Gwalia

Penderfynir cynal cvnhadledd nesaf Gwarcheid- waid Tlodion Gogledd Cymru yn Nhreffynon, dyddiau Mawrth a Mercher, Awst 22ain a'r 23ain, pan y darllenir tri o bapyrau. Y mae y t.refniad- au wedi cael eu hvrnddirid i bwyllgor lleol. IEIR PROFFIDIOL.—Y Bwydydd goreu i Gywion a Pullets. SPRATT'S CHICKEN MEAL f,1 bwyrl meddial y bore, ec yn yr hwvr "CHIKKO" fel syehfwyd: gwea-thia'r masniacji- wyr mewn Spratt's PaicketB neu yn en &gin scliedig. o 3! pwys i fyny. Piamphledyn ar 'lFp.p;u Poultry yn rluaid, ond anfon Post Card., Pe,tAnt Ltd, Fendhuroh Street, T'lundain. 7221

Y Diwygiad a'r Diwygiwr. MR EVAN ROBERTS YN PWLLHELI. Treuliodd Mr Evan Roberts ddiwedd yr wythno; ddiweddaf gyd»'r Parch D. Roberts, Ynys, Abor- erch, ger Pwllheli. Yr oedd y diwygiwr wedi myned i Abererch gyda'i gyfaill, Dr. Phillips, Tylorstown, i gyfarfod pregethu. Aeth i'r capel nos Sadwrn heb i neb ei adnabod. Ar derfyn y gwasanaeth, modd bynag, gwnaeth Dr. Phillips yn hysbys ei fod yn bresenol; a chynhaliodd y diwyg- iwr wasanaeth byr wedi hyny. Lledaenodd y new- ydd ei fod wedi cyrhaedd i'r lie fel tan gwyllt; ac ymwelodd canoedd a phentref bychan Abererch boreu Sabboth, a miloedd yn y prydnawn. Gwrthod- odd ymyraeth a'r pregethu, ond cynhaliodd wasan- aeth byr ar derfyn y pregethau. Cynhaliwyd gwasanaeth diwygiadol yn y boreu yn y capel, a dychwelwyd dau. Cynhaliodd y diwygiwr ei gyfarfod cyntaf yn yr awyr agored, pan y siaradai o gerbvd i gynulleidfa o tua 4000. Ar derfyn y gwasanaeth penderfynodd saith o neWydd wneud cyffes gvhoeddus o Grist. Boreu ddydd Llun aeth y diwygiwr ar ei fisycl, a Mr Cornelius Roberts gydag ef, i ran o Leyn. Dychwelodd i Sir Fon yn y prydnawn.

