 25s yr wythnos. Yr oedd yn credu i'r cyhuddedig ddweyd wrtho unwaith ei fr4 yn gwaxio llawer mwy nag a. rodd- ai y cymni iddo at, ei gostau. Mr Wil rot O. IŒarke a ddywedodd, wrth ei groesholi, nad oedd y cwmni erioed wedi beio Mr Rees, ond fe ddarfu iddynt ofyn iddo gadw costau y busnes mor isel ag oedd bosibi. Cyn belled ag y gallai gofio, ni ddarfu i'r tyst ofyn i Rees 03 rhoddai efe sicrwvdd o lOOp i'r cwmni. Yn awT cyhuddwyd Rees yn ffurfiol, a phled- iodd yn euog. Mr Rowland 3,anerehodd y Fainc ar ran v cyhuddedig, a dywedodd fod y diweddaf wedi pledio yn euog i'r hyn yn ddiamheu nad oedd ond tro,seddiad celfyddol (technical) o'r gyfraitii. Yr oedd yn ddvn tra adnabyddus, ac adwaenid ef hyd T diwrnod hw-nw fel dyn parchus ac urddascd Rhaid fod cyfarwyddwyr y cwmni yn gwybod ei bod yn galed ar y cyhuddedig pan ddaetli i'w gwasanaeth. Rhoddasant Hdo gyf- lo-g lied dcla, ond yr oefld i-P, amlwg i bwysau q,i.el ei roddi arno i dalu arian o'i boced ei hun i gario eu busnes hwy yn mlaen, a dyma oedd eanlyniad hyny. Caniatawyd iddo lawer o rydd- id vn oi sefyllfa, ac ymddcngys. hi y cwmr wedi rJvrxldi ymddiried hollol ynddo. Yr oedd y cyhuddedig wedi cymeryd yr arian gan obeith- io v byddai yn alluog i'w talu yn 01 rliyvrbrvd. ond Yn anffodus bu yn .anallucg i wneud hyny. Mr Rowland bwyg ar y ffaith i Rees. gvffesu yn wirfoddol wrth Mr Smith, ac apeliodd yn daer ar y Fa:nc i dd!elio mor dyner ag oedd bosibi ag ef. Y Fainc, wedi ymgynghoriad byr, a dded- I, frydodd y cyhuddedig i dri mis o garchar, yn yr ail ddosbarth, am bob lID o'r cyhuddiadau, y,.tiedfrydau i gydredeg.
I Cadair Mwngloddiaa yn .…
Cadair Mwngloddiaa yn Ngholeg Bangor. CYNHADLEDD BWYSIG YN RHYL. Prydnawn Sadwrn cynhaliwyd cynhadledd bwysig yn Neuadd Drefol Rhyl, yr hon oedd wedi cael1 ei gwysio gan Lys Coleg Prifysgol Ciogledd Cymru, er cymeryd 0 dan ystyriaeth y pwnc o. sefydlu adran fwnawl mewn cfsylltiad a'r ccleg hwnw. Yr oedd cynrychiolwyr cynghorau sirol, cynghorau dinesig a gwledig, ac awdurdodau addysg gelfyddydol yn Ngogledd Cymru, ac era-ill, wedi cael eu gwahodd i'r cyfarfod. Dewiswyd Mr P. P. Pennant, Nantllys, i fod yn llywydd y cyfarfod. Yr oedd niter luosog o foneddigion wedi ymgynull no 0 wahanol ranau o Ogledd Cymru. Darllenodd y Prifathraw Reichel a'r Proffeswr J. E. Lloyd lythyrau oddiwrth nifer luosog o fi-reddigioQ oedd yn eymeradwyo amcan y cyfarfod, ond eu bod yn cael eu lluddias i fod yn bresenol. Eglurodd y Proffeswr Lloyd pa fodd y codwyd y mater i sylw. Cynhaliwyd cynhadledd yn Mlaenau Ffestiniog vn mis Mawrth diweddaf, pryd y pas- iwyd penderfyniad yn dweyd fod y gynhadledd he no o'r farn y dylid, er budd addysg gelfyddydol yn Ngogledd Cymru, sefydlu ysgol fwnawl yn nplyn ag un o'r