Y Tyst

NODION. I Arlo)i.-y mae'r Prifathraw Rees yn dechreu gosod rhengoedd Arfon in inarching order; ac unwaith y dechreua Llanciau'r Eryri,' nid oes dim a saif o'u blaenau. Y mae yn y Cyfundeb nifer fawr o wyr da, yn weinidogion a lleygwyr, yn teimlo yn ddwys yn achos y gwan. Prawf o hynuy y\v eu sel ar hyd y blynyddoedd dros Drysorfa yr Achqsion Gweiniaid; ac nid yw y Drysorfa Gynorthwyol ond argraffiad newydd,' gydag ychwanegiadau pwysig, o'r Drysorfa werthfawr honno. Llcyn ac Eifionydd.—Cyfarfu y Pwyllgor. Cyf- uiidebol o flaen Cynhadledd y Cyfarfod Cliwart- erol yn Llanllyflli ar y 6ed cyfisol, a chyflwyuodd ei adroddiad "i'r Gynliadledd. Pasiodd y Gyn- hadledd benderfvniad yn gwasgu apel y Pwyllgor Cyffredinol at ystyriaeth yr eglwysi. Hyderwn na fydd uu eglwys yn y Cyfundeb hwn lieb wneud rhy vv gyfrau o leiaf cyn Undeb Brynaman. OgPffnvm y Dyn Tlctwd.Daetli aderyn bach a stori bert i'm dust y dydd o'r blaen. Ddwy flynedd neu well yu 01, pan oedd Cyf undeb yn gwneud trefniadau i symud ymlaen gyda'r Drysorfa, gwnaeth rhyw frawd sum yn dangos y byddai deunaw ceiniog (1/6) y flwyddyn am bum mlynedd, gau bob Auuibynnwr Cymreig, yn ddigon i gynhyrchu yr £ 50,000 gofynuol. Y mae'n debyg i'r cyfeillion yn eglwys S — roi pwyslais ar y ffaith. Cyffyrddodd y pwyslais a chalon dyn cy ffredin ei amgylcliiadau yn yr eglwys, a byth oddiar hynuy y mac yn gofalu danfou ei ddeunaw ceiniog oiirwm i'r trysorydd tua'r Nadolig. Bendith arno. Y Dysgedydd.Vil y Dysgedydd am y mis presennol ceir apel maith o eiddo swyddogion y Drysorfa, gyda nodiad gan y golygydd hybarch, y Dr. Owen Evans, ac y mae yn werth ei ddodi yma Y DRYSORI'A GYXORLHWYOI,. Dymunol alw sylw neilltuol ein darllenwyr at yr apel ar ran y Drysorfa Gynorthwyol a welir yn y rhifyn hwu. Hyderwn yn fawr y darllenir yr apel yn ofalus, ac yr ystyrrir ef yn bwyllog a difrifol, ac y gwna yr eglwysi a pherson au unigol yr hyn a geisir, hyd y byddo hynny yn bosibl. Y mae arnom fel Enwad angen ueilltuol am Drysorfa o'r fath, a llawn cymaint o hynny am uno amryw eglwysi bychain yn un weinidog- aeth, hyd y byddo hynny yn bosibl. Y mae gaii rai wrthwynebiad i Drysorfa o'r fath, am nad ydynt yn credu mewn gwaddoliadau. Yr ydym ninnau hefyd yn barnu fod gwaddoliadau, fel rheol, yn fwy o niwed nag o fendith i eglwysi; ond ni bydd y cymorth a roddir o'r Drysorfa hon i eglwysi gweiniaid mewn un modd yn waddoliad i'r cyfryw eglwysi, ond rhodd flyn- yddol fydd y cymorth, yn cael ei rhoddi ar yr amod fod yr eglwys fydd yn ei derbyn yn gwneud ei rhan yn ol barn y Pwyllgor a lujd gan y Pwyllgor hawl i atal y rhodd pan y myniret, os na fydd y Pwyllgor yn cael boddlonrwydd fod yr eglwys ei hun yn gwneud yr hyn a ellir ddisgwyl yn rhesymol iddi wneud. Y mae yr egwyddor wirfoddol yn awr yn y glorian, ac ar ei phrawf yn ein plith ni fel Enwad yng Nghymru, ac os na lwyddwn i gasglu y swm angenrheidiol i sicrhau gweinidogaeth gymwys i'n heglwysi, bydd yr Eglwyswyr yn sicr o ddefnyddio ein methiant yn arf i ymladd a ni fel Ymneilltuwyr sydd wedi arfer dadleu dros Ddatgysylltiad, a byddant yn dannod ein methiant i ni, ac yn ei ddefnyddio yn ddadl i geisio pron nad yw yr egwyddor wirfoddol yn alluog a digonol i gynnal crefydd.' Dyna farn patriarch sydd wedi treulio tiia 64 mlynedd yn y weinidogaeth Annibynnol am y Drysorfa Gynorthwyol, a gwerthfawr iawn yw ei dystiolaeth. Tuedd yr oedrannus yw mynd i ddrwgdybio symudiadau newyddiou a rhaid fod symudiad y Drysorfa yn un iach a diberygl cyn y rhoisai Dr. Owen Evans sel ei fendith arno mor groew a difloesgni. Diolch o galon. Gwna ei eiriau fyd o les. Personol.