Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
5 erthygl ar y dudalen hon
SOAR, MAESTEG.I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
SOAR, MAESTEG. I Anrhegu.—Nes Iau diweddaf, cynhaliwyd cyf- arfod yn y lie uchod i gydnabod gwasanaeth ffyddlawn arweinydd y gan, sef Mr Richard Davies, Nantyffyllon. Llywyddwyd gan y gweinidog, y Parch J. T. Parry, a chafwyd ganddo ef a nifer o frodyr eraill dystiolaeth uchel i wasanaeth gwerthfawr Mr Davies am flynyddoedd, yn ogystal ag i'w deyrngarwch difwlch i'r achos goreu ymhob agwedd arno Nid yn ami y ceir cymeriad mor llawn ac aml- weddog a'r eiddo ef. Nid yn unig y mae yn arweinydd ymroddgar, ond y mae hefyd yn gyfansoddwr medrus, a chenir rhai o'i donau o dro i dro yng Ngbymanfaoedd Canu y cylch. Mae hefyd yn fardd a lienor galluog, ac uwch law popeth, yn Gristion o'r iawn ryw. Cyf- lwynwyd iddo, ar ran yr eglwys, gan Mrs Richards, Plasnowydd, godaid o aur a ffon, a hyderwn yr arbedir ef eto am flynyddoedd i wneud gwasanaeth mawr yng ngwinHan ei Arglwydd.
'GLOYWI'R GYMRAEG. I 'GlOVWI…
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
 'GLOYWI'R GYMRAEG. I 'GlOVWI VMRAEG. [Danfoner pob gohebiaeth ynglyn a'r golofn bon i'r Parch. FRED JONES, B.A., B.D., Rhymnev.] Anwyhadus. 'A oes* unrhyw uvdal yng Nghvmruvnswnio?ynhh-yi] p)ri: a I: yn galw y gair yu po-ri ? Nac oes ddim. Yr wvf yn meddwl mai yn fy ysgrif gyntaf y gelwais hi yn sain hir neu ?< s??M ganol--hynny yw, rhwng hir a byr. Yn awr, gan mai dau fath ar sain sydd yn y sillaf olaf ond tin, fe'u gelwir yn gylYredin yn hir a hyr, yn hytrach na chanol a byr er, a bod yn fanwl, mai sain ganol ydyw. Yr wyf yn dal eto gyda'r lliaws fod gwa- haniaeth amlwg i glust Cymro rliwngj y sain or yn pori ac yn torri. Yr un peth am mynydd a cynnydd gwahaniaeth i'w glywed ydyw. 0 ddifrif yn awr, ai nid oes wahaniaeth i chwi rhwng cynnydd (increase) a cynydd (huntsman) ? Dewch, dewch Disgybl I euanc.-(a) Fel yr awgrymais o'r blaen, cymar a cymharu yn unig sydd gywir. Geiriau ffuantus ydyw cydmar a cydmaru. (b) Nid ydywJrengu yn gywir. Petai yna ffurfjVr terfyniad u, trangu fyddai hwnnw, am na fedr u ar ddiwedd gair droi a yn tranc i e yn treng. Fe gaiff i yr effaith hwnnwlyn ami. Ceinwen Myrddin.—Yr wyf yn 11awen iawn wrth glywed bod athrawon ysgol fel chwychwi yn ymgodymu ag anawsterau'r iaith Gymraeg. Yn nwylo athrawon ysgol yn anad neb arall y mae bywyd yr iaith Gymraeg. Y mae cenedl y Cymry yn credu er's blynyddoedd fod diwylliant i'w phlant mewn ieithoedd nas deallant. Y mae arwyddion en bod yn dechreu credu Vjell acli fod diwvlliant hefyd yn iaith ein gwlad ni ein hunain. Iaith gysefm y bobl ydyw sylfaen diwylliant ymhob gwlad arall. Yn awr, eich anhawster chwi, sef y treigliadau, ydyw anhawster mawr pob Cymro nad yw wedi arfer digon a siarad yr iaith. Mi welaf hefyd mai ynghylch y treigliad meddal, sef treiglo p I c i b d g, treiglo b d g i i dd, treiglo 11 in rh i I r, ydyw eich anhawster mwyaf. Wrth reswm, y treigl- iad meddal ydyw'r un mwyaf cyffredin. Dyma'ch gofyniadau, onite ? :— (a) Pa bryd y treiglir pob i bob, rhyw 1 ryw, pan i ban. (b) Paham y try gwerin fy ngwlad yn werin fy ngwlad ar ddechreu llinell ? (c) Paham y treigliad, galwodd /erch a criodd eiriau ? Efallai nad anniddorol fyddai i chwi wybod mai achos y treigliad meddal yn