The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

THE PEOPLE STATE Mr Pritchard, Cunnington, Essex, says:—« I served through Nile Expedition and late Boer War. Suffered from backache and kid. nev eomplaint. Paid pounds on doctors,. Two boxes Holroyd's cured me." Mrs A. Wilkinson, of Nelson, states:—"My sister, who suffered from weak kidneys, took one box, and it has done her more good than pounds spent on Medical Men." HOL- ROYD'S GRAVEL PILLS, a Positive Cure for Gravel, Pain# in the Back, Dropsy, Bright's Diseases ol the Kidneys, Gout, Sciatica, la lid all Chemists. Poet free, 12 stamps.— IOLDROYD'S MEDICAL HALL, Cleckhea

Derbynir Hysbysiadau Cymreig ) Gwahoddir Goheblaethau .I I iD I r Ddalen hon. ') YR RJY GRMRJEG, I Dyddorol. i i t —-————— -— AT EIN DARLLENWYR. Anfoner pob gobebiaeth i'r GOLYGYDD GYMREIG. Swyddfa'r "lioneer,"I 1==-=

DAN SYLW. ri DIWAITH. Nid :yw'r gauaf a'i gaiedi ncpcil, eit-hr ffyra caledi eisoes mewn canoedd o aelwydydd Qlher- wydd v dmvasgiad iletbol ar laswD. y w!ad. Inyo) bnidd yv.Y rhagolwg felly ar y misoedd dyfodol, ac aid oes a rydd iaith i brvderon pen au iculuowid mawr eu gcfalon a bychan eu uioddicui. YLi ardaloedd y eh wareii ni bu wacthcd v icNNn. t-uf, u, chyda'r mwjairif yn £ weithio naniyii pum' diwr.uod yn vr w t-huoij a'r iat.h ddi udaniuetih yn ngiyn ag angenrheid- iau cytt'reclin bywyd bydd ya an.Hawdd cael Jel- pen yr amgylcbiadaa yn ngivvd iiag odid er- joed yn hanes y gweithwyr glcw. » « • YSTYRIED Y SEFYLLFA. Gwciijr fod Cynghor Sir Gaernarfoai yn treinu CytladlHld o gyiiryohioiwyr awdurdodau Dcol iw ehynal yn mhYl tref y sir ar y JOfed cyiisol. Da yw deinydtiiO pob moddion er eeisio lledufu yr adfyd ajioch*:la'iwy a. ddaw i ran cynift-r, eithr ychydig iawn a gyflawiKxM y Cynghor ihwn na'r un :ynghor arat yn ystod y g'auaf diwtdciaf ar mil y diwaith. Yn ddiamheu y mae gaai GyngWaa ein gwlad law<ir o a)!u- oedd ddefnyddio er budd y bobJ, ao y m'n wi-,v cydnabod hefyd fod ganddyn-t lawer o ajibawsderau j/ w goreegyn. Dyiesid dos- barthu a graddoli y diwaith, canye yn eu pliui oetr Uuaws na fynant weithio; ercuii awyddus fin v.aitii ond yn methu ei gaoJ, aú eraill drach- do na feddant y nerth na'r medr gofynol i w gyftawru. Ond y mae'n ddylwls wydd foe.-ol ar y Wladwriaet-h a'r rhai y uhoed galhiocdd d, d- ynt i'w gweithredu er budd y dosbariii ad- fydus. ACIIOS AC EFFAITH. Ymwneud ag' effeithiau yn hytrach nag aeihos y dirwasgiad yw ba.nes yr awduniodau yn bar- baus. Yn wir, anwybyddir yr achoe ganddynt, gan ystyried mai i'r Wladwriaetli y perthyn hyny heb gotio fod i bob un yn u-nigol ac fel cyrv.yoiiiaw.yr eraili ran a dylanwwl yn ngiyn a g-waftaaio] achosion yn ogystal ag effeittaiau yn mywyd y wlad. Y gyfundrefii a ganienwir yn Fafiuaeli Rydd yn fwy nag unpcth sy'n cyirif am yr adfyd sydd yn dyfnhau -sx>b bi^yddj n. Achoa penai yr adfyd yw dirywiad diwydianau, ac achoe y dirywiad yw y fantais annlicg' a rodd- ir daai y diefu bi-esenoi i dramorwyr. Dnvygier y drcfn ac fe jiewKlir yr effcitliiau ast^.us sj n dilyii yn naturiol o anghyliawnder ao ynfn-d- Twydd y polMi ddyry i btwb ragorframt a w rlii- odir i'u ni £ u?niohwyr ein hunam. it it it DEFAID CYMREfG. Yn ystod v bivnvddoecld diweddaf y mae'r defaad baoh Cymreig wedi cael mwy o sylw yn y prif arddango&feydd annaetihyddol, ac orbyn lyn oeir rlial yn holi yn eu cylch o'r America. Nid oee odid hafal y rhywogaeth yma. am an- gawdd eu cig', nao ychwaith eu caictaclr, a ohwyd hyn eu gworth, yn r ar gytfcr gwcd- ydd oalig a dig-ysgod. Pan yi-tyiir hyn, nid oes eisieu prophwyd i ragwelcd dyfotl-ol da j'r defaid Yiyia y tu hwnt i'r Werydd- Ond y mae haid wrtho c?-,n y daw b,-nd*th' uj-i lpethr I ICIII ailforiaxl i 'ran neb o'n amaethwyr, sef cofrestr- ktd y diadclloedd; ac y mae prif gefnogwyr y rhywogaeih Gynireig yn c-eisio dangos i b,wl) y pwysigrwydd o ymaelodi yn nghYUldeithas y "Welsh Sheep Flock Book." Da yw i'ji ema,etthw-vr Kofio nad yw defaid, na oheffylau, jia ewajthec, na dim arall fyddo heb ei gofrcstru, yn cael eu gweled o gwbl gan bryn- .wyr traiuor. < < < » 0 BARTH DIPIO DEFAID. DaetJi aohos o gryn ddyddordeb i aniattliwyr g,irbron ynadon Tonbridgo o berthynas i'r rhe-oiau dipio defaid newydd gy hoeddodd y Bwrdd Amaethyddo1 yn ddiwoddar. Dygwyd aimetihwr i'r iivs yn cael ei gy-huddo o beidio dipio deifaid yn ol y rheolau- Tystiwvd i'r def- aid g&el eu rhoddi yn y dip, ond na roddwyd eu pcnau ynddo, felly na cliawsant eu "llwyr drochi" yn ol y ffofynion. Dadleuid dros y diffynydd nad dyna y deongliad o'r ddeddf, ao na ofynid i'r defaid gael eu rhoddi "dros eu penau." Amcan y dipio oedd. rhwyetro clafr; ac ni wyddid o gwbl aim glafr ar y pen. Dywedcxld jnilfeddyg dros y diffynydd nad oedd angen rhoddi pen y defaid yn y dip, ond cynllun da oedd rwbio p-eth o'r dip hyd y I)cn. Taflwyd yr achos aillan.