sefydliadau addysgol yn y Gogledd. Ystyriwyd y mater yma gan lywodraethwyr y coleg yn Nghaer, a gosodwyd yr achos ger eu bron gan ddirprwyaeth o Ffestiniog. Cafwyd dadl arno, a siaradai amryw bersonau o Maid y mudiad, fel o'r d'.wedd y penderfjmwyd cynal y gynhadledd yma. Yr oedd Pwvllgor y Coleg yn barod wedi ystyried pa gamrau ddylesid eu cymeryd er sefydlu cangen fwnawl. Yr cedd ganddynt yn barod fanteision i gyfranu rhanau o'r addysg ofynol, oherwydd eyn- helid yn barod ddosbarthiadau mewn mathemateg, physeg, a ffervlleg, a byddai yr ystafelloedd lie y dysgid y pethau hyn at was an aeth y gangen fwnawl. Creclai y pwyllgor hefyd y gallesid dysgu peirian- waith, ond byddai yn ofynol cael proffeswr mwnawl ac un arall i ddysgu daeareg a nnvneg a darlithydd cynorthwyol i gymeryd gofal 0 fe'teleg. Amcan- tryfrifid y draul ychwanegol er cyflawni hyn yn IlOOp y flwyddyn a byddai angen, er adeiladu ystafelloedd1 priodol, y swm o 8000p. Y Cadeirydd, wrth agor y mater, a ddywedodd ei fod ef, yn ystod ei oes, wedi bod yn ddyn "uwchlaw y tir," ac nad oedd yn meddu gwybodaeth o'r hyn a allai ei alw y diriogaeth fewnol a'i galluogai ef i siarad gydag awdurdod ar y pwnc pwysig oedd i gael ei ddadleu. Mr R-obert Roberts, llywodraethwr Chwarelau Oakeley, Blaenau Ffestiniog, a gynygiodd y pender- fyniad a ganlyn :—"Mai dymunol fyddai i gyfleus- derau chwanegol gael eu darparu er addysgu y rhai sjdd yn gweithio yn chwarelau a mwngtoddiau Gog- ledd Cymru ac yn marn y gynhadledd hon gellir gwiieud hyn yn y modd goreu trwy sefydlu adran fwnawl mewn cysylltiad a Choleg Prifysgol Gogledd Cymru." Mr May hew, Penarlag, wrth gefnogi y penderfyn- iad, a ddywedodd nas gallai fod yn iighylch sefydlu ysgol fwnawl yn Ngogledd Cymru. leimlai fod mwy o angen am ysgol fwnawl i Sir Fflint, lie yr oedd cymaint o fwnau, nag unrhyw sir y gwyddai ef am dani. Y Milwriad Higson, Llanrwst, Uchel-siiydd Sir Ddinbych, a siaradodd yn ffafriol i'r symudiad. Y Proffeswr Lloyd a ddywedodd iddo dderbyn hvthyr oddiwrth Mr Brough, yr hwn a ddywedai iddo d, fel arholwr mewn arolygiad mwnawl yn Mhrifysgol Cymru, gael cyfleusdra i weled y gwaith da odd wedi cael ei wneud mewn cysylltiad ag adran fwnawl Coleg Prifysgol Caerdydd, ac yr oedd yn ystyried y byddai i sefydliad adran fwnawl yn Ngholeg Prifysgol Gogledd Cymru brofi o werth c( nedlaethol. Dywedodd Dr. Le Neve Foster (arolygydd mwn- gloddiau Ei Mawrhydi) ei fod yn credu fod mwnau Gogledd Cymru yn dyfod yn werthfawrocach ac yn fwy pwysig bob blwyddyn. Gweithiai 36,000 o bobl yn y pyllau a'r chwareli, a dygid allan o honynt 6,000,000 o dunelli yn werth 3,000,000p. Dangosai hyn bwysigrwydd y pwnc. Byddai sefydliad adran o'r fath yma yn llesol i dir- feddianwyr yn ogystal