Y Negesydd

Y GOF YN Y MIL-FLWYDDIANT. GAN GWILYM HIRAETHOG. Chwythu'i din dan chwibanu, Ki fyw don wna y gof du Un Haw fegina, a'r llall Faluria'r glo fel arall: Wedi trefnu taclu'r tan, Ar bwynt allor ei bentan, Yn hyf mewn lien gleddyf glas, I Luniai lawer galanas, Gafaela y gof eihvaith, Chwery ag ef cyn dechreu'r gvvaith Rhed ei fawd ar hyd ei fin, Dewrfodd i brofi'r durfin I Ffugia'r gwr yn iilwv fod, Neu yn hen gadben hynod Areithia, bygythia'n gas l'w elynion alanas Yna try tery e'n y tan, A chwyth yn gryfach weithian A owreichion filamgochion gani Drwy dwrchau iiiwg draw dyrchant; E dyn allan o dan dig Ei ffwrn, dan ffrio'n ffyrnig Yr hen gledd mawr iawn ei gled, Yn y maes mewn ymosod A dwg ef yr a dog lion ft ztl Yn wynias ar ei einion Ac mewn hwyl A'r morthwyl mawr, Esgud, nerth grymusgawr, Fe.'i cura nes a yn ssveh, Gywvain ei gwas'naethgarwch, I aru'r ddaiar iraLld, A thy' o hon wenith a liaidd

CENFIGEN A'I FFRWYTHAU. GAN DK. D. REES, BRONANT. Y rhan amlaf o lawer, y mae cen fig-en yn niweidio ei hun yn fwy na'i gwrthddrych. Ond ni raid diolch iddi, canys y mae ei chawell yn Hawn o gleddyfau a bidogau i niweidio dynion. Cenfikeii a ladd ei pherchenog.' Mae y dyn sydd yn cadw cenfigen at ei gyd-ddyn yn gwanhau pob cyneddf sydd ofewnei feddwl a'i gorph. Mae yn debyg fel pe byddech yn meddwl am ddyn yn cario yn barhaus gareg fawr drom gydag ef i bobman, a hyny i ddim pwrpas. Oni chyfrifech un felly yn eithafol ffol, yn difa ei nerth heb fod yn ddim gvvell, end yn hytrach yn waeth. Dyna fel mae cenfigen yn gwanhau ei pherchenog. Mae danedd cenfig-en in or ddiog'el yn ei phen fel nad oes yr un efail a'u tyn yn rhydd, a dyna sydd yn ddrwg. maent yn tyfu wrth heneiddio. Mae lie i ofni y gall cenfigen fod at eu gilydd ymysg amaetlnvyr, crefftwyr, &c., yn tynu eu gitydd i lawr yn nghefnau eu gilydd. Y crefftwr gwael, fynychaf, sydd yn rhedeg ar grefftwyr da. Os bydd anifail da gan gymydog yn well na'i un ef, ei waith fydd chwilio manau clrwg arno. Cenfigen yw hyn eto. Mae cen- figen mewn pregethwyr a blaenoriaid, ac y mae i'w gondemnio ynddynt hwy fel yn mhawb arall Mae ysbryd cenfigen yn un anfaddeugar iawn ac anhawdd ei blygu. Mae hanes am ddau facligen yn Sir Aberteifi, er's 4oain mlynedd yn ol mewn cenfigen at eu gilydd. Ond aeth un o honyntyn g-laf iawn o'r dwymyn boeth, fel nad oedd gobaith iddo wella. Cynghorodd dynion call ybacligen iach i roddi tro am y bachgen claf, ac aeth trwy hir gymell ato. A ydych chwi yn sal iawn ?' meddai wrtlio, Ydyw,' meddai ei frawd yn ei ymyl. Daethum yma,' meddai yn ol, i wneyd i fyny a'n gilydd am yr anghydfod oedd rhyngom. Yr wyf fi yn maddeu y ewbl, a wyt ti,' 0 ydwyf,' meddai y claf, ond meddai wrth ei frawd oedd yn ei ymyl, Cofia di John fy mrawd am dano pan y cei di gyfie arno.' Dyna genfigen heb ei lladd eto er proffesu maddeuant.

