Baner ac Amserau Cymru

DIWEDDAR 'OHEBYDD LLUNDAIN.' FONEXDIGIOT, Wedi stho i cl rarvwr 1SG8, datfa i'r diweddar Obebydd' u:1 od ysgrifenn ilythyr i'r FANER yn rhodui hares cymtnaiifa bregetbu o'i ddychymmyg (ffrwytMawn) Ef ei htm, yn cael el chynnal mewn lie canolog yn Nghymtu; a'r rhai oedd yn gwein- yddu yn gyhoeddns ynddi ydoedd y gweimdogion byny ag ydoedd wedi bod ynamhvgyn yr etholwd, msgys y Parrhn T. Gr-s; Edward Morgan, Dyffryn Edward Stephens, Tan y rn arian W. Hep?, ac eraill; a rhoddai destyuau neilUluol o briodol i bob un o hon- yrit. yri oi en nodweddion personol. Fy ymofyniad ydyw, a, fyddwch mor garedig og cdrych i fyny hen rif ynan c'r FANER am y flwyddyn bono, a phcrÍ j'r cnrbyw lythyr gael ail ymddangos ar 01 c'holiad 1910 '¿ Yr wye yn gwbl sicr y byddai darllea yr unrhyw ar hyn o bryd o ddyddordeb arbenig i filoedd o ch darlienwyr heb law fy hunan, Nid ces ervbwyliisd am dano yn ei '(Jofiant.' Ydwyf.&o., R:H =-

RHGSLLANERCfiRUGOG A'R CYLCHOEDD. WEDI'IL FRW YDR. Berae.h, y mae y nnrg wedi clirio, a ninnaa yn mwynhau heddweh a thaweiweh nmvaitli etto. Noson nad anghefir yn yRhog ydoedd yr uncyn yr etholiad; set, nos Lun. Am bump o'r gloch yr oedd Ysgoldy Bethlehem yn orlawn, gan mwyaf o ferched, o blegid cyfarfod iddynt hwy ydoedd, ac anerchwvd ef gan Mr a Mrs Hem- in erde, a Mr Tom Sauvage, cyn-faer Gwrecsara. Tua saith o'r gloch gadawyd yr ysgoldy am y Neuadd Gyhoeddns, end buan v gwelwyd nad oedd hono ddim hanner digon o faint; felly, cyn- naliwyd cyfarfod, hefyd, yn Ysgoldy Bethlehem, ac elai yr hoil siaradwyr o'r nait] Ie i'r ilall arol eu gilydd. Llyv/yddwyd yn y Neuadd gan Mr J E Powell, Gwreesam, ac yn yr ysgoldy gan y Parch E Mitchell, Pongeiau. Anerchwyd y cyfarfodycld gan Mr Herbert Lewis, A T A Da, vies, Cobden Mill; Mr Tom Sauvage; a Mr Hera- merde. Yr oedd yn hwyr pan ddaeth yr aelod anrhydeddus ymi; etto parhaodd y bobl vn ymarhous, a ehafodd groesaw calonog; ac er ei bod yn nn at- ddeg o'r gloch ca,riwyd ef, a bu raid sbrad itr V Groes. I Gwenodd yr haul ar ddydd yr etholiad, a Chwiliodd pawb o hohl y Rhos am bob peth coch a allent gael gafael arno yn eu tai, a gwnaed baneri a phontydd bron yn mhob heol, ac nid I oedcl ond un mw i'w ,volcci mewn y^nodenau ar fronau y miloedd a gerddent i lawr ao i fyny yr heolydd. Ni welsom y Rhos erioed yn fwy | bnvdfrydig, ac yr onddym yn credu y cawsaiMr I Hemmerde fwy o bleidleisia- yn y Rhos nag; erioed. Yr oedd yr heolydd yn llaivnion o bobl; ond hyd y gwelsom ni yr oedd pawl) mewn hwyl j ragoroi. "Buotn yn siarad a rhai o'r heddgeid- waid, ac mchawsant ddim gwait'i o gwhl. Wrth gwrs, fe gyhuddir y bob! yma o rai pethau bryntion yn y papyrau Saesnig, ond anwiredd ydoedd i gyd. Llrchiwyd llaid, meddent, at j gerbyd y sirydd gweithredol a'r Uchgadben I LeadbeUer; ond gan fod yr heolydd yma wedi i rhewi But y gallesid cael llaid. Heb law hyny, darfa i'r g\vyr da hyn dranoeth ddyweyd na bu dim o'r fath," ac iddynt yn y Rhos gael perffaith di-efn ar bob peth. Cariwyd pob peth ynmlaen j yn yr ysbryd goreu possibl. I Aeth cannoedd lawer i Wrecsain dydd Mercher i glywed y canlyniad, a-niawr a fu y gorfoledd wrth glywed ycyfryw, yr hwn ydoedd tu hwnfc i ddipgwyliad y mwyaf gorsslog. Bn cryn hrophwyclo ar y canlyniad, a thybiai llawer y cawsid tair mil; ond ha wyr, caed 544 mwy na hynv. Hhaxorol iawn, onid e. Gwnaeth dwy ochr y sir iawn am y bwrdeisdrefi. achlodiddynt am wneyd. Edrychai pobl tref Graig Sam yn swil dydd Mercher, a pha ryfedd. IAGODDU.

