Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
Y DRYSORFA GYNORTHWYOD.I
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
Y DRYSORFA GYNORTHWYOD. GOGLD A DE. At Olygydd y Tyst. SVR,-Nid amcan hyn o nodyn yw ail-ennyn yr hen genfigen a'r hen ragfarn sydd wedi cael 1 llawer gormod o le yni mywyd Cymru, yn wladol a chrefyddol, ond ceisio rhoi hoelen newydd yn ei harch. Y mae wedi cael ei ddweyd-rhwng difrif a chwareu, o bosibl-mai'r Gogledd sydd yn mynd i fanteisio ar y Drysorfa Gynorthwyol. Rhyw hanner gwir sydd waeth na chelwydd yw hynny. Y mae yn ffaith fod yn y Gogledd fwy o eglwysi gweiniaid., a mwy o weinidogion ar gyflogau bychain, nag sydd yn y De ond gadawer i ni graffu ar y peth o ddau gyfeiriad. 1. Pwy yw y gweinidogion yclynt yn gortod byw ar gyflogau bychain ? Deheuwyr, lawer ohonynt. Cyfyngaf fy sylw i un darn o'r wlad yn unig, heb roi cymaint ag awgrym pa ddarn, am resymau y gellir yn hawdd eu deall. Y mae yn y darn hwnnw ar hyn o bryd 16 o weinid- ogion, ac o'r rhai hynny y mae saith yn Ddeheu- wyr. 0 ran eu cyflogau gellir eu dosbarthu yn dri dosbarth :-Dosbarth I., o £ 150 i £ 200, tri- dau Ddeheuwr ac un Gogleddwr Dosbarth II., o £100 i £150, pedwar-un Gogleddwr, dau Dde- heuwr, ac un anwyd yn y Gogledd ond a god- wyd i bregethu yn y De Dosbarth III., dan ?100 (amryw ohonynt gryn lawer dan hynny), ji?w—?chwe Gogleddwr a thri Deheuwr. Gair r am y tri hyn. No. i.-Y mae wedi treulio ei oes yn yr un fan, yn fawr ei barch ymysg ei bobl ei hun yn ogystal ag yn ei gymdogaeth a'r Cyfundeb. Y mae yn bregethwr sylweddol a synhwyrol, ac ar adegau gall fod yn rymus ac effeithiol iawn. Ni esgynnodd gloewach cymeriad i bulpud erioed, ac ni fu neb uniollach ei amcan yn bugeilio praidd Duw un amser a bu'n gwneud yr oil, a chadw gwraig a thri neu bedwar o blant, am ychydig iawn dros bunt yr wythnos am flyn- yddoedd meithion. Sut y llwyddodd sydd fwy dirgelwch na Pliegwn y Gogledd No. 2.—Gwr priod yw hwn eto, gyda gwraig a dau o blant. Mae'n bregethwr da, yn siaradwr effeithiol, yn gymeriad gloew ac yn frawd annwyl, 45 y mis (calendar). No. 3.—Newyddian yw ef, ac nid llawer wn am dano, heblaw fod amgylchiadau allanol yr eglwys ar hyn o bryd mewn ystad ddifrifol iawn ac nid oes ond gobeithio fod yr adnod honno yn wir—' Y cyfiawn a fydd byw trwy ffydd.' Ychydig o ddim arall all ddisgwyl am amser maith i ddod Dyma dri Deheuwr ydynt yn sicr o fod yn I sychedu am ddyfroedd oerion y Drysorfa Gy- northwyol. Felly gwelir, os y daw cyfran weddol o arian y De i'r Gogledd, y bydd Deheuwyr yn cyfranogi ohonynt cystal a Gogleddwyr, fel y mae y ffin rhwng Gogledd a De yn torri i lawr. (2) Edrychwn eto ar y peth o safbwynt yr eglwysi. Paham y mae cynifer o eglwysi y Gogledd