Y Tyst

Undeb Cenediaethol Eglwysi Efengylaidd Cymru. » ITk»fc ———— Cynhaliwyd yfarfod. blynyddol |"yr Undeb uchod ym Mheniel, Pontypridd, dydd lau, Hydref 28ain. Daeth dros 600 o gynrychiolwyr eglwysi Cymru ynghyd. Llywyddivvc], y cyfar- fod busnes y bore am 11 o'r gloch gan y Parch. J. Morgan Jones, Caerdydd. Pasiwyd yn un- frydol ychwanegii y frawddeg ganlynoliat v Cyfansoddiad :—' Ond ni chaniateir dan unrhyw amgylchiadau i weithrediadau'r Undeb i yniyr- aeth neu wrthdaro yn erbynfgolygiadau neu arferion mabwysiedig unrhyw enwad neu eglwysi cysylltiedig ag ef.' Cafwyd adroddiad clir ar yr ohebiaeth gyda Dr. Meyer a'r Pwyllgor Cymreig gan y Parchn. J. Morgan Jones a Charles Davies, Caerdydd, a'r Athro Joseph Jones, M.A., B.D., Aberhonddu. Cafwycl adroddiad calonogol gan yr Ysgrifen- nydd ar waith y flwyddyn, ond gohiriwyd adroddiad y Tiysorydd hyd cyfarfod Mawrth, gan nad yw y flwyddvn ariannol wedi dod i ben. Etholwyd y personau canlynol yn swyddogion am y flwyddyn -Cyn-lywydd—Parch. John Williams, Brynsiencyn. I^lywydd.—Parch H. M. Hughes, B.A., Caerdycld. Is-lywyddion-Cyng- horwr Richard Jones, Y.H., Caersws a'r Parchn. Charles Daviesa J. Morgan Jones, Caerdydd O. L. Roberts a D. Powell, Lerpwl D. Tecwyn Evans, B.A., Birkenhead W. J. Arter, Uanelli a Gwilym Davies, y Fenni. TN-sorydd—-Mr. R. Wilson Jones, Newtown. Ysgrifennydd—-Parch. James Evans, B.A., Caerdydd. Yn ychwanegol at y brodyr uchod etholwyd Pwyllgor Gweithiol cryf o oreugwyr Cymrn. Pasiwyd y penderfyniadau a ganlyn :— i. Gorfodaeth. Fod y Gynhadledd yn datgan ei gwrthwynebiad pendant i bob ffurf ar Orfod- aeth ynglyn ag ymrestru fel peth sydd yn gwbl groes i egwyddor, ysbryd, hanes a sefydliadan yr Eglwysi Rhyddion, ac yn credu yn gryf y gellir llawn gyfarfod a'r angen drwy gy nil 1111 Arglwydd Derby.' 2. Y Dd'iodF'eddwot. Fod y Gynhadledd yn llawenhau wrth weled arwyddion o sobrwvdd mwy mewn canlyniad i gwtogiad oriau ymyfed. mewn rhai cylclioedd, ac yn apelio at y Llyw- odraeth i gynnwys holl rannau gweithfaol Cymru yn en gwaharddiad, ac i \v a liar d.d yn hollol werthiant diododd meddwol drwy Drwydded Allanol (Out-door License).' 3. Oynitdeb a Darbodaeth. Fod y Gynhadl- edd hon, yn wyneb y gost enfawr ynglyn a'r rhyfel, a'r tlodi a'r caledi sydd yn rhwym o ddilyn, yn annog yn ddwys bawb i ddarbod a chynilo o'r enillion eithriadol yn y dyddiau presennol.' Yn 3 prydnawn, am .2.30 o'r gloch, cafwyd Cynhadledd Gyhoeddus eithriadol o lwyddiannus dan lywyddiaeth y Parch. Charles Davies, Caer- dyd.d. Pwnc y Gynhadledd oedd, Yr Eglwys a'r Argyfwng.' Siaradwyd ar Yr Alwad i Ddifrifwcli gan y Parch. H. M. Hughes, B.A., Caerdydd, ac ar l,e Gweddi yn yr Argyfwng gan y Parch. John Roberts, M.A., Caerdydd. Anerchiadau penigamp gafwyd gan y ddau frawd, ac nid buan yr anghofir y dylanwad oedd yn cyctfyned a'r genadwri amserol. Dilynwyd yr anerchiadau gan ryddymddiddan, a chymer- wyd rhan gan y Parchn, Dr. Davies, Castell- newydd Emlyn; Dr. Phillips, Tylorstown J. Tertius Phillips, Scethrog, Brycheiniog, ac eraill. Yn yr hwyr drachefn cafwyd cyfarfod cy- hoeddus, o dan lywyddiaeth yr Athro T. A. I<evi, M.A., Aberystwyth, a siaradwyd ar fater- ion addas i'r argyfwng presennol gan y Dlynvydd, yr Athro Joseph Jones, Aberhonddu, a'r Parch. Hugh Jones. Yr oedd y capel eang yn rhy gyfyug i'r tyrfa- oedd ddaethant ynghyd, yr hyn brawf fod yr Undeb wrth fodd calon Cymru. Teimleni yn sicr fod yr eglwysi yn barod i'r inudiad newydd hwn, ac yn barod i'w gefnogi yn galonnog ond iddo gerdded ar hyd y llwybr sydd yn cydfyned ag anianawd y genedl. Llongyfarchwn yr ysgrif- ennydd ymroddgar ar ei lwyddiant gyda'r cyfar- fodydd hyn. Nid rhyfedd iddo gael ei ail-ethol i'w swydd gydag unfrydedd hollol. Teimlwn bellach fod. yr Undeb yn un fydd byw, ac a wna waith mawr yn hanes ein gwlad er ei dyrchafu mewn purdeb, moes a chrefydd.