Newyddion Dyddorol. GWEITHRED ARWROL GWRAIG. Adroddir am weithrod wrol gyflawnwyd yn Uglyn a'r trychineb yn nhref Folsom, Mexico lS«wydd, drwy i gwmwl dori. Digwyddodd y trychineb mor sydyn fel y buasai colli y by- .■wydau yn llawer mwy ofnadwy am •weithred wrol Mrs [Sarah Rooke, yr hon ofalai am y pellseinydd. Rhoddodd rybudd, oherwydd iddi hi ei hunan gasl gair o gangen arall, fod mur 0 ddwfr yn dynesu ac yn ysgubo pobpeth o'i fiaesn. Er ei bod wedi cael digon o rybudd ao amaer i ffoi ei hunan fel ag i achub ei by- .wyd, ,cadwodd wrth y He i rybuddio cymaint a atlai o ganghenau gyda'r pellseinydd. Yn y ffordd hon galwodd i fyny ddeoigam o deulu- oedd a rhoddodd ddigon o rybudd iddynt fel ag 1 ffoi o flaen y dinystr. Ysgubwyd hi gyda'i ddifeiriant tra yr oedd gyda'i gwaith. Yr oetld gorsaf J pellseinydd bron wedi ei dinystrio yn llwyr a'i chario i ffwrdd. Un o'r dyddiau di- weddaf, canfyddwyd ei chorph oddeutu ddeu- ddeng milldir o beilder o Folsom. Er fod ei 1 v dhorph wedi ei orchuddio a malurion, yr oedd derbynydd y pellseinydd o hyd wrth ei phen, dy.3t iddi farw yn ei thxesi vN,rth geisio aebub r 4ydau eraill BAOHGEN YN YMGROCI. Prydnawn ddydd Llun, cafwyd un o glercod T Mri FIder, Dempster, a'ii CNvnuli, we<-ii crog") ei hun yn un < 'r 11 > sw?,ddfeydd -vii C?oloili, Ouoe, Water-street, 1,rpNvl'. YiiiddLngys ei IfOd Tn dilYlIl ei waith Y" y boreu, a-c a-eth i?w gin* arferol. Daeth yn el ol 0 !aw yx aniser giniaw, & bu yn eistedd yn ei le am ychydig amser, pan y sylwyd arno yn gadael ei le. ,%Vrth ei welcd yn hir yn ctod yii ol aeth rlla* o'r olerood i chwilio am dane, a chafwyd ef ynl bongian yn 3,r ystafell -vmoichi. 'r oed(I wd] 4 rhoddi rhaff yn gyntaf oddianigylch el dd%ylaw, ac Yna am ei wddf, gaii sefN.11 ar ben y ddysgi ymolobi a neidio i lawr. Viiiddeng?,s, ran y ■ cafwyd ei, iddo fod yn hongian felly am amser maith. Yr oedd y tranoedig yn byw gyda'i dad vn Knowsley, 'q y mae yn amaethwr adna- byddus. Enw y trancedig oedd Stanley John eon, ao nid oedd ond dwy ar bymtheg mlwydd oed, r MESUR ADDYSG NEWYDD. Pan gjierfydd Ty'r Cyffredin bydd i Mr Run- ta>nan gyflwyno Mesur Addysg newydd mewn canlyniad i gynadloddau a gymerodd le rhyng- ddo ef atr A'rchesfi'ob Caereraint. Hyisbysir y byctd y Mesur yn dderbymoi ga,n leygwvr Eg- lwyaig. a hyd yn nod gan gyiindeithasau fel y Grmdeithas Genedlaethol a Chyngrair yr Ysgoi- iao Eglwysig, y rhai sydd yn dyheu am derfy,n- kid yr anghvdwelediad, ac yn barod i wneud a berth i ddlwyn hyny oddiamgylch. "Y CYFAMOD DISIGL. Tn v "Cymru" am Fedi dywed y golygydd fod "Y GytEamod Dieiel." can Huw Derfel, wedi ei gyfieitfhu i Saesneg grymus gan y Parch W. iTbamas, Llundain. Dyma'r t»nill cyntaif:— "Ye mountains and rocks adamantine Coeval with darkness and ligiht, Unoha.ngeable from the beginning, Maieetio in erandeur and might; ;Va ve witneeeod the world's generationp, On-roflinir like yKale,.q of the sea; I The delure ye saw. when doomed nations, In vain, to your summits would flee." Mae 7 Parch T. Augustus Jones, cyn-gurad iVefdraeth, ao wedi hyny Llanrug, wedi derbyn •ywoliaetrb Llaafihftng«l-y-Pennant4

Llith Dic Jones. I Llith Die Jone. I CYFNEWIDIADAU'R TYMHOR. Wei, mae yr haf bron a myned heibio, a thri- golion glanau'r mor yn dechreu parotoi ar gyfer y tymhor agoshaol. Mae cricet yn rhoi He i'r bel droed, y siopwrs yn clirio eu hen stoe drwy gyfrwng y "clearance sales," a'r arwerthwyr yn dechreu ar eu gwaith. Rhyw fusnes rhyfedd yeE busnes yr arwerthwyr; "Going, going, gone," ydi hi hefo nhw ar hyd y gauaf; ond, druan o honyn' hw, rna'n hw yn ddistaw iawn yr haf. Mi ddywedodd un brawd o Landudno wi tlia i mae tudalen gyntaf y "Pioneer" oedd y "weather glass" goreu welodd o evioed; yn yr haf mi fydd yn Hawn o hysbysiadau am bands, niggers, chwareuon a chyngherddau ond pan wehveh chi'r tudalen yn dechreu llenwi hefo henwau yr auctioneers yna fe allwch fod yn eithaf sier fod tymhor y gauaf yn agoshau. 'Toedd o ddim yn mhell o'i le 'chwaith, y mhobol i, ac os sylwn ar y "Pioneer" yr wythnosau hyn mi wehai fod hvsbysiadau yr auctioneers yn prysur gymeryd lie y lleill, ac, felly, byddwn toe iawn yn nghanol tymhor y darlithiau, y cyfarfodydd iiregethu, y te partis, ac felly yn mlaen. Yn y man mi fydd llongau Mistar Parton yn stopio hwylio. Mi fydd Mistar Payne a'i seindorf yn ffarwelio a ni ddswedd y iiiis yma, ac felly hefyd Band ('olwyn Bay a Rhyl. Mi fydd Rhyddfrydwyr Llandudno, fel arfer, yn dechreu son am gael clwb, a mi fydd Mistar Cooper yn brysur hefo gwaith Cymdeithas y Friallen. Ilefyd mi fydd pobol Llandudno a Cholwyn Bay yn dechrou chwareu cardiau o dan yr enw fashiwr.ol o whist drive." Mi fydd hogia Conway yn rhoi goreu i rwyfo pobol dros yr aber, ac yn moyncd i bysgota am gregin. 0, oes, mae tymhor prysur o'n blaena ni. Ond, er y cwbl, testyn can llawer un yn Llandudno a Chol- wyn Bay ydi "0 na byddai'n haf o hyd." AR Y RELWE. Mae dynion y relwe yn ofalus iawn am docynau y bobol y dyddiau hyn. Clywais am ddau gyfaill o Landudno wedi bod yn flair Llanrwst y dydd o'r blaen. Mi flinodd un o honynt ar y ffair a daeth adref hefo tren cynarach na'r tren farchnad, a phan gvrhaeddodd o i De- ganwy dyna un o'r dynion oedd yn c-asglu y toc- ynau'vn deyd wrth yr hen frawd nad oedd gan- ddo ddim hawl i diafaelio hefo y tren yna hefo tocyn marchnad—'toedd y tren marchnad ddim yn" "due" am ddwy awr. "Be 'na i?" gofyna.i y cyfaill. "Rhaid i chi dalu y gwahan- iaeth rhwng y tocyn marchnad a'r tocyn cyiTredin," atebodd y ticket-collector. "Na, 11a, 'wir," rnedda y cyfaill, "ond mi a i yn 01 efo'r tren nesaf i Lanrwst i arcs am y tren marchnad, os liciwch chi." "Beth fedrwn i wneud yn decach na chynyg myn'd yn 01 os oedd- wn ni wedi dwad yn rhy fuan't" medda y cyfaill pan yn adrodd yr hanes wrtha i ac yn gofyn i mi ei gyhoeddi yn y "Pioneer. TYWYLLWCH Y JUNCTION. Ddyliwn fod trigolion y Junction yn disgwyl i'r haul dywynu ddydd a nos Y gauaf diweddaf yr oeddynt eisio cael nwy i'r Junction; ond heb i gael o ma n hw hyd yn hyn a'r canlyniad yw nad oes ganddyn' hw oleuni o gwbl i oleuo eu strydoedd rwan ar y nosweithia tywyll. Wn i ddim pam na oieua nhw y lampia olew nes y daw y nwy, os y daw o hefyd. Yn ystod yr wythnos ddiweddaf gwrthododd yr haul dyni-ynti, a mi roedd hyd yn nod y lleuad yn gwrthod taflu goleu ar y Junction. 'Wir, mi roedd hi yn ddi- frifol iawn yno. Dim ond tywyllwch fel y fag- ddu bob nos. Mi roedd hi mor dywyll vno un noson fel y mcthodd un hen frawd ffeindio ei ffordd i'w gerbyd. Yn lie myned i mewn iddo disgvnodd rhwng y ceftyl a'r drol, Fe fu raid -?l i gael y dvn allaii o sef,Ilfa (lad-fachu y ceff% beryglus iawn. GWEITHIO AR Y SUL YN NGIIONWY. "A yw yn angenrheidiol i ddynion lanhau strydoedd Conwy ar ddydd Sid?" sydd yn gwestiwn ag sydd yn cael sylw y Cvnghorwr Ro- bert Jones. Mi ddywedodd Mistar Dela- rnt)tte wrth Mistar Jones ei bod N-n angeni-licidiol ca(lw yr li?,n cli-ef vn Ian ?ar ddn,dd Sul yn o,yst4ii a (1*i-no(l*a era'lll; ac ma yn edi-yeh -n ialn lief-d -n 'I w eitNi-edl_o: I)an goli\Nii ni f(-,d dillad (INdd S?l ?n co.itio itjwy ?D bres na (tilla(.1 gwelthio, -.)-n en?wedig dillad merched; ac os yw y trigolion yn gwisgo eu dillad goreu ar y Sul mi ddyla y dref wneud felly hefyd. 'Toedd Mistar Jones ddim yn fodd- lawn ar atebiad Mistar Delamotte; mi roedd o yn deyd wrth gyfarfod a'r Cynghor Trefol y dyia dynion oedd yn gweithio ar ddydd Sul gael ychwaneg o gyflog. Ond toedd y Maer ddim am adael i Mistar Jones ddadleu v pwnc, am nad oedd neb ond Mistar Jones yn cwyno. 'Toedd y gweithwyr eu hunain ddim yn cwyno, ac felly rheolodd y Maer Mistar Jones allan o drefn. POBOL COLWYN BAY A'R EISTEDDFOD. Wel, mae fy nghyfaill Beriah wedi deyd hanes yr Eisteddfod mor dda wrth ddarllenwyr y Pioneer" fel nad oes dim angen i mi ysgrifenu dim o hanes Gwyl Fawr y Cymry yn Llangollen; ond mae yn dda gan ann-yw ein bod ni yn Colwyn Bay wedi sicrhau yr Eisteddfod am y flwyddyn 1910, a mae jiobol Colwyn Bay am ddangos i'r bvd sut i gynal Eisteddfod. Ma'n hw wedi dechreu parotoi yn barod ac os dalian' hw i weithio yn ystod y ddwy flynedd nesaf yma fel ma'n hw wedi dechreu mi fydd Eisteddfod 1910 yn sicr o fod yn llwyddiant mawr. Mi ddvwed- odd Llewelyn Davies, y canwr, fod Eisteddfod Colwyn Bay am guro y byd hefo'i cherddoriaeth. Yr unig gwestiwn i'r pwyllgor ar hyn o bryd yw cael ysgrifenydd cyfaddas i'r swydd. Mae llwyddiant yr Eisteddfod yn dibynu i raddau mawr ar gael ysgrifenydd profiadol. Mae rhai o aelod- au y pwvllgor yn cefnogi dyn digon galluog o Colwyn am-i y swydd, ond mae eraill yn ei wrth- wynebu. am ei fod o yn Sais ac yn dal allan y dylai vsgrifenydd i-rif wyl genedlaethol y Cymry fod yn Gymro o waed coch cyfa. Gobeithio y do'n hw i ryw ddealltwriaeth heddychlawn ar y pwno cvn bo hir. DIC JONES.

