Y Drych

1851 Y DRYCH, 1919 Newydciador Cenedlaethoi Cyhoeddedig Bob Dydd Ian Pria y Talaethao Unedig$2.00 Pea y Canada L Chymru, tal yn -nalaen Raw yn ddieithriad_$2.50 <~TR^ES^ > ??-  f ?- J  '? itY5BYSIADAU am Brisiau Rhe- symol. Anfoner am ein Telerau. ANFONER ARIAN mewn Poet Office Order, Registered Letter neu mewn Draft ar New York taladwy i' r perchenog— Thomas J. Griffiths & Sons, Drych Office, Utica, N. Y. AT EIN GOHEBWYR Er arbed trafferth i'r elerc yn y Swyddfa cyfeirier pob gohebiaeth a phob taliadau i'r "Drych" a'r "Cambrian" a'r rhai hyny yn unig, i Thomas J. Griffiths & Sons, Utica, N. Y.

Da oedd genym weled y dydd o'r blaen fod y wlad yn myned yn mlaen gystal heb y rheilffyrdd dro yn ol yn Lloegr a Chymru. Daw amser pan y bydd y modur-gerbydau yn amlach na'r treaiau. Ni fu y byd erioed yn y fath gyflwr cymysglyd ag yw heddyw., Y mae am- ryw filiynau o wahanol opiniynau yn nghylch y pethau y ffynai dau neu dri yn yr amser gynt. Y mae gan bob dyn heddyw ei opiniynau, ac y mae am eu rhoi mewt, gweithrediad. Pa fodd i gael pawb yn weddol unfarn ac unfryd- ig? Dyna bwnc y dydd! Yn Nhy y Gyngorfa, pleidleisiwyd ar achos Victor Berger, yr aelod anarch- aidd, a gyda 307 yn mhen 1; pender- fynwyd i'w ddiaelodi, ond aeth yn ol i Milwaukee, dinas a wnaed yn enwog gan yr Hwniaid, ac ailbenodasant ef yn yn ymgeisydd am ei sedd wag! Os yw ein gweriniaeth am waredu a pharhau ei hun mewn awdurdod, rhaid iddi fydd meddu yr hyn a eilw y lanci yn "pep." Y perygl yn nglyn a Chymraeg yr ys- golorion yn Nghymru y dyddiau hyn yw yr a mor henafol, fel y bydd rhaid codi Cymry y cynoesau i'w deall a'i gwerth- fawrogi. Dyweder a fyner am y Cym- raeg-Seisneg ddaeth i fri ddiwedd y ganrif o'r blaen, rhaid cael cryn dipyn o Seisneg yn y Gymraeg cyn y gall Cymry yr oes ei ddeall. Y mae pethau dyeithr yn ein byd Cymreig y dyddiau hyn. Adroddai Am- ericanwr a ganlyn wrthym y dydd o'r blaen. Aeth i swper capel, ac yn gwel- ed "Welsh Booth" yn y gougl yno, aeth yn mlaen a'r peth cyntaf ofynodd oedd a oedd yno un yn medru y Gymraeg, Etc nid oedd yno un! Daw yn ddyled- swydd arnom ar fyr i wneyd i ffwrdd a thwyllo pobl mai Cymry ydym! Gofynai ein Cyfreithiwr Cyffredinol Palmer yn ddiweddar am ddeddfau a danedd ganddynt, yr hyn a olyga fod llawer o gyfreithiau ein gwlad heb fed- ru cnoi! Y mae llawer o honynt na allant gyfarth! Pe gwnaent hyny, cai rhai dipyn o ofn. Y mae llawer iawn o'n cyfreithiau yn basiffistaidd, ac n1 wnant sylw o ddrWg; ac y mae engraifft o rai o honynt yn ffoi am eu bywyd rhag y drwg! Daw gair o'r Gorllewin y bydd twrcis yn amlder, y flwyddyn hon, a gyda Haw daw y newydd y byddant yn uwch eu pris na'r Ilynedd. Eglurir yn ddiau drwy ddweyd y daw y rhai fu yn y gronfa oddiar y llynedd allan i lenwi llogellau y proflitiwyr. Ofer cymell yr Americanwyr i beidio prynu twrcis, a thrwy hyny siomi y cythrymwyr, ond dyna ddylid wneyd a hwy. Rhaid yw i'r Iancis foddio pob chwant sydd yn y ffasiwn. Fe erys y prisiau hyd nes y gwneir rhywbeth effeithiol i'w cael i lawr. Y mae gan y llywodraeth Folsheflc- aidd yn Rwsia lysgenadydd yn New York, o'r enw Martens, a'r dydd o'r blaen cymerwyd ef yn rhwym am ddi- ystyru gorchymyn llys. Ysferifenodd lythyr at yr Ysgrifenydd Lansing yn Washington, yn yr hwn y soniai am y modd creulon y trinir Bolsheficiaid yn y Talaethau, ac am eu parodrwydd i dchwelyd adref. Ond y ffaith yw yr ymladda pob Bolshefic hyd eithaf y gyf- raith am gael aros yma, pan y'i cymerir i'r ddalfa. Digon afler ac anniben yw hi yn y Carfref yn Rwsia; gwaeth o l lawer na'r diwrnod golchi neu'r diwr- nod symud diarebol! Gelwid y llau a flinent y milwr yn y cadffosydd yn "cooties," a threulid llawer o'r amser hamddenol i'w tynu allan o gijrsau y milwyr, ac ar ol eu I glaniad ar yr ochr hon, yr oedd y "cooties" yn iglynu wrthynt o hyd; a chaed ymwared drwy newidion dillad llwyr. Ond o fewn y wlad y mae llau gwatth yn blino corff mawr y wlad, sef y rhai a elwir yn "broffitiwyr," ac ni welwn y llywodraeth yn gwneyd dim i'w dyfetha. Pa reswm