Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
õgofion am (fcorrio.I
õgofion am (fcorrio. GAN Y PARCH. EVAN JONES, CAERNARFON. J- -r YI. Gan fod mwy nag ugain mlynedd wedi myned heibio er pan ddigwyddodd y pethau yr wyf yn son am danynt, nid yw yn an- mhosibl y gallai man gamgymeriadau ddi- gwydd yn fy Adgofion. Ni fynwn er dim wneuthur cam a neb, ac oherwydd liyny, os digwydda rhyw gamgymeriad, teimlai yh hynod ddiolchgar os bydd i rywun ddanfon gair o gywiriad. Yn fy ysgrif ddiweddaf dywedwn fod Mr. Rowlands wedi cael ugain punt am yr ychydig dir sydd dan gapel bychan y Ratgoed. Ysgrifena Mr. Evan Griffith, Ty'rcapel, Aberllefenni, yn garedig iawn ataf i gywiro hyny. Yr wyf yn cofio yn dda fod arno eisiau ugain punt, ond ar gyfrif rhyw bethau yr oedd yn disgwyl eu cael ynglyn a'r capel, cytunodd i'w roddi ar brydles o 999 o flynyddoedd am heidden os gofynid hi. Dyna yr hyn sydd iawn, ac yr wyf yn ddiolchgar i Mr. Griffith am fy nghywiro. Yn nes i Gorris na hen gapel Aberllefenni y mae rhes o dai a elwir Pensarn. Yn y ty agosaf i'r chwarel o'r rhai hyn yr oedd John Stephen yn byw—brawd i'r cerddor enwog, y pregethwr hyawdl, a'r ysgrifenydd medr- us, y diweddar Barch. E. Stephen, Tan- ymarian. Yr oedd llawer o ddoniau ei frawd enwocach yn John. Yr oedd wedi cael ei analluogi er's blynyddoedd i fyned o gwmpas fel arferol, ac oherwydd hyny an- fynych iawn y deuai i'r capel. Yr oedd ei wraig, os da yr wyf yn cofio, yn chwaer i Mr. Robert Hughes, goruchwyliwr y chwarel, a chyda hwy yr arhosai Mr. John Owen. Dyn dyddorol oedd Mr. Stephen. Darllenai lawer iawn, ac yr oedd yn ddar- llenwr da. Meddai olygiadau annibynol ar bynciau y dydd, a thraethai hwy gyda dawn a gwres neillduol iddo ei hun. Mown rhyw bethau efe oedd oracl y pentref, a byddai ei farn ef yn derfynol. Yr oedd ganddo galon gynes iawn, ac yr oedd yn gydymaith rhagorol. Yn yr un rhes y preswyliai Mrs. Ellis, mam y Parch. Griffith Ellis. Yr oedd ei gwr—Mr. Griffith Ellis—am yr hwn y clywais fy mam yn son mwy na mwy, wedi marw er's blynyddoedd cyn i mi ddyfod i Gorris, fel nas gallaf ddyfalu nemawr pa mor ddyledus y gallai fy nghyfaill galluog Mr. Griffith Ellis fod i'w dad. Ond am ei fain, yr wyf yn rhwym o gredu fod llawer iawn o honi hi yn ei mhab enwog. Yr oedd yn wraig gall, grefyddol, gyrhaeddgar. Medrai dewi, a medrai hefyd ddwoycl gair fvddai yn sicr o gael ei gofio. Gresyn mawr na chawsai y ddau fyw i weled llwyddiallt teilwng eu mab: y cyntafi dra- ddodi Darlith