Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
Ambell i Flew-yn Glas Oddiar…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Ambell i Flew-yn Glas Oddiar Lechweddau Cwm Rhondda. ,I G AN-!ERERIN. (Par had.) Cyfeiriwyd yn ein herthygl gyntaf at luos- owgrwydd tafarndai y Rhondda, eithr anghof- iwyd yn y man a'r lIe gyfeirio at luosowgrwydd yr eglwysi hefyd. Da gennym am yr adailadau heirdd a berthyn i'r gwahanol enwadau. Y maent yn dynodi parodrwydd i gadw'r lamp i losgi ar waethaf dyliliid y cannoedd tramorwyr i'r cymoedd hyn. Hyderwn mai dylanwad y capel a orfydd yn y pen draw, ac y llwydda i ennill pob newydd-ddyfodiad i goleddu'r un parch tuag at ddydd Daw a phethau'r cysegr ag a goleddid gan y tadau Cymreig Y mae'n rhaid gofalu na lygra arferion drwg foesau da hen genedl y Cymry. Ar nos Sal cefais y fraint o gydaddoli a'r saint yn Sardis, Pontypridd. Clywais ganwaith am yr eglwys hon, ond dyma'r waith gyntaf i mi fod o fewn ei phyrth. Saif y capel mewn man hynod—y drws nesaf i orsaf ac i sinima- dau beth mawr y dyddiau prysur hyn. Y gweinidog, Mr Owen, oedd yn gwasanaethu, a mawr y mwynhawyd ei sylwadau ar y pwys o aros yng nghariad leau. Llongyfarchwn yr eglwys a'r gynulleidfa ar eu hysbryd defosiynol ac ar y naws nefolaidd a dreiddiai drwy'r lie Gresyn ydoedd gweled cynifer yn ddiweddar dyna hen arfor lliaws o fynychwyr ein capeli. Paham y thaid i'r un rhai fod yn ddiweddar ymhob odfa ? Oni ellir gadael yr hen bechod parod hwn o'n heiddom? Yn ddilys ddigon fe'n cynorthwyid drwy hynny i barhau yn ysbryd y ty. Fel y mae pethau yn awr, tynnir sylw'r gynulleidfa at ddyfodiad hwn a'r Hall, ac andwyir yr holl wasanaeth i gyd. Da chwi, weinidogion a diaconiaid, lleddwch yr hen arferiad fflaidd hon. Yn hyn o beth, fel ami i beth arall, y mae eia brodyr, yr Eglwyswyr, ar y blaen. Sancteiddrwydd a wedda i'r cysegr cofier fod Daw yn ei deml, a deuod pobl yno i'w bresenoldeb mewn pryd. Gweinyddwyd Swper yr Arglwydd yn yr odfa gyntaf. Rhyfedd fel yr amrywia'r dulliau o weini'r Oymun Gwell geanyf li yn barsonol y dull hwan w o gydfwyta'r bara a chydyfed y gwin yn hytrach na chaniatau i bob un gymryd o'r bara fel y daw'r diaconiaid heibio. Hawdd eadw'r bara a'r gwin hyd y distawo pob symudiad ac hyd oni ellir cymuno mewn distawrwydd. Da gennyf hefyd am yr arferiad o ddarllen neu adrodd y geiriau hynny a ddefnyddiwyd gan lesu, ac a groniclwyd gan Paul. Teilwng ydynt o'r Cymundeb, a rhodd- ant rhyw bwyslais newydd ar yr ordinhad. Sylwais mewn mwy nag un eglwys nad hawdd yw rhoddi arwydd i'r gynulleidfa pan ddelo'r adeg i gydgyfranogi o'r bara neu i gydyfed o'r cwpan. Paham na ddefnyddid geiriau le-sa Ei Han ? Cyraerwch, bwytewch, hwn yw fy nghorff.' Yr un modd hefyd gyda'r cwpan, onid priodol ydyw'r gorchymyn ?