ellir roi am hyn? Ymddengys fod y bobl yn eu porthi a'u cefnogi i barhau yn llau! Y mae yn ameus a ddylid talu cyf- logau dosbarthiadau o lafur o'r trethi. Dyna wneir yn awr, yn nglyn a'r rheil- ffyrdd, a dywedir iddynt gael codiad arall, a bydd yn rhaid trethu y wlad eto yn drymach i gyfarfod a'r codiad. Dyiai llafur wneyd digon i dalu ei gyf- log yn hytrach na gwneyd tal plwyf o'i gyflog. Nid yw yn barchus He anrhyd- eddus, ac ar fyr bydd yn rhaid ei restru gyda theulu y "royalties." Pan yr eir i ddyfnderau pethau, nid yw llafur yn fwy anrhydeddus na chyfalaf.. Cawn gyfle cyn bo hir i weled a yw y naill fel y Hall am fod deg a chymdeithas. Y wraig gyntaf i fyned i Barliament Prydain, yn o debyg, yn ol yr arwydd- ion yn bresenol, yw Lady Astor. Gwnaeth ymdrech deg i enill yn Ply- mouth, a dangosodd i'w gelynion mai cyfeiliornad oedd nad yw y fenyw yn ddyn! Y mae hyny yn amlwg o'r dech- reu. Gelwir yr Ardalyddes yn "Nansi." gan y wasg a'r bobl, ac y mae ganddi feddwl byw a thafod llym. Y mae eis- oes wedi gwneyd rhywbeth i synu y Parliament pan a yno. Er cymaint y soniodd y dyn Adda am ei hawl i'w gynrychioli yn y Cyngor mawr (a'r cyngorau bychain hefyd), ni theimlodd fod eisieu ar y merched hefyd i gael yr un fraint. Un go unochrog fu efe hyd yma; ond y mae Efa am fyned yno i ddadleu ei hawliau; a gobeithiwn y bydd yno lawer o honi ar fyrder! —————————— Hyd yn ddiweddar, pan yr ai yn streic gan ddosbarth o bobl, ni ymyrai y bobl yn gyffredinol o gwbl, am y coelid ryw- ffordd nad oedd a fynent a'r sefyll allan a'r dysbeidiad; mai perthyn i lafur oedd yn gyfangwbl, ond y mae streic y glo- wyr wedi agor llygaid y wlad fod a fyno y bobl a phrinder glo pan y mae y gauaf yn agoshau. Daw pawb i deimlo hyny ar fyr, a'r glowr yn gymaint a neb. Ni all y glowr fyw hebddo. Ar- goela hyn y daw streicio yn bwnc cen- edlaethoi, ac y bydd yn rhaid i'r bobl drwy eu cynrychiolwyr ymddangos yn y cyngorau i benderfynu y ddadl. Gwaith gwael wnaeth y llywodraethau hyd yma i benderfynu trafferthion lla- fur, ac felly y daw pethau i drefn yn gynt wedi y clywir llais pawb. Dylai y wlad, ei masnach, a'i holl drafodaeth, symud gyda golwg i wneyd pawb yn gysurus. Dywedodd "Nansi" Astor lawer o bethau difyr yn ystod ei hymgyrch etholiadol yn Plymouth yn ddiweddar. Yn un o'i hareithiau, rhanai ddynion i, "workers" a "shirkers"; ac y mae gan- ddi dalent i edrych ar y byd mewn goleuni newydd. Y mae yn wraig ar- dderchog, ond Americanes yw o enedig- aeth, a chodai rhai hyny yn ei herbyn, fel pe gallai help o hyny; ond caffai y goreu ar y blaid hono drwy ddweyd nad oedd dyferyn o ddim ond gwaed Prydeinig yn ei chorff. Dyna'r peth mwyaf: y gwaed. Prydeinwyr yw hufen gweriitiaeth America. Ebe hi un diwrnod: "Wrth fotio i 11, byddwch yn fotio i'ch hunain." Dyna beth newydd mewn etholiad. Y mae pobl erioed yn fotio dros bawb ond eu hunain. Go- beithiwn y dengys "Nansi" rywbeth newydd i Barliament Prydain. Dywedai offeiriad y dydd o'r blaen nad oedd yr Americaniaid ond pagan- iaid, ac yr ydym yn teimlo fel cydsyn- io ag ef pe y gadawsai y to presenol i farw. Yn ol fel yr a pethau yn mlaen yn mhlith yr ieuainc, y mae paganiaeth i fod yn grefydd ddyfodol yn y Talaeth- au. Duw llu mawr o Americaniaid yw y cerbyd newydd. Y maent wedi rhoi eu holl fryd arno, ac y mae y merched wedi ynfydu. arno. Heblaw hyny, y mae yr ieuenctyd wedi myned gorff ac enaid i addoli balchder. Y mae peth anferth o ferched yr oes na feddyliant am ddim amgen na pha beth i'w wisgo! Meddyliant lawer mwy o addurno eu cyrfT gwael nag o fod yn ddefnyddiol gartref ac allan o hono. Y mae yr hen famau oeddynt yn ddefnyddiol yn ymadael o'r byd, ac y mae "teganau" o ferched yn cymeryd eu lie! Peth ddaw yn gyffredin iawn y dydd- iau hyn yw "gwledd" neu "fancwed"; ac y mae y Cymry yn gafael ynddi. Hwyrfrydilg fu y Cymro i afael yn rhai o'r pethau steilus, ond credwn ei fod yn dechreu symud i gyfeiriad diwygiad- au o bob math. Y mae bancwed yn rhyw fath o ddadblygiad o'r Eisteddfod. Rhyw fath o "eistedd" wneir yn y