Baner ac Amserau Cymru

Y PRIFWEINIDOG YN JNGWRECSAM. SIARADODD y Prifwemldog mewn pedwar o gyfar- fodydd gwleidyddol dydd Meroher, Traddododd yr ara-pth gyntaf i aelodau Clwb Diwyjiadol Liverpool. Teitbiodd Syr Henry wedi hyny gyda'r t, ên i Gaer. lie v traddododd araeth i gefnogi ymgaistaeth Mr. Alfred Mond. Yr oedd yno gynnnlliad gorlawn. Yr oadd yn bresenool yn y cyfarfod hwn y Due a'r Dduoes o Marl- borough, y Tywysog a'r Dywysoges Henry o Plees, a'r larlles o Mar a Kellie, ynghyd a Direr llosog o aelodaa seneddol. Rhoddwyd derbyniad brwdfrydig i'r Prifweinidog. i. Aeth Syr Henry wadi hyuy mewn oerbyd modur o Gaer i Wrecsam, lie y traddododd araetb, er oefnogi ymgeisiaeth Mr. Clemant Edwards ya Mwrdelsdrefi Dinbych. Cymmerwyd y gadair gan Mr. A. Seymour Jones. Siaradodd Syr H. Campbell Bannerman yma am y dlwygladau cymdeifchasol yr oedd efe yn go beithio y byddai y L'y wodraeth nowydd yn alluog I'w dwyn yn mlaen. Gofynid iddynt fyned yn 01, meddai, am y rheswm fod en masaacb yn cael ei hnnrheithio, a bod ein hymherodrseih mawn perygl. Ni ddywedwyd y fath yabwriel erioed a hyny. Dadleuai y dylect weled nad oedd oma y ttwnwyr yn rhai eithafol, a bod oriau gweithwyr ar y ffordd haiarn vr hyn oedd y secedd, mewn gwirlocedd, yn bwriadu iddyct fod. Yr oedd yn credo, hefyd, y dylai cylraniadaa yn mysg y gweifchwyr gael ea rhyddhan oddi wrth y dyfarn- aidau barnol dlweddar. Dylid rhoddi gallu ya llaw yr awdnrdodan 1 ymwneyd mewn modd (ffeithiol A thai gwael. Yr oedd ganddynt eisieu gweled y cyfretthiau trwyddedol yn nwytaw y rhai oedd yn gwybod mwyaf am yr amgylohladan; hyny ydyw, pobl y gymmydogaetb, Dylai ysgol ion oedd yn cael ea cynnal o'r trysorfeydd cy. hoeddns fod o dan reoiaeth gyhoeddas, ac ni ddylai fod yna nnrhyw berygl i arian gyhoeddas gael en defnyddio i'r amcan o broselytio. Ar derfyn yr araeth paslwyd penderfyntad yn diolch I Syr H Campbell-Bannerman am ei araeth, ya ei longyfarch ar yr anrhydedd a osodwyd arno ae yn ymrwymo na arbedid nnrhyw drafferth yn yated yr etholiad agoshaol er gallnogi Cymra i rfaj-ad yn y senedd gydag nn llais. Wedi i'r cyfarfod gael ei ddwyn i derfyniad gyr wyd y Prifweinldog trwy y dret mewn oerbyd medar, yn nghanol arwyddion D frwdfrydedd mawr. Aeth wedi hyny gyda'r trên 4.52 i'r Amwythig. Xr oedd cynnulleidfa enfawr wedi ymgasgln yn yr Amwythig. Yma yr oedd rhyw fintai fechan yn mhen draw y neuadd yn aflonyddu gryn lawer ar y Prifweinidog trwy waeddi, a chadw trwst tra yr oedd yn areithio.

LLANFYLLIN, AB wahoddiad caredig Mr. a Mrs. Da vies, Brookside, ymgynnullodd aelodau eglwys, cyn- nulleldfa, ac Ysgol Sabbothol Methodistiald Calfinaldd y dref hon, nos Fawrth, yn Ysgoldy capel Morlah He y catwyd byrddau wedi en prydfertha yn y modd mwyaf swynol, ac wedi en llwylho & danteithion blasus a chostfawr. Wedi gwneyd cyfiav-ndar a'r oil cafwyd eyfar fod amrywiaetho), o dan arweinlad Mr. Davies, pryd y cymmerwyd rhan gan Mrs Hughes, Pendre Miss Jinnle Edwards, Liverpool; Miss Neillle Jones, Glyndwr; Mr. T. J. Davies, a Mr. H. F. Williams. Yna cafwyd, trwy gyf rwng y llnsern, ardd ngoaiadan o wahanol ran* an o'r meusyaa cenhadol yn yr India, ynghyd â darlanlad o'r cenhadon, adootdai, &c., a gwn- set casgliad at y genhadaeth o 20s fel eydua- byddiaetb am wasanaeth y slides. Terfynwyd trwy gyflwyno pleiilals o ddiolchfarwch i Mr., Mrs., a Miss Vera Davtes, am en caredigrwydd yn darparn mor haelionus, ac nelyd i Miss Davies, Queen's Road, Liverpool, am gyn- northwyo mor effeithiol yngtyn a'r trefni^daa. -Gohebydd.