—Rwy'n dyheu am newyddion. Pwy deifl friwsionyn eto ar y bwrdd ? Mae'r cylch- lythyr wedi mynd allan i'r holl eglwysi, ag eithrio un Cyfundeb (gwel y nodiad nesaf). Gobeithio y rhoir iddo y sylw a haedda. Mynwy.—-Gwn y maddeua cyfeillion annwyl Mynwy i llli os wyf yn troseddu rhyw ddeddf trwy wneud yn hysbys fod Pwyllgor Gweithiol y Cyfundeb yn cymeradwyo i'r eglwysi Cymreig gasglu at y Drysorfa Gymreig. Disgwylir y bydd y Cyfundeb Cymreig,a Ir un Seisnig wedi eu huno yn bur fuan, ac wedyn addawa y cyf- eillion ymdaflu i fudiad mawr y Drysorfa Gy- northwyol. Bydd yn hyfrydwch calon gennym eu croesawu i rengau y cynorthwywyr. W. Ross HUGHES, Ysg. Cyftredxnol. Borthygest, Rhagfyr 8fed, 1915-

Dvua/r enw roddir ar ymgyrch fawr Anllibyn- wyr Cvmru heddyw i geisio estyn cyfiog by-in i r dynion ffyddlon sydd yn gweinidogaethu yn eglwvsi gwan yr Enwad- A dichon y dylid eto alw si-rla, at y ffaith boenus fod gennym fel Enwad rai degau o weinidogioll da eu gair na dderbyn- iant gyflog 1 yyw. Ac ar hyn o bryd, pan y mae pris ymborth ac angenrheidiau eraill bywyd yn codi gyfiyllled, ni sonia neb am roddi war bonus na dim o'r fath i'r gweinidog, druau. Rhagrith noeth ydyw i wyr bucheddol eglwysi cryfion, cyfoethog, ddyfad at eu gilydd i angladd y gweinidog tlawd ddiwrnod ei gladdu, a son am dano fel dyn da hunanabertliol, a hwythau, er yn cyduabod iddo wneud gwaith ardderchog, wedi gadael iddo ef a'i deulu i fyw ar banner can punt yn y flwyddyn ar hyd ei oes. Nid yw yr enwad eill ddioddef cant o'r fath ylia yn haeddu llwyddo, ac nis geill dyn am fendith Duw ar ei aflerweh a'i gybydd-dod anesgusodol. Y mae gweithwyr ein gwlad wedi gorfod ymladd yn galed am gyflog byw, ac erbyn heddyw enillant well cyfiog nag a enillwyd gan weithwyr unrhyw oes yn hancs ein gwlad. A medraf i lawenhau yn cu llwyddiant, a dyinuno bendith Duw aruyut. Crcdaf pc y llwyddid i osod achos y gweinidog ffyddlou nad yw yn cad cyfiog byw ger bron gweithwyr ein heglwysi cryfion, y cawsid eu cydweithrediad calonuog yn y mudiad hwn. Ni welodd yr amaethwr yntau yiighof neb sydd yn fyw amser cyffelyb i'r uu presennol mewn prisiau uchel a llwyddiant tymhorol. A phan y mae Rhagluniaeth garedig yn ei gofio ef mor haelionus, yn sicr ni ddylai yntau gau ei law a'i galon yn erbyn liawliau teg v gweinidog sydd yn pregetliu yr Efengyl iddo bob Saboth. Yn hytrach o lawer, dyliai gofio y gwawria dydd arno yntau pryd na erys dim gydag ef ond y pethau a gafodd trwy weinidogaeth ffyddlon ei hen weinidog. Cyfyd rhywrai wrthddadleuon yu erbyn y mudiad hwli am y credant fod casglu Cronfa Ganolog yu groes i athrylith Ymneilltuaeth. a'i fod heiyd i ryw fesur yn sawru o ysbryd gwaddoli crefydcl. Felly taerir ein bod fel Ymneilltuwyr, tra ag un llaw yn dadwaddoli yr Eglwys Sefydl- edig, yn gwaddoli Ymneilltuaeth. Peth hawdd ddigon ydyw codi gwrthddadleuon yn erbyu mudiad o'r fath yma, a rhoddi enwau chwydd- edig arnynt ond peth amhosibl ydyw i neb gael rheswm disigl yn erbyn