Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
40 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
MESSRS WM. DEW & SON, AUCTIONEERS, BANGOR AND LLANDUDNO. The ftrm, in consequence of the death of Mr W. A. Dew, will be continued under the management of his eldest son, Mr W. C. P. Dew, assisted by his brother, Mr Noel A. Cew. with the members of the surveying and clerical staffs, who have been in the service of Messrs. Wm. Dew and Son for between 20 and 30 years. Mr W. C. P. Dew, who is a member at the Auctioneers' Institute of the United Kingdom, served arti- Cles with the well-known Cardiff Auctioneers and nd Agents, Messrs. Stephenson & Alexander, and has for several years taken an active part in his late father's business. Mr Noel Dew served articles with Messrs. Douglas and Minshull, Architects A Surveyors, Chester, and for the last 18 months he a also been associated with the firm's business. T. W. Griffith. AUCTIONEER, V A LiULbil. a ESTATE AGENT. Town Hall Chambers, Llandudno. Tolegrani- rU!lLh. Aucuuu«»i, i^auduuaa. Telephone G298. HO US 111 POPEliiY and ESTATES MAN- AGED. AND UULLECTED IN LLAiNDUUiNU AND DISTRICT. FURNISHED OR LNlu KM SHED HOUSES TO 7T OR FOR SALE. Mr. F. J. Sarson, F.A.I., FLLdtAJW 01 the AUCTIONEERS' INSTITUTE. INCORPORATED. AUCTIONEER, VALUER. ESTATE AGENT, VALU ITO THE COUNTY COUNCIL OF CARN AR Y ON SHI RK. County Chambers, Land uo no. Established 1883. PUBLICATIONS. THE GREAT GUIDE TO SUCCESS FOR 1908. IF you are a Farmer ana yoar crops fail( or if you are in doubt about buying or selling, RAPHAEL S ALMANAC wi.l tell you the exact times to sea your crops, and when. to buy and seii. U you are a gardener and your flowers, fruits, or vegeiab.es fail, RAPHAEL'S ALMANAC will teli you when to sow, plant or transplant, so t your garden will be the wonder and &dhura- twii of alL li you are lover and your courtahip rough and thorny, the ALMANAC will tell yole the exact um#ti to court and marry with the greatest feacaty. If you are in Doubt and Perplexity regarding the future and know not which way to turn, thib ALMANAC contains Birthday Information for every day whereby you may see what Fate has in store for you. it tells you when to buy, IOell, seek employ- ment, uravei. remove, especulate, lure servants, bake, brew, fish. etc.. and contains numerous useful tables. etc. 120 pages. Price 6d. post free 7d. Fouiaham and Co.. 4, Pilgrim St., Ludgato Hia. E.Ç., and at all Stationers and Book- stalls. CAMBRIAN RAILWAYS COMPANY. rpo BE SOLD BY PRIVATE TREATY the JL several Stacks of well-harvested HAY. of the growth of 1907 (except where otherwise jtated), standing at the under-mentioned Stations on the Cambrian Railways, and estimated to contain the respective quantities, more or leas, also under-mentioned, Vlz. Estimated Estimate STATIOSS. Weight. STATIONS. Weightd Tons. Tons. Fenna Bank Hi Three Cocks 4 Bettisflelii 4.t TaJgurth 8} Wiexham 7! Llanbrynmair 2 LlluIJôlliD 6 UlanUyti No. I at PcolUuay 7.. M0. ai BuiUugtii. 41 Ynyslaa 6 Welahpool No. 2 6{ tiorth a* Montgomery sow Street 41 No. 1 21 .Vberdovey 3 iv 5°* ? 2? Barmouth J'ct'n 7i Abermufe No. 1 H r*enmaenpool No. 3 iii Iaiibedr and Kerry (1906) IJ Pensa n « Newtown Nô. 1 a id.rlcch (1906) 7 No. 2 6 (1907) Llanidloes (1906 7J it No. 1 f5 Llaniti oes U'J07i 61 alsarnau 6 St. Ha iB«» 8 iccioth 'Ji Doldo ou nererch St. Hatter 8 iccioth \) Duldo. od nererch 6i For further particulars, and to treat, apply to S. WILLIAMSON, Oswestry, January, 1908. Secretary. PUBLIC NOTICES. ESTABLISHED 1808. THE CAXTON PRESS ELECTRIC Printing Works, HIGH STREET, 33 A. NGOR. THE Jobbing Department IS FURNISHED WITH The Latest PRINTING MATERIALS and MACtllNERV, And is in a position to cope with any I emergency. Every description of Printing executed Artistic and General Printing PROMPTLY & SMARTLY EXECUTED ON REASONABLE TERMS THE FINEST EQUIPPED PRINTING OFFICE IN NORTH WALES. Half-tone Photo Blocks a speciality, for Magazine Work or Business purposes SPECIAL FACILITIES FOR LEAFLET PRINTING (WELSH & ENGLISH). QUALIFIED TRANSLATORS ENGAGED Orders for BINDING & DIE STAMP- ING duly executed. CHIEF OFFICE: CAXTON HOUSE, BAN30R. BRANCH OFFICES: Mostyn Street, Llandudno. Conway Road, Colwyn Bay. Bridge Street, Llangefni. Tdtphonc: No. 7, Bangor, I SITUATIONS VACANT. BANGOP.-Youth required (16-18); active, ■M-M smart lad will find prog receive, permanent situation; good character eckential. Write first, Parker, Creamery, Llandudno. 2195c 13AKERY and CONFECTIONERY.—Wanted^ ■MJ a strong Boy, as Apprentice.—Apply, J. Humphreys, The Stores, Upper Bangor. 2172o BAKER Wanted, for few weeks. — Apply, Thomas, Thomas-street, Holyhead. 2199c REGISTRY OFFICE, I20, HIGH-ST., PORT- MADQC.—Mrs Humphreys haa exoellent Situations for reepoiitible Women as Gtoierale, Cooks, liousemanis, etc., for next term (Pcn- tymnor). ANTED, Headniistrec-a, Bottwnog N.P. 1'1' School; salary JE80 per annLun.-Apply, Rector, Bottwnog, Pwllheli. 2141o WANTED, good Cook-General; knowledge of Weish necessary (Nurse- Housemaid kept).—Apply, Mre Griffith, Rhianfa, Nevin. 21920 WANTED, Headmistress, Sarn Meillteyrn W N.P. School; salary aO per annum.-A ply, Rector, Bottwnog, Pwllheli. 2142c ANTED. Cooks. Cook-Generals. and Generals; wages £ 13— £ 28.—Chadwick, Nowbank-road, Btackburn.. 2072p X/ITANTED, good General, able to w and cook. Apply, Mrs Thomas, 301, High- streot, Bangor. c Y^ANVED, at once, in all largo towns, smart » and experienced Travellers on Commission, whole or part time; S3 to £ 6 weekly easily earned.—Apply to the British Calculators, Ltd., Stoke, Newington, London. 2217c AN TED, in Gentleman's House in Angle- sey, experienced Housemaid-Waitress; also Between Maid.-Apply, "A.B. "Chronicle" Office, Bangor. o SITUATIONS WANTED. ^ENERAL ACCOUNTANT Fte7it and Jf De-bi Coi.ection. House Agent. Holder of a Certificate under the Law of Distress Amend- roemt Act.-L.ow- D. Jones, Accountant, Bangor. APARTMENTS TO LET. IANGOP.. Comfortable Home offered in Lady's house to young lady; 15s weekly; close to University, G-clf and Pier. Address, "A.W. "Cn.-omcie" Office, Bangor 2194c u DOGS FOR SALE. I^MJR SALE, Lemon and White Spaniel Dog, 4 months; 10s.—Mason, Bodafon, Lian- erohymedd, Anglesey 2170o HORSES, CARRIAGES, Ac., s ALE.