wledd, ond fod yno rywbeth i'w fwyta, yn lie ei glywed. Mae bwyta yn dod yn rhan fawr o grefydd yr oes; ac yn fynych yn Utica yma clywir am fanc- wedau crefyddol mewn eglwysi yn par- hau hyd haner nos, a phawb yn cyr- aedd adref-hwy eu hunain wyddant pa mor ddiweddar! Cynygiai un o weinid- ogion Utioa y nos o'r blaen eu bod yn cael rhyw fath o swper bach ar ol y gwasanaeth nos Sul! Clywsom am hen arfer yn mhlith y Cymry yn y wlad hon o drin materion eglwysig yn y dafarn, ar eu ffordd adref o'r oedfa; ond cred- wn nad yw hyny mwy. Y mae un gwaith pwysig yn aros y tlywodraeth cyn y daw trefn ar beth- au, sef bydd yn rhaid iddi roi terfyn ar enillion golud. Pan yr a yn streic yn mhlith dosbarth o weithwyr, y peth cyntaf fea y wasg yw enillion y gweith- wyr, ond fel rheol ni roddir ond enill- ion y crefftwyr a'r rhai gant y cyflogau trymaf; ac euilla rhai gyfiogau mawr- ion iawn, yn ddiau; ond ni chyhoedda y wasg enillion y cwmniau cyfoethog. Ni ddaeth Carnegie yn werth canoedd o fiiiynau heb enillion trymion iawn yn flynyddol, ac eto, gweithiai miloedd yn ei weithiau am mor lleied a $1.25, $1.35 i fyny hyd $1.75 y dydd. Hefyd, yr oedd yno rai a enillent gyflogau uwc'i, ond ychydig mewn rhif. Hyn chwerwa y werin yn ein dyddiau cythryblus pre- senol. Y mae y bobl wedi deffroi, ac y maent am eu cyfran o'r ysíglyfaeth; ac y maent yn debyg o'i mynu. Dyled- swydd llywodraeth y dyfodol agos fydd mynu golwg ar y pentyrau golud, a threfnu iddynt gynyddu. yn arafach, drwy i lafpx gael mwy am ei gampau. Ni fydd hyn yn lleihad cysur y golud- ogion. a OFEREDD Y LLYWODRAETH I Yn amser y rhyfel, ac yn enwedig yn amser ei derfvniad, ymffrostiai yr Am- ericaniaid fel hyn ac fel arall yn nfelyn a'u gwasanaeth i ddiweddu y gyflafan, a buont o gymorth anrhaethol, ond oddi- ar gyhoeddiad y Cadoediad a Heddwch, dwy fendith aruthrol i'r byd, y mae y llywodraeth Americanaidd, neu y Sen- edd, yn hytrach, wedi dwyn gwarth ar yr enw "Americaniaeth." Y mae ein gwlad yn gawraidd o allu- og mewn amryw ffyrdd, ac y mae gyda'r ymerodraeth Brydeinig, yn allu- og i gynorthwyo a bendithio teyrnas- oedd bychain y byd yn ddirfawr, ond trowyd y Senedd yn gadfaes tafodau hyawdl, fel y mae misoedd gwerthfawr wedi eu gwastraffu i ddim budd na daioni. Y dydd o'r blaen, bu rhaid rhoi clo ar dafodau y Seneddwyr, ond. gollyngid hwy yn rhydd i siarad am awr ar y tro! Anniben ac afler yw y Senedd gyda'i gwaith; a thra y maent yn ymrafael- io yno pa fath Gyngrair i'w gael, y mae ein gwlad, yn enwediig llafur, a mas- nachaeth, wedi syrthio i gyflwr o anialr wch; ac y mae llywodraethau Ewrop yn son am fyned yn mlaen gan ddys- gwyl y daw y Talaethau atynt eu hun- ain isylweddoli cyflwr y byd arefyr. Cyn y daw heddwch o fewn 39wlad, rhaid fydd i'r llywodraeth afael yn ngwar. igoludogion a chwilio eu llogell- au, a gwneyd iddynt gofio yn well am y werin. Po fwyaf edrychir i gyflwr cymdeith- as, mwyaf y synwn at y gwaith trefnu sydd arni, ac at awydd pawb i ofalu am eu hochr eu hunain, gan anwybyddu ochr eu cyd-ddyn yn hollol; a mwyaf y synwn at ddiofalwch y llywodraeth, a'r drwydded ga cythrymiaid digydwyjaod a didostur cymdeithas i ysglyfio eu gil- ydd. Esgeuluswyd*hyn gymaint ar hyd yr oesau fel y cyfyd miloedd o reidiau eu penau gan hawlio sylw, a sylw dioed! AI PAGANIAID YDYM? I Y gwyn welsom y dydd o'r blaen mewn cyhoeddiad o enau clerigwr oedd fod y bobl yn ymadael a'r Eglwys; y maent yn colli dyddordeb yn yr Efenig- yl fel y'i eyhoeddir. Y mae pregethu yn myned yn ddigyfeiriad; y mae yn troi oddiar lwybr dadblygiad cymdeith- as; y mae yn dal dros hen ffurfiau, hen arferion, a hen gredoau, pan y dylai fod yn newid i gyfarfod a drygatu'r oes. Nid hawdd yw dweyd beth geidw y dynion o'r capeli; defnyddiant esgusod- ion amrywiol, eto, feallai, mai y rhes- wm penaf yw eu bod yn anysbrydol— nid oes dim yn eu dyddori ond a apel- ia at eu chwantau anianol. Y mae yn amlwg y dyddiau hyn nad llawer o ddynion sydd yn ysbrydol o feddylgar—yn foesol o feddylgar; hyny yw, yn talu sylw i'w buddianau