Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
ADGOFION .I
ADGOFION I Gan T. J. I II. I Yr oedd yn Nhreharris yr adeg hono I grynodeb o ddoniau o bob math, yn feirdd, cerddorion a phregethwyr; rhai yn dechreu lledu eu hadenydd, ac eraill wedi hen ymarfer a'r uchel-leoedd mewn can a llen. Yn mhlith blaenoriaid y beirdd oedd Thomas'Drew (Y Dryw), yn overman dan ddaear, ae yn fynych deuai rhai o'i gydfrodyr heibio i'w weled, ac yn eu plith, daeth yr enwog Gurnos Jones, a chan fod y Dryw heb ddyfod i fyny o'r pwll, daeth i gwr parchedig i'r efail lle yr oeddwn yn gweithio, ac heb lawer o ragymadroddi, cydiodd yn yr ordd o'm dwylaw gan ei defnyddio mor gelfydd a'r goreu o hon- om, a rhag iddo niweidio ei ddiliad bre- gethwrol, tynais y ffedog ledr oedd gen- yf o'm blaen, gan ei rhoi am dano, ond o'r braidd y deuai'r llinynau o gylch gwr mor fawr. Digrif yn wir oedd ei weled a'i het silk wedi ei wasgu yn ddyogel am ei ben, ac yntau yn troi yr ordd fel ol- wyn, ac yn taro"r "twlyn" bob tro.. Dy- wedodd iddo, pan yn fachgen, weithio wrth yr eingion i William Gethin, y gof, yn Aberdar, os y cofiiwyf yn iawn, a hawdd oedd credu mai nid yna oedd ei berthynas cyntaf a'r ordd, a chwerthin yn iawn a wnaeth pan dywedais y gall- asai yn awr ymffrostio ei fod wedi bod yn cydweithio a mi yn efail Dreharris. Yn mhlith fy nghyfeillion cynesaf yn Nhreharris, yr oedd y diweddar Mr: Wil. liam Thomas (Ap Adolphus), oedd y pryd hwnw yn cadw shop esgidiau ar Fox Street, a llawer awr difyr a dreul- iwyd yn ei gwmni. Yr oedd yn hoff iawn o farddoniaeth, er nad wyf yn cofio iddo gyfansoddi ond ychydig. Cof- iwyf yn dda ei edmygedd o awdl Dyfed ar "Gariad," buddugol yn Eisteddfod Merthyr ychydig yn flaenorol. Pregeth- ai William hefyd yn dderbyniol iawn; clywais ef droion yn Mherthlwyd. Tipyn o orehest oedd boddloni hen bobl Berthlwyd a "supply" yn adeg gwein- idogaeth Iorwerth Ddu, ond cafodd Wil- liam le eynes yn eu calonau. Cynydd- odd yn ei fasnach ac yn ei barch fel dinasydd, a daeth yn ddyn dylanwadol iawn yn yr eglwys a'r dref. Priododd a Rachel, chwaer Prof. J. Powell Jones, Cleveland, Ohio, a chod- wyd teulu anrhydeddus. Ni chefais y pleser o'i gyfarfod yn ystod y tair gwaith y bum am dro i'r Hen Wlad, gan ei fod oddicartref, ond pleser calon oedd cael "chat" gyda Mrs. Thomas a rhai o'r plant yn eu cartref yn Ael-y- Bryn. Cynaliwyd yr Eisteddfod gyntaf yn Nhreharris yn y flwyddyn 1881, ar y Llun cyntaf o Awst. Caradog oedd yn beirniadu'r canu, ond ni choflaf pwy oedd yn beirniadu ar y testynau eraill. Ednyfed oedd llywydd y dydd. Dyma y tro diweddaf i mi weled Ednyfed, a phan d'dywedais. wrtho mai mab hen weinidog Llanfrynach oeddwn, rhodQ- odd wasgfa yn iawn i'm Haw, gan ddweyd, "O! 'machgen anwyl, af i wel- ed dy dad boreu fory." Yr oedd fy nhad y pryd hwn yn y Deri, tua chwe milldir o Dreharris. Gwahoddwyd Mr. Harris, yr hwn yn nghyd ag amryw o'i gyfeillion, yn wreng a bonedd, a ddaethant o Lundain i'r Eisteddfod eyntaf iddynt fod ynddi er- ioed, i gymeryd y gadair yn nghyfar- fed y prydnawn; ac er syndod i lawer oedd yno, rhoddodd i ni anerchiad a barodd i rai o'r hen drigolion wrido gan gywilydd o'u hanwybyddiaeth yn nghylch y lie y ganwyd ac a fagwyd amryw o honynt. Dywedodd na fuasai yn cymeryd arno ei hun y gorchwyl o'u hanerch yn nglyn a hanes yr Eistedd- fod, nac ychwaith a phynciau cerddorol, am y rheswm na wyddai am y flaenaf ond yr hyn a welodd ac a glywodd yn6 y diwrnod hwnw; ac am mai o linach yr Hen Grynwyr ydoedd, ni wyddai ond ychydig am gerddoriaeth, oblegid, medd- ai, ni fu'r Crynwyr erioed yn hoff o ganu. Ond, meddai, efallai mai tyidd- iol iddynt fyddai ychydig o hanes yr ysmotyn lie yr oedd rhai o honynt wedi treulio y rhan fwyaf o'u hoes. Yna awd yn mlaen i olrhain hanes yr hen Grynwyr a arferant grynhoi yn yr hen fynwent i gynal eu cyfarfodydd chwarterol a blynyddol. Rhoddodd des- grifiad manwl o'r hen fynwent, fel y bu yn yr hen amser, y meinciau o geryg oedd wrth fon y clawdd o'i gylch tu mewn, ond erbyn hyn yn guddiedig gan dywarch a laswellt. Yn raddol, lledaenodd enwogrwydd y cyfarfodydd hyn, nes i'r amgylchiad ddyfod yn atdynfa i amryw na ddeuent i addoli, ond cyfeirient eu traed tua'r Hen Dafarn y tu arall I'r heol, ac yn nghyfer y fynwent; ac er nad oedd yr ysbryd yn cynyrfu'r Crynwyr nes peri iddynt dori allan mewn can a moliant, yr oedd y "spirits" a werthwyd yn yr Hen Dafarn yn cael effaith tra gwahanol ar y rhai oedd wedi ymgynull yno; ac o herwydd y canu a'r rhialtwch a gad- wyd yno, gorfodwyd y Crynwyr truain I roddi i fyny eu pererindodau i'r hen le gysegredig. Dywedodd Mr. Harris, hefyd, mai o'r gymydogaeth