-Teri Hearses and Washington Cars, eight Mourning Coaches, Brakes, Char-a- bancs, Landaus, ten Hansoms; low prices; some equal new.—Catalogues, Marston, 24, Bradford- street. Birmingham. HOUSES TO LET. jJ3R\ N CO( H. — An Eight-rojm Vd.a. standing ou its own ground, ciose to Bangor Station; usual Domestic Offices; very suitable for com- mercial rnan.-AVply, Jones, Craig Uwen. Ban- gor. rTYY helaeth ar Oiod, a Gardd, vn Penrhos- garnedd, Pentraeth. — Francis Thomas Bragdy. 2214c rpO LBl1, February 12th, No. 4, Pen'rallt, Upper Bangor; commodious House, splen- did position; hot and cold water throughout; Bath, etc. Apply, M. J. Lawleee, Bangor. T*0 with immediate possession, Ferry View, Upper Bangor, three entertaining- rooms, six Bedrooms, Bathroom, and W.C.; hot and cold wa-ter throughout, garden at back — Apply, Lloyd Hughes, Beilc Vue Hotel, Upper Bangor. 2202c rpo BE LEI', May 12tlx, No7l5, M<7nai View- A terrace, Upper Bangor, three entertaining- roome, eight Bedrooms, Bathroom, and W.C.; not and cold water throughout. -Apply, Lloyd Hughes, Belle Vue Hotel. 2200c FOR SALK VARIOUS. 1^0R SALE. Chipped Potato Car, can be drawn by pony or by hand, only bought four months ago.—Can be seen at any time at 10, Cecil-street, Holyhead. 1883c I-Nll-'ORTANT TO MOTII MtS.-Every Mother -*• ALAV Va-um tne UtlilHll i!.1,ù ol ier child showd use H A H. H. 1 S 0 ¡" S Rluuiivoi^" NURSERY POMADE. One "'¡';PHl:WlI kills all Nite and Vermin, bcautifieto ,jjd strengthen the Hair. In TiDe, 4d and dd. Postage Id.-Geo. W. Harrison, Chenmt, ,1¡), BiouAj-eueot. Reading. Soid by Chemist:— Agent lor Bangor: J Lowen, ChezrLt (Ja-nar- .u.ü; it. Rooerts, Chemist, iiangor-street. Aber- ystwyth: W. 1\.1. Jones. Chemist. Llandudno: J. »Vuiwji, uiibt. Holyhead: J. Hughes, Chem- 408c UTTCH PINE, ail oizes, still on Sale in large J- or small lots; cheap, to clear.—Lester Contractor, Harbour Works, Pwllheli. — 2207c 7 PAPERS, from 1d per roll. Any quantity, largo or smah, at Wholesale Prices. Stock exceeds 100,000 roils. Write for Patterns, stating class requucd.-&rnett't; Wall- paper Warehouse (Dept. 280), Caiii ptield-a venue, Manchester. 0 MISCELLANEOUS. ADVICE FREE Tor Siamp^ Mre Stewarts' Famous Female Remedy Never Fais — Address, 9, Grove-place, Swansea. 2050a OFFICES, SHOPS, 6C., To LET. BANGOR.—House and Shop (fitted for Butcher) to Let, separately or together, good stand and suitab.e any business. Moderate relit. "'i"j L'ox 187c, "Chronicle" Oiliee, Bangor. POULTRY, EGGS. &c. ITIREvSHLY Gathered Eggs, Wanted, regular -t. istirply. -Slack, 49, Gorse HiU, Stretford, Manchester. c WANTS (Miscellaneous). SAVE YOUR OLD SACKS, Bucih as Ashworth, Bibby, Silcocks, Molas- sine, or any Second-hand Sacks. WE WILL. BUY THEM FOR CASH, or Exchange to value in New Bags, Cart Covere, Horse CIO-tilb etc. Upon receipt of a post card wo will is-eiid printed ad- dressed labels. R. DAVIE, Senr., Ltd., 23, BRUNSWICK ST., LIVERPOOL Established 1870. DANEDD I^ELLIR ymweled a DR. JONES, Craig Owen jn,e1ar tho Railway Station), Bangor, bob No- ]6' LLEDWIGAN-ROAD, LLANGEFNI. Yn MANGOR, bob dydd ond Dyddlau Mavrth ac Iau. Yn LLANERCHYMEDD (wedi syinud i dy Miss Owen, Druid House), o Ddog tan Un. Ac AMLWCH, o Ddau tan Bump, gvdii Mr H ugines. stationer. 8, Macket-stree* Gorplieinaf I 2il a'r 30ain; Awet 27ain, Mtdi 24ain, Hydref 22ain, 'Paciiwedd 19eg, a Rhagfyr 17etr Yn METHESDA, LLANBERIS w EBEN- EZER, Dydd Mawrbh cyntaf ar ol Sadwrn taJ. THE PIONEER. RENOWNED GROCERY AND PROVISION STORES, MAES-SQUARE, PWLLHELI. FN EST Selection in Hams and Bacon, ButtOT and Choceo, Teas and Coffee, at Prices within the reach of all. W. J. BATTER BEE, Proprietor. ACCIDEN15 of all KINOS SICKNESS, EMPLOYERS' LIABILITY, BURGLARY and FIDELITY GUARANTEE RISKS, INSURED AGAINST by the RULIAt PISSERGERS, ASSURANCE CO CAPITAL (Fully Subscribed), 41,000,000, CLAIMS PAID, £ 5,000,000. 64, CORNHILL, LONDON. A. VLAN, Se-eretaxy. AGENT. — Mr R. Ed-wards, London and North-Western Railway, Hoiyhead. Liveapool Offioe: NORTH JOIIN-ST. Agents Required in Unrepresented Districts. 7298 Carnarvonshire Billposting Company. rruIE BiL posters for C&rn&rvon, Pwllieli, Nevill. Cnccieth, Portmadoc, Penygroes, Beddgeiert, Portdmorwic, etc. Parcels for Nantile Vale, Clynnog, Llanberis, Ebenezer, and Pwllheli district to bo addressed to 16, GAOL-STREET PWLLHELI; and for all other places to the Head Office. | 20. CASTLJkaQUCARNARVON. I
ISO 7. ------
ISO 7. Mae hanes y flwyddyn 1907, o'i hiawn-astudio, yn dysgu llawijr gwois Herthfawr. I Oglead Cymru. yn ddiau,yii ddim llai iutg 1'r Deyrnas yn gytiredinol, daeth y flwyddyn a'i chylnewidiud- ea, ei phrofedigaethau, a'i benditmon. Yn yr erthygl (jresenol bwriedir ?«iiodm troin dros y digwyddiadau a fyddcint o fwyaf o Jdyddordeb i'n darllenwyr. Cafodd pwnc y tir syJw mwy na'r cyffrcdin yn Ngogledd Cymru mewn cysylliiad a Deddf Man- Ddaliadau Anxaethyddol 19U6, a tlirwy ddygiad i r farebnad rai^au lielaeth o ystadau mewn 'air ailan o chwe' air Goglevid Cymru. Dangosodd yr arwerthiantau hyn fod y dealltwriaetb a'r teimladau goreu yn ffynu rhwng tir-feddianwyr a thenantiaid. Dangosodd Arglwydd Penriiyn a Mr Assheton-Smith mew.n modd ymarferol ou hawyddfryd am gynorthwyo y uenantiaid i brynu y fiermydd a'r tyddynod o dan eu gofal. Ni ellid rhoddi gwell tysteb i landlordiaetb Gymroig na'r ffaith fod tirfeddianwyr mawnon, megys y Milwriad Lloyd Evans neu'r Yswain o Nannoron, pan yn pwrcasu ffermydd, yn gwneuthur hyny ar gais peusonol y Lenantiald eu hunain. Mater arall o bwysigrwydd cytfredinol ydoedd y Mesur Milwrol nowydd. Ond o dan gynllun Mr Haldane, ag sydd yn rhagorol o rati ei am- linelliad cyffredinol, fe w.neir anghyfiawnder mawr a Goglcdd Cymru. Pan yn anercb yn y Gynadledd Ryddfrydol yn Rhyl, yn mis Byd, cf, addawodd Mr Haldane roddi i Gymru Adran Filwrol Diriogaethol o'i heiddio ei hun. Ond oafwyd, ar ol hyny, na wneid hyny ond mewn e.nw yn unig. Bwriedir gwncuthur yr adran newydd yn Gymreig o ran enw, tra mai Seisontg fyddai mewn gwirionedd. Yr oedd cyfa taledd mawr o'r Adran newydd i ddyfod o airoedd Seisonig; gwneid tref Seisonig yn bencadlys. & chadlvwydd Seieonig y.n Benaeth yr Adran. Gwrt.hdystiwyd yn erbyn hyn. ac mewn can- lyniad fo leolir y peuoa.diya yn awr yn Nghymru, ac rnae penaeth yr adran i ddyfod o gorfflu