uwch- fydol. Hyd yn ddiweddar, yr oedd y dafarn yn dyddori lluaws mawr o ddyn- ion; a cheir y tybaco eto yn chwareu rhan fawr yn eu byd. Y mae yn an- hawdd iawn cyfarfod a dyn yn wir feddyKgar yn nglyn a lies ei enaid. Y mae crefydd hyd yn nod yn myned yn ddifyrwch neu yn "entertainment," fel y dywed y Sais. Cyhoeddir testyn- au y pregethau yn ami yn y cyhoedd- iadau Americanaidd, fel y gwna y Dar- luniau Byw yma, er enill cynulliadau, ac y mae rhai o honynt yn ddyeithr, ond derfydd y dyddordeb gyda'r testyn. Siomedigaeth yw hyny; "gwagedd," fel y dywed y Gwr Doeth. Y mae dynion fel pe wedi blino ar grefydd a bywyd oddigerth iddynt gael rhyw boethlys, yr hyn a eilw yr Americanwr yn "pep" ynddo, yn mhob peth. Y mae rhyw gwmwl wedi gorchuddio yr oes fel a<g i guddio yr ysbrydol o wydd y byd. Sonid yn ddiweddar y buasai y rhyfel yn rhwygo y cymylau ameuol tewion hyn, ac yn agor y nef- oedd; ond ni ymddengys y cawn hyny yn ol y rhagolygon presenol. Ni ellir anwybyddu y ffaith fawr am lwg fod masnachaeth neu fydolrwydd yn ei agwedd o gariad at bleserau a'r moddion i'w cael, set arian yn myned a holl fryd yr oes; ac y mae wedi myn- ed yn ymdrech nerthol I feddu cymaint o "wreiddyn pob drwg" ag a elUr, a hyn gyfrifa am y streiciau ami ac afreolus yma; ac a pob dosbarth, heb eithrio neb i fewn i'r ffrae annuwiol hon. DeMgrifia Crist arwyddion ei ddyfod- iad Ef i fr.rn, ac fel hyn y dywed, "Canys daw gau-Gristiau a gau-broff- wydi, ac a roddant arwyddion a rhyf- eddodau hyd oni thwyllant, ie, pe bydd- ai bosibl, ie, yr etljoledigion." Daw yn o agos hefyd, oblegid rhuthra pawb am elw, am fudrelw, ac y mae y bywyd tra- gwyddol wedi myned i olygu dim ond y bywyd sydd yr awrhon, ac y mae rhyw fath o Folsheficiaeth wedi meddianu pawb o'r braidd fwy neu lai. Yn nghanol y ffrae felldigedig htn am wenau y Mamon drwg, y saif Mab y Dyn yn fwy igogoneddus- nag erioed! Rhaid fydd i'r byd, ei chwantau a'i bechadurusrwydd ymgrymu ger Ei fron! Pwy fel Efe wedi'r cwbl?

DR DAVID JONES, SCRANTON, PA., AC EGLWYS MINER'S MILLS, PA. Y mae yn adnabyddus i'r cyhoedd erbyn hyn fod y Parch. David Jones, D. D., wedi penderfynu ychydig amser yn ol i roddi fyny ei ofal o hen eglwys Hyde Park, Scranton, Pa., a rhoddodd rybudd i'r perwyl hwnw, sef y byddai yn gorphen ei weiniaogaeth gyda hwy ddiWedd y flwyddyn hon, ar derfyn ei naw mlynedd-ar-hugain o'i wasanaeth iddynt fel gweinidog; a phan ddeallodd eglwys Miner's Mills ei fod yn bender- fynol o newid ei faes, aethant ati o ddi- frif i geisio ei sicrhau fel olynydd i'w parchus gyn-weinidog, y Parch. Theo- philus Davies, a llwyddasant. Rhodd- asant iddo alwad hollol unfrydol, ac y mae yntau wedi penderfynu ei h-ateb, ac i ddechreu gyda hwy ar ei lafur y Sul cyntaf yn Ionawr, 1920. Bu Dr. Jones yn llwyddianus iawn yn yr eglwys sydd dan ei ofal am y tymor maith a nodasom. Saif hefyd yn awr yn uchel yn eu syniadau, fel y dangosodd y bleidlais a gymerwyd ar y mater wedi iddo roddi i fewn ei ym- ddiswyddiad. Ond nos Sul diweddaf, Tachwedd 23, ar ddiwedd yr oedfa, dy- wedodd wrth ei eglwys mewn geiriau tyner a charedig ei fod yn dal at ei ben- derfyniad i orphen ei waith gyda hwy fel eu gweinidofe y Sul olaf o'r flwyddyn hon. Ymadawa Dr. Jones a'i hen faes wedi gwneyd gwaith mawr dros ei Feistr, ac mewn parch gan yr eglwys am ei ymroad a'i ffyddlondeb fel gwein- idog da i Iesu Grist. Hefyd, gWyneba ei faes newydd eang wedi ei lwyr ad- feryd yn ei iechyd,, ac yn llawn o ys- bryd y gwaith da, fel y gellir dyslgwyl llawer o Iwyddiant i'w ddylyn yn y maes newydd, fel yn yr hen faes; a hy- derwn yn fawr, a gweddiwn yn daer mai felly y bydd hi gydag ef, fel gwein- idog Miner's Mills, fel gweinidog Hen Eglwys Hyde Park. Y mae hen weinidog Miner's Mills yn gyfaill mawr i'r gweinidog newydd, ac y mae y gweinidog newydd a'i barch- yn ddiderfyn i'w ragflaenydd, fel y gallwn ddysgwyl iddynt weithi6 yn dda gyda'u gilydd, a chael amser dedwydd yn y gwaith. Dywedwn o galon, ben- dith y Goruchaf fyddo ar y symudiad.— Richard Powell, Rendham, Pa.

