Baner ac Amserau Cymru

lIen y Bsibl ei hun. Mynai efe i'r mater gael ei gyfnewid yn wybodaeth o gynnwys yr Ysgryth- yrau, yn He gwybodaeth ynghyich yr Ysgryth- yrau. Y Prifathraw Pryse a diemlai i gefnogi Dr. Jones, os boddlonai efe ar: gael dwy ran o dair o'r gofyniadau am gynnwys yr Ysgrythyrau, a'r gweddill ynghylch yr Ysgrythyrau. Ar ol rhyw gymmaint o siarad pellach am yr anhawsderau ynglyn a'r pwugc, o herwydd ei fod yn perthyn i'r holl Gymmundeb, penderfynwyd danfon cenadwri at ylgymdeithasfa yn y Gogledd i ofyn eu cydsyniad hwy i'r peth oedd cael ei gynnyg. C'aniatdd i werthu eiddo. Yr oedd cais oddi wrth gyfarfod misol sir Benfro am ganiatad i werthu yr eiddo perthynol i'r cyfundeb yn Nhref Arberth, am nad ydyw yn awr yn gwasanaethu un dyben crefyddol. Ar gynnygiad Dr. Aaron Davies, yn cael ei gefnogi gan Mr. William Thomas, Aberystwyth, pen- derfynwyd fod yr hyn y gofynid am dano yn cael ei ganiatau. Marwolaeth y Parch. W. L Morris, Pontypridd. Y Parch. Wilham James, Aberdar, a farnai mai gweddus fyddai i'r gymdeithasfa ddadgan ei theimlad yn wyneb y newydd galarus oedd wedi cyrhaedd am farwolaeth y Parch. William Isaac Morris, Pontypridd. Nid oedd o un gwahan- iaeth fod y g,ýr da y tu allan i gylch y cyfundeb, canys yr oedd yn weinidog yn yr Eglwys Grist- ionogol, ac yn ddyn ei genedl yn gystal ag yn ddyn ei enwad. Yn mhlith goreuon ei gydoes- wyr yr oedd Mr. Morris yn ddyn eithriadol. Duw yn unig a wyddai faint y daioni a wnaethai y diweddar Henadur John Jones Griffiths a'r Parch. W. I. Morris o blaid dirwest a sobrwydd yn ngbylchoedd Pontypridd a'r Rhondda. Eiliwyd y cynnygiad yn wresog gan y Pureh. Thomas Levi, a chefnogwyd ef mor wresog a hyny gan y Parch. Morris Morgan. Pasiwyd fod Mr. James a'r cyfeillion eraill yn tynu allan benderfyniad cynnwysfawr i'w ddarllen a'i gad- ai nhau mewn cyfarfod dilynol. Yr appel o Litndain. Yn nghymdeithasfa Brynmawr yr oedd Mr. John Morgan, Falmouth Road, Llundain, yn appelio yn erbyn rhyw beth a ystyriai efe yn gam ag ef a wnaethid gan y frawdoliaeth yn y brif- ddinas. Methwyd yno a phenderfynu yn hollol a oedd gan Mr. Morgan sail i'w appêl, heb chwaneg o hysbysrwydd ar y ddwy ochr i'r mater. Felly pennodwyd y Parch. John Morgan Jones, Caerdydd, a Mr. John Davies, Aberafon, i fyned i fyny i Lundain i wneuthur ymchwiliad manwl i'r achos, a dwyn eu hadroddiad i gym- deithasfa Awst. Felly yma, yn Mhencoed, rhoddodd y Parch. John Morgan Jones adrodd- iad eglur a chryno o ffrwyth eu hymchwiliad, sylwedd yr hwn oedd fod Mr. John Morgan yn appelio heb sail, am nad oedd yr hyn a wnaed ag ef yn adlewyrchu i'r graddau Heiaf ar ei gym- meriad moesol a chrefyddol. Teimlent hwy ill dau fod heddwsh yr eglwys yn Falmouth Road, a heddwch cyfarfod misol Llundain, yn dibynu ar i'r hyn a wnaed sefyll. Ar gynnygiad y Parch. William Jenkins, yn cael ei gefnogi gan Mr. William Griffiths, pen- derfyuwyd fod yr adroddiad yn cael ei dder- byn. Appel y Parch. T. Gosen Evans. Yr oedd y Parch. T. Gosen Evans yn appelio yn erbyn penderfyniad cyfarfod misol Mynwy, ar achos o anghydgordiad rhyngddo ef a blaenor- iaid yr eglwys y buasai efe yn fugail iddi. Enwyd nifer o bersonau i wrandaw yr achos ac yn nghyfarfod cyffredinol y