Y DDWY EISTEDDFOD. Ymddengys foci perthynas agos rhwng Eis- teddfod Caernarfon, ?906, ac Eisteddfod Llan- trollcn. 1908. Y Parch J. J. Williams, Pentre., Riiondda, gafodd y gadair yn y naill a'r llall, a'r Parch Emyr Davies, Pwllheli, g'afodd y goron tvn L'a.nsc'jlein a Oha(,l'n:i.rrfon.-I Dyna. .ranti t.,eg rllwri,?-, De a Go?LI-ek,d, caiiys ystvrir y ,T,,Iair a gor?o,, 1-n cg-vfuwcli. Ond os ?rhod,d- f_" liewyd-cl :,iiewii grym, riiaid i buin' f I -ri y g*,aJI y bard.l cad- d lieib.,o c.) y ? etriol ymireisio drachefn.

DIRWY DROM AR FODI RWR. Yn Ynadlys Si!-ol Cae.rnarfoti, fl(lyd(I Sa(li,rn, eyhu,(Idwy.d Pi. Attertozi, ?NltidL N-ale, NV., o yru .1,0 oc--rb?y<i inodtir nievk,n d(i pirygILIS i'r cy- hoedd, ar y 18fed cynfi?sol, ger l?lanrlig. Dirwy- wywyd y diffynydd i 5p a 2p 5s o gostau,

MARWOLAETH CADBEN. Hvsbvsir am farwolaeth Cadben Evan Jones, Pwllheli, ar ol cvstudd maitJi. Efe oedd ysgrif- enydd Seivdliad v Bvwvdfadau dros dde Sir Gaeraiarfon. Ei ccd oedd 60. Addawodd Mr Carnegie 2,000,OOGp at ysgolion celfyùdydoJ Pittsburg. Mewn cyfarfod o Undebau Llafur yn Birmingham, ddydd Sadwrn, -dywedodd Mr Stevens fod 10,000 allan o waith yn y ddinas hono. Ofnai y canlyniadau, os na vvnai yr aw- durdodau symud yn y mater yn fuan. Sylvvodd eraill fod cwmniau rheilffyrdd (yn nglvn a'r cytundeb diweddaf) wedi gwneuthur i fiordd a enanoedd o weithwyr. it.

HORNIMAN'S PURE TEA is "The drink of pleasure and of health." Full weight with- out the package, .and "Always Good Alike." Ask for it, insist upon hav- ing it, and take no other. Sold in:- Colwyn Bay by Hughes, Central Stores; Price, Baker, Abergele-road; Colwyn Bay and District Co-operative Society; Jones, Chemist, Llandudno Junction; Roberts, Chemist; Williams, Chemist, Llandudno; Hig. gins, Grocer, Prestatyn; New York Co-opera- tive Society, Penmaenmawr; Price and Sons, Grocers; Beer, Chemist; Evens, Grocer, Old Col- Trya.

