Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

14 erthygl ar y dudalen hon

TRO I'R AIPHT.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

TRO I'R AIPHT. G-v-N GOUONWY JONES. III.— Y Ty a'r Teulu. Yr ooddym yn liolii cvnllun yr aiiedd-dai yu yr Aipht. Cyutedcl eang, cyfleus, myn- edfa nniongyrchol 0 hono i bob ystafell yn y tv hefyel esgynfa i nen y ty. Y mae yn bosibl liefvd esgyn i'r nen oddiallan i ambell im o'r tai. Hawdd iawn ydoedd i'r dynion I) viiv ddwyn y claf i "nen y ty," yua ei ddi- doi a gollwng on cyfaiil i lawr at draed y Meddyg Mawr. Y mac f nen y ty vn wastad, a gwneir eryu ddefnydd 0 hono, cysurasyny poothder mawr. Mvnvch y gwelir tell ts a hammocks ar nen y ty, yn hollol fel yn amser Nelieniiah, "a hwy a wnaothant iddynt fytliod bob un ar ei nen Yr oeddvm yn teimlo yn Red cliwitliig am nad oodd 110 in yn yr ystafelloedd, dim aehvvd. Y mae yn auhaAvdd rvwfodd i (iyniro gymervd i mown y syniad o gartref ar wahan i Aelwyd a lie tan, a rhaid i'r Cyniro liyd yn nol yn vr Aipht gael lie tan, ac un o'r pethau cyntaf a wiia pan yn meddwl declireu byAv yno ydyw chwilio am ryw gongl i osod i fyny store lieu grate, a cliaol gwreiehionen o dan ynddi, yn enwedig gyda'r nos. Ycliydig o dan charcoal ddefuyddir yn y gegin i barotoi yniborth, &e., ond ni feiddia neb roddi ei droed yn ylle cysegrodig hwnwlieb ganiatad arbenig y penpobydd. A dyna beth arall ymddangosai i mi ar y cyntaf yn bur anghartrefol, er ein bod yn aro-, g.),-(Ie L'r Cymreig mwyaf twymgaloii a clirocsawus mewn bod, ydoedd gweled dynion, io dynion duon yn gwnevd pob Gwaith ty. Dyn du yn ysgubo'r llawr, dyn du yn gWlloyd y gwoly, dyu du yn trill y baban. Und rhaid dweyd eu bod yn cyflawni migor- ucliwvlion yn ddeheuig iawn, ac nid ydYUl yu sier nad vdynt yn gwnevd hyny o'r braidd yn fwy siriol a dirwgnaeh na Morwynion Glan Meirionydd, nou o leiaf rai 0 honynt, y dyddiau hyn. A mwy na hyuy, y maent yn gweitliio am gyfio: bvchan iawn, ac yn byw ar eu bwvd eu linnain, a hyny feallai am yr ystvnaut lanver o ymbortli fvryteir gan Ewroaeaid yn aflau, a byddai iddynt liwy ei fvrytayn groes i'w daliadau crefvddol. Y mae y dosbarth yina o ddynion sydd yn gwasanaothu mewn teuluoedd fel rheol yn lanwaith, yn gynil, ac vn oaest-; ac 3:11 hynod o fEyddlon i'r rhai v maent yn eu gwasanaothu. Nid oes ball ar eu gofal am berson ac eiddo v nieistr. Ni raid darparu ystafell yrely i'r gwasauaetbyddion hvn. Oddiallan y maent: vn eysgu, wrth ddrws y ty, a braint fawr yw cael gonvedd ar lawr i gysgu wrtli ddrvrs Ystafell y Meistr. Hen arferiad oto, onide, "U rias a gysgodd gyda'r gweision wrth ddrws vstafeii y brenin." Gwoll gadw drvrs yn nhy fv Nnw na tlirigo yn. mhebyll annuyvioldeb." Wrth