gymdeithasfa cafwyd adroddiad y brodyr hyny, i'r perwyl nad oedd yn perthyn i'r gymdeithasfa ymyraeth o gwbl yn yr achos. Felly syrthiodd yr appel i'r llawr. Llyfr au newyddion. Dr. Rees a alwodd sylw at yr argraphiad Cymreig o I Gofiant Stephen Jenkins, pregethwr od sir Benfro,' gan y Parch. J. R. Hughes, Abercynon, sir Forganwg. Yr oedd y llyfr, meddai, wedi ei ysgrifenu yn ddoniol iawn. Byddai ei ddarllen yn iechyd i ddynion. Dy- wedasai Dr. Cynddylan Jones wrtho ef ei fod ar y pryd yn darllen y bregeth ar Arch Noah y bedwaredd waith. Ni roddwyd erioed ragorach gwerth swllt mewn rhwjmiad. Etto, galwodd yr un gftr sylw at lyfryn arall, Duwinyddiaeth y Cytundeb,' sef, anerchiad Dr. Cynddylan Jones o gadair eymmanfa gyffredinol 1902. Yn mron na fyddai yn rhyfyg ynddo ef anturio dyweyd dim am gynnwys y llyfr hwn, nad oedd ei bris ond tair ceiniog. Yr oedd yn dda ganddo am yr enw arno, yr hwn oedd yn dangos fod gan y cyfundeb dduwinyddiaeth, o blegid rhy brin y gellid dywedyd cymmaint a hyn am bob enwad. Cydnabyddai Doctor Jones yn yr anerchiad y gallai fod angen cyfnewid ychydig ar y cut yn nuwinvddiaeth y Methodist iaid Calfinaidd, yn ol chwedl y teiliwr, er fod yn annichon cael gwell defnydd etto, eadw at yr hen eut, heb newid dim arno, a wnai y doctor yn yr anerchiad. Ni fyddai angen gyru y llyfr hwn, fe a a heb ei yru. Y Parch. William Jones, Aberdar, a alwodd sylw at y Christian Consciousnessdarlith Davies, gan y Parch. John Hughes, Liverpool. Nid llyfr oedd hwn i'w ddarllen gan ddyn mewn teimlad swrth ar ol ciuiaw, ond llyfr i'w ddarllen gyda meddwl effro canys nid heb ddarllen a meddwl llawer am 15eg mlynedd y medrodd ei awdwr ei gyfausoddi. Cymmeradwyai efe y llyfr i bawb a fedrent ddeall yr iaith Saesneg. Ar hyn terfynwyd yr eisteddiad cyntaf trwy weddi, gan y Parch. W. M. Lewis. Yr etholiadau. Am 6 o'r gloch eisteddodd y cyn-lywyddion a'r cynnrychiolwyr yn nghapel yr Annibynwyr, i wneuthur yr etholiadau arferol. Y llywydd am y fl wyddyn ddyfodol. Yr enw- edigion oeddynt y Parchn. W. E. Prytherch, Abertawe Proffeswr Edwin Williams, Trefecca; a John Morgan Jones, Caerdydd. Etholwyd yr olaf o'r tri. Ysgrifenydd y gymdeithasfa:am dair blynedd. Y tri enw ger bron oeddynt y Parchn. John Evans, Aberearn William Mendus, Ilwlflordcl; a W. J. Williams, Hirwaen. Y diweddaf a etholwyd. Y sgrifenydcl y Ganhadaeth Gattrefol am dair blynedd. Y Parch. William Richards, Briton Ferry, yn^unig oedd yn cael ei gynnyg, ac ethol- wyd ef heb y tugel. Ysgrifenydd Athrofa Trefecca am dair blynedd. Yr enwedigion oeddynt y Parchn. J. Glyn Davies, Casnewydd Rees Evans, Llan- wrtyd a Rees Dd.vies, Talgarth. Yn yr ail gynnyg rhwng y ddau frawd o sir Frycheiniog, etholwyd Mr. Davies, Talgarth. 0 Ysgrifenydd Trysorfa y Gweinidogion am dair blynedd. Y Parch. T. E. Roberts, Aberystwyth, yn unig oedd yn cael ei gynnyg, ac etholwyd ef trwy bleidlais agored. Trysorydd y Gymdeithasfa am bum mlynedd. I Ail ddewiswyd Mr. Thomas Herbert, Llanelli. Trysorydd Athrofa Trefecca am bum mlynedd. Dewiswyd Mr. David Davies, Llandinam. Trysorydd y Genhadaeth Gartrefol am bum mlynedd. Ail-ddewiswyd Mr. D. C. Roberts, Aberystwyth. Trysorydd Trysorfa y Gweinidogion am bum mlynedd. Ail-ddewiswyd Mr. Evan