Philosophi'r Hen Grydd. DIWYGIAD. Mi ddeudod'J y 'eet'nwr air bach gvvix iawn y Sul dvvythA, bvis. 'Roedd o yn cwyno fod ]»cbol wedi peidio manteisio ar y Diwygiad di- wedda' a 'roedd o vn deud na fata* r yapryd ben- igsdic feddiunodd v wlad ddim wedi diflanu pe tasa profteswyr crefydd wedi mynnu byw fel roedd ysp.-yd hwnw yn. dangos iddy nhw y (:Jy a nihw, YN YR UN FAN. Mae o yn llygad ei le, fechgyn Peih difvr iawn ydi cael rhyw hwyl ardderchog mewn cwar- fod. ond ivdd 11a ddn.n bendith Wirionetklol ar befh fcil.y os n-a neiff v d*n ne'r dd;vP.;>s dr:o cario allan *yr 11.,1} ma'r reimlad o orfola-dd yn pwyntio a to, ssf bywyd wedi ei gysegru i betlia perthynol i'r byd trairwvddol. Be ydi ir iWb i ddyn orfoleddu dan ddn-laiiwad diwygiwr a wod- yn anvn'd vn ei ol i'r licai dduli o fyw. dlydw i wedi cwarfod a dynion e'awsant broiiada ar- ddtecehog adaer y Diwvciad. a. lie ma nhw hedd- yw? Yn union yn yr un fan ag o'r blaen 1 Y RHESWM. A pham? Wei, mi ddeuda i wrtha chi. Ond yn gynta' mi ddeuda i bcth oedda nhw eu hun- ain yn roi y rheswm am y peth. 'Roedda nhw yn spio yn ddigalon ofnat.san, ac yn cwyno hefo gwyneba hirion fod yr Yspryd Glan ddim ond wedi gnc-ud hanar ei waith arny nhw Glyw- soeh ohi fFasiwn ryfyg- 'rioed, deudwoh'! Achos fod yr Yspryd wedi cyffwrdd a'u e lona nhw, ao achos eu bod nhwtha. ddini wedi gneud yr ym- dra-ch leia i gario allan eu rhan or oontract, 'roedda nhw Yn. beio v Brenin Mawr. 'Rydw i yn erwbo-d vn bersonol na ddaru jshw 'rioed neud vmdrach onapt i fyw fei roedd ou cydwyboda nhw yn de-ud y dylsa nhw. 'Roedda nhw yn my.n d i bob cwa red, ac yn cael argraphiada. dyfnion, ond Iroedcia nhw y.n disgwyl i r Yspryd Glan roid cvniciiit o dro iddy nhw nes y basa byw yn dduwiol vn dwad mor naturiol iddy nnw a ,¡()fio i chwiadii.n EISIAU GWYRTH. Pobol isio cael eu hachub trwy wyrth fydda i yn Kaliw pobol fel vna. ac os oes na le yn y Neifcedd i rai a'th vno heb wiiead aberth er mwyn cael y wobr, mae'n bryd i mi iiewid til)yn atr fy ma.ru am v drefn fawr. Wvddoch chi, bois, toes sin i ddim un mymr\ n o fvnadd dv-i-tiorl sy'n owyno o hs-d i bed nhw yn methu ca:dw'r Jiwybvr oul, peoi fvdd-a, i yn gwboo Y:1 iawn ma'r unig' rwystr ydi cysur personol. Rydw" i yn adnabod dyn 8"n g,ncud bywoliaeth dda ofnaitsan. hefo buKnaa He angonrhoidiol iddo fo dw. Ilo a deud oelwydda, bob dydd,. Mae o brcn tori i galon isio cael bod yn dduwiol, a mae o yn ormod o ddy.n i ragrifchso. Ac felly gan fed y busna4s yn gO':ygu cysUtr corjihorol a gm'tu i gad?- e* w' ig a"' blont 3-n fa,y smart ra 'I ae 1-it i-rxvv swel na t?heuju n-eb ax,,ill vli 3-r ardal, nia, o 3-n ewyiio fo,,l R.hagluxiiaeth wcd' ei cwod mewn ga,fle annheg, a mae o y.n dal ati ill. MaR'n debyg gin i ma. dyna wneiff o hyd d<ii- wadd ei oes. RIIWYSTRAU. 'Toes dim raid i mi nodi engreifftia crill. Ryda dhi y,n gwbod yn eitha. da, ma'r peth miwya ar ifordd polJO] i fyw yn dduwiol ydi amgylehlada a phetha materol eri 1 y bvd ma. A dyma ni wedi cael Diwygiad mawr er mwyn rhoid nerth a gæ;lu i ddvn orchfvcru r.hvw rwysrra fel yna. Ao we<h'r cwbwl. ri-,da,n i,. v rhan fwya o hono ni, yn inn-n yn "n blaena yn 'run fath ag o'r blaert I Peth rhvfa<kl ydi natur dyn, ynte, rwa.n. mewn cwirionadd BYW AR LYSIAU. Hen fachgan doniol ydi hwna py' newydd ddwad i fyw i'r Ty Mawr. 'Rcodd o yma p'nawn ddce hefo pair <> se'idia i'w gwadnu, a- mi cells i scwrs baoh redt dd'fyv* hefo fo. Wedi reteirio mae o ddylwn i, ac wedi dwad yma i ddiweddu ei oes ar ol bod yn gweithio yn Ner- I)wl, ',Pilo fo fawr o dxo cyn delld 'A-rtlio i j)aa' "veget.irian" yd' D. M-.e-c? yn selog <) bia'(-i -bNv3-d illy?sicuoj, a. e?.g.-n.tan n?%c 0 yll dal I, I)C,?l??od i-t-t?iwr yfli byta c"g a-ilifal. o -vn .,oil %n-i biff Q, cliig fel I-,e tasa nhw -yn dda.rii.a o galinc,.dkle,, & 'roc'kii o yn gn4-,tid i rigwallt i godi yn syth wrtih son am ddy.nion yn byta darn? o gyrph marw anifeiliaid. 'Roedd o yn deud fod hvnv l'law.n mor ffiaidsl a bwyslfil yn vj «ir.a.h\ch y,'l byta. coiph dyn oedd wedi marw. CIG MOCIIY'N. Mi fuo ag'os iawn i mi a g-.vrthod si's in o faewn oe<ld Mari wedi ll'iio i mi i .swpar ar ol chvad i sc^re o. Ond 'roedd arogl y ra-sha-r yn drcch na'r yinre-^yniia/da, a dirwg ne beidio, mi fwvnha7a i gyfran o gorph mochyn yn gampus. GWERTII LLYSIAU. 'Rocdd vr lien fachcran vn deud wrtha i fod na bt>bv»et'h mewn llysia sy'n a.ntrenrheidiol at fildio i fynv ii'vfaiLjoddiad dvn. A mi ddeudodd led cig yn beth sy'n erneud niwad c&iotsan i ddyn. ac yn ei neud yn anifeilaidd yn ei natur a i yspryd. Ma'r sv'n bna. biff, medda fo, YJ) m-sm'd yn drwm ei feddwl ac vn ddwl it-1 buweh. Roedd wn i yn meddwl wrtha fy hun, oe oedd I hn?iia Y.,i ivii., v d3is?,, rtiN-i'un foki wed' riold in.?(I:rwy yn fy ii,Rrwi-ii I c,-s blyiy(-Ido,,(I(l l? 'rvdw i yn ffond 11a fuo rioed 'siwn beth o gig snoohiU. POBOL Y "FADS." Ma na lot o bobol yn y byd ma, ohYph chi, yn tial, syniada rfiy!fadd am beiiha, ac os, nad ydi nhw yn interfferio hefo c pobol eril], ma croeao iddi nhw feddwl be Lca, .nhw. Rhyddid, ddeuda. i, i bob vegetarian fyw ar ei datws a'i ffa a. 1 ananas, ond os ydi Doh un o honyn nhw mor de.na a hwna fuo yma ddoe, mi faFwn i yn meddwl y basa stecsan ne haniiar pwys o choirs yn rhoid gwell graen arny nhw na, phys g'ieision ac orantres. Ond nawb a.t ei ¡]ast ei hun, ynte, fel v deudodd yr hen ferch ho.no pen roth hi gusan i'r rilwoh. YR ARLUNYDD. 'Roedd na garitor airall go od yn pasio ddoe, F,ef uii o*r zirti,ts itit. NA' 'N-dl,?)oh chi, !,iii fn-d(la IL :vn,Svnu *irVh wel-d v -h .d'd sy -gin ? fat I)K)b-, v I)riv t i-na,! Ma nhw yn ista trAN*r dydd ac vn oonsio hefo Hiwia o fo;a tan nos. A weithia mi fydd y llafur >11 diweddu mewn Dictiwr reit ulw da. a thro arall mi fydd yr a> lu.nydd wedi cmeud stomn ofnatsan. Ond pVun ta da ne ddrwg' ma'r' artist yn meddwl fod ei waith v.n berffaith. a wiw i chi bidio canmol. Ar ol enio ar aniball i eranfas ar ol i baentiwr ei faeddu a .i fodio. mi fydd vin i flys gofyn i'r di-n ;,a.a d<ilm -YD well crvno lo fiv?<io ei ar- y F))io ani aN,r gr<,n c?m-,ietli am vr arti??tic tj7W ar rhvw lecyn bach del a boddloni ar hyny heb geisio athrodi na.in". BROLIO EI HUN. Ond 'cyda ni i gvd 'run fath, we.dïr cwbw], Mi fedra i weJd beia di.ri ar ssridia sy wedi cad eu gwadnu ne'u trwsio gin rhywun arall, and wvddoch ohi, fedra i yn fy myw wel'd 001 ar id a,r ol iddi hi fod'dan f iiNN-vio i 1 e sg. y

Marwolaeth y Parch. E. Cynffig Davies. Dydd Llun, ar ol rhai wythnosau o waeledd, bu farw y Parch E. Cynffig Davies, M.A., gwein- idog yr Annibvnwvr yn Mhorthaethwy a Llanfair P.G. Edrycliid or Mr I)ai-ies fel un o ar,,N,Pinx?-x-r ,Tr enw?td _?-n Moii, a clivfiiera' ran flaentla,"V -yn i?i 102" lioll Gx-zi_ql 'Ill. F?fa?llai id(lo d(13,fo(i i f%N-Y 0 s-vlw fel cerd(lor nag fel pi,egettiN?, Yr cedd N,n g(,rddor deallus laN?-D, a clivhoed(livvd anir?-W I_vf rau o' walth vn r"Iuro'(,,3fun(ire-fn v tonic sol-fa. Yr oedd hefyd yn aelod o Gynghor Coleg y Tonic Sol-fa. Er's cryn nifer o flynyddau sef- ydlodd vsgol ragbaratoawl yn Mhorthaethwy, yr hon a barhaodd mewn cryn fri er gwaethaf yr Ysgolion Canolraddol. Y mac dau fab iddo wedi graddio yn feddygon, ac aeth un allan i China yn genhadwr. Y mae mereh iddo hefyd wedi graddio yn B.A.

Cynhelir Cynghrair T'ndebau Llafur yn Not- tingham yr wythnos hon. Dydd Sadwrn, syl- vvodd Mr R. Bell, A.S. (m-ewn cyfarfod cy- lioeddus), fod cwmniau rheilffyrdd yn gostwng cyflogau ac yn ychwanegu oriau gweithio. Hefyd, eu bod yn anfon dynion ymaith ar del- erau anheg. Mae y Pa.rch J. J. Davies, rheithor Llanfi- hangel-y-Pennant, wedi ei benodi yn rheithor Llanfrothen, a'r Parch T. Augustus Jones, gynt o lianrug, i reithoriaeth Llanfihangel-y-Pen- nant. Yn nglyn a'r streio yn mhlitih peirianwyr Newcastle, dywedir y cynhelir cyiifiadledd rhwng y meistri a'r gweithwyr yr wythnos hon er oeisio setlo yr anghydwelediad. Nos Sul caed 25 o ddefaid perthynol i Mri J. Jones a'i Fab, Dinarth, Colwyn Bay, wedi eu lladd gan gi. Aeth un Owen Jones, o TrefTynon, i siop yn Nghaearwys, a lladrataodd birys o ymrriyn cxldi- yno. Dechreuodd ei fwyta ar ol myned allan i'r heol. Axtfonwyd ef 1 garcbar am 14 niwT-

