Baner ac Amserau Cymru

ARGLWYDD ROSEBERY AR DEYRNASIAD VICTORIA. LLYWYDDAI Arglwydd Rosebery mewn llys arbenig o lywiawdwyr y Gorphoraeth Ysgot- aidd Frenhinol dydd Mercher, yn mha un y mabwysiadwyd anerchiad i'r brenin, yn cynnyg iddo eu cydymdeimlad ar farwolaeth y Fren- hines Victoria, ac o longyfarchiadau iddo ar ei esgyniad i'r orsedd. Cyfyngodd Arglwydd Rosebery ei araeth at deyrnasiad y Frenhines Victoria, a dywedodd nad oedd yn ormod dyweyd, yn ystod holl hanes dynoliaeth nad oedd un farwolaeth wedi cyffwrdd a'r fath nifer o drigolion y byd a marwolaeth ein diweddar benadur. Yr oedd efe yn rhyfeddu, weithiau, er yr oil oedd wedi cael ei ysgrifenu a'i ddyweyd, pa un a oedd pawb yn sylweddoli yr hyn oedd yn ddyledus oddi wrthyin i'r Frenhines. Dygodd i gyng- horau Prydain Fawr drysorfa o Avybcdaeth na fu gan un hanesydd cyfansoddiadol erioed at ei h w, Hi oedd penaeth y penaduriaid Ewrop- aidd; a phan gofir fod ei dylanwad personol mawr yn nghynghorau trafferthus Ewrop yn cael ei roddi bob amser dros heddwch, rhyddid, a llywodraeth dda, yr oeddym yn teimlo, nid yn unig ein bod ni, ond fod y byd wedi colli un o'i gyfeillion goreu. Dywedid etto gan hanes- yddiaeth am y Frenhines Victoria, ein bod fel gwlad, o dan ei nodded hi, wedi dringo llwybr ar i fyny am 63 o flynyddoedd, ei bod wedi rhoddi ei henw ar gyfnod yr oedd gogoniant amser Elizabeth yn ymddangos yn wael ac yn welw yn ei ymyl, a'i bod wedi eangu a chyfuno sylfeini y frenhiniaeth Brydeinig i'r fath radd- au ag a fuasai yn ymddangos yn anghredadwy i'r rhai oedd yn gwybod beth oedd brenhlniaeth Brydeinig ar ei hesgyniad hi i'r orsedd. Ond i'r cenedlaethau oedd wedi byw o dani, byddai iddi gael ei chofio, hwyrach, yn fwy fel y wraig, y fam, y ferch y ferch oedd yn y lie mwyaf amlwg yn y byd ag a osododd yr esampl fwyaf amlwg o ymddygiad a chymmeriad.

EISTEDDFOD Y WESLEYAID. DYDDIAU Mercher ac Iau cynnaliwyd eistedd- fod mewn cyssylltiad g Ysgolion Sabbothol y Wcsleyaid yn Mmgor. Cafwyd cynnulliadau cht yn y gwahanol gyfarfodydd. Llywyddid yn y ddau gyfarfod gan y Mri. W. Hughes a Dudley Morgan-cyrnmerodd y boneddwr olaf yn garedig le Mr. Lloyd-George, A. a., yr hwn oedd yn methu bod yu bresennol. Yr arweinwyr oeddynt y Parch. John Kelly a Mr. W. O. Jones. Gweithredai y Parch. Wilfrid Jones fel beirniad cerddool; a Mr. D. R. Ellis, Bangor, fel cyfeilydd. A ganlyn ydynt rai o'r prif ddyfarniadau:— Unawd ar yrharmonium.; goreu, Miss Jones, Bangor. Unawd contralto, Miss Clarisa Davies, Beth- esda. Ccr o blant; c5r Kyffin Square, o dan arnvein. iad bachgen deuddeng mlwydd oed, o'r enw James Da vies. Corau cymmysg o ddeuddeg o gantorionj goreu, Mr. John Roberts a'i gwmni. Unawd soprano, Miss Jennie Davies a Miss Esther Davies, Glanadda, yn gyfartal. Corau plant, c u- Penuel, Bangor, o dan ar- weiniad Mr. J. O. Jones. Unawd soprano, 'Stat' of Bethlehem,' Miss Augusta Williams, yr hon oedd yn gyfartal mewn cystadleuaeth gyffelyb gyda Miss Katie Da vies, Bethesda. Unawd tenor; goreu, Gutyn Eifion. Deuawd tenor a bass, Gutyn Eifion ac Alex- ander Henderson. Cystadleuaeth cor o feibion, ewmni y Crown, o dan arweiniad Mr. John Roberts, Bangor. Uer-unawdau, goreu Mr. J. O. Morris, Pen- isa'r waen. Unawd baritone; rhanwyd y wobr rhwng Mr. Lemuel Roberts, Bangor, a Mr. Alexander Henderson, Nantlle. Y brif gystadleuaeth gorawl; goreu, cor Pendref. Bangor, o dan arweiniad Mr. John Williams.