CA.BTBH..NEWYDD EMLYN A'R CYLCHOEDD, DYDD Gweuer, yr 28ain eynnsol, cynnaliwyd cyfarfod pythefnosol y bwrdd mewn ystafell yn y T j'o Yr oadd yn bresennol Mr B Davies, Blaen ythan is-gadeirydd, yn ygadair Mr E Thomas, Coedllwyd is-gadeirydd ynghyd a'r aelodau canlynol:—Mrs Evans, Esgair, Penbryn; a'r Mri W J Walji^ Jones, Pencader; T Davies, Bronwioii, II Davies, Pantyrhebog; H Davies, Sychnant; J Davies, Pontgareg; D Lewis, Fron- deg; D James, Fool; E Davies, Fforest; T Morris, Cefiiinaes mawr; J Rees, Plas Newydd; D Thomas, Felincwm; T George, Gorsfraith, J Thomas, Hendresvilym; D Jones, Ty Mawr; P Nicholas, Blaiddbwll; D Jones, Blaenllan; J Jones, Bwlchclawdd: D Rees, Pantygronw; E yg Davies, Blaencwm; J Morgans, Hendy; J Davies, J C Jones uneddyg anifeiliaid; Castellnewydd Em1yn; F W Probert ac E M Georg.e, ysgrifenyddion dirprwyol. Yn 11 iw y Trysorydd.—Yr oedd y swm o I;S%p Os ac yn'lhnv y trysorydd, yn dwyn Hog ar y swm nwch law 500p, TiodionynyTiotty.—Yroedd 19 o dlodion yn y iy am y bythefnos, ar gyfer 19 a 24 yn yr amser eyisrbyniol ddeuddeng mis yn 01. O'r nifer yr c-edd dan yn egwan eu meddyliau, athri yn mynychu yr ysgol ddyddiol. Crwydriaid yn y Tlotty.—Yr oedd 101 o. grwydriaid wedi bod yn y ty am y bythefnos, ar gyfer 90 yn yr arasar cyferbyniol y flwyddyn ddhveddaf. Marwolaeth Rheidweinydd.—Cynnygiodd Mr Davies, Blaenytlian, bleidlais o gydymdeimlad a thenln y diweddar Mr James Rees, a fu farw ar 01 yehydig o ddyddiau o gystudd o ennynfa yr ysgyfaint (inilamationb Cai'odd ei eilio gun Mr E Thomas, Coedllwyd, a chyttunwyd yn unfrydol, drwy sefyll ar eu traed mewn distawiwydd am ennyd. a. Rheidweinydd Amserol.—Cynnygiodd Mr Davies, Bromvion, i geisio gan'Mr J Thomas, rheidweinydd, wneyd y gwaith am fis, gan fod ganddo ferch ailuog i'w gynnorthwyo. Cafodd c;, eilio gan Mr Rees, Pantygronw, a chyttunwyd yn unfrydol. Ethol Rheidweinydd.Cyttumvyd yn unfrydol fod rheidweinydd i gael "ei ethol ar v 25ain cyfiso!, am y cyflog o 60p yn y flwyddyn, a that fel casglvdd o ddau swllt yn y bunt. Yr ymgelswyr am v swydd i anfon "i mewn i'r ysgrifenvdd ar neu cvn y 19eg cyfisol, yn niynegu eu hoedran, eu cymmhwysder, a'u cym- iner'had. Eirch y Tlodion.—Cynnygiodd Mr Jones, Bwlchclawdd, i Avneyd gwelliant ar eirch v t!od- iOl; s i osod pedair Jlaw dc!o'en handle)" i bob arch, yn lie cortynau fel yn bresennol. Cafodd ei eilio gan Mr Rees, Pantygronw, a r Mrs Evans, Esgair, a chyttunwyd yn un- frydol. Collwyd y cynnyglad o osod plat ae enw ar y clawr; ni phleidleisiodci ond pedwar drosto.