BETTWS, ABERGELE. CYNNALIODD y Methodistiaid Calfinaidd yn y lie uchod eu cyfarfodydd cystadleuol a llenyddol eleni etto, pryd y cafwyd cynnull- iadan rhagorol yn y ddau gyfarfod, yn enwedig yr hwyr, a chyfarfodydd da, hefyd. Cyfar fodydd y Prydnawn. Y llywydd ydoedd Mr David Owen, Ty'n- ddol, Dawn, gan yr hwn y cafwyd gair i'r pwrpas; ac arweiniwyd gan y Parch. Owen Ffoolkes, y gweinidog. Gwobrwywyd y rhai canlynol :-Adroddiad i rai dan wyth oed, 'Moliant i'r lean'—laf, Myfanwy Jones, Bodawen. Unawd i rai dan naw oed Dorham — laf, Bobbie Roberts, Bryn y groes 2ii, Leila Parry, Ty isa', Adroddiad i rai dan 12eg oed, Y foneddiges a'r llysieu. yn'—laf, Sarah Anne Roberts, Tyddyn y iron 2ii, Lizzie Anne Hughes, Sirior gocb. Unawd i rai dan 16eg oed, Belmont'—laf, Alice Roberts, Llansannan 2il, H E. Jones, Penoros Beirniadaeth yr englyn ar Y Diwygiad'—laf, Mr. Edward Williams {lor- werih Elian), Llanelian. Am y mufatees— geren, Mary Ellen Williams. Am y knitted croeket collar-laf, Mrs. Roberts, Croesengan. Unawd i rai dan 12 oed, 'St Michael'—laf, Bobbie Roberts, Bryn y groes; 2il, Lizzie Evans, Llanfair. Llaw-ysgrif i fechgyn- laf, J. Aneurin Jones, Llanddulas 2il, D, Parry etto i enethod-lef, Eliza Davies. Adroddiad i rai dan 16eg oed, 0 F6r c6d yn uwch' — lai, Mary Roberts; 2d, Alice Roberts, Llansannan. Traethawd, Y mab afradlawn'—laf, Mr. Owen Jones, Bodowen, Bettws hefyd, yn nghyfarfod yr hwyr ar *Y Mab hynaf.' Dictation Cymraeg—laf, Eliza Davies. Canu ton ar ypryd—cyfartal laf, Miss Anne Davies, a Henry Davies. Unavrd soprano, Y plentyn a;rgwlith—Miss Parry, Glan'rafon. Unawd soprano, Y plentyn a:r gwlith-Miss Parry, Glan'rafon. Cyfarfod yr Eioyr. Methodd y Uywydd, Mr. Maurice Roberts, Llangernyw, a bod yn bresennol; arwein- iwyd etto gan Mr. Ffoulkes. I agor y cyfar- fod cafwyd can gan Eos Marchlyn. Unawd i rai dan 21ain oed, un ddaeth yn mlaen sef, Miss Parry, Glan'rafon, ac yn deilwng iawn o'r wobr. Adroddiad i rai dan 18 oed, 4 Mae'r lean o hyd yn y wlad '—laf, Henry Davies Rhwngyddwyffordd. Unawd tenor, 'Nant y Mynydd' — laf, Mr W. Davies, Llanfair. Atteb nifer o gwestiynan ar wybodaeth gyffredinol-laf, Mr D. Davies, Llanfair. Deaawd,' T a B '—y Mri. W. Davies, a D. Daviee, Llanfair. Unawd i unrhyw laia, Breahines y don' — cyfartal laf. Mrs. Raghes, Llanfair a Miss Parry, Glan'rafon, Bettws Adroddiad, 'Yr hen bwerau'—laf, Misa Lizzie Jones, Llanfair. Anthem, 'A bydd arwyddion'- Mr. Davies a'i barti, Einion. Y Beirniaid oeddynt—Cerddoriaetb, Mr. Griffith D. Williams (Eos Marchlyn), Cwm y gl6 Barddoniaeth, y Parch. J. T. Job, jBethesda. Llenyddiaeth, y Parch. Francis ( Jones. Abergele. Adroddiadau, &c., Mr. J. 0 Davies, prifathraw Yagol y Cvnerhor, Colwyn Bay. Celfyddyd, Mrs Ffouikes, Minafon a Mrs Parry, Glan'rafon. Cyfeil- yddes, Miss M G Lloyd, Llanfair. Cadeirydd y pwyllgor, y Parch. O. Ffoulkes; trysorydd, Mr. David Parry ysgrifenydd, Mr. D. Yaughan Williams. Diolchwyd yn gynnes i bawb oedd wedi cym meryd rhan yn y gweithrediadau. Gohebydd.