r COLEG PRIFYSGOL CYMRU, ABERYSTWYTH. CAFODD y penderfyniad canlynol, yr hwn a, basiwyd mewn cyfarfod cyffredinol o aelodau y coleg uchod, ei anfon i'w Fawrhydipan dder- j byniwyd y newydd prudd am farwolaeth ei dxweddar Fawrhydi, Brenhmes Victoria; a chafodd Ilythyr, copi o ba un a welir isdaw, ei dderbyn, yn cydnabod ei dderbyniad — Fod aelodau Coleg Prifysgol Cymru, Aber- ystwyth, wedi iddynt gael ar ddeall, gyda theimladau annisgrifiadwy o ofid, am farwol- aeth eu teyrn enwog ac anwyl, y Frenhines Victoria, yn dymuno cael caniatSd i ddadgan, gyda gwarogaeth deyrngarol a pharchus i'w Uehelder y Brenin, eu cydymdeimlad mwyaf dwfn a'i Fawrhydi a'i briod brenhinol, ac ael- odau eraill y brenhinol, yn en Ionawr 23ain, 1901. OSBOSNE, Ionawr 29a'n, 1901. SYR, Cyfarwyddir il gan y brenin i gydnabod derbyniad eich Ilythyr, yr hwn oedd yn cyn- nwys copi o benderfyniad a fabwysiadwyd gan aelodau Coleg Prifysgol Cymrn, Aberystwyth. Mewn attebiad, gofynir i mi drosglwyddo diolchgarwch mwyaf cliffuant ei Fawrhydi am y dadganiad caredig o gydymdeimlad yn wyneb y golled anadferadwy a gafodd y brenin a'r genedl. lVleddaf yr anrhydedd o fod, Syr, Eich ufuda wasanaethwr, (Arwyddwyd: SIDNEY GLIEVILLE, Gwastrawd at Alwad. T. F. ROBERTS, Ysw.'