LLYS YR YNADON. Dydd Gwener, yr 28ain cynfisol, cynnaliwyd y Ily-, hwn yn ystafell yr ynadon. Yr oedd yn breennol yr ynadon canlynol :—Y Cadben ECL Fitzwilliams, Cilgwyn; y Cadben AY Lewes, Llysnewydd; y Parch W Powell, EG, a Mr H Davies, Sychnant. Ethol Cadeirydd.—Cynnygiodd y Cadben Fitzwilliams fod Syr M O Lloyd, Bronwydd, 1 fod yn gadeirydd y Ilys ar ol y diweddar Mr A H Jones, Pen'rallt. Cafodd ei eili.) gan y Cadben W Lewes, Llys. newydd, a chyttunwyd yn unfrydol. Meddwdod.—Cyhuddodd y Rhingyll VV Har- ries Lewis, Tokeley, Aberarad, o fod yn feddw ac afreolus ar y dydd cyntaf o'r fhvyddyn. Dadleuodd nad oedd yn euog; beth bynag, cafodd ei ddirwyo i ddeg swllt, yn cynnwys y treulau. Cynnorthwyo Gwraig i Dafarn.—Cyhuddodd etto D Harries a D James, Ffinant, Castell- newydd Emlyn, o gynnorthwyo a chefnogi Mrs Anne Harries, King's Head Inn, o'r clref, i werthu gwirodydcl heb dnvydded ar y 22ain cyfisoL Wedi gwrandaw ar dystiolaethau cafodd y ddau achos eu taflu allan. Meddwclocl.-Cyhuddodd etto un David Jones, amaethwr, o fod yn feddw ac afreclas yn y dref. Ymddangosodd Mr D Roy Evans dros y diffynydd. ParhaoJd yr achos hwn am hir nmser, a bu amryw o dystion o dan arholiad. Dirwywyd y diffynydd i hanner coron, a'r treuliau. GOHEBYDD.

DREFACH, FELINDRE, A'R CYLCH. CYFARFOD 0 REOLWYR YR YSGOL GENEDLAETHOL. AM saith o'r gloch nos Ian, cyn y diweddaf, cyfarfyddodd rheohvyr yr ysgol uehod yn yr ysgoldy, er ystyried Ilythyr a dderbyniwyd oddi wrth y Cynghor Sirol mewn perthynas i y I reoliad y Bwrdd Addysg ar gyfer faint o le sydd yn ofynol mewn ystafell ar gyfer pob plentyn ynddi. Yn ol rheolau diwygiedig y cyfryw fwrdd, ymddengys nad oes digon o adeilad yn perthyn i'r ysgol hon i gynnwys y plant sydd yn ei mynychu. Dywecl Arolygydd y Llywodraeth mai digon i gynnwys oyfartaledd o 150 ydyw, yn ol y rheolau newyddion, fel y rnae yn bresennol. Y inae hyn yn gostwng y cyfartaledd o 35ain yn y rbif, sef o 185 i 150. Saif yr ysgoldy hwn mewn man canolog i ddau bentref bychan yn mhlwyf Hangeler, plant pa rai sydd, yn ol y cyfrif wnaed, yn rhífo 91am. Dealled v darllenydd mai yn mhlwyf Penboyr y mae yr ysgol, ac mai plant plwvf Llangeler sydd yn gwneyd y go rl en wad ynddi. Yn ngwynel) hyn penderfynodd y rheolwyr nad oeddynt yn helaethu yr ysgoldy presennol, am ei fod yn ddigon i gynnwys holl blant plwyf Penboyr, yn unol a rheolau diwygiedig Bwrdd Addysg; ac j nad oeddynt yn myned i ddarparu dim ar gyfer plant y tu allan i'r plwyf. I Diau genym y ceir clywed rhagor ynglyn a'r cwestiwn hwn yn y dyfodol. Nid oes ond"rhyw ddwy ilynedd er pan adeilidodd y Cynghor Sirol ysgo] newydd yn mhlwyf Llangeler, gwerth rhyw 1,500p.; ac os adeiledir un yno etto bydd y tretbi yn drymion iawn yno. Y mae yna YsgoI Genedlaethol yn Llangeler, rhyw filldir a hanner neu ddwy filidir oddi wrth y pentrefi hyn; nis gwyddom a yw y cyfi-yw un yn ddigon o faint i gynnwys yr holl blant hyn. Os nad yw, gwelwn v bydd y plwyf yn gorfod myned o dan y baich o godi ysgoldy newydd yn agos i Drefach. Y mae yn rhy gynnar i ddy- weyd dim yn dcrfynol etto mewn achos ag sydd mor dywyll i ni, a chyrnmaint o wahanol farnau arno. Ond dyna fel y saif pethau ar hyn o bryd o du llywodraethwyr ysgol Felindl'e-' dig-OIl o le i gynnwys plant y plwvf, a dim darparu ar gyfer rhai y tu allan.' ■ ——