hono y daeth William Penn i'r America; "but," meddai, "we want to make this pen so pleasant for you that you will not wish to leave it." Hen amaethdy y Cefn Fforest, ger Haw, oedd cartref y Lady Fell, chwaer Wil- liam Penn. Yn olynol i anerclfiad Mr. Harris, cafwyd unawd gan un Mr. Dyfais y "Crancio" Awyriaduron. Den gys y darlua, a gymerwyd yn Hendon, ger Llundain, y ddyfais i grancie yr awyrgerbyd heb berygl i'r peir- ianydd a'r awyrlywydd —Copyright Western Newspaper Union Webster, mab un arall o aelodau'r cwm- ni Q Lundain eto. Creodd dipyn 6 ddifyrwch i rai o'r boys pan ymddangosodd ar y llwyfan, ei fenyg kid mewn un llaw a'r copi yn y llaw arall, a'i monocle (spectol un llygeidiog) yn wrthrych peth syndod. Canodd yr hen gan boblogaidd, "The Vicar of Bray" yn y fath fodd nes i ni annghofio ei olwg Llundeinaidd; ac yn wir, pe mewn cystadleuaeth a rhai o'r boys ar yr unawd bariton, buasai yn wrthwynebydd pwysig. Cynaliwyd amryw gyfarfodydd cys- tadleuol yn Nhreharris a'r cylchoedd yn adeg fy arosiad yno, ac yn un o'r rhai hyn, cefais fantais i ddeall fy safle fel unawdwr. Cynaliwyd y cwrdd hwn yn y "long room" a nodwyd, pan gynyg- iwyd gwobrwyon pwysig o swllt i fyny am ganu ac areithio. Y doniol Sien- cyn Howell, Aberdar, oedd y beirniad ar y cyfan, ac yr oedd amryw ymgeiswyr ar yr unawd bass, set yr unawd yn y "Mab Afradlon." Y fi oedd y pedwer- ydd yn y list, a rhoddodd y beirniad ddesgrifiad go ddigrif o ymdrechion pob un a gynygiodd ei wasanaeth, ond yr hyn a ddywedodd am Number 4 oedd: "Yr oedd hwn wrth geisio rhedeg y "slur" yna yn pery i mi feddwl am hen wreigen heb yr un dant yn ei phon yn ceisio cracio cnau Ffrengig." Dyna un rheswm nad ydwyf yn fwy hysbys i'r cyhoedd fel Caruso, McCormack, ac er- aill. Ond nid y basswyr yn unig gafodd ran yn nhafod ffraeth y Golygydd o 'Berdar. Yr oedd yno wr ieuanc wedi gwneyd ei oreu am y wobr ar yr unawd tenor, ond wedi methu. Yna dechreu- odd feio'r ystafell, a'r acoustics, a chant o bethau fel esgusodion am ei fethiant, a diweddwyd trwy haeru ei fod wedi canu y gan hono lawer iawn yn well yn ei gartref nag y'i canodd y noswaith hono; a chyda hyny yr oedd Rowells ar ei draed, a meddai: "'Dyw yna yn newydd yn y byd, fy nghyfaill, fe gana pob hen geiliog ar ei domen ei hun." A'r gwr ieuanc a edrychodd fel "thir- ty cents." Cafwyd llawer iawn o ddifyrwch di- niwed yn y cyfarfodydd hyn, ac mi wn am amryw tu yma i'r Llyn sydd yn cofio yn dda am danynt; ac mae'n sicr genyf fod mwy. o ddaioni wedi deill- iaw o honynt nag y sydd mewn amryw o'r atdyniadau a gynygir i bobl ieuainc yr oes bresenol.
SHELL LAKE, WIS. I
SHELL LAKE, WIS. Mae yr haf a'r hydref wedi ein gad- ael unwaith eto. Bu yn haf hynod o ffrwythlawn; cnydau da o wair; ac fe addfedodd y corn eleni, yr hyn nid yw yn dygwydd bob amser. Bu pris da ar y tatws, ond nid oedd y cnwd hwnw gystal ag arfer; er hyn cododd rai werth canoedd o ddoleri. Gwelais am un amaethwr wedi gwerthu gwerth $6,000 o had clover. Mae y creamery hefyd wedi talu pris da am hufen drwy yr haf. Talodd y lie hwn y flwyddyn diweddaf, $92,000, a bu dwy swyddfa arall yn prynu yma drwy yr haf. Yn ystod yr haf, gwerthwytj deg erw o dir yn ffinio ar y pentref yn lotiau, er codi tai. Gwerthwyd y lotiau oil am tua $800 yr erw. Mae cryn lawer wedi gwerthu allan yr haf diweddaf am brisiau da; felly mae yma lawer o bobl ddyeithr i'w gweled yn ein tref. Mae tymor hela y carw wedi dod eto, ond gan fod y creaduriaid prydferth hyn bron a diflanu o'r parthau hyn, nid oes yma lawer o helynt. Dymunwn longyfarch Ed. Jones (ieu- anc) ar ei waith yn enill rhan o wobr y "Lloyd's Weekly," Llundain, am y map goreu o Ewrop ar ol y rhyfel. Dymunol i'm teulu inau oedd dyfod- iad nai i mi o Mountain Ash; llanc ieu- anc talentog; porfeydd Wisconsin a mwy o swyn iddo na'r swyddfa. Cafodd ei frawd fedd yn Mametz Wood. Mae y Cymry oil yn iach; Mrs. Daniel Jones er's tro ar ymweliad a Nebraska. Fel un dderbyniwr, yr wyf yn foddlon sefyll codiad pris y "Drych." Codwyd y papyr Ileol yma; prif reswm hwn oedd bod llawer ddim yn talu. Synais unwaith pan glywais goruchwyliwr y "Drych" yn ddweyd y drafferth oedd i gael rhai Cymry cyfoethog i dalu am y "Drych." Syn fod pobl mor fychan i'w cael!—J. D. Evans.
[No title]
Yn Fourcrosses, cyflwynodd Cangen Ddirwestol y Merched Ysbectol Aur ac Arian Nodau i Ceridwen Peris, fel ar- wydd o'u parch tuag ati. Rhoddodd lawer o'i gwasanaeth i'r Gangen am 25 o flynyddoedd. Canwyd yn ystod y cyfarfod gan y Band of Hope, a chafwyd hefyd adroddiadau ac unawdau. Lly- wyddwyd gan D. R. Daniel, Ysw., gan yr hwn y cafwyd sylwadau dyddorol am el daith yn America.