Davies, i fod yn brif foddion i wneuthur Casgliad y Jiwbili, i draddodi yr Araeth ar Natur Eglwys yn y Gymdeithasfa, ac i eistedd yn nghadair y Gymanfa Gyff- redinol. Bydd Ctyfundeb y Methodistiaid a Chymru yn gyffredinol o dan ddyled fawr i'r wraig dda lion. Rhwng Pensarn a Chorris, ar y llaw ddeheu cyn dyfod at bentref bychan y Garneddwen, y mae y Fronwen, lie y cartrefai Mr. Robert Hughes, Goruchwyliwr chwarel Aberllefeni am tlynycldoecld lawer, a thad y meibion sydd yn ymenwogi mor fawr ymysg' eu cenedl, sef y -Parch. Llewelyn R. Hughes, M.A., ficer Porthmadog, a'r Proff. Alfred Hughes, sydd yn awr yn ymgeisydd Ceid- wadol dros ranbarth Arfon, ac Arthur Hughes, y bargyfreithiwr "y tywysogion fel yr hoffai eu tad eu galw. Tarddai Mr. Hughes o wehelyth "bochgyu Llan- n llvfni," ac yr oedd yn berthynas agos i Robert Roberts, Olynog John Roberts, Liangwm, a Richard Roberts, Pwllheli. Meddai ddoniau a cliyrhaeddiadau naturiol o radd uchel iawn. Bu unwaith yn bwriadu myned i'r weinidogaethgyda'r Methodistiaid; ond priododd wraig—un o'r rhai goreu yn ddiameu—oedd yn Saesnes. Aeth gyda hi i'r Llan; a ffrwytli y briodas hono a'r |; symudiad liwnw ydyw y meibion adnabyddus hyn. Byddwn yn hoff o gyfarfod Mr. Hughes. Yr oedd ganddo synwyr naturiol; ymhell y tuhwnt i'r eyffredin. Hoffai ym- ddiddan am yr hen bethau. Ac er iddo at ei ddiwedd ogwyddo mewn pethau gwladol a chrefyddol oddiwrth ei hen gyfeillion, byddai bob amser yn gydymaith hynod o ddiddanus.
YR ETHOLIAD.
YR ETHOLIAD. Y mae yr Etholiad Cyffredinol wrth y drws. Bu gai-i broffwydi lawer yn rhagfynegi el ddyfodiad ond yn yr awr ni thybiasant y daeth. Dygwyd hyn oddiamgylch yn benaf gan yr Undebwyr, a hyny mewn dull isel a chowardaidd. ac yr oedd llaw Joe yn amhvg yn hyn. Bleiddiaid yn nghrwyn defaid yw y blaid hon. Proffesant fod yn Rhyddfryd- wyr ar bob pwne, ag eithrio Ymreolaeth i'r Iwerddon. Y gwirionedd yw, y maent yn gymaint Toriaid a neb, os nad mwy. 'Does dim yn rhy isel, maleisus, a dialgar, ganddynt i'w wneyd er cyrhaedd eu hamcan Y mae eu hymffrost chwyddedig mai hwy sydd yn cadw y deyrnas mewn cyfanrwydd yn ffiaidd yn ein golwg. Ceir gweled y di- gwydda iddynt yn yr etholiad presenol yn debyg i'r genfaint foch yn Gadara. Profed- igaeth yw dweyd mwy, ond ymataliwn. Y mae amgylchiadau gorchfygiad y Llyw- odraeth yn debyg i hyn :-Cynygiodd Ban- nerman, sef Swyddog Rhyfel, fod costau rhyfel i fod yn llai, a golygai hyny ostyngiad yn y dreth. Cynygiodd y Toriaid i'r