Blwydd-dal i'r Hen. TWY" ALL WNEUD CAIS AM DANO. Y i,w CYMERYD. i < Un petii yw cytuno y dyJid rhoddi Wwjdd-dal i'r hen: pétn arall yw i.rcfnu pa fedd mae yr ariau i fyned o goffr:1 U r Trysorlys ilogell y sawl fydd gand-do hawl i'r cyfryw. Rhaid with reolau ao amodau, a b dd raid wrth swyddog- ion a phwyilgorau i wneud v gwalh. Cwestiwn ami un yw: "A oes genyf h nawl i flwydd-dal'i" Mae eraill yn gwybod'fod ganddynt hawl i ilwydd-dai, otid ni wyodaaii tut i symud er >;cr- hau y cyiryw. Jiin hamcan yn awr fydd ceisio eirhiro sut i weithieda o dan amgyictiiadau o r fath. Mae gan ddynion a. lllcrche-d hawl 1 'jwydd-dal, pa u.n a fydda-nt yn briod ai ynte ngl fydd ant. I ddochreu, wrth giN-.rE. ni ellwch gael pension os ydych o dan ddeg a thnugam oed, neu os yd- ych wedi derbyn cyunhorth jdwyfol er y laf o Ic.nawr y hwyddyjn brestno Os mai swyddog meddy,g:01 yf-vdd wedi gweini arnocn neu wedi gorcMymyn ;vr i cl,wi gael cymorth o utv rhyw fath. ni fydd cymorth plwvfol o'r natur yna vn atalfa 1 chwi gael blwydd-dal. Os bydd v plwyf wedi talu at gy.^al i/rrthyjias i chwi iiie,,n gwallgofd/ neu y-bytty neu wedi claddu perihvnas ) ohvi. ni fydd lri),ny ychwaish yn atalfa i C'hwi gael pension. Yn mhedach, ct, y bydd 3 chwi dderbyn unrhyw fwlh arall o gyn- ortnwy ao iieb goln eioh pieidlais Seneddol wrth wneutiiur hyny, ni bydd ftyvny yn atalfa i chwi gael pension. Yn nesaf, ni ellwch gael blwydd-dal os mai segurwr ydych. neu os ydych wedi esgeuiutso CAdw rich hun a'r rhai a ddibyjiant arnoch; oud an ci bod yn dyfod yn fwy anhawdd yn bar- haus i rai mewn oed gael (neu wneud) gwaith mae'r Senedd wedi penderfynu y bydd genych hawl i flwydddal er i chwi fod yn analluog i gae! gw.aith neu yn tnal-,uog i weithio er's pan oeddr yeh yn driugain oed, hyny yw, os oeddych wedi taJu i gyindeithaft glaf y.n gysun am ddeng ndyn- edd cvn cyrhaedd yr oedran hwnw; neu os y bu i ehwi wneuthur unrhyw beth priodol ag sydd yn awr yn eicrhau i chwi unrhyw un o'r man- wision canlynol:— 1. Yr hawl i dderbyn yn ystod unrhyw g.N.-inod 0 w veledd ddim Jlai na 7s 6c yn -vstod y 26 wyth- nos cyntaf (neu ddim ilai na 15s yr wythnos a.m y tail- wythnos ar ddeg cvntaf), a dim llai na 2s yr wythnos an?, y gweddill o r cyfnod. ?. Yr hawl i dderbyn dim ]Jai na 5.s yr wytJinos rxm allan o waith. 3. Yr hawl i dderbyn 4'm IW na 3s yr wythnoe (tra byddoch bvw) am i chwi gael eich a.rkdluogi i weithio ncu am eich bod wedi cvrb,d oed ran l.onodoJ heb fod dros 70ain. w ( 4. Yr hawl i dderbyn dim llai na 5s yr wythnos wedi i ehwi gyrhaedd uiirhyw oedran heb lod drof> 65 nes cyrhaedd yr oedran o 70. 5. Yr hawl i dderbyn di>m ilai na 2s yr wyth- nos ar gyrhaeddiad unrhyw oedran heb fod dros 60 hvd ne.,3 cyrhaedd yr oedran o 70. 6. Yr hawl i dderbyn swm o arian heb fod y.n llai na 50p ar gyrhaeddiad unrhy w oedran heb fod dros 70. 7. Y meddia.nt o swm o 50p wcdi eu cyniiO (neu eu ewerth mewn eiddo—wedi eu pwrcasu gyda.g arian cv.nilo) pan yn cvrhaedd yr oedran o 60. Pan [yddo cy plau priod yn cydfyw bydd y niead- iant o unrhyw on o'r "hawliau" uohod yn ^o^od y gwr a'r wraig yn agored i dderbyn b!wvud-dal os y cyflawnant yr amodau angenrheidiol eraill. Ni all unrhyw "dlofcyn .na gwallgofddyn hawlio blwyddl dai, ao mae pereonau a ddedfrydiT 1 glarchar, heb gael cynyg talu dirwy, i'w ang- hvmwyso rhag derbvu blwyod-dal yn ystod y cvfnod y by<ldant ya ngharchar ac am ddeng :nlvne<ld wedi eu rhyddhad o garchar. YTn ych- wanegol, vdych dros 60 ac y cyhuddir chwi o dan J>deddf y M<xld\\on, gall y llvs, ai- eich ded- frydiad, "cs "y gwelant hyny yn gymihwys, or- ohyniyn nad ydych i cderbyn blwydd-doii am ddeng mlynedd—mwy neu lai.

I BRon OEDRAN. A chaniai.au nad oes d;m o'r pcthau a nod- w\d a: eich Ifoidd i gael blwydd-dal, rhaid i chwi I'oddi boddlonrwydd i'r swyd<log'io.?i 1. Fich bod yn 70ain mlwydd oed. 2. E'ch bod wedi trigo n y lkymas Gyfunol am o ieiaf ugain. mlynedd. 3 Nad yw eich derby niadau blynyddol yn fwy na 31 p 10s, yn ol ei g%vneir allan o dan y Ddeddf bresenol. Sut i wneuthur hyny? I sicrhau'r oedran l>ydd un o r tystytgrifau canlynol yn ddigonol:— 1. Tystysgrif genedigaeth. 2. Tvstysgrif bedydd. 3. Tystysgrif yn dangois i chwi fod yn ngwas- anaeth unrhv >v un o luoedd y Goron. 4. Tystycgrif aelodae* h mewn unrhyw gVm- deithaa g'yfeillgar neu ddarbodol neu undeb llafur. 5. Tvs^vsgrif Driodas. Os na 'bydd genych un o'r tystysgrifau hyn y cwrs goreu i chwi i'w gymeryd fydd rhoddi enw I rhywun ag sydd wcdi eich adnabod am amser maith i'r Swyddog Blwydd-daliadol. Gvdag un neu arall o'r tystysgrifau a enwyd dyleeh lod yn abl i ddangos i chwi gael eich geni yn y Devrnas Gyfunol. Os na anwyd chwi yn y wlad hon, rhaid i chwil cyn y gellwch hawlio blwydd-dal fod ar Gofrestr y Tromorwyr Rhydd- freiniol. Yn mhellach, rhaid profi eich bod wedi byw yn y wlad hon .am ugain mlynedd. 1 r amcan hwn rhaid i chwi, os yn bosibl, roddi enwau dau berson ag sydd wedi eich adnabod yn ystod ugain mlynedd, a dylech ddweyd pa beth a fuoch yn ei wneuthur yn ystod y cyfnod vma. Nid yw y lheol hon i'w chymwyso mewn achos gweision y Goron, megys miJwyr a mor- wyr. I brofi nad ydych yn derbyn dros 31p 10s yn flynyddol bydd"^ cvfeirio y Swyddog Blw.vdd dal- iadol at eich cyflogydd (neu gyflogwvr) vn nghyda dangos eieh "pass-books" yn nglyn ag unrhyw arian a fudd-soddwyd, neu a roddwyd o'r neilldu, yn ddigonol. Bydd i'r blwydd-daliadau wahaniaethu yn ol swm eieli inewrit bIN-ii3-(Idol. Os bn-dd -r inewni blyn-, ddol o dan 21p b-, dd i chn%-i ader?vn 5s yr t?no- os bydd yr 'inewtn rhwng 2ip a 23p Y 128 6c, bydd y pension yn 4s yr wythnos; os by dd yr incwm rhwng 23p 12s 6c a 26p 5s, bydd y pension yn 3s yr wythnos; os bydd yr incwm rhwng 26p 5s a 28p 17s 60, bydd y pension yn 2s yr wythnos; os bydd yr incwm rhwng 28p 17s 6c a 31p 10s bydd y pension yn Is yr wythnos. Y cwrs nesaf i'w gymeryd fydd myned i'r llythyrdy ag y dymunech dderbyn y blwydd-dal o hono yn wvthnosol a gofyn am "Old Age Pen- sion form of application." Wedi derbyn y ffurflen hon gan y l'ostfeistr neu ei ddirprwy bydd raid i chwi roddi y nianylion canlynol arni. 1. Enw llawn. 2. Cyfeiriad eich cartref. 3. Galwedigaeth. 4. Pa ryw. 5. Pa un "ai sengl, pried, ai gweddw? Os gwraig briod neu weddw, beth oedd eich enw morwynig ? 6. Oedran. Dyddiad eieh genedigaeth. 7. Y He eich ganwyd. 8. A ydych chwi yn ddeltiad Prvdeinig. 9. A ydycli chwi wedi byw yn Mhrydain Fawr am yr oil o'r ugain mlynedd diweddaf? Yn mha le y buoch yn byw yn ystod y blynvddau yna. 10. Pa faint -dd N-n d\fo(i i niewn vn flvii,(Idol? fa foddio'n cyn-hiiiia-eth arall sydd (oB oes ujii?livw)? A .vdveh chwi yn talu i-liedt am y ty iieti y Iletv ag ?-r ydvch yii byw 3-nddo. Wedi Ilerwi v i 1-iai livn- 'Po,.stfeistr i ro(l(li T)oli, cvnortllnvv i (?hwi i wnetithur h-nv- rlio.ddw(!h y ffu i-fleii i'l- Postfoistr neu ei g?-n- ryclilolydd. DN na'r oll ag svdd genveh 1'w ",neutliur i-r a?og hono. il B,(Id r Postf(,i--tr anfon y ffurflen i'r Swyddog BliN-vdd-daliadol- yr hwn fydd yr "Excise Officer" lleol—a bydd rhaid i chwithau roddi pob hvsbysrwydd pelfach ag y bydd iddo ofyn am dano genych" er ei fodd- loni fod genych hawl i flwydd-dai. Os caiff ei foddloni bydd iddo hysbvsu Pwvllgor Lleol y Blwydd-daliadau, a bydd i'r pwvllgor hwn eich hysbysu os y bydd genych hawl i flwydd-dal, beth fydd swm y pension ag ydych i'w dderbvn. Yn canlyn hyn fe gewch lyfryn gan y Swyddog Blwydd-daliadol, ac ond cymeryd y llvfryn hwn i'r Llythyrdy fe delir yr hyn ag a fyddo yn ddy- ledus i chwi. Os y digwydd i Swyddog Blwydd-daliadol ddwe?-d na ell 'r caiiiatau eich cais aiyi flwvdd-dal -all y pwyllgor Ilool anglivda-eled a livlv. Os felINI, bvdd idd??nt eich hysbysuy daw e'?ll ?,jellos gcrbron am ystyriacth mewn cyfarfod ag fyddo i?w gynal (fe roddir i chwi ddvddiad -v eyfa,?od). Ilvd yn oed I)e bvddai i'r PIA,vll,or f,ned %n eich erbvn geltweh at I'w?dd Ll -odra?th yw orid i-haid i chwi hv.-ibysu y Pwyllgor lic,)l elch bod yn gwneut.hur )iyuy. Bydd dyfarniad Bwrdd Llywodraeth Leol yn derfvnol. Bydd y pension cyntaf yn daladwy ar y laf o lonawr, 1909. Gellir cael y ffurfleni mewn unrhyw lythvrdy ddiwedd mis Medi.