-- Yfwch bawb o hwn.' Cymorth, yn ol fy meddwl i, yw'r cwpanau unigol i ddefosiwn a gweddeidd-dra, a dylasai pob eglwys amcanu at gyrraedd parffaithrwydd ynglya i'r ordin- had bwysig hon. Gedy'r modd y'i gweinyddir hi argraff annileadwy ar y neb a sylwo arni. Yn bersonol, hoff gennyf y dull hwnnw a ddengys rhyw gymaint o arafwch sc o dawel- wch wrth gyflwyno'r cymun i'r gynulleidfa. Gedy'r weddi ddistaw, dawel ac araf ryw ddy- lanwad nefolaidd ar fy ysbryd i Gwelais ami i weinidog go drwsgl yn gweinyddu'r ordinhad (nid felly yn Sardis, cofier); meddyliwn yr ystyriai efe y bara a'r gwin fel rhywbeth hollol gyffredin; mewn gair, fel na byddent amgen na'r bara a'r ddiod a estynnir i'r dieithr-ddyn ar fwrdd y cartref. O! am fwy o ledoeisrwydd ymadrodd ac ymddygiad mewn ambell i wein- idog. A ddarfu cynefino a'r ordinhad ei gwneuthur hi yn beth cyffredin ? Na ato Daw. Ar y cyfau, gweinyddwyd y cymun i foddlon- rwydd yn Sardis, eithr nid yn ol y cynllun a awgrymais i uchod; ni ddisgwylid liynny; rhydd i bob eglwys fabwysiadu ei dull ei hun, ond gofaied am y naws a'r ysbryd priodol, ac na wneled ddica a darta i ffwrdd Lan Ysbryd Daw. Un hawdd ei gyrru ymaith yw'r golomen nefol. Fel hyn y treuliwyd y Saboth. Ba'n ddydd o lawen chwedl i mi. Cefais adnewyddiad ysbryd drwy gydaddoli kg eglwysi eraill, a thrwy weled gwahanol ddulliau o sancteiddio'r dydd yn y cysegr. Un peth arall, a mi a adawaf fy ysgrif. Oni ellir penderfynn-materion eglwysig heblaw yn y gyfeillach nos Sul? Credaf mewn Cynull- eidfaoliaeth, ac mewn hawl pob aelod i ddatgan ei farn, eithr y perygl o droi'r gyfeillach yn 4 gwrdd busnes' yw colli'r naws netolaidd, ac i orffen dydd yr Arglwydd yn swn manylion trefniadau a chasgliadau'r eglwys. Gresyn na ellid sicrhau cwrdd eglwys cryf yn ystod yr wythnos, fel y penderfynid yr holl faterion perthynol i'r achos. Nid teg ychwaith ydyw i ddieithriaid wybod cyfrinach y frawdoliaeth. Meddylier am y pethau hyn. Oni sicrheir cyfieustra amgenaeh, wrth gwrs, rhaid troi'r Sul yn dipyn o was bach.' Pa beth yw barn arall ar y pwnc hwn ? Dyma rai o'r meddyliau a ehedai ataf wrth dreulio Sadwrn a Sal yng Nghwm Rhondda. Bendith y net a fyddo arno ef a'i filoedd bres- wylwyr Dichon y bydd ysgrif fel hon o gymorth i rywun weled ei hunan magis yr ymddengys i arall.
I Eglwys y Pare, Llanelli.I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I Eglwys y Pare, Llanelli. [ CYFARFOD CROESAWU AC URDDO. Hir y bu'r disgwyl am i'r uchod ddigwydd yn ein tref, ac o'r diwedd y mae ymhlith y pethau a fu, ond ei ddylanwad sy'n gymysgedig a'r pethau sy'n aros. Ar y Sul a'r Linn, Hydref lOfed a'r lleg y digwyddodd, ac yr oedd y cwbl o'i gwmpas yn fawr mewn gwirionedd. Y mae y gwr a groesawyd ac a urddwyd yn wybyddus trwy Gymru benbaladr erbyn hyn fel pregethwr ac fel ysgolor. Y mae yn M.A. a B.D., a rheiny o Goleg Prifysgol Llundain, a bu drysau rhai o eglwysi mwyaf ein Henwad yn lied agored iddo gyda'r amcan o'i gael i'w pulpudau. Ond i Lanelli y daeth Mr Rees Griffiths, ac i eglwys Seisnig y dref ac eglwys ragorol ydyw-un o oreuon y De. Y mae ynddi wyra gwragedd cyfoethog mewn golud a gras, eang a dwfn eu cydymdeimlad, a'u teyrngarwch i'r pur a'r dyrchafedig yn ddiarhebol ac i blith y rhai hyn y daeth Mr Griffiths yn syth o Goleg Newydd, Llundain. Ganwyd ef ym Mwlchygroes, sir Aberteifi, a deehreuodd bregethu ym Manceinion, sef yn Booth-street, o dan weinidogaeth y Parch Morgan Llewelyn; ac fe all eglwys Booth- street a'i gweinidog ymfalchio yng nghodiad y Parch Rees Griffiths. Cynhaliwyd y