EVAN ROBERTS YN MON. CYRDDAU EI- YEITLIOL. Er fod y diwygiad, i raddau mwy neu lai, wedi cyrhaedd pob cwm a thref yn Nghymru erbyn hyn, nid oes neb deimla iddynt weled yr hen bwerau yn gweithio yn eu llawn rymusder heb gael gweled a chlywed Evan Roberts. Disgwylir wrtho ef fel y prif offeryn, a rhyfedd iawn fel y mae ei boblogrwydd yn cynyddu a'r awydd am ei glywed yn angerddoli. Parodd ei arosiad gyda ni y tair wythnjs ddi- weddaf i'w enw fod ar dafod y myrdd, ac yr oedd hyawdledd yn ei ddistawrwydd. Yr oedd yn gorfod ymguddio, megis, yn y Wylfa, ddyfned oedd chwil- frydodd y bobl; ac er y bu rhai yn ddigon diystyr o'i awydd am fwynhau saib a thawelwch fel ag i fyned ato yn ddineges, amlwg yw erbyn hyn fod ei arosiad yn Nghemaes wedi creu y nesaf peth i benderfyniad yn mynwes pawb yn Mon yn mron i'w weled a'i glywed. Cyfnod pwysig yn ei hanes oedd a ddechreuai nos Fawrth, pan gychwynodd ar fis o genhadaeth yn yr ynys. Y mae, fel y sylwyd, ar uchelfan poblogrwydd, llygaid v byd yn ei wylio, a chalon ei gydwladwyr ac egtwysi cred yn curo yn bryderus mewn disgwyliad wrtho. Ac nid yw yntau, fel y dywedwyd yn y cyfarfod, ond dyn; ond y mae'r Duw a'i dyrchafodd yn abl i'w gynal. Y TREFNIADAU. Cwestiwn dyrys a fu trefnu pa fodd i roddi eyfleusdra i bawb ddymunent fyned i'r cyfarfod- ydd wneud hyny. I bob golwg, gwnaeth pwyllgor Amlwch yn rhagorol. Argraphwyd tocynau gwahan- liw ar gyfer y tair noson, a rhanwyd hwy yn ofalus. Ger y capel yr oedd yr Ucharolygydd Prothero a nifer dda o gwflstabliaid yn cadw per- ffaith drefn. Ni ddaeth cynifer yn nghyd o le- ocdd y tu allan i'r cylch ag a ofnid. Diau iddynt deimlo mai ofer fuasai y daith. Hyderwn y cymer pob dosbarth yr awgrym i beidio gwneud rhan dosbarth arall yn annghysurus, ac yr arhosant hyd nes y daw'r diwygiwr i'w dosbarth hwy. Agorwyd y drysau yn gynar-tua 4.30, ac araf lanwodd y capel. Dywedid fod 1300 o docynau wedi eu rhanu ar gyfer v noson gyntaf hon. Ni eistedda mwy na 850 yn nghapel Bethesda; ond gan na fu yr adeilad yn orlawn megis a welwyd ar achlysuron tebyg ni thybiem fod mwy nag o fil i 1100 vn bresenol. DISGWYL. Treuliwyd yr amser hwn mewn mawl a gweddi. Yr oedd y dorf a'i bryd ar gadw gwyl i'r Arglwydd, fywioced oedd y canu. Canwyd "emynau y diwygiad" y naill ar ol y Hall gyda'r gwres hwnw na phalla afael yn y teimlad. "Dyma gariad fel y moroedd," "Ymgrymed pawb i lawr," "Gwaed y Groes sy'n codi i fyny"—dyna hwy, a llawer craill. Canodd merch ieuanc o Gemaes y penillion "Mi dafla 'maich oddiar fy ngwar" yn Hawn swyn ar eneiniad, ac yr oedd rhywbeth yn foiianus yn y modd y canai y gynulleidfa "0! yr Oen, yr addfwyn Oen," ar ol pob penill. Yn mysg gweddiau eraill a esgynasant i fyny, aeth un o galon brawd o Elim. Gofynai am i "ryw newydd wyrth o'i angeu drud" ddod i'r golwg: fod Crist yn berson digon mawr i gael golwg new- ydd arno beunydd. Ac aeth yn mlaen: "0 am gael y penill hwnw yn iaith profiad, 'Fy enaid trist wrth gofio'r taliad Yn llamu o lawenydd sydd, Gwel'd y ddeddf yn anrhydeddus, A'r pechadur brwnt yn rhydd.' Y dieuog yn y ddalfa, a'r euog yn rhydd! Cymer dy was yn dy law, a dyro gymorth i ddis- gwyl wrthyt Ti. Cadw Di'r diwygiad yn fyw fis- oedd yr haf. Y mao pobl annuwiol yn dweyd ei fod yn marw; ond paid a gadael iddo farw yn nghanol blodeu." Yr oedd y weddi hon wedi oodi y gynulleidfa l ryddid mawl, a phan ddechreuwyd y penill, "Yn Eden, cofiaf hyny byth," caed canu a ysgydwai encidlau pawb; "Ond buddugoliaeth Calfari" a godai yn don ar ol ton nes i'r llanw ddod yn uchel iawn. Merch ieuanc hefyd yn y sedd fawr ar ei gweddi a sylwodd mai cariad oedd awyr y Nefoedd, a gofynai yn daer am beth o'r awyrgylch heno. Dyn ieuanc o Amlwch sy'n dilyn crefft losu o Nazareth wedi hyny a weddiodd am i bob calon gael anfon ochenaid i fyny. Diolch i Ti, meddai, am i mi gael teimlo a phrofi cyfnewidiad chwil- droadol yn fy mynwes fy hun. Dilynwyd yntau gan frawd a waeddai gyda thaerni am yr Ysbryd. Meddai: Mae'r Ysbryd yn fywyd; mae'r meirw yn codio; mae'r Ysbryd yn oleuni; mae'r deillion yn dod i weled. "Y Gwr wrth ffynon Jacob" a gynhyrfodd ddau i gydweddio, y ddau mor wresog a'u gilydd. Gofynai un i'r Arglwydd ddod ar ei oreu, "ac mi gei'r gogoniant i gyd i'th enw Dy Hun." Teimlid fod arogl esmwyth ar y cyfarfod, ac nid y penill cym- wysaf a ganwyd yn nesaf—"O tyn y gorchudd yn y mynydd hyn." DYFODIAD EVAN ROBERTS. Dyma fel yr aeth yr amser heibio yn hyfryd, a phan oedd bys yr awrlais ar ben saith daeth Miss Annie Davies a Miss Roberts i mewn, yn cael eu dilyn ar fyr gan y diwygiwr ei hun. Gvda/r tren bump y cyrha.eddasai y ddwy ferch i Amlwch. Esgynasant oil i'r pwlpud. Yr oedd brawd yn yr oriel mown gweddi ar y pryd, ond pan orphcnodd ef bu distawrwydd llethol. Eisteddai Evan Roberts ger astell y pwlpud yn ddiysgog a myfyrgar ei olwg. Tarawodd rhyw lais hyglyw "Ymgrymcd pawb i lawn," a thafiodd y diwygiwr ei lygaid dros y gjfoulleidfa, eithr disgynodd ei wynobpryd drachcfn. a phan orphenwyd canu'r penill bu dis- tawrwydd eto. Edrychai pob llygaid ar y dyn ieuano a ie4Aoddal yn berffaith ddigyffro yn y pwlpud. Ni fu dim tlysach mewn gwasanaeth crefyddol erioed ag a. gaed yn awr. Dechreuodd rhywun ganu'n dyner, dyner, "Os caf Iesu-dim ond loou," a oherddodd melusder y geiriau yn drydanol crwv galon pob un. Siriolodd gwyneb Evan Roberts dan gyffyrddiadau edyn v pemll a genid mor dlws. ANERCHIAD Y CENHADWR. Disgwyliai pawb am glywed y cenadwr, ac wele dacw ef ar ei draed a'i wyneb yn ymddisgleirio. Mae yma ddisgwyl, meddai,—ond rhaid gofalu dis- gwyl o'r lie iawn. Ni raid diegwyl am yr Ysbryd Glan-y mae yma. Rhaid i ni ei barchu, ac wedi ei barchu rhaid rhoi ufudd-dod iddo. 'Siomid ieb dllis. gwyliai wrth yr Ysbryd Glan. Beth ddywedai y Salmydd am y rhai a ddisgwylient wrth yr Arglwydd ? Eu bod wedi eu siotrni ? 0! na, 'siomid neb ddisgwyliai wrth Arglwydd Nef a daear. "Gwyn fyd y rhai a ddisgwyliemt wrth yr Arglwydd"—gwynfydedigrwydd wrth ddisgwyl! Yr oedd y galluoedd ysbrydol yn gryf-y drwg a'r da— y ddau allii ar ei oreu; yn hytrach, y naill ar ei oreu a'r llall ar ei waethaf. A chawn ninau ein dewLs. Mae'n ddigon hawdd dweyd pwy ddylid dderbyn. Peth arall yw ca.el nerth i ddewis a gwro]- deb i gyffesu. Pwy sy'n ddigon gwrol i ddweyd ei fod wedi derbyu Satan? Yr oedd gelynion yn da.1 rhai yn ol; ond yr cedd ganddynt ryWUIt i dori'r cadwynau. Yr oedd rhai yn ofni, eithr yr oedd per- IT.it,b gariad yn bwrw allan ofn. Nid ychydig o -ond wodi 'IJUlW. gaetn em lianw- wrth edrych ar Iesu. Nid oedd csJedwch ac oerfelgarwch yn pca-fchyn i rai wedi derbyn y cariad. -Yr oedd Iesu wedi gwneud ei oreu; wedi gadael y gogon- iant, wedi gadael ei gartref a'i Dad eredn mwyn ni. Beth sy' gyda ni i'w adael? Dim da-dim ond pechod-bratiau budron. Os caem olwg fel Esaiah ar ein cyflyrau fe ddeuem i ymyl Duw; nid yn y gynulleidfa yn unig. Yr oedd y bardd wedi gweled tyrfa yn addoli-yn ymgoJli yn Nuw- b Gwel'd tyrfa yni addoli Yr Arglwydd yn ei dy Yw'r olwg fwyaf hyfryd 0 dan y Nefoodd sy'; ond 'thai hi ddim addoli yn unig yn ngwydd cyn- ulleidfa. Yn y dirgel yr oodd addoli-gyda, dim ond llygaid ofnadwy Duw yn edrych, ae yn ymwybodol ei fod yn gwybod pob peth. 'Doedd dim lie yno i huna.n, i hyawdledd-dim ond calon yn agor. A rhaid i bob caJon agor. Yr oedd y Gwirionedd yn rhwym o a-gor calon. Pryi ? Fe rawn ni .i.JP<v;s Rliaid—rhaid i ui agor y galon. A yw hi wedi aSnr genych i dderbyn y goleuni a'r g-wres.:) Ond tybe-j a oes perarogl yn eich bywyd. 02., os ydych yn ymyl Rhosyn Saron. Dyma. flodeuyn! Yr oed A ein blodau ni yn gwywo; ond am Rosyn Saron, fe ddeii hwn oleuni tragwyddoldeb. Mwyaf syllvrn arno pi-ydferthaf yw. At Dduw, gyfeillion, i agor y gaJou. Yr oedd calonau rhai wedi eu llanw nes y rhedai y cariad drasodd lleill heb ODd ychydig. Trueni oedd myn'd o ymyl y cyflawnder yn haner llawn. Pwy oedd a. aethai i lan y mor gyda'i lestr, ac a'i dygai yn haner llfwn gan ddweyd fod arno ofn myned a'r mor i gyd? Yr oedd Duw yn foddlon i lanw ein llestr; ond nid er ein mwyn ni, nid er mwyn y byd, ond ER MWYN Y GWAED. Pan yn galed arnom, diolch am y ped-r gair-Er mwyn yr lesu. Er mwyn ei ogoniant yma hencr y mae'n barod i roi i ni ddigon. A fu ein bywy,l yn ogoixiant i'w enw? A roisom ogoniant iddo yn ngwydd y byd? Yr oedd y byd yn edrych pan yr oeddym ar yr heol. Yr oedd rhai yn llefaru hyawdl- edd ond pe yn byw yn iawn fe fyddai llai o angen siarad. Beth am I&su ? "Ni chlywir ei lais." Ond .)Pth heddyw? Yr *"d ei enw dros y byd; y per- arogl yn esgyn; a Chymru yn nes i ddyfod yn Gymru Wen. Yr oodd yn derbyn yr Ysbryd Glan; ond 'doedd y Nefoedd ddim yn wag—'roedd ystordy gras yn llawn— Bwrdd yn llawn yma. gawn" Pa adeg? "0 foreuddy i kyd brydBawa.' Er ein bod yn gwiedda ni ddarfydda'r wiedd. Ond dylid gofalu peidio dod atybwrddapheidia gwleitfa. Yn yr addoliad rhaid oedd myned trwy yr emyn— trwy y canu-er mwyn i'r Nef glywed y galon yn ouro yn y canu. Rhaid oedd myned drwy bob gweddi—nid oedd gan neb amsar i feirnia.du-gan mai ar yr amcan yr edrychai y Nefoedd. Os oedd yr amcan yn iawn esgynai y weddi drwy'r Gwirion- edd at Dduw—yr oedd yn sier.o gyraedd. Yr oedd- ym ni wrth yr Orsedd eisoee; ond miloedd heb wy- bod am dani, a miloedd yn gwybod ond heb ewyllysiyn gwybod fod oroeso, fod y galoin Ddwy- fol yn galw at yr Orsedd. I gael beth? Pob peth. Beth gawn ni cofyn? Gofyn am fywyd esmwythach? Yr oedd rhai wedi ei gael ers llawer blwyddyn- wedi ei guddio yn Nuw, mewn lie diogel: "Twr cadarn yw enw yr Arglwydd; ato y rhed y cyfiawn, ao y mae'n ddiogel." Yr oedd y gelyn yn ceisio cy- meryd y twr, ond ni lwydda. Fe all y elywir swn ei ergydion ar'y castell, ond ni wneid un niwed. Yr oedd y diogelweh wedi ei gael drwy waed. Yr oedd Duw nid yn unig yn barod, ond yn cynyg pin rhyddhau, a thruem fyddai bod yn rhwym i dra- gwyddoldeb wedi cael y cynyg hwnw: "Ots y Mab a'ch rhyddha chwi, rhyddian a fyddwoh yn vir." 