Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Y Tyst

Mae hawlfraint yr adnodd hwn yn eiddo i Undeb yr Annibynwyr Cymraeg.
Cuddio Rhestr Erthyglau

5 erthygl ar y dudalen hon

Diacoma!d Ddoe HeddYw.I

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Diacoma!d Ddoe HeddYw. I GAN GRIFFITH JOHN. I IV I Uglwys fechan wiedig oedd X-— yr adeg lion—mor wiedig ei harferion a phe buasai ymhell o'r ardaloedd gweithfaol; nid oedd ond prin chwe milltir. Pan oeddwn i mewn cysyllt- iad a'r eglwys, yr oedd mor deyrngarol a moes- gar i'r weinidogaeth a'r un y bu a fynnof a hi. Ffurfiai, ynghyda dwy .eglwys arall, gylch gwein- idogaeth gwr tra adnabyddus unwaith ym Mor- gannwg. Ac iii pharchai eglwys ei gweinidog yn fwy nag y gwnai X-—— y Parch. H.vV. Cymerai ei air ei inegis oraci Duw, a dilynai yn llythrennol ei eirchion gyda golwg ar allan' olion yr achos. Deallaf fed yr eglwys yn awr wedi ei meddiannu gan ysbryd tra gwahanol yr ymddyga megis pe yr amheuai ddiffuant- rwydd yr hwn a a i mewn ac allan ar cu rhan hwy at allor Duw oblegid hynny llesteirir dylanwad y gweinidog i ledu a dyfnhau yr had da yn amgylchoedd poblog y capel. Ni turn i yn aelod o X———, cud oherwydd fy ngalwedigaeth mynychwii gynulliadau wyth- nosol yr eglwys, a hynny am o gylch biwyddyn a banner. Prof odd fy nghysylltiad a'r lie yn dra manteisiol i mi, yn enwedig mewn un cyf- eiriad tra yno trowyd ymaith y tyweirch, lie wedyn y rhowd i lawr sylfeini fy mywyd dyi- odol. Mae muriau'r 'bwthyn 'bychan lie y lletywn y misoedd hynny yn dystion ddarfod i mi ddiia. niter fawr o ganhwyllau cwyr cydrh\vng 10 o'r gloch y nos a 2 y bore. Ac yn llewyrch pwl y canhwyllau hynny y dangoswyd i mi y llwybr oeddwn i i'w droedio o hynny allan ac, i fesur, iddynt hwy yr wyf yn ddyledus am yr hyn sydd oreu yn fy hanes heddyw. Fy nymuniad, a'si gwcddi hefyd, ar ran X-- yw, i yshryd gwresog a defosiynol yr hen frodyr annwyl N.G. a W.E.B. i ddisgyn etc ami. Ylla, os gwna, gwarantaf ei llwyddiant ysbrydol rhag Haw, ac' fe ddeillia iddi mewn canlyniad wynfydedig- rwydd nas gwyr hi yn bresennol nemor i ddim am dano. Mae i X- fanteision a breintiau yn bresennol rliagorach a chyfoethocach nag oedd eiddo cydoeswyr y ddau frawd uchod felly y mae rliwymcdigaeth X- hcddyw yn llawer mwy na chynt. Am ddan yn unig o swyddogion X———, set N.G. a W.E.B., y mae gennyf adgonon. Erys perarogledd hyfryd ac esmwythol i'm teimlad o amgylch enwan a phersonau N.G. a W.E.B. Gwr o daldra cynredin oedd N.G., ond o adeiladaeth corfforol cadarn iawn. 'Roedd pryd- weddau ei wynepryd yn rhai amiwg, ac yn ddangoscg fod yn eiddo iddo ef gynheddfau meddyliol mwy na'r cynredin. 'Roedd ei drwyn, bargodion ei dalcen, a'i en, o ran gnrf a gwneuthuriad yn dweyd yn bendant mat gorch- wvl anodd, os nad amhosibi, iyddai ei argy- hoeddi ef o gamsyniad neu o gamgymeriad. A cha.riai'r nodwedd honno o'i gymeriad i'r addol- iad a'r gwasanaeth yn X——. Ychydig os dim a wyddai N.G. am lyfrau, oddigerth y Beibl. Mae'n amheus a brynodd ef newyddiadur erioed. Mi Wl1 i trwy bronad personol yr amheuai ddiogelwch crefydd y sawl a hoffai lenyddiaeth y papur newydd. Yn ddiau mai ei wrthwyneb- rwydd i ddarllen