HYN A'R LLALL 0 OSHKOSH, WIS.I
HYN A'R LLALL 0 OSHKOSH, WIS. I Gan William Jarmon Evans I Cymerodd amgylchiad dyddorol iawn le yn yr eglwys Gymreig nos Fercher diweddaf. Yr oedd mewn ffordd o "sur- prise" i'r gweinidog, yr hwn oedd yn eistedd yn hynod ddiniwed o gwmpas y drws yn mwynhau y rhaglen. Yr oedd wedi cyhoeddi y Sabboth fod yna "get together social" i fod y nos Fercher dylynol. Gofynodd i'r hwn a roddodd y cyhoeddiad iddo a ddysgwylid iddo ef wneyd neu ddweyd rhywbeth, gan mai anaml iawn y mae y gweinidog yn cael allan o honi fel peth cyffredin. Ac er ei fawr syndod, dywedodd y brawd roddodd y cyhoeddiad nad oedd i wneyd dim ond eistedd i lawr a mwynhau ei hunan. Meddvliodd ar unwaith fod y mil blynyddoedd wedi dod, ac fod diafol gwaith wedi ei rwymo am ysbaid o leiaf. Un o'r blaenoriaid oedd yn y gadair, neu ar ei draed, os cofiaf yn iawn, a, dechreuodd trwy ddweyd peth mor ddy- munol yw cael dod at ein gilydd weith.. iau, mewn ffordd gymdeithasol felly, gan fod pawb. yn rhy brysur i ddod at eu gilydd yn eu tai. Siaradodd yn bwr- pasol iawn ac i'r pwynt. Wedi hyny, rhoddwyd "America" allan i ganu, rhag ofn fod yno rai heb fod yn sylweddoli pa un ai yn y nefoedd ynte ar y ddaear yr oeddynt. Wedi hyny, cafwyd deu- awd gan Miss Eunice Lloyd a Mr. Roger Evans, Phillip, Wis. Ar ol hyny, caf- wyd solo ddel iawn gan Miss Catherine Rowlands, merch i un o flaenoriaid yr eglwys.. Ar ol hyny, adroddiad meis- trolgar gan Miss Nellie Davies, nith i'r diweddar Barch. Dr. Davies enwog. Ar ol hyny, daeth Mr. John Rowlands, un o flaenoriaid yr eglwys, yn mlaen yn slei annghyffredin, a dywedodd fod gan- ddo stori bach i'w dweyd wrth y gyn- alleidfa. Yr oedd dau bregethwr un tro ar y ffordd i'r capel (nid yw hyny yn beth annghyffren). Yr oeddynt wedi shav- io yn Ian, er ei bod hi yn ddydd Sul, a newydd gael tori eu gwallt. Yr oedd- ynt yn edrych yn slic ryfeddol yn eu Prince Alberts. Fe fuasem yn meddwl eu bod hwy ar ben eu digon, ond na, yr ydych wedi annghofio mai dau bre- gethwr oeddynt. Mae rhaid i'r rhai'n, wisgo yn dda, er yn ami nid oes gan- ddynt yr un geiniog yn eu llogell. Ond os oedd gan y rhai hyn rywbeth o gwbl, yr oedd gan y wraig gartref, gan mai hi ddylai gadw y pwrs (dywedodd Mr. Rowlands hyn am fod Mr. Parry wedi dweyd yn ddiweddar mewn pregefh y dylai y dyn sydd yn mynu cario y pwrs wisgo y bais hefyd. "Rhoddwch y bais am dano, ferched," meddai, "ac anfon- wch ef i'r stor."). Ond nid oedd gan y ddau weinidog oedd ar y ffordd i'r capel yr un sent. Ar y ffordd yno, maent yn gweled car- dotyn tlawd, cloff, a ddodid yno gan ei gyfeillion. A dyma un o'r pregethwyr yn dweyd wrtho: "Edrych arnom ni"; a chan eu bod wedi gwisgo mor dda, yr oedd y truan yn dysgwyl rhodd go lew, ond er ei fawr syndod, fe glywodd un o honynt yn dweyd: "Arian ac aur nid oes genyf." Yr wyf finau yn myned i actio un o'r dynion yna heno, meddai Mr. Rowlands. Yna y mae yn galw ar weinidog yr eg- lwys, y Parch. G. J. Parry, a'i hoffus briod, yn mlaen, a chlywodd rai y gwr parchedig yn sibrwd ar ei ffordd i fyny i'r cysegr santeiddiolaf yn yr iaith Seis- neg, "What's this?" mfeddai, "What's this?" Yr oedd golwg ar y gweinidog ar v pryd, meddai rhywun, fel pregeth- wr yn pregethu heb bapyr, wedi an- nghofio ei bregeth, ac yn y niwl. Yna aeth Mr. Rowlands yn mlaen gyda'i araeth, a dywedodd wrth Mr. Parry am sefyll ar ei draed, a dywed- odd: "Yr wyf finau am ddweyd wrthych chwi heno, fy mrawd anwyl, 'Edrych- wch arnaf fl,' ond nid wyf am ddweyd fel Pedr gynt, 'Aur ac arian nid oes genyf,' oblegid fod genyf bwrs o aur ac arian yn y fan yma, ac fel y gwydd- och, fod yr aur yn y deml gynt yn gol- ygu gwerth, a'r arian yn golygu pur- deb, ac yr wyf flnau ar ran eglwys Gym- reig Oshkosh yn cyflwyno y rhodd hon o aur ac arian i chwi fel arddangosiad o'ch gwerth i ni fel eglwys, a phurdeb eich cymeriad yn ein plith; i ddarigos ein bod yn gwerthfawrogi eich llafur yn ein mysg, ac fel prawf ein bod o'r tu cefn i chwi fSl blaenoriaid ac aelod- au yn y gwaith o adeiladu teyrnas Crist ar y ddaear." Wedi ymaflyd yn y god (a dywedwyd fod cryn bwysau ynddi hefyd), diolch- odd Mr. Parry am yr amlygiad eglur o deimladau a dymuniadau da tuag ato ef a'i briod,, gan iddi hithau dderbyn bouquet hardd o pink carnations yr un pryd. I goroni yr oil, cyfranogwyd o wledd a ddarparwyd gan aelodau y social com- mittee yn ystafell yr Ysgol Sul. Caf- wyd cyfarfod neillduol o dda-- yr oedd fel math a ymrwymiad newydd rhwng gweinidog ac eglwys. ■»«»
[No title]
—Anfonwyd Thomas Cook, yr hwn a ddywedodd ei fod wedi bod yn y llyng- es, ac wedi cerdded o Lundain i chwil- io am waith, rr carchar yn Nghasnew- ydd, am ddwyn cig moch wedi ei roddi oddiallan i shop.