ARIANDY GOGLEDD A DEHEUDIR CYMRU. DVDD Mawrth, Ionawr 22ain, cynnaliwyd cyf- arfod blynyddol (y pummed a thrigain) cyfran- ddalwyr yr Ariandy hwn, yn y Laic Association Rooms, Liverpool, o dan lywyddiaeth Mr. Tho- mas Broeklebank, cadeirydd yr ariandy. Y cadeirydd a ddywedodd Foneddigion, y ddyledswydd gyntaf sydd genyf i'w chyflawni yw cynnyg Fod yr adroddiad sydd eisoes wedi ei ddosbarthu yn mhlifch y cyfranddalwyr yn cael ei fabwysiadu.' W rth edrych dros eiriau olaf fy anerchiad, pan gefais yr dyfrydwch o gynnyg fod yr adroddiad a'r fantolen am 1899 yn cael eu mabwysiadu, yr wyf yn cael i mi ddyweyd y pryd hwnw ein bod yn credu y byddai i'r tymmor oedd o'n blaen barhau yn un llwyddiannus ac ennillgar. Wel, foneddigion, credaf fod fy mhrophwydoliaeth wedi ei chyf- lawni yn y fantolen yr wyf yn awr yn gofyn i chwi ei derbyn a'ichadarnhau (clywch, clywch). Cawsom flwyddyn nodedig o foddhaol, mae y fiigyrau bron yn siarad drostynt eu hunaiu, o blegid y mae enniliion yr ariandy yn dal cym- mhariaeth hynod fFafriol a'r rhai yn ystod y blynyddoedd diweddaf; ac y mae y llwyddiant lu ar ein hymdrechion wedi ein galluogi i ddefnyddio adnoddau yr ariandy fel ag i gadw i fyny y sefyllfa o gadernid sydd bob amser yn nod o'n blaen. Gwelir hyn oddi wrth y fiigyrau a ganlyn — I gyfarfod a'n holl gyfrifoldeb i'r cyhoedd, sef, 9,932,291p. y mae genym mewn arian parod, ac wedi eu rhoddi allan ar ddiogelion y Llywodraeth, rhanau mewn ffyrdd haiarn o'r dosbarth blaenaf, ac ar filiau, 6,143,293P., yr hyn sydd yn gyfartal a 62 y cant o'n hymrwymiadau (clywch, elywchl. Ac yn awr yr wyf yn bwriadu, gyda'ch cania- tad, sylwi ar un neu ddau o'r pethau mwyaf dyddorol yn y fantolen, Yn gyntaf, chwiwel- wch fod pob cyfanswm—ar y ddwy ochr i'r f cyfrif-gydag un eithriad, yn dangos cynnydd, a chwi sylwch fod yr arian a reddwyd i mewn ar log yn fwy nag oeddynt y llynedd o hanner miliwn o bunnau, neuchwaneg. Y mae y ffaith hon wedi bod yn ianteisiol i'r Ariandy, o her- wydd fod y gwahaniaeth rhwng y Hog a delid genym y flwyddyn ddiweddaf a'r hyn a gyn- nyrchai yr arian a roddwyd allan wedi bod yn fwy ffafriol i ni nag yn y flwyddyn 1899. Yn yr ail le, y mae eich cyfarwyddwyr—yn ngwyneb y gostyngiad sydd wedi cymmeryd lie yn ngwerth marchnadol yr holl ddiogelion goreu wedi barnu yn ddoeth i ostwng y swm sydd ar ein llyfrau felgwerthdiogelion y Llyw- odraeth i 90 y cant, ac y mae hyn wedi ei wneyd allan o enniliion y flwyddyn sydd new- ydd derfynu ae os na chwymp yr ymherodr- aeth Brydeinig, nid ydym yn rreddwl y bydd angen gwneyd dim darpariaeth yn y cyfeiriad yna etto. Fel y mae yr Ariandy yn parhau i gynnyddu, yr ydym o dan angenriieidrwydd i liosogi nifer ein canghenau, ac i'w helaethu. Yr ydym felly wedi adeiladu swyddfeydd newydd- ion yn He yr hen yn Nghaergybi' a Phwllheli. Disgwyliwn y bydd ein hadeilad newydcl