'Gawn ni fod yn rhydd yma heno? Nid beth a ddywed y bobl; am Dduw yr oeddym i feddwl Efe a roddai y syrrbyliad. Os felly ,a wnawi ni ddisterwi? Mae hyny yn anmhosibl. Pe tawcit, fe lefarai'r ceryg. Yr oedd rhai yn gofyn, "Beth sy' ar y bobl yn gwaeddi?" Ond yr hyn ddylid ofyn oodd, "Beth sy' ar y bobl mor ddistaw?" Yr oedd y sylwadau hyn wedi gyru y gymfleidfa i deimladau bi-wd, ac yn y fan hon torodd amryw allan i ddiolch ar u haf eu llais, a gwenai Evan Roberta yn foddhaus. Wedi hyn aeth Mr Roberts yn mlaen i sylwi fed miloedd yn gwrthod y Gwaredwr, a gofynedd yu ddifrifol, Pwy fydd ar yr aswy law ? Tybed y bydd yno rai o Amlwch? But yr oeddym jD ddItat o eneidiau? Yr oedd rhai yn sarug am i neb ofyc iddynt ddim ar fater eu henaid. Ac nid cedd y gwawd a geid yn ddim wrth y gwawd a gafodd yr Iesu. Son am ddioddef ao huhanymwadiad! Trown i'r Ardd. Pwy oedd gyda'n Gwaredwr? Mil-cant- deuddeg ? "O'r bobl nid oedd un gyda mi. Rhai' c'r disgyblion fan acw, eraill yn nes, ond yr cil yn eysgu-yr Iesu yn y distawrwydd YN EU CLYWED YN CYSGU I Hwynthwy yn cysgu, Crist yn gwaedu. Rhaid oedd i ninau o bosibl fyned trwy yr Ardd, ond yr oedd buddugoliaeth yn aros. Gallai Satan fod yn gryf, ond nid oedd goreu Satan ond methiant yn ymyl nerth Crist. Pwy allai beidio llawenhau am hyn? Os oedd rhywun yn methu yr oedd rhyw- beth o'i le. Yr oedd rhai pobl a'r Nef ar eu gwyneb. Y gweddiwr a'r gweithiwr allai lawen- hau-un felly oedd yr Iesu; ac os oeddym ninau fel Efe gallem lawenhau. Yr oedd Uawenvdd Crist yn rhedeg i lawr: yr oedd undeb a pherthynas cydrhyngddvnt "Mae Abel dy frawci?" Dyna'r cwestiwn. Yr oedd rhyw Abel ar ol. Problem fawr oedd v sut i gael y gweddill. Gair bendigedig oedd "gweddill." Awgrymai fod y dyrfa i mown. Pwy cedd am geiaio'r gweddill? Gaem ni ddweyd "Wele fi, anfon fi." Os yw Duw yn dweyd Dos, ffwrdd a chwi; ond os Aros, aros, gyfeillion. Yr oedd y svcheJ i>m lev Grist yn myned yn gyfFr«*d- inol. Yr oedd fjw*hanoI banhau y byd yn newvnu am yr Ysbrvd Clan. Yna diweddodd Mr Roberts ei anerohiad trwy anog pawb i ofyn iddo ei hun, nid a gaent hwjl, ond a gaent yn eu henaid ddyhead am fyw yn well, am fyw yn debycach i lesu Grist. A chyn ei&- t-edd adroddodd y penill— "0 Arglwydd, galw eto, Fyrddiynau ar dy ol," a chanwyd hi ar y don "Bryniau Cassia" ar ei gais. Wedi caTiu y lhnellau olaf ami dro, gwefreiddiwyd y dorf gan MISS DAVIES YN CANU. "Pwy all beidio cofio am dano?" meddai, gan fwrw allan y seiniau mwvaf treiddgar, a phan yn y llinell "Dyma gariad nad a'n anghof," canai y tri gair olaf deirgwaith drosodd gyda'r fath dine orfol- eddus nes y gorchfyg-wyd y gynulleidfa yn Ian. "Cofia f'enaid cyn it' areulio" oedd y penill arall a ganodd. Wedi hyn cafodd amryw afael ar y ffordd at Orsedd Gras: un yn diolch am y "digon" a welsai; un arall a ddiolchai "am i mi gael gwel'd dy was, ond mae'n well genym dy gael Di;" ac un arall a dywalltal ei galon i foli'r lesu am iddo ddod i'r golwg. Canwyd "Diolch iddo tfyth am gofio llwch y llawr" gyda bias hyd nes yr aed i ddwyn brawdd- egau eraill i mewn, yr hyn a barai rwystr i gyd- ganu. Miss Roberts (chwaer y diwygiwr) a weddiodd yn nesaf, ond yehydif, a allent glywed, gan fod bechgyn ar yr oriel wrth yr un gwaith, ac yn boddi ei llais. Yr oedd Evan Roberts era tipyn wedi bod a'i ben i lawr fel pe mewn gweddi, ond vn awr cododd ei olwg, ac ymunodd yn v canu a ddilynodd Wedi i'r gantores snynol o Gemaes ganu "Yn y dyfroedd," etc., gweddiodd gwraig gan ymbil yn daer a Duw am achubiaeth pawb; a brawd yn" y sedd fawr a ddywedai ei bod yn Nefoedd ar y ddaear. Yr oedd y Meddyg yn barod, a'r sur- gery yn agored. Diolchai am Ben Calfaria-ei fod yn wyrddlas o hyd, ao y byddai felly yn y fflamau y dvdd olaf! Wedi canu penill ef-o cododd v PARCH T. CHARLES WILLIAMS i ofyn am ddychweleligion. Cafwyd nad oedd ond nifer fechan iawn heb fod yn aelodau. Meth- ai Evan Roberts eisteild yn llonvdd, a phan hys- byswyd fod un wedi cyfiwyno ei hun i Grist, gwaedd- ai "Diolch iddo." Cufwyd fod pump wedi ildio. ond hvebyswyd fod amryw yn gwrthod, a pharodd hyn i'r diwygiwr sylwi mai nid colli brwydr oedd ildio yma. • Mynegwyd fod un yn codi ei law, fel aelodau eraill, ac yntau heb fod yn aelod. "Well" meddai Evan Roberts, "os yw'n gywilydd ganddo ddangos ei ochr deued atom ni Yna gofynodd y diwygiwr i'r rhai oedd yn gwrthod wrando ychydig adnodau, a darllenodd pvda phwyslais noilIduol ddameg v ffigysbren. Gofynodd paham vr oeddynt yn gwrthod. Ddim yn barod? Pa bryd v byddent yn barod? Yn mhen blwvddvn? Hwyrach y byddent yn barod i'r bedd yforv. Yr oedd y Meddvg yn ymyl. Yr oeddvnt wedi cael eu planu yn y winllan-vn ngwlad y breintiau mawr. A deuai'r Arglwydd i edrych—am ddail? Nage, am ffrwyth. Beth oedd y gair nesaf? Tor ef i lawr-swn y fwyall? Nage, swn eiriol- aeth! Gad cf-am un cyfleusdra eto—v flwyddvn hon. Tor ef i lawr, meddai Awdurdod Gad ef, meddai Eiriolaeth. Dywedai rhai nad oeddvnt yn teimlo. Ond nid dvna oedd cwestiwn y Beibl, ond A wvt ti_ yn credit? Os yr arhoswch chwi i deimlo, efallai v rhaid i chwi deimlo i dragwvdd- oldob. Fe chwertha dy gyfeillion ar dv ben? Gwell i'r cyfeillion chwerthin nail i gythreuiiaid. PICELLAU'R GAIR. Yna gofynodd Evan Roberts i rywun ddweyd rhywbeth wrth y rhai oedd yn gwrthod, a daeth yr adnodau megis saethau llymion o bob cwr. Torodd merch o deimiadau drylliog i erfyn am achubiaoth v rhai a wrthodent ymostwng. Ym- ddangosai Evan Roberts mewn myfyrdod cyfrin, ond daeth gwawr i'w wynebpryd, a rhoed cynyg arall i'r gwrthodwyr. Caed fod dau yn newid meistr. Sylwodd y diwygiwr fod v gair "gwrthod" wedi cael lie amlw yn y cyfarfod, ac anogodd hwy i weddio am i Dduw fendithio y gair, fel y byddai yn siarad wrth arydwvbodau v bobl hyn. Canwyd "Dewcn, hen ac ieuainc" ar ei gais, ac wodi hyny bu i dnyn ieuanc nodedig am ei ddawn i "borthi" daro "Duw mawr y rhyfeddodau maith." Ni allcaid meddwj an, ddim mor gyniwys. Gai- aelodd y dorf yn y penill a'r penill yn y dorf. A dyna ganu—Amryw wedi llwyr vmgolli mewn mawl l r 'dwyfol ras." Nis g-allai un ohonynt beidio troi i ddiolch ar y diwedd am y bias a gafodd, a chafodd pawb flas j ar ei weddi yntau. Ac felly y terCynwYd ychydig cyn deg o'r gloch. A.r ,y diwedd gallem ddweyd na feddem ond symad byr am Evan Roberts, a gasglwyd wrth ddarllen hanes ei gyfartodydd; a ffynai cymaint o wahanel farnau yn ei gylch. Tystiai rhai mai prophwyd-a mwy na phrophwyd—yw; eraill nad yw namyn dyn yn blooddio, ac yn dvcliryn v bob!. Ond pan y safodd geroron y gynulleidfa yn Amlwch gwelsom ddvn ieuanc golygUR, naturiol ei lais, heb un osog annymunol na sill aflafar ganddo vn ystod yr holl gyfarfod. Siaradai yn groew, yn svml, ac i'r pwynt, fel un yn meddu awdurdod. Gofvnai ain galonau glan ae am ymddiriedaeth lwyr pech- adur yn Nghrist. Antrrenrhaid hefyd oedd disgwyl. a dwyn y galon i Duw. yr oedd yn gyfar- fod grymus, ac ni alx na erys ei ol ar eneidiau lawer. Yr oodd holl weinic"'gion y cylch yn bresenol; a diau v bydd yn dda gan y cynulliad gael enwau y tri henafprwr ParcJl°, V' ^isteddent dan v pwlpud —Parchn. Crispin Ho. R. Brotherton, a J. R. Barron, v cyntaf o Sheffield, a'r ddau arall o looedd cyfagos, yr oil yn weinidogion gyda'r Anni- bynwvr. CYFARFOD ARALL. Yr un adeg llanwyd yr ysgoldy ger y capel, a chaed cwrdd gwlithog iawn. CYFARFOD NOS FERCHER. Yr oedd y cynulliad yn dra lluosog nos Fercher, a'r mwyafrif o'r wlad. Enynwyd teimladau hwyliog yn lied fuan, pan y ceid dyn a addefai ei fod yn felldith i'r wlad yn gweddio. Haner awr ar ol cyrhaedd, cododd Mr Evan Roberts gan ddweyd fod yr awel o Galfaria Fryn yn y cyfar- fod a'r fendith yn cael ei chyfranu. Gwasgai arn- ynt i beidio anghofio fod yn bosibl cael ystorm o Sinai, yr hyn nas gallent ddal. Yr oedd bywyd yn yr awel ond marwolaeth yn yr ystorm. Pari brofwyd y cyfarfod, caed pcdwar o ddych- y weledigion. Ond mynegwyd fod rhai yn gwrthod, yr hyn a gynhyrfodd y Diwygiwr, nes y dywedodd "Bu'r gair yn adsain yn fy nglust neithiwr, ac y mae eto heno. Mae yn fy anesmwytho. 0 na fedrwn roddi fy hun yn lie y rhai sy'n gwrthod am eiliad or mwyn dyogelu eu heneidiau am dragwvdd- oldeb." Ni chaed rhagnr i ymrestru, ond pan oedd v cytarfod ar derfyim, mynegwyd fod un oedd wedi gwrthod v noson cynt wedi rhoddi ei hunan i Grist. Parodd hyn orfoiedd mawr a gweddiau brwd o ddiolch. Adroddwyd Gweddi yr Arglwydd i der- fvnu. CYFARFOD NOS IAU. Nos Iau tcrfynwyd y genhadaeth yn Amlwch. Yr oedd y rhuthr am le yn fawr, a chaed golygfeydd rhyfeddol. Pan ddaeth y Diwygiwr i mewn yr oedd y lie yn oddaith. Traddododd ddau anerchiad nodedig am eu tynerweh. Yr oedd Mr Evan Roberts yn 27 oedd ddydd Iau. Hysbyswyd fod lluaws wedi "plvgu" y noson hon, a siaradodd Mr Roberts ar eu dyledswyddau. Wrth son am ogoniant y nef gyrodd y dorf i orfoledd a hwyl annesgrifialiwy. Ymddangosai pawb fel pe yn llefain, gweddio neu ganu. Y Parch John Williams a sylwodd fod y don o deimlad yn ddigon i efengylu y wlad, ond buan vr elai y teimlad heibio. Poed iddynt fanteisio arno tra gyda hwv. Caed rhagor o ddychweledigion, a therfynwyd y gyfres o gyrddau yn y dref yn swn clodforedd canoedd.