CYNGHOR PLWYF PENBOYR, Yr un noson cynnaliwyd cyfarfod o'r cynghor ncliod, mewn ystafell yn Yi" ysgoldy, pryd yr o dd yn bresennol y Mri. D. Davies, Pw11 marl; Davi-s, Ptiii'ref;t,'I: S. Davies, Pen bout; Evan Ev ins, Pen hiraeth; J. Evans, Maes nan J. Edwards, Blaen halen; S. Evans, Lodge; J. Tlnmas, Pen-!lwyn-eoch mawr; W. Hindes Kirby; a'r clerc, Mr. E. Evans. Yn absenno'deb y cadeirydd cymmerAvvdiy fa lair gan Mr. Evans, yr is-gadeirydd. Wedi daillen ac, firwyddocofncdion y cyfarfod diweddaf, hysbyeodd Mr. J. Evans fod pwyllgor y llwybrau wedi cyfarwydclo, yn unol a chads y cynghor, i adgyweirio clwyd l!wybr Blaen- maenog, a bod y gwaith wedi ei wneyd yn fodd- haol iawn. Hefyd, Jlwybr Cross Lane. Yr oedd ceryg wedi eu gosod ar h-vn, ynghyd a r.hrofa haiarn ar ben y bontbren, i rwystro ani- triliaid i'w chroesi. MaLwysiadAvyd yr adroddiad. MATERION ER Y CYFARFOD DIWEDDAFJ Cwestiwn y Map.'—Daeth hwn ger-bron yn gais oddi wrth yr-'overseers.' Am fod ynagyin- maint o rami ar diroedd yn y plwyf, fod angen arnynt am wvbod mesuriadau y tir y byddenfc yn ymwneycl ag ef, heb en bod yn dibynu ar air y pei-sonau y perthynai y tir idelynt., Ond nid oedd y Cynghor Plwyf yn meddwl fod ei angen arnynt. "o'lieiwydd pasiwyd, ar gynnygiad Mr,' John Edwards, ac eiliad Mr. D. Davies IN oedd y cynghor yn g\veled|fod eisien un yn y plwyf.' l'aiwvd y bilian canlynol:-— P. s. c. Mr. D. Davies (ieu.\ Pwll marl, cy wain at lwybr Cross Lane 0 6 0 Mr. J. Jones, Troed rhiw, am waith arno 0 3 0 Mr. T. Jones, Wern newydd, am adgyweirio y grisian arno 0 1 0 Daniel, am drofa haiarn arno 2 3 6 Mr. M. Young, Felindre, am waith etto 0 3 0 Dewiswyd y Meistri Evan Evans a, William Hindes yn gynnrychiolwyr igyfarfod Cymdeith- as y Trethdalwyr, a gynnelir jrn Nghaerfyrddin y mis nesaf. Darllenwyd cyfrifon y Dosbarth Coginio gan y clerc, yn dangos fod dwy bunt ac un swllt yn Mange Cynnilo Felindre, yn enw y Mri. Henry Davies, Sychnant, a John Jones, Gwalia House, fel ymddiriedolwyr y pwyllgor oedd yn gofalu am, ac yn gyfrifoi dros y dosbarth; a bod y cyfryw swm yn awr, Ionawr, 1910, rhwng ■y Hog arno, yn 2p. 6s. 3c. Rheolodd y cadeirydd nad oedd a wnelai y Cynghor Plwyf ddim a'r arian, am mai gan y pwyllgor yr oedd y rheolaeth arnynt. Ond pryd bynag y byddai dosbarth or natur cael ei I gynnal yma etto, y byddent at ei dreuliau.

LLWYBR PBNCLAWDD UCHAF. Cynnygiwyd gan Mr. John Evans, ac eiliwyd gan Mr. W. Hindes:—' Fod y clerc i anfon at Gynghor PJwyf Llangeler ar iddynt fod yn gyfrifoi am hanner y draul am y bontbren yn groes i afon Barged ar y llwybr uchod. Ac os gwnaent, fod y Cynghor hwn i adgyweirio y llwybr.

ELORGERBYD. Y mae ?• S r. Rees Jones (y of;, Pentreeagal, gyda'r cv/estiwu hwn er's blynyddoedd, ond y mae yn cael ei ohirio o hyd ac o hyd. Gan ei fod ef, o herwydd afiechyd, yn methu bod yn bresennol i osod ei gynnygiad ger bron, siarad- wyd ar y mater gan y Mri. J. Thomas a Samnel Evans, gan ddangos fod y mater wedi bod lawer gwaith ger bron, ac nad oedd un plwyf yn y eylchoedd hyn heb fod gancldynt un. Cynnygiodd Mr. E. Evans fod y cwestiwn i ddyfod ger bron yn y cyfartod plwyfol nesaf. Hysbysrwydd o byny i'w osod ar y rhybudd. Eiliwyd hyny gan Mr. J. Edwards.

MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH MRS. LETTICIA JONES, ANWYL BRIOD MR. J. JONES, TY NEWYDD, MANLLEGWAN. Yn nghanol swn a berw etholiad, tra pawb yn frwd ac yn glustiau i gyd yn gwrandaw y new- yddion diweddaraf, ac heb amser bron i ddim ond holi a siarad am y newydd yma, a'r mwyaf- rif mawr y mae an araIl wedi ei gael-yn nghanol y llif gwleidyddol yma dyma angeu yn distaw wneyd ei waith yn y ten In uchod, gan ddwyn bywyd mam allwy] a phriod dyner yn nghano] ei dyddiau oddi ami. Er wedi bod yn hir nychu o dan ei hafiechyd coleddai ei theulu obaith cryf hyd yn ddiweddar y cai hi adferiad y tro hwn etto. Ond nid fy meddyliau i yw eich meddyl- ian chwi, ac nid eich ffyrdd chwi yw fy ffyrdd i, medd yr Arglwydd.' Na, rhaid oedd, bellach, iddynt golli un hoff ac anwyl. Gwelsom hi o'r bl(1,cn bron yn edrych yn anoheithiol, ondcafodd adferiad am dipyn, hyd yr awr hon felly. Yn awr, er pob ymdrech, nid oedd dim yn lleshau. Yr oedd yr hen elyn wedi cael gafael cryf, ddi- ollwng, ynddi yn awr; a dydd Mawrth, cyn y diweddaf, gorphenodd ei waith, ac ehedodd ei hysbryd at Dduw, yr hwn a'i rhoes ef, gan adael priod yn weddw, a chwech o blant yn amddifaid. Y dydd Gwener canlynol daeth torf ynghyd i gydymdcimlo a'r teulu, ac i ddangos eu parch i'r ymadawedig, yr hon oedd yn gymmydoges gar- edig a thawel, gan ei hebrwng i fynwent Pen- boyr. Gwasanaethwyd yn y ty gan y Parch. J. G. Owens, Soar, lie yr oedcl y chwaer yn aelod, ac yn y gladdfa gan y Parch. T. Jones, rheithor Penboyr. Cydymdeimlir yn fawr a'r priod a'r plant ieua'ingc sydd wedi eu gadael yn amddifaid. Nawdd y Nef fyddo drostynt yn y brofedigaeth flin.

M A R WOLAET H MISS S. JONES, BLAENGILFACH. Yr wythnos ddiweddaf, ar olmisoedd meithion o gystudd blin dan y darfodedigaeth, bu farw y ferch ieuangc uchod yn mlodau ei dyddiau. Dioddefodd yr holl amser yn dawel a dirwgnach, gan gredu yn ffyddiog, hyd yn ddiweddar, y byddai iddi gael adferiad. Ac yr oedd, fel pob merch ieuangc, yn clyheu am weled y wawr yn tori arni, ac iddi gael dyfod yn rhydd o hen lyffetheiriau ei hafiechyd, i gael rhodio yn iach, fel cynt, yn mhlith ei chyfeillion, ac yn nghwmni y teulu. Ond nid felly y rhyngodd bodd i'w Tliad nefo! a hi. Cafodd ollyngdod o'i holl wendicl a phoen ond nid drwy ei chadw yma, eithr drwy ei dwyn hi yn groesi'r afon, ac i wlacl lie nad oes neb yn giaf nxc, yn marw yno. "Does yno neb yn glaf na gwan, Na neb yn marw mewn un man, Na lie i fynwent wrth y llan: Mae 'n wlad heb fedd.' Dydd Mawrth diweddaf oedd y dydd i heb- rwng yr hyn oedd fanvol o honi i fynwent capel Siloh_lle yr oedd y chwaer wedi^bod yn aelod j hardd. Gwasanaethwyd ar yr achlysur gan y Parch. H. Evans, y gweinidog. I Cydymdeimlir gan gylch eang o gyfeillion a pherthynasau a'r teulu trallodus yn eu golar, yn arbenig a'r fam, yr hon sydd weddw, ac yn CAvrdd a phrofedigaeth ar' ol profedigaeth. Cysgod glycl yr Aden ddwyfol fyddo drosti Cysgod glycl yr Aden ddwyfol fyddo drosti weddill ei hoes, a thros y teulu oil yn eu galar ar ol un mor anwyl iddynt. — 7 — ■ 7

MARW MR. J AMES REES, RHYDLEWIS, RHEIDWEINYDD!. Gyda sydynrwydd daeth y newydd i ni am farwolaeth y gwr uchod. Ymddengys ei fod dydd Llun, cyn y diweddaf, gyda'i orchwyl yn talu i'r tlodion yn ei ranbarth. Ond cafodd ym- osodiad Hyn o'r inflamation,' yr hyn a brofodd yn angeu iddo ydydd G'wener canlynol, er galar i'w deulu, ac i eyhh eang o gyfeillion. Gwr llednais a chywir ydoedd Mr. Rees, ac wedi cael addysg dda iawn. Cyflawnqdd ei swydd fel rheidweinydd yn dra boddhaol, ac yr oedd yn I barchus gin y bwrdd yn Nghastellnewydd, a chan yr holl dlodion; a theimlir hir eth cholled fawr ar ei ol. Yr oedd iddo barch ma fel dyn unplyg a gonest yn ei holl ymwneyd fel swyddog ac fel cymmydog. Y ma.e ei farwolaeth sydyn ef fel SAvyddog mor fuan ar 01 Mr. Evans, Cefn cwrt, yr hwn, hefyd, oedd yn swyddog i Gynghor Dosbarth sir Aber- teifi, ac a fu farw noson olaf y flwyddyn ddi- weddaf yn ei gadair, wedi creu teimlad galarus ac hiraet-hus yn Mwrdd y Gwarcheidwaid. A heddyw y mae'r ddwy swydd yn wag—y rheid- weinydd ac arolygwr y ffyrdd. Oud fe lemvir y SAvyddau yn fnan etto; er hyny bydd lIe y ddau yn wag yn eu teuluoedd byth mwy. Y mae Mrs. Rees wedi ei gadael yn weddw gyda thri o blant bychain. Byclded iddynt gael sylweddop. vr addewid, fod Tad yr amddifaid a Barnwr y Aveddw etto yn fyw. G07TEBYDD. | Yiiiddengys y gweddill o'r ebebiaeth hon yn ein rhifyn nesaf.—GoL. j