yn eglwysi gweiniaid ? Y ffaith yn syml yw hyn nad oes gan y Gogledd foddion cynhaliaeth i'w phlant, ac y maent yn gorfod gadael cartref er mwyn enuill eu bywioliaeth. Dyma un enghraifft o eglwys fechan mewn cil- fach ddiarffordd: Ddeng mlynedd ar hugain yn 01 ni rilai ond rhyw 44; am rai blynyddoedd bu'n dringo yn araf, araf, nes cyrraedd i yniyl y 60 yna yn raddol drachefn dechreuodd ddis- gyn, nes yn awr y mae yn beryglus o agos i'r 44 gwreiddiol. Ceir ei phlant mewn llawer rhan o'r byd-America, De Affrig, Lerpwl, Mancein- ion, Llundain, cymoedd Morgannwg (nifer fawr) ac eraill hwnt ac yma. Dyna'r fel y cedwir yr eglwys wan yn wan o hyd ac, wrth gwrs, nid oes unrhyw lafur nac ymdrech o du gweinidog nac eglwys yn effeithiol i'w rwystro. Tafled y Deheuwr lygaid ei feddwl c1.ws aelodau llawer eglwys mewn cylchoedd gweithfaol yn arbenuig, a cheisied allanfjpa sawl Gogleddwr sydd yn eu mysg a chofied fod y rhan fwyaf ohonynt, ond odid, wedi gadael eglwys wan yn wannach pan gefnodd ar gartref. Yr eiddoch, &c., CYMRO.
I 'Y DRYSORFA GYNORTHWYOL.
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
Y DRYSORFA GYNORTHWYOL. At Olygydd y Tyst. VSYR,—Hoffwn roddi ychydig awgrymiadau parthed y Drysorfa uchod er calonogi y gweith- wvr. (1) Rhodder enwau trysorydd ac ysgrifennydd pob sir i lawr ar raglen y Cwrdd Chwarter nesaf. Bydd yn rhwyddach ymwnevid a'r rhai hyn nag anfon i Lundain. (2) Dymuno ar bob eglwys anfon enwau ei thrysorydd a'i hysgrifennydd i'r Cwrdd Chwarter a darllen yr enwau yn y Gynhadledd. Ceir gweled felly cyn diwedd mis Ionawr nifer y rhai sydd yn casglu. (3) Trefnu i ail-ymweled a'r eglwysi sydd heb ddechreu. (4) Mewn llawer enghraifft, mae'r gwr dder- byniodd addewid bersonol a'r person addawodd yn byw ymhell oddiwrth en gilydd onid doeth fyddai anfon enwau y personau hyn i'r eglwysi y perthynant iddynt, a rhoddi cyfleustra gartref iddynt dalu cyfran neu'r oil o'u haddewidion. (5) Cadw rhestr o'r addewidion a'r taliadau ymho-b eglwys, a chofnodi y rhai hyn yn llyfr ysgrifennydd y sir. (6) Cael llyfr pwrpasol-un i'r Gogledd ac un i'r De-er cofnodi yr enwau, a'u rhoi i'w cadw mewn sefydliad-un yn y Gogledd a'r llall yn y De. Bydd y ddau lyfr yn ddwy gofgolofn i 2viinal a symbylu ein plant a'n hwyrion. Dywedir fod ysbryd ymuno yn y gwynt; proffwydir am uno'r enwadau. Cymerwn fantais ar hyn. Gwnawn ymdrech egniol i uno'r eglwysi yn ein Henwad-pob diacon yn annog, pob aelod yn cyfrannu, pob cyhoeddiad Enwadol yn galw sylw ei ddarllenwyr yn fynych at y Drysorfa Gynorthwyol. Trwy uno galluoedd ein teyrnas darperir mwy o gadnwyddau mewn diwrnod yn awr nag a wneuthidmewn misoedd ddwy flynedd vn ol. Trwv gasglu Trysorfa byddwn yn cyf- lawni cyfraith Crist.' CASGLWR.