PARHAD Y DIWYGIAD. Mewn anerchiad ar amodau parhad v Diwygiad, dywedai y Parch D. Adams, B.A., fod ein gobaith am barhad y Diwygiad yn dibynu ar barhad yr ysbryd cenhadol o ofalu am einl gilydd, a myned allan i ystrydoedd ein dinasoedd i chwilio am yr esgeuluswyr. Os troir y teimladrwydd presenol yn ddiwvgiad dirwestol yn ein gwlad, ac os def- nyddia yr eglwysi eu dylanwad yn ffafr cyfiawn- der'Nbymdeithas wladol ag Ysbryd yr lesu, ni raid i ni bryderu am barhad y Diwygiad sydd yn barod. wedi profi yn fendith anrhaethol i'r genedl Gvm- reig.

Beiblau yn Y sgolion Sir Fflint. Gwnaeth un-ar-bymtheg o ysgolion annarbodedig yn Sir Fflint gais am gvflenwad o Feiblau. Hvs- bysodd Pwyllgor y Cyfienwad mewn cyfarfod o'r Awdurdodau Addysg, ddydd Merchei diwcddaf, eu bod yn bwriadu cael gwybod pris argraphu yr ad- ranau o'r Ysgrythvr a gynwysir yn rhaglen addysg grefyddol yr ysgolion a fabwysiadwyd gan y Pwyll- gor Addysg. Cvnygiodd Mr W. T. Hargreaves eu bod yn dy- muno ar i'r pwyllgor ddewis argraphiad o'r Beibl Diwygiedig, ac fod copiau o hono yn cael eu hanfon ar unwaith i'r ysgolion a wnaeth gais am Feiblau. Eiiiwyd v cynygiad gan Reithor Fflint, yr hwn oedd yn gryf o blaid cael yr holl Feibl ac nid adran- au o hono. Dywedodd Dr. Humphrey Williams v gwyddent oil fod adranau neillduol o'r Beibl nad oeddynt yn addas i'w darllen mewn ysgol; a'r cwestiwn vdoedd. onid gwell a rhatach fyddai argraphu v rhanau arben- ig y cytunwyd i'w dysgu yn yr ysgolion? Ped anfon- cnt Feiblau cvffredin, defnyddid hwynt ar y Sul, ac wed'yn cyfodai'r cwestiwn, pa'm na chyflenwent bob Ysgol Sul fel eu gilydd gyda Beiblau? Heblaw hyny, ni chostiai y rhanau angenrheidiol ond y bvm- thegfed ran o bris Beiblau cyflawn. Dywedai hefyd iddo glywed athrawon yn dywedyd fod yn haws dysgu o lyfrau felly. Dywedodd y Cyfarwyddwr mai cyfanswm pria y Beiblau y gofynwyd am danynt fyddai 27p 8s. Byddai y draul o gyflenwi holl ysgolion y sir a Beiblau yn 200p. Nis gallai ddweyd beth fyddai y draul o ar- graphu y rhanau arbenig. Siaradodd Mr R. A. Ralli yn mhlaid argraphu y rhanau arbenig. er arbed y dreth, a Mr Connell, Connah's Quay, a Mr S. Perks, Rhyl. yn mhlaid yr holl Feibl. Yna siaradodd Esgob Llanehvv, a dy- wedai fod egwyddor fawr yn y cwestiwn, ac o'r braidd y credai ef v dylent adael iddi gael effeithio arni oherwydd ychydig geiniogau. Gwell fyddai iddynt wynebu v cwestiwn eang parthed a oeddynt am roddi Beiblau i'r ysgolion ai nad oeddynt. Cytunai Mr Herbert Lewis, A.S., a'r Esgob y dy- lent yn y He cyntaf benderfynu y cwestiwn o eg- wyddor. Parthed cael rhanau o'r Beibl, gellid dyfynu awdurdod uchel vr Archesgob Whatelev, yr hwn a gyhoeddodd gyfres o ddyfyniadau o'r Beibl at wasanaeth ysgolion yr Iworddon. Ond credai ef mai llawer mwy dvmunol fyddai rhoddi y Beibl yn gyf- lawn yn nwylaw'r plant. Felly, yr oedd ef yn cefnogi yn gryf fod Beiblau. ac nid dyfyniadau o'r Beibl, yn cael eu pwrcasu at wasanaeth y plant yn yr ysgolion. Gofynodd Mr Lewis Evans a ganiateid i athrawon ddvsgu unrhyw athrawiaethau a fvnent os caent yr holl Feibl i'w dwylaw. Os gwneid, gwell ganddo ef fuasai i'r ysgolion fod heb Feiblau o gwbl. Yr oedd wedi cael peth profiad o'r hyn y cyfeiriai ato, meddai. Hysbyswyd ef y byddai yr athrawon yn cael eu llywodraethu gan y rhaglen. Cafodd y cynygiad ei fabwysiadu yn unfryd. a rhoed ar ddeall nad oedd y Beiblau i'w defnyddio ond yn yr ysgolion beunyddiol yn unig.

Yn Ngafael Marwol Darfodedigaeth. MAM DDIOLCHGAR YN DWEYD SUT Y BU 1 DR. WILLIAMS' PINK PILLS FOR PALE PEOPLE ACHUB EI MERCH RHAG BEDD CYNAR. "Fedrwn i ddim dal y syniad o golli Phcebe, ond ei cholli fuaswn onibae i Dr. Williams' Pink Pills for Pale People achub ei bywyij." Y siaradydd ydoedd Mrs Gallon, 20, Seaham- street, Newcastle. Ymladdodd pump o'i meibion yn Rhyfel y Bweriaid. a lladdwyd tri ohonynt. Gallwch ddychmygu beth dybia'r fath golled," ebai Mrs Gallon, "ac mor bryderus oeddwn pan acth fy merch Phcebe, 19 oed, i amlvgu ar- Miss PHCKBK GALLON, when in a rapid Cmisumption, was curtd by Dr. Williams' Pink Pills, wyddion o ddarfoded- igaeth. Er pan yn 14 oed yr oedd yn nvchu a phan yn 19 dadblyg- odd yr afiechyd yn ddi- frifol. Acth ei phes- wc-h yn waeth, ac aeth mor wan a dinerth fel v llcwvgai gyda'r ym- drech lleiaf. Bu raid i Phcebe roddi ei gwaith i fynu, ac ym- ddangosai tuhwnt i help. Ar ol y pryd ysgafnaf elai'n sal iawn; diflanai yn gyf- lym, ac aett vn deneu iawn. Pr y gallwn ddal yr olw i) i. Yn y nos, heb ywsg na gorphwys, ymddangos- ai ei dyoddefaint yn waoth. Yr oedd ei phesweh fel pe yn rhwqro ei mynwes. Yr oeddwn mewn anob- aith, canys ni wnelai dim ffysig les iddi. Yr oedd yr afiechyd wedi eael "gafael marwol arni._ "Pan yn methu gwybod beth i wneud, dywedais wrth gymydog fv mod wedi anobeithio arbed Phoebe. Ebai hithau. A roisoch chwi brawf ar Dr. Williams' Pink Pills?" Addefais nad opddwn. Yna dywedodd sut yr oedd y pelenau wedi ei g-wella hi ar ol gwario punoedd ar foddion eraill. Gryfcd oedd ei chrcd fel y prynais flwch a dech- reuodd Phoebe roddi prawf arnynt. Ar ol tair dogn er svndod cysgodd Phoebe drwv r nos heb besvehu. Gyda hancr blwch atahwyd y salwch, L-xch.vi.qth, oc netL v ]lewySon vn anamlach. Gyda'r ail flwch yr oedd y gwell: had yn rhyfeddol, a nowidiodd o fod yn deneu i fod yn eneth iach, hapus, llawn bywyd, ac yn abl i wncud unpeth. I Dr. Williams' Pink Pills yn unig y mae Phoebe i ddiolch am ei hadfenad. Mae fy merch wedi priod^i yn awr, dau blentyn gan- ddi, ac vn iaeh a chref." v. • Nid stori ddychmygol yw hon, ond ffaith, a cheir gwelliantau eraill llawn mor svnfawr wedi eu croniclo yn y papyr hwn ac yn profi yn sicr pa fodd y llwyddodd Dr. Williams' Pink Pills pan oedd pobpeth arall yn ddifudd. Mae diffvg gwaed neu anaemia yn blaenori Darfodedigaeth, a Chur yn yn y Pen, Diffyg Egni, gwefusau gwehvon, a phall anadl yn arwyddion o bervglon. Mae Dr. Wil- liams' Pink Pills yn gwneud gwaed newydd cy- foethog ac yn maethu v dvoddefydd. Maent wedi gwella'r Boil, Anhwylder y Kidney, Eczema a dol- HI-Iau r croen, Crydcvmalau, Sciatica, Dawns St. Vitus. Parlysdod, a Locomotor Ataxy, tra v caiff merched gvsur cyson drwyddynt. Un blwch yn rhad drwy'r post am 2s Sc oddiwrth y Dr. Wil- liams' Medicine Co., Hoiborn-viaduct, Llundain, neu chwech am 13s 9c. Ond gellir eu cael gan bob ffervllydd ond gofalu fod yr enw llawn (saith gair) ar v pocyn er gochel efelychiadau a gynygir mor gyffredm.

(Gan Afallon.) Anfoner pob llyfr fwriedir i'w adolygu a phob gohebiaeth i'r golofn hon i— Afallon, Swyddfa'r "Gwalia," Bangor. Emynau Cymreig; y Diwygiad yn Saesneg, Arferai yr Hybarch Llawdden ddweyd nad oedd yn llenvddiaeth Cymru ddim hafal i'n hemynau, ac na fedrai yr un genedl arall gymharu a ni yn y cyfryngau hyn o fawl-fynegiant. Ceir y fath ddefosiwn a dwyster addas, y fath brof- iadau prudd a melus, a'r fath gorph o dduwin- vddiaeth iach wedi eu cymhlethu yn ein hemynau fel yr hawliant le arbenig yn mywyd goreu y genedl yn oystal ag yn ei llenyddiaeth. Y maent mor drwyaal Gymreig eu natur a'u nodwedd fel y tybiai lluaws eu boa yn annghyfiaith, ac o'r her- wydd ni wyddai fawr y tu allan i Gymru werth- fawroced ydynt Ond. yn ein Haw y mae llyfryn bychan hardd a chyfoethog a chwal y dvbiaeth hono i ddifancoll; ac un o amryw effeithian dai- onus y Diwygiad yn Nghymru oedd dargaftfod yr athryiith fedrai drosglwyddo meddyliau goreu un genedl i genedl arall. Ychydig yw rhif y rhai ydynt gampwyr am gyfieithu. Yn wir, ni wyddom am neb yn fyw wedi cyrhaedd enwogrwydd yn y gelf ac eithrio Mr Daniel Rees, vr hwn a gyfieith- odd Weledigaethau Dante, a'r Parch Edmund 0. Jones, Ficer Llanidloes, yr hwn a roes wisg Saes- neg mor ddillyn i weithiau beirdd Cymru. Ond yn awr gellir rhestru y Parch Robert Parry, B.A., Llanrug, gyda'r ddau fel gwr fedd gamp ar gyf- ieithu a chymwynaswr da i'w genedl ei hun a'r agosaf ati. "Hymns of the Welsh Revival, and others, be- ing original translations by Rev. R. Parry, B.A. (Oxon),^ Llanrug, formerly Somerset Scholar of B.N.C." Dvna welir ar y wyneb-ddalen. Yn y rhag-air, nodir rhai o anhawsderau'r cyfieithydd, a gall y sawl fu'n ymgais a'r gwaith ddweyd Amen ar 01 pob gair. Dilynir gan fyr-gofiant cryno am 16 o r emynwyr Cymreig mwyaf hvsbys, a thra gwerthfawr vw'r pedair dalen hyn. Byddai'n werth eu cyfieithu i'r Gymraeg, ac i bob aelod o'r Ysgol Sul eu trysori yn ei gof. Wedyn ceir 88 o bemlhon Seisnig wyneb-yn-wyneb a'r penillion Cymreig, ac anturiwn honi na chyhoeddwyd erioea am chwe' cheiniog y fath gyfoeth o feddwl ar- U?he^T- duwinyddia6th iach, a theimladau vsbryd- ol. Nis gellir gor-ganmol y cvfieithiadau." Nid oes nemawr ol ymdrech a llafur i'w ganfod—mae'r lhnellau Seisnig ystwythed a phe yn wreiddiol, a'r syniadau vn dra dianaf. Gwir y gellid dethol ambell air rhagorach i gyfleu yr vstyr mewn rhai engreiphtiau; ond y mae y gwaith drwvddo draw yn odidog ragorol ao yn glod i ben a chalon yr awdwr. A fyni di batrwm, ddarllenydd hynaws? Wele hi. o'r penill adnabvddus "0 tyn v gorchudd yn y mynydd hyn" O! rend The veil that hides the mount, and send The Sun of Righteousness to end The night extended o'er that hill Whereon the cruel nails He bore,— — Twas love outpoured, my pain to still. Y cyhoeddwyr ydynt Mri Hughes a'i Fab, Gwreesam, ac y mae y ddiwyg a'r argraphwaith yn Ian a phrydferth iawn.