FONEDDIGION, Fel derbynydd cysson o'r FAKER carwn pe baech mor garedig ag atteb y gofyniadan isod ynghylch yr etholia.d :— 1 A oes pleidlais gan lettywr? 2 Os oes, faint sydd raid iddynt fod yn yr un ty, a Rawlystafell sydd raid iddynt gadw? 3 Pa mor ami y mae yn rhaid appelio am dani i'w chadw yn ddiogel ? Ydwyf, &c, ANWYEODITS. ATTEB. 1 Oes, os yn talu digon am ei letty, yn anni- bynol ar ei ymborth. 2 Rhaid iddo fod yn yr nn man am flwyddyn cyn Gorphenaf 20fed, a chanddo i n ystafell, o'r hyn lleiaf, o'i eiddo ei hun. 3 Bob blwyddyn.

FONEDDIGIOX, Yn yr etholiad diAveddaf cefais ar ddeall nad oedd fy enw ar y rhestr i bleidleisio; a'r rheswm a gefais oedd, gan fod fy chwaer a minnau yn 'joint tenants,' nad oedd hawl genyf i bleidleisio ond yn bhvyfol a sirol. Carwn gael gwybod drwy y FANER a ydyw yn gywir. Ydwyf, &c., GAVYLIWR. ATTEB. Nis gallwn atteb heb Avybod chwaneg o'r amgylchiadau. Y mae yr hawl yn dibynu ar 1 faint a gwerth y daliad.

FONEDDIGION, Os byddweh cystal a rhoddi atteb i'r cwest- iynan canlynol byddaf yn dra diolchgar :— 1 A oes gan rieni hawl i ymyryd a phlant dros ugain oed ? 2 A all rhieni orfodi rhai dros ugain oed i fyned adref yn syth o'r moddiannau, a'r rhai hyny yn arferol o fyned mewn amser rhe- symol ? 3 A all rhieni orfodi plant dros un ar bymtheg oed i aros adref yn y cyfnos ? Ydwyf, &c., UN A GARAI WYBOD. ATTEB. Nid oes ond cyfraith foesol yn unig ar y mater.