DINAS MAWDDWY, YSGOL MINLLYN.—Mewn cysylltiad ag Arholiad y Science and Art, South Kensington, pasiodd yr ysgol uchod yn 'excellent.' Rhodd- wyd tystysgrifau arbenig i Joseph Davies, R. R. Lloyd, ac Alfred Jones, yn Dosbarth VI. Y prifathraw ydyw Mr. H. Lloyd; ac mae y ffaith hon yn adlewyrchu clod mawr iddo. Y JIWBILI Exo.—Mae plant a phreswylwyr y Ddinas leiaf yn y byd, sef Dinas Mawddwy, wedi bod yn neillduol o ffodus mewn cael gwleddoedd i ddathlu yr uchod. Dydd Sadwrn, cafwyd un arall, sef i blwyfolion Mallwyd ac Aberangell. Yn y boreu cafwyd Prawf Cwn Defaid, a rhedegfeydd ceffylau Yn y prydnawn, gorymdeithiwyd drwy y pentref; ac yna eisteddwyd i lawr i fwynhau gwledd o de, &c. Ar ol y te, cynhaliwyd Sports, ac ymdrechfeydd, pryd yr enillwyd llu o wobrwyon gan amryw, a diweddwyd y dathliad gyda Fireworks.

CADER IDRIS. Paliam y mae y fath luocdd yn dringo y mynydd hwn yn misoedd yr haf ? Mae yn gynwysedigyn y swyn sydd mewn gorchfygu auhawsderau, yn yr adfywiad eorphorol a nieddylio.1 a rydd, ac i'r golygfeydd eang ac amrywiol a f wynheir wedi cyrhaeddyd i'w ben. Mae yr esgynfa tua thair milldir, ar hyd lwybrau anhygyrch sydd yn beiyglus ZIY mewn manau os eirallau o liotiyltt. Tjchder y mynydd yw 2,929 o droedfeddi. Ym wisga yn arddunol yn y garw a'r rliamantus, gau yingodi Z) L, mewn mawrfrydigrwydd unigol yn uchelder ei fangre. Dyina ddesgrifiad y bardd Glasynys o hono Preswylfod yr arutlirol,- Y sgythrog drumawg dreiii, Cartrefie'r blwng dymhestloedd, A thref yr awel tern Hafotty'r gwrdd daranau, A thrigle'r diflin fellt 0 gylch ei chrib ymwibiant, Gan hollti'r meini cellt; Trywanant aet y nefoedd, Dyrwygant gae y gwynt, A mathrant y mynyddoedd A'r moroedd ar eu hynt; Ond pan ddaw hinon dawel, Yr awel gain a gwyd, 0'1' inor y nifwl bolwyn Yn wisg i'r clogwyn llwyd, A'r cnuog darth ddosbartha Ei hun yn wregys den, A'r gweddill fyn ymddyrchu Yn doich o gyich ei phen. O fynydd ardderchocaf, A'r harddaf dan y rliod, Darllenir ar dy wyneb Yn hawdd--Mae Duw yn bod, Er hyny bydd yn ymddiosg yn ami o'i wisg o ni wI a tliartli, ac yn yniddangos mewn bri o dan ifurfafen ddi-gwmwl. Ar brydiau bydd rhauau ucliaf y Gadair yn glir, a'r dyffryuoedd islaw dan gawodydd a niwl. Oodwyd ty i achlesu yinwelwyr ger pen y Gadair yn y flwyddyn 1824, end y mae yn a wr yn adfeiliedig. Gwelir ar hyd y mynydd olion golosgiad y cyn-oesoedd. Ceil- pentyrau o geryg' mawrion, rhyddion, ar ran lielaetli o'r