Cym- reig Ond mae yr anghyfiawnder a Gogledd Cymru yn aros. Dau ganolfan milwrol Gog- ledd Cymru ydynt Gwrecsim a Chaer.narfon, y blaenaf yn bencadlys y Drydedd a'r olaf un Pedwaredd Adran yr Adlilwyr Cym eig. Ni fydd i'r Bedwaredd Adrafl fod-di fcl corlilu ar i walian o dan y d., ef n newydd, ond fe'i hunir a'r Drydedd. Os, fol yr OÍlIÜ ar hyn o bryd, y golyga hyn ddiddymiad Pencadlys Caerna. fon fel hyfforddfan filwrol, bydd hyn yu ddyrnod drom i ftyniant pni dref v sir. 0 dan yr aniodau pro-enol, 111 wenr yn y drel ddifil llai na phum' nll] o bunau yn flynyddol ar y pen- cadlys, tra, o dau y dretn newydd, fe olygai lawer mwy, canys bydd yn rhaul i bob swydd. og yn nglyn a'r Gwiriodd <luyr fy,ncd o dan hyfforddiant mewn gorsaf filwrol. Fe olygai byn ddwyn i'r dr. l bob blwyddyn nifer nia\s r o ddynion o'r dosbarth cyfoethocaf er derbyn yr hylloi'vidiant hwn. Fodd bynag, d:1 genym weled Cynghor Trelol Caernarfon yn symud yn y mater, a hydorwn y bydd iddynt Iwjddo yn eu hynidrcehion i gadw'r pencadJys milwrol yn y dref. Digwyddiad cymdeithasol mwyaf y dwyddyn ydoedd ymweliad Eu Mawrhydi y Brenin a'r Frenhines, a'r seremoni o o od sylfaen adeiladau ncwyddion Coleg y Brifysgol yn Ma.ngor Fel canlyniad uniongyrchol yr ymweliad, mae 6COOp wedi eu hychwanegu at Drys<jrfa Aue.ladu y I Coleg. Ail-bnnodwyd Mr L. D. Jones (Llew. Tcgid) yn ysgiifenydd y Drysorfa Adeiladu am gyfnod pellach o dair blynedd, a golyga hyn lwyddiant mudiad gychwynwyd mewn modd mor rhagorol. Derbyniol iawn gan bawb. yn y cvsvllt- iad hwn, ydoedd gwaith y Brenin yn anrhydoddu y Prilathro Reicnel a'r tenl o farchog. Blwjdd- yn bwysig fu hon yn han-es Bangor, gyda'r Milwriad Platt yn Faer y d-iinaa, a hir-golir olaf ddydd oi faeroliaeth fel yx un ar yr hwn yr agorwyd y Llyfrgell Rydd ncwydd gan Arglwydd Penrhyn, ac yr anrbydeddwyd yr Honadur T. Lewis drwy roddi iddo Freinlen y Ddmas. Eraill o bwys a fuont ar ymweliad a Gogledd Cymru yn ys.od y flwyddyn occl-tynt y Cad- fridog Booth-ei drydedd ymweliad swyddogol a'r rhan hon o'r Dywysogaeth—yn nghyda G.psy Smith, gan yr hwn v cynhaliwyd oenhadaeth dJeg niwr.nod hynod o iw.vddia.nu-! yn M:I;LFI'VN Caernarfon. Hefyd, bu givn wr y dduwinydd- iaeth newydd-y Parch R J Campbell- sgol haf yn Mhenmaenmawr, ac aohosodd ei ymwvl- iad gryn syndod mewn cylchoedd Ymnciliduul. Un o brif ddigwyddiadau'r flwyddyn ydoedd gwaith Mr Lloyd George yn Wi 10 anghydfod y rheilffordd ar adcg pan yr ymddangosai hyny yn belli anobeithiol. Ychwanegodd Mr Herbert Roberts. A.S.. at ei b>b!ogrwydd drwy roddi i Aberg-ole cafe rhad, clwb, a llyfrgell. yr oil yn golygu traid o 3000p. Yn ddiweddarach pwrcasodd ystad adnabyddus yn Sir Gaer am 50.0G0P Daeth Arglwydd Cochrane, mab ac etifedd larll Dundonald, i'w oed yn ystod y Cwvddyn, a dathlwvd hyny mown modd teilwng Hawlia ymneillduad Major Best o f"d yn Brif- Gwnstebl Sir Feirionvdd eiri "ylw yn nghyla symudiad Mr Hall o fod yp llywodiucthwr Carctiar Caernarfon i swydd gvffelyh vn Plymouth. Ymddiswyddodd y Parch Elias B. Jones o'i fugeiliaeth eglwysig yn N'ghvj -g bi er IJJwyn rhoddi yr olJ o'i axnser i gyflawni eu ddyled- swvddau fel Ysgrnenydd i Dry-rta Adedadu Coleg Annibynol Bala-Bangor, a dongys hyn pJ. mor selog yw Ymneillduwyr dros hyrwyddo buddianau enwadol. Bu cry.n feirniadu ar ad-drefniad staff Coleg y Methudistmid CalUnaidd yn y Bala, mewn can- lyniad i symudiad Coleg Trefecca i Aberys- twyth. Gwthiwyd o'r neilldu ddynion feJ yr Athro Richards a'r Athro Davies, wedi blyn- yddau o lafur diffuant a Llwyddianus, a llanwyd eu swyddl gan ddymon oymharol ddibrofiad, megys y Parch J. O. Thomas, Porthaethw. a Mr Phillips, Cacrdydd, dynioc rhagorol feJ ag yr ydynt. Cvfoethogir y maes eenhadol a gwa^uiaeth Dr. Arnold Davies, mab y Parch E. Cynffig Da- vies, Porthaethwy, yr hwn sydd yn myned i Ogledubarth China; ac y mae Dr Frascr yn ymddiswyddo o fod yn swvddog meddygo) Sir Gaernarfon gyda'r bwrlad o fvned gyùa'i briod hawddgar i ymroddi i wai l.b eenhadol ar Fryn- iau Khassia. Dydd Gwencr olaf y flwyddyn cyflwynwyd tysteb genedlaothol i Mr D. Emlyn E,ani, fel cydnabyddiaeth am ei wasanactb i gerddonaeth a Jlenyddiaetb Gymreig. Y prif ddigwyddiad yn y byd politicaidd yd- oedd etholiad y Cynghor Sir Enillodd y Ceid- wadwyr swyddi lawer yn chwe' sir y Gogledd, ac yn Sir Fflint daethant o fewn yohydig i fod yn y mwyafrif. Yn Sir Gaernarfon ychwaneg- wyd i raddau helaeth at allu dadleuol y lleiaLif Ceidwadol drwy etholiad Mr Richard Thomas, Mr H. C. Vincent, Mr ti Lloyd Carter, a'r Parch William Morgan. Ond ymwroli, gallant, er lleied eu rhif, wne-uthur llawer er symud achos cwynion cyllawij Uywodraethwyr Ysgolion Eglwysig, athrawon ysgol. a threthdahvyr Gofidir yn gyffredinol ymddiswvddifid yr An- rhydeddus George T. Kenyon o fod yn ymgcis- ydd dros Fwrdeisdrofi Dinbvch. Er hyny, mae gan y blaid Geidwadol ymgeisvdd rhagoro! y.n yr Anrliydeddus Ormsby Gore, mab Arglwydd Har- lccli. Drwy ymddiswyddiad Mr Howell Idris o'r Senedd rhoddir cyfle rhagorol i'r Ccidwadwyr i adenill Bwrdeisdrefi Fflint yn yr etholiad nosaf. Yn ei rhanlad o swyddi ni ajighoiiodd y Ll 'vvi- odraeth bresenol ei chyfeillion. FeJ engraiplit o hyn gcllir nodi penodiad Mr Alfred T. Davics- enwog am ei gysvlltiad a'r Gwrthryfel Cymreig -yn Brif Ysgriftvnydd yr Adran Addysg Gym- reig yn Whitehall. Mae'r Ddirprwyaetb Eglwysig Gvrnreig yn parhau i ddadlenu gwendidau hanfodol ac eidd- igcdd mewnol Ymneillduaeth boliticaidd. Dis- gwylid y buasai ymddiswvddiad yr holl a'lodau Ymneillduol yn ddyrnod ftrwol i'r Ddirprwyaeth. Fodd bynag, penodwvd tri arall yn eu lie, ond prin y gellir dwevd fod v Ddirprwyaetih ar ei mantais drwy'r cyfnewidiad. Bu farw llawer o wvr blaenllaw y Gogledd yn ystod y flwyddyn. Dyma'r flwyddyn y collwyd Arglwvdd Pe-nrhvn, gwr a enillodd serch ei gyfeillion, gwr ag y parchai ag yr edmygai ei wrthwynebwyr ef, ac erys ei goffadwriaeth vn wyrdd ac yn barchus nes yr el y genhedlaeth bresenol heibio. Syr Charles Husrhes-Hunter, o Bias Coch, Mon, yn nghyda Mr W. A Dew, o-"ddynt wyrùa. er. aill ag y gofidir yn fawr eu coUi.. Bu farw yn ystod y flwvddvn ddau ag oeddynt yn gant oed, y Parch Hucrh Pritohard. Dinam Hall, Llangaffo, a Mr Richard Hughes, T°n-y- pistyli, Llangollen. Gwyr cyhoeddus eraill a fuont feirw oeddynt yr Henadur Hugh Hug.hes, Conwy; yr Henadur John Menzies, Caernarfon; yr Henadur Geary, Beaumaris; Dr. Edward Thompson Harrison (yr hwn < fu yn Faer Trallwm bedair gwaith); Mr Oliver George, cofrestrydd Llys Sirol Rhyl, ao eraill. Yn marwolaeth y Parch Ganon Griffith Jones, Marchwiel, oollodd yr Eglwys Sefydledig un o'i chedyrn, a'r Eisteddfod un o'i chefnogwyr mwyaf aid d gar. Amaethwr o fri a drengodd ydoedd Mr Robert Roberts, Bronygadair, Porthmadog; ac mewn cylchoedd amaethyddol yn arbenig, hefyd, chwith yw colli yr Anrliydeddus Charles Best, o Sir Ddinbych, yr hwn a gychwynodd Ymrysonfa Gwn Defaid Gogledd Cymru. Ac, yn anffodus, fo ellid helaethu yn fawr y rbestr hon o farwolaethau gydag enwau eraill mwy neu Jai adnabvddus yn mywyd cyhoeddas Gogledd Cymru. I