EIFFEL TOWER LEMONADE. This article is undoubtedly the most delicious, cool, refreshing drink obtainable, so healthful ats so r-hu so wavcak p-4id, PtiL l?2tA

[ Pastai 1858. ] Nid an add as yr wythnos hon ftrgraphu un- faith eto y doniohveh a ganlyn a .nyddodd Ceir- og' Wyl Fa vr Llangollen liaiier canrif yn il, set yn 1858;- Yr oedd fy nhad yn llipryn main, A nain fy nain yn hogen; YTr oeddwu innau b»on yn ddyn, Y11 myn'd ar un ar hugain, Yn eighteen hundred a.nd iifty wyth, Yn 'Steddi'od Fawr Llangollen. Yr oedd y babell, meddynt hwy, A godwyd yn Llangoiien Weth i thoi y,n be nig amp A clilamp o wrthban gwJanen—1 r n pen iddo yn y Cefn, A'r Ilall ?-iii -Nihloc?hdv 9 Nis gwyr holl ddysgedigion byd Mo hyd y ca.no!-bolyn; Ond 'roedd fei ysgol Jacob gynt. Pan gafodd ryfedd gynt-hun; Am fod lloerigion hyd y paivi Yn diegyn ac yn eegyn, (Na thybied arglwyddi Syr Meurig yw, Fed yma gyfeiriad o un rhyw). Pan oedd pob perchen siop Yn gwneuthur pop a hwylio— Pan oedd tafarnwyr mawr y LlaIl Oil wrthi'n darlla w stingo, I dy.nnu trwyth un 11 wyth o frag, Aeth Dvfrdwy'n wag, by jingo. 'Rœdd yno orsedd wedi'i gwneud Yri uv.eh na. Chadair Fronwen, I ddhrn ar ddaear, am wn i, Heblaw i fod yn doinen, I urdtio't.- beirdd a graddio'r baw A ddeuai i Langollen. 0 gvdymd5imlad at y beirdd A gawsant siomedigaet.h, Ac o lawenydd at y jleiH A gawsant fuddugoliaet'i, G'.v/iaed pastai o anierthol faint ]'r saint a'r holl frawdoliaeth, Aeth deunaw cvnt o wyau ieijc A phedair t \l o dripyL.— (Ac yr û<'dd hynny'n dipyn) Aeth mil a chwcch o v.yau chwid—» Rhyw la weir byd o fenvn, A phedair sach ar dodcg o flawd, I ddim ond gwneud y coyst,,U. neb yn g-wybod pa savvl buwcij O'r hervydd gu'dd ei danuo— neb yn gwybod rhuf yr wyn A'r geifr a ca'dd eu bhngo., Na pha sa'I CI, nr. pha sawl gast-, Ût'<!d yn y baetai honiio. Ond anghofias<3m ddweyd o'r bro-a Fod mil o benwaig coch ion Yn berwi yn y bastai hon, A deugain lUwyth o gloron; A gwy,nt y rhai'u gyiinyrfodd Pat Am 'Stcddfod yn y Wcrddon. Yr oedd y bastai, meddyn' nhw, A nJnv sy'n holtwybodol, Yn lianner cniiJtir ar ei thraws, A'i thrweh yn oraruthrol,— iiiis gallesid gwoJ'd ei thop, Heb delisgop seryddol. DiUBth dyn o Ffrainc i ddringo'i phen, Ao efo gaiii o bobol; A dringo buont bed war mis, Oris iris Aipyddol,—■ "5 Ac yna hyrdd.iwyd oil i lavj Gun ddlira o eira oesol. Am .n.ad oodd liie i gra-su hon, Fe'i berwyd yn llyn Tegid, Ar ol i Yulcan daqro match Yn .nghwt yr Aran fflamUyd; Os aeth y bastai yn rhv wleb, Ni chlywai.3 neb yn d'wedyd. Ond wwi, berwi, berwi bu, Am bedwar dydd ar hugain, Nos oedd y dwr yn rhuo'n groch, A'r tir mewn ofn yn ocham,— A ohoda-i'r ager llaith or llY11 Yn d:i"th tros ynys Brydain. Ond wrth ei berwi hi iliqr hir Fe ohwyddodd till tir gyfan, Nes aeth mor dyn yn mol y jiyn Na chafwyd mo,ni allan, A onlywai# nain fy nhaid y n dweyd Mai.yno "IHl e lu rw an.