cwrdd croeso nawn Llun. Llywyddwyd ynddo gan Mr Fred Thomas, swyddog hynaf yr eglwys, ac un o golofnau y mudiad dirwestol yn y dref er's hanner canrif. Croesa.wyd Mr Griffiths yn galonogol a chynnes i'r dref ac i fysg y gwahanol enwadau. Croes- awyd ef yn enw'r dref gan ein Maer, sef Syr Stafford Howard, K C.B dros yr Annibynwyr gan y Parch D. Lewis (Dewi Medi) dros y Bedyddwyr gan y Parch W. Trefor Jones; dros y Methodistiaid gan y Parch R. Williams; a thros Gyfarfod y Gweinidogion gan y Parch W. R. Watkins, M.A, Siaradwyd ymhellach gan y Prifathro Dr E A. Garvie, M.A., B.D., Coleg Newydd, Llundain; Mri Gwilym Williams, trysorydd diwyd yr eglwys; E. Willis Jones, un o ffyddloniaid yr eglwys ac aelod o'r Cyngor Trefol; a chafwyd ychydig o eiriau tyner ac agos gan Mr Griffiths Ar ol canu'r Doxology ymadawodd y dyrfa wedi cael ohonynt gwpanaid o de blasus ac areithiau ysblennydd. Am saith yn yr hwyr daeth mwy na llond y capel mawr yn ol drachefn i weled y cyntaf, yn ol pob tebyg, yn cael ei urddo yn eglwys y Pare. Yr oedd y cyfarfod hwn o dan lywydd- iaeth Mr W. Lewis, M A., prifathro Ysgol Sir y dref. Ar ol i'r Parch E Jenkins, Walter-road, fynd trwy raunau arweiniol y cwrdd, traddod- odd Mr Lewis anerchiad-byw a llawn o ysbrydolrwydd, yr hwn fu'n achos i roddi cyweirnod lawn i'r cyfarfod, ae yn y cyweir- nod hwn y bu'r gynulleidfa am yn agos i dair awr o amser. Cafwyd hanes yr alwad gan Mr W. Stuart, ysgrifennydd yr eglwys, a hynny mewn modd meistrolgar iawn, a darllenodd amryw lythyrau oddiwrth foneddigion yn mynegi eu hanallu i fod yn bresennol. Ar ol hyn cafwyd ychydig eiriau gan y Parch Tom Davies, Bwiehygroes, megis awel o ardd o flodau. Yr oedd sawr y rases ar y mawl roddodd i Mr Griffiths am ei enw da a'i gymer- iad gloyw ym Mwlchygroes a chyn eistedd estynnodd godaid o aur i'r gweinidog newydd dros yr eglwys. Dilynwyd Mr Davies gan y Parch Morgan Llewelyn. Efe ddarganfyddodd Mr Griffiths, ac efe a'i cymhellodd i ddechren pregethu. Cyn gorffen traddodi ei araith dlos ac effeithiol, estynnodd 'Hasting s Dictionary of Christ and the Gospels' i arwr y cyfarfod. Gvda hyn esgynnodd Mr Griffiths i'r pulpud i roddi ei Gyffes Ffydd, ac yn wir yr oedd hi'n deilwng o'i ddysg a'i grefydd, ac yn glod i goleg a chapel. Yr oedd ei bregethn i droiogwmpas gwirioneddau mawr Prynedigaeth, Person Crist ac Anfarwoldeb yr Enaid. Cyn disgyn o Mr Griffiths o'r pulpud esgynnodd y Parch Elfed Lewis, M.A., ac offrymodd yr urdd-weddi yn ddwys ac yn dyner. Ar ol canu emyn, traddodwyd siars i'r gweinidog gan Dr Garvie, seiledig ar Esaiah vi. 1-8. Dilynwyd ef gan Elfed, yr hwn a roddodd siars i'r eglwys ar y geiriau—' Y mae yr Ysbryd a'r briodasferch yn dywedyd, Tyred,' Dat. xxii. 17. Amhosibl ydyw nodi y rhai ag oedd yn bresenuol, gan eu bod luosoced. Yr oeddynt yno o Landudoch i Fanceinion, ac o Lundain i Lerpwl, yn feirdd cadeiriol a choronog, ac yn weinidogion poblogaidd a lleygwyr o fri. Dangoshasant oil uched oedd eu syniad am hen eglwys y Pare ac am ei gweinidog ienanc dawnus Dymuniad pawb oedd yno oedd am i'r undeb fod yn hir ac yn fendithiol. Nawdd y nef fo drostynt oil. I Ebenezer. T. ORCHWY BOWEN.