Tabor, Abergwynfi.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Tabor, Abergwynfi. Perfformiad Drama. Gruffydd o r Glyn oedd teitl y ddrama berfformiwyd yn Neuadd y Gweithwyr, nos Iau, Tachwedd i8fed, gan Gwmni Cadwgan, Hermon, Treorci. Mr. James Clement, Sciwen, ydyw awdur y ddrama, a chredwn ei fod wedi gwneud ei waith yn gan- moladwy. Yr oedd llawer o ddisgwyliad ym mhobl y lie am weled a chlywed y ddrama, gan ei bod yn Gymraeg. Cymeriad rhyfedd y mae Alafch Ogwy wedi ei dynnu ym mherson Gruffydd o'r Glyn. Tu ol i'r cyfan mae reality bywyd y meddwyn yn ein dyddiau ni—difater, difeddwl a chreulawn. Myned i lawr o ris i ris hyd nes fod ei ynfydrwydd wedi cyrraedd ei bwynt eithaf. Ond cyn diwedd ei oes cafodd droedigaetli, a gadawodd ei ffyrdd penrhydd a ffol, a cheir ef yn rhoi datganiad o'i ddiolch- garwch i bawb fu yn gwneud rhywbeth i'w atal i fyned ar y goriwaered. Nid ydym yn meddwl gwneud un math o feirniadaeth ar y gwahanol gymeriadau, a'r modd y danghoswyd hwynt, rhagor na mynegi i bob un ohonynt wneud eu gwaith yn rhagorol. Gwnaeth y gerddorfa ei rhan yn gampus—yn gymaint felly fel yr oedd y gynulleidfa yn gwrando yn ddyfal. Yn y perfformiad gwelsom feddwdod yn Cael ei gon- demnio, a dirwest yn cael ei goroni; meddwyn ffol a rhyfygus yn cael ei achub, a'i hen gyf- oedion fu yn cyd-yfed ag ef yn uno gyda u gilydd a dirwest. Daeth y teulu, oedd gynt yn ymddangos mor llwyd a thlawd, yn un gwych a phrydferth, a Gruffydd garw a chreulawn yn brlod hawddgar a thad mwyn a thyner. Dyna, rai o wersi Gruffydd o'r Glyn.* D. LwiUtl, YN, i
GLOYWI'R GYMRAEG. r
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
OLOYWI'R GYMR AEG.-Pathad. detholiadau y mae un llyfr y dylai pob Cymro drwy'r byd ei brynu, yn gymaint er mwyn cynnwys y llyfr ei hun a'i amcan. Gwlad fy Nhadau yw'r llyfr Rhodd Cymru i'w Byddin.' Llyfr ydyw o ddeth- olion Rhyddiaith a Barddoniaeth o'r bore cyntaf hyd yn awr. Hanner coron ydyw ei bris. Mi enwaf ddau gasgliad da arall, sef Rhyddiaith Gymraeg' (Penar), 1/ a Clasuron Rhyddiaith,' 1 /6. Wel, ynglyn a Chlasuron Rhyddiaith Cymru ni a wnawn yn hy ar unwaith ddywedyd mai'r Mabinogion a Rham- antau Arthur ydyw sylfaen llenyddiaeth Bwrob Fe geir testyn gwreiddiol' Lludd a Iylefelys,' a Breuddwyd Maxen,' gyda Nodiadau a Rhagymadrodd gan Ifor Williams, M.A., am 8c. yr un. Pa bryd y cawn y Pedair Cainc yn yr un ddiwyg? Mi garwn weled yr un gwr llafurus, neu rywun o gyffelyb ddysg, dawn a chyfleus- tra, yn diweddaru pob un o'r Pedair Cainc' fel y gwnaeth ef a Branwen' yn Gwlad fy Nhadau.' Am y Cynganeddion Cymraeg, nid wyf yn jneddwl y cewch ddim wrth