Evans, Aberystwyth. Am 6.30, wedi gorphen yr etholiadau, ail eisteddodd y cyfeisteddfod, yn cynnwys holl aelodau y gymdeithasfa. Casgliad yr Ugeinfed Gant,if. Nid oedd unrhyw adroddiad i'w roddi am sefyllfa y casgliad yn chwanegol i'r hyn a rodd- wyd arno yn y gymdeithasfa flaenorol yn Bryn- mawr. Annogwyd pawb i ymroddi i'r gwaitb, i'r dyben o gael yr amcan i ben erbyn diwedd y flwyddyn. Gwyddid fod rhai miloedd o bunnoedd yn aros yn Haw y trysoryddion sirol, yn cael eu cadw ganddynt, fel y tybid, er mwyn sicrhau y llogau at y casgliadau. Teimlid, pa fodd by nag, fod byny yn milwrio yn erbyn y gwaith. 0 herwydd pa ham, ar gynnygiad Mr. S. N. Jones, yn cael ei gefnogi gan Mr. W. Williams, pen- derfynwyd appelio at y trysoryddion sirol am dalu o honynt yr hyn sydd ganddynt mewn haw i'r trysorydd cyffredinol cyn gynted ag y mae yn bossibl iddynt. Adroddiad Cyfarfod Blynyddol Pwyllgor Trefecca. Rhy faith yr adroddiad hwn i'w osod i mewn vn gyfan, ac y mae ynddo rai pethau nad ydynt o lawer o ddyddordeb i'r lliaws. Detholwn y nenranau canlynol 5. Llongyfarchwyd Mr. Sidney O. Morgan ar ei lwyddiant yn myned trwy ei arholiad terfynol am B.D.; rhoddwyd iddo wobr o 3p. 3s., a hefyd ei examination fee. 6. Dymuna y pwyllgor drachefn, trwy y gym- deithasfa a'r cyfarfodydd misol, alw sylw yr eglwysi at y cyfrifoldeb mawr a orphwys arnynt yn newisiad ymgeiswyr am y weinidogaeth, ac na dderbyniont ond bechgyn o argyhoeddiadau crefyddol dwfu, diwyd, dyfalbarhaol, a selog. 10. Etholwyd Mr. E. Ncrman Jones, B A yn Broffeswr Hebraeg. 11. Fod diolchgarwch gwresocaf y pwyllgor yn cael ei roddi i'r Proffeswr Parry Williams, M.A., am ei wasanaeth effeithiol fel darlithydd i'r coleg yn ystod y pedair blynedd diweddaf. 13. Fod caniatld yn cael ei roddi i'r Mri. Ben Jones, Morgan Richards, a R. Thomas i ym- adael a'r Athrofa. 16. Dymuna y pwyllgor ddiolch i'r gwyr da a ganlyn am anrhegion o lyfrau — Parch. Jonathan Jones, Cofiant Thomas Jones, Dinbych; Parch. W. Williams, Methoclistiaeth Dwyrain Meirionydd; Parch. P. D. Morse, Pum' Llyfr Moses; Parch. R. J. Jones, Efrydwyr Undod- aidd; Parch. W. Evans, M.A., Gweithiau y Parch. D. C. Davies, M.A Dr. Cynddylan Jones. Preaethau. 19. Ail-egyr yr athrofa Medi 30ain, 1902. Y Parch. Rees Evans, ysgrifenydd yr athrofa, a ddywedodd fod rhyw ddau neu dri o bethau yn yr adroddiad ger bron y mynai efe alw sylw neillduol atynt. Gwelir oddi wrth rhif 5 fod Mr. Sidney O. Morgan, mab y Parch. Morris Morgan, wedi pasio ei arholiad terfynol am B. D. ac efe, meddai, fydd y cyntaf am byth i wneyd hyn o Goleg Trefecca (chwerthin). Etto, yr oedd rhif 10 yn dangos fod Norman Jones wedi ei ethol y broffeswr Hebraeg. 0 blegid rhyw sibrwd a glywsai efe mewn rhai cylchoedd, yr oedd yn dymuno dywedyd ddarfod gwneuthur y pennodiad hwnw yn hollol reolaidd. Yn y dechreu pennodwyd Mr. Parry Williams am dair blynedd, a daeth y tair blynedd hyny i ben heb i'r ysgrifenydd hysbysu, fel y dylasai fod wedi gwneuthur, am athraw. Cydnabyddai fod yr holl fai arno ef am beidio hysbysu. Y can- lyniad fu penuodi Mr. Parry Williams am flwyddyn arall, gyda chodiad o 50p. yn ei gyflog ef. Wedi hyn yr oeddid i hysbysu am athraw; ac yn nghymdeithasfa Caerfyrddin, flwyddyn yn