Gadair a'r Cyfrwy, wedi eu taflu o bosibl gan allu fJrwydrol o'r ceudod a lenwir yn awr gaii y ddau lyn sydd ar bob oclir i'r mynydd. Mae y cwympiadau yn fawi-ioti ae finll, ac un serthle greigiog uwchbeu Llyn Cae, yr hwn sydd yn nglianol y mynydd, yn frawyclius i'r cyffrous a'r meddylgar. Tynwyd darlun tarawiadol o'r fan g'an Eichard Wilson, y uieistr-arluiiydd, genedigol o Penegoes, a rliyfedd na byddai mwy o arluniau yn cael eu cymeryd o'r arweddau mawreddns a geir mewn cyliawnder ar y brenin-fynydd hwn. Mae yr olygfa o gopa y Gadair ar ddi- wrnod clir yn wir ysblenydd. Gwelir rhanau o Siroedd Caernarfon, Penfro, a'r Amwythig. Islaw canfyddir (Jastell y Bere, yn miilwyf Llaufiliangel-y-penant, yr hwn y dy wedir f u yn anuldiffynfa frenhinol. Arch- wiliwyd of g'an y diweddar hynafiaetliydd, Mr. W. W. E. Wynne, a cliafodd ei fod yn un q'r rliai mwvaf yn Nghymru, ac yn nod- Z) edig mewn addilrulaut. Mae amryw o draddodiadau ynglyn a'r mynydd, ac am Idris Gawr, yr hwn yn ol y Trioedd, oedd nid yn unig yn gawr ond yn gawr goleuedig, a astudiai seryddiaetli; ac am nad oedd yn dewis i neb sefyll rhyngddo a'r goleuni, dewisodd y mynydd uehaf yn Meirionydd i arsyllu y ITtLifafen. Traddodiad arall yw y byddai i'r neb a gysgai noson yn ngwely Idris ddeffro yn fardd, neu yn wallgof. Un arall eto. Ar y fferdd o Talyllyn i Dolgellau y mae Bwlch y Llyn Bach, neu Llyn y Tri Greienyu. Gelwir ef felly am fod yuo dair careg o faintioli mawr, a ddisgynodd o'r graig- uwchben, ond yn ol eliwedl ddychinygol a dattodd y cawr allan o'i esgid yn y fan hon, am eu bod yn poeni oi droed.

TOWYN. Yu YNADLYS. YMOSODIAD.—Ellen Eichards, Pontfathew, ar rap. Lizzie J. Eichards, ac Ellen Jones, Gwyndy. ar ran Mary Jones, a gyhuddent Catherine Jones, Gwyudy-row, o ymosodiad, ar y 25ain cynfisol. Dros y ddiffynyddes, ymddangosoddMr. W. R. Davies, Dolgellau, yr hwn a ddywedai fod y plant yn gwawdio, &c., y ddiffynyddes; ac iddi hitllau afael ynddynt, ond ni wnaeth un niwed iddynt. Taflwyd yr achos allan, pawb i dalu ei gostau ei hun. Ar>:L.—Mr. J. C. Hughes, Dolgellau, a wnaeth apel 'ar ran Margaret Jones, Aber- gynolwyn, am hawl i droi o'i thy Robert Griffith, Cwrt, yr hwn oedd mewn dyled iddi o 15s. o ardreth. Oaniatawyd yr apel, i'w l'oi mewn grym o fewn 21 ain diwrnod.

MACHYNLLETH. Y SGOLElGAIDD.- Y mhlith y rhai enillasant ysgoloriaeth yn Mhrifysgol Aberystwyth, ceir enw Miss E. M. Lloyd, Arvou House, o'r Ile liwa.