Y Flordd Cut. Ni fu erioed, ineddir, gymaint o alw am lyfrau crefyddol ac o natur ddefosivnol ag vn awr, a diau tod v Diwygiad yn cyfrif i raddau am hvn. Dvna yw y llyfr svdd ger ein bron, a denjrvs ei deitfpa iath yw ei nodwedd:—Y Ffordd Gul: neu Law- l>tr cyfiawn o Ddefosiwn, gydag arweinvdd i'r Con- fnrmasiwn a r Cymun Bendigaid. Cvfieithieditf i'r Gymraeg gan y Parch Griffith W. Griffith, rheithor Llanhhangel-Esceifiog, Mon, a Deon Gwladol Menai. Y Pedwerydd Argraphiad. Llanbedr: Cwmni y Wasg Eglwysig Gymreig, Cyf., 1905." Y mae'r ffaith mai dyma'r pedwerydd argraphiad yn profi werthfawroced yw, ac ar o lmyfyrio uwch ei ddalenau nid yw'n syn ;ddo ledaenu gymaint. Mae'r gweddiau, y cyfarwvddiadau, a'r nodiadau yn rhag- orol, ac nis gwyddom am odid Iyfr tebvcach o ddvfn- hau ysbrydolrwydd yn mhiith hen ac ieuanc na hwn. Mae'r eyfieithiad yn ystwvth a hysain; y briod- ddull Gymreig yn gymeradwy. a gwaith yr argraph- wasg a'r rhwymydd yn dra dillyn. Ond vn ei gyn- wys y mao ei werth mwyaf. a llawenvdd i galon pob un a gar lwydd crefydd ei wlad yw canfod mai nid ofer na choledus yw yr antur o gy-hoeddi llyfrvn o'r fath. Gallwn ei gymeradwyo yn gynhes i bawb. a dymunwn weled llawer argraphiad eto yn cael ei ddwyn allan.

"Llais Rhyddid." Rhifyn gwych, a chwrs yn well na'r diweddaf. Rhoddir y lIe blaenaf i erthygI parthed honiadau Mr Evan Roberts yn Lerpwl. Mae n -ddyddorol i'w darllen, er nad oes werth arosol ynddi. Gem y rhifyn yw'r adolygiad ar araeth odidog yr Athraw Henry Jones yn Ngwyl Lafur Caernarfon —maer ysgrif yn elfeniad teg o'r eyniadau draethwyd. Mae ysgrif "Taid" i'r plant yn felus a phwrpasol; a'r lluaws nodion am yr Eglwys Rvdd a'i helvntion, y farddoniaeth, a'r rhelyw vn brawf fod i r misolyn hwn ei werth arbenig ei gylch ei. hun.

Ar fyrder, cyhoeddir "Straeon y Chwarel" gan lenor ieuanc dawnus o ardal Rhostrvfan. Casgl- iad o chwediau difyr yn nhafodiaith e-werin Arfon fyddant, a cheir ami orig hyfryd wrth eu darllen.

YR Wyl Eglwysig: yn Glanogwen. Gohebydd a ysgrifena Dyma Ddydd Iau Dyrch- afaol heibio eto am eleni, ond nid heb adael ofTaith dda ar lawer o bersonau sydd wedi mynychu y cyfarfodydd. livdd llawer yn edrych yn mlaen am yr wyl fawr hon, a hawdd ydoedd gweled fod disgwvl mawr am dani eleni. Mae yr un rhai yn dyfod n flwyddvn i flwyddvn i ymwelcd a Glanogwen ar Ddydd Iau Dyrchafael, ac nid rhyfedd yn y bvd fod hon mor boblogaidd bob biwyddyn, gan fod y pregethau a'r gwasanaethau mor ragorol drwyddynt. Nid yw yn edifar gan neb ar ol bod yn Glanogwen ar y dydd mawr yma. Mae pobpeth yn drefnus drwyddi oil, a phawb yn ymuno yn yr holl wasanaethau. Nid oes modd rhoi canmoliaeth l'hv uchel i'r cor am y modd yr oeddynt yn myned trwy yr anthemau a'r unawdau, ac yn enwedig felly "Worthy is the Lamb" a'r "Hallelujah Chorus," ac hefyd "Teyrnasoedd v ddaear" yn y prydnawn. Mae clod mawr yn ddyledus i'r rhai oedd yn canu y bedwarawd, triawd, a'r unawd. Canasant yn dda odiacth. Nid oes dim yn debyg 1 gor da mewn eglwys—yn sicr mae yn wir angen- rheidiol. Mae crefydd a chanu yn cvd-fyned a'u gilydd, ac fel yn cyd-dvfu. Mae canu fel a geir yn Glanogwen yn glod i'r Ficer, ac i'r gynulleidfa yn gyffredinol; ac mae y cor hwn yn hynod am ei ffyddlondeb. Llwvddiant iddynt fel cor, a hir v parhaont i wneud gwaith mor bynod dda yn nheml Duw. Mae clod mawr yn ddvledus i'r wardeniaid esr- lwysig a'r vstlyswyr am drefnu mar hynod o effeith- iol yn ystod yr wyl hon, a chadw pob gwyliadwr- iaeth yn ystod y gwasanaethau. Y gweinidogion j oeddynt: Y Parch Eustace Jones, B.A.. CroPs- r oswaLtt; Parch J. Davies, C.A., renyafe, RVXTjon: a'r Parch Edwin Jones, B.A., Bangor. Cafwyd pregethau rhagorol gan yr oil. Awd trwy y litani gan y Parch B. Jones, St: Ann's, ac awd trwy v gwasanaeth boreu a nos Iau gan y Fic-er a'r Parch R. Hughes, curad.—Alfred. .IP"

