Baner ac Amserau Cymru

CVMM AN FA DDIRWESTQ L DOSBARTII BODEDERN. Cvonaliwyd hon dydd Meccher diweddaf, pryd v daeth cvcnulliad rbagorol ynghyd o ddirweatwyr y cylcb. Yr oedd eynnadledd y prycinawn yn dda iawn. Cafwyd papur gwertbfawr gan W. Edwards, Ysw., < Tabor Hall, ar « Ragometh Llwyrvmwrthodiad ar Gymmedroldeb.' Am 4.30, cafwyd cynaadledd i'r chwiorydd ac am 6, cyf- arfod cyhoeddus, pryd y oymmeryu rfcan gan y Parch. R P. Williams (A ), Caergyb', a R. Row- lands (W.), o'r un )ls. x mae y gymmacfa hon yn gweliabob iuwyudyn, ac yn dyfod yn ailn pwyg;g iawn i gynnal breichiau dirwestwyr. Pa barn Da wna dosbarthiadan eraill ea hefslychu yn hyn o bath, Y tnae y doabarth hwn yn cydweithio yn rbagorol, fel gwahanol en wad an, ac yn cadw dirwest yn fyw yn y gwahanol gynmydogaeth&n. A buaswn yn cyng hon eraill, sydd yn wan, Doe yn rnetbu Ilwyddo gyda'r. mater, i wasgu at eu gilydd, a rhoddi gwaith i bobl en dosbarth mewn cymmanfa; fe ennyn hyn eu Eel,'a bydd yn iechyd i'w gweitn- garwch.

CYNHAUAF. Y mae y tywydd wedi bod yn rbagoroi i'r cyn- hanaf eleni, ond y mae yr wythnos hon wedi troi yehydig yn anffafriol i'r rhat Rydd dipyn yn ddiweddar. Gwelir teisi mawrioa, pa rai svdd yn llanw y gtrddi, heb adael lie i'r ydau. Y mae mwy o wair elem nag a iu er's biysyddoaad ac yr cedd y fiermwyr, fel rheol, wedi cadw mwy o dir i -Rrair, yr hyn sydd yn gwaeyd y gwaith yn Haver mwy. Y mae eleni wedi bod yn dymmor becditbiol lawn, ao y mas dyled y wlad i'r Rhoddwr ya un ceillduol. Oiywais rai yn awgrymu y dylid cadw can ddxwrnod i ddioloh un ar ddiwedd v cynhanaf gwair, a'r liall wedi y cynbauaf yd. Yr wyf yn haffi y syniad, a da iawn fuaeai ei roddi mown gweithrediad. Buasai yn arddangosiad rbagoroi ein bod yn ac yn dymuno hsfyd rhoddi cydnabydaiaeth deilwng i'r Un sydd yn cyfranu mor helaeth.

DAM WAIN. Cymmerodd damwain ddiirifol le yn agoe i Lanerchymedd yr wvthnos ddiweddaf, pryd y lladdwyd R. Griffith, Ty Mawr, Llandyfrydog. Yr cedd ef a thri eraiU yn dyfod mewn cerbyd o Lanerchymedd, ac mewn tioid sydyn ar y ffordd fe ddymchwelodd y cerbyd, gan beri niweidiau difrifol i'r gwr a enwyd, o'r rhai y bu farw yn rob en ycbydig osiaa. Gydymdeitnlir yn fawr & i chwaar yn ei phrofedigaeth chwerw.

FFAIH. Cycnaliwyd ffair Awst yn Llangefni, ddydd Iau diweddaf. Dipyn yn araf oedd y gofyn ar y da byw, ond yr oedd y cofifylau yn dal yn lied uchel. Nid llawor, chwaitb, 0 flermwyr oedd yn breaeunol; yr cedd llawer o wair allan, yr hyn cedd yn en cadw yn sled brysur, ac yn enwedig pan y cofi wn fod llafurwyr amaethyddol yn bricion awn ya y wlad.