COEDPOETH A'R CYLCHOEDD. TREULIWYD yr wythnos gyntaf o'r flwyddyn yn oltrefniad pwyllgor yr Eglwysi Rhyddion fel y canlyn :-Nos Fawrth, pregethwyd gan y Parch. Caenog Jones (W.), Bwlcbgwyn, yr nghapel yr Adwy. Noa Fercher, cytarfod gweddi yn Bethel. Nos Ian, pregeth yn Seion, Talwrn, gan y Parch. Thomas Roberts, Tabernact. Nos Wener, cyfar fod gweddi yn Horeb, Nant. Nos Sadwrn, preg ethwyd ya Rehoboth, gan y Parch. H. P. Roberts, Bethel. Yr Ysgohon Dyddiol,— Dydd Llun, Ionawr 8fed, ad-agorwyd yr ysgclion yn Penygelli, wedi rhyw bythefnoa o seibiant. Hefyd, dydd Llnn yr ymgymmerodd Miss Ellyw Edwards a'l dyled- swyddau fel ysgolieistres ysgol y dosbarthiadau leueogaf yn Penygelli Deallaf fod Miss Edwards, ya Gymraes o galon ao iaith, felly hyderwn y caiff y Gymraeg ei pharch a'i lie yn ei hymwneyd a'r t6 ieuangc Cymreig sydd dan ei gofal, a hyny heb ammharchu nac anwybyddu plant bach y Saeson i'r graddau lleiaf. A phell y byddo y dydd y pennodir rhai yn brifathrawon ac athraw- esau a'r duedd leiaf ynddynt i estroneiddio plant bach Ovmrn. Cyngherdd.—Nos Lun, Ionawr 8fed, cynnal- iwyd yn Ysgoldy'r Adwy un o gyfarfodydd mnyaf difyr ac adloniadol y tymmor, o dan lyw. yddlaeth Mr. Peter Evans, Penygellf, un sydd wedi rhoddi blynyddoedd lawer o'i waeanaeth gyda'r plant yn y Band of Hope, ae wedi hyny yo arweinydd y canu cynnulleidfaol yn ngbapel yr Adwy. Ac os oedd rhywun yn teilyngu yr anrhydedd o efstedd yn nghadair lywyddol cyfar- fod blynyddol y plant, Mr. Evans ydoedd yr un hwnw. Gwnaed y rhaglen i fyny fel y oanlyn :— Adroddiadau-I Cedwch oddi wrth y ddiod,' a Bod yn facbgen da,' gan Hywel Williams, Heol Ofla I The neglected child,' a 4 Neges bywyd,' gan Annie Roberts, Pentre, Fron Pawb at y peth y b'o,' gan Mr. T. D. Williams, Maelor Buildings 4 Cymru,' gan y Mri. Idwal Dodd, Arthur Owen, JerviB Paige, Tommy Pugb, a T. D. Williams; Dysgu Doii,' a'r 'Arddangoefa,' gan Nora Evans, New Broughton I I b'le 'rwyt ti'n myn'd,' gan Annie Williams; a 4Peidiwch chwareu a them- tasiynau,' gan Isaac] H. Douglas. Datganwyd- Canaan,' gan Eurddolen Williams, a Lizzie Rees; 4 Myfi sy'n magu'r baban,' gan Alice Williams, Brynhenlog Place 4 01 mor hardd i'w Iesu Grist,' gan Susie Roberts, Ty'nycoed; 4 L/ookinq this way,' gan Eurddolen Williams; 'Bwrw Angor,' gan Lizzie Rees, Ffordd newydd; Mae'r Iesu'n derbyn plant byohain,' gan Florence A. Griffiths, ac yr oedd yr all yn dda a chymmeradwy iawn. Yn chwanegol at yr uchod fe gaed unawd ar y berdoneg gan Miss Roberts, Pentre, Fron a dat- ganiad bendigedig o'r 'Clychau'n canu,' a'r I Hyfryd wlad (W. Creme), gan gor yr Adwy, o dan arweiniad Mr. W. Arthur Rogers, Y Laurells. Cyfeiliwyd gan Mr. James Bickett Evans, organ ydd capel yr Adwy; ac ar gynnygiad y Parch. Evan Jones diolohwyd yn gynnes iddynt oil am eu gwasanaeth. Arferid, flynyddoedd yn ol, a chael cyfarfodydd biynyddol tebyg i'r uchod mewn cyssylltiad 8,'r Band of Hope, ond goIlyng. wyd hwy i lawr am dymmor. Wedi oael yegoldy mor gyfleus, a chysurus, i gyfarfodydd o'r fath, rwy'n gobeithio y cedwir hwy o hyn allan yn ddi- fwlch. Yr oedd yr ystafell etog yn Hawn, a'r gweithrediadau wrth fodd y gynnnlleidfa. Cod- odd y dorf i gann 4 Hen wlad fy nhadau,' Mr. T. E. Lloyd yn arwain, a therfynwyd y oyfarfod heb i gymmaint ag un fyned allan. Dechreu a diwedd gwerth ei efelychu.—Oohebydd.