yn Rhyl yn barod yn ystod yr h -f dyfodol; ac er fod pobpeth yn cael ei wneyd heb'unrhyw was- traff, etto, rhaid i'r adeiladau fod yn sylweddol a hardd a chan gadw hyn mewngolwg, y mae eich cyfarwyddwyr yn teimlo mai iawn ydyw parhau i ddefnyddio cyfran o'r elw yn ilyiiydd- ol i ostwng y swm sydd ar ein llyfrau fel gwertli y cyfryw feddiannau. O ganiyniad, yr ydym eleni wedi defnyddio 5,798/?. o'r eanillion i'r perwyl hwn ac yn nghorph yr wyth mlyn. edd diweddaf, y mae cyfanswm o :38,OO(¡p. wedi. en defnyddio yn yr nn dull. Yr ydym, hefyd, wedi rhoddi o'r neilldu 2,000p. tuag at ygronfa er sicrhau blwydd-d 1 i'r swyddogion ar ddi- wedd tymmor eu gwasanaeth. Y mae hyn, yn nghyd n'rdarpariaethau eraill a grybwyilwyd, yn gwneyd cyfanswm o 18,OOOp. a gymmerwyd o'r enniliion am y flwyddyn, o'i gymmharu a 0,000;1. y flwyddyn gynt; ond gadiwyd yn weddill ddigon i'n galluogi i dalu ychydig yn rhagor i'r cyfranddalwyr nag o'r hlaeii (cym- meradwvaeth). Yn y cyssylltiad yma carwn grybwyll, os na wna hyny i Mr. Rowland Hughes wrido, nad oedd cyfanswm y colledion yn y brif swyddfa am y flwyddyn ond 161,0. lk 2c., a dim mwy na 2,568,0. 78. 2'. yn yr oil o'r naw cangen a thrigain. Y mae hyn yn siarad cyfrolau am y gofal a gvmmorir gan y swyddogion, ac am yr adnabyddiaeth gywir sydd ganddynt o'r cwsmeriaid, a'r telerau da sydd yn bodoli rhyngddynt (cymmeradwy- aeth). Cyn symmud yn mhellach, hoffwn alw eich sylw at y flaitb ein bod wedi talu 1,400p. mwy o dreth i'r Llywodraeth ar ein hennillion eleni na'r ilynedd ac yn awr, y mae y dreth hon a delir genym ychydig dros ddeuna'w cein- iog am bob un o gyfranau yr Ariandy. Yr ydym wedi agor cangen yn Llandrindod, ac is- ganghenau yn Coedpoeth a Rhosllanerchrugog, ac yr ydym y flwyddyn hon wedi trefnu i agor un yn Craven Arms, er cyfieusdra i'r cwsmer- iaid sydd yn mynychu y if eiriau pwysig a gynnelir yno. Yr ydym wedi prynu adeiladau yn Smithdown Road, Liverpool, ac yn yr Am- wythig, lie, yn fuan, yr agorir canghenau, y flaenaf i'w hadnabod fel cangen Sefton Park. Buom yn ffodus yn yr Amwythig i sicrhau ad- eilad yn y safle fwyaf manteisiol, ac yn hawdd ei gyfaddasu at ein hamcanion ar draul gym- mharol fechan; ac felly, y mae eich cyfar- wyddwyr o'r diwedd bron a sylweddoli eu hen ddymuniad am gael cangen yn yr Amwythig, yr hon a ystyrir gan lawer fel prifddinas Gog- ledd Cymru (cymmeradwyaeth). Yn unol a'r telerau cyssylltiedig fi, chronfa y flwydd-d&l, y maepedwar o oruchwylwyr ein canghenau wedi ymneillduo yn nghorph y flwyddyn, ar ol gwa- sanaeth maith ac anrhydeddu's. Mae eu lleoedd wedi eu llenwi gan ddynion ieuengach, yn y rhai y mae gan y cyfarwyddwyr yr ymddiried llwyraf. Y mae genym yn awr gynnifer a 437 o swyddogion, yr oil yn sclog yn ngwasanaeth yr Ariandy, ac yn awyddus i hyrwyddo ei fuddiannau. Gyda golwg ar y dyfodol, gwelli mi beidio dyweyd