Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
C CWRS PRESENNOL B.D. CYMRU.'
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
C CWRS PRESENNOL B.D. CYMRU.' At Olygydd y Tyst. SYR,-Diau ein bod ni oil, fel darllenwyr y TYST, mewn perffaith gydymdeimlad ag amcan ysgrif Dyledwr,' er nad ydym yn cydsynied a'r hyn gynygia. Credwn oil y dylai'r gweinidog heddyw wybod rhywbeth am gwestiynau cym- deithasol y dylai ymdrechu cael gwell tai i'r bobl yn ogystal a chael gwell pobl i'r tai. Er hynny, mae fy hen gyfaill, Mr. Fred Jones, wedi bod yn dra anffortunus yn ei amddiffyniad o'r safle. Gall fod yn gampwr pan yn Gloywi'r Gymraeg a'r Geiriadur,' ond mae wedi ei methu hi y tro hwn. Nis gallai dim wneud mwy i gadarnhau saf- bwynt Dyledwr na rhan helaeth o'r llythyr hwn o eiddo fy hen gyd-fyfyriwr. Ymddengys i mi ei fod yn llawer rhy hoff o lyionel Johnson. Gydag eithrio Mr. Fred Jones, efallai, fe wyr holl ddarllenwyr y TYST nad gwybodaeth o'r iaith Roeg yw'r elfen fwyaf anhepgorol mewn bonheddwr. Nid wyf yn meddwl y cred Mr. Jones hyn yn ei oriau goreu neu, pan gaf y fraint o ddod i gymdogaeth Rhymni, byddaf yn disgwyl clywed i weinidog Moriah fod yn dra llafurus yn dysgu Groeg i'r bobl ieuainc. Taw beth yw gwir grediniaeth ein cyfaill, hyderaf, er mwyn enw da y B.D.s eraill, na wna ddefnydd rhy fynych o waith Lionel Johnson. IiIYr oedd yn dda gennyf ganfod fod fy nghyfaill erbyn hyn wedi dod i hoffi'r iaith Hebraeg. Pwy a wyr nad yw Mr. Jones yntau yn awr yn rhyw 'Abraham wedi dadebrtt' ? Yn ol ei lythyr ef, prif amcan dysgu'r iaith Hebraeg yw deall cenadwri'r proffwydi yn yr iaith a arferent hwy. Bydded hysbys i Ddyledwr ac i bawb eraill nad yw cwrs y B.D. yn gwneud pob myfyriwr mor gaeth i'r llythyren a hyn. Mae amcan uwch mewn dysgu Hebraeg na hwn. Ond gyda Groeg y Testament Newydd yr a Mr. Jones fwyaf ar gyfeiliorn. Yn awr, pan dder- bynia dyn alwad unfrydol o eglwys bwysig ym Mhrifddinas y byd, mae'n naturiol iddo fyw llawer yn y dyfodol, a gellir maddeu iddo os anghofia rai o'r pethau elfennol. Fe wyr dar- llenwyr y TYST yr hyn anghofiodd ein hen gyf- aill, mai'r Aramaeg, ac nid y Roeg, oedd iaith Crist a'i apostolion ac efallai fod cymaint o'i eiriau Ef Ei Hun yn y Testament Cymraeg ag yn y Testament Groeg-geiriau fel Talitha Cwmi,' Ephphatha,' ac Eloi, Eloi, lama sabachthani.' Ymhellach, Iddewon, ac nid Groegwyr, oedd awdwyr llyfrau. y Testament Newydd a thra y cyfansoddent yn yr iaith Roeg, dengys eu cynhyrchion y meddylient yn yr iaith Aramaeg. Felly, rhyw fath o gyfieithiad yw'r Testament Newydd yn y gwreiddiol.' Ai y ffaith eu bod yn is-ymwybodol o hyn a gyfrifa fod mwyafrif myfyrwyr diwinyddol Cymru, yn gyffredin, yn dangos mor lleied o sel dros astudiaeth y Testament Groeg ? i jFel Mr. Jones, bum am dair blynedd yn eis- tedd wrth draed y Prifathraw Silas Morris, ac yn myfyrio'r Testament yn y gwreiddiol.' Cof gennyf yr arferai, ar rai adegau, roddi tua hanner pennod ohono i ni i'w dysgu ar ein cof ac amser lied boenus i'r Prifathraw, a mwy poenus i'r dosbarth, oedd yr adeg y'n gosodai ar brawf yn y peth hwn. Y gwir yw, nad oes gan fyfyrwyr a gweinidogion Cymru, yn y cyffredin, hoffter at yr iaith Roeg a gallwn