LLUNDAIN I
LLUNDAIN I Gan Elispar I Pethau rhyfedd yw y miloedd buses sydd yn gweu fel morgrug drwy bob heol yn y ddinas yma! Tybed, ddar- llenydd, dy fod yn ameu cywirdeb y gair "miloedd" yn y gosodiad ar ddech- reu y nodion hyn? Gwn dy fod yn byw mewn gwlad lie mae pobpeth yn cael ei wneyd "on a large scale," ys dywed yr Americaiiwr, a dy fod yn dueddol i goleddu y syniad o fychander nodwedda bob dim gymer le yn yr Hen Wlad. Naturiol yw hyny, ond cywir yw fod nifer o bethau "on a large scale" yn bodoli yn ein prifddinas ninau. Cyf- arfyddais a swyddog milwrol o Ameri- canwr y dydd o'r blaen, yr hwn ddy- wedai ei fod wedi gweled nifer o brif ddinasoedd eraill; "but London beats them all," meddai. Oes, mae yma yn agos i dair mil o'r cerbydau hyn yn cario ar gyfartaledd dair miliwn o bobl bob dydd, ac er hyny nid oes digon o honynt i gwrdd a galwadau teithio, fel fyddin nes yr adeiladir rhagor.. Cymer dygwyddiadau doniol le ar y buses weithiau; er engraifft, gwelais y conductor yn codi pwrs a ymddangosai yn llawn o arian, adawyd ar ol mewn annghof. Ei ddyledswydd, mi gredaf, oedd ei gyflwyno i'r "lost property office" gynted ag y gallai. Dro ar ol hyny, cofiaf i mi adael maneg werth- fawr ar ol. Gwall cof eto! Ymholwyd yn ei chylch yn y "lost property office." Yn ol yr atebiad ddaeth yn ol, cesglir fod y person a'i cododd yn dyoddef oddi- wrth yr un anhwyldeb. Yr oedd ei got mor fyr nes annghofio ei gyru i'r office. Beth wyt ti yn feddwl, ddarllenydd, ddaeth o'r pwrs arian? Tebyg fod y "finder" wedi cael "suitable reward." Fodd bynag, cychwynais un Sabboth o dde-ddwyrain y ddinas, ac ""di teith- io ar un o'r cerbydau modur hyn, cyr- aeddais un o'r lleoedd prydferthat yn yr holl wlad. Credaf mai yn Westmin- ster y mae adeiladau harddaf y ddinas. Gwelir yno rai o freninoedd adeiladau y byd, sef Ty'r Cyffredin a Thy'r Ar- glwyddi. Ger Haw iddynt mae Down- ing Street, a phrif swyddfeydd y llyw- odraeth. Saif y lie pwysig hwn ar lan afon fawr y Dafwys, dros yr hon yr ymdafla pont Westminster. Yn y gymydogaeth hon, mewn man amlwg, y saif eglwys Annibynol Christ Church. Edrych yr adeilad yn urddas- 01 oddiallan ac oddifewn. Y mae hefyd Eglwys Sefydledig o'r un enw yn yr un gymydogaeth, Ile y pregetha cyn-wein- idog y City Temple, y Parch. R. J. Campbell. Camgymerir y naill le am y Hall yn fynych gan ddyeithriaid. Un- ais a llu o ddyeithriaid yn mhorth y capel, ac aethom i fewn i'r adeilad eang. Saif y pwlpud yn y gornel ar y chwith, ond nid ymddengys yn brydferth nac yn gyflawn heb fod yr enwog Dr. Myer ynddo. Gwr a berchir yn fawr gan ei bobl yw y dyn hwn. Dyma yr ail dro iddo weinidogaethu iddynt. Er yn tynu at fod yn henafgwr, esgynodd i'w bwl- pud y noson hon mor heinyf a dyn deg- ar-hugain oed, a phregethai yn ysbrydol ac efengylaidd. Nid oes neb yn fwy amlwg yn sylw yr enwad, yr eglwysi rhyddion, a'r wlad yn gyffredinol, na Dr. Myer. Adnabyddir ef gan bobl yr ymladdfa fel "the fellow that stopped the fight." Cofier iddo fod yn offeryn i rwystro y dyn du, Jack Johnson, ddod i'r wlad hon i ymladd. A chan gofio, dywedodd air yn erbyn ymladd am ar- ian yn ystod ei bregeth y nos Sul hwn. Wedi'r gwasanaeth hwyrol, uno y Dr. a'r bobl ieuainc yn yr ysgoldy i gyfar- fod byr a the. Gwna waith mawr mewn efengyleiddio y cylch. Anfona ei bob, ieuainc allan o dy i dy i wahodd y bobl i'r capel. Cynaliant wasanaeth yn yr awyr agored o flaen y capel i gymell pobl at grefydd. Cefais y fraint o ymddyddan yn ber- sonol ag ef. Siarada yn syml a thyner a llawn o gydymdeimlad dirodres. Gwyn fyd na chymera gweinidogion llai pwysig perthynol i bob enwad wers yn hyn o beth, a bod yn naturiol a dynol.