ABERYSTWYTH. GOLEITNI TUYDAXOL.—Mae y Ddarllenfa Gyhoeddus yn cael ei goleuo yn awr gyda'r try dan. CYXOUAWS,—Dydd Sadwrn, yn yr Ucliel Lys, gwiandawyd cynghaws Stephens yn erbyn Hughes, yn yr hwn y ceisiai Mis. Mary Stephens, Aberystwyth, gael papyrau neillduol oddiar y diifynydd. Tystiodd yr olaf iddo chwilio drwy bapyrau ei dad, ond iddo fethu dyfod o hyd i'r papyrau a hawlid, ac yn wyneb hyn ni wnaeth y barnwyr unrhyw orchymyn, heblaw fod i'r hawlyddes daIn'r costau CYFAUFOD CYIIOEDDUS.—Cynhaliwyd eyf- arfod cyhoeddus nos Lun, yn y Neuadd Drefol, dan lywyddiaoth y cyn-faor, er ystyried pa gwrs a gymerid i sicrliau Eisteddfod Genedlaetliol 1899 yn Aber- ystwyth. Siaradwyd gan amryw ar y mater. Mr. Marks, ar ran yr Improvement Company a ddywedai, ei fod yn deall y byddai yn angenrheidiol iddynt sicrliau o leiaf 1,000p. 0 i ddechreu, a'i fod ef ar ran y Cwmni uchod yn addaw 500p. at hyn; a cliredai y gwnelid y gweddill i fyny drwy danysgrifiadau private. Ifon a ddywedai, y flwyddyn cyn cynhaliad yr Eisteddfod ddi weddaf yn Aberystwyth, iddi gael ei chynal yn Llan- duduo, yr hon a aeth i ddyled drom, ond gwn&ed elw mawr o honi yn Aberystwyth, yr hwn elw a aeth i dalu dyled Llandudno. Pasiwyd penderfyniad unfrydol dros wneyd y cais am dani. Wedi siarad am y priodol- deb o'i chynal yn nechrau Gorphenaf, nødwyd dirprwvaeth i gyllwyno y pender- fyniad i'r Cyngor Trefol. Dygwyd y mater gau y ddirprwyaeth o flaen y Cyngor Trefol, dydd Ma wrth, a chydunwyd yn unfrydol a'r apel a wUM-ed ganddynt, a plienodwyd dirprwyaeth o'r I Cyngor i gario hyn allan.

UNDEB YR YMERODRAETH. Mae Prifweinidogion y Trefedigaothau sydd yn awr ar yiiiweliad a'r wladlion, wedi bod mewn cy dy m gyngliori ad a Mr. Chamberlain amryw weithiau, parth dWYll y trefedio-aetliatt i undeb agosach a Phrydain. 0 tn Awgrymir ymweliadau myuych swyddogion a'r fam-wlad, cynrychiolaeth yn Nhy y Cyifrediu o'r trefedigaethau, trefuiadau i lielaethu masnach rhvngddynt, gostyngi ul yn y llythyr-doll, a chyd-amddirfyniad milwrol. Dydd Sadwrn diweddaf daeth Prifweinid- ogion Canada, New South Wales, it New Zealand, ar ymweliad a Chastell Gwydr, ar wahoddiad y preswylydd Arglwydd Carring- ton. Cyflwynwyd anerchiad llongyfarchiadol iddynt gan drigoliou Llanrwst a'r gymydog- aeth. Galwodd yr ymwelwyr gyda Mr. Gladstone ar Oil iaith i Gymru.