ag i'r cwmniau, oherwydd deuid o hyd i ffyrdd rhatach o weithio. Credai fod dyddiau gweithio gyda llaw mewn pyllau a chwarelau bron ar ben, ac yn y ganrif nesaf gwelid yr holl fwnau yn cael eu dwyn o'r ddaear gyda pheirianau. Yr oedd yn afresymol meddwl fod yn rhaid defnyddio nerth gewynol i gael y mwnau yma u'r ddaear pan y gellid gwneud y gwaith gyda pheirianau. Cynhir caent beirianau i dori glo ac i saethu, i dori llechau o'r graig ac i'w parotoi i'r farchnad. Teimlai hefyd yn sicr y byddai llai o wastraff, ac y caffai y gweithiwr well byd. Credai yr enillai y gweithiwr fwy o gyflog, ac y byddai llawer llai o berygl yn y gwaith, trwy fab- wysiadu gwell trefn o weithio. Yr oedd yn dda ganddo ganfod fod bywJd y gweithiwr yn dyfod yn llai peryglus o flwyddyn i flwyddyn. Am y rhesymau yma^ cefnogai efe sefydliad adran fwnawl yn nglyn a'r coleg. Cyfeiriodd hefyd at yr addysg ardderchog a gyfrenid yn Ysgol Camborne, yn Nghernyw, lie y prynwyd gwaith er rhoddi addysg ymarferol i'r myfyrwyr. J Mr W. Jones, A.S., a amlygodd ei obait,h y byddai i gyfoethogion Cymin gyfranu tuag at yr amcan. Yr oedd efe yn argyhoeddedig na wnai dim dueddu at godi holl ddiwydianau Gogledd Cymru yn fwy na sefydlu y cyfryw ysgol fwnawl. Dvwedodd y Prifathraw Reichel mai un o ddyled- swyddau cyntaf coleg taleithiol ydoedd rhoddi addysg gelfyddydol uwchraddol, addas i'r ardal lie y sefydlid y coleg. Ar hyn o bryd, bygytlad sefyllfa weithfaol y deyrnas, a'u gwaith hwy yd- oedd edrych pa fodd y gallai addysg weinyddu i gadw y safle fasnachol oedd gan y wlad. Yr unig fodd i wneud hyny oedd drwy ymarferiad addysg. Cymerai cyfnewiaiadau Ie yn feunyddiol, ac yr oedd yn rhaid iddynt hwy barotoi eu hunain i gyfarfod a'r cyfnewiaiadau yma yn y byd mas- nachol, trwy osod y meddyliau a'r addysg oreu ar waith i berffeithio y rhan ymarferol. O'r braidd gellid dweyd nad oedd Coleg Bangor, hyd yn hyn, wedi defnyddio y manteision ddylai er hyr- vyddo masnacli a gweithfeydd yr ardal yn mha un y safai, a phan wnai y coleg hyny, byddai yn cyf- lawni dyledswydd genedlaethol. Ond, ar yr un pryd, dylent gofio na wnai cyfranu addysg anmher- ffaith mo'r tro. Yr unig fodd i lwyddo gyda mater o'r fath yma ydoedd rhoddi yr addysg uwchaf oedd yn bosibi i'r gweithwyr. Byddai yn well iddynt btidio gafael yn v gwaith os nad oeddynt yn pen- dtifynu cyfranu'yr addysg oreu yn yr adran y bwriadent ymgymeryd ag ef. Siaradwyd yn ffafr y cynvgiad wedi hyny gan Mr Matthews, Mr E. P. Jones, Blaenau Ffcstiniog; Mr Thomas Parry, cadeirydd Cynghor Sirol Fflint; Mr W. J. Williams, maer Caernarfon, a Mr Edward j Greenly. Bangor. Cafodd y penderfyniad ei basio. Cynygiodd Mr William Owen, Ffestiniog, fod v gynhadledd yn rhwymo ei hunan i wneud yr oil