costau fod yn fwy, a golygai hyny godiad yn y dreth. Ac er svndod i bawb cafodd y Tori- aid fwvafrif o saith yn erbyn y Rhyddfryd- wyr, ac felly o blaid codi y dreth. Beth wnaeth y Rhvddfrvdwvr ? Dim ond ceisio cwtogi'r draul a gostwng y dreth, a mynodd y Toriaid, yn arbenig yr Undebyvyr, eu troi* o'u swydd am gynyg ysgafnhau baich y trethdalwr. Hyderwn y cofia'r trethdalwyr hyn yn yr Etholiad yn arbenig yr am- aethwyr. Dylid cadw mewn cof fod-yr etholiad hwn y pwysicaf a fu erioed yn hanes Oymru ar gyfrif Dadgysylltiad a Dadwaddoliad, a dylai pob Yi-anoillduwr. yii arbenig wneyd ei ran yn ffyddlawn a chyson a'i egwyddorion. Er's mwy na haner can' mlynedd, yr ydym yn gwaeddi am gydraddoldeb crefyddol, ond yn gymharol ddifudd dan yn cldiweddar. Derbyniwyd Dadgysylltiad a Dadwaddoliad i fod yn rhan o'r hyn a elwiryn Rhaglen Newcastle, sef rhaglen y Blaid Ryddfrydig. Rhoddodd Rosebery ei air flwyddyn yn ol mai Mesur Dadgysylltiad a Dadwaddoliad fyddai y cyntaf yn y Senedd-dymor presenol, a chwareu teg iddo cadwodd ei air. Dygodd ei Weinyddiaeth fesur i mewn o dan oial Mr. Asquith, a gwnaeth ymdrech ganmol- iaethus i'w basio, ac oni bai am diiciau isel- wael yr Wrthblaid, yn arbenig yr Undeb- wyr a Thy'r Arglwyddi, byddai Dadgysyllt- iad a Dadwaddoliad yn ffaith heddyw, trwy fod yn ddeddf ar lyfrau Prydain. Pwy wna'r Ymneillduwyr gefnogi? Ai y rhaifu yn ymladd am eu rhyddid a'u cydraddoldeb crefyddol, ynte y rhai fu yn gwawdio eu cwynion a mathru eu hawliau dan draed ? Cofier pwy rwystrodd Ddadgysylltiad. Y cwestiwn heddyw yw, a fyn Cymru Ddadgysylltiad ? Na fyn, medd Esgob Llanelwy, a hyny medd ei arglwyddiaeth am fod mwyafrif Cymru yn Eglwyswyr pro- 9 ffesedig (?). Pa hyd Gymru Ymneillduol y goddefi y fath anfri cableddus ar dy gym- eriad ? Dyro atebiad pendant, croew a di- floesgni i grawfiadau Esgob Llanelwy, a phob Toriaidd Esgob o'i fath, drwy anfon Rhyddfrydwyr pybyr—pleidwyr selog Dad- gysylltiad—dros bob etholaeth yn Nghymru I In i St. Stephan 3rn yr etholiad agoshaol, a'r fford(I i wneyd hyn yw, drwy i bob Yiiincill- duwr drwy Gymru benbaladr i wneyd ei ran. Apeliwii, at yr Yinneillduwyr, yn ar- benig eiddo Meirion a Maldwyn-dlsgyn- yddion Yavassor Powell a Walter Caradog, ar i chwi sefyll fel dewrion o blaid y Rhydd- fiydwvr, a thros y rhyddid crefyddol a brynodd ein tadau a gwerthfawr. waed eu calon. Deuparth o ysbryd ein tadau a llanciau gwastadedd Durah a ddisgyno ar Ymneillduwyr ein gwlad yn yr etholiad hwn. GWLEIDYDDWB.