mudiad sydd ai neges i gvuorthwyo'r gwan a rhoddi achles i'r diam- ddiffyn. Ni raid i neb ofni y bydd i'r casgliad cyfiredinol hwn o roddion gwirfoddol y bobl byth ymddirywio i fod yn waddoliad o fath }U y byd. Y mae gwaddol, yn ol syniad Eglwys Loegr, yn golygu fod swm neilltuol o eiddo i fod yn feddiant diamodol i eglwys neilltuol, ac nas geill neb o'r tuallan ymyrryd dim yng ngweinyddiad yr eiddo. Ond gwcinyddir y Gronfa hon gau Bwyllgor etholir gan y bobl gasglodd yr arian. Ac ni bydd gan yr un gwein- idog dderbyniodd gynhorthwy un flwyddyn sicrwydd y caiff yr un swm y flwyddyn ganlynol. Caiff pob gweinidog o flwyddyn i flwyddyn roddion o'r Drysorfa yn ol fel y barno r Pwyll- gor y byddo'r angen. Am nas medrwn ni fel Annibynwyr gydsymud yn yr un ffordd. a'r enwadau Methodistaidd, creda rhai pobl nas gallwn gydsymud o gwbl. Ni bu erioed gvfeiliornad mwy peryglus i lwydd- iant enwad. Gwir nad oes gennym undeb allanol mewn meddiannau, awdurdod a chredo, ond ni ddylasai y ffaith nad oes gennym drefniant allanol beri i ni golli golwg ar yr hyn sydd gennym mewu delfrydau ysbrydol ac undeb ffydd. ffyEgwyddor lywodraethol y Cyfundebau Meth- odistaidd ydyw llywodraethu ac arwain yr eglwysi trwy awdurdod canolog o'r tuallan, tra mai egwyddor lywodraethol Cynulleidfaoliaeth ydvw fod gan bob eglwys unigol hawl i drin ei hamgylchiadau ei hunan, a gweithredu yn hollol annibynnol ar bob gallu ac awdurdod o'r tuallan. Arweiniodd hynyna rywrai i gredu fod egwyddor arweiniol Cynulleidfaoliaeth yn erbyn 1 r eglwysi gydsymud gydag unrhyw fudiad E11wadol, a bu y fath syniad ffol yn anfantais ddybryd i'r Enwad Annibynnol yn ystod y deugain mlynedd diweddaf. Ond credaf ein bod ninnau fel Anni- bynwyr, bellach, yn dechreu deffro i'r ffaith fod yn rhaid i ni ddysgu cydsymud fel eglwys, os ydym am fyw yn y wlad a gwneud gwaith dros y Meistr. Nid casgliad o eglwysi yn dwyn yr un enw sydd yn gwneud enwad byw, ond yn hytrach teulu o eglwysi yn dwyn yr un ddelw, a r holl aelodau, fychain a mawrion, yn teimlo eu bod wedi haunu o'r un cyff ysbrydol, a'u bod hefyd yn etifeddion i'r un traddodiadau cysegredig, ac yn cael eu hysbrydoli gan yr uu delfrydau ysbrvdol. 1. Rhaid i ni gael cynliun trwy oa un y mem y cryf b,yllortllwvc) r gwa,ii.Y mac poblogaeth yr J ardaloedd gwlcdig yn lleihau bob blwyddyn, a'r '4 becligyn a'r merched ieuaiuc yn symud i'r trcfi a'r ardaloedd gweithfaol wrth y milocdd. Eg'- lwysi bychain y wlad sydd yn rhoddi cyfeiriad i'r bobl ieuainc yna, a delw ac argraff eu gwaith hwy fydd ddyfnaf ar eu cyuieriad am bytli. Felly v mae o'r pwys mwyaf fod gennym wein- idogaeth gref, effeithiol yn yr eglwysi gwledig. Gan fod poblogaeth y wlad yn teneuo gyda'r fath gyflymder, y mae yno lu o eglwysi bychaiu nas gallant roddi cyflog byw i'w gweiuidogion, oddigerth i'r eglwysi cryfion estyn cynhorthwy effeithiol iddynt. Gwaria ami un o'n heglwysi cryfion eu holl nerth ar adeiladau gorwych ac organau drudfawr, heb feddwl oud ychydig am eu chwiorydd tlawd YllY wlad, sydd yn llwgu o eisiau ymborth ysbrydol. Y mae pob sefydliad sydd am fyw a chynhyddu yu ceisio cyfaddasu ei hunan ar gyfer gogwydd ac augen yr amser- ocdd. Ac os na wnawnniuuau fel Enwad ryw- beth mwy yn ystod yr ugain mlynedd nesaf nag a wnaethom yn ystod yr ugaiu mlynedd diw- i