Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
GYDA'R MILWYR. I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GYDA'R MILWYR. I Mae llawer o weinidogion ieuainc yng Nghymru yn dyheu, mi gredaf, am gyfleusterau i wasan- aethu ein Harglwydd bendigedig mewn dull effeithiol. Erys rhai ffurfiau ar wasanaeth yn bur sefydlog yn ein mysg mae eraill yn newid ac yn diflarinu. Wedi treulio ychydig ddyddiau fy hun ymysg y milwyr yn Winchester, yr wyf wedi fy llwyr argyhoeddi mai dyma un o'r cyf- leusterau mwyaf euraidd all ddod i ran unrhyw un i gynorthwyo ei gyd-ddynion a gogoneddu ein Gwaredwr. Nis gall yr ystyriol droi yn eu mysg yn hir heb deimlo rhyw gynhyrfiadau rhyfedd-cynhyrfiadau fydd yn gwthio deigryn i'w lygaid, tanio ei galon, a'i daflu ar ei liniau ac er fod hyn yn swnio yn gymysglyd iawn i rai, eto gwyr rhywrai mor naturiol ac mor wir ydyw. Clywn yno am rai pethau osodai fy enaid ar dan clywn bethau eraill drywanai fy enaid megis a phicell. Bywyd cymysg iawn yw bywyd milwr, ond bywyd real iawn ydyw. Yn y fyddin a'r cryf yn gryfach, a'r gwan yn wan- nach. Mae llawer o- newid ochr yn y fyddin. Ildia rhai i'r temtasiynau hudol ddaw i'w llwybrau try eraill eu cefnau ar ddrwg oblegid fod llewyrch tragwyddol wedi torri ar eu bywyd ac ar bechod. Ac y mae cyfrolau o ddigwydd- iadau diddorol ac arwrol yn cael eu hysgrifennu I heddyw ym myddin Prydain Fawr. AWR Y GWEINIDOG. I Wei dyllla faes ardderchog i droi iddo am dro I ynte. A dyma awr y gweinidog. Galwaf hi'll awr y gweinidog oblegid ei dro ef yw mynd yno yn awr. Mae nifer o weinidogion eisoes I wedi gweithio yn odidog dan nawdd y Y.M.C.A. ymhlith y milwyr. Ac ar ryw wedd, dyna'r unig drws agored cyfreithlon atynt ar hyn o bryd. Mae'r caplaniaid fel swyddogion crefyddol y fyddin yn gweithio yn ddyfal ac yn dda ond y mae'r gwaith yn rhy fawr iddynt allu ei gyf- lawni heb gymorth o gyfeiriadau eraill. Ac y mae y Y.M.C.A., gyda'i drefniadau gwych, i raddau pell yn gwneud i fyny y ddiffyg hwn. Mae'r sawl sydd yn gweithio ym mhebyll y Y.M.C.A. yn gallu uno dau beth pwysig, sef gweini i reidiau corff a meddwl y milwyr, a thrwy yr oil gadw eu llygaid ar iachawdwriaeth eu heneidiau, gan fanteisio yn foneddigaidd a di- dramgwydd ar bob cyfle i ddiogelu buddiannau uchaf y bechgyn sydd yn mynychu eu pebyll i gael lluniaeth, ysgrifennu ac ymddifyrru. Ond fel y digwydd, mae prinder gweithwyr ar hyn o bryd i ddwyn y gwaith hwn ymlaen. Mae cannoedd o fyfyrwyr o'r gwahanol golegau a'r ysgolion dyddiol—elfennol ac uwchraddol- yn gystal a gweinidogion, wedi rhoddi rhan, os nad yr oil, o'u gwyliau haf i wasanaethu dan nawdcl y Y.M.C.A., a chyflawnasant eu gwaith yn ardderchog, medd yr awdurdodau. Pan oeddynt oil yn y pebyll yr oedd ganddynt lawn digon o waith i'w cadw yn ddiwyd o fore tan nos ond y mae'r gwyliau wedi dod i ben yn yr ysgolion, ac yn prysur ddirwyn i ben yn y colegau, ac y mae rhai o'r gweinidogion fu yn gwasanaethu yn troi eu hwynebau adref. Ond pwy aiff i lanw lie y rhai hyn ? Beth ddaw o'r gwaith os nad aiff ugeiniau o Gymru i ganol y milwyr Cymreig ? Dyma'r gwaith wedi ei ddechreu mae wedi profi ei hun yn fendith i filoedd o lewion ein gwlad ond beth ddaw