ol, penderfynwyd mai pwyllgor Trefecca oedd i wneuthur yr etholad. Cynnyg- iodd dau am y swydd sef, Mr. Norman Jones, a Mr. Parry Williams. Ar adeg y pennodiad yr oedd yn mron holl aelodan y pwyllgor wedi dyfod ynghyd, ac yr oedd y pwyllgor lliosocaf a eisteddodd yn Nhrefecca er's amser maith. Darllenwyd testimonials y ddau, a gwnaethpwyd yr etholiad trwy y tugel. Dylai y ffaith hono roi taw ar rai pethau annymunol yr oedd efe wedi eu clywed ynghylch y peth. Yn wir, os oedd coel i'w roddi i testimonials, nid oedd gan y pwyllgor ddim i'w wneuthur yn amgen nag a wnaed ganddo. Nid oedd efe erioed wedi darllen na gweled gwell tystiolaethau nag oedd gan Mr. Norman Jones. Yr oedd un o'r proffes- wyr, Mr. Young Evans, newydd basio am ei B. D. a teg ydoedd hysbysu ddarfod coachio Mr. Young Evans gan Mr. Norman Jones. Ar gynnygiad Dr. Aaron Davies, ac eiliad y Parch. John Davies, Pandy, mabwysiadwyd yr adroddiad. Y Parch. W. Jamos, Aberdar, a gynoygiodd fod cais yn cael ei wneuthur at bwyllgor arianol y gymmanfa gyffredinol am barhad o'r rhodd o 50p. y flwyddyn o elw y Uyfrfa i'r colegau, cyhyd ag y byddo yr amgylchiadau yn caniatau. Eiliwyd y cynnygiad gan Dr. Aaron Davies, a phasiwyd felly. Galwodd y IIywydd ar Mr. Norman Jones (mab Dr. Cynddylan Jones) yn mlaen i ymyl y gadair, fel y gallai y gymdeithasfa ei adnabod.- Diolchodd y gwr ieuangc i'r gymdeithasfa am 11 tY gadarnhau ei bonnodiad yn athraw yn y coleg, a dywedodd fod yn ddrwg ganddo am yr am- gylchiadau cyssylltiedig A. hyny, yn -gymmaint a bod ei bennodiad ef yn achlysur i arall golli lie yr oedd efe eisoes ynddo. Addawai wneuthur ei oreu i brofi ei hun yn deilwng o'r pennodiad. Ar gynnygiad Dr. Rees, yn cael ei gefoogi gan y Parch. Morris Morgan, pasiwyd pleidlais wresog o ddiolchgarwch i'r Parch. Rees Evans am ei wasanaeth medrus fel ysgrifenydd yr atbrofa am lawer o flynyddoedd. Adroddiad y Bwrdd Addysg.—Ar gynnygiad y Prifathraw Pryse, yn [cael ei gefnogi gan Mr. James Clement, cymmerwyd adroddiad y Bwrdd Addysg megys wedi ei ddarllen, a mabwysiad- wyd ef. Dygodd hyn waith yr eisteddiad i'w derfyn. Diweddwyd yn y ffordd arferol, gan Dr. Cynddylan Jones. DYDD MERCHER. CYFARFODYDD Y BLAENORIAID A'R GWEINIDOGION AR WAHAN. Am 8.30 y boreu cyfarfu y blaenoriaid yn nghapel yr Annibynwyr, lie y cynnaliwyd gan- ddynt gyfarfod gweddi am dywalltiad o'r Ysbryd GJân. Ar yr un adeg cyfarfu y gweinidogion yn ngbapel y Gymdeithasfa, i ymddiddan a'r pre- gethwyr ieuaingc oeddynt i gael eu hordeinio yn y cyfarfod dilynol. Holwyd hwynt am eu profiadau crefyddol, a'u teimladau yn wyneb eu bordeiniad i'r holl waitb, gan y Parchn. Dr. Rees, W. M. Lewis, a D. Lloyd Jones. Yr oeddynt yn mron i gyd yn rhai wedi eu magu yn yr eglwys, a phob un o honynt yn llwyrymwrthodwr. Y CYFARFOD ORDEINIO. Cynnaliwyd y cyfarfod hwn yn y babell ar y. maes yn ymyl y capel. Yr oedd ynghyich 1,600 o bobl yn bresennol. Am 10 o'r gloch dechreu- wyd trwy weddi gan y Parch. R. J. Williams, Ysgrifenydd Cyffredinol y Genhadaeth Dramor. Ar ol canu yr emyn, Nid fod genyf ond d'ogoniant Pur, sancteiddiol, yma a thraw,' &c. darllenwyd rbanau pwrpasol o'r Ysgrythyr, a gweddiwyd gan y Parch. Rees Davies, Talgartb. Yna galwodd yr ysgrifenydd enwau y