O'R FFAU,
O'R FFAU, GAN LLEW. Yr oedd chwareu pel yn nyddiau Harri VIII. yn drosedd ac fe gospid y chwareuwyr gan y gyfraith. Dienyddiwyd Cadben Clarijo yn San Is:bor, yn agos i Madrid yr wythnos ddiweddaf am fygwth lladd y Cadfridog Primo de Rivera. Dangosodd gadernid a diysgogrwydd mawr hyd y diwedd a plian yn sefyll o flaen y milwyr oedd i danio arno, dywedodd wrihynt am anelu at ei ben a'i galon. Cynhaliodd Annibynwyr Gogledd Ceredigion eu eyfarfod daufisol yn Bethesda, Talybont, dydd Gwener, pryd y pregethwyd gan y Parchn. D. C. Davies, Salem G. Parry, Llan- badarn J. Llewelyn. Borth; a Job Miles, Aberystwyth. Oherwydd maint y dyrfa a ddaeth yiighyd bu raid trefnu at bregethu yn yr awyr agored yn yr hwyr, yr hyn a ddylasid fod wedi ei wneyd yn y prydnhawn. Yr oedd y cyfarfod mor hapus ag oedd y dydd o hapus. Yma y gweinidogaetha y Parch. J. Davies gyda chymeradwyaeth mawr. Yn unol a'i dymuniad llosgwyd gweddillion Miss Emily Faithful yr wythnos ddiweddaf yn y crematorium yn Barlow Moor-road, Chorlton- Cum-Hardy. Y mae hyn yn myned yn fwy poblogaidd y naill flwyddyn ar ol y Hall. Yn ddiweddar gosodwyd careg sylfaen capel newydd Annibynwyr Cymreig, Ffynongroew, Sir Fflint, i lawr. Y mae yr achos gychwyn- wyd yno tua blwyddyn yn ol gan y Dr. Pan Jones, Mostyn, yn myned rhagddo yn Ilwydd- ianus. Costiodd y tir i adeiladu y capel newydd arno 39p., a chostia yr adeilad yn agos i chwe' chant o bunoedd. Llwydd iddynt eto i'w gael yn rhydd 0 ddyled. Mehefin 5ed a'r 6ed, cynhaliwyd cyfarfod ordeinio Mr. Jacob Thomas, Pisgah, Ceredig- ion, diweddar o Goleg Bala-Bangor, yn weini- dog eglwys Tabor, Cefncoedcymer. Eifion Wyn, Porthmadog, enillodd gadair eisteddfod y Llungwyn yn Llangollen, am yr awdl oreu ar Owain Glyndwr." Pedair cyfrol o'r Gwyddoniadrtr ydoedd anrheg eglwys (M.C.), Elim, Llanddeiniol, i'r Parch. W. Llewelyn Davies, y gweinidog ar yr I achlysur o'i briodas a Miss Jones, Blaenplwyf. Y mae y Parch. D. Charles Edwards, M.A., wedi ei appwyntio yn oruchwyliwry Feibl Gym- deithas dros Ogledd Cymru. Felly bu raid iddo, oherwydd yr apwyntiad, roddi fyny ofal bugeiliol eglwys yr Hope, Merthyr, er gofid i'r holl frawdoliaeth; oblegid yr oedd Mr. Edwards wedi gwneyd lie dwfn yn serchiadau pobl ei ofal a'r dref yn gyffredinol. Dymunwn longyfarch y brawd ieuanc gobeith- iol Mr. D. J. Grfffiths, Ynyslas, Borth, ar ei waith yn dyfod allan yn ail ar y rhestr drwy y Deyrnas am y gradd 0 M.A. yn Mhrifysgol Llundain. Un 0 fyfyrwyr Coleg Coffadwriaeth- ol Aberhonddu ydyw Mr. Griffiths, a cheisio cyfaddasu ei hun y mae ar gyfer y weinidog- aeth. Nid yn unig ei ardal enedigol a ddylasai fod yn falch o hono, ond yr enwad Annibynol yn gyffredinol, ie, a Cymru benbaladr. Nid ydyw efe eto ond rhyw bump ar hugain oed, ac y mae hyn yn siarad yn uchel am ei alluoedd a'i fedrusrwydd. Caffed oes hir i wasanaethu ei Arglwydd, ei wlad a'i genedl. Gyda gofid yr ydym yn cofnodi marwolaeth y Parch. John