CAPEL Y BEDYDDWYR. PRYDNAWN dydd Ian rhoddwyd gwledd o dê a bara brith gan athrawon ac athrawesau yr Ysgol Sabbothol 1 aelodau y capèl-yn blant a pb obi. Rhoddodd Mri S T. Miller yn garedig fenthyg lleitrt ar gyfer yr amgylcbiad yn rhad, a bbetmlai yr eglwys yn ddioicbgar iddo. Gwi»sanaethwyd wrth y byrddau gan Haws o foneddlgesau yr eglwyp. Daeth cynnuiliad lliosog ynghyd, a mwynhaodd pawb eo hunain yn fawr. Yn yr hwyr cynnaliwyd eyfarfod amryw iaethol, o dan lywyddiaeth y Parch. Thomas Griffiths. Dechrenwyd y cyfarfod trwy ganu emyn, Beth yw'r udgorn glvwa'i seinio,' a gweddiwyd gan Mr. George Williams. Aed trwy y rhaglen ganlynol: — Anercbiad tra phwrpasol gan y llywydd. Unawd, • Nes i'r lesu,' gan Miss Jenny Parry, Love Lane. Ad roddiad, I Cartre'r Meddwyn,' gan Miss L. J. Bassett. Unawd, I 'Roedd mam yn cofleldio ei baban bach gl&n,' gan Miss M. Davies, Gwall gofdy. Adroddiad, Y petb tlysat,' gan Master Johnny Jones. Ton gan y plant, 4 Pan ddaw'r leltu,' o dan arweinlad Mr. John Robeits, Love Lane. Dadl, Gwraig y meddwyn,' gan Miss C. Williams a Mr. John Williams. Denawd, I Etto mae lle,' gan Misa A. J Royles a Master E Royles. Unawd, gan Miss L. J. Bassett. Adroddiad, I Blwyddyn newydd dda,' gan Mr. W. D. Williams. Deaawd, 4 Merch y Meiin ydd,'gan Miss M. Pierce a M. Royies. Ad- roddiad, 4 Spectol taid,' gan Master Johnny Jones. Tda gan y plant, Mae geuyf Geidwad yn y nefol wlad,' o dan arweiniad Mr. John Roberts. Adroddiad,' Yr Ysgol Snl,' gan Mid M. Davies, Gwallgofdy. Unawd, 'Ni fedrwu yn fy myw,' gan Mr. W. D, Williams. Dadl, I Dillad newydd,' gan Misses A. 0. Roberts, M. Daviefl, Fron, a Amy W ynne, Beacon's Hill. Unawd, I My Mother's Pron/er,' gan Miss Annie E. Williams. Adroddiad, Master J. Pierce, Gwaenynog Road. Unawd, I Hlraetb,' gan Amy Wynne. Adroddiad, 4 Llnnlo'r gwadn fel bo'r troed,' gan Miss N. Jones, Fron. Unawd, Yn iach i ti Gymru,' gan Miss Laura Lloyd, Ctiapel Place. Adroddiad, • Siencyn yr hen laagc,' gan Mr. W. Pierce, Rosemary Lane Unawd, 4 Bendlthlaist goed y men sydd/ gan Mr. W. D. Williams Adroddiad, 4Yr Iesu a wy!odd, gan MUs C. Williams Trlawd, gan M ss Lanra Lloyd, Amy Wynne, a Mr. D. Davies Rhang&n, • Myfanwy,' gan barti o ftibion. Ar gynnyglad Mr. George Williams paslwyd pleidlals o ddiolchgarwch i bawb oedd wedi cymmeryd rhan, ac elliwyd hyn gan Mr. John Roberts, Love Lane a gweddiwyd gan Mr. William Williams, Goppa. Terfynwyd y cyf- arfod trwy ganu t6n gynnulleldfaol, I Dan dy iendlth wrtb ymadael,' o dan arweiniad Mr. John Roberts, Love Lane. Daeth cynnuiliad dti ynghyd, a thraaliwyd noson ddtfyr iawn.- B —latti

CANOLBARTH CEREDIGION. DARFU i breswylwvr y cylch hwn barotoi yn feddyliol ar gyfer y gwyiiau eleni, yn ol eu harfer. Cynnaliwyd cyngherddau ac elstadd- fodiu, a bu yr Ysgolion Sabbothol ya parotoi yn llafnrns gyda'r pwngc. Arferiad rhagorol ydyw eiddo yr Ysgolton Sabbotbol i drealio y Nadoliz gyda gwaith y cyssagr i ganu, yn nghyd fig atteb pwngc. Nos y Nadolig holwyd ysaol Pisgah gan y Parch. W. Griffiths, Maen- vgroes. Yn Brynrhiwgaled bu y Parch. W. Jones (B.), Bethel, Ceinewydd, yo holi y pryd- nawn, ac yn pregethu yn yr hwyr. Yn Maen- ygroes bu y Parch. D. M Davies, Towyn. Yn Capeiywlg holwyd yr y^olion gan y