rhai oedd- ynt i gael eu bordeinio, dau ar bymtheg mewn nifer sef, v Mri. Henry Ffynant Morgan (o Benfro), Evan Davies, Joseph Lewis, Morgan Jones, David Hughes (o sir Gaerfyrddin), T. R. Williams, John Jenkins, E. B. Ellis, D. W. Howells (o Orllewin Morganwg), Morgan Hugh Jones. Gwilym H. Havard, Phillip Francis, D. Glanmor Jenkins (Dwyrain Morganwg), J. C. Rowlands, Isaac Roderick (o sir Fynwy), T. Protheroe, a Haydn N. Morgan (o Brycheiniog). Gotynodd y llywydd a oedd yr oil o'r brodyr ieu- aingc hyn wedi eu dewis yn rheolaidd gan y gwahanol gyfarfodydd misol i gael eu hordeinio i gyflawn waith y weinidogaeth. Attebwyd yn gadarnhaol gan Mr. J. A. Thomas, Cwmafon, uadeirydd cyfarfod y blaenoriaid. Yu nesaf galwodd y llywydd ar y Parch. Rees Evans, Llanwrtyd, i draddodi yr anerchiad ar Yr Eglwys. yr hwn a ymddengys yn llawn yn ein rhifyn nesaf. Gofynwyd y cwestiynau afferol ar byngciau y ffydd gan y Parch. D. Lloyd Jones, Llandinam. Yr oedd yr holl attebion yn nodedig o eglur a chryno. Wedi gorpheu gyda'r flurfiau arferol cyssylltiedig &'r alwad ac a'r ymrwymiad, can- wyd •' Gwna ni fel halen & dy ras,' &c. Yna galwodd y llywydd ar y Parch. John Evans, Abermeurig, i draddodi Y Cynghor. Ymddengys hwn, hefyd, yn ein rbifyn nesaf yn llawn. Drwg genym na allasem eu cyhoeddi yr wythnos hon, ond y mae yr adroddiad maitb o banes y coroniad yn ein lluddias. Offrymwyd yr Urdd-weddi gan y Parch. T. Levi, Aberystwyth, Terfynwyd y gwasanaeth trwy ganu yr hen emyn Americanaidd, I A welsoch chwi ef V &c. CYFAIIFOD CYFFREDINOL y GYMDEITHASFA. Am 1.30 o'r gloch dechrcuwyd y cyfarfod trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. J. M. Davies, Aberfan. Y Gymdeithasfa Nesaf. Penderfynwyd i'r gymdeithasfa nesaf gatl ei cbynnal yn Nhalgartb, ar y dyddiau L'un, Mawrth, a Mercher, Hydref 6ed, 7fed, a'r Sfed, 1902. Y cyfarfod cyntaf i ddechreu am 5 o'r gloch nos Lun. Rhoddodd y Parch. Rees Davies wahoddiad cynnes i'r gymdeithasfa ddyfod i Talgarth, hen le y mae wedi ei chynnal ynddo lawer gwaitb. Trysorfa y Gweinidogion. 0 herwydd y llafur chwanegol yngl^u a Thrysorfa y Gweinidogion eleni, blwyddyu adol- ygiad y rheolau, bysbyswyd fod yr adroddiad blynyddol yn cael ei ohirio hyd gymdeithasfa yr Hydref. Y Mesur Addysg. Ar gynnygiad y Parch Thomas Levi, yn cael ei eiho gan Dr. Aaron Davies, penderfynwyd— Ein bod fel Eglwys Yraneillduol yn ymlynu yn ein gwrthdystiad pendant yn erbyn y Mesur Addysg sydd vn awr o flaen y senedd. Ystyr- iwn ef iyn droseddiad ar egwyddorion rhyddid crefyddol, ac yn ymgais i osod Addysg Elfenol dan awdurdod a rheolaeth yr Eglwys Sefydl- edig. Cadarnhau Penderjyniadau. Cadarnhawyd yr holl benderfyniadau a bas- iwyd, a'r holl etholiadau a wnaethpwyd yn y cyfarfodydd blaenorol. Adroddiad Cyfarfod y Blaenoriaid. Cyflwynwyd yr adroddiad hwn gan Mr. James Clement, yr ysgrifenydd. Mynogai ddarfod cynnal y cyfarfod yn benaf mewn gweddi am dywalltiad o'r Ysbryd Glâo. Etholwyd Mr. David Davies, Maesteg, yn gadeirydd y cyfarfod am y flwyddyn ddyfodol a Mr. H. Philips, Talgarth, yn ysgrifenydd. Mabwysiadwyd yr adroddiad. Y Genhadaeth Dramor. Cafwyd anerchiad grymus gan ysgrifenydd cyffredinol y Genhadaeth Dramor, y Parch. R. J. Williams, ar yr angenrheidrwydd