dim, am fod y byd mewn cyflwr hynod o aflonydd. Y mae y flwyddyn ddiweddaf, mewn ystyr fasnachol, wedi bod yn un eithriadol o anwastad. Yr oedd cyfanswm masnach, yr hon a gyrhaeddodd y pwynt uchaf yn ystod misoedd olaf y ganrif, yn anghyffred- in o fawr, ond cwttogwyd yr ennillion'mewn llawer o gyfeiriadau gan gystadleuaeth o'r Al- maen a'r America, a chan bris uchel y gin. Y mae adroddiadaa y Bwrdd Masnach yn dangos fod y wlad yn myned yn mlaen mewn llwydd- iant, ac y mae y cynnydd enfawr yn y dmfnid-I iieth mewn nwyddau rhwng y wlad hon a gwledydd eraill yn ddigon i brofi mai pan fydd masnach mwyaf bywiog y bydd enniliion yr Ariandy fwyaf helaeth. O'r ochr arall, pan fydd masnach yn isel, nid oes dim i'w ddisgwyl ond llog isel a 11 ai o elw i'r cyfranddalwyr. Y mae y rhyfel yn Neheudir Affrica sydd yn ym- lusgo yn mlaen riior araf, wedi bod yn fanteis- iol iawn i berchenogion llongau, ond y mae wedi cadw marchnad llafur yn llwm a thra y par ha yr helynt, gellir disgwyl, hefyd, y bydd prinder o aur yn y wlad. Ar hyn o bryd, nid oes nnrhyw argoelion o ostyngiad mewn llogau arian. Uyda hyn o sylwatlau, yr wyf yn awr gyda phleser mawr yn cynnyg y penderfyniad a ddarllenais cymmeradwyaeth). Mr. Beausire a ddywedodd ei fod ef, gyda phleser mawr, yn eilio y penderfyniad. Yr Henadur Edward Paull a ddywedodd ei fed yn dymuno gwneyd ychydig o sylwadau llongyfarchiadol clywch, clywch). Wrtli ed- rych ar yr adroddiad boddhaol lawn oedd yn eu dwylaw; ac ar ol gwrandaw ar anerchiad y cadeirydd, teimlai ef fod Ariandy Gogledd a Delieudir Cymru yr un mor ddiogel rhag suddo a'r ymherodraeth Brydeinig (clywch, clywch, a chwerthin). Yroedd y swm a welodd y cyfarwyddwyr yn angenrheidiol i'w gosod o'r neilldu tuag at golledion yn nodedig o fychan (cymmeradwyaeth', yr hyn sydd i'w briodoli i arolygiaeth ragorol yr Ariandy, a chywirdeb a gonestrwydd masnachwyr Liverpool a Gogledd Cymru (cymmeradwyaeth). Hhoddwyd y cynnygiad i'r cyfarfod, a phas- iwyd ef yn unfrydol. Mr. G. C. Dobell a gynnygiodd fod Mr. Ro- bert Clover-Beazle a Mr. Thomas Broklebank yn cael eu hail ethol yn gyfarwyddwyr yr Ar- iandy. Eiliwyd gan Mr. R. W. Jones, a chariwyd yn unfrydol. Yr Henadur Edward Paull a gynnygiodd fod diolchgarwch y cyfranddalwyr yn cael ei gyf- lwyno i gyfarwyddwyr yr Ariandy am eu gwasanaeth gwerthfawr, a bod y swm'o 4,000p. yn cael ei roddi iddynt fel cydnabyddiaeth am y flwyddyn bresennol. Hwyrach y byddai iddynt rhywbryd yn y dyfodol gymmeryd i ys- tyriaeth y priodoldeb o godi swm y gydnabydd- iaeth i'r cyfarwyddwyr ond yn y'cyfamser, d au y byddent yn foddlawn ar y 4,000p. a roddid yn awr iddynt, gyda diolchiadau gwres- og y cyfranddalwyr. Mr. W. C. Aikman a eilioddy penderfyniad, yr hwn a basiwyd, a chydnabyddodd y cadeir- ydd y bleidlais mewn dull pwrpasol. Mr. Edward Rae a ddywedodd ei fod ef yn cynnyg fod y