NODION O NEW YORK .1 Gan Colwynian Yn mysg pethau o ddyddordeb cyff- redinol yn ein dinas, saif cyraeddiad y llong filwrol, "Renown," ac ymmeliad Tywyscg Cymru. Cafodd y Tywysog dderbyniad neillduol o frwdfrydig a gwresog, a bydd ei ymweliad ag yma yn rhoddi argraffiad dwfn ar drigolion y ddinas a erys yn hir, ar gof aer y goron. Nos Fercher diweddaf, anrhydeddwyd y Tywysog trwy gynal bancwed fawr- eddog yn mhrif westy y ddinas, sef y Waldorf House, dan nawdd igwahanol gymdeithasau; yn eu plith yr oedd yno gynrychiolaeth luosog o Gymdeithas Dewi Sant. Siaradwyd ar ran y Cymry gan yr Anrh. Chas. E. Hughes. Er mawr syndod i'r gwahoddedigion, siar- adodd y Tywysog ychydig eiriau mewn Cymraeg croew, sef "Cymru am Byth." Proffwydwn am y dyfodol y bydd i law- er Cymro ei efelychu, ac ni bydd gan- ddynt gywilydd o siarad iaith ei wlad enedigol. Fel yr hysbyswyd yn y "Drych" eis- oes, sef am farwolaeth y Cymro caredig, y Capt. John P. Roberts, perchenog y "sight seeing yachts." Newydd trist i'r cylch Cymreig oedd ei ymadawiad sydyn ac annysgwyliadwy. Breintiwyd ef a chalon fawr gymwynasgar. Caf- odd y Cymry ynddo nawddgarwch bob amser. Yr oedd yn aelod ffyddlawn o'r gwahanol gymdeithasau Cymreig yn y ddinas, sef Dewi Sant, a chyn-lywydd y Welsh-American Society. Heddwch i'w Iwch. Blin genym hysbysu am farwolaeth Cymro arall, set Owen Owens, perthyn- as agos i Thomas Jones, diacon yn eg- lwys M. C. 155th St. Hunodd yn yr angeu ddydd Sul, Tachwedd 16. Cynal- iwyd gwasanaeth angladdol yn nghapel Matthews, yr undertaker, 233 Lenox Ave., a daeth torf o bobl i dalu gwar- ogaeth i'w goffadwriaeth, ac i ddangos cydymdeimlad a'r teulu yn eu galar. Gweinyddwyd gan y Parch. D. Morgan Richardsi, a daearwyd yr hyn oedd far- wofl o hono yn nghladdfa Cypress Hill. Mae yn dda igenym gael y cyfleusdra hwn i groesawu i'n plith Mrs. David Jones, gweddw y diweddar Barch. Da- vid Jones (Dewi Mawrth), gweinidog parchus y Wesleaid. Daeth Mrs. Jones yma yn ddiweddar o Colwyn Bay, G. C., ar ymweliad a'i merch, Mrs. Stevenson, 876 Lexington Ave., Brookilyn, N. Y. 'Hyderwn y bydd iddi deimlo yn gar- trefol yn ein mysg tra yn y ddinas. Drwg igenym am waeledd y brawd Richard Hughes, 159 West 13th St., yr hwn sydd wedi ei gornelu er's rhai wythnosau. Aeth nifer o aelodau Cyf- rinfa "Glyndwr" i'w weled, er codi ei ysbryd, ac yr oedd yn to yn ddiolch- gar i'r brodyr am eu caredigrwydd. Yr ydym yn dymuno ei weled yn troi ar wella, ac yn gobeithio y caiff ddigon o nerth i ddyfod i rai o gyfarfodydd rheolaidd y Gyfrinfa. Deallwn fod David Smith, organydd eglwys Annibynol 11th St., yn prysur I ffurfio cor meibion, ac hefyd eu bod yn bwriadu cystadlu yn Eisteddfod y Calan yn Philadelphia, Pa. Wei, hai ati boys, o ddifrif neu ddim. Dangosir brwdfrydedd neillduol yn nglyn a'r Eisteddfod gerddorol sydd i'w chynal ar Lincoln's Birthday, Chwefror 12, 1920, dan nawdd Cyfrinfa "Glyn- dwr," o Urdd y Gwir Iforiaid. Ceir manylion eto.,

RHIFYN JIWBILI Y "GOLEUAD" Y mae payrau yr Hen .Wlad yn dech- reu adfywio wedi eu nychdod yn ystod y rhyfel, ac y mae yn dda genym eu gweled yn dod yn ol i'w maintioli ar- ferol. Y mae y "Faner" a'r "Genedl," ac eraill, eto yn eu Ilawn dwf, a syn- wyd ni dipyn Igan rifyn Hydref 31 o'r "Goleuad." Ychwanegwyd ato "Atod- len," ac ynddi amryw ysgrifau da, yn y ffurf o goflantau dyddorol gyda darlun- iau. Gelwir y rhifyn yn "Jiwbili y 'Goleuad. Yn gyntaf caed "Trem ar ei hanes," gan Anthropos. John Da- vies (Gwyneddon), y golygydd cyntaf. Yna Ieuan Gwyllt, yr ail olygydd. "Yr Ysgol Sul a'i Gwaith yn y Dyfodol," igan y Parch. W. J. Rees, M. A., Aber- ystwyth. Y Parch. Evan Jones, Caer- narfon, y trydydd olygydd. Y Parch. Lewis Edwards, D. D., un o'r ysgrifen- wyr cyntaf. "Trem ar y Cyfundeb," gan y Parch. Wm. Thomas, Maesteg. Mr. John Owen, Y. H., Caer, Llywydd Cymdeiihasfa y Gogledd. "Adgofion am y Parch. Samuel Roberts Bangor," gan C. D.