Jones (M.C.), Ceinewydd, yr hwn a gymeroddle boreu Llun, Gorphenaf iaf. Bu yr ymadawedig yn nychu am rai misoedd, a dioddefodd lawer yn ei gystudd blin. Ond gwnai hyny fel un yn gweled yr Anweledig, a chafodd nerth drwy hyn i ymgynal o dan ei boenau, a'i arteithiau mawrion. Brodor oedd Mr Jones o Capel Dewi, ger Aberystwyth. Dechreuodd bregethu ar gais eglwys y Dewi, yn 1833 ac yn y flwyddyn 1838, aeth i Goleg y Bala, o dan y duwinydd enwog Dr. Lewis Edwards. Wedi hyny, aeth i Edinburgh, a cheir fod vmhlith ei gyd-efrydwyr yno, wyr enwog megys Mr. "Morgan Lloyd, Q.C., a'r Parchn. Dr. Owen Thomas, a Dr. John Parry. Ar ei ymadawiad o Edinburgh, ymsefydlodd fel cenadwr yn Llandysul, ac oddiyno aeth i Castell- newydd, ac erbyn hyn yr oedd galw mawr am ei wasanaeth drwy De a Gogledd. Cymru. Wedi S gwasanaethu yn Emlyn gyda ifyddlondeb am amryw flynyddoedd, symudodd i Ceinewydd i gymeryd bugeiliaeth y Tabernacl, ar gais y frawdoliaetli, ac yma y trellliodd weddill ei oes, mewn parch ac anrhydedd mawr. Meddai ddawn nodedig i bregethu yr efengyl, ac yr oedd yn nocledig am felusdra swyn ei wcini- dogaeth. Ond ei ddiwedd yntau a ddaeth, pryd y cafodd ollyngdod at ei wobr. Gorphwys- ed yn dawel. Yn ddiweddar, bu y Parch. R. P. Roberts, Borth, yn pregethu yn Llamgamarch; a'r wythnos ganlynol, talodd ymweliad ag amryw o leoedd o fri yn y gymydogacth, megis a Cefnbrith, man fydd yn enwog tra pery haul. Oherwydd mai yno y ganwyd ac y magwyd yr enwog John Penry, y merthyr, yrhwn a roddodd ei einioes i lawr dros egwyddorion rhyddid crefyddol. Dienyddiwyd yr efengylydd gwlad- garol a duwiolfrydig hwn am bump o'r gloch y prydnhawn, ar y 29ain 0 Fai, 1593, a hyny fel pe buasai y dyhiryn mwyaf anfad, ac nis gellir edrych ar ei ferthyrdod yn ddim amgen na llofruddiaeth greulawn a gwaedlyd. Nid oes gwybodaeth sicr ymha le y claddwyd cf, canys nid oes cymaint a "chareg arw, a dwy llythyren i nodi "man fechan ei fedd." Ond y mae engyl Duw yn adnabod y fan, ac yn gwylio ei lwch. A thra y bydd enw dirmygus yr Archesgob dialgar Whitgift yn pydru, y mae enw Penry, o'r tu arall, yn perarogli; ac mae yn haeddu ei gadw mewn bri ac anrhydedd genym ni fel cenedl, tra ybydd mynydd Eppynt a Banau Brycheiniog yn sefyll ar eu sylfaeni, a'r afon Irfon yn cerdded rhwng bryniau y gymydogaeth dawel a gwledig, lie ganwyd un o ragorolion y ddaear. Fe ddywedir fod y diweddar Kilsby Jones, yn arfer tynu ei het, pan y byddis yn pasio hen amaethdy syml a diaddurn Cefnbrith, am ei fod yn teimlo fod y lie yn llecyn cysegredig, oherwydd ei gysylltiad ,1!, y ag un o'r rhai rhagoraf ymysg ardderchog lu y merthyr. Yn gyffelyb y teimlai Mr. Roberts pan yn dynesu at y fangre gysegredig, meddyliai am y tadau gwrol a dewr-galon fu yn hau hadau rhyddid crefyddol mewn dagrau, ac yn gwrteithio y tir a'u gwaed, ac fel yn ydym ni yn awr yn cael medi o'r ffrwyth, eraill a lafuriasant, a ninau a aethom i mewn i'w Hafur hwynt."
DOLGELLAU.