yr iaith ydyw llafariad o bob tu i'r gydsain a feddelir. Hwyrach mai'r ffordd symlaf i egluro'r peth ydyw cymryd er enghraifft air Lladin a fenthyciwyd i'r Gymraeg. Y mae b yn y gair Iyladin taberna, fel y gwelwch, rhwng y llafariaid a-e, felly meddelir hi i yn tafarn. Dyna mewn rhyw fodd sydd wedi digwydd ymhob man lie ceir y treigliad meddal yn Gymraeg. Hynyna gyda Haw. Ynglyn a pob-bob fe ddilyna reolau'r treigliad meddal yn gyson. Fe'i treiglir i bob, er enghraifft- (a) Ar ol arddodiad—er enghraifft, i bob man.' (b) Ar ol berf weithredol—er enghraifft, galwodd /erch,' criodd eirian.' (c) Ar ddechreu gair annerch er enghraifft, Werin fy ngwlad/ Gymrn fy ngwlad.'jj|Yn anerchiadau eisteddfodol y beirdd y cawsoch enghreifftiau o (c), onite ? (d) Mewn gair neu ymadrodd rhagferfol (1adverbial clause)-er enghraifft, boh tro,' bob amset.' Yr wyf yn meddwl mai eich anhawster chwi ydyw esbonio'r treigliad mewn brawddegau fel hyn :—' V mae pob awr yn werthfawr,' ond Y mae'n wertlifawr bol) awr.' Paham y gwahaniaetli ? Sylwcli yn fanwl, a chwi welwch. Y11 y frawddeg gyntaf y mae pob yn rhan o weithredydd y ferf mae,' ac y mae'r llythyren yn un wreiddiol yn ol y rheol, megis Y mae dinas ag iddi sylfeini.' Yn yr ail frawddeg y mae pob yn air cyntaf rhagferf, neu ymadrodd rhagferfol (adverbial clause), ac am hynny y mae yn feddal. Cymherwch y rhagferfau /ynychaf (o mynychaf '), ddoe' (o doe '), ddwywaith (o dwy- waith '). (b) Y mae rhyw yn treiglo i ryw yn hollol gyson. Hynny ydyw, lie treigla t i d, d i dd, &c., fe dreigla rh i r. Gyda Haw, svlwch ar rhyw fel gair cyntaf ymadrodd rhag- ferfol yn meddalu i ryw-er enghraifft, Y mae rhyw ddydd cyfrif i fod,' ond Y mae cyfrif i fod ryw ddydd.' Ond y mae i rh (ac ll) rai eithriadau lie ni chymerant y treigliad meddal er i'r llythrennau treigl- iadol eraill wneuthur hynny, sef ar ol geiriau bach yn, un, y, mor, cyn. Bglurais hyn yn fanwl y tro o'r blaen wrth ateb gofyniad arall. A gaf fi'n fwyn eich cyf- eirio at hwnnw ? (c) Am' galwodd /erch a' criodd eiriau,' y mae'r treigliad yn rheolaidd ar ol berf weithredol, fel y dywedwyd eisoes. (d) Ynglyn a Werin fy][ngwlad' a Gymrti fy ngwlad,' y mae'r treigliad meddal, fel y dywedwyd eisoes, yn rheol- aidd mewn gair annerch. Os ydych chwithau'n siarad Cymraeg a'r plant, nu'clt clywaf yn gweiddi, Ferched, gwran- dewch nid A/erched (e) Ffnrf arall ar pan ydyw ban a ddefn- yddir gan yr hen feirdd a'r beirdd-newydd. Ffnrf i'w ochelyd ydrw ban am pan mewn Cymraeg sobr. Y mae rheolau'r treiglo yma yn gryno iawn yn appendix Syr Edward Anwyl i'w Welsh Grammar-A ccidelzce, pp. 77-79. Cymered y rhai sy'n disgwyl atebion fy ngboboii purat. I4. J •
I LLANBEDR PONTSTEPHAN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I LLANBEDR PONTSTEPHAN. Soar.—Cynhaliwyd cyfyrfodvdd pregethu blynyddol yr eglwys hon nos Fawrth a dydd Mercher, Hydref 5ed a'r 6ed, pryd y gwasan- aethwyd gan v Pircbn Dr Davies, Castell- newydd, a Seiriol Williams Pontardawe. Pregetbau nerthol, cynulliadau lluosog. a'r eneiniad oddiwrth y Sanctaidd Hwnnw yn amlwg yn yr holl gyfarfodydd. Emaus —Cyohaliwyd cyfarfodydd diolch- garwch yn y lie hwn sydd ger y dref hon dydd Iau diweddaf, pryd y pregethwyd yn swynol dros ben i lond eapel o bobl gan y bardd- bregethwr y Parch B Carolan Davies, Tyn- ygwndwn, yn yrhwyr.