DYEITHRIAID. Y mae gw]a.i Môn, gallwn feddwl, wedi derbyn ei ohynnypgastb yn y minteioedd ymwelwyr sydd wadi disgyn In p1ith, er darogan drwg y bna?ai gwyi y coroaiad yn eu cadw ôraw; nid it Uy fn, va hytraoh, 611 gwyi'tio o'r trefi. i'r wlad & wnaeth hono. Y mac pob ciifach a g an ar yr yays yn llawnion o bobl y trefi; a'r fro fwyaf Cyrnreig a hen tfasiwn heb ddim i'w glywed ond iaith ein cymmydogion, nes tafla Cymry gwledig y wlad bron i lesmair. Dywedir fod mwy eleni yn y Betillecb, BuH Ihy, a Ilhosneigr, nog a fu erioed Ïe, fod lliaw3 bydo ymwelwyr yn Niwbwrrh. Y mae hwn ya dJfod yn lie ffasiynol, a'r byd o'r dtwcdd wedi dyfod i wybod am dano. Rhyw le wedi 6i guddio tnewn tywod fn am gyfuod maith, heb ond aiabeU bregethwr Methodist yn nr.yned yno weithiau ond eleni, yr oedd ei heolvdd fel (Johvyu Bay, a'i pbongciau tywod fel Happy Valley. Wet, eooeiihiwn iddo boblogrwyad,—Tuthiwr. _.0

DYFFRTN TAWE, CYFARFODYDD CROESAWOL I MR. A MRS. W. IFANDER GRIFFITHS, YN NYFFRYN TAWE, A MAN AC ERAILL, YN MORGAN WG. PA Gymro sydd na chlywodd am yr enwog Ifander? Y cerddor gwycb yr hwn sydd yn nodedig fel ar- weinydd cerddorol, eyfansoddwr, beirniad, datganwr, cyfaill yr Ysgol Sabbothol, y Gobeithlu, dirwest, ac yn fyw i bob achos da yn eu gwahanol agweddau. Ganwyd a magwyd y boneddwr hwn yn Nyffryn Tàowe, Morganwg a bu yn trigiannu yno am flynydd- au. Ond erya yn awr yn Cumberland ac y mae yn \vr o safle uchel yn y wlad hono. Y mae y boneddwr, a'i briod, ar ymweliad 4 gwlSd ei enedlgaeth y oyddiau hyn, ac yn cael ei groesawu gyda brwdfrydedd mawr gan ei gyd-genedl; o blegid y gwaith mawr a wnaeth pan yn aros yn y dyffryn flynyddoedd yn ol. Ysgrifena cyfailn ni fei byn:- Cafodd Ifarder, a'i anwyl biiod, dderbyniad an- thydeddua yn Mhontardawe. Yr oedd yr heolydd wedi eu haddurno, y baneri yn chwyfio yn yr awelon, yr ystafell wedi ei phrydferthu yn odidog, a chapel eanor a hardd y Methodistiaid Calfinaidd wedi ei or- lenwi & gwynebau siriol, a chalonau cynnes, i dderbyn y afff a'r wraig y mynid eu hanrhydeddu. Kiateddai ar yr esgynlawr: — Y cadeirydd — Dr. Griffiths; Mr. a Mrs. Ifander Griffiths Mia. Morgan, Cwmtawe, Ystalyfera; y Parch. W. Samlet Williams, Sciweu; Mr. W. "WiKiams, Wern, Glandw-r; Eos Cynlaif' Treorci, ac eraill; ac yn y 'sedd fawr' o am- gylch iddynt.tyr oedd nifer rhy liosog i'w henwi o hen aelodau Undeb Corawl Dyffryn Tawe,' oedd mewn bri mawrya 1862. <- n. Eglurodd y cadeirydd mai amcan y cyfarfyddisd hwn ydocdd, nid yn unlg croesawu Mr. a Mrs. Ifander Griffiths ar eu hymweliad a hen faea eu llafur, ond befyd, cyflwyno i Mr. Griffiths anerchiad goreuredig, a.o i Mrs. Griffiths bar o wydrau mewn ffram aur. Wele gopi o'r anerchiad, yn yr bwn y crynhoir neillduolion gwaith a gwasanaeth Mr. Griffiths i'w g que"il 'A^wyl SYB, Dymunwn, fel lien aelodan arosol Cymdeithas Gerddorol Dyffryn Tawe, ynghyd ag amryw o'ch ed- mygwyr, eich croesawu ar eich ymweliad a'r Dyffryn fel arweinydd y cor arddercacg hwnw yn ystod blyn- yddau ei fodolaeth, drwy eich aurhegu a'r aneichiad ) hwn, fel cofeb fechan o'r hyfrydwch a'r budd a gaw- Bom gyda chaniadaeth o dan eich addysg a'ch arwein- tad.