ddefnyddio termau cryfach i ddatgan ein teimlad at yr iaith Hebraeg. Fe addefir gan bawb y dylai pob gweinidog t. fod yn abl i ddarllen yr Hen Destament a'r Newydd yn y gwreiddiol. Mae gwybodaeth o'r iaith Hebraeg yn hanfodol i werthfawrogiad iawn o feriniadaeth Feiblaidd ac heb unrhy w wybod- geth o'r feirniadaeth hon, nis gall y gweinidog gyfarfod a'r cwestiynau a'r amheuon gynygiant eu hunain iddo ef ac i ddynion ieuainc mwyaf ymchwilgar ei eglwys. Mae'r un peth yn wir am y Testament Newydd. Nis gellir iawn ddeall perthynas ei wahanol rannau, ei amrywiol dermau a'i ddivitinyddiaeth, heb ei astudio yn y gwreiddiol.' Pa bryd, gan hynny, yw'r amser goreu i ddwyn pregethwyr Cymru i adnabyddiaeth o'r ieith- oedd hanfodol yma ? Mae'n amlwg na fuasai ond ychydig iawn ohonynt yn ymhyfrydu yn yr astudiaeth ohonynt ar ol gadael yr athrofa. Gallwn felly gydnabod doethineb yr awdurdodau hynny a'n gorfodant i ddysgu'r eithoedd hyn yn yr athrofa. -J' Da y gwnaeth Dyledwr dynnu ein sylw at Social Science. Mae gogwydd yr oes ac anghen- ion y ddynoliaeth yn galw am hyn. Nid oes un gweinidog teilwng o'r enw yng Nghymru nad yw'r cwestiynau cymdeithasol yn cael ei sylw mwyaf difrifol. Mae y rhai hyn gydag ef pan eistedda yn ei dy, pan gerdda ar y ffordd, pan orwedda i lawr, a phan gyfyd i fyny.' Y peth blaenaf a'r peth pwysicaf yw i'r pregethwr gael ei feddiannu ag Ysbryd Crist, ac yna fe ddaw yn alluog, yn raddol, i ddadrys y problemau cym- deithasol. Mantais, yn ddiau, yw astudiaeth fanwl o Social Science a Political Economy ond, wedi'r cyfan, nid y djuion sydd wedi treulio rhan fawr o'u hamser i gasglu gwybodaeth yn y meysydd hyn sydd wedi gwneud fwyaf er lies dynolryw. Yr ydym yn barod i dalu teyrnged i University Settlements a mudiadau cyffelyb ond mae eglwysi Cristionogol dinas fel Caerdydd wedi gwneud mwy i noddi'r diamddiffyn a dyrchafu'r safon foesol na dim o'r cyfryw. I P. R. THOMAS.
I Y ' CANIEDYDD ' NEWYDD.I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I Y CANIEDYDD NEWYDD. I At Olygydd y Tyst. I SYR,—A fyddwcb garediced a chaniatau gofod fechan i'r amcan o ofyn un gair mewn perthynas a'r Caniedydd sydd i ddod allan yn y dyfodol agos ? A wnaiff un o'r rhai sydd yn dal cy- sylltiad a'r emynau roddi gair o eglurhad drwy gyfrwng y TYST parthed y rheolau i dderbyn i fewn emynau ? I bwy, ac erbyn pa bryd mae y cyfryw i fod mewn Ilaw ? Am hyn o eglur- had byddaf yn wir ddiolchgar. Wyf, yr eiddoch, I HOFFWR EMYNAU. I
GWYIyFA A BOD FAN A'R OFFEIRIAID.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
GWYIyFA A BOD FAN A'R OFFEIRIAID. I At Olygydd y Tyst. I SYR,—Caniatewch eto ychydig ofod i mi i ymdrin ar y mater uchod. Y mae Bodfan wedi gweled yn dda i ddod allan i amddiffyn Gwylfa a'r Wasg Eglwysig. Daw ag enghreifftiau i ddangos fod geiriau canmoliaethus wedi ym- ddangos yn y Llan ynglyn ag ef a'i waith, a bod pob apel y mae ef wedi anfon i'r cylchgrawn hwnnw ar ran ei Gymdeithas ef bob amser yn cael sylw. Pa ddiolch iddynt, os yw pethau fel y dywed Bodfan y maent ? Oherwydd gallwn gasglu oddi- wrtho fod ei Gymdeithas ef yn fwy o Gym- deithas Eglwysig na dim arall. Felly y mae yn holl-bwysig i Bodfan i fod ar delerau da a'r