NODION PERSONOL I Ar ol y Cyntaf o Ionawr bydd y "Drych" yn Dair Doler y flwyddyn. Cofier pan yn anfon darluniau i'r "Drych" nas gellir gwneyd darlun da o ddim a lliw arno. Photo plaen yw y goreu. Dyma ddywed y "Faner," Cymru, yn fyr am Lyfr y "Ddau" na ddymunwn ei henwi: "Llyfryn bychan, del, gwerth ei ddarllen." Fel hyn yr ysgrifena hen Gymro py- byr o bellafoedd y Gorllewin: "Anfon- wch gopi o'r 'Llyfr' yna i mi; ac er mwyn bendith a thrugaredd, peidiwch a gadael i'r 'Drych' farw!" Cawn fod Mrs.. Hugh Roberts, Keno- sha, Wis., wedi glanio yn ddyogel ar yr "Adriatic," ac wedi cyraedd ei hen gar- tref yn Penmaenmawr, G. C. Tachwedd 18, daearwyd gweddillion^ Mrs. J. P. Thomas, Westmore, Pa. Yr oedd yn un o wragedd ffyddlonaf yr ar- d'al ac yn aelod yn eglwys Fedyddiedig Edwardsville, Pa. Cawsom air o'r Swyddfa yr ochr draw, y bydd y "Mauretania" yn galw o hyn allan yn Cherbourg, Ffrainc, ar ei thaith o Southampton, Lloegr. Yr oedd i lanio ddydd Llun gyda 1000 ar y bwrdd, ac yn eu plith Arglwydd Lever- hulme a Madame Tetrazzini. Cyfarfod Chwarterol yr Annibynwyr Gogledd-Ddwyrain Pa. Cynelir yr uchod yn Plymouth, ddyddiau Sadwrn a'r Sul. Rhagfyr 13-14, 1919. Dysgwylir i'r holl eglwysi anfon cynrychiolwyr.— 1. T. Williams, Ysg. Samuel Lloyd a aeth oddiwrth ei waith at ei wobr yn ystod y mis diwedd- af. Yr oedd yn aelod parchus. a ffydd- Ion yn eglwys yr Annibynwyr yn Ed- wardsville, Pa. Ca y teulu a'r perthyn- asau gydymdeimlad yr ardal. Parhau yn dra gwael y mae y brawd John H. Jones, Kingston, Pa., ond yn hynod ddyoddefgar yn ei 'gystudd. Y mae William Williams yn araf wella ar ol y ddamwain ddifrifol a gafodd fisoedd yn ol. Y mae yn byw mewn go- baith. Erbyn hyn y mae Morgan R. Morgans wedi dychwelyd o Gymru, ar ol bod yno am chwe mis, lie yr aeth i edrych am wraig, ac fe'i cafodd yn Mrs. E. A. Jen- kins, Llangaing, Caerfyrddin. Y mae Mr. a Mrs. Morgans yn cartrefu yn 25 Green Street, Edwardsville, Pa. Fel hyn yr ysgrifena gweinidolg o'r Gorllewin: "Plas Gwyq sydd lenor o Iri, yn cael ei werthfawrogi (er nad ei ddeall gan bawb), ond ei werthfawr- ogi y tu hwnt i ameuaeth, fel proffwyd; fel un sydd yn arwain y darllenwyr i wybodaeth o'r gwirionedd, yr hwn a ryddha. Hir oes i'r 'Drych' a'i Olyg- ydd." £ Dyma gyhoeddiadau Cor Glyndwr i fyny hyd Rhagfyr 21: Tachwedd 30, Amesbury/ Mass.; Rhagfyr 1, Ports- mouth, New Hampshire; 2, Saco, Me.; 3 a 4, Portland, Me.; 6 a 7, Lewiston, Me.; 8, Dover, N. H.; 9, Manchester, N. H.; 10, Nashua, N. H.; 11, Keene, N. H.; 12, Rutland, Vt.; 13, Granville, N. Y.; 14, Poultney, Vt.; 16, Glen Falls; 17, Troy, N. Y.; 18, Albany, N. Y.; 19, Mechanicsville,; 20, Schenectady, N. Y.; 21, Saratoga Springs, N. Y. Wrth anfon ei bedwaredd benod o'r "Bydadeiladaeth" i'r "Drych," hysbysa y Parch. Richard Thomas ni ei fod yn myned ar daith bregethu drwy Pennsyl- vania. Pregethai yn Olyphant y Sab- both diweddaf. Cafodd amser da a dy- munol yn Ohio, &c., a chroesaw ar bob Haw. Addawa i ni hanes ei daith. Diau fel y sylwa ein darllenwyr, ni fu pregeth yn y "Drych" er's tro. Nia yw yn weddus i gymell gormod, am y golyga fod ein gweinidogion yn anfodd- Ion gwasanaethu ein colofnau; ond dys- gwyliwn o hyd. Gellir cael llyfr olaf Index drwy an- fon 40c. mewn stamps i'r Swyddfa; unig lyfr Cymraeg y flwyddyn. Ar fyr bydd yn annichonadwy ei gael am ar- ian. Os na ellwch fforddio i'w gael. benthyciwch ef; ac os bydd arnoch ofn ei gadw yn y ty, dychwelwch ef i'r per- chenog; y mae ambell i un yn annghof- io hyny. Clywsom am un a gymerai y fath ddyddordeb ynddo, ar ol ei fen- thyca, fel yr aeth ag ef gydalg ef i'r Hen Wlad! Nid ydym yn synu dim! Dymuniad J. R. R. yw peidio sylwi ar y gelynion, ond myned yn mlaen i bar- hau y "Drych." Heb ofni Die Shon Ddafydd Na bradwyr fel ei fath Sy'n