"3 Arddaiigosiad Undebol yn ..v< Broom HaH. CYFARFOD LIWYDDIJ.NUS. [OddiwrLh Ein Gohebydd.] Ar wahoddiad Mrs Lloyd Evans, Broom Had!, ymgynullodd csnoodd o Undebwyr a Cbeidwadwyr Lleyn ac Eifionydd yn Broom Hall ddydd Ian. Yr oedd y tywydd yn hafaidd a hyfryd iawn. Pan gyrhaeddodd Mr R. A. Naylor a Mise- Naylor yno cawsont dderbyniad calonogc-4 iawn. Rhodd- wyd te, etc., i bawb ger y palas, ac yr oedd Cyrnol a Mrs Lloyd Evans ar eu goreu yn gwneyd pawb yn hapus ac yn gofalu eu bod yn cael ymborth. Yn mysg y rhai oeddynt yn bresenol ceid Cyraol a Mrs Lloyd Evans, a Master Lloyd Evans, Mr R. A. a Miss Naylor, Mr Cledwvn Owen, Mr. Mrs. & Miss W. H. Thomas, Mr a'Mrs W. T. Hughes. Mr Win. Parry, Nfis;4 Pairy (Orwig Ltr. S. W. Griffith, Mr T. Owen, Mr W. Oliver Lloyd. Mrs Canon Davies, Mr a Mrs Winslow. Mr a Mrs R. Griffith (Bryn Berllan), Mrs White,. Mrs Smalley, Miss Williams (Bryn Crin), Mr a Mrs Hughes (N.P. Bank), Mr a Mrs R. C. Morrice, Mr a Miss Francis, Mrs Burrage, Mrs Ravenhill, Miss Davies (Abererch-road), Mrs Owen (Baton Park), Mrs Owen (Black Lion Hotel), Mrs J. Wil- liams (Cardiff-road). Miss Wvnnie Jones (Gaerwen House), Mrs Powell (Crown Hotel). Yr oedd y gerddorfa ganlynol yn chwareu -na:- Mri J. Houldsworth (arweinvdd), Oliver 1,13vd, Wm. Parry, O. H. Roberts, E. T. Roberts, W. H Jones (Ysgol y Oynghor), Evan Jones, J. R. T-olo- man), J. Cook, Drew), R. Williams (Efail Ne- wydd), W. Lloyd (Bee Hive), Owen Prichard, H. R. Jones, Robert Griffith, T. Owen, Bertie Ro- berts, L. Ensor, C. Walmsley, a Miss Dolly Raven- hill. Miss Head oedd y gyfeilyddes. Er nad oedal ond ychydig o amser er pan ffurfiwyd y gerddorfa, chwareusant yn rhagorol. Ar ol y te cynhaliwyd cyfarfod amrywiaethol. Anhawdd fuasai euro Mr Ii. T. Hughes fel dat- geinydd croeuon digrifol. Yr un mor ddoniol oedd Mr R. Williams fel digrif-ddatgeinvdd. Rhoddodd Mr J. R. Toleman adroddiad llawn donioldeb. Chwareuodd v gerddorfa yn dra rhag- orol a dangosodd y gwrandawyr eu mawr gymerad1- wyaeth o hyny. Rhedai cerbydau rhwng Broom Hall a Phwllheli rhwng un a thri o'r gloch er cludo yr ymwelwvr. Mwynhai y plant a'r bobl ieuainc eu hunain drwy chwareu ar y lawntiau yn swn soniarus y gerddorfa. Cyn ymadael, ymgynullodd pawb ar y lawnt o fiaen y palas, a thynodd Mr J. R. Toleman eu llun- iau hwynt. Aeth lluaws o'r bobl o amgylch y gerddi a thrwy y rhodfevdd prydferth. Tua 6 o'r gloch cynhaliwyd cyfarfod dan lyw- yddiaeth Cyrnol Lloyd Evans, yr hwn a ddatgan- odd ei fawr fwynhad wrth weled cymaint wedi dyfod yno. Hyderai eu bod oil wedi mwynhau eu hunain ("Ydym"). Mr W. H Thomas a gynygiodd bleidlais o- ddiolchgarwch i Cyrnol a Mrs Lloyd Evans am y te campus oeddynt oil wedi gael. Gwyddai eu bod on wedi cael eu boddhau yn fawr yn mhobpeth. Yr oeddynt yno yn Ymneillduwyr ac yn Eglwvs- wyr. Nid oedd a wnelo Cymdeithas Undebol y Merched ddim a nac eglwys na chapel. Gallai v merched wneud llawer iawn dros ddychweliad Mr R. A. Naylor dros v bwrdeisdrefi, a diau y byddai iddynt wneud hyny, os y gwnant dychwelid Mr Naylor (cymeradwyaeth). Miss Naylor a gefnogodd. Nid oedd hi wedi mwynhau ei hun yn fwy mewn unrhyw le nag oedd hi wedi wneud yno y diwrnod hwnw. Gwnai cyf- arfod o'r fath ddaioni iddynt yn gorphorol ac yn feddyliol. Mr Naylor a ategodd. Teimlent vn dra ddiolch- gar i Cyrnol a Mrs Lloyd Evans am eu caredig- rwvdd a'u haelioni. Amcan y gymdeithas a'r cyf- arfod oedd gwella eu gilydd. Nis gallesid cael I gwell lie na Broom Hall i gynal y cyfarfod, ac nid oedd modd cael gwell croesaw nag a gafwyd gan Cyrnol a Mrs Lloyd1 Evans (cy*neradwya?th). Nid oedd yr achos Undebol wedi bod Ir..n gwell cyflwr erioed nag oedd v dyddiau hyn. Arweinid hwynt gan y gwladweinvdd galluog, Mr A. J- Balfour. Gwolodd efe Mr Balfour yr wythncw flaenorol, ae yr yiuddfdtltu a fu rhyr.g- ddynt, deallodd Mr Naylor ei fod ef am ymladd dros ei egwyddorion hyd y diwedd (cymeradwy- ajth). Paham V Am y creda; efe mai yr egwydd- orion hyny oedd y goreu i'r wlad yn gyffredinol. Bydded iddynt fod yn ffyddlawn iddo ef. Aincan y blaid Undebol oedd gwneud daioni i'r wlad, ac yr oedd Mr Balfour am fyned rhagddo er cymaint a dafodai, ac y ceisiai y Radicaliaid ei wawdio ef (uchel gymeradwy aeth). Dymunai Mr Naylor iddynt oil edrych ffeithiau yn eu gwyneb. Yr oedd pobl Pwllheli wedi dechreu dyfod i weled pwy oedd eu cyfeillion goreu. Yr oedd pethau wedi myned yn chwithig i ddymuniad v Radical- iaid, gyda'r canlyniad fod Mr Lloyd George yn dyfod i lawt- i Gaernarfon yn fuan i edrych beth oedd y matJr! Nid oedd gan y Radicaliaid ddim polisi na rhaglen heblaw creu cynhwrf yn v wlad a chynvrchu anheddwch, gan yru pobl yn erbyn eu gilydd. Eu dyledswydd ydoedd cefnogi hedd- weh a brawdgarweh. Ond yr oedd gan Mr Lloyd George raglen a rhywun peth yn y rhaglen hono, sef ei hunan-lesiant. Gweithiai er mwyn cael 1I yn y LIywodraeth. Pa leshad iddynt hwy fvddai hyny? Nid oedd y cyfryw ddyn yn haeddu eu cefnogaeth. Yr oedd ar Mr Balfour eisieu i eg- wyddorion cyllidaeth v wlad gael eu newld er mwyn rhwystro i weithwyr y wlad gael eu ham- ddifadu o'u hawliau. Dylai ein gweithwyr gael gwaith a chael gwell tal am dano. Bwriedid cvn- al cvnadledd gan gynrychiolwyr v Trefedigaethau- a'r Fam-Wlad i'r amean o gyfuno yr Ymerodraetli Brydeinig. Onid oedd yn gynllun ardderchog? Gwrthwynebai y Radicaliaid hyn. Ond pe ceid y cyfryw gynadiedd byddai yn foddion i uno y Trefedigaethau a'r Fam-Wiad.-i wneud y cwb] vn un Ymerodraeth Brydeinig ddigon galluùg i wrth- sefvll y byd! (uehel gymeradwyaeth). Honid fod y wlad yn gyfoethog. Sut yr oedd cvmaint fv weithwyr allan o waith? Sut yr oedd canoedd o honynt v dvddiau hyn vn ymdeithio fel bydd in i Lundain? Ecrlur ydoedd fod rhywbeth heb'fod yn lawn yn y wlad, a rhaid oedd svmud v peth hwnw ymaith. Bwriedid cynal cvfarfod Undebol mawreddog yn Mhwllheli ar yr 20fed cvfisol, a gwahoddai efe. hwynt oil yno, ac i ddyfod gyda hwy eu cyfeillion. Yn Nthvmd(, Itlies Undebol y Mcrched nid oedd nac eg-lws na chapel yn ddim. Daioni pawb oedd ganddynt mewn golwg. Cydweithredai YmneiJl- duwyr ac Ee-lu-yswyr yn y Gvmdeithas, a nid oedd neb yn syrthio allan a'u giJydd. Paham v dylent hwv fel erefvddwyr syrthio allan Onid vr un oedd eu hamcan?' Trwy gydweithrediad gwelent yn v cyfarfod hwnw vr hvn a ellid ei wneud (cym- eradwvaeth). Tra dymunol cedd gweled teulu- oedd boneddigaidd yn dyfod allar4 fel hvn i iryn- orthwyo yr achos. Dymunai efe bob bendith i Cyrnol a Mrs Lloyd Evans a'r teulu am eu lletv- garwch a'u mawr haelioni. Pasiwyd y penderfyniad gyda brwdfrydedd mawr. Yna aeth Mrs Llovd Evans i ben yr esgvnlawr. ac mewn Cymraeg dirodres, ac yn nghanol uchel gyrmeradwvaeth, cyTdnabyddodd y bleidlais. Llawen iawn ydoedd hi i weled pawb vno, ac i wel"d cym- aint wedi dvfod yn nerhyd. Diau fod yn dda gan- ddvnt oil fod wedi clywed Mr Naylor. Dymunai ddiolch i'r boneddigesau caredig a gynorthwyasant hefo'r tR. etc. Cawsont lafur mawr yn ddiamheu. Yna dywedodd Mrs Lloyd Evans air yn Sacs- negr. Mr Cledwvn Owen, wrth ddechreu ei anerchiad. a ddywedodd fod arno braidd ofn wrth weled cymaint o foneddigesau o'i fiaen. Ond, pan ystvv- iai efe amcan y cvfarfod. yr oedd vn dda iawn, panddo weled cymaint wedi dyfod yn nghyd. Cynghorodd hwvnt i gefnogi newvddiaduron per- thynol i'w nlaid. Yr oedd dau fater pwvsig ger- bron v wlad y dvddiau hyn. sef sut i gael prwaith i'r miloedd oedd allan o bono, a dirwassriad mas- nachol. Gwvddent yr hvn ddymunai Mr Chamber lain a Mr Balfour wneud tuag at ddiwygio hvn oil. Dymunent wneud daioni i'r gweithwyr. Galwai rhai Radicaliaid eu hunain vn blaid vr ymborth rhad. Ond yr hyn o-,Id gweithwyr ein p-wlad eisieu oedd, digon o waith a gwell cyflocr. Gallent wedi-n brynu yr hyn a ddymunent gael. Sonid llawer am ymborth rhlld.-ord gwf>ll oedd cael digon o arian (cvmeradwyaeth). Yr oed4 eisieu v polisi o atdaliad,-os na ,"nai ewlad aralf fasnach a'r wlad hon ar vr un te,eriti a v p^wnsi hi a'r wlad hono, yna ymddycrer ri vr un fath atr v gwnai hithau at v ri vma. Cawsont weled beth a olytrid tran vr UndeWvr wrth vmborth rhad y diwrnod hwnw (uchel crvmeradwvaeth). Gwelwyd vn v Senedd v noson o'r blaen vr hyn a olvr,ai v Rpdiealiaid wrth rvddid i s;arad.—p^vrth- od^sant rvddid i Mr Lvt-tleton siarad vno. Soniai ,R .J' J J- «iu ryeioicJ T tyrwrwd; odpnt y rhyddid hwnw i eraill. Nid oedd efe vn amheu, na ddvchwelid Mr Naylor vn vr etholiatl nesaf. Mr H. T. Hushes, mewn araeth fvwio? a bwvt- a "dodd nad oedd a wnelo v G^mdeith^s ddim a chwestiynau crefvddol. Gwraig YmneilJ- duol oedd un o'r is-lvwyddesau (cvme'-adv v,-><»th) Arwyddy blaid oedd. "Heddwch. Cvnildcb. a Diwytriad. Eisieu digon o waith a diron o P-vfloe am ei wneud oedd ar y wlad. Yn Mr Navior vr oedd ganddvnt "business-man.' ac fel y cyfryw efe oedd vr ymeeisydd goreu fu o'n blaen erioed. Os y dvehwelid ef gyynai bobpeth a ddvmunent hvd v gallai. Yr oedd Mr Balfour wedi oojsio dwvn me^ur yn mlaen i rwyst.ro tramonvT- rhp.tr mvned a bara y Prvdein^-vr o'u genau. ond rhwvst'-wvd et gan v Radicaliaid. Yr oedd vn Llnndain ddee- au o filoedd o _Rwsi.-id. Poliaid. ludd^won. Ger- maniaid. Awstriaid. IfaNaid. i Ffra?i"*wyr, yr on yn mvned a rwaith y Prvdeinwv-- oddiarvrit. Y canlyniad oedd fod canoedd c o w»'thwvr ein gwlad heb ddim i wneud. A.J1.1iRi Mr Huc-hea at merched i wneud eu gor' 1'-fr Naylor, vr hwn oedd am welln v ddifrifol hon ar beHU.'lTl (uch"l gmer^rlwvaeil'.) | edTaetholWyd °yfarfod trwy ganu yr Anthem Gen-