oedd yn bosibi i gynorlhwyo awdurdodau Coleg Bangor i ymgymeryd a'r gwaith o ddysgu mwn- yddiaeth, ac yn gobeit.hio y rhoddai y Cynghor Sirol ac awdurdodau addysg gelfyddydol yn gogledd Cymru, yn nghyda boneddigion unigol cyfoethog, bob cymorth arianol er cael yr addysg 1 oreu yn yr adran yma. Credai pe gwnelai pawb ) oedd yn bresenol yn y gynhadledd eu goreu i hyr- wyddo y mudiad y caent ddigon 0 arian i ym- gymeryd a'r gwaith, ac, os cerid ef allan, y byddai vn fendith anfesurol i v.eithwyr a gwelthfeydd, y Gogledd. Eiliwyd, mewn araeth ddoniol, gan Mr Davies, Dolcaradog, yr hwn a ddywedodd fod digon o fan- teision yn Nghymru i fochgyn wedi derbyn addysg I gelfyddydol ragorol. ( Cefnogwyd gan Mr Norman Davies, Caernarfon, yr hwn a ddywedodd mai y prif ddiffyg yn y I chwarelau oedd dyfod o hyd i ddynion medrus a galluog, y gallent ymddiried ynddynt, eu bod yn deall eu gwaith yn ymarferol ac yn gelfyddydol. Siaradwyd vn mhellach. yn ffafr y penderfyniad <jan Mr W. Hopwood, Bwcle Mr Bulkeley Price, Mi Andreas Roberts, Ffestiniog, a Mr Gadys Wil- liams, Llanberis. liams, Llanberis. Wedi hyny cytumvyd ar y penderfyniad mewn modd unfrydol. Cynvgiodd Mr BuHceley Price bleidlais o ddioleh garwcii i Gorphoraefh Rhvl am gael gwasanaeth y Neuadd Drefol, yr hyn a gydnabyddvvyd gan Mr P. Mostyn W illiams. Dygwyd y gweithrediadau i derfyniad trwy gynyg pleidlais o ddiolchga.rwcli i'r cadeirydd.
Advertising
Beyond doubt HORNIMAN'S PURE TEA is of wonderful value, retfixied Savour, delicious to the palate, and invigorating to the system. Each packet bears the signature of the importers. Sold f by — Bangor Bioknell, 242, High street H. Lewis, Comet Stores, Arvonia Buildings, and at LlRnrwst. CarmrYon Owen, Chemist. Port- madoc Newell, Confectioner. Nevin Griffith, Grocer. Conwav: "Williams, Chemist. Beaumar- is Williams, Grocers, etc. Riddish, Chemist, Penmaenmawr: Co-operative Society; Roberts, Grocer. Uanberis: Ingham, Grocer. Llardair- fechan Morgan, Grocer, etc Williams, Tea Deal- er, etc. Llandudno Robsrts.Chemist. Ll-ngefni Jones, Grocer, etc. Colwyn Bay Hughen, Grocer, etc. Newborougb: Lewis, Grocer. Amlwch: Thomas and Fuscev, Grocers. Criccieth Owen. Grocer. Penrhyn'deudraeth Jones and Son. Upper Banger Williams, Grocer. 3
[ Briwsion Barddonol.
Briwsion Barddonol. DADBLYGIAD DILLAD. Mae'n syndod gen i Fod enaid mor fedrus Yn rhoi bri mor ddysglaer Ar got, gwasgod, a throwsus; Yn coelio fod pethau 0 doriad y teiliwr Yn llawer mwy gwerthfawr Na gwaith Uaw'r Creawdwr Ond dyna, ma'n debyg, Yw'r rheol yn mhob man, Y dillad yw'r dyn, A'r dyn ydyw'r truan. ,CLOe BY\VYD. 0 1 i 2, o 2 i 3, Ma,e'n heriau ni yn darfod; 0 11 2, o 2 i 3, Mae awr ein tymp yn dyfod 0 5 i 6, o 6 i 7, Myn'd ar ein 