y sydd am chwanegiad mawr yn y casgliadau blynyddol tuag at alluogi y gymdeithas i barhau i ddwyn y gwaith yn mlaen ar y raddeg y dygir ef yn mlaen yn bresennol. Yr oedd y treuliau yn llawer chwaneg na'r derbyniadau; a chasgliad mawr yr Iwbili, yr hwn sydd yn mron cael ei dreulio allan, sydd wedi cadw y gymdeithas hyd yma rhag bod mewn dyled. Cyflwyniad y Cenhado n ac eraill. Y llywydd a ddywedodd fod nifer o'r cenbadon a'r cenhadesau, wedi dyfod i'r gymdeithasfa sef, y Parch. C. L. Jenkins, a Mrs. Jenkins, y Parch. C. L. Stephens, a Mrs. Stephens, ynghyd a'r Parch. Dr. Griffiths. Heb law hyny yr oedd yn bresennol y Parch. Ebenezer Pugh Thomas, o America. Dywedodd fod yn bleser ganddo gyflwyno yr oll-nid oedd y cenhadesau i mewn ar y pryd—i'r gymdeithasfa. Ymes- gusododd y Parchn. C. L. Stephens a W. M. Jenkins am beidio cyfarch y frawdoliaeth yn faith, o herwydd pnnder amser, ac y rhoddid iddynt gyfleusdra pellach yn y cyfarfod cen- hadol. Darllenwyd Ilythyr cyflwyniad y Parch. E. Pugh Thomas, gan gymmanfa Pennsylvania. Wedi hyny cyfarchodd Mr. Thomas y gymdeith- asfa ar tyr eiriau. Dywedodd fod yr acbos Cymreig yn dal ei dir, ac yn ennill ychydig yn America. Yr oedd hyny yn gymmaint a ellid ddisgwyl yn ngwlad fawr y Gorllewin. Diolchai yn gynnes am y croesaw a roddid iddo ar ei ymweliad a gwlad ei enedigaeth. Nid oedd efe, megys rhai, yn cael achos i gwyno ar ddiffyg derbyniad. Digwyddai nad yr un rbai oedd yn ei chael hi yn mbob gwlad. Deuai rhai o'u pregethwyr hwy am dro i'r wlad byn, o saf- ent yn uchel yn America, a chaent ddychwelyd heb i'r bobl yn Nghymru wneuthur nemawr sylw o bonynt. Ar y Haw arall, meddai, y mae llawer o bregethwyr sydd yn myned gyda chwi yn ffaelu myn'd gyda ni (chwerthin). Ac y mae rhai pregethwyr nad ydych chwi yma yn medd- wl rhyw lawer o honynt yn ysgubo y cwbl o'u bIaeu yn y wlad acw. Un o'r cylryw ydyw y brawd David Pritchard: gwnaeth cystal stroke yn ein cvmmanfa ni eIeni ag a wnaeth neb erioed, os nad gwell nafr un a fu o'i flaen. Yn sicr ddiammheu, efe a. dynodd y gwynt o hwyliau gwr mor rymus a Mr. S. Jones (chwerthin). Hanes yr Achos yn Ngorllzwin Morganwg. Darllenwyd ystadegau 1901 gan y Parch. D. Evans, Penybont. Dangosent gynnydd yn mhob colofn oddi eishr yn ngholofn y blaenor- iaid. Yn y golofn hono yr oedd lleihld o 18, ac yr oedd yn digwydd yn gyffelyb y flwyddyn flaenorol. Rhagddo yr oedd y gwaith da yn myned yn mhob cyfeiriad. Yr ocld cynnydd enfawr yn y casgliadau tuag at bob peth, ac nid oedd y colofnau cenhadol yn eithriad. Cyrhaeddodd cyfanswm casglladau 1931 y n6d uchel o 22,553p. Y Parch. T. II. Jones, Llansamlet, a chwan- egodd am ystad yr achos yn ei wedd ysbrydol. Dywedaitod y pren i'w abnabod wrth ei ffrwyth, a barnai nad allasai yr eglwysi mewn ystad ddirywiedig gynnyrehu y ffrwyth a y 11 gynnyrchid gan yr eglwysi Methodistaidd yn Ngorllewin Morganwg. Nid oedd yno gym- maint o waeddi ag a fu o dan y weinidogaeth Yr oedd y gwaeddi wedi datfod, a dyweyd Amen wedi myned yn lied brin. Ond yr oedd yn ami yn canfod dagrau yn treiglo dros ruddiau gwracdawyr distaw; ac yr oedd yn dygymmod k bod heb yr Amenau lie y gwelai ddagrau. Un peth tmdymunol yn eu plith oedd heddwch. Nid oedd yn cofio y cyfarfod