chwyrnu ac yn mewian Fel rhyw hen gegog gath! Ac yna a yn mlaen i gywair uwch fel hyn: Lenorion, dysgedigion, A Phuntan yn eu plith, Diolchaf am a 'gefais Wrth ddarllen ami i lith; A chwithau'r staff fu'n gweithio Yn galed gyda'r gwaith; Fu'n selog ac yn wrol Yn cadw'n fyw'r Hen Iaith! Holai Coedglas pwy oedd W. W. Jones, Augusta, Ga., a dyma air oddi- wrth Mr. Jones, ac, yn siwr, bydd yn gymeradwy gan lawer o'i adnabyddion gynt. Y mae Mr. Jones yn y gwaith toi o bob math, cynesu tai, &c., a'i gyf- eiriad yw 1459 Broad St., Augusta, Ga. "Fy nhad oedd William Jones, Felin Hen gynt. Brawd i mi oedd John Peris Jones gynt. Mae yn debyg fod Coed- glas wedi ei glywed yn canu llawer gwaith. Pan ymadewais i a Chymru am America, yn y flwyddyn 1883,. yr oedd mam a nhad yn byw yn Craigy- dinas, Llanddeiniolen. Pan ddaw y "Drych" i'm llaw ar foreu dydd Llun, y peth cynaf a ddaw i'm meddwl yw, tybed fod igan CoedglaSi lythyr ynddo. Drwg genyf ddeall yn ei lythyr diwedd- af am farw fy hen gydnabod, Owen Lewis, Brynmadog, a rhai eraill yr oeddwn yn adnabod yn dda. Coflon cynes at Coedglas, gan obeithio y bydd iddo barhau i anfon tipyn o hanes yr hen ardal i ni." Cincinnati, Ohio.—Ymwelwyd a'n di- nas yr wythnos ddiweddaf gan Dr. Mor- ien Mon Huws. Ni bu yma er's blyn- yddau o'r blaen. Edrychai yn gampus er ei fod yn drallodedig ei ysbryd obleg- id marwolaeth ei anwyl wrai. Tifft ar y Sul, yn y boreu, cynorthwyodd Dr. Lee yn yr-eglwysi Seisneg; yn y pryd- nawn, pregethodd yn nghapel yr Anni- bynwyr Cymreig, yn nghyd a chyfranu yr Ordinhad, ac yn yr hwyr, pregeth- odd yn nghapel y Methodistiaid Calfln- aidd, ac y mae eto i bregeth- u i'r An- nibynwyr Seisneg. Y mae Morien Mon yn "revivalist" nerthol. Tebyiga mewn dweyd y gwir i'r Parch. Bili Sunday. Tra yn pregethu, saif yn glir o'r pwl- pud heb damaid o bapyr yn agos iddo, a hyrddia wirioneddau byw yr Efengyl i galon ei wrandawyr. Da iawn oedd i ni, yr hen Gymry yma, ei glywed, gan i ni ddarllen cymaint o'i lythyrau yn y "Drych." Carai Richard Williams- a John Griffith iddo roddi hanes ei ymwel- iad diweddaf tra yn pregethu yn ei hen gartref, yn agos i Aberystwyth.—W. Lloyd Hughes. Priodas o Nod.—Yn anedd Mr. a Mrs. J. lVI. Jones, rhieni y -briodferch yn West Allis, Wis., Tachwedd 15fed, 1919, yn ngwydd llu mawr o gydnabod a chy- feillion, unwyd mewn glan briodas, Dr. George W. Neilson, Milwaukee, a Miss Audrey Jones, merch hynaf y teulu. Wrth ei galwedigaeth, y mae y briod- terch yn nyrs raddedig, ac wedi profi ei hun yn fedrus a chymwys i'r alwedig- aeth. Bu y priodfab yn ngwasanaeth y llywodraeth yn Ffrainc am ysbaid lied faith, ac yn dal safle fel Major, ac yn ei ddiwyg filwrol y safai efe, yn nghyd a'r gwas priodas, yn adeg yr uniad. Yr hyn a ychwanegai at neillduolrwydd yr amgylchiau oedd fod saith o feddygon eraill yn sefyll yn mysg y gwahoddedig- ion, ac yn "ftno mewn cyflwyno dymun- iadau da i'r par ieuanc. Gwasanaeth- wyd ar yr amgylchiad gan y Parch. O. O. Jones. Nid yn ami y gwelwyd cy- maint o anrhegion gwerthfawr yn cael eu cyflwyno fel arwydd dymuniadau da cyfeillion o bell ac agos.

—Cynaliwyd Gwasanaeth Coffa yn ddiweddar yn hen Eglwys Gwrecsam, i'r rhai a syrthiodd yn y rhyfelperthynol i'r Royal Welsh Fusiliers. Cynrychiol- id yr Eglwysi Rhyddion yn y gwasan- aeth gan y Parch. R. Peris Williams.

—Dywed y "Darian" mai Dr. Abel J. Jones, M. A., Caerdydd, yw awdwr y (llyfr, "Deffro, mae'n ddydd." Arolyg- ydd Ysgolion ei Fawrhydi yw efe, ac y mae ar ei oreu yn ceisio chwareu teg i'r Gymraeg yn yr ysgolion. Boneddwr llednais a diwylliedig ydyw, ac yn deil- wng o'r safle uchaf a fedr Cymru roddi iddo. Clywsom ei fod wedi anfon ei enw fel ymgeisydd am swydd Prif- athraw yn Aberystwyth. Qnd ni ddaeth i'r rhestr fer. Nid yw Dr. Jones' yn dynwr igwifrau.