law yn well nag' Ysgol Farddol' Dafydd Morgannwg, 2 Chwi'i cewch am lai o bris yn awr. Os byddwch am feistr- oli'r Mesurau Caeth, darllenwch oehr yn oehr a'r Ysgol Farddol' ysgrifau'r Athro J. Morris Jones ar 'Orsedd y Beirdd yng Nghymru,' 1896. Hyd yr wyf yn cofio, y mae llyfrau Cymraeg diweddar ar Hanes Cymru yn brin iawn. Chwi gewch ddwy gyfrol 1 /6 yr un o waith Mr. Owen M. Edwards. Am Hanes Llenyddiaeth Cymru nid oes gennym hyd yn hyn ddim un llyfr Cym- raeg hylaw'n cuddio'r maes i gyd. Y mea T. Gwynn Jones, M.A., wedi sgrifennu llyfr 2/6 (Gee a'i Fab). Cyfrol I. ydyw, ac yn cyrraedd hyd amser y Tuduriaid. Y mae Mr. Owen M. Edwards wedi addo un er's blynyddoedd, a chawsem ef er's tro onibai na all hyd yn oed efe wneuthur popeth. Y mae dau lawlyfr Saesneg (I) 'A Manual of Welsh Literature' (Morrice) 2/6. Hyd ddiwedd y ddeunaw- fed ganrif yr a hwn a ni. 2. 'A Manual of Kymric Literature gan Defynnog, 218, yn cuddio'r maes o'r dechreu hyd heddyw. Am hynny y mae'n well. Y tri llyfr mawr drudfawr sydd yn cyffwrdd a'r tri chyfnod yw (i) The Literature of the Kymry (T. Stephens), ail law am tua 25/ (2) Hanes Llenyddiaeth G y m r e i g (Gweirydd ap Rhys), sydd yn ymwneuthur a'r ail gyfnod a Charles Ashton sydd wedi ysgrifennu ar y cyfnod diweddaf. Yn ol teilyngdod y maent yn yr un drefn -y cyntaf yw'r goreu, a'r olaf yw'r gwaethaf. Wel, nid heb gynllun o ryw fath yr wyf wedi crwydro'n ol fy ffansi. Yn awr, os na fyn rhywun Weithiau' r llenorion yn gyfain, y mae Detholion o'r rhan fwyaf. Y mae Cyfres y Fil O. M. Edwards yn un odidog, ac fe gewch eraill hefyd. Y ffordd oreu i chwi gael llyfrau ydyw mynd at lyfrwerthwr mawr yn eich tref. Os na ellwch wneuthur hynny, gyrrwch air at Morgan & Higgs, Booksellers, Swansea. Cewch unrhyw lyfr mewn unrhyw iaith gyda thro'r post. Dim ond gyrru enw'r llyfr, os na wyddoch ragor am dano. Un gair ar y drefn i ddarllen. Y mae'n fwy naturiol dechreu gydaglawdur diw- eddar mewn barddoniaeth neu ryddiaith, a gweithio'n ol i'r cynfyd yn araf. Fe wneir hynny'n hwylus ond i chwi gael llawlyfr fel un Defynnog wrth law, a Geiriadur Cymraeg-Saesneg Bodfan, 3/6, i egluro'r geiriau anghyfarwydd. Mi wn nad wyf ond wedi cyffwrdd ag ymylau lien oreu Cymru, ond nid ydwyf ddim wedi cyffwrdd a dim cyffredin. Peidiwch a disgwyl cael orgraff gywir ddiweddar fel uri y TYST yn yr holl Weithiau hyn. Ond yn hyn o beth hefyd f e'eli arweinir yn gywir gan Owen M. Bdwards, T. Gwynn Jones, W. J. Gruffydd, Wil Ifan, Eifion Wyn, Lewis Jones ac eraill. Yr wyf yn ddigon beiddgar ar y diwedd i ofyn i'r anghyfarwydd dorri'r tudalen hon i ffwrdd a'i chadw'n ei ymyl. I. J.