TELY-NEGIO-N SERCII. Yn Nyffryn Rhya y.n rhodio 1 g»ela:.s gyntaf G^cn. Yn canu crdd a choron NNci-dti o torwg ar ei phen. Pan gyntaf syilais al jii, Aetu serch ty mron yn dan, A neeu'n nes 1 w hy.my; wncs Yn swn y tonnau man; Ac 0 06 11\\6 edrychai 0 bell I"M golwg i, I lygaid boi-ktlt roedd 111 mwy hardd Rol neeu ati hi. Y blodau foesy mgryment 0 gylch ei godrau gwyn; Aw vudu am esmwyutio x cham VV'nai'r glaswelit ger y dyn. D" y wefiiti w oddus iddi, 0 rin a gwawr y gin-iii; A meddwl wnawn fod neioedd Jú.h 1 «.ni ii met ei min, Ei llygaid lliwgar wenent Üa.n emrynt sdan du; W rth fod rhy glos, heb on fe aeth Eu eaeth yn sy th i mi. Ei gwallt mai gwyll y gwanwyn, Vn donnau du air daen, Ac eto'r haul yn mynnu oael Yniguddfan dan bob haen; Yr awel hoffai chwareu Yn ithonnau sidan hwn. 0 amgylch pen yr eneth wen Mae'n t-rosi'r tresi crwn; Dau rosyn ieuanc tyi>er <3edd ar ei gruddiau hi, A gwrido'n goch nes cuddio'i boch, \\naeth rhai'n pan welodd fi. 11 i d ei gwyneb hawddgar, geisio edrych draw, Ond 'hyny wnaefch fy sercn jn waeth, A chydiais yn ei ilaw; O! r dwylaw del oedd guaddi- Y dela welais i, Mae'n rhajd fod bron yr eneth Ion Mor lan ag ewyn uli"; Nid rhyfedd j>a mor gynnar Y By rth y gwlith yn awr, Am weled Gwen a'i mynwes wen, Daeth arnynt hiraeuh mawr. Oyn hir fe ddaeth y rian I siarcd p-da mi, A phwy a gais ddesgrilio llaia Y fei ur ge'r y 11 1 I ini 'roedd nuwi-ig nefol \n HUO YN mhob sain, A suddo'n is o ris i ris I ng-halon i wnaeth rhaia. Ac O! mor galed yno Oedd arfer rheswm oer, Pa,n oedd pob g'air yn poeMirr pair, A'r llenni dros y Uoer Os oedd mudandod rhyfedd Yn selio'm gwefu^i lefn, Fe rois ffarwel i'r eneth ddel, Gan addaw cwrdd drachefn. Mi wn beth dd'wedajf wrthi Pan eto gwelaf hi, Os gwrando wnaiff hyd feud y caiff Orseddfa'm calon i; A phwy a all meio, Am roi fy hun i'r ferch? N-?'aith n-ef 1)?ob d? liun n lw rn-ol ei I'r sawl a fedd ei serch. LILl'R DYFFRYN. Tra'r bardd yn sisial wrtho'i hun, Yn lighano] a/mryliw rug y rhos, Fe welai'n dynesu ysgafndrood full,? A hoffodd ysgogiad y feiair dios. Po 'fÇœa!Í dyneejii Yr eneth Ion, Ion, Ei galon gynhesai Yn dan yn ei fron; A theimlodd ei enaid yn cyruieu o serch Pan welodd fod amnaid yn llygaid y feroh Tra'r bardd yn morio'ir oefiifor pell, Ae Ystrvw r es y Lmn ar bcb tu, 0,i-ii?i<iia"n liiraetbus atu gwell -?-i g?a-lo'n -vn g-,vaedu am Griiiru 9u, illa?L, rfiywbeth yn Ngh-?mr-a Nas I)a lye-h vw,- Ond gwyr"i.,nai yn -Nghyinru Mae Olwen yn byw. Gwel ddarlun ymhobman o lygaid y ferch Gorlethol yw ingoedd frwm glefyd ei serch. Tra'r haul gusanai frig y don. Curana'r awenydd ddw7yrudd dloa Y feinir enillodd ei galon Ion T, Tra'n grwydry.n digwmni y ngwyllt y rhofl Baxddoniaeth ei enaid LVrydanai ei waed, À W rt, goffa yr amnaid A'r tTysor a gaed,- Un drig o'th gwrnni yn unig fy mereh, ])d'wed wrthyf fod bywyd yn eigion fy øere18. Uaaddouis T. RVANS JONESt

DOLWYDDELEN. YR EGLWYS BLWYFOL.—Gweinyddai y Parch Canon Roberts yn yr Eglwys Blwyfol ddydd Sul, yn absenoldeb y Ficer, yr hwn sydd ar ei wyliau. CYMDEITHAS LENYDDOL UNEDIG.— Mac y Gymdeithas hon yn gwneud paratoadau ar gyfer ;ymor y gauaf. Mae y Parch 0. J. Griffith, B.A. wedi ei ethol yn gadeirydd, a'r Mri Shad- raeh Lloyd a John Williams, Hyfrydle, yn ysgrif- enyddion. l'YSGOT.O'r 12 aethant i gystadlu pysgota yn Llyn Penamneu, y buddugwyr oeddynt Mri William Parry Hughes, Ellis Williams, a John R. Roberts, Tanybenar. BEIRNIAD EISTEDDFODOL.—Mae Elis o'r Nant yn bantu y Nofel Gymreig yn Eisteddfod Llundain, am yr hon y cynygir pum' punt a'r hugain.

BLAENAU FFESTINIOG. CYNGHKRDDAU.—Yn y Neuadd Gynuli nos lau, qynhaliwyd cynglierdd er cynorthwyo Parti Meibion y Moeiwyn i fyned i gystadlu i Eisteddfod Genedlaethol Llangollen. Yn yoh- wane^rol at ddatganiadau y cor, cafwyd unawd- au gan Mr Evan Lewis, Capel Curig. Cyfeiliwyd gan Miss A. E. Owen-Daviee, A.R.C.M., trayr arweiniai Bryfdir. Nos Wener. yn yr un lie, oafwyd yr hyfrydwoh o glywed tteindorf Fren- lunol Oakeley yn myned dros ddarnau cystad- leuol Llangollen a Belle Vue, Manchester. CLADD^DIGAEIHAU. — Prydnawn Sad- wrn diweddaf, hebryngwyd yr linn oedd farwol o M rs Ann Griffith, priod Mr John Griffith, I Hetndre House, High-street, i Fynwent Betlies- da gan dyrfa liiOHOg. Gwasanaethwyd gan y Parch R. R. Morris, Ta.boe-rnad, Gadawa briod a phedwar o blant.—Prydnawn yr un dydd, ac yn yr un fynwent, rhoddwyd i orphwys wedd- llhon y gwr ieuano, Mr William Evans, gynt- o Shop-yr-Plrvr, yr hwn, ddydd Mercher, yr "wythnos ddl A-eddif, gyfarfyao.odd a* Iddixedd gOT Bottwsycoed. Daeth ei gorph brydnawn Sadwrn gyda'r tren o Lanrws- ac aethpwyd ag ef tua'r gladdfa, tra y blaenorai Cor Plant Eglwys y Rliiw, y rhai gonasant ar hyd y ffordd, a dilynwyd gan dyrfa fawr. Siaiadwyd reiriau carodig a chanmoliaethus am yr ymad- awedig gan weinidog ei eglw,-s-v Parch Tho- iiia.9 fluglie. -P-,hl'N 'ao amr3-ly eraill. Yr -vd:dc o-Aid 'vr yni,dawed;g yn 28 ni 1,A '-ed ae yn arweinydd y oanu yn Nghapel Talywacnydd, ao ar droion vn y Rhiw. PLESERDAITH. — Prydnawn Sadwrn di- weddaf, aeth Ysgol Sul Brynbowydd am wib- daith i Dduallt. Cawsont dywydd lied braf ar y cyfan, a mwvnhaodd pawb em hunain vniawn. YR EISTEDDFOD GENEDLAETHOL. — Aeth nifer fawr oddiyma bob dydd i'r Eistedd- fod i Langollen, a da genym gael llongyfarch y rhai canlynol ar eu bu<ldugoiiaoth yno:—Mr John D. Jones (loan DwyTyd), yn cipio y wobr gyntaf gyda datganu gyda'r tannau (dull y Gog- kidd); Bryfdir ar y myfyrdra/ th; Mr Jacob Jones, Factory, gyda r wlanen Gymreig Parti Meibion y Moeiwyn (o dan arweiniad Mr Cad- ".dd vn ngh?z,- waladr R<).bert.,) ?'li Iod allan vn a? t-tdleualih v Parti '-Nlelb;<)n, ao -ji ? la?f arc vii bk-naf, c'l Freinlol,. vii Fvill, yr -:u*l w(.br ar y d,rn)i-,i a'r ail ar yr ymdeith-gan. yr. Iled -%A-a,l y -A! 's Bl,-).(!- iv-c?n '17honias lc--iej-iiraf Alrs C-ro4?.q KeN-i. ?-r h??ii c. .0a?rfN(Iduci(i a damNN-al''i tr-,A-v It)sgi L,-3-?a '-N!4e--chcr. DAMW AIN Nos Fereher dlwe,jila.f. cyfar- fyddodi Mr lh yid Roberts, Soar, TaLsamau, a damwain, trwy i r twll danio arno. Gweinydd- wvd arno gan Dr. R D Evans. y FEIBL GYMDEITHAS. — Yr wythnos hon, cynhaliwyd cyfarfodydd blynyddol y Feibl Gyrndeitiias (cangen Blaenau Ffestiniog). Cyn- haliwyd y cyfartod cyntaf nos Lun yn Nghapel Bethel, 'tanygrisiau, yr ail gyfarfod yn I\ghap: 1 y Garregddu, a'r cyfarfod otaf yn ghapel Bothania nos Fereher. Anerchwyd y cyfarfod- ydd ar ran v Fain Gymdeithas gan y Parch D. Charks FdAa.-d,, M.A., Llanbedr, a chynorth- wywyo ef gan aniryw o weinidogion a brodyr lleol V cykh. Yn y cyfarfodydd cyflwynwyd gwobrwyon y Oymdeithas i'r plant oedd wedi casglu 5s ac uclK>d—yr oedd cynifer a 25 o honynt. Yn ol y fantolen casglwyd yn ystod y flwyddyn oedd yn diweddu Gorphenaf ilain, 1908, y SW 0 74p 8s 100 yn y dosbarthiadau, a r plant 10p 2s 9c, yn dangos Ueihad yn y dos- barthiadau o 9p 18s 8c a 2p 19s 3c gan y plant o i gyforbyna a'r flwyddyn cynt. MANION. Nos enor, daeth Treborfab atlrof wedi bod yn darlithio yn Nghaerfyrddin.— Dydd Sul diweddaf yr oedd gweinidog newydd g Ebenezer, y Parch Peter Jones-Roberts, yn progethu am y waith gyntat yn ei ddosbart.h newydd. Efe ydyw olynydd y Parch T. Lyfryn Ilughe-Y mae Miss Polly Roberts, 101, Manod-road. wedi ei phenodi yn athravves dan Gynghor Addysg Arfon.-Mae Mr a Mrs J. N. Edwards ar hyn o bryd mewn cynhadledd gyd- genedlaethol y Body ddw yr yn Berlin, Germany. Y: oedd Cynghor Stiol Meirion yn cai'l ei gynal yn y County Buildirgs dydd lau diwedd- af, o dan I-,wyddi--eth yr Her-?akTtir P.3i(ireas R?)- bert- Un?.?alth vn y flwvddyn v !?i-dd rn cael el ,yna: vnia.-ISNdd y ?farfod Ys?, vn cael c,l gynal -n y T.b?-?inael Sabbotli iiesai. Ho-lir yn absenoldeb y Parch John OWN), 'M,A" Bo- wydd, gan y Parch R. R. Morris —Nos Sadwrn diwediaf, cynhaliwyd cyfarfod ger y Favchnadfa gan y Fabian Association. Llywydd y cyfarfod ydoed 1 Mr Silyn Roberts —Nos Wen..>r. Sadwr;i a'r Sul nesaf cynhelir cyfarfod pnegethu blyn- yddol ( alfaria. Y pregethwyr ddisgwylir vdynt w I'?archn W. S Jonc- Ll 37Dyfrin, a J avies, Brvnanian.