Parch. E. J. Edwards, Bryarbiwgftledi Nos Calan cynnaliwjfl eisteddfod fawreddog yn Towyn, Cetnewydd. Cymmerwyd y gadair gan weinidog yr eglwys. Yr arwelnydd oedd Mr. Jenkin Jones (M.C.). Beirniaid y canu Proffeawr Parrl, Neuadd, a Mr. Davies, Pont- gareg. Belrniadwyd yr areithlau a'r adroddiadau gan y Parch. E. J. Edwards, Brynrhiwgaled y farddon- iaeth gan Mr. Evans, Glyn'rodyn. Y buddugwr ar destyn y gadair — Y Dlwyglad' ydoedd Mr. J. Daviee, Perthronw. Gofod a balla 1 ni roddl rhestr o enwau yr holl fuddugwyr. Dechreuwyd yn fuan wedi pump o'r gloch; ac yr oedd y capel yn orlawn, a ohaf- wyd mwynhad mawr hyd yn agos I ddeg o'r gloch, pryd yr oedd y cyfan droiodd. Hiraethir am y Calan neeaf etto, er mwyn cael gwledd gyffelyb. Y Sabbath cytaf o'r flwyddyn, Ionawr 7fed, cynnal- iodd eglwys Nanternis el gwyl flynyddol, pryd y pregethwyd yn y prydnawn, ao yr holwyd yr ysgolion yn yr hwyr, gan y Parch. E. J. Edwards, Brynrhiw- galed. GOHEBYDD.

Y TRYCHINEB YN TALYCAFN. Cynnaliodd Dr. James Hughes, dirprwy drengholydd Gorllewin sir Ddinbych, ymchwil- iad, dydd Mawrth, mewn perthynas i farwol- aeth gwraig ieuangc, a'i phlentyn, yrhai a ladd- wyd gan drên tua 7.20 nos Sadwrn, ddwy filldir o ifordd o orsaf Talycafn, ar cchr Llanrwst. Yr oedd y llys yn cael ei gynnal yn nghegin y ffermdy bychan, a elwid Y Morfa,' lie yr oedd y wraig drangcedig wedi bod yn byw gyda'i gwr, Owen Roberts. Yr oedd yr achos yn cael ei gario yn mlaen gan yr Arolygydd Woollam, Llanrwst. Owen Roberts, y gwr, a ddywedodd fod ei wraig, yr hon oedd yn dyfod o Abergele, ac yn 23ain mlwydd oed, wedi dyfod i fyw yn y fferm gydag ef tuag wyth mis yn ol. Yr oedd ei baban yn bedwar mis oed. Nos Sadwrn dywed- odd wrth ei fam oedranus, yr hon oedd yn byw gydag ef, ei fod ef am fyned i Talycafn i gyrchu potel o stout iddi; a dywedodd ei wraig, yr hon oedd yn nyrsio y baban, 4 Peidiwch a gadael iddynt feddwl ei fod i mi.' Attebodd yntau, 4 Yr ydych chwi yn gref ac iach Maggie, nid oes genych angen stout.' Aeth allan o'r tv, a cherddodd igyfeiriad Llanrwst, gan fod ganddo eisieu cyfarfod y gwas oedd i fyned gydag ef i Talycafn. Wrth glywed llidiart croesffordd breifat i fyned dros linell y ffordd haiarnyncau, trodd yn ol; ac ar ol disgwyl yn y buarth am funyd neu ddau am y gwas, aethat y groesffordd i edrych a oedd y llidiart ar yr ochr arall wedi cael ei gau, gan fod ganddo ferlynod yn y cae tu draw. Ynagweloddei faban bychan ar y groesffordd, a'i wraig yn ochr y Ilinell. Nid oedd wedi marw; ond ni ddarfii iddi ei atteb, a chariodd ef y baban i'r cryd yn y ty; ond nis gallai fyned yn ol at ei wraig. Yr oedd y ddi- weddaf wedi byw yn hollol ddedwydd gydag ef; yr oedd wedi dyweyd y buasai yn well ganddi gael tj o'r eiddo ei hun, ond nid oedd erioed wedi cwyno. Hwyrach iddi gael rhyw gweryl bychan a'i fam, ddau fis yn ol, ynghylch corddi. Yr oedd ei wraig wedi amlygu dymun- iadam fyned adref i gael ychydig o wyliau, ond nid i'w adael ef o gwbl. Torodd y tyst i lawr, ac wylodd yn dost amryw weithiau yn ystod yr ainser y bu yn rhoddi ei dystiolaeth; a gellid clywed ei dad, ar achlysuron felly, yn cysuro ei fab, ac yn dyweyd wrth y llys ei fod yn fachgen da. Ytystnesaf a alwyd ydoedd Catherine Roberts mam-yn-nghyfraitli y wraig