annwyl gariadus frodyr,' gan mai hwynt-hwy yw prif genhadon y Gymdeithas. Ac ynglyn a'r bywgraffiad byr a ymddanghosodd yn y Llan am ei ddiweddar frawd talentog, Syr Edward Anwyl, gwyr pawb fod y Brenin Sior, sef pen yr Eglwys, wedi ei anrhydeddu ef, a naturiol iawn i'r Llan oedd dweyd geiriau caredig am dano wedyn. Ond tebyg mai fel Cymro, ac un o'r athrawon mwyaf talentog a fagodd Cymru, ac nid fel gweinidog Ymneilltuol cyffredin, yn ddeheuig am adeiladu capelau. a chasglu tuag atynt, yr oeddent hwy yn amlygu parch i'w goffadwriaeth. Nid peth hollol ddieithr, ychwaith, yw clywed syniadau yr offeiriad hwnnw a fu yn siarad a Bodfan yn dweyd fod yr Ymneilltuwyr yn dal ar bob cyfle i'w cablu. Gwyr pawb mai dyna yw eu syniadau hwy a phan gwyd Ymneilltu- wyr eu lief dros Ddatgysylltiad a Dadwaddoliad, credant a dywedant eu bod yn lladrata eiddo Duw, ac ni chyfrifant ni yn amgenach na chy- segr-ysbeilwyr. Dyna yn fyr yw eu syniad am Ymneilltuaeth. Dywedaf eto nad oes gennym ddim yn erbyn y brodyr parchus hyn i ganmol offeiriaid am adeiladu eglwysi heirdd, ond credaf fel cynt mai yn y Llan y dylasent wneud hynny a phe buasai Bodfan yn anfon erthygl i'r papur rhyddfrydig hwnnw i ddweyd yn dda am offeiriaid, ynghydag apel ar ran ei Gymdeithas, diau y talai y ffordd iddo. Ond os yw dau o arweinwyr yr Enwad yn cytuno yn y peth hwn, rhaid yw i ni, y dynion by chain, ymfoddloni, a disgwyl am y dyddiau dedwydd hynny pan bydd pawb o'r brodyr yno'n un, heb neb yn tynnu'n groes/ a phan welir darluniau esgobion ac offeiriaid yn eu tro yn harddll oriela.u y Dysgedydd a'r Tywys- ydd, a bywgraffiad teilwng ohonynt wedi cael ei ysgrifennu gan Gwylfa a Bodfan, yn eu can- mol am ymladd mor lew er cadw y gwaddol oedd yn perthyn i'r genedl iddynt hwy eu hun- ain, ac am bob gair sarhaus^a ddaeth dros eu genau yn erbyn Ymneilltuaeth. J. H. J.22
IPeniel, Tredomos.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
I Peniel, Tredomos. Agoriad Festri Newydd.-Cymerodd yr am- gylchiad diddorol uchod le y Sadwrn, Sul a'r Llun, Hydref 3oain a'r 3Iain, a Thachwedd iaf, o dan amgylchiadau gwir addawol. Fel y gwyr llawer, lie newydd yw Tredomos yn ymyl y Bedwas. Yma y mae Syr W. James Thomas a'i Gwmni wedi agor gwaith glo ar raddfa eang ac yn ol yr argoelion, bydd yn lie poblog iawn. Sefydlwyd eglwys yno rhyw fis yn ol fel cangen o Saron, Bedwas, ac o dan nawdd Cyfarfod Chwarterol Cyfundeb Dwyreiniol Morgannwg ac ar y dyddiau a nodwyd uchod agorwyd ysgoldy hardd, gyda thros 300 o eisteddleoedd, mewn man cyfleus ar ochr yr heol fawr, gyda lle-pan ddaw yr adeg-i adeiladu capel arno. Perchen y tir o dan y capel yw Syr W. J. Thomas, ac y mae y telerau i'r eglwys hon, fel i'r eglwysi sydd eisoes wedi cychwyn yno, yn ffafriol iawn, ac yn deilwng o haelioni arferol y Marchog caredig. Am 3.30 prydnawn Sadwrn daeth nifer lluosog i'r agoriad ffurfiol. Yn ymyl y drws hysbysodd Ysgrifennydd y Cyfundeb fod Syr William yn garedig wedi dod yno i agor drws y ty fel lie i addoli Duw ynddo. Yna galwodd ar Mr. Isaac, yr adeiladydd (un arall o ddiaconiaid Ynyshir), i gyflwyno allwedd aur i Syr William, gyda pha un yr agorodd y drws. Ar ol myned i'r festri cafwyd cyfarfod dan