Damwain Angeuol i Ddeurodurwr. Fel ag yr elai William Evans, trafaeliwr o Ffestiniog, ar ei ddeurodur i lawr Gallt y Ddinas, ger Bettwsycoed, brydnawn Mercher, yr oedd 'bus modur Corwen yn myned o'i flaen tra y dcuai cerbyd modur o'i ol. Gan fod cerbyd arall yn dyfod i'w gyfarfod, arafodd y 'bus, a rhywfodd neu gilydd fe wasgwyd yr olwynwr rhwng y 'bus a'r cerbyd modur a ddeuai ar ei ol. Lladd- wyd y truan yn y fan. Symudwyd ei gorph i Lanrwst i aros trengholiad. Yr oedd Mr Evans, ni gredwn, yn enedigol o'r Penrhyn, ond yr oedd yn amddifad o dad a mam, brawd na chwaer; ac yr oedd yn Iletya er's rhai blynyddoedd yn Tanybwlch-terrace, gyda Mr a Mrs John Owen. Mae yn wybyddus iddo fod yn oruchwyliwr Shoji yr Eryr am ra.i blynyddoedd, ond yr oedd wedi ymadael er's rhai misoedd ac yn cynrychioli cwmni o stationers trwy Ogledd Cymru. Yrr oedd yn wr ieuanc dymunol, ac yr oedd yn aelod ffyddlon yn Rhiw (M.C.), yn mha le y llan- wodd amryw swyddau, ac efe oedd arweinydd y gan yn g hapel Talywaenydd. Cynhaliwyd trengholiad ddydd Sadwrn gan Dr. J. R. Hutriies. treneholvdd Gorllewin S:r Ddin- bych, i,a.,i y dychwelwyd rheithif*rn o "Farwol- aeth ddcmwiuiio*

ETHOLIAD PENRHYNSIDE. Dvdd Sadwrn bu ethaliad i ethol olynydd i'r sjiw eddar Mr Smallcai>"e. fel aelod o Fwrdd Gwarcheidwaid Conwy a Ohynghor Gwladol Conwy. Yr ymgeiswyr oeddynt Mr Evan Evans, Tanvdderwe>n, yr hwn fu am flynyddau yn aelod o'r cvruh cvhoeddus uchod. a'r Parch William PhiilioSa gwednidoK yr Annibvnwvr. Pleidleis- iwyd fel v canhn :-Mr Evan Evuus, 55; Parch W. Pliiiiips, 38; mwyafrif, 17. Y mae Bwrdd Gwarcheidwaid Ballymoney, -wedi cael gorchymyn i beidio rhoddi bath oer i'r orwydriaid oni fyddent yn sicr na dderbynia y sawf fydd yn ei gael niwed tiwy hyny, a'u bod i ddefnyddio dwfr cynes yn ei le. Nid oedd gan y Bwrdd hawl i ddefnyddio yr hyn fwriedid at lanhau i gosbi neb. Penderfynodd y Bwrdd i beidio darparu dwfr cynes. Cymea-odd cystadleuaeth y seindyrf yn yr Eis- teddfod Genedlaethol yn Llangollen, Ie ddydd Sadwrn. Ar yr ymdeithgan ("march"), enill- wyd y wobr gyntaf gan Ferndale, a.'r ail gan i. y Royal Oakeley (Ffestiniog). Ymgeisiodd pump. Enillwyd ar y detholiad gan Croaefield (1), Royal Oakeley (2). Yr oedd 5000 o bobl yn y Pavilion. Yn Grimsby, ddydd Sadwrn, darfu i William Binns, fu yn ngwasanaeth Cwmni RheilfFordd y Great Central, sak-tilu dyn o'r enw Hackfoth, gan ei anafu. Yna saothodd Bums ei hunac Jtt farTroffc k

JNO. L. H UNT, Pharmaceutical Chemist and Optician, Conway Rd., Golwyn Bay Depot for Photographic Requisites. Dark Room for use of Amateurs. Sight 7esting Dally by Appointment, AGENT FOR Henry Lawrance's Celebrated SPECTACLES if EYEGLASSES. Nickel Plated, Oold Filled, and Oold Frames. Telephone 0197 COLWYN BAY. D. Allen Sons Cabinet Manufacturers, Upholsterers, AND COMPLETE House Furnishers, 6&7, STATiON ROAD FUNERAL FURNISHERS. LARGEST STOCK OF Furniture, Carpets, Linoleum, Bedw steads, &c., in N. Wales. 6759 SAMUEL BO/ID & SONS, Joints,Builders and Contractors, f SHOP & OFFICE FITTERS, AND General Repairers ol Property, GREENHOUSE MAKERS, MIDDLETON VILLA, Belgrave Road, Colwyn Bay. ESTIMATES FREE flJGtfES & BWWOOts; v4 AGRICULTURAL IMPLEMENT MERCHANTS, MANCHESTER HOUSE AND WAREHOUSE, DENBIGH ST., LLANRWST. General Furnishing Ironmongers, Gas, Hot & Water Engineers, 4417 Co JK L-. UNEQUALLED FOR QUALITY and PRICE. -4 Rowland & Co., WYNNSTAY CHAMBERS, COLWYN BAY. TELEPHONE 92T 6O071 FOR y HIGH-CLASS BOOTS & SHOES/ Of EBght.h and Foreign ?T\< Manufacture..???*— ./? Perfect m Destga ?? ?..? Shape and Fit?C??. ??\? ?< ? NONE CAN ???? .? EIQUAL 50LE AGENTS in Colwyn Bay for the Celebrated K" LOTUS and QUEEN BOOTS & SHOES. AMERICAN STOVES. ftve Half your Coall and Cure your Smoky Chimnoys. Send for CATALOGVIK (tj:ee) of Stovw to bura Coo.L Coke, Wood, Oils Gas. Farmen' Boilem Bat]& and Hot Water Apparatus. Mention the Pioneer WM. POORE & CO American Stove Stores. 52. QUEEN VICTORIA ST., LONDON, E.C. t"?T?t?Jt FOR THE ? ??? ? MARRtED t MfUM'*T!Ctt OF VMM. ?)tP<?tTA??CK TO THt! MA!?!ED. 5? pays. Ututtr?tMi A N tx?on to evefy m&rrie<! per9<tn. Pott free ATKtNSON§. ?. HILL STREET. N MIDDLESBROUGH, ?.une papef <

ADFYWIAD YN FFESTINIOG. Dvwodir a.r seiliau da fod rliagc £ ygori am ad- fywiad yn y fasnaoh Jechau Tn i^eeumop. Y mae mwy o lwvtlz air v lleciiau yn ystod yr ^■thruosau <j: wed-daf uac a welwsd pr b amser maith. Ma-e rhai o'r ohwareiau ag archebion da aj- Eaw. Diaerwvlir fod v trajunioliaeXh 1 fech- au Ffestiniofi', oodd vn Y Dtwyddiaduron Seisiig IJmjdcinifi: yn tynu eto fwy o aiw am Arfoiu a Meiik>n-