SARON, GER DINBYCH. Y DIWEDDAR HARRI DAFIS, TY'N-Y -FFRITH. HARRI Difia syml, nid Mr. Henry Davies, ydoedd yr enw yr adwaenid ac v eyfer"hid ef gan bawb o'i gvdnabod; ac vn mro wledi? Saron yr oedd pawb yn ei adnabod yn dda, ao yn ei theimlo yn fraint c'iel I gwneyd. Ambell bregethwr ieuangc. neu fetiwdent o'r Bila, a lygad ar gvboeddiad drachefn, a geid i'w 1 gvfarch ef fel 'Mr. Davies,' a'r hen wr, pan glywai yr j enw, yn edrych o'i gwmpas, rhag ofn y gailai fod yn y j cwmpeini ryw un arall yn dwyn yr enw avies,' ac | mai am hwnw y sonid. Nid oedd yn adnabod ei hun fel I Mr. t 'avtes.' Na hen Gymro uniaith, di-addurn, ac unplyg, ac yn dra hoddlawn ar Harri Dafis I i -in yr enw hwn y soniwn ninnau am dano yn hyn o ysgrif frysiog. f Taflu blodeuyn bychan ar ei fedd ydyw yr amcan. riywevd yehydig yn chwaneg pa tath un oedd efe. I Pan gefiwn iddo dreulio dros naw deg o flynyddoedd < ar y llawr heb roi achos cyfiawn i ddiafol daflu edliw- iadau bryntion i w wyneb, yn sier nid arinbeilwng o gofnod helaethach na dim y medrwn ni ei wneyd am dano oedd efe Mae cymmeriadau o'r fath yma yn haeddu cael lledaenu eu perarogledd. We1, dyna fe Kdrychwch arno. Cymmharol fyr, cydnerth angbyffredin Rbaid fuasai cael gvvr o gyhyrau cryfion i'w lorio pan oedd efe yn mwynhau ei ddyddiau goren. Olywsom ddyweyd am dano yn y dyddian hyny mai efe oedd y gwthiwr goreu ar dywyrch—caledwaith ag yr oedd llawer o ymroddi iddo oes nen cidwy yn ol—oedd yn yr boll gymmvdog- aeth. Yr oedd yno lawer o bobl da!a h o'u" hys- gwyddau i fyny nag et; ond, nid oeddynt yn gryfach nag ef. Chwi a aliasech fyned trwy ugain mdldir o wlad cyn y tarawsech ar wr iachach yr olwg arno. Ac nid golwg iach yn unig, ond trwyadl iach. Haul a hin, ac ymborth syml, a gwaith, oeddynt yn cadw y I cyfansoddiad cadarngryf a gawsai yn ei 'breim,' hyd nes y daliodd benaint ef. Bywyd tawel, defnyddiol, 3 r amaethwr oedd ei fywyd ar hyd ei yrfa ac er's blyn- yddoedd cyn ei farw, yehydig wythnosau yn ol, yr [ oedd paAvb yn edrych i fyny arno fel patriarch ei i blwyf,' Yr oedd yn ei gymmydogaeth o flaen pawb arall oedd ynddi. Gwelodd gladdu pob un a ddaethant i'r ardal o'i flaen; ac nid oedd ei ffyddlonach i dalu y gymmwynas olaf i'w gymmydogion, gan nad pa un ai hen ai ynteu ieuangc | Yr oedd yn amaethwr da ond, yr oedd yn grefydd- wr gwell. Meddiannodd crefydd a'i phethau ei yabryd j ef yn gynnar ar ei oes, ac yn ei llwybrau y rbodiodd ar j hyd ei yrfa. Capel bychan Saron oedd ei gapel, wrth I gwrs; 3C) yn ffodus, nid yn y pellder o Dy'n y ffrith j iddo, ond lied fau gae bychain. 0 herwydd hyny nid j oedd anhawsderau pellder ffordd i'w luddias 1 fynychu pa foddion bynag a ddigwyddent fod yn cael eu cynnal yn ei hoff addoldy O'i fodd. ni chollai unrhyw fodd- ion, hyd nes yr aeth ei olwg oddi arno, a henaint a musgrelini wedi ei oddiweddyd. « afodd yr Ypgol S ibfcotbol ef yn ffrynd arbenig. Ac, i'w deimlad ef ei bun diwrnod mawr yn ei banes-ldydd 0 lawen chwedl'—ydoedd y diwrnod y cyflwynwyd tlws Miss Gee iddo, dair neu bedair blynedd yn ol. Ni ddisgyn- odd y tlws i ddwylaw neb yn fwy anrhydeddus. Ar ei wasanaeth fel blaenor yn eglwys y Methodistiaid yn j Saron, y dydd olaf yn unig a ddengys ei werth Dang- oswyd cryn lawer ar ei werth yn yr anerchiadau ddydd yr angladd. Ond, mo'r ddegfed ran Nid oedd, fel rhai, yn ddyn mawr yn y cyfarfod misol. Ond, yr oedd yn un o'r rhai mwyaf wrth orsedd gras. Yn ddyn mawr iawn, os nad y mwyaf, yn ei gapel ac yn ei eg- I Iwys. Yn ddyn mawr ar ei aelvvyd gartref Ac yn hanner addoli y Beibl. Wrth gadw y ddyledswydd | deuluaidd, foreu, hwyr, a chanol dydd, darllenodd ef drosto saith waith, a thrachefn i'w hanner. Heddwch i lwch yr hoffus a'r duwiol Harri Dafis. Nawdd Nef ar ei weddw oedranus, ac arei ddau fab. >

Bernir rasii y C'ldfridog Botha a fydd Pi if- weiniiog Llywodraeth Unedig Deheudir Affrica.

PESWCH ac ANWYD yn cael ei wella mewn modd hyfryd gan BALSAM HAY- MAN. Perffaith dcliogel i Blant. Prisiau am Arian Parod, Is. a 2s. 60.

NANTGLYN. (Buddugol). NANTGLYN is clogyn mynydd clyd—a'i drefn Yn dair hafan hyfryd; Oreu fan am hir fywyd, Y nesaf i hafo hyd. A j- (lait- al)ei- (liarel)ol-liexi lin Dan hvyni cysgodol; Rhyw fwyn hendref drofanoi. Ei iraidd ardd n'i Averdd ddo!, Bryndu. T JONES.

I EISTEDDFOD FLYNYDDOL NANT- GLYN, NADOLIG, 1909. (Buddugol). BYWYD Y GWLADWR. BYWYD gwladwr, bywyd tawel, Pell 0 swn y drystiog dref, Swn y mnt, a su yr awel, Ydynt ei gyngherddau ef; Cam Duw, a'pharchu 'i frenin, Yw peanodau 'i fywyd cun, Natur hen fu yn ei feithrin Ar ei mynwes hardd ei hun, Gwladwr diwyd, gAvron effro, Gwr a'i galon gyda'i waith, Wna gymmwynas wrth fyn'drhagddo Mewn llawenydd ar ei daith; Clyd yw 'r wisg sy'n cuddio 'i noethni, Ac yn cadAV gwres ei waed, Wnaed o Avian y praidd sy'n pori Gwellt y bryniau gylch ei draed. Cafodd ei fradychu 'n forau Gan elynion, Duw a wyr, Ac mae 'r gofid oddi ar dannau Telyn lnvn heb gilio 'n llwyr; Trodd am nodded i gyfeiriad Gallu mwy, a chafodd ef, Llathru llwybr ei adferiad Wnaed gan addewidion nef. GwladAvr gonest, gwr yn earn Llwydd ei wlad heb unrhyw ffug, Caru 'r nentydd sydd vn canu Rhiangerddi blodau grugj Caru darllen hen ramantau Mabinogion Cymru gynt, Caru dringo ;r hen fynyddau, Caru gwrandaw swn y gwynt. Ardeb hoffus diniweidrwydd Ddawnsia ar ei ruddiau Ilon, Sanctaidd barch i deml ei Arglwydd Fyth ymchwydda yn ei fron; Wrth yr allor vuewn taerineb Gall anghofio pethau 'r byd, Clywir eco anfarwoldeb Yn ei weddi lawer pryd. Wladwr dedwydd, a'i feddyliau Fyth yn loyw fel y nant, Yn ymffrostio yn ei gartrau, Yn ymserchu yn ei blant; Wedi treulio oes ddi-ddwndwr Mewn tangnefedd plyga 'i ben, Ac ar feddrod syml y gwladwr Gwena heddwch Gwalia wen. Diubych. DANIEL CLEDWEN.