CAREDIGRWYDDI
CAREDIGRWYDD Gan D. Lloyd, Maine Mor hoff i mi wrth deithio'n mhell Cael croeso ar fy hynt; Mil hoffach i'm cael henffych well Gan un fu'n gyfaill gynt. Fel yna y can Mr. John Blackwell o'r Wyddgrug er's llawer dydd, ac onid ydyw yn darawiadol hyd heddyw i'r teimlad? Yr wyf finau wedi teithio llawer ar yr hen fyd blinderus a thra- fferthus hwn, a gweled llawer o'i hen droion cilgwgus, a chael anngharedig- rwydd o'r lie y dylaswn gael caredig- rwydd; ond wedi'r cwbl, caredigrwydd sydd yn gorbwyso yr holl bethau hyn. Y mae ami i un wedi gofyn i mi yn ddiweddar paham na ysgrifenwn i'r "Drych" yn awr? Rhai eraill yn gofyn i mi pa beth a'm gyrodd i Philadelphia yr haf ddiweddaf, eu bod wedi gweled fy mod dan law y meddyg yno. Yn awr, treiaf ddangos pa beth a'm harwein- iodd yno, mor agos ag y gallaf. Cefais anwyd y gauaf diweddaf, a hwnw yn dal arnaf hyd y gwanwyn, hyd nes yr oedd fpedi troi arnaf yn rhyw afiechyd trwm, a'r meddygon lleol yma yn rhoi dim help i mi. Felly yn yr argyfwng hwn, mi yrais lythyr i Cam- bria, Wis., at y meddyg enwog, G. W. Prees, a dywedais fy holl afiechyd mor agos ag y gallwn. Cefais lythyr mawr yn ol yn rhoddi cyfarwyddiadau a chyngorion buddiol a da i mi, am y rhai yr ydwyf yn dra diolchgar tra byddwyf byw. Y modd y daethym i gydnabyddiaeth a'r Doctor oedd yn Abertawe, D. C., pan oedd yn American Consul. Bu yno am lawer o flynyddoedd. Hefyd, yr oedd o Gae Ifan Gymro, Bethesda fawr, yn Arfon, wych liwdeg fawr ei chlod. Y peth diweddaf oil yn ei lythyr oedd am i mi fyned mor fuan ag y gallwn i New York neu Philadelphia at specialist. Felly nid oedd dim i'w wneyd ond gwneyd fy hunan yn barod i'r daith. Yr wyf wedi byw am bump o flyn- yddoedd y ty nesaf i'r Parch. J. W. Mor- ris, ac y maent fel teulu wedi bod yn garedig iawn wrthyf a chymwynasgar. Felly aethym i mewn y prydnawn cyn cychwyn i'r daith, a chyngorodd y y cyfaill, y Parch. J. W. Morris fi i fyned am Philadelphia, a galw yn nhy Mr. William Toomey a Mrs. Toomey, sef merch i Mr. a Mrs. Morris, ac y cawn i bob cyfarwyddyd i ddod o hyd i feddyg de.. Cyraeddais New York y diwrnod cyntaf, ond methu myned yn mhellach gan Hinder. Troes i fewn i'r Gwalia House, 429 West 21st Street, 1 orphwys am y noson. Y diwrnod dylyn- ol, es am Philadelphia, a chyraeddais yno ryw bryd yn y prydnawn yn bur luddedig, pryd y derbyniwyd fi yn gar- edig iawn o dan gronglwyd Mr. a Mrs. William Toomey, ac yno y bum tra yn Philadelphia, yn cael pob gofal oedd yn ddichonadwy i ddyn sal i'w gael. Ni an- nghofiaf y caredigrwydd a dderbyniais gan y teulu hwn tra yn fyw. Aethym at y meddyg am naw o'r gloch y boreu, a Mrs. Toomey i'm can- lyn. Gwnaeth y meddyg archwiliad trwyadl o honwyf, a dywedodd fod yr arenau a'r chwysigen yn ddrwg, a'r ffordd gyntaf a allaswn wneyd ati a fyddai myned dan driniaeth, ond ni ddliech mor driniaeth; wedi rhedeg i lawr yn ormodol. Felly treiwn ryw beth arall i'ch codi i fyny fel y byddoch yn ddigon cryf i ddal y driniaeth. Cymerwyd y feddyginiaeth am wyth- nos, ond ni wnaeth ddim llesad i mi yr wythnos gyntaf. Yr ail wythnos, newid y feddyginiaeth, ac at ei diwedd wedi'm gwella yn hynod. Aethym at y meddyg y drydedd wythnos, ac yr oedd wedi synu fy mod wedi gwella "mor dda, ac yn hynod o falch nad oedd yn Thaid iddo roddi y dilniaeth arnaf. Yn awr, yr oeddwn yn gwella bob dydd. Fydd neb yn sal yn yr un ty a Mrs. Toomey yn hir iawn; mae yn llawn arabedd a thymer dda ar hyd yr amser. Bu amryw yn galw i'm gweled tra yno: Mr. Williams, y gweinidog, a Mrs. Williams, ac amryw eraill. Yr wyf yn dra ddiolchgar iddynt oil. Byddai Robert Parry yn dod i'm gwel- ed bob yn ail ddiwrnod yn gyson. Mae mewn cartref dedwydd. Byddai yr hen frawd yn Middle Granville yn syth pan y deuai i fewn. Yr, wyf yn credu pan y bydd R. Parry wedi cyraedd y cartref fry, y bydd yn rhaid iddo gael ei hen ffryndiau o Middle Granville yn dorf fawr o'i gwmpas i gael "good smoc." Cefais fy slomi i gael gweled Puntan; yr oeddwn yn dweyd mai i'r Bala yr awn nesaf i ysgwyd Haw a Puntan Da- vies mawr ei fri. By'ddaf yn darllen eich ysgrifau gyda bias. Terfynaf yr ysgrif hon gyda chofion goreu at bawb a fu yn garedig wrthyf.
VANCOUVER, B. C. I
VANCOUVER, B. C. I Gan Glanogwen I Da genym ddeall fod Mrs. Owen, Cedar Cottage, yn gwella ar ol ei chaethiwo i'r ty a mddyddiau. Cafwyd surprise party arall i fab Mr. a Mrs. Tom Jones, yr wythnos ddiwedd- af, yn nhy Mrs. Edwards, Main St. Yr oedd yno lawer wedi ymgynull yn nghyd i dalu gwarogaeth, i'r bachgen dewr wedi dychwelyd o faes y gyflafan bron yn ddianaf, ag eithrio ei law dipyn yn stiff. Yr oedd yn y cwmni deulu Glen Drive; maent yn wastad yn flaenllaw iawn i groesawu y Cymry. Deallwn idd- ynt gael amser da hyd haner nos yn swn y canu; teulu Tom Jones yn gerdd- orol, a theulu Mrs. Edwards yr un modd; felly nid oedd ond canu da i'w ddysgwyl; Miss Edwards yn chwareu yn gampus ar y berdoneg, a mab Mr. Jones, yntau yn gryn feistr ar yr offer- yn. Gwibiodd. yr amser fel gwenol y gwehydd yn swn melus y seiniau melod- aidd, a'r teimlad ar y diwedd oedd am ragor o'r un peth. Mae cyfarfyddiadau o'r fath yn meithrin ysbryd rhagorol yn mysg y Cymry yma, a chawn lwydd- int y Clwb Cymreig i'w briodoli i hyny. I agor cartref newydd y Clwb, caf- wyd "whist drive." Yr oedd y lie yn orlawn, a phawb yn teimlo yn gartrefol yn y lie newydd. Mae pwyllgor yr Eisteddfod yn dal i fyned yn mlaen, a dysgwylir y rhaglen allan cyn hir. Teilynga yr ychydig hyn gefnogaeth yr holl Gymry yn eu hym- gais i adgyfodi sefydliad ag sydd bron yn gysegredig i ni fel Cymry. Nid oes dadl yn ein meddwl na cha yr Eistedd- fod bob nawddogaeth, ac y try yn Ilwyddiant mawr. CICywsom i storm enbyd dori ar draws trothwy yr hybarch P. Grey Evans, Monetta, Calif. Gobeithiwn na wnawd yr un difrod i'r teulu dedwydd. Gan na chawsom ond "rumor" (chwedl y Sais) am hyn, rhaid ymatal nes daw y ffeithiau i law. Daeth llyfr y "Ddau Adda i'n dinas, a chafodd dderbyniad tywysogaldd. Bydd genym ragor i'w ddweyd am dano ar ol cael ei gymdeithas am dipyn. Mae yn ymddangos fod ffynonell yr awdwr yma yn ddihysbydd. Mae i bob llyfr o'i eiddo ei neges neillduol. Ys gwn i beth sydd gan y "Ddau Adda" ei ddweyd.