A Soluble'So-api der elr V ith d j'e h I a disinfectant and deodoriser has ma^. be used in powder or solution. | SprirtMe if about where a suspicious 0 smell is defected-in !avatories,sicKroomsij j cesspools, sewers. &c. '0 for disinfecting & he P bedclothes. bodylinen.banda^es^?5^J\ct &c,to guard against conta^ion.w' Where is used microbes ffe, ;&! die. and there is little f\ C// chance of infection, rQd j§) combinss a soap fi|] germicide; it is no NJjT ^^rer Ihari soap. paSolworK^ linoleum. I &crdestroys vermin. ::?J in hospitals & public institutions; for disinrecrion. a soap, deodo riser. and disinfectant. lEI/ER MUS tí/jflT£1J. PORT SIIKi./Git7. CHESHIRE. |:

DYFFRYN CLWYD. YN y FANER ddlweddaf gwelaf rywun yn gofyn Pa le y mae y Blaenoriaid heb roddi eu presennoldeb yn y cyfaifoiydd sydd yn cael eu cynnal bob nos Fercher wrth y Groes yn Ninbych yna. Yr wyf yn gobeithio y cymmer y brodyr yr awgrym. Nid oes dim yn biino mwy ar yabryd dyn na gweled blaenor yn 'olori' yn lie blaenori' (chwedl y diweddar Barch. Roger Edwards, Wyddgrug), gyda phob achoa da. Yn b!a.enorimewn gweithredoedd da' fy 'anwyl gariadug frodyr.' Temlwyr Da Dinbych a fuont, dydd Llun Gwyl y Bangc, ar eu gwib flyn- yddol. Cribau uchaf y Foel Fammau oedd eu cyrch- fan. PedrolfenI hylaw y ddau fasnachydd caredig, y Mri. Robert Owen a George Jones, oedd yn eu cludo i odreu'r mynydd. Dringo y llethrau oedd y gamp galed a'r orchest fawr. Pa le yr oedd y brodyr ? Yn enwedig y rhai alddgar iawn ? Y chwiorydd a gwyn- ent yn dost am fod defnyddiau yr 'arglwyddl' mor brin. Too bad mewn Good Templars oedd cystadlu rhedeg mewn aschau. Eisteddfod Corvjen bob blwyddyn a 'batroneisir' gan ieuengctyd deuryw Dyffryn Clwyd. Eleni aeth nifer fawr o Ddinbych a. Rhuthyn, a'r ardaloedd cylchynol, yno. Arferai fod c?-r y plant yn cystadlu yno. Ond am ryw reswm nad wyf fi yn medru ei ddyfalu, nid aeth am y clorch y Fangc-w-yl ddiweddaf. Bu mwy o attyniad gan y Foel Fammau i'r arweinydd medrus. Chwanegodd y gerddorea leuangc dalentog o Henllan—Mlaa Laura Evans—at el henwogrwydd yno. Caiff Cymru glywed ] chwaneg am y chwaer hon cyn pen hir. Ehtcddfod y Paso yn Ninbych a awgrymir i'm meddwl wrth s5n am ^nv Gftyl y Bangc yn mhrifddinaa Edeyrnion. Beth v fi' hon? A ydyw hi yn rhy faan gofyn? Nid oedd un y, Pasc diweddaf mor llwyddiannus a'r dlagwyliadatf y, is yr ystyr arianol. A ydyw hyny wedi 'dampio ysbryd- oedd' y pwyllgor? Prinybuaswnyntybiohynywtb gofio pwy ydynt. Adwaen hwy bob un. Fy na;h* ed am danynt ydyw eu bod wedi eu gwneyd o yatwff rhy dda 1 dori ea calonau ar chwareu bach. Ond, dyna, y mae hi yn ddigon buan. Y gwlaio yn r\wystro y bregelh. Soniais yr wythnos ddiweddaf yn helaeth am 'Genhadaeth yr awyr a,gored' yn Ninbych. Nt ddy- wedaf chwaneg heddyw ond fod gwlaw taranau trwm wedi rhwyatro y bregeth. Y pregethwr i fod oedd y Parchedig Jonah Lewis, gweinidog y Bedyddwyr. Rhald el bod yn wlaw trwm i attal Baptist. Ond yr wyf yn dlsgwyl pethau gwell heno. Yr un gvvr da sydd i