'taith yr ydym; 0 7 i 8, c. 8 i 9, Gan dreiddio draw yn gyflym; 0 8 i 9, o 9 i 10, ac 11 a 12, Ac yna tragwyddoldeb maith Fydd pen ein taith heb atreg. HEN GYMRU. Hen Gymru! cartrefle'r Brythoniaid a'r Cymry, Lie magwyd gwroniaid, hen gawell gwrhydri; Os rhinwedd wobrwyir mae gwobr dy hawliau I ti yn haeddianol, mae'n hyglyw i'r oesau. Teyrngarwch yw urddas dy dyrau maluriol, Mae heddwch dy feibion fel afon lifeiriol Yn mwydo eu gerddi o flodau persawrus Sy'n gwneud dy orweddfan i'r bardd fel paradwys. ABIB. Y G A T H Teigr dewr wyt, greadur od,—go ffyrnig, Uffernol i lygod; Llawn o dan drwy wyll yn d'od Yn rheibus ddiarwybod. NOS A BOREU. Bob nos 'rwy'n ewyllysio Na byddai nos yn bod; Pe cawn i ddydd heb beidio, Mi ganwn iddo glod. Ond erbyn daw y boreu I yru nos o'r byd, Mi garwn yn fy nghalon Pe bvddai'n nos o hyd. Mae'n anhawdd myn'd i'r gwely Cyn taraw haner-nos, Ond mwy anhawdd yw codi Pan gw-di y wawr-ddydd dlos. Y DEFFROAD CYMREIG. Mae Cymru wedi deffro Wrth wan oleuni'r wawr, Ond cwyd ei phen yn uwch i'r nen Pan ddaw'r goleuni mawr Fe feiddia Cymru siarad Yn ngwydd y byd yn awr Ac ar ei llais fe wrendy'r Sais Yn Senedd Prydain Fawr. Y LLAW. Hynod a pharod offeryn,cynydd Amcanion y coryn A phenaf urdd llafurddyn lw'r llaw deg—mawr allu dyn. R. DDU 0 WYNEDD. Y DELYN. Peiriant i gerddor parawd,-areithia Yr wythfys a'r ddwyfawd Tery eithaf tri wythawd, EurJIais gorph yn arllwys gwawd. FY IAITH. Yn mhle ceir teleidion mor orlawn o swyn— Teleidiau y gwreiddiau a'u hacen yn fwyn Teleidiau cynhenid na fedd yn un aeg, A dyfant i Gymru o wraidd y Gymraeg? Tra clywir llais aderyn bach Ar fryniau Gwalia'n canu, 0 clywer hefyd adsain can Yn hen dafodiaith C'ymiu. JOHN JONES A JOHN BULL. John Jones a John Bull syddi gym'dogion, Ond faint o gyfeillion nis gwn John Bull sydd o linaoh y Saeson, A gwr tra pheryglus yw hwn. John Jones sydd yn G-ymro tra gwledig, Ond gwir wr boneddig yw ef Nid ydyw o duedd derfysglyd,— Dros heddwch y cyfyd ei let. YR HUNANOL. Yr hunanol yw y ffolaf-o bawb oil, Y bwbach hurt, hagraf Chwydd a gwynt, och o'i wedd gaf Yn gyson—gwr atgasaf. ;CERDD HELA. A glywch chwi sain corn hela'r Gelli Yn rhoi tafod i'r clogwyni? Twrf helyddion-cwn yn udo, Pobpeth megys yn cydfloeddio, JIeddyw ydyw'r dydd i ddala. Cadnaw cyfrwys Craig y Bwllfa. Oergri'r cwn sydd acw'n dangos 1 Fod llochesau'r cadnuw'n agos; I Clywch y fioedd sy'n crugo'r creigiau Dacw'r cadno'n. Ilamu'r rhiwiau. BYRDRA OES. Oriau'n bywyd sydd yn treiglo Tua'r tragwyddolfvd mawr; Buan iawn v cawn ein cuddio Gvda'n tadau'n llwch y llawr. "HEN WLAD FY NHADAU." O! Walia, hen gartref y dewr a'r rhinweddol, Dy enw enyna frwd serch yn y fron Mae adsain.tinciadau y cleddyf gwladgarol [hon. Trwy'th froydd yn