rRACINE, WIS. I
RACINE, WIS. I Gan R. D. Evans I Fe! yr hysbyswyd o'r blaen, y mae y Parch. D. Kendrick Roberts wedi der- byn yr alwad estynwyd iddo gan eglwys y Tabernacl. Bydd yn dechreu ar ei faes newydd y Sabboth cyntaf o Fawrth, a hyderwn y bydd yr undeb yn un llwyddianus a dedwydd. Llawenydd sydd yn nghartref Mr. a Mrs. John Pritchard, Grand Ave., o herwydd ymddangosiad mab bychan. Mrs. Joseph Roberts sydd wedi bod yn gaethiwus i'w chartref er's rhai wythnosau, o herwydd iddi gwympo ac anafu ei hun gryn dipyn. Da genym ei gweled yn gwella, ac yn gallubod o amgylch eto, a bydded iddi gael llwyr adferiad. Mae iddi le anwyl yn ein plith. Cydymdeimlwn a Mrs. William A. Jones yn el phrofedigaeth o golli ei chwaer yn ddiweddar yn ardal Wau- kesha. Mrs. Robert-Rickett a'r plant sydd yn cychwyn yr wythnos hon am Gymru. Hyderwn y cant fordaith ddyogel, a der- byniad cynes yn eu hen ardal, Llan- wyddyn, Sir Drefaldwyn. Mr. Henry Jones, Washington Ave., sydd yn gaeth i'w gartref er's tro gan afiechyd. Bydded iddo gael adferiad buan. Da oedd genym weled George E. Da- vies yn treulio Sabboth gyda ni tra ar ei ffordd adref i Utica, N. Y., wedi cael rhyddhad oddiwrth y fyddin, ar ol bod yn eu gwasanaeth am gryn amser. Mrs. John Williams, Aberdeen, South Dakota, fu yh treulio rai wythnosau yn y ddinas, a daeth yma i gladdedigaeth ei chwaer-yn-nghyfraith, Mrs. R. Trefor Williams. Croesawn Mrs. Hugh Hughes, Water- ville, N. Y., in plith, a deallwn ei bod wedi dod yma i gartrefu at ei meib- ion. Hyderwn y teimla yn gartrefol yn y rhan hon o'r wlad.
Y DIWEDDAR DR. WILLIAM THOMAS…
Y DIWEDDAR DR. WILLIAM THO- MAS WILLIAMS, MT. CARMEL, PA. Foreu dydd Iau,. Rhagfyr 4ydd, bu farw y cyfaill didwyll, y dinesydd parch- us a phoblogaidd, y meddyg enwog, a'r Cristion pur, y gwr ag y mae ei enw uchod, a hyny yn bur annysgwyliadwy. Ei afiechyd oedd pleuro-pneumonia, set clefyd yr ysgyfaint. Dyoddefodd -yn dawel a dirwgnach am wythnos, ac er cael gwasanaeth a chynorthwy rhai o brif feddygon y Dalaeth, angeu a orfu. Mab ydoedd yr ymadawedig i'r henaf- gwr parchus ac adnabyddus, Thomas T. Williams, a'i ddiweddar briod, Mar- garet (Hughes) Williams. Ganwyd yr ymadawedig yn Cefn-coed-y-cymer, ger Merthyr Tydfil, D. C., Ebrill 27, 1854. Daeth y teulu drosodd i'r wlad hon yn Ebrill, 1855, gan ymsefydlu yn ninas Scranton, Pa., lie y dylynodd ei dad ei alwedigaeth fel saer maen hyd 1864, pan symudasant i Shamokin, Pa., ac yn ddiweddarach i Mount Carmel, lie- y maent wedi trigianu hyd heddyw. Addysgwyd ein cyfaill yn ysgolion ey- hoeddus y dref y magwyd ef ynddi. Gwnaeth gynydd buan ac eithriadol pan yn ieuanc. Yn 1872, dechreuodd efrydu meddyginiaeth o dan addysg yr, enwog feddyg, Dr. Henry Gulick, ac yn ddi- weddarach, o dan Dr. D. V. Boynton, Knoxville, Tennessee. Tra yn y lie diweddaf, bu o dan gwrs o addysg yn y Louisville Medical Col- lege, ac oddiyno aeth i brifysgol dinas Efrog Newydd, o'r hwn le y graddiodd gydag anrhydedd, Mawrth, 1875, sef y pedwerydd dydd-ar-ddeg. Yn fuan ar 01 graddio, ymsefydlodd fel meddyg ey- hoeddus yn Plains, Pa., lie y treuliodd oddeutu blwyddyn yn hynod lwyddian- us a defnyddiol. Yn nechreu y flwydd- yn ganlynol, dychwelodd i'w dref fab- wysiedig, sef Mount Carmel, lie y treul- iodd y gweddill o'i oes, cyfnod o dros ddeugain mlynedd. Ar y 13eg o Ebrill, 1880, cymerodd ato fel cydmar bywyd, Miss Jennie Jeff- ries, Mahanoy City, Pa., yr hon a brof- odd ei hun yn gydmar teilwng hyd el farwolaeth. O'r briodas ganwyd iddynt ddau fab, sef Dr. Thomas Lamar, yr hwn oedd mewn cysylltiad a'i dad fel meddyg; a Harold, yr hwn a'i rfiagflaen- odd i'r byd mawr ysbrydol er's rhai blynyddau. Nid ydym yn arfer gormod- iaeth wrth ddweyd fod Dr. Williams yn un o'r dinasyddion blaenaf ac enwocaf ei dref a'r Sir y trigianai ynddynt. Yr oedd yn ngwasanaeth prif gwmnioedd glo y gymydogaeth fel eu meddyg. Bu yn aelod. ffyddlawn ac amlwg ar hyd ei oes yn eglwys Gynulleidfaol ei dref. Llanwodd y swydd bwysig o arolygwr yr Ysgol Sabbothol am flynyddau lawer gydag anrhydedd a boddlonrwydd cyff- redinol. Hefyd, un o'r ymddiriedolwyr hyd ei fedd. Y dydd Llun canlynol, daeth tyrfa lu- osog o bell ac agos i dalu y gymwynas olaf iddo. Yr oedd y gwasanaeth yn ngofal ei weinidog, y Parch E. A. North- rop, ac Urdd y Maswniaid, y rhai a roddasant y gymeradwyaeth uchaf i'n cyfaill fel dyn, cyfaill, dinesydd a Christion. Heddwch i'w lwch hyd foreu y codi. Gadawodd i alaru ar ei ol, briod hawddgar, un mab, dwy chwaer, sef Margaret a Mollie, yn nghyd a'i hen dad oedranus, yr hwn fydd yn 89 foreu dydd Nadolig, os arbedir ef hyd hyny. Ein cydymdeimlad dyfnaf a'r teulu yn eu tr.allod.-W. Tudwel Williams. ———— ♦»»