lefaru. Slom i'r pregethwr, ac i lawer eraill, oedd colli noa Fercher diweddaf, canya cynnyddu y mae y dyddordeb yn y Genhadaeth.' Prion a'r Glyn unwaith etto. Methu setio ar y dyn' y maent yn y ddau le hyn. Y dyn i fod yn fugail arnynt, wrth gwra Y mae tri wedi eu henwi yn y pwyllgor. Ar un o'r tri y mae dau Ie arall yn tynu. Nid dau le o lawer cystal a Phrion a'r Glyn, ond mai hwy a ddechreuodd dynu gyntaf. Pa gwpl o eglwysi a eonilla y dorch yn y tug of war bugeiliol hwn, nis gwc. Nid oes son am yr un o'r ddau arall hyd nes y byddo y cyntaf wedi rhoddi atteb terfynol. Pryd fydd hyny a ge'r gwybod etto. Ymyraeih d materion rhai eraill. Y mae y pwyllgor sydd yn ea-io y gwaith o ddewis yn miaen yn cadw ei gyfriaach yn rhagorol. Fel y dylal wneyd, o ran hyny. Ond nid yn hollo), os gwir a glywais. Ai gwir hyn—fod un o weinidogion y cyfa fol misol wedi cael gafael yn un o aelodau y pwyllgor. Fod y gweinidog hwnw wedi dyweyd mai j pregethwr ieuangc neiliduol, & hanes neillduol iddo, a ddylai y ddwy eglwys ei ddewis. Fod y gweinidog wedi dymuno ar yr aelod grybwyll hyn yn y pwyllgor. Croeswynt yn y pwyllgor. Fod yr aelod wedi cario y genadwri i'r pwyllgor yn ffyddlawn Ei fod wedi chwanegu mai dyma oedd dymuniad amryw o weinidogion y sir. Gyda'r gair hwn wele 4 friain' (a defnyddio term morwrol) yn codl. Mewn moment wele frawd ar ei draed, ei lygad yn fflachio, a'i dafod yn fflam, ac yn dyweyd Welhai, os y gweinidogion sy'n myn'd i ddewis y gweinidog, 1 j beth y cesglir ni yDghyd? Y peth goreu a fyddai iddynt el ddewis end os ydynt am el ddewis, rhaid iddynt ei gadw hefyd.' Cyfarfod Misol y Tywyn. Y Tywyn Bydd ger llaw Abergele a olygaf. Gynnal- iwyd hwn dydd Iau diweddaf, a chyfarfod pregethu dranoeth. Nid yno yr oedd i fod yn ol y trefniant gwreiddiol. Yn Horeb, Rhydyrarian, ger Llanaannan. Yn ngbyfarfod misol Selon, Stryt Henllan, yr oedd pethau Hed chwerwon, os nad bustlaidd, yn cael eu dyweyd wrth y ddau flaenor syml oedd yno am eubod yn dyweyd ei bod yn anghyfleus iddynt gymmeryd y cyfarfod misol. Gofynid iddynt a oedd Yr eglwys yn ei wrthod. A oeddynt hwy wedi rhoddi y peth i lais yr eglwys a phan ddeallwyd nad oeddynt, crchyll ydoedd y t&n- belenu arnynt gan y magnelau mwyaf. Ond pan y dywedodd awyddogion y Tywyn—dau etto—y cym- merent hwy ef, ni ofynwyd o gwbl a oedd yr eglwys I .ía.< wedi cael llais yn y peth. Os ydyw y cwestiwn yn un teg o un tu, onid ydyw yn llawn mor deg ar y tu arall, hefyd? Yr wyf yn credu y gallasai Horcb ei fentro. Ond gan nad oedd tueddrwydd, pa ham yr oedd elsieu myned yn gaa ? Cyfarfod Misol Uniongrcdedd' oedd yr un yn Nhywyn flwyddyn a hanner yn ol, ond wrth yr enw 'Cyfarfod Misol y Pe!isiwn' yr adwaenir hwn. Dylwn egluro y termau hyn I bobl ddyeithr. Yn y cyntaf derbynid blaenoriaid newydd- ion yn aelodau o'r cyfarfod misol. Ond deallwyd yn ddamweiniol nad oedd un o honynt yn credu yn union yr un fath a'r rhai a. ystyrir eu bod yn golofnau' ar yr hen bwngc dyrus Tragioyddol Gosp Yn y fan wele hi yn wbwb