—Oddiwrth gylchllythyr sydd wedi ei anfon allan gan Dr. John Williams, cadeirydd Llyfrfa'r Cyfundeb, gwelir mai dyma gylchrediad cylchgronau y Cyfundeb: Y Drysorfa, 5,850; Trysor- fa'r Plant, 27,500; y Traethodydd, 850; a'r Treasury, 3,100.

AT Y WLAD A'R BYD CYMREIG Cymreigyddion Utica yn Ymgeisio Codi $15,000 at Gartref i'r Cymry Siarada yr apeliadau a ganlyn a phob un.deimla ei hun yn Gymro, ac a deimla fel rhoi llaw o gymorth i achos a mud- iad a fydd o les i Gymry y dyfodol yn Utica a'r amgylchoedd: "Anwyl Gyd-Gymry: Fel y gwyddoch erbyn hyn, y mae y Cymry er's Ilawer o flynyddau wedi bod yn dyheu am Gar- tref i'r hen genedl yn ninas Utica, a dylasai fod y ffaith er's talwm iawn; ond y mae mudiad ar droed o'r diwedd i'w igael, ac yr ydym ar y ffordd i'w gael, ac yr ydym am fynu ei gael, os y deil y peiriant i weithio, ac os y tyr i lawr, mynwn beiriant arall. Nid oes llaesu dwylaw i fod y tro hwn. Y mae Cymry y ddinas wrthi a'u holl egni, ac nid oes troi yn ol i fod. Bydd y Cartref hwn yn gaffaeliad i ni fel pobl; ac nid i ni yn unig, ond i Gymry yn croesi y Cyfandir o'r Hen Wlad, ac ar eu ffordd yn ol i'r Hen Wlad, gan fod Utica ar y ffordd fawr yno ac yn ol. Bydd croesaw i'r perer- inion orphwys yma a chael cyfnerthiad ar eu pererindod. Dyma gyfle i Gymry yn mhob man i gynorthwyo gyda'u rhoddion sylweddol o arian at gwblhad yr anturiaeth, a diau fod lluaws ar hyd y Cyfandir hwn a allai fforddio cymorth sylweddol. Bydd pob rhodd, bechan a mawr, yn gymer- adwy. Y mae Cymry cefnog drwy ein gwlad; dyma gyfle i bawb wneyd a all- ont. Bydd eu henwau mewn cof a chadw fel rhai yn caru eu cenedl."— R. W. Owen, Llywydd y Cymreigyddion, 1219 Steuben Street, Utica, N. Y. Anwyl Gydwladwyr: Dichon fod y gair am ymdrech Cymdeithas y Cym- reigyddion yn Utica, yn nghyd a Chym- ry y ddinas, i sefydlu Cartref i'r Cymry yn Utica, wedi cyraedd i'ch clyw. Cred- wn mai dyma yr ymgais gyntaf at wneyd hyn yn unrhyw gylch Cymreig yn y Talaethau. Mae'r peth hwn wedi bod yn freuddwyd blynyddoedd yma, ac erbyn hyn gwelwn ei sylweddoliad yn agos. Yn ddiweddar, prynodd Cymdeithas y Cymreigyddion y South M. E. Church, yn nghyd a'r ty agosaf ato, am y swm o $9,500, ac y mae cynlluniau ar droed i wneyd y lie yn Gartref i'r Cymry. I'w wneyd yn gymwys i hyn, golyga lawer o gyfnewidiadau y tu mewn. Bydd yn- ddo ystafelloedd i gymdeithasau, dar- llenfa, ystafell i orphwyso i ferched, ac un i ddynion, ystafell i ddifyrion di- niwed, a threfnir, os y (gellir, yn nglyn a'r ty ystafelloedd cysgu i'r dyeithr a ddygwydd fod yn ein plith yn chwilio am waith, neu y cyffelyb. I wneyd y pethau hyn, golyga draul enfawr, ac amcan yr apel hon yw rhoddi y mater o gynorthwy tuag at gyraedd y $15,000 o flaen Cymry cynes-galon a hael y Talaethau, yn neillduol y rhai ag sydd wedi bod yn dal unrhyw gys- ylltiad ag Utica yn y gorphenol, ac y mae llu o honynt ar hyd a lied y wlad. Bydd cyfraniadau o unrhyw gwr, gan unrhyw frawd neu chwaer, yn dder- byniol iawn gan y Gymdeithas, a chy- hoeddir yr enwau, ac anfonir Ilythyr yn cydnabod y rhodd gan ysgrifenydd y Gymdeithas. Sicr ydym y cawn lu o garedigion yn barod i gynorthwyo i wneyd yr ymgyrch yn llwyddiant. Y mae Cymry Utica yn gwneyd yn rha;gorol, a llu o garedigion yn mhlith cenedloedd eralll yn cynorthwyo. A gawn ni ddweyd yr un peth am y Cym- ry ar hyd a lied y wlad, a thrwy hyny, sylweddoli y freuddwyd mor fuan ag y gellir. Gellir anfon rhoddion i'r brodyr neu unrhyw frawd arall ag sydd yn aelod o Gymdeithas y Cymreigyddion. -John O. Thomas, 1108 West Street, R. Morris Williams, Box 256, Utica, N. Y.

Y N EISIEU.. Gwr a gwraig i ofalu am y capel Cymreig, 11th Street, New York. Am y manylion, goheber a EDWARD JONES, 135 East 31st Street, New York City Y N EISIEU.. Y mae teulu Cymreig mewn lie yn Wisconsin ag eisieu rentu ffarm a phob peth arni; neu i redeg fferm. Y maent wedi arfer' erioed a ffermio yn nghyd a bechgyn i helpu yn yr haf. Y maent am dani mewn ardal Gymreig yn Wis- consin, ac yn agos i gapel Cymraeg. Byddant yn barod i'w chymeryd yn gynar yn y gwanwyn. "J. E." clo Swyddfa'r "Drych"