micol erioed yn fwy tangnefeddus a brawdol. Angen mawr cyffredinol, yn cael ei gydnabod <:> a'i deimlo gan bawb, oedd angen dylanwadau grymusach yr Ysbryd Glan. Gwnaethpwyd sylwadau byrion ar yr adroddiad cysurlawn gan Mr. William Thomas, Ceinewydd, y Parch. John Evans, Abermeurig, a Mr. William Jenkins, Ty Ddewi. Yr olaf a ddadganodd obaith nad oedd y blaenoriaid yn ileihan, o herwydd fod yr eglwysi yn ewyllysio byw hebadynt, g-in ddewis pwy Igor- an yn eu lie. Yr oedd ganddo ef syniad uchel am ddefnyddioldeb pwyllgorau, ond ni ailai pwyllgor mewn eglwys gyflawni y gwaith ac atteb y dyben a fwriadwyd i fla,enoria;d doeth a duwiol. Nid oedd ganddo un sail i feddwl mai hyny oedd achos y lleihSd yn Ngorllewin Morganwg, ond teiirilai fod gogwydd syniad yr oes i'r cyfeiriad hwnw. Attebwyd gan yr adroddwyr nad oedd dim sail ifdybied mai unrhyw demilad yn erbyn y swydd na'r swyddogion oedd yr achos o'r liei y had. Nis gallent ei briodoli i dlim amgen na digwyddiad. Terfynwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch. R. J. Williams. CYFARFOD CENHADOL. Cynnaliwyd y cyfarfod hwn yn y babell ar y mileS. l'echreuwyd am banner awr wedi chwech. Darllenwyd a gweddiwyd gan y Parch. D. Rhys, Defynog. Anerchwyd y gymmlleinfa gan y Parch It, J. Wifham", yr ysgrifenydd cyffredinol; y Parch C. L, Stephens, Mairang; Mis. Jerkins a'r Parcb. W. M. Jenkins, Shangpoong; Dr. Griffiths, Liitlyngkot. Can wyd hymn yn y Cassiaeg gan Mis Stephens. I Pasiwyd pendeifyniadau cyffeljb i'r rhai a besir ar achlysuron cyffelyb, ond yr oedd yn rhy dywyll i ysgrifenu gair. Casgliad yn y gynnulleidfa IIp. 7s. Terfynwyd y cyfarfod trwy weddi gan Dr. Aaron Davies. DYDD IAU. CYFARFOD CYFFREDIKOL--(ParMi). Am wyth o'r gloch y boreu dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio ga.n Mr. William Thomas, Ceinewydd. Adroddiad Cyfeisteddfod y Genhadaeth Ireful. 0 herwydd fod yr ysgrifenydd, y Parch. D. Thorne Evans, yn teimlo yn wanaidd ar yr awr hono o'r b)reu, darllenwyd yr edrodd iad gan Mr. D. C. Roberts, y trysorydd. Yr oedd y casgliadau wedi gweila yn fawr y flwyddyn ddiweddaf, ac yr oedd hyny wedi galluogi y pwyllgor i gynnorthwyo amryw o leoedd newyddion, heb leihau i leoedd oaddynt yn derbyn o'r blaen. Yr oedd cyfanswm der- byniadau y flwyddyn o bob ffynmnall yn 1,839,0. 9s. l^c. Y gweddill ar law vn 698p. 17s. 4 £ e. v Yr oedd yr ysgrifenydd newydd i dderbyn 80p. o gyflog, ac i roddi ei holl amser, oddi gerth y Sabbothau, i wasanaeth y genhidaeth Yr oedd y cyfeisteddfod wedi penderfynu anrhegu yr hen ysgrifenydd ag anerchiad pryd ferth, ynghyd & rhodd o 50p., ar ei waith yn yrnddiswyddo ar derfyn 30ain mlynedd o was anaeth ffyddlawn a llwyddiannus Yr anerch- iad a'r rhodd i gael eu. cyflwyno iddo yn Nghymdeithasfa Talgarth. Cynnygiodd Mr. John Davies, Aberafon, tod yr adroddiad yn cael ei dderbyn Eiliwyd hyny gan Dr. Aaron Davies. Dywedodd fod yn achos o lawenydd iddo weled dlarfod i'r pwylIgor benderfynu fely gwnaethantynglyn ag anrhydeddu gwas ffyddlawn. Gobeithiai y rhoddid iddo etto adnewyddiad nerth am hir amsar. Mr. D. C. Roberts a ddywedodd fod yn ddrwg ganddo ef yn bersonol am ddyfodiad i ben dymmor ysgrifenyddiaeth Mr. Thorne Evans. Yr oedd un peth wedl diangc