TABBRNACL, PONTARDAWE-Cynhaliwyd ein gwyl ftynyddol t'el arfer yn Hydref. Preg- ethwyd gan y Parchn R. E Williams, Resolven, a Dr Peter Price, B.A., Rhos. Cafwyd gwyl i'w chofio. ?

BYDDIN CYMRU. SWYDD NEWYDD I'R MAESEYWYDD OWEN THOMAS. Cafwyd yr wythnos ddiweddaf esboniad o'r dirgelwch ynglyn a. symudiad y Maeslywydd Owen Thomas, oedd yn Bennaeth y Frig ad Gymreig o'r Fyddin Newydd. Ymddengys fod Arglwydd Derby, gyda'r hwn y bu y Maes- lywydd Owen Thomas yn cyd.weithio o'r blaen, yn dra awyddus i sicrhau cynhorthwy y Cymro gwladgar a phoblogaidd hwn yn y gwaith/) godi Byddin Newydd Cymru o dan gynllun newn dd yr Yinrestriad Cenedlaethol. Gwyddai Derby am y dylanwad mawr a gariai y Maeslyw3rdd Cymreig 3-mliob rhan o'i wlad enedigol gwyddai am y gofal per- sonol manwlla gymerai o fuddiaunau a nioesau y bechgyll o Gymru o dan ei ofal gwyddai mai i'r Maeslywydd hwn yn bennaf o bawb yr oedd yr enwadan yng Nghylllnl i ddiolch am foci cy- nifer o gaplaniaid Ymneilltuol Cymreig wedi cael eu penodi i'r Fyddin. Gwyddai felly na phetrusai rhieni Cyrnreig o unrhyw enwad i ganiatau i'w bcchgyn fyned o dan ofal Owen Thomas. Felly, gan gael ei gefnogi yn gynnes a selog gan Mr. I,loycT. George, apeliodd Arglwydd Derby yn daer ar i'r Maeslywydd roi ei le yn y I^yddiu yn Winchester i fyny, ac i ynigytneryd. a'r swydd o FaesIywydd. y FyddCin Cyrnreig newydd sydd yn awr vn cael ei chodi o dan gynliun Arglwydd Derhy. Aberthodcl. Owen Thomas ei uclielgais personol er nwvn gwasanaetliu ei wlad a'i deyrn yn fwy effeithiol yn y swydd newydd. Mae eisoes wedi dechreu ar ei waith fel l'en- naeth Byddin Newydd Cymru yn Kinmel Parle, ger y Rhyl. Ar ei gais ef mae Arglwydd Derby wedi danfon gorchymyn allan i'r Pvvyllgorau Ymrestru yinhob sir yng- Nghymru id',c(ynt gyf- arwyddo y canfaswyr i annog pob Cymro gwlad- gar fo'u ymrestrn o dan y cynllnn newydd i ymuno a rhyw Gatrawd o Fydldiu Cymrn yn hytrach nag a Chatrodan Seisnig. Wele gyfieithiac1. o'r llythyran a ysgrifeimwvd gan Arglwydd Derby a Mr. Iyloj^d Ccorgc at y Maeslywydd Owen Thomas :— Swyddia Rhyfel, Llundain, Hydref 28ain, 1915. ASNWYI, FAKSIA'WYDD OWEN THOMAS, Gwn yn dda am y gwaith ardderchog a wnaethocli eisoes ynglyn a chodi cynifer o gatrodau yng Nghymru, ac am y gwasanaeth digyffelyb a wnaethoch i'r wlad. Yr wyf yn dra awyddus i sicrhau eich cyd- weithrediad yn y gwaith newydd y cefais yr anrhydedd o gael fy ngalw i'w gyflawni. Yr ydych chwi a miniiau wedi bod yn cyd- weithio o'r blaen, a gwn mai yr unig amcan mawr sydd gennych chwi mewn golwg ag sydd geunvf finnau, sef gwiieuthur popeth a allwn dros ein gwlad yn yr argyfwng hwn. Yr eiddoch yn gywir, DERBY.' 'At y Maeslywydd Owen Thomas. Swyddia Cyfarpar Rhyfel, Ulundaiii, Tachwedd iil, 1915. Fv AXXWYI FAiiSivYWYDD,—Gwn fod y rhai sydd mewn awdurdod yn gwerthfawrogi vii. tichel iawn y gwaith rhagorol a wnaethoch yngK-n a chodi "Byddin Cymru, a'ch egnion dinino yn Ulandudno a Winchester. Dichon y caniatewch yn yr argyfwng pres- ennol, pan y mae angen mwy a mwy o filwyr, ac i apelio unwaith eto at y wlad am In o fechgyn i ymrestru, i miimau aiuH gu gobaith cryf y bydd i chwi gydsynio a chais taer Arglwydd Derby ar i chwi gydweithredi-i ag ef yn y cynllun newydd sydd 3-11 awr yn cael ei gario allan o dan ei lyw- yddiaeth ef. Byddwch felly yn gwneud gwasanaeth mawr iawn i'cli gwlad yn y cylch hwn, yn yr hwn hefyd y dangosasoch eisoes y fatlx fedr eithriadol. Yclwyf yn gywir, D. Li,oii) GJVOKOE. 'At y Maeslywydd Owen Thomas.'