CORRIS. AXUHYDEDD.—Mae y cenhadwr llwyddiau- us y Parch. John Haberts, o Pryniuti Cassia, genedigol o'r ardal lion, yrliwn ywLlywvdd Cyinanfa (yyffiedinol y Methodistiaid, am y llwyddyn lion, wedi derbyu y radd o D.D., o Brifysgol Uipun, Wis. Unol Daleithiau. Llongyfarchwn ef ar yr anrhydedd. GwiBDEmiiAU.— Dydd Sadwru, aeth Ysgol Sabbqthol capel Hehaboth, yn rhifo tun 200, i Aberystwyth, ar bleserdaith gyda'r tren, am y diwrnod. Tahvyd tmuJ dudiad y plant drwy garedigrwydd Mr. H. Davies, U. 11. Ilefyd yr un dydd aeth Ysgol Sabbothol capel Bethania yn rhifo tua 120, gyda'r treu i To wyn. Cafwyd yr hin fwynf dymuuol. ^Mwynhaodd pawb y •yfnewidiad o'r cyinoedd hyn am olygfeydd glanau y inor yn fawr, gan ddymuno cael gwibdaith gyffelyb y flwyddyn nesaf.

BODDIAD YMSUDDWR. Dydd Mawrtli, tra yr oedd Tom Burns, ymsuddwr })ioffesedig, yn ynidaflu oddiar pierhead Ehyl, i'r dyf nder o 60 troedfedd, yu ngwydd llu o edrychwyr, collodd lywodraeth arno ei hun ar ei waith yn syrthio i'r dwfr, a boddodd cyn i neb allu rlioddi ymwared iddo. Yn y trengholiad a gynhaliwyd, tvstiolaetliwyd oi fod ar y pryd dan ddy- lainvad diod feddwol, ae Yll anghymwys i'r gorcliwyl. Yr oedd y gwynt yn chwythu yn gryf ar y pryd. Dycliwelwyd rheitlifarn o i'arwolaeth ddamweiniol drwy t'oddiad, ac argyniellid rlioddi eweh yn y lie ar aehlysur cyffelyb.

TALYBONT. LLYS Ylt YNADO-(,V til-ialiwyd liwii lau, yr unig Ynad presenol oedd Mr. J. M. Williams. Gyhuddid David Waters, Hugh Evans, a David Jarman, gan P. P. Pryse, Lodge Park, o wneyd. niwed i gwcli ac eiddo arall, perthynol i Syr P. Pryse, Bart; end lli aed a'r achos ymlaen, oherwydd i'r partion setlo cavii dyfod i'r llys.

Y PAB ARHFWYDYDD. Bydd yn dda gan y beirdd wybod fod y Pab presenol Leo XIII, yn fardd o gryn allu, ac er nad ydyw yn cystadlu mewn eisteddfodau, y mae yn hoff o ddodi odlau wrth eu gilydd pan yea hamdden. Testyn pryddest ddiweddaf Leo yw I C),iiiedroldeb," ac y mae yn dangos ynddi y ffordd i fyw a chyraedd hirhoedledd, ac y mae yn ysgrifenu.oddiar brofiad. Y peth cyntaf y mae Leo yn ei gymeradwyo yw bara gwenith glan yn lie y bara gwyn sydd yn lladd mwy o ddynion na'r milwyr. Y peth nesafyw, na ddylid defnyddio sibr, picles, cyfferth a phethau felly. Y peth nesaf yw mynu wyau ffres. Anghofiodd Leo ddweyd wrthym lie i gael wyau fires. Y ffordd oreu yw i bawb gadw eu ieir eu hunain hyd y mae yn besibl. Yn nesaf, cael llaeth newydd—nid llaeth wedi ei wneyd o gymysgfa gyda dwfr ynddo, fel y ceir substitute for mother's milk,' rhywbeth i goegio babanod. Mae y Pab yn condemnio moddion o'r fath ac yr ydym yn cydnabod anffaeledigrwydd ei farn yn y pethau hyn. Y peth arall y sylwa arno yw gwin. Mae fod y Pab yn cymeradwyo gwin—died faddwol i ddynion-yn taro yn chwithig ar glustiau dirwestwyr ac y maent hwy yn deby 0 ddefnyddio hyn fel tystiolaeth i brofi yn amlwg- fod y Pab yn ffaeledig. Mae serch hyny, yn ofalus iawn yn y peth, gan ei fod yn cynghori ei ddisgyblion i beidio bod yn brin ar y dwr.' Mae yn ddigon posibl gwneyd gwin yn anfeddwol wrth gymysgu digon o ddwfr ag ef ac y mae y Pab wrth ei ychwanegiad at y I cyngor hwnw yn taro y gwynt allitii o hwyliau y dirwestwyr. Wedi darllen cyfarwyddiadau Leo ar y ffordd i fyw yn hir, yr ydym yn rhwym o gydnabod fod cryn lawer o antlaeled- igrwydd ynddo. Talai ffordd i'r glwth a'r meddwyn sylwi yn fanylach ar gynghorion y Pab.