¡ GENEDIGAETHAU. "i FERGUSON-Jonawr 29ain, yn Brookfield Rqa-rt. West Kirby, sir Gaer, i Mr a Mrs G D Ferguson, mab. WILLIAMS—ChAvefror laf, priod Mr David Williams, 10, Castle Street, Bala, ar fab. PRIODASAU. EVANS—SMITH—Ionawr 22ain, yn nghapel yr Annibymvyr, Llangollen, gan y Parch W R Jones, Tregeiriog, Mr Edward Evans, Pentre Uchaf, Tregeiriog, a Mrs Smith, Llanarmon Ceiriog. MARWOLAETHAU. HUGHEs-Ionawr 28ain, yn nhy ei frawd-Mr Thomas Hughes, 'joiner,' Henllan Street, Dinbych, Mr Peter Hughes, mab y diweddar Mr Robert Hughes, Penysgreen. J oNEs-Iona.wr 26ain, yn 77ain uilwydd oed, Mr Isaac Jones, Cae Crwn, Cynwyd. PIERCE-lonawr 2il, yn 71ain mlwydd oed, Mr Edward Pierce, Ty'nycaeau, Llannefydd. Yr oedd yr ymadawedig yn adnabyddus i gylch eang, ac yr oedd yn hen Avr dyddan. Yr oedd yn un o drigolxon hynaf y plwyf. Bu yn bvw yn Ty'nycaeau ar hyd ei oes, a bu ei deulu yno o'i flaen. Cymmer ei gladdedigaeth Ie prydnawn dydd Sadwrn, yn mynwent Llan. nefydd. Gadawodd nith, a fu yn ffyddlawn iawn iddo, a pherthynasau eraill, mewn hir- aeth ar ei ol.

CERYG-Y-DRUIDION, COFIO Y TLAWD. YN ol ei arfer fe gofiodd Mr W R Parry, a Westty'r Queens, eleni etto am yr hen, y meth- edig, a'r anghenus, yn ardal y Ceryg, yn gystal a phlant yr ysgolion. Yn y Ceryg, y Glasfryn, a Chwmpenanuer, rhoddodd 'mince fie' ae 'orange i 0 ddeutu 230 o blank, a'r un modd, hefyd, i blant Llangwm a Llanfihangel, I'r ken a'r tlawd rhoddodd iddynt anrhegion o de, a nwyddau eraill. Y mae'Mr Parry yn gwneyd hyn bellach er's dros ddeng mlynedd, a uiaAvr y diolch sydd iddo am ei garedignvydd yn mysg dorbyawyr ei roddion.

Heb law Prydain, y mae blwydd-daliadau i'r oedranus yn cael eu talu yn y gwledydd a ganlynDenmarc, Ftraingc, Belgium, Almaieh, New Z^tarid, ac Awstralia.

BRAWDLYS SIR FFLINT. DIM OND UN AUHOS. CYNNALIWYD brawdlys sir Fflint dydd Mer- cher, yn yr Wyddgrug, ofhen y Barnwr I ickford, ac yr oedd g. da t ef ar y fainge Mr. J Lloyd Price (yr uchelsirydd), y Parch J. W. Thomas, rheithor Treffynnon (caplan yr uchelsirydd), a Mr. H. A. Cope, Treffynnon (is-sirydd). Nid oedd yna ond un achos i'w brufi, a chyrhauldodd y barnwr i'r dref gyda.'r tren hanner awr wedi deg, ac ymadawodd gyda'r tr £ n nesaf i gyfeiriad Caer. Cyfaddefodd Daniel Owen, 27, a. ddisgrifid fel groom,' ei; euogrwydd o ladrata siwt 0 ddillad a ch6b uchaf, eiddo ,W. H. Hughes, Prestatyn. Eglurodd Mr. Harold Edwards y ffeithiau yn fyr dros yr erlyniad. Y barnwr, wrth bssio dedfryd o bedwar mis, gyda Hafur caled, a ddywedodd ei fod wedi cymmeryd i ystyriaeth, ar gais y car- charor, gyhuddiad eyftelyb oedd yn sefyll yn ei erbyn yn St. Helens.