y rhan f-\v o annedd-dai vn enwedig* yn y wlad fe welir y ffigysbrcn a'r wyddeu va 1 laguro, a'r perdhenogioii yn eistodd o dany-t i ymochel rhag pelydrau I I tcsog ;) 1' liaul, "Pob un dan oi wiawydden a than ei ffigysbrcn ei liun." Nis gwn am un olygf i osod all-an y syniad o hcdlwch, o s'ibiant a gorphvrysdra, na gweled un o'r brodoriou yn lled-orAvedd o dan ei wiawydden neu ei ffigysbrcn ac ami un welsom felly, a dyna ddywedeni, 1' Wei, d'acw ddyn heb neb i'w ddyehrynu, d'a-cw ddyu wrth ben ei ddigon, heb boon na gofal daa oi fron." Y Illao yr ardd, y winllan, a'r berll tn, yn cael gryn sylw yn yr Aipht. Yr oedd golwg ardderchog ar yr Orange Groves ya mis Ionawr, y jdvunu yu'>'udJfall dan jfiivrd toreithiogo lÓ'. Yr ooddym yu meddwl fod gwell bii, oranges gwlad yr na dim a brofasom erioed o'r blaen, old feallai mai tybiaeth ydoedd, a hyny ohenvydd y nnvrydd-dob a'r swyn o dyna y ffrwytii oildiar v preu dwylaw ein huaain. Y mae y brodorion yn ddiau wedi deall fod gwerth yn hj'n yu ngolwg yr ym- welwyr. Yr oeddynt ya cynvg deg o oranges o'r fasged am geiniog; ond os eutvnu oddiar y coed (t'u dwylaw ein liuuain nid oedd ond pump am geiniog. Yr oedd un creadur bychan yn ein liadgoffa vii fyuych am gartref, sef Aderyn y to. Y mae bran yr Aipht yn wahanol i'n bran ni, y march, yr asyn, y fuwch, 311 wahanol, a chreaduriaid. eraill yn wahanol i'r eiddom 111. Ond am aderyn 37 to yr Aipht, y mae yr un ffunud ag adeiyn y to Cymru, yr un o ran lliw, yr un mor brysur a hyf, ac yn fuan iawn yn d'od o hyd ilyybod pwy yw ei gyfoilliolJ, hyddai tyrfa o honynt bob boreu wrth ddrws ein hystafell yn clisgwyl am y briAvsion, ac mor Cymreig ydoedd enswna'r olvrg arnynt fel y byddem Avrth ddefOroi yn iybied mai yn Nglivmra yr oeddvin, ac yn dechreu dwrdio y creaduriaid bach plygein- iol am ein eloffro mor foreu, a hyny yn Grymraeg ond ni fu yn demtasiAvn o gwrbl siarad Cymraeg wrth yr asyn na'r fnwch, y maent yn rhai rhy rnllhbyg i rai Cvniru. Un boreu, aothom am dro dnvy y ineusydd, a gAvelein hen yr yn eistedd ar laAvr, a llinvnau yn ei ddwylaw. Ychydig bellder oddiAvrtho yr oedd rhwyd iawr, a (IA-Iia oedd yn ei wnüyd, dal adar y to, ac erlmi holi cawsom fod llavrer o Avertliu ar adeiyn v to hyel heddvAY, a'i "bris yn y farchnad yn bur dehyg yr un fath ag 3Tdoedd pan ddywoclodd yr AthraAv Mawr, Oni wertliir dan adeiyn y to ei- ff oni Averthir pump o adar y to or dwy tfyrling." Dau am ffyrling, pump am d(IN,v, (IN-na fel y gwelir yn v farchnad hyd y dydd IIAVU,—bob yn ddau, a bob yn bump.

Y NEGESYDD.

GAXWYD.

PRIODWYD.

PIGION.

O'R FFAU,

Y NEGESYDD.

TYSTEB MR. R. T. EDWARDS,…

__--------_.__----MARWOLAETH…

TALYBONT.

CORRIS.

Y TYNGWR.

!MIS 31 AI.

Advertising