DOLGELLAU. Rhoddodd Mr. Taylor, y Cliffe, yn ol ei haelioni arferol, Sp. at draul Cymdeithas Gorawl Idris. FFAIR.—Cynhaliwyd ffair yma ddydd Iau, y 27ain o Mehefin. Pur ychydig o wartheg. Prisiau yn tueddu i ostwng. Cyflenwad da 0 foch a cheffylau. CYFARFOD CYHOEDDUS.—Nos Lun di- weddaf, yn y neuadd sirol, dan lywyddiaeth J. Meyrick Jones, Ysw., U.H., cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus i'r diben o ystyried a oedd eisiau mynwent newydd (cemetery) i'r dref. Siaradodd amryw o blaid ac yn erbyn. Yn wir ni wyddis yn iawn beth oedd Ilawer yn ei ddweyd gan fod y cyfarfod yn dra afreolus. Y diwedd fu i ddau gynygiad gael eu rhoddi gerbron (1) Nad oedd eisiau yr un yn bresen- 01; (2) Fod angen am fynwent newydd. Aed i bleidlais trwy y ballot, ond ni wyddom pa fodd y trodd pethau, gan fod llawer wedi myncd heb bleidlais o gwbl. Cri y cyfarfod oedd, nad oedd y trethdalwyr yn cael eu cynrychioli yn deg. Cynygiwyd ar fod iddynt ddewis yr un cynllun ag a ddewiswyd gyda chwestiwn arall o'r blaen, sef myned o dy i dy, er mwyn i'r trethdalwyr gael Ilais teg. Ceir gwelcd pa gwrs a gymer y cynghor trefol gyda hyn. Yr oedd y cyfarfod wedi ei alw gan y cyngor er gweled llais y trethdalwyr. Amser a ddengys pa beth a wneir. Y SASSIWN.—Bydd yn dda gan lawer glywed feallai, fod Mr. Young, arlunydd o'r dref hon, wedi cymeryd photograph o'r cae a'r stag'e, boreu y dydd olaf o'r Sassiwn. Gwelsom un o hon\-nt, mae yn wir dda, ag ystyried y miloedd oedd yn bresenol. Bydd yn rhywbeth i'w gadw, ac er mwyn i'r oes nesaf ei weled Diau fod ganddo gyflenwad ar law, os bydd galw am gopiau o honynt. Y (jwLAW.—Dyna glywid yn barhaus ar hyd a lied y wlad eisiau gwlaw." Cawsom yma gawodydd maethlon. Mac'r gweithfeydd oddiamgylch yma yn dechreu gweithio eto, ar ol bod yn segur, o eisiau gwlaw.
ABERDYFI.
ABERDYFI. RI-IY D I)FRYDIAETii. --Nos Iau, cyfarfu y pWyllgor i ddewis swyddogion am y flwyddyn. Etholwyd Mr Edward Davies yn llywydd, a Mr. W. Jones, R.O., yn is-lywydd Mr. Hugh Davies, yn drysorydd; Mr. John Owen yn ysgrifenydd. Tuag at y costau sydd wedi disgyn ar y gymdeithas, addawyd oddeutu tair punt. Pasiwyd i alw y gymdeithas yn "Cymry Fydd Society," ac i arfer pob moddion i gael yr ieuenctyd i gymeryd dyddordeb ac i ddeall Rhyddfrydiaeth.
ABEEGYNOLWYN.I
ABEEGYNOLWYN. Er mwyndangos ein cymeradwyaeth i j'mdaith yr ymwelydd newydd, y A'egesyrfd, y mae yn rhaid gwneyd rhywbeth mwy nag agor ein drvsau iddo droi i mewn. Da i ytndeithydd mewn ardal ddieithr ydyw cael drws agorcd ar ol gadael cartref; ond os saif pethau ar hyny, a dim-ya ychwaneg, mae lie i ofni y bydd i'w ymweliadau fyned yn anaml. Ond os caiff t -n gadair i eistedd, tan i ytndwynio, alluniaeth yn ei gyila, fe ddaw i vmdeimlo yn gynes a char- treiol: egyr ei fynwes, dadlena i'n clyboedd y pethau welodd, ac a glywpdd yma ac acw, a thrwy hyny, helaethir terfynau ein gwybodaeth; ysgafnha ein calon, wrth glywedhynt ein brodvr eyniydogaetliol, pa sut y maent yn ymdaro ag amgylchiadau bywyd cymdeithasol, yn foesol, a-Chrefyddol. Gallwn fod yn fanteisiol trwy gyfrwng y Negesydd y naill ardal i'r llall. "Mae cyleh ei wasanaeth yn un o ddyddordeb i Gyairy Sir Feirionydd. Mie gvvastadcid glanau y 1 )v!i. a