[No title]
Nadolig Cwyrdd. Er i foreu ddydd Mawrtb wawnc yn aual. aidd ei wedj, a barug irwchus a chain yn addurno'r mju^ydd a'r ilwym, byr fu ei bitriiad. Tybid y cawsid "Nadolig hen ffasinvn," gyda rhev. ac eira yn dlysau id lo megis y desgnbd ef gan ein tadau a'n majnau, ac yr oedd pob arwydd o hyny y diwinod cynt. Ond nos j Fawrth meiriolodd, a gollyngwyd y ddacar yn rhydd o hualau y rhew. Er hyny, caed Nadolig eithaf dymunol, er fod min yr awel ar yr ewin. Profodd yr wyl mor boblogaidd ag erioed, ao yr oedd ysbryd llawenydd a charedigrwydd ar daen yn mhobman. it Mwynderau Cenedl. Treuliwyd yr wyl gysegrodig mewn mwynder- au cydnaws ag anian ein cenedl-gwa-.anaettiau crefyddol, Eisteddfodau, a chyrddaj cystadlu ddenai y miloedd. Parha yr Eglwyswyr yn dra ffyddlawn i gadw nodwedd grefyddol yr wyl, a cbeid tor fey dd yn ymgynull yn nghysegrfeydd y wlad i ganu carolau ac anthemau. a gwrando cenadwri y rhai a bwysleisient fawrodd yr ach- lysur a sylfaenodd y Nadolig. Mewn rhai eg- lwysi adsefydlwyd y Plygaui, ac yr oedd y gwasanaeth hwn yn dra llwyddianus. Er am- led yr Eisteddfodau a ihyrddau cyffelyb rhoed iddynt gefnogaeth gref, a o a&d ynddvnt fwyn- derau o'r math a gar pob Cymro gwJadgar. • • • Dwyster yn Dilyn. Ar ol llawenydd y Nadolig daw dwyster di- wedd blwvddyn. Dofir y Ir.eddwl gwamal a't galon ysgafn gan fyfvr difrif wrth synio eb- iwyddod y gwibia y blynyddau, ac fely cilii cyfleusterau i dd'fancoll Dyna un fantais o raniad amser i yspeidiau a thvmhorau; ar der- fyn y naill a dechieu y Hall deuir yn naturiol i adolygu y gorphenol, a llunio yn well ar gyfer y dyf odol. Addunedir- yn onest usfiawni 'Jaw:r diwyglad, uriioni llawer llwybr trofaog, a byw yn amgen. Ceir Dyledswydd fel mynegfys ar flyrdd bywvd yn cyfeirio caM- rau v porenn Er y tonr miJ a mwy o addun- edau ac y collix llais llawer dyledswydd yn nwn- dwr ii.idoliacthau, nid ofer y cyfarwyddyd ys- brydoL-dig, "Dysg i ni gyfrif ei.n dyddiau fel y dygoni cut calori i ddootlnneb." Er anwybvddu y cynghor a phallu cyfnf, y mae cronicl bywyd lmvvb ar gael. ac yn nghadw i'w ddatguddio eto. Adolwg ac Adfyfyr. Blwyddyn gorlawn o gyffro fu'r ddiweddaf. Enoed n: bu dynoliaeth yri fwy byw-ymrodùiad disaib yw nodwedd yr oes, a gwesgir mwy o weithgarweh ac ymdrech i gylch blwyddyn yn ,awr nag a wneid gy.nt i gylch pum' mlynedd. 0 drugaredd bu trugaredd yn amlycach na 'hrychineb yn ein teyrnas; ni ddae-th yr haint sy'n difa yn y nos na'r galanas sy'n nychu nerth cenedl i'n goddiweddyd. Buwyd mewn ami gyfwng difrif, ond Ilwyddwyd i osgoi yr echrys effeithiau. Caed heddwch a ffymant o fewn ein magwyrydd, ac yr oedd y cylfroadau mwyaf yn ein plitb yn codi o'r ymdrech i wella y wlad. G-ciag, addysg y bu'r yinddesru iiiwyai- ond yn nghanol y dwndwr a'r gwahaniaetiiau, a than yr oll ceid dyhewyd gonest i helaetti-A breintiau a gwarchod buddlanau y genedl. • » » • Y Gobaith Gwyn. Yn nghanol dwyster diwedd y flwyddyn, a thra yn cydnabod mai araf y symudir yr hyn sy'n anurddo bywyd y byd, ni ddylai undyn anobeithio. Y mae dl-we-dd pob cyfnod yn ein harwain yn nes at yr "euraidd oes." atyjiwbil liyfryd syud yn swyiio Jlygaid p.'ophwydi a caan yr awenau. Yn mlaen mae'r goreu o liyd, ao yn niraion gwareiddiad oecrdda. coneu'loedd tua'u ^anaan. Elr cwidd llawer siom, er byw beun yuci yn swri brw^dirai a blin tetau r blaid ferwi.ria fyfyr enaid, mwyn yw synio fod y pur, y ua. a'r uiua-wn i orchfygu. Mae delirydau y byd yn myned yn gliriach, a'x liiwl yn chwalu o gepaon y oryruau Eiddo'r Ifvddiog y dy- iodol a'r hwn a tyzi grytder edryched yn mlaen lua r ilyddiau teg. # # V ♦ Ewyllys Syr Lewis Morris. Yn C1 fywy l bu r bardd mawr o Benybryn yn gyniwynaswr da i'w genedl, ac yn ei farwolaeth y mae Prityggol ei wlad i clwa, canys yn ol ei ewyllys gaaewir cynysgaet-b wertidawr i'n Uen o di v.iorau c. lytrgell a'i feddwl oi hun. Dvlai'r g -nedl yrnlalchio yn y gwladgarweb hwnw sydd yn nghalon ei phlant a bar iddynl ei ehyfocth- cgi trwy j wasanactb, ao a auawant ar eu ihoJ drjsorau a gcidw eu cofla yn fondigaid wedi v d-lo eu perenndod i ben. ft ft le, Gwarthrudd. Dyma fe! yr ysgrifena "Morfa" i'r "LJan: Mae parch y genedl at. Ddeddf y wlad yn myned yn llai, llai bob dydd, ao nid rhyfcdci. Kdr\cher ar ymddygiad dau o brif swyddogion y Llywodraeth, scf Mr BirreH yn yr Iwerddon a Mr McKcnna yn Nghymru. Mae v nail] fel y Hall yn cefnogi torwyr y gyfraith, ao yn taflu pob dirmyg a sarhad ar y rhai a ufuddhant i gyfraith y tir. Gadawa Mr Bnrell v Gwydd- elod rheibus ydynt yn "yrwyr gwartheg" (cattle drivers) i wncud fel y my.nont, a throsglwyddir yr e»og rai i ddwyl&w tyner ustusiaid ydyrit law- yn-llaw a thorwyr y gyfraith. Gadawa Mr Mc- Kenua. yigolion yr Eglwys wrth drugaredd yr awdurdodau hyny ag sydd yn gas ganddynt yr Eglwys a. phobpeth a bcrthyn ideli. Dvma i chwi YsgoJ Genedlaotiiol Trawsfynydd. Tair blynedd yn ol, hawliai y Bwrdd Addysg dai bach allan newyddion, a ffonestr newydd. O'r goreu. Acth y Ficer Davies a'i gyd-reolwyr ati hi, a chwblhawyd y gorchwyl ar ol llawer iawn o dratterih i he] pres i dalu y cr.^tau. Ond wele yr Awdurdod Lleol yri condemnio y cwbl, ar ol i'r Bwrdd Addysg yn Llundain ddatgan eu boddlonrwydd o'r gwaith a gyfiawnwvd Dyma yr L.E.A. yn "fflowtiar)" ao yn hcrio y Bwrdd Addysg, ac yn dwoyd mai gwaith ofer ydyw v cwbJ Yr hoi) arian y.n wast raff Mr Mc- Kenna yn llonydd, er oi fod wedi cael dau (is i edrycb i mewn i'r mater. Mae yr un ymddyg- iad gwarthus yn cymeryd lie yn Abertawe. Ai rhyfedd. ynte, fod Eglwyswyr yn edrych ar bethau fell hyn fel yn warth ao yn gywilvdd
GORMOD 0 LAUDANUM.