CRPTflfl JRCK. Port of Registry y clippar yma ydi Bangor, ac fel hyn y dylai pob llythyr gael ei gyfeirio- CAPTAN JACK, "Gwalia" Office, BANGOR. NEFYN A'R MORFA. ()s tvbir fod rhyw bcrsonau yn achosi niwsans hysbvser yr awdurdod iechydol. Peth peT^g iawn vdi cyhoeddi pcthau anymunol am Icoedd jn enwedig lleoedd fel Ncfyn a'r Morfa. Pan oedd- wn i vma ni welais i ddim byd allan o le. Cadwai pawb*eu tai a'u cefnau yn rhagorol o lan Mr Harri Roberts, Lleinian, Fourcrosses, ^ydi r in- spector of nusans, ac ato fo y dylid anfon cwyn- ion Mae o gan sionced a r awel, ac ond lddolo gael gair fod mater neillduol eisio ci sylw, bydd ar ei feic yno cvn pen ychvdig o onau. GWAHANOL ORUCHWYLION SABBOTHOL Mynd i'r eglwvs neu i'r capal fydd gorchwyl rhai^ eraill a weithiant yn nglyn a r Ysgol Sul, eraill yn nglvn a'r canu. Gorchwyl un llanc oedd In'di lan v mor yn Lleyn x hel pryfaid gen w air a gorchwyl un arall oedd myn d 1 gyfeinad Demo i edrach a oedd dwfr go low yn yr afon er mwyn iddo gael pysgota ynddi dranoeth y Sabboth. BEREN A'I AWEN. Mae y Diwvgiad wedi deffro Awen Beren yn arw iawn. ClVwais o yn adrodd penill neu ddwy o'i waith v dydd o'r blaen, ac ni chlywais ddim byd prydferthach er's Hawar dydd. Buaswn yn rhoddi y penillion yma ond gan ei fod am eu cy- hoeddi yn- fuan, gwell ydyw peidio. Mae y pen- illion yn llawn "mynd." J LLANAELHAIARN. Diwedd vr wsnos rhyw swn settlo oeddwn i yn clvwad mown perthynas i'r streic sydd yn mysg •wweithwvr v chwarel yma. Hyderaf yn fawr y Itavddir i Bu y rhwyd frwr ar waith yn Lleyn yn ddi- weddar. Daliwyd cymint o wmngod fel yr oedd y myrtshiants yn methu yn lan a'u gwerthu nhw ftii cvnvff am swllt v cwpl. CHIP POTATOES HYD Y LLAWR. Aeth Samuel Cook, labrwr, Pwllheli, at Badi. croni Lingi, gwerthwr chip ptatoes pan ar y "Cob" un noswaith, ac a daflodd y< chip potatoes hvd v llawr ac a gapseisiodd y saim, y tan, a'r glo. Hefyd darfu i Sam ymosod ar ddau blisman. Am gyflawni v ffwlbri hyn cafodd Sam fyn d i fyw ar fivyd y Brcnhin am dros ddau fis. BEIC MR EVAN ROBERTS. Mae fy; hen gyfaill, Mr W. G. Prichaid, Pwll- heli yn'falch iawn ei fod o wedi cael yr anrhyd- edd' o gvflenwi boic i Mr Eyan Roberts, y Diwyg- iwr gael myn'd hefo Mr Cornelius Roberts, Pwll- heli, am dro i'r wlad. Ystyrir y beic yn un tra phwvsig gan Mr Prichard, a dywedir fod llawer o bobol isio llogi yr un beic byth ar ol hyny. MERI JEN Y FORWYN. Chwi glywsoch son am Meri Jen, Yr hogan forwyn acw, Fydd wrthi'n clebran yn barhaus Gan wneuthur dirfawr dwrw. Ar ddiwrnod golchi gwelir hi A'i breichiau oil yn sebon Yn rwb-rwb-rwb uwch ben y twb Yn nghanol dillad budron. Ar lein rhwncr polion yn v cefn Rhvdd ddillad glan i hongian; Ond hogiau drwg ddofnyddiant hi I chwarae siglan dongan. Pan welir hwynt gan Meri Jen Ei thempar hi' a golla, Ac atynt rhed, a'i breichiau'n noeth, A phawb ohonynt beltia. Os bydd rhyw gynhwrf yn y stryt Ceir gweled Meri yno Yn iwsio'i thafod neu ei nerth Fel bwli cryf yn cwffio. Bvdd Meri Jen 'rol cinio'r Sul 'N cael half a holidav, Ac allan aiff mown Iliwiau mawr Gan dynu sylw'r pentre'. CAET. EI WNEUD. Un o'r bechgyn clenia oedd o, yn naturiol yn foneddwr, a'i lvgad yn agorad am fereb ifanc smart. Digwvddodd' dynes neis iawn, ieuanc, ofyn iddo lie yr oedd rhyw dy neillduol yn y dref. "Yr wyf yn myn'd at yno," ebai yntau yn y fan, gan hoffi,r foneddigos vn fawr. Aeth y ddau at y ty, ac ar y ffordd sgwrsiwyd yn lied felus. Dywedodd y foneddiges y byddai hi yn dychwelyd hefo'r tren bedwar. Cvnygiodd y llanc ei wasa_naeth a 1 gwmni i'w hebryngu i'r orsaf. Yna dywedodd hithau wrtho. "Na, vn wir, diolch i chwi, bydd i bobl siarad os y gwelant hwy ni hefo'n gijydd. Yr vdych yn deall mai gwraig hefo dau o blant ydwyf fi." Pan glvwodd y Uanc hyn, syrthiodd ei wena. Wedi holi cafwyd mai smalio oedd y foneddiges. Morch ifanc oedd hi wedi'r cwbl. EFFEITHIAU DIWYGIAD. Y gwas gymerai v cig o'r siop bwtshiar i dy'r pregethwr bob amser, ond pan y deuai rhyw bre- gothwr mawr i'r ty. Daeth Mr Evan Roberts i aros un tro yn y ty. Y cigydd ei hun ddaeth a'r cig yno y pryd hyny. PENYGROES. Prysur ofnatsan oedd Mr Herbert Jones hefo paro- toi gogyfer a'r show pan geis i air hefo fo. 'Roedd arno fo isio i moi roi help Haw iddo fo i gael cvstadleuwyr. Mac o yn credu fod boys y mor yn gallu myn'd i fwy o lefydd o lawar na boys y fir. Addewais wncvd fy ngora iddo fo. Y GADLYS. Anhawdd ydi tvnu pobol ymaith oddiwrth eft hen arferion. Byddai gwylwyr yn sefyll yn myned- feydd hen gadiysoedd or mwyn gwelad a gwylio pwy fyddai o gwmpas. Mac amal i Ie yn myn d dan enw Y Gadlys heddyw, llo y ceir y merched yn cadw yr hen arferiad o wyhad yn mhen y drys- au, y bobol fydd yn pasio. Ewch heibio pryd y mynoch a chewch welad y mcrched hyn yn mhenau y drysau. P^aid iddvn' nhw ddim bod ypo,—tydy' nhw ddim mor handsom. BEDDGELERT: GWROLDEB. Y mae yma ac vn Khyd-ddu deimlad cryf y dylid gwneyd rhywbeth sviwoddol i gydnabod gwroldeb mawr Mr R. G. Jones pan yr ataliodd gefifyl y cerbyd a ddymchwelwyd beth amser yn ol yn Rhyd-ddu, ac yr anafwyd amryw o bersonau. Oni- buasai am y hyn a wnaethai efe trwy beryglu ei fywvd, buasai y canljniadau wedi bod yn ddifrifol iawn. Yr wyf yn sicr pe buasai Mr R. G. Jones wedi dangos hancr y gwroldeb yma ar y mor y buasai y Royal Humane Society wedi rhoddi medal iddo fel cydnabyddiaeth am hyny. IIOLIADAU. Buasai yn dda iawn gen' i pe buasai fy ffrynd- iau yn peidio anfon gofyniadau i mi yn barhaus yn nghylch materion crofyddol. Nid oes a wnelwyf ti ddini a'r cyfrvw. Peth i gydwybod dyn ei hunan ydi crefydd, ac i neb dynol y tu allan iddo fo. Mewn dau lythyr dywedir am anghysondeb crefydd- wyr yn gofyn i'r Arglwydd ddwad a phechadur- iaid i'r, eglwys, a hwythau eu hunain yn gwneyd dim ond gwedd'io. '"Roedd Mr —-— yn gweddio yn hwyliog dros ben y noson o'r biaen ar i Dduw fyn'd ar ol Mr ——— ag oedd wedi llithro yn ol i bechod, ond, er fod y gwoddiwr yn byw mewn un drws i'r pechadur nid aeth efe ato ef o gwbl. Ymddyga canoedd o bobi fel plant an- wybodus a dibrofiad yn nglyn a phethau crefyddol. Oredant nad oes gynyn 'h\v ddim i 'neyd ond myn'd i'r addoidy i ganu ac i gyniervd rhan yn y gwas- anaeth. Nid ydvnt yn breuddwvdio y dylent hwy fyn'd ar ol y peehaduriaid a'r colledig. Nis gallaf ateb yr holiadau eraill a dderbyniais. Ymwnant ag enwadaeth a materion crodoau. Beth bynag yn fy mam i ar Gredo St. Athanasius, 'us, nid wyf am ei deyd hi. Purion peth fuasai i rai pobl ddarllen gwaith Pearson ar y Credo. Pan ddaw gwirioneddau mwy i'r golwg rhaid fydd eu cynwys mewn credo. Gwirionedd y Beibl yw yr unig wirioflodd ? barha yn annghyfnewidiol, ond hir iawn yoyni ni yn gallu amgyffred y gwirionedd hwnw. PENRHYNDEUDRAETH. Nid. yn unig y niae y tomatoos wedi myn'd yn ddrv/g, ond yn ychwanegol v mae pethau eraill wf.»di mvn'd yn ddrwg hefyd. 'Does vna ddim i-'nyw lawar iawn o gariad brawdol, er bod v Di- wygiad vn ffynu l'hwng y Cynghor Plwyf a'r Cyng- hor Dosbarth. Y ffordd i ddesgrifio syniadau un o aelodau v seneddau Heol hvn yw, "Tyda chi ddim mewn can' milltir i'r hyn sv'n iawn." Mae'r ddau gowriail wedi digio a tydy nhv<- ddim yn sgfenu at eu gilydd 'rwan. Trwy y Local Gyfarnment Board y bydda' nhw yn ymolu-bu a'u gilydd y dyddiau hyn. Yr ydacn'i yn gwelad eu bod nhw wedi myn'd vn bobol aristocratic iawn,—cael swvddog- ion v I.lvv.'od) aerh i Sffonu yn eu lie nhw' I)is- fr^iTFT^i"TS\vr v bydd carthFToViad MinffordcT wedi cael oi orphen erbyn v bydd High-street y Penrhyn yn iTast wrth High-street, Minffordd, ac y bvdd stcarn train yn t'hodeg o'r Pant i Cygnet- terrace, Minffordd.

Ji. Drwg genym gofnodi marwolaeth y Parch Tho- mas Thomas, rheithor ^lallwyd, sir Drefaldwyn, yn 80 nilwydd oed. Ordemiwyd ef yn 1850, a bu vn gwasaraethu mown amryw looedd. Yn 1870, dev.'iswyd ef yn rheithor Llanfair, ger Harlech, ac vn mhen naw mlynedd daeth i Mallwyd. FAIR TRADERS CKARGB FAIR PRICES and give the ixwi quality for n>on«.T thorefore Horainiftn's osuuiot induce iJae pi-toe of iieir pure too, iintil tfco duty b recced on July 1st. Try a in,. of HonsjaJMkii' And you will U% no other. Note Full witf-Jbout the peokxp. Hoki by Ornaaroa: Chemist. N«rin: Griffith, Grocer. Boauauiris: Williams, Chemist. Paiimaeninawr: Co-«peratiT« So«ety. Llanberis I Tig-baas, Groow. LI-tafairfeekes: Griffiths, Grocer. Listadndno: 1to.1a.r., Chemist. Golwyn Eey: Ilughes, Groger ow. Newborougli: Grooer. PeBrlty.