RICHWOOD, OHIO 1
RICHWOOD, OHIO -Gan Evan T. Jones Nos yr 21fed, cynfisol, cynaliwyd cyf- arfod' yn y First Presbyterian Church, Delaware, Ohio, i roesawu y Parch. T. L. Watkins a'i deulu o Dalaeth New York, yr hwn sydd wedi derDyn galwad i ddod i weinidogaethu yn ein plith. Cafwyd cynulliad da, er fod y tywydd beth yn anffafriol, a chafwyd amser boddhaus. Yn mhlith y gwahoddedigion o'r tu allan i'r dref, yr oedd y Parch. J. R. Lloyd a'i wraig, o Richwood, a'r f Parch. Benjamin Harris a'i wraig, o Radnor. Cynelir cyfarfodydd i'w sefyd- lu yn ystod yr wythnos ddyfodol, pan y bydd amryw weinidogion o wahanol bar- thau y Presbytery yn cymeryd rhan yn y gwasanaeth, yn ogystal hefyd a'r Parch. Paul Hickok, D. D., o Troy, N. Y., un o gyn-weinidogion yr eglwys hon. Mae hon yn un o eglwysi cryfaf y Presbyteriaid yn nghanolbarth Ohio; amryw o'r aelodau yn ddisgynyddion y Cymry a sefydlasant yn Delaware Co. yn nechreu y ganrif ddiweddaf. Mae y Parch. Watkins yn dechreu ar ei waith o dan ragolygon addawol, a dymunwn i'r Cymro Iwyddiant mawr yn ei lafur a'i ymdrechion yn ein plith. Nos Sul, y 23ain, cynfisol, bu farw Mrs. Richards, gwraig W. H. Richards, y teiliwr o'r dref hon. Ganwyd hi yn nhref Caerfyrddin, D. C., Chwefror 10, 1852, yn ferch i Henry Evans a'i wraig. Awst 17, 1870, priododd hi a Mr. Rich- ards, ac yn y gwanwyn, sef 1871, ym- fudasant i'r wlad hon gan ymsefydlu yn Jefferson County, Ohio. Yn 1875, symudasant i Richwood, Ohio, lie y maent wedi byw oddiar hyny. Cafodd Mrs. Richards gystudd maith, yr hyn a ddyoddefodd yn dawel a dirwgnach. Yr oedd o gymeriad hyfryd neillduol, yn Gristion gloew a llafurus yn yr eglwys Fedyddiedig yn y lIe) h wn, lIe yr oedd hi a Mr. Richards yn mhlith y rhai cyn- taf i gychwyn yr eglwys yn y lie hwn yn fuan wedi iddynt ddod yma. Gadaw- odd i alaru ar ei hoi, ei gwr, ac un ferch, Mrs. J. L. Longstaff, a'i gwr, a dau o blant. Claddwyd hi yn myn- went y dref. Tua tri mis yn ol, bu farw John G. Pritchard yn sydyn iawn o glefyd y galon. Yr oedd efe ^yn aelod defnydd- iol a gweithgar yn eglwys y Bedydd- wyr yn y lie hwn; yn fab i William Pritchard, Radnor, Ohio, yr hwn a ym- fudodd i'r wlad hon yn y '50au, o ardal Troedrhiwdalar, Sir Frycheiniog, D. C., gan ymsefydlu yn Radnor, lie y cododd efe a'i wraig deulu lluosog; y rhan fwyaf o honynt yn byw yn ac o am- gylch Richwood. Claddwyd ef yn myn- went Radnor, gan adael gwraig ac un ferch i alaru eu colled ar ei ol. Beth amser cyn hyn, bu farw William Pritchard, brawd John, wedi rhai blyn- yddau o gystudd trwm; dyn di-briod oedd efe, yn gwneyd ei gartref gyda'i frodyr a'i chwiorydd yn ac o amgylch y lie hwn. Bu farw yn nghartref Dafydd, ei frawd, yn y dref hon, a chladdwyd 1 ef yn mynwent Radnor.
[No title]
—Mae Mr. W. Bradwen Jones, o Gaer- gybi, wedi ei benodi yn arweinydd Cor Mawr Caernarfon. Mae efe yn wyr i'r lienor a'r cerddor adnabyddus, y di- weddar Eos Bradwen.
Advertising
$100 Reward, $100 The readers of this paper wm be pleased to learn that there Is at least one dreaded disease that science has been able to cure In all Its stages, and that is catarrh. Catarrh being greatly influenced by constitutional conditions requires constitutional treatment. Hall's Catarrh Medicine Is taken intern- ally and acts through the Blood on the Mucous Surfaces of the System. thereby destroying the foundation ot the disease, giving the patient strength by building up the constitution and assisting nature in doing its work. The proprietors have so much faith in the curative powers of Hall's Catarrh Medi- cine that they offer One Hundred Dol- Jars for any case that it falls to cure. Send for Met of testimonials. Address P. J. CHENBY ft CO., To- ledo, Ohio. Sold b7 all Druggists, 75c.