ohono yn awr ac yn ystod y gaeaf ? Naill ai fe orweithir yr ychydig weithwyr sydd yn aros, neu fe brinheir cysuron y bechgyn sydd yn aberthu eu popeth drosom ni. A oes modd dod allan o'r dyryswch ? Oes, mi gredaf ac y mae hynny yn gorffwys ar yr eglwysi a'u gweinid- ogion. Pe trefnai yr eglwysi a'u gweinidogion yn rheolaidd trwy y Parch James Evans, B.A., 5 Partridge-road, Caerdydd, i dreulio ychydig o wythnosau yn y Y.M.C.A. Centres, gellid cyfar- fod a'r gofyn i fesur helaeth. Mis caled i wein- idog fyddai mis yn y Y.M.C.A. hut, ond byddai yn fis roddai well gweinidog yn ol i'r eglwys am ei haberth a'i hymdrech dros Deyrnas y Gwaredwr. Mae'r Y.M.C.A yn foddlon talu treuliau teithio'r gweithwyr a darparu llety a bwyd iddynt ond nid wyf yn gweled fy hun pa angen hyd yn oed am hynny fydd yn hanes y rhan fwyaf o eglwysi Cymru, oblegid ar ol gweled ardderchowgrwydd y gwaith hwn, credaf y byddant yn barod i dalu y treuliau teithio a gofalu am y pulpud yn absenoldeb y gweinidog. Ein rheswm dros nodi y pethau hyn ydyw'r ffaith ddarfod i ymholwyr ynglyn a'r pwnc hwn ofyn i ni am y telerau. Nid yw talu treuliau teithio ynghyda'r supplies yn draul drom iawn i eglwysi unigol, ond byddai yn arbediad mawr i Gyngor Cenedlaethol y Y.M.C.A., yr hwn sydd yn troi ei arian yn bapur ysgrifennu ac yn gysuron i filwyr ein gwlad. Gadawaf chwi heddyw ar hyn, a rhoddaf hanes fy ymweliad a Winchester y tro nesaf. Dyma gyfle euraidd eglwysi a gweinidogion ieuainc Cymru i ddangos fod ganddynt lygaid i weled drws agored i wasanaeth amhrisiadwy i Dduw a dyn. Hyderaf na thrown ein cefnau yn nydd y frwydr. Soar, Merthyr. GWII^YM REES.
Pulpud Cymru Ddoe a Heddyw.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Pulpud Cymru Ddoe a Heddyw. Yr wyf wedi cael llawer o gyfleusterau yn ystod fy oes gymharol faith bellach i glywed llu mawr o bregethwyr goreu Cymru, Lloegr ac Ysgotland ymhlith y gwahanol enwadau Ym- neilltuol a'r Eglwys Sefydldig hefyd a rhai o brif bregethwyr America, megis Henry Ward Beecher ac eraill ac y mae gwrando pregethau da wedi bod yn fwynhad mawr i mi bob amser. Yr wyf hefyd wedi ceisio bod yn wrandawr lied dda, oblegid yr wyf yn teimlo y dylem ni breg- ethwyr fod yn esiampl yn hynny yn gystal ag mewn pethau eraill. Ac yr wyf yn cydolygu yn hollol a sylw a wnaed gan fy nghyfaill, y diw- eddar Dr John Thomas, rywdro mewn cyfarfod lle'r oedd nifer o bregethwyr lied gyffredin yn gwrando yn bur farwaidd a difater yr olwg arnynt—' Codwch eich pennau, chwi bregeth- wyr yn y set fawr yma,' ebe'r Doctor ar ganol ei bregeth, a chofiwch y dylai pregethwyr sal fod yn wrandawyr da, boed a fynno.' Wedi gwrando llawer o bregethwyr enwog yn y pulpud Seisnig, a darllen nifer mawr o breg- ethau goreu'r wlad hon a gwledydd eraill, fy marn ostyngedig i, a siarad yn gyffredinol, yw na fendithiwyd yr un wlad, ar ol yr Oes Apos- tolaidd, a gwell pregethwyr at eu gilydd na Chymru ac wrth son am bregethu a phregeth- wyr Cymru fe ellir crybwlrll mai un ffaith dra chalonogol ynglyn a'r weinidogaeth Gymreig yw, fod ei chydnabyddiaeth ariannol wedi gwella i gryn raddau, ar y cyfan, yn ystod yr hanner canrif ddiweddaj, er fod, gan fwyafrif yr eglwysi