erwin, a sel dros y wir athrawiaeth yn brwdanu allan mewn bloeddiadau a slglent furiau yr adeilad mewn adnodau cyfain i brofi y pwngc.' A'r blaenor newydd, ynghyd ag un arall tebyg iddo, yn cael eu derbyn yn gyflawn aelodau, ac y mae y ddau yn gwasanaetbu eu heglwysi hyd y dydd hwn. Carai y darllenydd gael eglurh&d ar enw newydd y cyfarfod misol diweddaf. Gydag enwau rhyw bymtheg ar hugain o aelodau Eglwys Seion, yn Ninbych, wrthi anfonasid deiscb at y cyfarfod misol. Llai na deufis yn ol bu dau frawd rhagorol-y ddau yn wyr o'r ymddiried llwyraf-yn Seion yn cyrnmeryd llais yr eglwys yn newisiad chwaneg o swyddogion. Daliwyd pedwar yn y rhwyd. Cyhoeddwyd hwy yn etholedig yr eglwys. Yn y cyfarfod misol dilynol (yrhwn, gyda Haw, a ddigwyddai fod yn Seion ei hun), gwnaeth y ddau frawd adroddiad ffuTfiol o'r dewisiad. Tybiodd y frawdoliaeth fod pob peth yn gorwedd yn esmwytb. ac mal myned yn mlaen yn ngwssanaeth y swydd oedd i fod bellach. Ond, na. Cododd gwrthwynebiad. Nid yn erbyn yr oil. Yn erbyn dim ond un. Buwyd yn Myned d phapyryn o gwmj.as, ac wrth hwnw rhoddodd y nifer a nodwyd eu henwau I ddadgan nad oeddynt hwy wedi pleidleisio i un neillduol o'r pedwariaid. Mewn eglwys o bedwar cant ni fuaaai hyny nac yma nac acw. Ond pan nad oedd mwy na saith a deugain yn cyrnmeryd rhan yn y bleidlals, y cwestiwn a godai yn anocheladwy ydoedd, pi fodd y cyhoeddwyd y brawd hwn yn ddewisedig yr eglwys. Hyd yma nid wyf wedi dyweyd dim ond sydd hysbys ddigon, ac yn ngenau pawb trwy y dref. Yr wyf yn gofalu am beidio dadguddlo cytrinach y cyfarfod misol. Y mae genyf ormod o barch i gyfar- fod misol Dyffryn Clwyd i wneyd dim o'r fath. Bydd genych adroddiad swyddogol mewn colofn arall, y mae'n debyg. Yr oil a ddywedaf ydyw, fod Y Petisiwn wedi ei daflu, allan. Dangoswyd, yn dra phriodol hefyd, y gwrthwyneb- iad cryfaf i gydnabod pethau o'r fath o gwbl. Un o wyr hybarchusaf y cyfarfod a ddywedodd yn groew y dylem fod yn dead yn erbyn pob peth o'r fath.' Ar yr un pryd na thybied neb fod y cyfarfod misol yn ymddwyn yn drahaus, canys dywedwyd yn bendant, os, o hyn i'r cyfarfod nesaf, y daw Cenadwri reolaidd oddi wrth yr enlwyi I law y llywydd. neu ei chyflwyno trwy yr hea awydd- ogion, y mae'n debyg, rhoddir ystyriaeth rwydd a pharod Iddi. Ond rhaid dyfod Trwy ddrw3 y ffrynt-nid drws y cefn. Bydded hyn yna yn ddigon heddyw etto. Brass okiwb.

I Batie witH a j I ligpht heart I by using Brown & Polsor^s 1 "Paisley Flour". It sue- j I ceeds where other raising | I agents may have faiied. 1 I There is no uncertainty | I about the scones and pastry 1 I being light when one part j I of "Paisley Flour" is mixed { I with 6 to 8 parts of ordinary | ![ flour. The dough rises I I quickly and evenly, and the | I pastry and cakes are fragrant | | and crisp. Everything baked | i with "Paisley flour" be- j [ comes more wholesome < [ and digestible. Brown d j D | Polson5s < I l^alsls'ig Powder ] 4) 0 w I Paisley" j A j jj? fccmr g Trade MarK. I Ensures success in baking..