dosbarth y Ddwy Afon, i ni yn debyg fel yr edrycha; ac y teimla yr Iucldew 3 1 at Mesopotamia. A beth all fod yn hvy dydd- orol i ni ar acleg mor bwysig a therfysglyd yn <} II 'J J hanes ein gwlad, na bod cyd-ddealltwriaeth yn tyfu rhyngom. Yn sicr, gall y Negesydd wneyd gwasanaeth pwysig, croesawer ef. I Un o'r pethau mwyaf ddyddorol yn Aber- gynolwyn ar hyn o bryd ydyw ymdaith y mesur dwfr trwy senedd y plwyf. Mae llawer o drafod wedi bod ar y mater, er pan y mae y senedd blwyfol wedi ymgorffori, a nos Fawrth di- weddaf, ymgyfarfu y cynghor yn gyfarfod arbenig, gyda'r unig amcan o drafod y mater yn derfynol. Ymgyfarfyddoddyr oil o'r aelodau, ond dau, sef Mr. H. Vaughan, Caeberllan, a Mr. M. Jones, Penant. Cymerwyd y gadair gan Mr. M. Roberts, U.H., Pall Hall, Towyn. Ym- aflwyd yn y mater o gyflenwi y pentref a dwfr yn ddiymdroi. Trwy fod amryw ffynhonau mewn golwg gan y cyngor at gyflenwi y pentref, penderfynwyd ein bod yn syrthio ar un He, a phrofodd pob peth perthynol ;i'r lie hwnw yn derfynol, cyn rhoddi ystyriaeth i leoedd eraill. Cynygiwyd gan Mr. H. Lewis ein bod yn cymeryd i ystyriaeth yn gyntaf ffynon Maes-y- gro. Yr oedd pob peth yn ffafrio i syrthio ar y lie hwn. Natur iachusol y dwfr, cyflawnder ddihysbydd o hono, a'i agosnvydd i'r pentref, eiliwyd y cynygiad gan Mr. John Evans, Gwas- tadfryn, a phasiwyd yn unfrydol eu bod i ddyfrhau y pentref a dyfroedd o Maes-y-gro, mor belled ag y mae y cynghor yn myned. Cynygiwyd gan Mr. A. Jones, ac eiliwyd gan Mr. D. Humphreys, fod ymchwiliad a phob sicrwydd i gael ei wneyd nad allasai y tir- feddianwr, trwy dir pa un y treigla y dyfroedd, unrhyw adeg, newid ei gyfeiriad, fel na byddo iddo ein gwasanaethu. Gan na fwriedid dilyn y ffrwd i'w tharddle, gellir cael y dwfr fel y mae yn bresenol allan o derfynau y tirfeddianwr. Gwna hyn arbed cost fawr ar y trethdalwyr, a « gellir trwy ganiatad dd'od ar dwfr bob cam i'r pentref hyd y ffordd heb drespasu ar neb. Penodwyd y personau canlynol yn bwyllgor i dynu allan gynlluniau o'r gwaith, a phethau angemheidiol :-Mri. M. Roberts, llywydd y Cynghor J. Evans, is-lywydd E. Ellis, clerk; Evan Evans, Rhiwferfa, a D. Humphreys; ynghyda galw Mr. Price Hughes, Towyn, fel cyfarwyddydd yn y gwaith, a bod yrollo'rcyn- lluniau i'w gosod gerbron y Cynghor, a bod y Cynghor i ymgyfarfod i'w hystyried ar ddau ddiwrnod o rybudd. Galwyd sylw, hefyd, at y ffordd oreu, a'r fwyaf ddidrafferth, i gael arian at gario y gwaith ymlaen, drwy fod benthyca arian gan y Llywodraeth yn golygu cryn drafferth a chost. Amlygodd Mr. John Evans, Gwastadfryn, ei barodrwydd i gyflenwi y Cynghor ag unrhyw swm o arian at y gwaith. Derbyniwyd y datganiad gyda chymeradwy- aeth yr aelodau. Yn ol y tystiolaethau hyn, bydd Abergynolwyn yn fuan, fuan, o ganol prinder dyfrol. Well done, boys. Mwy o symudiadau i bwrpas fel hyn sydd eisiau. Dywedir fod fod Cynghor Abergynolwyn yn rhydd i'r treth- dalwyr fyned yno i wrando. Af finau yno fel gohebydd i'r Negesydd os bydd y cynyg yma yn dderbyniol genych, Mr. Golygydd. ac mi rof amlinelliad o'r aelodau pa fodd y byddant yn dal eu tir, a sut scneddwyr ydynt. Mae son ar led fod yma ambell Gynghor lied ddoniol Hyn y tro yma gan LLWYNOG IEUANC 0 OGOF MAESYGRO.