lawer 0 le i wella eto yn y cyfeiriad hwn. Hanner can mlynedd yn ol, a chyn hynny, yr oedd cyflogau gweinidogion Cymru yn druenus a gwaradwyddus o fychan. Yr wyf yn deall 11a dderbyniodd yr anfarwol Christmas Evans erioed fwy nag un bunt ar bymtheg yn y flwyddyn gan eglwys Cildwrn, Llangefni, yn ystod y 34 mlynedd y bu yn gweinidogaethu iddi. Llanerehymedd a Hebron oedd yr eglwysi cyntaf y bu y bardd enwog a'r ymadroddwr hyawdl, Gwilym Caled- fryn, yn gweinidogaethu iddynt ac nid oedd ei gyflog yntau, rhwng y ddwy eglwys, ond ped- war a chwech yn yr wythnos. A phan ordein- iwyd y Dr William Rees yn weinidog ym Mostyn yr oedd ganddo wraig a thri o blant, ac nid oedd ei gyflog ond saith swllt yn yr wyihnos. Ac yn yr alwad a rodded i'r Dr Thomas Rees, Abertawe, gan eglwys fechan Craigybargoed, datganai y cyfeillion yno eu taer ddymuniad am iddo ddyfod atynt, a'u penderfyniad i ymdrechu ei wneud mor gysurus ag y medrent, os deuai a thuag at hynny addawent iddo y swm anrhydeddus o ddeg swllt yn y mis, yr hyn o'i gyfleithu yw— hanner coron yn yr wythnos-yn gydnahydd- iaeth am ei wasanaeth. Ac os goddefir gyfeiriad personol, yr wyf yn credu y gallaf finnau vm- ftrostio fy mod wedi pregethu am lai o arian nag unrhyw weinidog sydd yn awr yn fyw, caiiys fe fum yn myned yn fisol am ddwy flynedd i ardal fynyddig lie yr oeddwn yn gyffredin yn pregethu nos Sadwrn a theirgwaith y Saboth, ac yn cerdded tuag ugain milltir, rhwng mynd a dod, a hynmy ar hyd ffyrdd geirwon ac anwas- tad a'r gydnabyddiaeth a dderbynllid ar ddiw- edd y Saboth oedd swllt a chwechciniog—grot a dimai y bregeth. Ac felly fe welir mai talu yn 01 y quality, ac nid yn ol y quantity, yr oedd y bobl dda a synhwyrol hynn3^, ac o ganlyniad nid oedd gennyf unrhyw le i gWYllO ac achwyn, canys yr oedd talu yn ol y rheol honno yn hollol deg a chyfiawn. Ond modd bynnag, ymhen tua hanner can mlynedd ar ol hynny, yn yr unig lythyr a dderbyniais erioed o Batagonia, hys- bysid fi fod dyn da oedd newydd. farw yn y wlad bellenig honno wedi dymuno ar ei frawd, oedd wrth ei wely angeu, anfon ataf i ddweyd mai un o'r pregethau bychain grot a dimai hynny oedd wedi dechreu anesmwytho arno ef, a'i dueddu i gychwyn tua'r bywyd, er mai ymhen peth amser wedyn yr ymunodd a chrefydd. Yr oedd hyu i mi yn esboniad pur darawiadol a chalon- ogol hefyd ar y geiriau, Bwrw dy fara ar wyneb y dyfroedd canys ti a'i cei ar ol llawer o ddydd- iau.' Ond er nad oedd gweinidogion Cymru hanner can mlyiiedd yn ol a chyn hynny yn cael fawr o arian, eto yr oeddynt, fel rheol, yn cael llawer o barch a charedignvydd ac yn hynny yr oedd- ynt yn cael triniaeth wahanol iawn i hen wein- idogion Ymneilltuol cyntaf Cymru, oblegid eu hamharchu a'u herlid a gafodd y rhai hynnv. Fel y sylwai Mr Powell, Caerdydd, wrth son am ferthyrdod Stephan 0 bobl greulawn.' meddai, yn llabyddio y pregethwr druan 'Dycli ch'i ddim yn llabyddio y pregethwr. O nag y'ch. Yr y'ch ch'i yn garedig i'r pregethwr-yn ei wahodd gyda ch'i adre' o'r oedfa i gino, ac] yn rhai dumpling iddo, yn lie llnchio cerryg ato. O na, 'dych ch'i ddim yn llabyddio y pregeth- wyr. Llabyddio y pregethau yr y'ch ch'i.'— Y Parch Owen Evans, D.D., yn y Geninen.'