Dyled Lys Porthmadog CYNGHAWS AM IAWN. CYNGHAWS GAN FEDDYG. (Oddiwrth ein Gohebydd.) Dydd Mawrth cynhaliwyd y Ilys uchod gan v Barnwr W. Evans. HEN DDYLED. Mrs Griffith, Cei, Cornhill, hawliai hen ddyled gan Howell Parry, Tremadog. Mr J. Jones Morris, ar ei ran, a ddywedodd na wyddai efe ddim am y ddyled, yr hon oedd yn hen iawn. Efallai y gwyddai y wraig, ond yr ocdd hono yn Ninbych. Mr W. Morris Jones, dros yr hawlyddes, a ddvwed. odd y gwyddai y dyledwr yn iawn am y ddyled. Cawsai wysion droion i fyned garchaf ohcrwydd y ddyled, ac yr oedd wedi taiu ar y cyfrif. Archeb i dalu. NEWID SWM HAWL. Ar gais Mr J. Jones Morris newidiwyd y swm a hawliai Mri Lloyd George a George oddiwrth y Snowdon Slate Quarry Company, o 6p i 9p, a gohiriwvd yr achos. HAWL AM FLAWD. J. E. Williams, blawd fasnachydd, Penrhyndeu- draeth, hawliai 31s am flawd oddiwrth Edmund Wil- liams, Bryniau, Hendref, Penrhyndeudraeth. Mr T. Garth Jones oedd dros yr hawlydd. Gwadodd y diffynydd ei gyfrifoldeb. Cododd ewestiwn yn nghylch cyfrifoldeb y mab- yn-nghyfraith, ac ar awgrymiad y Barnwr gohiriwyd yr achos or mwyn ychwanegu y mab-yn-nghyfraith fel diffynydd. CYNGHAWS AM IAWN. Mr W. Caer Jones, ar ran Mrs Elizabeth Ellis, Harlech, a hawliodd lOp o iawn oddiwrth J. West- wood, gwneuthurwr Gwaith Dwfr Harlech, dros yr hwn yr ymddangosai Mr J. Jones Morris. Ar y 23ain o Ionawr elai Mrs Ellis o Rock-terrace, Harlech, adref. Yr oedd y noswaith yn dywell. Syrthiodd i ffos a wnaethid gan y diffynydd, ac anafodd ei phen, ei gwyneb, ei bawd, a'i braich. Dyfnder y ffos oedd tua naw modfedd. Ofnai na allan ddefnyddio ei bawd byth mwy, ac yr oedd ei braich mor ddrwg fel nas gallai wnio na gweu. Nid oedd yn y lie na goleu na chanllawiau. Croes-holiad: Nis gwyddai sut yr aeth i'r twll, 'prun ai dros ei ben yntau dros ei ochr. Buasai hi yn lecio gwybod a fuasai Mr Jones Morris yn gwybod, pe wedi syrthio i ffos yn y nos, ffordd yr aethai yno? (chwerthin). Mr Jones Morris: A oedd y lleuad allan y noson hono? Mrs Ellis: Nid chwilio am y lleuad yr oeddwn i. 'Doedd arnaf fi ddim eisieu v lleuad at fy ngwaith. Darfu hi ysgrifenu llythyr at Westwood yn dwevd nad oedd arni hi eisieu dim ond arian y meddyg" (10s 6c). Ond ni ddaeth y diffynydd ati hi. Y diffynydd a'i foreman a ddywedasant fod yno dair o lampau yn oleu, ac fod y lie yn amgvlchyn- edig gan "fencing." Dvfarniad am yr hawl. CYNGHAWS GAN FEDDYG. Dr. Evan Roberts, Penygroes, a apeliodd yn erbyn gwrthodiad y Derbynydd Swyddogol i ganiat- au iddo ef hawlio yn erbyn eiddo Robert Williams, Ffactri, Garn, v swm o 214p, sef arian benthyg, llogau, rhenti "a threthi. Mr Richard Roberts, Caernarfon, oedd dros yr hawlydd, a Mr J. Tobias, cynorthwywr y Derbynydd Swyddogol, oedd dros eiddo v methdalwr. Perthvnai y Ffactri, y stablau, etc., i'r hawlydd. Er mwyn mantais i Robert Williams talai Dr. Roberts y trethi dan y Small Tenements Act, trwy yr hyn y ceid 20 y cant yn ol, a chodid y swm a delid, "oddiar Williams. Ond gwadai Williams y gwyddai efe ddim am y trethi tan yr adeg y daethai yn fcthdalwr. Dywedai Dr. Roberts iddo roddi dros 50p i Williams i brynu peiriant olew at ei waith. Williams a ddywedodd mai 15p oedd y swm ac nad oedd efe i dalu y llog a godai Roberts ar yr arian. Yn 1895 cafodd Williams fenthyg 60p gan Roberts ar addaweb. Roberts oedd i dalu am rai pethau a geid at yr adcilad. Yn 1896 talodd Williams 7p 9s 6c am bethau, ac yn 1899 cymerodd efe y biliau i Roberts i'w tynu o'r rhent. Tynodd Roberts hwynt o'r addaweb a'r llogau trwy nad oedd Williams ddim wedi talu dim o gwbl o'r ddyled hono. Dywedodd Williams iddo brotestio yn erbyn i'r arian gael eu tynu o swm yr addaweb. Ond yr oedd y aderbyneg am yr arian yn ei feddiant ef yn dweyd mai at y llogau ar yr addaweb yr elai v 7p 9s 6e. Gan hyny cadwal y taliad hwnw yr addaweb am 60p yn fyw. Ond Mr Tobias a ddadleuai mai yn 1896 y talwyd y 7p 9s 6c, ac felly cauid allan yr addaweb a'r llogau am 67p 9s 6c. Nis geilid cadw yr addaweb yn fyw. Gwadodd Wil- liams iddo addaw talu llogau ar arian y peiriant, a gwadodd bethau eraill. Ni wyddai efe, er ei fod wedi bod yn "overseer," fod yn fantais i denant os y talai y landlord ei drethi. Haliodd ei rieni arian yn y ffactri, ond buont feirw ar y plwyf. Honid mai ofn Roberts oedd arno ef neu y buasai wedi gwrthsefyll ei hawliau yn nghynt. Yr oedd efe dan ei fodiau. Collasai tua 150p yn y lie trwy wneud gwelliantau yno. Mr R. Roberts a ddywedodd fod Dr. Roberts wedi cynorthwyo Williams ar hyd y blynyddoedd, ac eto yr oedd wedi troi arno ef yn arbenig yn yr amgylchiadau presenol. Dyfarnwyd yn crbyn Dr. Roberts am 85p a man symiau eraill, ac o'i du am 71p 4s 9c, pob ochr i dalu eu costau eu hunain. CYNGHAWS GAN FORWYN. Martha Davics, morwyn, wysiodd Mrs Ball, Maddocks Arms Hotel, Tremadog, am na thalai iddi hi 15s 4c o gyflog. Mr J. Jones Morris oedd ar ran y lodes, a Mr W. Caer Jones dros y ddiffynyddes. Honai M. Davies fod y ddiffynyddes wedi addaw 5p iddi am yr adeg y bu yn ei gwasanaeth, ond gwedid hyn. Dywedwyd mai 4p 15s oedd y cyflog. Gwadodd y lodes iddi gael 2s gan Mrs Ball i dalu i ddynes am ddweyd ei ffortiwn. Mrs Ball gafodd glywed ei ffortiwn. Daeth Mr Ball i'r gegin a chre- odd gynhwrf yno. Dcdfryd yn ffafr y ddiffynyddes. ARCHEB WEINYDDOL. Gwnaeth y Barnwr archeb weinyddol yn achos John Williams, 113, Cemetery-road, Trealaw, yr hwn a orchymynwyd i dalu 12s yn y mis. Swm y ddyled oedd 43p. Ymddangosai Mr J. Jones Morris dros Williams, a Mr W. Morris Jones dros amryw o'r gofynwyr.

"Ysbryd yr Oea." Mae'r rhifyn am Mehefin vn orlawn o lenydd- laeth iach Cawn sylwi arnynt eto, ond i dori r archwaeth croniclwn y cynwvsiad yr wytnnos bon:Nlerched yr Oes" (Mrs Watts Hughes), gan "j Yfs>> r^' Parr> "Cymru a Thragwvddol- '"v' T^in Parch J. D. Richards, Trawsfvnvdd. Yr fcg;wys a Chwareu^n," gan y Parch *E. W. Davies, Ton. "Crefydd yr Oes," gan y Parch H. Hughes, B.A., B.D. "Helvntion vr Athraw," gan fr D. A. Evans, Barry. "Y Gvmraeg ar vr Aelwyd," gan Mr Tom Davies, Ton-y-Rhondda. 'Celt yn y Pulpud" (D. Davies, Briprhton), gan, v Parch D. Mardy Rees, Buckley. "Nodion Cyffre- dinol, gan Mr Wm. George. "Epistol Petr," can y Parch H. Evans. "Argyfwng yn Hanes Cvmru," gan leuan Gwysied, etc.

AWDURES NEWYDD. Un o ferched ieuanc addawol y byd llenvddol heddyw yw Miss Brenda Girvin. vr hon a "hana • j11 -rreiila Cymreig yn Sir Forganwg. Bu ei thaid, E. R. Daniel, yn Uchel Sirvdd dros wlad rorgan, ond y mae hi a'i rhieni wedi vmsefydlu yn Llundain. Er nad yw eto ond ieuanc, y mae wedi enill svlw Ilenorion fel awdures o gryn fri &c mae ei chynyrchion yn dra lluosog. Gan e'i bod wedi cael manteision i weled 'llawer o'r byd drwy deithio ar draws y Merica a'r Cyfandir dya- gwyIir v ceir llawer o ffrwyth ei theithiau vn ei hysgrifbin yn y man.

Cymanfa ySuIgwyn yn Lerpwl Yn y gymanfa boblogaidd uchod eleni jrweirvGd- wnl gall y nresrethwyr carJynoi:—Parchn. Evan Phillips. Cartellnewydd-Fmlyn; J. Cynddvian Jones. D.D.. Caerdydd; Evan Jones, Caernarfon; W. E. Prvtherch, Abertawe; J. Howell Hughes, Bala; Ellis'James Jones, Caernarfon; J. E. Hughes. M.A.. eto; S. T. Jones. Rhyl; R. E. Morris, M.A., Gwre'cja-v: Josenh Jenkins, Ceinewydd: T. M. •Tones" ivvn Bay; J. Morgan Jones, Mertliyr; J. PUlc"tall Jone". M.A., Dinorwic; John Owen, M.A., Bowvdd. Ffestiniog; R. J. Rees, J M.A., Aberystwvth; E. P. Jones. M.A.. Caerdvod; T. Charles Williams. M.A.. Porthaethwy; T. F. Jones, Goopa; T. O. Jon: Ysnytty; T. E. -Tones, MJL. Cefnvwar-n: David Williams. B.A., Caerdydd; a John Roberts, B.A., Abcrdyfi.