CYNGRAIR Y CENEDLOEDD
Iodyn y gwledydd hyn ddeddf yn gwa- hardd llofruddiaeth, ac fod yna gosb drom am, ei thori. Pe bai y ddeddf hon a'r gosb yn cael ei diddymu, gwnai nifer y llofruddiaethau gynyddu yn aruthrol ar unwaith. Mae amgylchiadau wedi newid cymaint yn awr, ac mae y byd yn ddigon goleuedig fel ag y dylid ar bob cyfrif bellach gael deddf rhwng- wladol i wahardd i un genedl lofruddio un arall. > Yr ydym yn clywed yn ami hefyd fod cynifer o ymgeisiadau wedi eu gwneyd yn y gorphenol i derfynu rhyfel, a'r oil wedi myned yn fethiant., Ond nid yw hyn yn profi mai fel hyn y pery yn y dyfodol. Mae llawer achos wedi myn- ed yn fethiant o herwydd fod diffyg yn y ddeddf, ond ar ol newid y ddeddf am un berffeithiach, daeth yr achos yn Ilwyddiant. Mae yn wir fod Ilawer o •«ngreffftiau o genedloedd wedi myned i gytundeb i fyw yn heddychol, ond wedi tori y cytundeb yn fuan. Yr ydym yn darllen am y Dual Alliance, a'r Triple Alliance, a'r Quadruple Alliance, a'r Holy Alliance, a'r cwbl wedi eu tori. Ond nid oedd y cytundeb^u hyn ond rhwymyn o dywod. Gallai dwy genedl oedd wedi gwneyd cytundeb fel y rhai hyn eu dori mor hawdd ag yr oeddynt wedi eu wneyd. Nid oedd awdurdod yn un lie y tu allan i'r pleidiau i'w gor- fodi i'w gadw, nac i'w cosbi (Lm ei dori. Mae brawdlys yr Hague wedi ei sef- ydlu yn awr er's ugain mlynedd, ac y mae rhai yn dweyd ei fod wedi myned yn fethiant. gan fod y rhyfel mwyaf welodd y byd wedi cymeryd lie ar ol ei sefydlu. TSIae yn wir nad yw y llys hwn wedi bod yn Ilwyddiant perffaith, ac y mae mor wir a hyny nad yw wedi profi yn fethiant. Mae llawer ymrafael Thwng cenedloedd wedi cael ei dwyn i derfyniad heddychol trwy offerynoliaeth y Ilys hwn fuasai yn terfynu mewn rhyfel gwaedlyd oni bae am ei gynorth- wy. Ond nid oedd neb yn dysgwyl y gall as ai y brawdlys hwn atal rhyfel os y buasai dwy wlad wedi penderfynu ymladd. Ni chafodd erioed y fath aw- durdod. Mae y llys yma yn agored bob amser, ac yn barod i gyflafareddu rhwng cenedloedd fydd yn dewis cyf- lwyno eu hachos iddo, ond mae gwneyd hyn neu fyned i ryfel yn hollol at dde- wisiad y pleidiau eu Tiunain. Ceisiodd Serbia yn 1914 gael gan Awstria-Hwn- gari i gyflwyno yr annghydfod rhyng- ddynt hwy I'r Ilys hwn, ond gwrthododd Awstria-Hwngari wneyd hyny. Nid oedd dim i Serbia wneyd wed'yn ond parotoi i ymladd, a buasai wedi ei di- nystrio yn fuan oni bae i deyrnasoedd eraill ymladd hefyd; ac yr oedd y teymasoedd hyn yn ymladd, nid er mwyn amddiffyn- Serbia, ond er eu dy- ogelwch eu hunarn, ac yn fuan yr oedd Rhyfel y Byd yn ei lawn rym. Mae y Ifaith fod yn bosibl i'r fath drychineb a hwn gymeryd lie yn dang- os yn amlwg fod diffyg pwysig yn mher- thynas gyfreithiol cenedloedd y byd a'u gilydd. Mae yn dangos fod cenedloedd gwaraidd y byd yn parhau yn ormodol yn yr un berthynas a'u gilydd ag oedd- ent ganrifoedd yn ol pan yn anwaraidd. Mae yn dangos diffyg cydweithrediad, cyd-ddealldwriaeth, ae undeb na fuasem yn ddysgwyl gael yn mysg trigolion gwaraidd y byd. Yr hyn sydd yn bwys- ig, yn annhraethol bwysig, yw sefydlu cysylltiad rhwng cenedloedd gwaraidd y byd, tebyg i'r cysylltiad sydd yn bodoli eisoes rhwng personau gwaraidd. Dyma amcan ardderchog Cyngrair y Cenedloedd. Ymgais ydyw, ar raddfa lawer eangach a llawer perffeithiach na dim a wnaed erioed o'r blaen, i setloy cwerylon allant godi rhyngddynt mewn modd rhesymol, cyflawn a Christionog- ol. Ymgais ydyw i gael gan genedl- oedd y byd ddefnyddio y dull gwaraidd o setlo cwerylon, yn lie y dull anwar- aidd y maent wedi bod yn ei ddefnydd- io yn ami hyd yma. Nid oes neb yn dal y bydd y Cyng- rair yn berffaith pan y dechreuir byw o dano, pa bryd bynag y bydd hyny, ond gwna amser a phrofiad ddysgu pa fodd i'w berffeithio, ac efallai fod diffygion ynddo nad oes dim ond eu rhoi mewn ysgogiad a wna eu dadguddio. Fel ag yr oedd gyda Chyfansoddiad yr Unol Dalaethau, mae'n debyg, y bydd gyda Chyngrair y Cenedloedd. Yr oedd llaw- er o ddynion yn ein gwlad, 140 o flyn- yddoedd yn ol, yn dal nad ellid byth wneyd Cyfansoddiad i rwymo 13 o "sovreign states" yn un corff. Yr oedd y fath ymgais yn ddyeithr y pryd hwnw. Ond aed yn mlaen a mabwysiadwyd y Cyfansoddiad, a gwnaeth y Gydgyngor- fa gyntaf ddeg o welliantau ynddo, ac y mae gwelliantau yn cael eu gwneyd yn- ddo byth er hyny, fel y mae amser a phrofiad yn dysgu; a'r diweddaf yn ys- tod y fiwyddyn hon.