nghlustiau dy blant yr awr 0 Walia Wyllt, er colli'th dywysogion, Ni chollaist ronyn o dy egwyddorion; Bendithion goreu'r nef a ddaethant iti, Magwrfa egwyddorion nefol wyt ti. Dy dalent a'th grefydd sydd heddyw'n ddilen, Paradwys i rinwedd wyt, hotf Walia Wen. CYNONFARDD. MIS EBRILL. Wedi pla,'r llym ia, daeth miL—i n lloni, Lluniwn bob un benill; Ra !dylai pawb odli pill rwd i Iwybrau dail E brill. Y GWANWYN. Wanwyn tyner! siriol flodyn, Mab prydferthwch wyt yn wir; Deffro mae pob bryn a dyffryn I gael arnat olwg glir Gwnei yr alii a'r ddol yn liawen, Trwsi wisg ein daear ui, Ac nis gellir rhwystro'r awen Ganu canig fach i ti. DEWI SANT. Arweinydd ein crefydd a'n cred—fu Dewi 0 nef duedd addfed; Ebrwydd Morgan i abred, A'i wyr lui droai ar led. Heddyw moliant ein sant sydd—yn aros Hyd euraidd barwydydd; Hyd y farn ein Dewi fydd Yn briod sant ein broydd. YR, IAITII GYMRAEG. Hwre hoenus i'r heniaith-mawrht-wn Gymroaeg ddilediaith Y sarhad a gawsai'r iaith-- Mal cwmwl wagha ymaith. Eto rhown iti'r heniaitli-i droswyd O'r oesau, floedd hirfaith A bydd fyw uwch unrhyw iaith, haehryd, (>! anwyliaith. GWILYM CURWEN. DAW YR HAF. Y gauaf fu yn gwyrwc—ein daear, A'i dywydd wnaeth gilio i A daw yr haf braf i'n brc—a'i harau'veh, A cbawn i-newti lieddwch wau n nemyn iddo. A'i wen y daw teyrn y dydd i loni Hael ania.n a chynydd: Ac vn ei. wres y cawn rvdc-fy-wiol faetb, A moli'n helaeth am wawl aneilydd. Y GRAGEN. Y gragen, hardcl ar gwr eigion yw—hi, Er ei hvnt iselrvw 0 for hallt holaf ai Grynedig ddeigryn J'dyw. "NTD AG US MAE DAL HEN ADAR," Hen aderyn, gwydiadwrus—fydd -e.1, A'i ddal sydd draffcrthus, Dyna garnp—ienu ag us, Kill enill a nianrs.. '=::r CLYWAIS Y GOG. Oywais y gog. Hwylusai gerdd Vs J goedwig laswerdd. Gwcw! mor gu ei hacen! Hedd yw sail ei chan ddisen Rhydd siriol broffwydoliaeth Hedd yw sail ei chan ddisen; Rhydd siriol broffwydoliaeth 0 ha' 'n Ilawn o win a llaeth. PONT Y GWR DRWG. Pont fach ar Fynach a fyiiwyd-uwch eigion. Och! agos gyfarllwyd: Goruwch, heb gel, ni welwyd Well erioed na'r man Ile'r wyd. Y GWANWYN. Eurog wenu wna'r gwanwyn,-a lleinw r wrdd huniaeth y flwyddyn Hardda fro ac urdda fryn, yn Rnyd-d gynydd i'r eginyn. HIN ANWADAL. Ddoe'n bin gwlaw, heddyw'n rrloewi -ddoo Heddyw 1 swn nj chlywi: [y.storm, Ddoe n niwl brad, heddyw'n haul bfi, iJaoen rhywiog, heddyw'n rhewi. Y11 dilyir yr anwadaliveh-rnawr hwn Mae r anwyd a'r pesweh ^ls try yn anwydwst trwch, A seilia bob rhyw salwch. YR EIRA. Ar ein llawr mae eira'n Ilen,-ei wynedd Dywyna'n ddysgywen Hwn hyf ddaw o'r nefoedd wen I oeri ein daearen. YR IAITH GYMRAEG. Tra, rhed dwr, tra rhua taran,-tra gwawl, Ira gwehr yr huan, A lloer mewn mantell arian, Gwir Iwydd fo i'r Gymraeg lan.
? Tryohneb in--Galvton.