lywyddiaeth Mr. J. Thomas, Caerdydd (Cadeirydd y Cyfarfod Chwarterol). Dechreuwyd drwy weddi gan y Parch. C. Tawel- fryn Thomas, Groes Wen, a chymerwyd rhan gan y Cadeirydd, Syr W. J. Thomas, Mr. W. Williams ysgrifennydd yr eglwys Mr. James, Ty Canol, ar ran eglwys Saron, Bedwas Barch. Ben Evans, Barry, fel Ysgrifennydd y Cyfarfod Chwarterol Parch. E. C. Davies, Ynyshir Mr. T. G. Williams Caerdydd Parch. G. Penrith Thomas, Ferndale Mr. Griffith Morgan, Y.H., yn cynrychioli y Methodistiaid; Parchn. Llwchwr Jones a James, yn cynrychioli y Bedyddwyr Parchn. Edwin Jones, Rhydfelen, a T. Morris, Senghen- ydd a Mr. Isaac, adeiladydd, Ynyshir. Cafodd yr eglwys ieuanc gynghorion buddiol, a thros- glwyddwyd iddi ddymuniadau goreu y rhai a gymerodd ran yn y cyfarfod. Ategodd Syr William ei gynghorion drwy gyfran o £ 150 iddi gychwyn ei gwaith, a dywedodd y deuai yr amser pan y gellid trefnu i'r tir ddod yn eiddo'r eglwys ar delerau manteisiol. Gwasgwyd arni i ofalu fod ysbryd gweddi a gwaith yn amlwg yn ei hanes, ac am iddi osod safon uchel i haelioni ar y cychwyn. Tystiodd amryw oddiar brofiad bersonol fod hyn, ond ei wneud yn yr ysbryd iawn, yn sicrhau bendith yr Arglwydd mewn ystyr dymhorol. Anogwyd hwy i fod yn ffyddlon i'w teml a'i gwasanaeth, ac i'w hiaith a'u llen- yddiaeth drwy hyn mae magu cewri fel sydd eisoes wedi ei wneud yn yr ardaloedd cylchynol. Danghoswyd fod y teimladau goreu yn bodoli rhwng y fam-eglwys a hithau, a rhyngddi a'r eglwysi eraill sydd eisoes wedi eu sefydlu yn y lie. Mae'r ysgoldy yn un hardd a chyfleus, ac wedi ei adeiladu yn gadarn o'r defnyddiau goreu. Yr oedd y gwaith coed yn destyn edmygedd pawb. Y gwaith mawr bellach, fel y sylwodd un siaradwr, yw gofalu fod yr eglwys addola ynddo yn lan a hardd a chadarn, fel ag i gario dylan- wad iach a nerthol yn y lie. Costiodd y cyfan dros £ 900 ond rhwng rhodd Syr William, rhodd Pwyllgor y Gronfa o £ 50, a'r casgliadau gartref, disgwylir ei dynnu lawr i tua £650, yr hyn sydd yn ddyled pur drom i eglwys fechan o 47 yn cychwyn ar adeg fel y presennol. Dylid cofio dwy ffaith ynglyn a'r achos hwn, sef nad yw eglwys Saron, Bedwas, yn alluog i roddi unrhyw gymorth ariannol am nad yw hi eihun ond ieuanc ac ychydig mewn nifer hefyd, fod y 116g ar arian ar hyn o bryd yn uchel iawn. Os llwyddir i gael y swm a geisir gan Bwyllgor y Gronfa, bydd yr eglwys ieuanc ym Mheniel yn cychwyn ac yn wynebu'r dyfodol yn wrol a ffyddiog. Parhawyd y cyfarfodydd nos Sadwrn, pan y pregethwyd gan Ysgrifennydd y Cwrdd Chwarter a'r Sul a'r LIun, pan y gwasanaethwyd gan y Parchn. E. C. Davies, Ynyshir Penrith Thomas, Ferndale a J. W. Price, Troedyrhiw. Pregeth- odd Mr. Davies yn Saesneg prydnawn Sul. Caf- wyd amryw roddion gwerthfawr gan aelodau ac eraill at yr achos, megis Beibl, llyfr emynau, llian bwrdd, ac hyd yn oed y pulpud gan frawd o saer o'r eglwys, ac amryw seti o eglwys Saron, Ynyshir, am ba rai y diolchwyd yn gynnes. Dylid crybwyll hefyd fod y brodyr bregethodd yn rhoddi eu gwasanaeth am eu treuliau yn unig. Dymunwn i'r eglwys ym Mheniel fendith y Gor- uchaf ar ei holl lafur, ac y bydd yn gyfrwng i achub eneidiau lawer yn yr ardal boblog honno. ..L. J:J;U I E BnN KVAND, xsg. y tyi.