drangcedig. Dy- wedoddmaieihoedranoedd66ain. Ymddangosai y fam ieuangc yn galonog iawn wrth y bwrdd swper nos Sadwrn, tua hanner awr wedi ehwech, ac yr oedd yn chwareu gyda'i baban, yr hwn oedd yn chwerthin ar ei nain. Wedi i'r gwr fyned allan, golchodd y dyst yllestri swper; ac fel yr oedd hi yn gwneyd hyny, aeth ei merch- yn-nghyfraith allan gyda'r baban. Nid oedd yn meddwl fod dim allan o Ie. Credai fod ei mhab yn y buarth, a bod ei wraig wedi myned allan i siarad fig ef. Gallai i'r wraig ieuangc fyned i dymmer ddrwg am fod ei gwr yn bwriadu dyfod a stout i'r dyst; ond nid oedd yna unrhyw eiriau na gweithredoedd i ddan^os hyny. Am y baban yr oedd eu holl ymddiddan. Yr oedd y dyst wedi bod yn garedig bob amser wrth ei merch-yn nghyfraith. Nid oedd erioed yn gwybod fod ei mhab wedi meddwi. Dr. H. Williams, Llanrwst, a ddywedodd iddo archwilio y cyrph, a chael allan mai dryllio y penglog oedd achos o farwolaeth y fam a'r baban. Yr oedd yn meddu gwybodaeth fedd- ygol am dani er's wyth mis, ac yr oedd yn meddwl ei bod yn gryf o ran corph a meddwl. John Hughes, Glanddol, llafurwr amaethydd- ol, a ddywedodd iddo, ar ol clywed am y ddamwain, fyned at y groesffordd, a gweled corph y fam yno. Darfu iddo ef a dyn arall ei symmud oddi ar ochr y llinell i'r llwybr yn ymyl. Yr oedd wedi marw. Gan adael y corph yno aeth ef a dau eraill i gyrchu hedd- geidwad. Yr Arolygydd Woollam a ddywedodd wrth y tyst hwn mai ei ddyledswydd ydoedd gweled fod y corph yn cael ei symmud i'r ty, a bod rhywun yn edrych ar ei ol. Pe wedi derbyn, ychydig niweidiau, ac yn anymwybodol, gallasai y driniaeth a dderbyniodd gan y dynion hyn arwain iddi farw yno wrthi ei hun. John Williams, gyriedydd y trSn 7.7 nos Sadwrn, a ddywedodd, nad oedd efe wedi gweled,

A Y W y dyn bach yna yn cael ei boeni gan ei ddanedd ? A yw y clyddiau a'r nosweithiau yn ddiorphwys i'r bychan, a'r un modd i'r fam (o!ie; ei phryder) ? Os fd'ir rhoddi hyny mewn trem dda. Rhoddwch SCOT i i iddo, ac fe gilia holl toenail wrlh gael danedd i kwr 1 Y rnac Scott's yn tawelu y bychan trwy roddi nerth a mAe:h Cc holl ( v^nsoddiad. Y mae Scott's yn cael ei wnc/d o'r cod liver oil puraf wedi ei gyfusto a liyfjop'io3ph-tco o !mie a soda, ac wedi ei ddarparu i fod o werth mawr i fabanod trwy ffurf arbenig Scott, yr hwn sydd wedi gwneyd i ffwrdd r atgasrwydd a'r anmharodrwydd oedd yn y cylla idde dreulio fei yn yr hen dduil o ddefnyddio yr oicw, fel y mae yn ol y dull hwn m;! yn unig yn hawdd ei gymeryd ond yn troi yn faethlon i'r holl gyfansoddiad. Y mae Scott's yn cynwys yr hyn y mae y bychan angen am dano er iddo gael ei ddanedd allan yn wynion, yn union, ac yn gryf. ç 3 Seymour Terrace, Anerley, Mai 4ydd, 1905. Can gynted ag y dechreuodd fy maban gael ei boeni gan ei ddanedd, aeth yn fychan ac yn hyiicd aflcnydd. Yr oedd hefyd yn cael ei boeni tcn beswch, yr hwn §oedd yn ihwystr iddo allu cysgu dim y nos. Rhoddasom See it's Emulsion iddo. Yn •• awr y mae yn cael danedd yn esmwyth, ac wedi dod yn blfnlvn traf ac ystyried ei oed."—E. M. Cox. €| Os ydych yn amheu a fuasai eich plent} n yn lie in Scott's, an- fonweh am bote! sampl, a'r llyfryn prydferth dig "The Good-Time Garden" (amgauwch y cludiad, ac enweh y papyr hwn). F & BOWNE, Ltd., 10-11, Stonecutter London, E.C.