GORMOD 0 LAUDANUM. CynhaJiwyd trengholiad ddydd Sadwrn yn Rhyl ar gorph Mr David Williams. Tystiodd ei wcddw fod ganddo frest gaoth ac yr arfetrai gymeryd laudanum er mwyn e wythyd. Dydd Gwcno- eymorodd ormod o ddogn. a dyohweiwyd rhcithfarn iddo farw trwy gamantur-
-------------GORMOD 0 ARHOLIADAU-
GORMOD 0 ARHOLIADAU- Dydd Gwener. myrnegodd Mr J- M. Edwards, prif a thra w Ysgol Ganoiradd T'reftynon, fod gor- mod o arholiadau i'r myfyrwyr dan y drefn bre-seiiiol. ae fod porygl o'u gorweithio ac atal eu dadblygiad mewn cyfeiriadau etaill.
---------PRIODAS CYFREITHIWR…
PRIODAS CYFREITHIWR A CIIAHTORES- Dyd<l Sadwrn, yn ngibapel M.C. Betheeda, priodwyd Mies Dilys Jonee. y gantorce ber o Dreffynon. a Mr Arthur Rhys Roberts, partner yn flirm Mri Lloyd George. Robets a'u Cyf., a mabv diar Barch Ibomae Robert, Jeru- ealem. Ni fwTiadia y briod'feroh. ynmeillduo oddiar y llwyfan cyngherddol-
Advertising
Y Mae Arnaf Eisieu Hold- royd's os Owelwch yn Dda. James Swift, Ateroliffe, Sheffield, a ddy. wed"Rhoddodd y dogn cyntaf ryddhad mawr i mi. Mae un Blwch o'r Peleni hyn wedi gwneuthur mwy o ddaioni na'r holl gylfuriau wyf wedi gymeryd." Mae Holdroyd's Gravel Pills yn feddygin- iaoth lwyr at Grafel, Lumbago, Poenau yn y Cefn, Dyfrglwyf, Afiechyd yr Elwlod, Gowt, Sciatica, a Chrydcymalau. Os na foddlonir ohwi dychwelir yr arian. Is lc gan bob fferyllydd, yn rhad drwy y post, 12 stamp, HOLDROYD'S, Medioal Hall, Cleckheatoir Y orka.
TitYCHINEB AR REILFFORDD
TitYCHINEB AR REILFFORDD Foire Sadwrn oaod OOl-pb dyn trwBiadus, a ymddarbgosai fel tramorwr, ar y rheiLffordd gar Llaaielli- Yr oedd y oorph wecSi ed fa.Lurio yn arswydus-
'TRENGHOLIAD YN NGELAERNARFON.
'TRENGHOLIAD YN NGELAERNARFON. Cynhaliwyd tmngholiad yn NgWemarfoii. ddydd Sadwxm, i aohos marwolaotih pieotyu Mir Evan Panry, cyBodydd, 62 Pooi-*haiL Ymddengya i'r plentv-n (syrtttio aj- vir heiym tan, dymonrwou- yd tebot, a llosgi ei gorpth- Sy lwod y trong- holydd ar ya- angem o arrvddifTyn plajit baoh yn erbyn damweiniau o'i fiatih trwy gau oddeutu y lie tan. Dv-g-wyd rheitu-. ajn o "Farwolaoth DdrataweiTi.ioL
CYNHAUAF AR Y NADOLIG.
CYNHAUAF AR Y NADOLIG. Coir 11 a weir o yJCt. nwddix, ar y meusydd ar Fynydd Hiraetjhog niiwnig Dimbyoh a r"iioxntit? fooiao Tranoeth y Nadouig oeid Mr Ellis Ro- berts, Cefrn Fotrest. LLansannain, a'i weithwyr yn oyiioll graw-n iu'n gorwedd a-r y Ur am amryw wythncsau- Ar y oyfaai yr oedd T grawn mewn cyfl-wx da.
Y GYMRAEG YN DDYMUNOL
Y GYMRAEG YN DDYMUNOL Bu tird-odueth yn Mwrdd Gwarcheid-waid Hreffyicon, ddydd Gweneir, ar y pwnc a oedd gwy-bodaiooh o'r Gymraeg yn aaigonxhoidio] i'r potrt-noir a'r gkif-weinyddle3 newydd fwriedw benodi. Y diwedd m .riliod¿j'r amod fod gwy- bodaoth o'r Gymraeg yn ddymitnaJ yn yr ym- goiswyx.
GWRTHOD A DERBYN
GWRTHOD A DERBYN Gwtliododd y Parch W. J. Reee. Horab. Lttandyssui. yir aiwad a rocul id-do i fugeilio Eg- Jrwye Annibynol Ebotnezar, geu- Llanboiis- Der- bytnaodd y Puiroh Josepti Jones. Unwdog, yr aJ- wiad l fugeilio eglwys Annabynol Tyoi oes, Mon.
YMDDISWYDDLAD A PHENODIAD.
YMDDISWYDDLAD A PHENODIAD. Mae Mr W. Edwaade- rurif gtfero CwnMn y L- and N.-Wcetern yn Ngliaeffgybi a cii>n-oirsa.f Jcujtr LLaiiirwist. yn ymddiswyddo, ac olynir of gan Mr Owen Hugiueti. prÏf gloro adran y nwyddau yn Ngiiaeir.
ANFOESOLDEB GNN YNEDD.
ANFOESOLDEB GNN YNEDD. Moo'r Mil. Saridbaoh woda rhoa'di rhybudd y bydd iddo gyinyg y poiwlorfyiaad canlynol yn M riawdlyb Cmwaxterol or DdirLbycit. yai Rhudlyn. ddydd Gwener nesaf:—"Fod aaigon difri am safydlu ovtiKfeithas i w;rthweit»hio yr anfoesoldeb a iiyiiia. yn Ngogdedd Cymru ao i ddarpar mewsu-f- au or atad ao er gwaredu ao aandddfyn nwirCiied fel a geir yn Ne Cym n a I)Iioatti"u o Loegir-
ANGLADD YNAD.
ANGLADD YNAD. Du ilci Sadwrn yn my.rrwenl LlarKeirres. gor y Wyddemg, oladdwyd gweo'diiiion y diweddar MJ. Algernon Potts, Y ll a fu farw ddydd Nadolig ym 58 oed. Trigianai yn Glanyrafon, Llainferres.
IIAELFRYDEDD MAWR
IIAELFRYDEDD MAWR Er dat.iihi r Nadoiig rhoea Mre Assheton- Srriith. I< aenoL airDiiueg > bob pleu.tyn a cnrwpwlo wminigod yn nuliob ty yn Feiimlieli
LJoAW YSGR1F Ou x DDOROL.
LJoAW YSGR1F Ou x DDOROL. Mae 11a wysgrifau li-^benf Williams. Pandy, ger y Bala, a flodeiuaj oddeatu lbUO wedi eu eyiiwyiio i Goieg DuAvmyddoJ y Bala" Robert Vvdlianis oodd awdwr > llinell atfnabyddus "Boibl i bawb o betbl y byd-" I
.--ATHRAW NEWYDD.
ATHRAW NEWYDD. Fed olynydd Mr Leonsaid Darlington yn ath- raw oelt a gwyddor yn Y"f:-ol Ganoiradd L. isn- goiietu. peiwxiwyd Mr Glyniie Edwards, o Ysgol Ganoiradd Dolgoifau-
CYMRO YN FARNWR-
CYMRO YN FARNWR- PenoaHvyd Mr T- B Ellas, o Wasariaeth G w:Lad«l ya- India, yn farmvr Uohel Lye Delhi. Brodor o Wrecsam yw, ac y mae yn 33 oed-
AFIECHYD PENTREFL.
AFIECHYD PENTREFL Mae Mr R. D. Lymes, goruoiiAvyiiwr Duo Westminster yn sir hflinrt, wedi aruon ISythyr llyan at Gymghor Dot-Mgau-illi Trdlynon yn owyno jtu do. oherwydd eaiyllfo. anloddhaoJ taj yn mlientretf Heiyjgaiii, be y torodd twyrnyu alum yn ddivreddar- Dywod n Arolygydd nad yw'r fio.yiilia wa4eUted ago y myn y goruohwyliwr.
PENODIAD ORGiUNxDD.