Mri. Harmood Banner a'i Fab yn cael eu hail ethol yn archwilwyr yr Ariandy. Ystyriai ef fod y ffaith eu bod hwy wedi ar- chwilio cyfrifon yr Ariandy am dymmor mor faith yn deyrnged i'w medrusrwydd. Cynnyg- iai ef fod eu cydnabyddiaeth yn cael ei godi o 300 i 400 gini, a theimlai yn sicr na achosai hyny unrhyw syndod i'r cyfranddalwyr pan gofient fod en gwaith yn trymhau bob blwydd- yn- Eiliwyd gan y Llyngesydd Jones-Parry, a mabwysiadwyd y cynnygiad. Mr. H. Bui-keley Price a gynnygiodd bleid- lais o ddiolchgarwch i oruchwylwyr a swyddog- ion eraill yr Ariandy. Nid fel mater o ffurf y gwnai y cynnygiad, o bleg;d fe welai y cyfran- ddalwyr fod yr elw boddhaol a dderbynient ar eu heiddo yn dibynu i raddau helaeth ar was- anaeth rhagorol goruchwylwyr a swyddogion eraill yr Ariandy. Eiliwyd gan Mr. John Dempster, a mabwys- iadwyd y penderfyniad. Mr. '1'. Rowland Hughes, y goruchwyliwr cyffredinol, wrth gydnabod y bleidlais ar ei ran ei hun a'r swyddogion eraill, a ddiolchodd i Mr. Bullceley Price am yr hyn a ddywedwvd ganddo; ac, hefyd, i'r cyfranddalwyr am y dull caredig yn mha un y derbyniasant y pender- fyniad. Terfynwyd y cyfarfod gyda phasio diolch- garwch i'r cadeirydd am lywyddu, ar gynnyg- iad Mr. Joseph Wilson, yn cael ei eilio gan y Cynghorwr John Morris.

G W n E C S A M PLENTYN WEDI LLOSGI. Nos Fercher cynnaliwyd trengholiad gan Mr. Wynne Evans, y trengholydd dros ranbarth dwyreiuiol sir 13dinbych, ar gorph Clifford Crawford, tair blwydd oed, mab James Craw- ford, gas-fitter, 2, Barracks La no. Yn ol y dystiolaeth a roddwyd ymddengys i fam y plentyn fyned allan i siopa am hanner awr wedi deg boreu ddydd Llun, gan adael y trangcedig, a bac' gen hynach, chwe blwydd 11 tl oed, yn y ty en bunain, ac yr oedd y plentyn ieueugaf yn cvsgu yn ei wely. Tra yr oedd hi allan, aeth y trangcedig i lawr y grisian, a bu yn chwareu y bel droed gyda'i frawd. Cafodd y bel ei chicio ar y pentan, safodd y trangcedig ar yr yst&! i geisio ei chyraaedd a thra yr oedd yn gwneyd hyny, cymtnerodd ei grys nos dan. Llwyddodd y bachgen hynaf i agor cliced drws y ffrynt gyda rbaw, a dasfu i ddyn oedd yn digwydd pasio y ty ar yr adeg roddi y tan allan a'i siacad. Yu union wedi hyny, dycbwel- odd Mrs. Crawford. Cafodd y trangcedig ti symmud i Ysbytty Gwrecsam, lie y bu farw yn mhen rhyw ychydig-oriau ar ol hyny. Y trengholydd a sylwodd fod ganddo blant bychain ei hun, a dywedodd y bnasai yn y&tyr- ied ei hun yn berffaith wallgof wrth adael plentyn tair blwycld oed o dan ofal un chwe ulwydd oed, pan nad oedd yna ddim i'w cadw oddi wrth y tan. Yr oedd efe, er's amryw flyn- yddoedd, wedi bod yn aanog rhieni gyda phlant bychain i gael fireguards yn eu tai. Dychwelodd y rheithwyr reithfarn o I Farw- olaeth ddamweiniol,' a chwanegasant argym- mhelliad cryf i rieni ddarparn fireguards, er cadw y plant rhag myned at y tân.