LLANEGRYN. Yr Ysgol Ddyddio7.—Llawenydd digyramysg genym ydyw dwyn sylw afc gynnydd a llwydd- iant ein hysgol ddyddiol o dan ofal Mr. Wil- liams. Nid oes prin flwyddyn er pan y mae Mr. Williams yn ein plith, etfco y mae wedi ennill ymddiriedaeth lwyraf y plwylolion, yn nghyd Sg agor meddyliau y plant. Cafodd ei lafllr sylw arbenig yn adroddiad arolygydd ei Fawrhydi:—' This school has improved since the present master took "charge in the early part ot the yf-ar, and now gives good promises for the future.' Ennillwyd y rhodd uchaf yn bossibl, ac yr oedd y cyfanswm eleni yn uwch nag y bu erioed, er tod cyfartaledd y plant wedi bod yn uwch. Gallwn sicrhau Mr. Williams fod yr ardalwyr yn gwerthfavrogi ei lafnr, ac yn cydlawenhau fig ef yn ei, lwydd. iant, a bod eu hyder yn gryf y gwelir yr ysgol o dan ei ofal yn un o rai goreu y wlad yn dra buan,-Gohebydd.

•— —————————————————— Wrth daflu golwg dros lsanes eich bywyd o'ch ieu- engctid hyd gyflawnder dyddian yr addewid, yr ydym yn caelliinell ddidor o wasanaeih. Fel Arweinydd Cerddorol.—P>uoch yn ddi-gymmbar o lwyddiannus gyda v Gobeithlu, y cir lleol, y stin- dorf, ac Undeb Corawl Dyffryn Tawe. Dys-gasoch iddynt amrywiaeth o gerddoriaeth bur—o'r doa syml hyd y prif draithganau. Déchreuasach gyfnod new- ydd yn hanes cerddoriaeth Dyffryn Tawe, a'r ardal- oedd cylchynol. Adgofiwn- mewn mwyuhad am gyng- herddau y Meminh (pryd y rhoddwyd y datganiad cyflawn cyntaf o'r draitbgan gyda cherddcrfa yn Ne- heudlr Cymru), a 'Storm Tiberius, y draithgan gyntaf a roddwyd yn yr Albert Hall, ac am fuddugoliaeth fawr Eisteddfod Caerfyrddin, ddeugain mlynedd i'r wythnos hon. Fel Cyfansoddwr Cerddoro1, cavreom hyfrydwch mawr with ddatganu darnau tlysion o'ch gwaith. Fel Beirniad, gwertfcfawrogir eicb gwaRanaeth o'r eisteddfod leol byd yr eisteddfod genedlaethol. Fel Dyngarwr ni wasanaethodd neb ei genedl yn Nghymru, ac yn slcr y ta allan iddi, yn fTyddionach na chwi. Darfu i chwi sefydlu yr eisteddfod a gya- sylltir A'ch enw yn Workington, a elwir 'The Ifander Eisteddfod and Cumberland Musical Festival.' Buoch, hefyd, yn offeryn i sefydlu cenhadaeth aiienwadol, yn rhanol Gymreig, &c adeiladu neuadd i gynnal y cyf- ryw Edmygwn chwi yn fawr yn hyn oil; a chredwn fod y ewhl yn tarddu o ffynnoaeli fawr cariad Duw. 'Pob un sydd yn caru o Dduw y mae.' Ni chaniatâ gofod i ni grybwyll ond ychydig o'ch rhinweddau. Gyda'r Ysgol Sabbothol a Dirwest rhestrir chwi yn mhlith eu deiliaid mwyaf gweithgar a ffyddlawn. Eiddunwn i chwi flynyddoedd lawer etto i barbau yn y gwaith ardderchog o wasanaethu eich cenedl a'ch Duw a chael, ar dertyn eich oes, fynediad helaeth i bur drigfanau y nef. Arwyddwyd dros v pwyllgor, W. WiLtTAMS, tFe) M House, Cadtirydd. W. Samlet Williams, Sciwen, ) v„ Jam SB Hinkin, Allt Wen, J SJ- J. MORGAN, surveyor, Pontardaue, Trysorydd. Gorphenaf 5ed, 1902. Teimlid fod y gwr o'r Wern House, Glandwr, yn hynod bapus yn ei sylwadau pan yn cyflwyno yr en- erchlad i Mr. Griffiths; ond