PENODIAD ORGiUNxDD. Pemxlwyd Mr T- Westlako Morgan, cym-or- gainydd Eglwys Gadeinol Bangor, yin organ- ydd Eglwys St. Brido. Fleet-sitreet, Llun- daim. fed olvnydd Dr. Turpin,.
ANGEU DISYFYD YN OOLWYN BAY.
ANGEU DISYFYD YN OOLWYN BAY. Fore'r Nadolig-, yn dra disyiyd' bu farw Mr H- Bigland. 37 oed. vat Westbrook, Colwyn Bay. Yr oedd ar y pryd yn yirigornio gyda'i dad. Clefyd y gitlon oodd yr aohos.
ATIIRAW IIAEL.
ATIIRAW IIAEL. Rhoce Mir E. D. Jonea, Caorgybi. wlcdd i hen wragodc? Caergybi yn yetod y Nadolig. Bu Mr Jones yn athriuv yn yr Ysgol Sul am 61 mlynedd- a gw-ahoddodd ei dcLosbartih i wledd i ddsutihlu yir hi.n aitih wasainaet'h hwn.
RHOSYNAU AR Y N -,OLIG.
RHOSYNAU AR Y N -,OLIG. Er g^vaetliaf y rheav oeid rhcsvnau yn gwenu yn ngardd tlotty Trellyinon dd'ydd Nadolig. Gwelwyd eu gwen hefyd yn ngardd y Llwynedd, Bangor.
--.----MALU FFENESTR MASNAC'HDY•
MALU FFENESTR MASNAC'HDY• Nos Nadolig. liyirddiwvd ear eg fawr trwy ffonos.tr masnoohdy Mr K lJ. Davica. m«s- naohvdd mewn g^virodyd'd, yn Station-road, Coiwym Bay. Mallunwyd y iienestr ao amryw boteli gwin- Ni wyddis eto pwy gyllawnodd yr anfa.d I lIl.ith.
Y DIWYGIAD YN MON.
Y DIWYGIAD YN MON. Pa.rha y tan diwygiadol i CJIVn yiii Amlwoh. Ar ol y g^vasanaeth yn y capwli j>aj-heir i ganu a gor.oleddu ym yr awyr-agoj-od- Ceir cvnifer a ohwech yn cyd-wedd'io a gwaitii anhawdd yw dwyn y oyddau i ben-
----MIIJJSIA CAJ-:RNARFON.
MIIJJSIA CAJ-:RNARFON. Mynogir fod Milisui Caernarfon yn myned i gacl ei ddadgoriphori, a bydd hyn yn golled arianctl i'r dief. Rai dyddiau yn ol, pemfcr- fymodd y Cyngihoir Tre!ol ddoisobu yr awdur- dodau o blaid cadw'.r gatx-.t-d ,rio, ao nid ydys ,li.c,b obaith na rodd'ir ail-ystyj-iaofch i'r treifniad- au. Deibyniodd Mr Leonard Darlington, gynt athraw clatiuron yn Ysgol Sirol Abergele, le da mewn ysgol gyhoeddias yn Ba:fbadocs, Wieet Indies. » » •
ERGYDIO'N DRWM.
ERGYDIO'N DRWM. Dyma ddywed Syr T. Marchant Williams am y eynyg sydd a.r drocd i roi y radd o D.D. Prif yegol Cymru i ibedwar neu bump o weinidogion I "The, miniblers are neither sa- vants nor saints, and the only claim they can havo for such a distinction lies in the fact that they lutvo always played the part of slavish and devoted henchmen to certain officials, etc." »
GOLYGYDDES NEWYDD.
GOLYGYDDES NEWYDD. Mae Mr O. M. Edwards, y mis hwn, yn trofs- glwyddo awenau golygyddo) "Cyniru'r Plant," i Miss Winnie Parry, awdures "Sioned," etc.
Angladd Arglwydd Kelvin.
Angladd Arglwydd Kelvin. Dydd JJun diweddaf, oladdwyd pen gwyddon ei ddydd, y diweddar Arglwydd Kelvin, yn Abatty Westminster, Llundain, yn nghanol ar- wyddion o barch a galar am un o'r ymenyddiau iau cryfaf a aeth erioed i fodd. Enwcg-ion diam- heuol ac eithriadol yn unig a gleddir yn y llan- erch ddetholedig hon; ru: nis gwyddom a/hyn o bryd fod un Cymro hyd yma wcdi cael lie yn ei llwch, ac eithrio y Tuduriaid a gawsant le yno yn sgil eu gwaed brenhinol, a Svr Geo. Corne- wall Lewis, y lLed-Gymro o'r Do, a'r gwladwein- ydd Cymreig diweddar mwyaf enwog hvd nes dyfod Mr Lloyd George.
FY MAM.
FY MAM. Hi roddodd flwyddi gor'i hoea I mi yn llwyr; A dyoddefodd lawer k>e», Do, Duw a'i gwyr. Llafuriai'n ddyfal iawn er mwyn Rhoi'r oil j nii; A glywodd rhywun air o gwyn O'i genau hi? Ei thyner fraich, oedd gynt fy nghryd, Sydd wan a gwael; A cherfiodd Amser—"Caied fyd 1" Ar ei theg aeL Nid oes un enaid ddeall iaith Y rhychau hyn; Ond gwn mai "Cariad wnaeth bob craith 'N ei gwyneb syn. Pan hidJa Duw Ei roddion rhad, Fel ge.mog wlaw; Ei dyddiau hi yw'r perla.u mad A rydd Ei law. A phan ddaw'r angel du i gnu Ei hemrynt, hi; Mi wn, 0, Arglwydd, yn ddiay, Y gwol hi Di. TEGANWY.
[No title]
Nos Sadwrn cyrhaeddodd y newydd i Felin- heli fod Cadben John Williams, o'r agerlong "AJhater," yn rhedeg rhwng Felinholi ao Aber- deen. w-edi ei ladd ddydd Gwener yn un o bortih- laddoedd Ysgotland tra yn lhvytho. Yr oedd y tranoodig yn 54 oed a eody weddw.
Advertising
j Pure Soap to the Front. ^os^05'* WARRIN(Flo ,0 It IJy To .¡/- Appointment H.M. the King. perfecHoi) THE GREAT HOUSEHOLD SOAP. Guaranteed pure and well made. A reliable and fast all-round waher. Best value, compare weight and price. Still O D. and Sold at | worth it. Every tablet manufactured full pound weight and hard-finished by new Improved process
--Bwgan Penboncan.