ABERDYFI. GWIBDAITH.—Dydd Mawrtli, aoth ysgolion Sul yr Ymneillduwyr ar wibdaith i Builth Wells. Manteisiodd llu mawr ar y cyf- leusdra i gael myned i'r JNynhouau. Yr oedd bwyd wedi ei ddarparu ar eu cyfer yn yr Ystafell Drefol, gan Mr. T. Hamer. Mwynhaodd pawb eu hun yu rhagorol. Nos Fercher, pasiwyd penderfyniad o ddiolch- garweh i Mr. W. H. Gough, Superintendent Llinell y Cambrian, am y rhwyddineb a'r hwylusdod oeddynt wedi ei gael gyda'r wibdaith gan y Cwmni uchod.

TAN MAWR YN DERBY. Dydd Mercher, cymerodd tan le yn ystordai coed Syr Thomas Roe, diweddar A.S. dros Derby, drwy yr hyn y eafodd y cyfan ei losgi. Dechreuodd mewn ystafell at sychu coed, neu yn y peiriandy oedd yu gyfagos. Ymledodd i dai gweithwyr gerllaw, a distrywiwyd tua deg ar hugain o houyut. Y mae y golled tua GOjOOOp.

A M in \V I ON. Nifer y milwyr Prydeinij yw 220,742 o honynt mae gartref 106,408 yn y reserve force y ir/ae 78,168. Meddai y Frenhines y dydd o'r blaeti.- Beth byuag a ddangQsir yn y J i \bili, Y mae yn profi fy mod i yn hen iawn.' Mae Cofiantan i'r Parchn. Robert Jones, Llanllyfni, a Dr. John Hughes, Caernarfon, yn cael eu parotoi. Awdwr y diweddaf yw y Parch. John Williams, Lerpwl. Mae y Swyddfa Ryfel wedi pendcrfynu pa bryd bynag y codir canteen i werthu diodydd meddwol i'r milwyr, fod rhan o honi i fod at werthiant diodydd dirwestol, gyda myntdta wahanol. Drwy holl helynt y Jiwbili, ychydig o ffugr a dorodd Arglwydd Salisbury, er ei fodyn Brif- weinidog. Ond sut y gallai? Wrth adolygu holl gynydd masnachol, cymdeithasol, a gwleid- yddol y cyfnod hirfaith, ni cheir ei fod ef a'i blaid wedi gwneyd dim, ond atal ei ddadblyg- iad yn mhob ffurf,—drwy eu gwladlywiaeth gyfyng a chaethiwus. Mae y wlad yn anghof- us o'r hwn wnaeth fwyaf dros yr Ymerodraeth, sef Mr. Gladstone. Y dydd o'r blaen, cafodd George M. Pullman, America, y newydd fod yr Archdduc Rainer wedi ei anrhegu adau fathodyn a thystysgrif, fel arwyddnodau o anrhydedd a theilyngdod am sylfaenu ac adeiladu y dref berffeithiaf yn y byd, yr hon sydd yn ages i Chicago. Anfonwyd cyfluniau o'r dref a char cysgu Pullman i'r Arddangosia yn Prague, a dyfarnwyd hwy yn oreu. Rhaid yw cydnabod fod Pullman yn gynlluniwr heb ei fath mewn rhai ffyrdd. Y mae addewid y I dy wodraeth o ddwya Mesur Cynghorau Sirol i'r lwerddon yu Can- lyniad Mesur Ymreolaeth y Rhyddfrydwyr. Dywedodd y diweddar Undebwr