TAL Y DEGWM. Gwerth Tâl y Degwm am 1906. Y MAE golygydd y WillicKs lithe Commutation Tables yn dyweyd mai a ganlyn ydyw y canlynlad o gyfartal. edd pnslau ^d am y saith mlynedd i Nadollg, 1905, a gyhoeddwyd yn y London Gazette:-Gwenith, 3s. 5o. y bsysiel ymherodrol; hatdd, 3s. Oic. y bwslel ymher. odrol; ceirch, 2s. 21o. y bwslel ymherodrol. Bydd pob lOOp. o dâl y degwm am y flwyddyn 1905 yn cyrhaedd i 68p. 12s. Oie., yr hyn sydd, yn ol y cyfnewldiad, o ddeutu 1 y cant yn Hat na'r flwyddyn ddlweddaf. Dengys yr hyn a ganlyn werth lOOp. o dâl y degwm am y salth mlynedd diweddaf P. s. D. 1809 68 2 4f 190? 66 15 9| 19°1 .» .w 66 10 91 1902 67 3 8f 1903 69 7 5 1914 69 19 6 1905 69 12 0i Oyfartaledd gwerth lOOp, o dåI y degwm am y 70ain mlynedd sydd wedi myned heibio er pan basiwyd Deddf Cyfnewldiad Till y Degwm 1836 ydyw 94p. 3s. 2fo. 1-

Pan ddychwelodd hen driglannydd i Tunbridge Wells ar ol bod yn absenncl o'r dref hono am fideunaw mlynedd, cymmerwyd ef i fyny ar (wa rrant' a dynwyd allau pan aeth ef oddi yno.

I Coiman'sj km |M|grd| HO. 7. I "It's the little things that count." A table without a mustard I pot is only half laid. It makes all the difference to a meal whether or not Co!man's Mustard is used with the meat or fish. It makes a difference in the appetite, in the paJatability pf the food, in the digestion afterwards. If people only realized the benefit of Mustard, no trouble would be considered too much to keep the mustard pot replenished. I. D. S. F. ILJiFF Makes the 9 World Hungry. § Keg. S.H.t;. 1 -= Argraphwya a Ohyhoeddwyd gan CilsB a'i FAB (Oy yn er, Hargrarphdr. yn Stryt y Oapel, Dlnbyfc r, 8iydd Sadwrn Ionawr 13eg, 1906.

CAERPHILI. ATHRAWON AR STREIC. AETH athrawon yn Neheudir Cymru allan ar streic dydd Llun, a dychwelodd eu hysgol- heigion adref. Gwrthododd athrawon yr ysgolion Cenedlaeth- ol yn Caerphili, Dyffryn Rhymni, ail ymaflyd yn eu dyledswyddau, oddi eithr i Gynghor Sirol Morganwg dalu y pum punt o gyflog oedd yn ddyledus iddynt. Mewn canlyniad,i'r gweith- rediad hwn bu raid i dros 200 o blant ddy- chwelyd at eu rhieni. ¡,.¡<i.J' 0 dan y Gyfraith Addysg newydd; rhoddodd y pwyllgor sirol orchymyn i adgyweiriadau neill- duol gael eu cario allan yn yr ysgol, yr hon a agorwyd 30 mlynedd yn ol; ond am nad oedd y rhai hyn wedi cael eu cwblhau, cariasant allan eu bygythiadd attal talu y cyflogaunesycawsai y gwaith ei yvneyd. Yr oedd yr ysgolion yn y rhanbarth eisoesyn orlawn; ac felly, nid oedd yna un lie i'r plant fyned i dderbyn eu haddysg.