Bwgan Penboncan. Teetyn yr ymddidd&n yn ngweithdy Shon Wiliam, y crydd, ydoedd ysbrydion- AmrywJal bairnau o anghrediniaetb gadarn hyd at ffydd blentynaidd. "Dychymyg yæ'r cwbwl," meddai Twm Pyrs, yn wawdlyd. "'Dyw dyn o Bens' byth yn gwel'd ysbrydion. Welis i ddim 'noed nad allwn i roi cyfri am dano." "Oes gon ti 'chydig o 'goman sens' i spario, Twm?" gofynai crediniwr, yn sychlyd. "WeJ," obai Ned Pari, y clochydd, "yr ydw i'n brofiadol. Os na fu Beti. 'ngwraig gyn- tal "Taw, Ned," torai l mewn un o'r anghredin- wyr. "mae'n bryd i ti gladdu'r hen etori yna, ] bellaeh; 'doedd Bet mar ffond o hona ti ac y j b'aea hi yn ymwelad a ti." I Yr achlysur i'r ymddiddan gymeryd y OWIB uchod ydocdd lledaeniad ystori fod rhywbetli yn ymddiangos ens nosweithiau bcilach yn Penbonc- an,—hen fwthyn adfeihedig a eaiai mewn lie an.gliysbell ar gwr tir y fferajn. Gwelsai Cadi, morwyn y fferam, of a'i dau lygad ei hun Ben- dith fawr. gyda IJaw, fu hyn i Cadi, ac i'w mei5- tres. oblegid gwnaeth Cadi'n fwy oartrefol yn oriau r hwyr. Robin, y owningwr, hefyd, yd- oedd wcdi gweled rhywbeth; ond nid oedd di- byniid i'w roddi ar weiedigaethau Robin: oyn- yrchid hwy, fel rheol, gan gwrw'r Brown Cow. Ond yr oedd Dafydd Daiia, un o'r owmni pres- erno-1, wedi ei weled. Nis gellid anwybycldu tyst- iolaeth Dafydd, gan ei cyfrifid yn "hen ben" tu hwnt i'r cyffredin Wedi path dadleu, pendertfynwyd, ar gynygiad Shon Wiliam, fod iddynt oil, oddigerth y crydd, saith mewn nifer, fyned i Penboncan un noeon i eetlo y mater. Cychwynwyd tua dog o'r gioch, pob un ag erfyn ganddo, rhai ffyn, eraill big- ffyreli, ac un. Wil Peter, a gwn llwythog ar ei ysgwydd. "Feda.'r neb saethu ysbryd, Wil," obai un 0'1' angnredinwyr. Tram wyat" ant ar hyd y brif-ffordd, am oddeu- tu milldir, nee cyrhaeddwyd camfa, arweiniai troisodd i IwYbr. Hon oedd y fl'ordd gyntaf i Penibonean. Gan fod y llwybr yn gul, clawdd un ochr a diear wlyb yr oohr arall, rhaid oodd i'r fintai gerdded yn rheng eengl. Achlysurodd hyn bolh ddadJcu. 'Doedd nob yn awyddus am yr anrhydedd o flaenori. O'r diwedd, periderlynwyd mai Twm Pyvg üe.dd gymwysaf i ar wain, oherwydd ei gysylltiadau milwrol (arferai Twm ymflre&tio yn ngwrhydn h-on 4aid iddo fu'n mrwydr Waterloo). Yrlidy. hedodd Twan y oiffai hen wron Waterloo or- phwys mown hedd byth mwy. Dringodd y fa, gian vmeddi ar y gweddill i'w ddiiyn ond m eymudai nM>. I "Go 'hed, boys," ebai Die Pori, g:.n ffugio cau ei £gid tu ol iddynt QML° K'JN' Die," atobai un o'r boys. Sibrydai Dio ry-.vbeth yn ngiyich Tad l blant. "Teiiu mawr i'w cynaJ." é-; "Tealu r B(o()\vn Cow?" gofynai rhywun. Er osgoi trwbvyl aeth Dafydd yn ail, a Ileol- odd y gweddill en hunajtj y.n ddiytridroi. Cwmni tawel oeddynt yn awr, er yn llygaid n. chhistiau i g. Dis^ynfidd llygaid Twm ar wrthyc;1 eymud- ol yn y* gwrych. Anghofiodd ci "goman eene," a eafodd yn aydyn, gyda'r canlyniad naturiol i'w dduynwyr dd'od I wrthdarawiad a'u gilydd, meg-yg oerbydau tren nwyddau pan saif y peir- lan (. Yn anffodus, aeth blaen gwn Wil Peter i boced gwasgod Shon Luce, ac i agoerwydd por- glus a hyny o galon foddianai Shon ar y pryd. Roodd iaith ddilynol Shon, os nad yn gla.6UTol, yn grof a thra effeithiol, yn neillduol ei fygvthiad i dd od a'i droed i gyffyrddiad a man neillduol ar gorph Wil. "Peidwch a lolian, lade," ebai Dafydd. Gyda'r gair, dyma nad anaearol o'r tu draw t r gwrych. Mul Wil y glo oodd yno (pen pa un oodd y gwrthrych welodd Twm). Aetih y fintai bron i lersineirio. li Dy-dylid co cosbi Wi- WiI y glo am adael i w fu-ful gr-grwydro," ebai llaie crynedig. rodd bynag, aethant yn mlaen nes cyrhaedd at wrych o fown tafliad careg i Penboncan. Ar- oSTBant yma i ystyried pa gwrs i'w gymeryd. Yr oedd yn noson wyllt, yetormus, er nad yn dywyll iawn. J J Dafydd, yn sydyn, gan afael yn mraich Wil Peter, nee achosi i galon Wil ddistrvn twcsgtd. "Be^bo sy' 'na?" sibrydai y lleill. "Glywch chi'r twrw 'na?" ebai Dafvdd, dra- chefn, mewri llais ofnus. Ac yn fiicr ddig-on clyweant swn nwns cad- wynau heiyrn yn cael eu hysgv/yd ^D—defiid," obai Twm, yn grynedig. D—defaid yn ysg-wyd 'cliains,' c,be g^n yn wawdlyd. OIM.II, "'Ryd,w i'n evnyg fod Wil Peter yn myn'd yna pefo gwn," meddai rhvwnn. Llawn mor resymol fuatai dkgwyl i Wil druan fyned am dro ir lleuad yn y-'etad ynddi ar y pryd. J "Dyro fi'r gown." ebai Dafydd. Ar v foment aeth yr crgyd a- ac, or dvchrv.n ,ac atobi id dacw wynob or fath fwyaf dioflig yn yrnddang-W me ATI agor. iad yn mur y bwthy.n. Fflaehiai v Dyg-vd meogys tan, ac ysgyrnvgai y danodd. ° "Ncfoedd fawr!" gwaeddai di^/nvdd gw-on Waterloo, a chan daflu ei bigff^,ch" oliriodd v clawdd, a chyn pen ychydig o eiliadau 'roedd lied cae rhyngddo a'r "wyneb." Yr oodd Die Pen yn ail da, ond bu agos I blant gci'I' eu tad ti> u'u ou cynhalydd trwy i D-c gvm.vBgu ei jiurvin fyny a gTvifrcn bijEroir ar Hpn vr nil ciawdd Aeth Wi] Poter a7r lloill heiWo iddo fel crwynt, heb dalu y 6ylw lloiaf I' w waed-Iiadau on, daeth gwaredigaeth iddo yn mKreon Daf- nJ^e d,euwyd o hyd i ddwy ffon tair pigffoich, a gwn, ac heb fod nepeU oddiwrthynt lwdan, yn ffurf gwyneb dynol. Er defnyddio pob rnoddton hysbysebol, n, hawliwvd yr un o K0^ ymddarigosodd bwgan Penboncan byth wed yn, a'r gred gyffrodinoJ ydyw y Shon Wiliam, y crvdd a Difv^ ^.V1 ar y rn.ater pe ^ewLent. afydd °glur° llawer Mae Cadi'r fferam yn parhau i garu'r goleurn yn fwy na' r tywyllwch. A B
Tystebu Mr Emlyn Evans.
Tystebu Mr Emlyn Evans. Yn Ngwe,st.fcy Gwalia. Liandrindodj nos Wen- W h Yr bresenol: Syr Marchant Wiliimme a'i briod. Prif*thr..w a Mre 1 rys, Mr David Jenkins. Mir M. JL. Morris. Caeflwioin; Mr 'Pom John. Llwvnpia; .\{r Jol.w Ihomaa Llanwrtyd; Mr John "Wiiliaine, Caor- II narfon; Mr R. W. Jones, Garston; a Mr H. Owen, Leapwi- Cyflwynwyd i Mr Emlyn Evans ar gy't ru ei wasanaeth i gercLd1 ao a wen Cymru dyste-b genedlaettihol yn y ffurf o aner^iad hardd a phwra yn cynwj-s 500 gini. Traddod- wyd anerohiadau twym o warogaetb i'r oerddor a anrihvdeddid, a dhaed oaineuom gan 1 Marie Novello Williame, Caerdydd; Mr David Ellis. Cofnmawr; Mr D. Jemknw a^ o.raili. Darllonwyd lluaws o lythyrau vn dynv.ino'n dda j Mr Emlyn Evans oddiwth Gyrnry blaS pob parth o'x Dywysogaeth-
--------.-----------Marwolaeth…
Marwolaeth Drist yn Mhrenteg. Pan ddyohwelodd Mr Hugh Williams. Tany- bryn. Prentog. oddiwrtih ei waith dydd Iau di- weddaf, too 7.30 yn JT hwyr, nid oedd w wraig, Catherine, yn y tv. Holodd* yn ei dhyldh, a dywedodd Catherine Griffith, Siop, Tanybryn! iddi hi weled Mrs WiEiams tula phump o'r glocii yn myned i gyfeiriad Pomth Treuddyin. Aetih y gwr yn brydarus yn ei ohyloh. a clhafodd gan r oymydogiom fyned gyd'ag of i chwilio am dam- Ar ftryncyn wrth YJUyl llyai yn ages i Borth Treiiddyn. darg;nfydda»int siol a chap, a oha- fodd Mr Wm, Paary, Oak-ter^aoe, gorph MrB Williams yn y llyn.
Y DDEDDF A'R EFENGYL.