B'A N G 0 R. CYHOEDDIY BRENIN. YMGYNWULLODD rhai miloedd o boblyn Mangor 0 prydnawn dydd Llun, er bod yn bresennol yn mhroclamasi wn y Brenin. Meddiennid yr esgyulawr gan uchelsirydd sir Gaernarfon (Mr. Thomas Lewis), gyda'r hwn yr oedd yr is-sirydd (Mr. H. C. Vincent), y maer a'r Gorphoraeth, cynnrychiolwyr Culeg y Brifysgol, a nifer o ynadon. Yr oedd yr esgynlawr yn cael ei ham- gylchynu gan nifer liosog o wirfoddolwyr lleol, o dan lywyddiaeth y Mil. Savage, ynghyd ag adran o Wylwyr y Glanau, o dan lywyddiaeth y Prifswyddog Spry. Darllenodd yr uchelsirydd y Ilythyr oddi wrth y Cyfringynghor, a'r proclamasiwn wedi hyny. Yna chwareuodd y seindorf, Dtiw gadwo y Brenin,' yn mha un yr ymunai y dorf fawr yn galonog. Wedi hyny darllenodd y maer broclamasiwn y brenin, yr hwn a ddilynwyd, drachefn, trwy ganu yr Anthem Genedlaethol. Wedi hyny, anerchodd y rnaer y gynnuileidfa, gan gyfeirio at ragoriaethau digyffelyb y ddi- weddar Frenhines, a'i hyder y byddai i'r brenin newydcl arddangos yr unrhyw ddoethineb a rhagoriaethau yn nghyflawniad ei swydd. Di- weddodd y maer ei anerchiad trwy hysbysu y cynnelid divvrnod o wyl gyfi'redinol dydd Sadwrn hyd bed war o'r gloch yn y prydnawn, ac y cedwid gwasanaeth coffadwriaethol yu yr eglwys. Z-1

Y BWRDD YSGOL. Yn nghyfarfod misol y bwrdd hwn, nos Fer- cher, hysbysodd y cadeirydd (y Prifathraw Price) ei fod ef a Dr. Richard Jones, mewn canlyniad i lythyr oedd wedi cael ei anfon at y bwrdd gan Miss Wynne Jones, Bodnant, Ban- gor, wedi tynu cylchlythyr allan yn galw sylw at y drygau, yn gorphorol a moesol, oedd yn cael eu hachosi trwy ysmocio sigarenau gan blant a bechgyn ieuaingc arferiad a ofnid oedd yn myned ar gynnydd. Yr oedd y cylch- lythyr wedi cael ei dynu allan ar linellau yr un a gyhoeddwyd gan Fwrdd Ysgol Edinburgh; a chynnygiwyd fod y Ilythyr a ysgrifenwyd gan y Cadfridog Baden Powell ar y pwngc yn cael ei gorphori ynddo. Cafodd y Ilythyr ei gymmeradwyo; a phen- derfynwyd fod copiau Cymraeg a Saesneg o lythyr y Cadfridog Badeu Powell yn cael ei ranu yn y gwahanol ysgolion. lilioddodd Miss M'lX>nald ei swydd i fyny fel athrawes gynnorthwyol yn Ysgol yr Is. athrawon, trwy ei bod wedi derbyn swydd yn Ngholeg Prifysgol Gogledd Cymru. Derbyniwyd yr ymddiswyddiad, ond amlvg- wyd gofid eu bod yn colli gwasanaeth Miss M Donald. Cafodd Miss Catherine Amy Da vies, yr hon sydd wedi derbyn anrhydedd uchel yn INgholeg Prifysgol Cymru, yr unig un oedd yn ymgeisio, ei phennodi i lenwi y swydd dros dymmor.