EISTEDDFOD TWRGWYN, CEREDIGION. CYNNALIWYD eisteddfod hynod lwyddlannus yn y lie uchod, nos Calan, o dan n%wdd Undeb y Reohabiald. Arweinlwyd y cyfarfod gan y Parch. Dr. Dan Evans, Hawen. Y belmSaid oeddynt:-Oerddorfaetb, y Paroh. T. EH Evans, Cellan, Llanbedr; rhyddiaeth, Mr. Fred Jones, Cillau, Cross Inn; y darlleniad a'r cwestlynau, Mr. S. M. Powell, Blaenywern, a Mr. T. Elias, Rhydlewla; a'r Goes Chwlp, Mr. J. Jones, Ddolwen, Rhydlewls. Wele y dyfarnittdau:— Unawd (I fechgyn dan 14eg oed). laf, J. James, Tt Hen, Beulah. Darllen (i blant). laf, S. A. Davies, Blaenafon. Sain wrth y glust. laf, D. M. Thomas, Ylgoldy Brongest. Unawd (I ferched dan 14eg oed). laf, M. Morris; Brongest; 2il, M. Thomas, Capel Oynnon. Adroddiad (i blant). laf, E. Richards, Bwlch-y- groes; 211, T. M. Lewis, Bronallt; 3ydd, S. Davies, Blaenafon 4ydd, J. Junes, Newgate. Unawd (tenor), laf, D, Thomas, Nantgaran. Atteb gofynia iau ar Ddaearyddlaeth Oymro.' laf, J. Jones, Newgate; 211, T. Morris, Broaallt. Brushwork. laf, S..T Jones, Ysgoldy, Glynarthen; 211, D. Thomas, Bwichyffin. Can i Ardal Rhydlewis.' laf, D. Jones, Cillau. Ttiawd I blaut. laf ae 211, Ysgol B ongest. Caea Chwip. laf ac 211, J. James, Cwmbare Isal. Pedwarawd. laf, T. Jones, Pwllcornol a'i barti. Atteb cwestiynau. laf, O. M. Owen, PlAs, Glyn- arthen. Unawd faoprano). Rbanwyd y wobr rhwng M Richards, Rhydlewis, ac M. Jones, PwIIcyrnol. Pryddest, 'Y Diwygiwr.' laf, J.James, Cwmbare Xiaf. Deuawd. laf, T. Jones, Pwllcornol, a D. Thomas, Nantgaran. Yna cafwyd anerchladan gan y belrdd. Cynllun goreu o Raglen Blateddfodol. laf, S. G. Davies, Brithdir. Englyn. laf, Un yn dwyn y ffugenw 'Garabaldl.' Adroddiad (i rat mewn oed), laf, D. Evans, Bar- goed. Llythyr. Y goreu ydoedd efddo S. G Davies, Brithdir. Traethawd, 1 Fy nghyfalllfon.' laf, D. Davies Nantgoch. Uuawd (bass). laf, D. Davies, Cnwcygollan, Hen- llan. Traethawd, 'Beirdi Glarau Cerl.' laf, D. A. Evans, Batry. Y Brlf Gyatadleuaeth Goiawl. laf, Parti Gwern- llwyn. Caiwyd cyfarfod da, a chynnullisd llawn. UN OEDD YNO.

clywed, na theimlo dim fel yr oedd yn myned heibio croesffordd y Morfa. Evan Owen, llafurwr ¡yn fferm y Morfa, a gadarnhaodd dystiolaeth aelodau y ty mor bell ag yr oedd ete wedi sylwi, nad oedd yna ddim anghyttundeb rhyngddynt. John Davies, heddgeidwad, Eglwys Bach, a ddywedodd iddo gerdded ar hyd y llinell o orsaf Talycafn gyda Mr. Webb, meistr yr orsaf, ac iddynt ddyfod o hyd i shawl, heb fod yn mhell o'r orsaf, yr hon a gafwyd allan oedd yn eiddo i Margaret Roberts, corph yr hon a welsant yn ochr y ffordd haiarn, rhyw ddwy filldir pellach yn mlaen. Nid oedd un person yn agos iddo ar yr adeg. Ellen Roberts, chwaer y wraig drangcedig, a ddywedodd ei bod hi yn byw yn Ty'n-y-coed, Maenan, heb fodynmhello'r Morfa. Dau fis ynol y gwelodd ei chwaer y trj diweddaf; a dywed- odd ei chwaer yr adeg hono nad oedd hi yn an- nedwydd yn y Morfa, ond yr hoffai hi fyned i'w chartref ei hun. Nid oedd ganddi hoffder at ei mam-yn-nghyfraith, er nad oedd hi wedi dyweyd fod ei mam-yn-nghyf raith yn groes nac yn angharedig wrthi. Wedi i'r rheithwyr fyned i weled y Ilanerch Ile y lladdwyd y fam a'r plentyn, dygasant ddedfryd i'r perwyl nad oeddynt wedi cael digon o dystiolaeth i ddangos pa fodd yr aeth y fam ar y Ilinell, pan y tarawodd y tren hwy. Rhoddasant gerydd, hefyd, i'r teulu, am, ernad oeddynt yn dyweyd nad oedd y dystiolaeth a roddwyd yn wjr, eu bod yn credu nad oedd yn cynnwys yr holl wir.