Y DDEDDF A'R EFENGYL. Mae Mr H. W Thomas, cyfreitihiwr, Caergybi. ma.b y diweddar Oanon Thomas, floor y dref hono, yn bwriadu gadae] y gyfraith a ohymeryd urddau elorigwr yn Eglwys Loegr. CYNGHAWS YN ERBYN CORPHORAETH. Dydd Sadwrn, dtyfamwyd 20p 58 o iawn a'r oostau i Mr Robert Evana, otero oyfreithiwT, Lerpwl, i'w talu gan. Gorphoraeth Conwy am beidio amddiffyn agoriad yn v ffordd trwy yr hyn y eyrUuodd y clero iddov
"""--"'......---:----TRI GWR…
TRI GWR DEWR. Un garw am weled ysbrydion oedd Robi* Bwgan. Yn wir, gwelai fwy o ysbrydion noson nag a welai neb arall mewn blwyddy0, Wrtn gwrs, ni fyddai neb ond Twmi Huwe credu ei ch wed la a, ac yr oedd Twmi yn han^* hurt. Yn wir, credai y rhan fwyaf o'r pentrefwyT 1 bydda) ar Robin fwy o ofn bwgan na neb pø gwelai un, ac yn ngweithdy Hari y teiliwr, UO noswaith, penderfynwyd dychryn tipyn arno. "Mae yu ddigon hawdd gwneud," ebe Bob I-lyll. Yda." atebodd Han. gan edrych yn graff 10 Bob. "Wyt t,j'n barod 1 fyn'd yno?" j "1 b'le?" j "I'r fynwent, wrth gwrs." J "Pa hryd?" "Tua haner nos heno." Y sgyd wodd Bob yn ei ddillad, a phoerodd. "P'am nad ei di yno?" gofynai. "Bwgin ydi bwgan." ebe Hari, gan edrych y" graffach ar Bob. "'Dwyt ti ddim mor glws dy nun." atobodd Bob. vn ffyrnig "Paid a bod yn gas. Mi ddo i hefo ti glawdd y fynwent, oe led di." "O'r gora," ebt. Bob, gan roi ochenaid o Tyde!. had. Yn y gorne) yn gwrando ar y ddau 11) oynllumo yr oedd Twmi Huws. Yr oedd TwøJJ yn hoff iawn o ysbrydion, ac nid oedd yn h1 hurt i ddeall mai ysbrydion oedd gan Hari Bob dan sylw. Mwy n,a hyny, yr oedd vn dealj fod ysbryd yn v fynwent. a phenderfynodd fyne» i'w weled. Yn mhen han-er awr dacth Robin i fewn gall eistedd yn 6WP ar y llawr. "Welis di YEbryd beno. Robin?" goiyiit)dd Hari. "Do. y cena mwya' barus welis i 'rioed." "Barus?" "la, barus." "Be nath o?" "Wel, mi ddoth ata i, ao ebra fo: 'Fi'n oef, chi cot,' a ffwr a fo a nghot i yn ei law. Rhaid i ti neyd cot newydd i mi, Hari. Mi dala i cif y Dolig." "Hidia befo y got 'rwan," ebe Hari. "'Ryd^ i yn meddwl na. welis di ddim bwgan erioed yO dy fvwyd, Robin." "Wyt ti, wir?" ebe Robin, gan godi oddiar 1 llawr. "Ydw, a mwy na hyna, 'rydw i yn g-wybod &3 fod ti yn rhy galon feddal i wynebu un." "Wyt ti yn meddwl mai rhyw hen fiat Ce chdi ydw i, dwad?" "Ydw, 'rydw i yn meddwl dy fod ti'n fwy ° fra.t M fi, ac i ddangop fy mod i o ddifri, 'ryd^ i yn barod i roi cot i ti oe ei di i'r fynwent yB* heno, a d'od allan oddiyna heb ddychryn." :a.fodd Robin ei ben. "Pryd mae arnat ti cisio i mi fyn'd?" "Tua haner nos heno." Cr-tfodd Robin ei ben fwy byth. <Rwyt, t; hwyr iawn," meddai, "Cora he hwyra." "Ond mi il, yn myn'd i v.uv-y bob YO am naw o'r gloch." "'Ry¿.v;i yn gwei'd fod aroat i < Dy<ii fy iechyd i ddim yn inyw dda i.. ".n, ond 'rydw i yn barod i fyn'd am unwaith ri-liti I ti gael gwaith i gega." Oddoutu haner awr wedi unarddog y nopw 1 hono yr oedd Bob Hyll yn ceisio 'apio cyrl>o dano yn y cwt glo, rha.g i'w fajn i weled. 'ill ST arno ofallU5- a chyda petli eyud-od, JT oedd Jaeko, mwnci oedd fk.b wedi °i gael l"} ar un _o'i fordeithiau, oherwydd HongWT wrth ei alwedigaeth. Yn y man aeth Bob nlian o'r cwt ^IO, a TLA b-C wrth ei isodlau. Yr oedd y mwnci wroicn rho pob cornel am ddernyn o lian i visgo a.m d3-fl<J iTJ iij on<^ yn °^er> a phan aeth allan ii u y'} 6Tchl1 ar y gwrych, ao yn 1 e ■> gafaelodd yn un o honynt, ac ymaith ef I w rhoi am dano. Crys gafodd, ac nid oedd yn hawdd iav. 11 iddo ei roi am dano i sefyil yn briodol. Fodd byna?< llwyddodd o'r diwedd, trwy gvlymu v br.( hla- am ei wddf, a rhedodd ar ol Bob. Yn mhcn pum' munud yr oedd Bob yn 1 fynwent, a Jacko wrth ei sodlau. Wrth gwrop, nid oedd Bob wedi gweled Jacko oherwvdd J* oedd y mwnci yn rhy ofalus i hyny. ymguddiodd Bob tu oi i un o'r oerrig bedda1^ ac ymguddiodd Jacko tu ol i un arall. Cry"*1 Bob gan ddychryn, a chrynai Jacko gan anwy«» ond arosasant yno am haner awr. Yn y gwelodd Bob ddau ddyn yn ce,d. ed hyd y ffordd, ac un arall yn d'od i me VV 13 i'r fynwenit. Canfu ar unwaith mai Robi" Bwgan oedd yr olaf, a cheisiai feddwl tybed oedd ar Itobin gymaint o ofn ag oedd arno of* Ond teimiai fod yn rhaid iddo wneud ci waitb n€" wrthrych gwawd Hari am ei ccs.. Cododd yn araf gan fyned at Robin. CododM Jacko hefyd, ac ae-th ar ei ol gan barhau grynu. "Pwy wyt ti?" gofynodd Bob, pan ddaeth a.. Robin, yr hwn OfKd a'i gefn a to. Gydag ysgrech ofnadwy disgynodd Robin at lawr, a dyna He bu yn cicio am funud neu ddav- Yna cododd, ac ymaith ag &f o'r fynwent am fywyd. Aeth Boib ar ei ol, a Jacko ar ei 01 yntau, ao wrth weled y ddau yn rhedeg gwacdd odd 'l'wmi Huws, yr hwn oedd wodi mwynhau el hun yn a-r^€rtJl°y^ yr ochr arall i'r clawdd "Ilwi 'bwgan bach; dal bwgan mawr." Troes Bob i edejrch yn ol, a phan welodd 1 creadur ofnadwy a. oedd wrth ei wJ1a.u, ye; grechodd fwy na <1 yn nod Robin, a reidiodt4 dros y clawdd i'r ffordd yn union wrth yinyl Hari, a oedd yn swatio yno. NeidioddfcAgeko drosodd hefyd, ac yn union A* gefn Hari, nes ysgreehodd hwnw gymaint a'1* ddau arall, a ffwrdd ag ef ar ol Bob fel d-YI) gwallgof, a Jacko yn diiyn, a Twmi yn 11aW llawenydd yn d'od yn olaf. Ni soniodd Robin, Hari, na Bob am ysbryd byth mwy, a bu agos i Jaeko druan gael tro a* ei wddf. R. H. W.
Dysgyblioaf yr Ysgolion Canolraddol.
Dysgyblioaf yr Ysgolion Canol- raddol. Derigys adroddiad yr Ysg-olion Canolraddo^ Cymreig fod nifer y disgybiion aj- lyli at yfigcl' ion Cyrii.-a vS 12,129, a bod y cynydd am v !>!yrl" yddoedd diweddaf wedi bcxl yn ol mil y flwydd- yn Gwneir v ey fan rif i fyny o 5470 o enethoA a 6029 o fecngyn. Yn arholiadau diweddaf 1 Bwrdd Canolog Cymreig, rhoddwyd 1713 0 ,b.tT,tirati i mewn ani -lysty-igi-ifau am GymrosS a chvfaniwdd!, ai gyfer 1446 y llynedd, a 1131 I flwyddyn cynt. Yn ystod y flwyddyn dysgwy« 363Ü u ddisgybhon yn y Gymraegj w ? < ysgolion, yr hyn <xdd vn gJd o 900.
Advertising
That stubborn couh which 9 troubles so many little ones at this season Hj is a sign of some mischief in the bron- B chial tubes or the lungs. Peps, the Hj wonderful medicine which is breathed H ■ straight into the lungs as the tablets dis- H Hj solve on the tongne, will cure the cough, H mend the mischief, and strengthen the |H little one's weakened chest. flj child with drugged cough-mixtures or I cheap lozenges, lest life-long lung HB trouble should result. Peps are unique H in action and effect; besides they con- H tain no dangerous drugs, and are always safe. HSR Of all chemists, at HH 1^9 HEB I vi and 2!911r box. H| 40 I