er ei ddotiildeb chwaeth- us, a llawn humour, braidd nad sllesid dyweyd am Mrs. Morgan, Cwm Tawe, wrth gyflwyno y gwydrau i Mrs. GriBitha :—'Ti a ragoraist arnynt ol I. Yr oedd yn hawddach teimlo na dychymygu teiml- adau Mr. a Mrs. Griffiths wrth dderbyn anrhegion. Yr oedd ya hawdd gweled wrth eu dagrau a'u gelriau tyner mai y mynegiant goreu oedd llinell Ceiriog: 'Ti wyddoat beth ddywed ty nghalon.' Yr oedd hufen y datganwyr yn bresennol, ac yn gwneyd eu gwaith yn odidog. Corau meibion a merched a wnaethant waith campua, o dan arweiniad Eos Cynlais ac Ifander. Yr oedd enwogion y cyleb yn bresennol, a'u donian yn llifeiriol; ac yn olaf, ond nid y lleistf, yr oedd y beirdd yn gorhoian, a chafwyd anerchiadau campus, y rhai a ymddangosant yn ngholofn farddonol BANER dydd Mercher. Yr oedd nodwedd y cyfarfod o'i ddechreu i'w ddiwedd & thuedd ynddo i greu awydd am fod yn dda, a gwneyd daioni I eraill. Mewn cyfarfod cyffelyb yn Llansamlet llywyddai Mr. A. H. Thomas; ac yr-oedd y cynnulliad yn fawr ac urddasol. a'r gweithvediadau yn frwdfrydig. Yr oedd y ceradorion a'r beirdd yn llawn o yni, a'r llen- orionynrhaiadru yn eu hedmygedd o lafur iMr. W. Ifander Griffith. Cafwyd cyfarfod campua yma hefyd. Darllenwyd llythyr yn y cyfarfod hwn oddi wrth y Deon Howell, yr hwn oedd ya adnabyddns 6g Ifander yn nyddiau ei ieuengctid ac fel hyn yr ysgrifenai- I' tipyn o Saesneg a Chymraeg, Weie rydd gyfleithiad o hono:— 'Fy ANWYL Ifaedeb, Credweh fi, buasai yn bleser mawr i mi fod yn bres- ennol gyda chwi yfory ond gyda mi.nid yw yn wir 'lie y mae ewyllya y mae galla.' Nis gallwn gyrhaedd cartref ar ol y gweithrediad au, am ein bod ni fwy na gwaith tair awr o ffordd o Hwlffordd. Yn eich achos chwi, nid yw yn wir 'allan o oIwg allan o feddwl.' Y mae eioh hen gyfeillion yn coleddu y telmladau cyn- nhesaf tuag atoch yn bersonol; ac adgofion diolchgar am eich gwaaanaeth. Hyd yn oed pe na buasai felly, y mae eich ymdrechion canmoladwy yn cael eu gwobrwyo yn y symbyliad iachus a roddwyd i ddiwylliant cerddorol, yr hyn sydd ynddo ei hunan yn addysg. Hyderaf y cewch flynyddoedd lawer etto o ddefnyddioldeb parhaus, gyda sicrwydd bcndlgedig drwy rag fod genych wobr ogonoddus yn eich aros. Byddwcli ffyddlawn hyd angau; a cheweh roesawiad gan y cor sydd yn canu can ftloses, a chau yr Oen Yr eiddoch yn Berchog, D. HOWELL. P.S.—O nas gellid cael plant ae ieuengctyd Cymru i ddysgu y 'Cyfammod Disigl ar dafod.' Yr oedd amryw eraill wedi anfon llythyrau i ddy- muno hir oes a llwydd i Ifander, a'i briod, hyd drangc. Ni byddai allan o le i mi yma fynegu fod Ifander wedi cyfansoddi Chant odidog iawn ar eiiiau yr hen fardd tryloew, Derfel Hughes, ar y Cyfammod Di- sigl,' ac wedi ei chyhoeddi gyda'r geiriau. am gelniog y copi. Buasal cario allan awgrym, neu ddymuniad y Deon Howell gyda golwg ar eiriau y 'Cyfa,mmod Di- sigl' yn werth ymdrech pob cynnulleidfa drwy Gymru benbaladr. Terfynaf drwy ddymuno hir oea i Ifander, a'i briod, i wneyd daioni. GCHEBTDD.