newyddiaduron wnaetliat ei AnghydSurnaeth yn elfen mor llipa yn ei gymer- iad. Cof gennyf ar adeg etholiad Seneddol, pan y pleidiwn vmgeisydd Rhyddfrydol, iddo dorri ar fy stori fel y canlyn Mac meistr,' set y perchen tir, wedi bod yn garcdig iawn i mi a'm teulu am flynydde, a mi fota i fel y myh' e. Mae meistr yn fwy o lawer i n a'r ffarm na'r set impudent sy'u cicio'r meistri tir fel pe na ba nhw'n ddim gwell na llygod Ffrengig. Beth ddese ohono ni, hawyr bach, pe base ni'n dypendo ar y clecwn sydd yn awr yn disturbo'r wlad y dyddie hyn 'Roedd N.G. yn dal yr un gredo am y meistri tir a hen brogwyd yr Alltwen. Cyfyngid AngliydNurnaeth a Rhydd- frydiaeth N.G. (os teilyngent yr enw) i wasan- aeth crefyddol X——, ac ystyriai y sawl a amheuai hawliau neu awdurdod perchenogion tiroedd y wlad fel cythryblwyr a phoenwyr cymdeithas. Ond medrai N.G. ei Feibl yn dda iawn, a dcfnyddiai gymaint o'i gynliwysiad ag a wyddai mewn dull ac i'r amcauion gydweddai a gofynion saint X-—— yr amncr hwnnw. A gwnaeth waith ardderchog yn ei ddydd—gwaith adawodd argraff ddoin er daioni ar eglwys X-, a hynny yn wyneb rhai diffygion anilwg ac anwybodaeth hollol o lawer o hanfodion crefydd ysbrydol. Ni chododd proRwyd fel efe yn x—— o adeg ei farwolaeth hyd heddyw. Gwr hollol wahanol i N.G. oedd W.H.B. Dyu o gorff cymharol fychan oedd efe—'un ag heb wiis o gnawd di-eisiau arno. Yr oedd ei dym- heredd mor fyw a'r arian byw, yn agored i gael ei hanonyddn gan bob awel. Bychan a. theneu oedd ei wyneb, ond rnor garuaidd ei swyn ag eiddo baban Ylllcysgn yn ei grud. Pan fyddai ci yn gwrando pregcth, a hoimo o dan yr eneiniad, ymdoimai hyfrydwch ar hyd ei wynepryd oil braidd na ddywedwn y treidd- iai trwy ei wallt. 'Roedd diniweidfwydd ac ysbryd llednais W.H.B. bob amser yn gwiieud yr addoliad yn X-—' yn ioddion gras i hyd yn oed y niwyaf difeddwl o'i fynychwyr. ]E)r inai gwr hollol anilythrennog ydoedd, teimlid fod y peth byw yn yintiyniud o fewn par- wydydd ei bersonoliaeth. Ac yn ddiau symledd ysbryd yw'r anhepgor i sicrhau'r icndith honno. A gwr syml ymhob ystyr oedd W.E.B. Wele enghraiSt o N.G. ar ei liniau 'Arglwydd da, dyma ni etc wedi dod, er ein hanwiredd i 'gyd, i 'iiiofyn gair oddiwrthyt. Gwel yn dda i dosturio wrthym, ac i drugarhau trwy edrych hcibio i'n lioll waeledde, er cytiient ynt. Oni wnei Di hynny, mae ar ben arnom ni am gael bendith yn y cwrdd. Gwyddost gyment rhy ni'n. of-ni bod ar goll i'r pcthe da yn y byd hwn. A rhy ui'n gweld. llawer iawn o'n cyd-ddynon wedi mynd ar goll fel hyn. 0 Pduw, dal Dy afel ynom ni, ie, yiiom ni sydd yina nawr. Ac os gwnei Di hynny, rhy ni'nL siwr na ollygi Di ddim o'th aiel ynom byth bythol. Gwyddost Di, 0 Arglwydd, fel mae'r diafol yn ymhel a ni, hyd y nod yn y cwrdd gweddi. Gyra ef i nwrdd heno fel y gallom Dy addoli wrth Dy fodd. Cadw'n trad ui ar IwybreY uniawn fel y byddwn ar y Nordd tuag i fyny, i wlad lie na chaiff y gelyn-ddyn flino neb ohonom. Ti wyddost y ineddyliwn ni fwy am Wr Dy dde- henlaw nac am neb arall. Mae'n calon wedi ei rhoi iddo Fe ers llawer biwyddyn bellach. Cuddia ni, 0 ein Dnw, yn Ei glwyfe dyfnion E.'

Advertising

TREFFYNNON.

Pontyctun.I

Advertising