NODION 0 TOWYN.
NODION 0 TOWYN. MARWOLAETH.—Drwg genym hysbysu am farwolaeth Mrs. Williams, priod Mr. Hugh Williams, Brook Street, o'r dref hon. Er nad oedd Mrs. Williams yn gryf ei hiechyd un amscr, eto bu ei symudiad yn sydyn. Gened- igol o Ddolgellau ydoedd ein chwaer. Gwraig dawel, heddychlon, a'n credo cryf yw ei bod wedi myned i dangnefedd. Derbynied ein brawd ein cydymdeimlad yn ei drallod. SlOMEDIGAETH.—Cafodd y dref ei siomi trwy na ddaeth Dr. Evans (Eglwysbach), i gwrdd blynyddol y Wesleyaid. Dealhvyf fod hon yn drydedd waith iddo ein siomi, felly mae'r ddiarheb wedi methu yn yr amgylchiad ,y hwn, Y drydedd waith yw'r gocl." Ond er na ddaeth yn bersonol yr oeddym yn gallu gsvel'd ei gysgod yn lliosogrwydd y cynulliad. y Ni welwyd erioed gynifer mewn cyfarfod y Wesleyaid yn Towyn. Cymerwyd benthyg yr Assembly Rooms at yr hwyr. Ac wrth edrych ar y dyrfa hardd. gofidiem na fuasai Dr. Evans yno, vr oedd y He i'r dim iddo ef wneyd mark. Rhodder un cynyg taer iddo eto. Grcsyn fod yma gynifer yn y rhan hon o'r wlad heb glywed erioed un o brif bregethwyr Cymru.
CYNGHOR PLWYF CEMMES.
CYNGHOR PLWYF CEMMES. Mewn cyfarfod o'r Cynghor uchod a gyn- haliwyd Nos Wcncr, Mehefin 28ain, Mr. M. E. Francis yn y gadair. Pasiwyd y penderfyn- iadau canlynol:—Apwyntiwyd y cadeirydd i gyfarfod Cynghorwr y Dosbarth ac Arolygwr y Ffvrdd, er dyfod i ryw bcnderfyniad mewn per- thynas ag amryw faterion perthynol i bentref v Ccmmes megis penodi ar l inercli neillduol tu allan i'r pentref ymha un y gall v penlrefwvr daflu yr ysgarthion iddo. Hefyd adgyweirio y llwybr sydd yn arwain at y ifynon, ynghyd ag edrych i mewn i'r modd goreu er cael gwell cylienwad o ddwfr at wasanaeth y pcntrcfwyr. Penderfynwyd anfon cais at y Cynghor Dos- barth am iddynt anfon yr inspector i dcbd- ansoddi dwfr Cwmllune, gan fod cwyn neillduol nad ydyw y dwfr yn gymwys i'w cldefnyddio. Gohiriwyd" ymdrafodaeth ar y fiyrdd a'r Hwybrau hyd y cyfarfod nesaf, oherwydd nad oedd yr aclodau yr ymddiriedwyd y cyiryw i'w gofal yn bresenol. Cyn terfynu y cyfarfod tynwyd allan a: c';cb am 3p. is. 8c., er cyfarfod .7 treuliau y cyfarfodydd, a phwrcasu Ih'fr.iu a ffurnau perthynol i'r Cynghor,