Dr. R. W. Dale, fod y ffaith i ddyn o alluoedd ac awdur- dod Mr. Gladstone, ddatjan y dylid caniatau Llywodraeth g-artrefol i'r Twerddon, yn un o'r digwyddiadau mawr a newidia wyneb hanes- iaeth, ac y bydd yn anmhosibl bron i unrhyw blaid rhagllaw wrthod Ymreo!aeth. Oni ddy- wedodd Mr. Gladstone yn gyffelyb ari-i Gymru ? Yn y flwyddyn 1892, rhoddodd Pwyllgor yr Eisteddfod Genedlaetliol allan yn destyn tractliawd, Hanes bywyd y Parch. Thomas Jones o Ddinbych. Mewn canlyniad i'r anog- aeth hon, anfonodd y Parch. Jonathan Jones, Llanelwy, ei gyfansoddiad i'r gystadleuaetli, a chafodd y wobr. Ymddengys yn awr yn gyfrol drwchus. Nid yn unig y mae hwn yn hanes dyn rhyfedd a chymeriad galluog yn ei ddydd, eithr y mae liefyd yn ddarluuiad o fywyd cref- yddol a duwinyddol yr oes yr oedd yn byw ynddi. Yn y llyfr dyddorol hwn deuir i gyffyrddiad a chymeriadau eraill poblogaidd yn eu dydd, sef Charles o'r Bala, Rowlands Llangeithio, Thomas Gee, ac eraill. Y Parch. Thomas Jones, Dinbych, oedd cyfieithyrr Gweithiau Gurnal, ac yr oedd ynawdwr llyfrau gwerthfawr ei hun. ■ > Rhoddir cryn sylw i anghysondeb Bwrdd Ysgol Caernarfon, am iddynt ar Iproteitio yn erbyn penodiad y Sais unieitheg, Mr. Legard, i'r swydd 0 brif arolygydd yr Ysgolion Elfenol, euhunanyn dewis Sais' yn swyddog'gorfodol, pan oedd Cymro yn ymgeisydd. Son, wir, am Gymry i Gymru.' Na es bydd gwell swydd na'i gilydd, o ran cyflog, rhaid cael Sais i'w gwneyd. Er engiaifft, y mae y Swyddog newydd hwn yn caaA blwydd-dal gan y Llywodraeth, oddeutu 17s. yr wythnds a dyma eto swydd i gael 25s. yr wytlinos. Tybed allan o 17 0 ymgeiswyr, nad oedd Cyniro yn dyfod i fyny a gofynion y Bwrdd, i chwilio am resymau dros gadw y plant rhag mynychu yr ysgol Beth pe byddai i'r swyddog newydd fyned i dy at hen wraig un-iaith o Gymraes, a gofyn iddi yn Saeaneg, pa le yr oedd plant ei merch, neu ei mab, heb fod yn yr ysgol, nis gallai oi ateb. Ond pe byddai i Gyinro ym- geisio am y swydd, a'i chael, a, gwneyd. ymholiadau, gallai eu cael, a'u rsportio yn Saesneg i'r Bwrdd ond nid felly y bu. Na cadw y Cymro ar lawr, neu fe chwydda yn ormod. Dyna allwn gasglu.

Mae g-all W. W., Dolgellau, Stoc Enfawr 8 Watches, Jewellery, &c., o'r mathau gereu am y pris-au n-iwyaf rhesymol. Fe daui yu dda i lawer un ddod i dref Dolgellau e Gorr-fe, Aberllefenni, ac Abergynolwyn, &c., er batau drostynt eu h una in.