? Tryohneb in--Galvton. LLYTHYR ODDIW7RTH DDYN IEUANC 0 BWeLLHElLI YN DESGRIFIO YR OLYGFA A WELODD. Gan na-d oes end vchydig mewn cydmariaeth o fanybon y trychmeb ofriadwy a gvinerodd le yn Galveston, America, wedi ymddiangos yn v parthau M sicr genym y bydd y manylion can- pJS/i' /b*T"lwJd oddiwrth Cad ben Rowland a! !.V r> !n .Cadhen a Mrs Richards, Angoirfa, P\vllhen;, yn dderbyniol iawn, gan iddo fod yn Lygad-dyst o'r olygfa. Cyrhacdrl- edd Galveston ;dydd Mawrth, vn mlien dan ddiwmod ar ol y trychineb. Y11 el Iythyr cyntaf at ei deulu dywed —■ 1 Cyihaeddasom yma echdoe, a chawsoin Galvestoo.1 mewn galanastra ofinadwy. Cymer odd ystorm ddychrynllyd le yma y Sadwrn di- weddaf, nes dinystrio y He mawr yma yn yfflon, ac wedi iladd dro-g bum' mil o bobl." Wrth ddyfod i mewn yma yr oeddym yn stemio drwr ganol cyrph dyn ion, merched, a phlant—ym wynion ac yn dduon—y rhai oeddynt yn cael eu cario allan i'r mor gyda'r Hi. O! yr olygfa sobr sydd yma! Yr oedd un lighter fawr a phum' cant 0 gyrph ynddi y tu allan i'r bar pan ddaethom i fewn. Yr oeddynt yn eu suddo i'r mor. Yn 'awr y maent wrthi yn llosgi y cyrph! Yr oedd pum' troedfedd (y ddwfr yn y brif heol o chweoh hyd wyth o'r gloch nos Sadwrn. Y mae y wharfs a'r sheds i gyd yn wastad a'r llawr. Adeiladau mawrion a'u to a phob ffenestr allan o honynt. Dyma, envelope eich liythyr cyntaf i chwi irw weled fel y pigwyd ef i fyny yn y swyddfa. [Digwyddiad iihyfedd ydoedd iddo gael liythyr oddiwrth ei fam ar lawr yn y swyddfa yn nghanol y pentwr adfeil- ion.] Y mae v He yma dan Martial Law ar hyn o bryd. Gorfodir pob dyn iach i weithio yn nglyn a chlirio yr ystrydoedd a'r adeiladau o gyrph y trueniaid-a. hyny heb dderbyn dim tal am y gwaith—a rhaid i bawb fed i fewn ar 01 nav/ o'r gloch y nos, rhag lladrata eiddfo-. Gwelaf haner dwsin o agerlongau tiymion wedi eu chwythu i fyny y ba,nciau-rhai na ddo'nt byth oddiyno. Y mae yma le difrifol dros ben, yn wir! Daliwyd un negro gyda deuddeg o fysedd boneddigesau yn ei logellau. Yr oedd modlrwyau drudfawr am y bysedd. Saethwyd y negro yn y fan. Cafodd Faith ar hugain eraill eu saethu am yr un trosedd ddoe. Mewn liythyr ar ol hynv dywed —Mae y He yma yn dipia—welais i erioed yn fy mywyd y fath le electric wires a'r trams; yn yfflon, a thai o bob math yn wastad a'r llawr! Y maent wedi cael yn agos i bum' mil o gyrph wedi eu cario—rhai i'r mor a'r lleill yn domenau! Y mae yma ganoedd o ddynion wedi colli pob peth oedd ganddynt ar eu helw. Y mae golygfa ryfedd ar y brif hecL yma-cydhocl a lighters mawrion wedi eu chwythu ar hyd-ddi. Boreu Sul aeth second mate y "Wranderer" a minau allan i weled yr alanastra. Yr oeddym, gydag eraill, yn dringo dros: ben tai oeddynt, wedi eu gwneud yn wastad a'r llawr..Gwelais wr, gwraig, a geneth fach yn sefyll ar ben hyny fu yn gartref bldynt. Bum yn siarad ag ef. Chwilio yr oeddvnt yn mysg yr adfeilion am gyrph dau oru plant bach. Yr oedd pob dim oedd ganddynt—mewn eiddo ac. arian—wedi colli. Yr oedd yma filoedd eraill yr un fat,h a hwynt. Y maent yn gwybod erbyn hyn am naw mil wedi colli en bywydau. Gellwch feddwl wrth hyn y rhaid y bu yn sobr ofnadwy yma! Y mae rhai eisieu rhoi vr holl wreck ar dan. Ond gan fed bron yr holl le wedi ei adeiladu a choed ofnir i liyny o dref sydd yn aros ddiflanu i ffwrdd. Y mae canoedd lawer wedi ymadael oddiyma na ddo'nr byth yn ol. Nid yw Galves- ton yn ei le uwchaf ond trcedfedd yn uwch nag arwynebedd y mor. 'Does yma ddim end v brif heol yn sefyll. Fel pe buasec-h. vn meddwl am yr hen Bwllheli yn union. Dvwedwch fod ni dref fawr araH » Garreg yr Imbill i Lanbedrog ar lan r f hono i gyd at blesera yn vr haf, a phoW u T y dref yi> byw yna. Wei, y mae hono y heddyw wedi ei gwneud vn yiflon, a aim ond darn bychan fel yr hen Bwll vn aros. Y ma.e'l' golled 'a.'r tlo-di yn fawr. yma ddim haner dwsin o deuluoedd wedi yswirio. Y mae y rhai fu gynt yn oJnd(Xl he-ddvw Yn gweithio ar strydoedd am vchvdigf ddoleri I Y mae y bwyd yn dechreu fhfed i fewn. Daeth yma long fa,wr yn llawn o fwvd o New York, ond mae yn galed iawn ar laweroedd yma.