Saron, Treoes.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Saron, Treoes. Cynhaliodd yr eglwys uchod ei chyfarfodydd blynyddol eleni nos Fawrth a dydd Mercher, y 7fed a'r 8fed o'r mis hwn. Y pregethwyr dewis- edig oedd y Parchii S. Williams, Glandwr, a W. Glasnant Jones, Dunvant—y ddau ger Aber- tawe. Yr oedd y gweisiou ar eu goreu. Cawsom bregethau grymus a cliynortliwyol iawn, a cliy- nulleidfaoedd mewn ysbryd gwerthfawrogi. Teimlad yr ardal wedi'r wvl yw. Melys, moes j eto. GVVII,YM(
GLOEWI'R GYMRAEG. I ti' i…
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
hwnnw, megis yn gardd-gerddi, par-peri, tafch-ferchi, ond parch-parchu. Sufan/ Gwneuthur ydyw'r ffurf glas- urol. Fe roddir gwneuthud mewn rhai hen ramadegau, eithr mewn lien y mae yr enghreifftiau yn brin iawn. 0 gwneuthud wedyn y cafwyd gwneud, sydd mor ami yn y tafodieithoedd. 0 gwneuthur y daw gwneuthurwr-prawf mai gwneuthur, ac nid gwneud, sydd hen, canys nid oes dim ffurf fel gwneudwr. Camsillafiad a gwneud wedyn ydyw gwneyd, yr un fath ag ydyw dweyd 0 dweud. (3) Y treigliad meddal o rh ydyw r, yr yr un fath ag ydyw o m. Y ffordd oreu i wybod bryd i ddefnyddio r neu rh i rai y maent yn fagl iddynt ydyw gosod gair arall yn dechreu ag un o'r llythrennau sydd yn treiglo-m, dyweder, yn lle'r gair sydd yn dechreu ag fh. Fel hyn Os oes gan rywun air/ Os ydyw yn petruso pa un ai rh neu r a ddylid ysgrifennu, cy- mered y gair morwr yn ei le wedyn ni gawn Os oes gan forwr air.' Chwi welwch felly fod rh yn treiglo i r bob tro y mae m yn treiglo i Ond nid dyna'r diwedd. Y mae eithriadau pan na threigla rh i r, hyd yn oed pan dreigla m i /—er enghraifft, mor rhad a ddywedir, ond mor fawr (o mawr'). Yma treiglir m ar ol mor, ond ni threiglir rh ddim. Dyna'r rheol bob amser ar ol mor, ac hefyd ar ol cyn (as), y,' yn/ un/ megis cyn rhated,' ond cyn /wyned (o mwyn ') y rhaw,' ond y /intai (mintai) yn rhad,' ond yn /wyn (mwyn) un rhaw,' ond un /wyalchen (mwyalchen). Yn hyn oil y mae 11' yn dilyn yr un rheolau ag rh.' Ni threiglir 11 i 1' chwaith ar ol cyn/ mor/ y/ yn,' un.' Ni ddy- wedir y law,' nag un law,' na cyn lawned,' na mor /awn eithr y llaw,' un //aw/ cyn dawned mor llawn,' yn //awn.' Wel, y mae'n hanner nos, a cholofnau o'r-TYST eisoes wedi eu bwyta. Amynedd, da chwi, hyd y tro nesaf. Ydwyf, gariadus frodyr a chwiorydd, F. J.