I GOGLEDD CEREDIGION.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I GOGLEDD CEREDIGION. Bow Street.-Dydd Gwener cyn y diweddaf, cynhaliodd yr eglwys hon ei chyfarfod diolch- garweh, ac yn yr hwyr pregethwyd i lonaid capel gan y Parch J. Lewis Williams, M.A., B Sc., Aberystwyth. A berystwyth.- Yng ngwyl flynyddol eglwys Baker-street eleni gwasanaethwyd gan y Parchn J. J. Williams, Treforris, ac E. Keri Evans, M.A., Caerfyrddin. Pregethau da a chynull- iadau Iluosog. Salem.-Nos Iau cyn y diweddaf, traddod- wyd darlith odidog yma ar I Iolo Morgannwg' gan y Parch J. J. Williams, Treforris. Cadeir- iwyd gan y Parch Griffith. Parry, Llanbadarn, yr hwn hefyd, yn ol ei haelioni arferol, a ychwanegodd yn fawr at yr elw a wnaed. Dydd Gwener, pregethwyd gan y Parch J. J. Williams, a Henry Williams, B.A., Machynlleth. Yroedd eneiniad oddiwrth y Sanctaidd Hwnnw ar yr holl odfeuon. Mae gwedd ddymunol ar yr achos o dan weinidogaeth gref y Parch Llewelyn, Morgan, ac ystyried amgylchiadau y bryniau yma ar hyn o bryd. Trodd y cyfarfod a'r ddarlith allan yn llwyddiant amlwg, a gor- ffwysed bendith y Goruchaf eto ar y cyfan. Tabor.-Y mae yr eglwys fechan hon get llaw Plimlumon, wedi colli un o'r aelodau ffyddlonaf oedd ynddi yn symudiad gan angeu Mr John James, Pfosfudr, yr hyn a gymerodd le yr wythnos ddiweddaf, wedi cyrraedd ohono dros 80 mlwydd oed. Bu yn ffyddlon i gyrchu drwy y blynyddoedd ar bob tywydd i Tabor; ac er fod ganddo gryn bellter o ff ordd, a honno yn u In arw a digysgod, eto anfynych y gwelid ei le yn wdg yn y capel oedd mor agos at ei galon. Bu yn swyddog yn yr eglwys hon am flynyddoedd meithion, a bu yn gofalu am yr achos bychan hyd oui symudwyd ef at ei wobr, fel y bydd bwlch mawr ar ei ol, a hwnnw, y mae lie i ofni, yn un nas llenwir yn fuan. Un o ergydion trymaf ei oes oedd iddo yn ei fisoedd olaf fethu dod, yn ol ei arfer, i gynteddau yr Arglwydd. Blysiai am danynt, a gwnaeth ymdrech arwrol lawer tro yr wythnosau diweddaf i gerdded yr hen lwybrau; ond yr oedd y galon wedi llescau a'r cam wedi byrhau gormod i gyrraedd y cynt. eddau fel cynt, a mawr oedd ei siomedigaeth oblegid hynny. Ym mynwent gyhoeddus Tal- ybont y gorffwys gweddillion yr hen sant diymhongar, a gwasanaethwyd yn ei angladd gan y Parchn F. H. Davies, Bethesda; J. Davies. Gwarcwn; Llewelyn Morgan, Salem; ac R. E. Jones, Talybont. Y mae iddo amryw o blant, a'r oil yn cerdded llwybrau eu rhieni, ac y mae iddo frodyr, a'r rhai hynny yn golofnau yr achos yn yr eglwysi y maent yn aelodau ac yn swyddogion ohonynt. Y mae cydymdeimlad d'r teulu a'r perthynasau yn nydd eu galar. Cwmerfyn.—Bu eglwys Siloah yn y cwm hwn yn ethol swyddogion newydd y dydd o'r blaen, a disgynnoddy goelbren ar wyr cymwys, sel Mri John James, Cwmerfyn, a W illlam Edwards, Cwmerfyn Farm. Yr ydym yn cofio dynion cryfion yn swyddogion yn yr eglwys hon, a mawr hyderwn y prof a y ddau hyn eto eu hunain yn deilwng o'r tada fcsydd wedi mynd. J MOCHNO.