GALWADAU. BETHEL NEWYDD, HEOLYCyw.Llawenydd gennym hysbysu fod y Parch D. J. Hywel, Valley, sir Fon, wedi afceb yr aiwad gynnes ae uufrydol gafodd oddiwrth yr eglwys uchod yn gadarnhaol. Bwriada ymsefydhi yn ei faes newydd ddechreu'r tlwyddyn.

Potsdam, a'r hogyn dwl sydd yn fab iddo. Iylawer o son sydd am ddylanwad esiampl. Wei, y mae eisiau i rywun draddodi pregeth danllyd ar y pwnc hwnna yn Nhy y Cyffredin. Dro yn ol rhoddodd y Brenin esiampl i'w holl ddeil- iaid drwy atal yfed pethau meddwol yn ei balasau. Chware teg iddo. Gwahodd- odd yr holl genedl i'w ganlyn. Pan gynyg- iwyd bwrw allan y stwff meddwol o ddau Dy y Senedd, atebwyd yn nacaol. Gwnaed yr un peth, os wyf yn cofio yn iawn, yng Nghonfocasiwn yr Bglwys. Nid oedd dir- west yn boblogaidd yn yr un o'r ddau le urddasol. Tebyg eu bod yn golygu mai Opeth i ni fel riff raff yw llwyrymataliad. Dywedir i'r Brenin gael cryn siom am nad oedd yr arweinwyr mewn byd ac EgIwys yn dilyn. Yn ddiweddarach eto caed prawf newydd o anghysondeb ein Senedd- wyr. Deddfasant nad oedd treatio i fod mwy mewn ty tafarn, ond pawb i dalu am ei ddiferyn ei hun. Awgrymodd rhyw- un, os oedd y peth yn briodol yn y Pig and Whistle y tuallan i'r muriau Seneddol, ei fod yn briodol hefyd y tufewii. Cam- gymeriad mawr! Ac felly y mae'r hawl yn aros yn'Sant Stephan i dalu am gwrw J a brandi a whisci y naill dros y llall, heb J os nac onibai. Rhy ddrwg yw peth fel hyn. Angliyson, wrth gwrs. Gwarad- wyddus, hefyd, pan y mae'r pethau meddwol yma yn damnio'r wlad. Pa synnwyr fod ein deddf-wneuthurwyr yn dweyd fel hyn a gwneud fel arall ? 'Rwy'n ail ddweyd fod y dull hwn o chware a'r broblem feddwol yn waradwydd iddynt.