heb sylw yn y cyfeisteddfod, yn nghanol prysurdeb gyda llawer o waith; ac o herwydd hyny yr oedd efe yn cynnyg y pryd hwnw fod Mr. Thorne Evans yn cael ei wneuthur yn aelod am ei oes o gyfeisteddfod y genhadaeth. Nid oedd hyny ond anrhydedd yr oedd efe wedi ei gyflawn deilyngu, a byddai ei ddoethineb a'i broflad o wasanaeth ammhrisiadwy ar y pwyllgor. Mr. S. N. Jones a eiliodd y cynnygiad, a dywedodd fod yn dda ganddo fod Mr. Evans ar ei ymddiswyddiad yn gadael y genhadaeth mewn gwell sefyllfa nag y bu yaddi erioed o'r blaen. Pasiwyd yr oil ynghyd. Y Parch D. Thorne Evans a ddywedodd Yr wyf wedi bod yn dal cyssylltiad hirfaith &'r genhadaeth, fel yr wyf yn teimlo ei bod hi yn rhan o honof fl, a minnau yn rhan o honi hithau. Yr wyf yn ddiolchgar ei bod wedi dyfod i hyn yma, cael o honof fod am fy oes yn aelod mygedol o'r cyfeisteddfod. Pe torasid y cyssylltiad rhyngom yn llwyr, y mae yn ddiau genyf y byddwn farw yn fuan. Dichon y medruf wneuthur peth daioni ichwi, ac yr wyf yn meddwl i chwi fod dan arweiniad y Nefoedd yn newisiad fy olynydd. Ar gynnygiad Mr. Davies, Maesteg, yn cael ei gefnogi (gan Mr. Thomas, Ceinewydd, arwyddwyd pleidlais o ddiolchgarwch i Mr. D. C. Roberts, a swyddogion eraill y Genhadaeth Gartrefol. Adroddiad y Pwyllgor Dirweslol. Cyflwynwyd yr adroddiad gan y Parch. P. D. Morse. Yr oedd yo mynegi ddarfodgwneu- thur lies mawr mewn rhai o'r siroedd trwy y cymmanfaosdd a gynnaliwyd yn aghorph y flwyddyn oedd wedi myned heibio. Dangosai gynnydd yn nifer yr eglwysi eydd yn arfer gwin anfeddwol yn Swper yr Arglwydd. Cymmhellai y pwyllgorau eirol i wneuthur parotoadau prydlawn ar gyfer rhoi lie arbenig i ddirwest yn y pregethau ac yn yr Ysgol Sabbothol ar y Sabbath olaf yn Tachwedd. Y Parch. M. Morgan a gyflwynodd i sylw gasgliad o Hymnau Dirwestol, pris 2a., sydd wedi ei gyhoeddi gan y Parch. P. D. Morse, Wolf's Castle, sir Benfro. Mabwysiadwyd yr adroddiad. Brodyr Cystuddiol a Methedig. Gosodwyd ar yr ysgrifenydd i ddanfon cofion serchus y gymdeitnasfa at y Parchn. David Phillips, Abertawe; T. J. Jones, Tongwynlais j John Davies, Shirland Road, Llundain. Diolch i Gyfeillion y Lle. Ar gynnygiad y Parch. W. James, Aberdân yn cael ei gefnogi gan Mr. John Lloyd, Barry* arwyddwyd pleidlais o ddiolchgarwch diffuant i'r cyfeillion da yn Mhencoed am dderbyn y gymdeithasfa, a'i chynnal mor jjanrhydeddus, Gosodwyd ar y llywydd i gyflwyno y diolchgar- wch hwn yn gyhoeddus yn oedfa y boreu. Terfynwyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch. B. D. Thomas, Woodstock. Y PREGETHU. Cyhoeddwyd i bregethu yn y gwahanol odfeuon fel y canlyn Nos Fawrth. Yn Salem, y Parchn. tV. J enkina, Ty Ddewi, a D. Lloyd Jones, Llandinam. Yn y Capel Saemeg. — Y Parchn. J. Glyn Davies, Casnewydd, a B. Lewis, Dinbych-y-pysgod. Dydd Mercher. Yn y Babell ar y Maes.— Am dri, y Parchn. Dr. Thomas Rees, Cefn, a D. Lloyd Jones. Dydd lau. Bryn Scion (A.)—A.m 6. 30. y boreu, y Parchn. D. R. Williams, a T. J. Morgan, Aberystwyth. Yn y Babell- Am ddeg, y Parchn. H. Barrow Williams, Llandudno, a D. Lloyd Jones. Etto am ddau, y Parchn. P. Jones, Llandeilo, a W. E. Prytherch, Abertawe. Etto, am chwech, y Parchn. Dr. J. Moelwyn Hughea, Aberteifi, ac H, Barrow Williams. .\IiI