MEDDY GINIAETH STEARNS AT…
MEDDY GINIAETH STEARNS AT GUB YN Y PEN. Iachad cyflym a. sicr, gan nsd beth fydd yr achos. Anfonir yr arian yn ol os me.. I'w gael gan yr holl Fferyllwyr am Is. neu gan Thos. Christy and Co., London, R.O. Mynwoh gael meddygin- iaeth Sterolt. "Onid oedd y bregeth yn llawn o ysbryd. ebe ¡::wr ieuanc wrth foneddiges, yn ddiweddar, wrth ddrws yr addoldy ar ol dyfod allan. Atebodd y foueddiges: "Mor llawri. o ysbryd fel nas gallwn i weled. corph ogwbl iddi." "Y mae Hughes yn deyd y gall o gerdd,ed o'i dy nev.ydd i'w offis mewn ugain munlld. Be' 'ydach chi'n ddeyd, Tomos?" "Na. all o byth, nac IDWn. haner-awr cliwaith." "Pani nad, alia i, Tomos?" Wel, Hughes, am fod yno. cair tafarn ar y fforcld." Gellir defnyddio ychydig adyfcrioni o ddwfr i achosi y dioddefiadftu mwy^.i ofnadwy. By (hi i ddyferion dwfr yn disgyn- 0 uchder ar y pen deimlo, yr mhen ychydig amser, fel dyferion o blwm "toddedig. Yr 7 math yma o boenedigaeth- yn adnabyddus i awdurdodau y chwilys. Teith-i-a y wenol o Loegr I Affric mewn- di-wniocl. Arosant yn Y wLad hon oddeutu pedair wythnos ar "imfuda rhai yn y nos a rhai yn y dydd, a chychwyna y gwrywiaid' o flaen y rhai bf-nywaidd. Teithia rhai o honynt- yn ol y cvflym- dei o 150 indld'ir yr awr. Gofalant fod y gwynt yn neg cyn cychwyn. Yn ol y eyflymder yma, cyrhaeddant ororau Affrica mewn diwrnod. Pa,n oedd un o'r aelodau Cvmreig yn dadlett a«- rhyw fater vn y Senedd, ccdedd un o'r aelo an Seisnig i'w MTthwvnebu, a dywedai: lwv'n S'er l.aii yr aelod anrhydeddus, Mr Llefarydd, ei fou yn ymladd a dyn gweUt." Cododd y Cymro mewn moment, a dywedodd: "Mr Llefary-a-.i, rwvn guy bod hyny yn dda." Eisteddodo y Sais ar ei het newydd spen, yn nghanol chwertain calonog ei g;, d aelodau. PRYNU HEN DDANEDD GOSOD. Y mae llawer o foneddigesan a boneddigion yn meddu hen ddanedd gosod neu rai wedi eu gosod o'r neil-ldxi. y rhai y bvddai'n llawn gystal iddynt eu troi yu uviaji. Y ina'C'r J'iG'istTi R. D. ti J. Frasor. Prince's street, Ipswich (a sefydlwyd er 1853), yn piynu hen ddanedd gosod. Os anfonwett eich danedd' iddynt hwy, hwythau a anfonan 1 chwi yn ol gyda'r post gwerth y ,I-frYw nen, os mwy dewisol. hwy a wnant i chwi y eyoyS: iad goreu. a chadw?.nt y daneddl i aros atebiart oddiwrthyck Os bydd "reference" yn, angenrheid- iol. aoelier stt Mtifftri Bacon (1.. Ol., llankersa, Ipswich, 5347