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
LIBANUS, CWMSYFIOG —Cynhaliwyd cyf- arfodydd banner blynyddol yr eglwys uchod Sul, Hydref 3ydd, pryd y gwasanaethwyd gan y Parch D. M. Davies, Waunarlwydd. Cafwyd pregethau grymus a cynulliadau da. 'SARZINE' BLOOD MIXTURE. CROEA TACH A GWAED PUR.-Dyna yr hyn y mae Sarzine Blood Mixture yn ei sicrhau, a dim arall. Nid yw yn honi gwella pob peth. fel yr Yankee Patent Medicines, ond os blinir chwi gan groen attach, ysfa, pimples, toriad allan Scurvy, doluriau, penddynod, &c.. yn tarddu ° waed drwg ac anmhur, mynwch botelaid o Sarzine Blood Mixture' gan y Druggist nesal atoch, la lie a 2s 6c y botel, nen gydB 3c at y cludiad vn ychwanegol, oddiwrth y orebotiog BrGfI DA VTER CHKVfTST. MACHVVtLKTK
CERDDORIAETH A CHERDDORION.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Musac y gelwid y duwiesau ysbrydolent gan gan genhedloedd hen. Daethant wedi hynny i'w hadnabod yn dduwiesau nodd- ent wahanol fa than o farddoniaeth a'r eel fan a'r gwyddorau. Dvwedid mai merched Zens (neu Jupiter) a Mnemosyne, wedi en geni iddynt yn Pieria wrth droed mynydd Olympus, oeddent. Eu nifer ddeehrenol oedd tair lluosogwyd hwy yn ddiweddarach i naw. Clio oedd dduwies hanes hi gariai rol o bapnr yn ei llaw, a blwch wrth ei thraed i gadw y memrynau. Euterpe ysbrydolai farddoniaeth delyn- egol hi gariai y flute yn ei Haw. Thalia oedd dduwies eymwawdiaeth (comedy) a'r bueilgerddi. Corfforid hi gyda hug dros ei hwyneb, Kon bugail yn ei llaw, a garlant o eiddiorwg gylch ei phen. Melpomene lywodraethai brudd-chware (tragedy), gyda hug alaethus dros ei hwy neb, pastwn Her- cules neu gleddyf yn ei llaw. Gwisgid ei phen a dail gwinwydden ir, a'i thraed a kothornos—esgidiau^Groegaidd wedi eu rhwymo yn uchel. Terpsichore oedd dduw- ies can a dawns g.orawl. Daliai yn ei llaw y delyn a'r plyctron, sef peth i daro y tannau ag ef. Erato oedd dduwies bardd- oniaeth serch neu gariad. Hi hefyd lyw- odraethai y gallu i efelychu, dynwaredu a gwawdio. Cariai hi y delyn yn ei llaw. Polymnia, neu Polyhymnia, a safai mewn difrifweh myfyriol dwfn. Ni chariai hi ddim yn ei llaw, ond pwysai a'i braich ar graig, gan syllu yn brudd i'r dyfodol pell. Urania oedd noddes seryddiaeth. Cariai non yn cyfeirio at globe yn ei llaw. Cal- liope, neu Calliopea, oedd dduwies hanes- gerddi neu brudd-gerddi. Danghosid hi gyda llech a phin ysgrifennu, neu rol o bapur, neu lyfr, yn ei llaw. Perchid y duwiesau hyn gan drigolion Thrace, Pieria a Bocotia. Off ry mid iddynt ddyfroedd, llaeth a met. Coshwvdy sirens a naw merch Pierivs am beidio eu parchu a'u hanrhydeddu. Dalient gymdeithas agos ag Apollo, dnw y delyn, yr hwn oedd arweinydd cor y Muses, ac a enwid yn Mnsagetes. Dengys y pethau hyn fod canu a bardd- oniaeth wedi cario dylanwad mawr yn natblygiad y cenhedloedd o'r oesoedd boreaf. Hefyd daw yn amlwg fod bardd- oniaeth a chaniadaeth pobloedd o Dduw. Pa bryd y daw dynion oil i gydnabod Duw fel ysbrydolwr pob celf a gwyddor, ac i gysegru pob nwyd, dawn a medr i ogoniant Duw ? Hyfryd wawr, dyna'r awr Bydd hi'11 nefoedd ar y llawr.'