Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Baner ac Amserau Cymru

Nid yw statws neu berchnogaeth hawlfraint yr adnodd hwn yn hysbys (delweddau ar gyfer 1857-1900 gyda diolch i'r Llyfrgell Brydeinig).
Cuddio Rhestr Erthyglau

10 erthygl ar y dudalen hon

5 dolofn pngfibol.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

5 dolofn pngfibol. [DAN OLYGIAETH ANTHROPOS.] TREM AR Y M ISO 1.1 OX. I. Tafolog ydyw tes- t,yn yr ysgrif gyntaf yn y Traetbodydd.' Alafon velvw ei hawdwr, ac: nis gallesLcl cael gwr cymmhwysach at y gorchwyl. iY mae ei sylwadau yn gyrrmiedrol a, doeth. Yn ngwisg y gynglianedd y ceid Tafolog ar ei oreu, iq,c erys ei awdlau yn mysg c,einion y cyfnod y pertliynai iddo. Y'^mae'r erthygl a'l' 'David Llovdi Jones yn ddernyn gwycli iawn, ac wodi ei ysgrifenu yn brydfertli a gofalus. Pa ham y dewisodd yr awdwr gelu ei bim dan gysgod ffugenw--nis gwyddom. Y i,nae, r sylwa:cl.aii yn werth eu liarddel, ac yn werth en darllen.—Testy n dyddorol iawn sy-dd gan Mr. T. Gwynn Jones— Cym,ru yn Llenyddiaeth Llcelgr.' Y m'ae wedi detbol da rnau lledanhysbys o blith cynnyrehion yr hen feirdd Saes- nig. i egluro ei bwngc. Y casgliad y daw iddo ar y diwedd ydyw—' nad rhyw freuddwydiwr medd,al oedd. y Cymro ar led gynt, del yt adwaenai v Saeaon of; ae nad oes genym ninnau ond ychydig o iaclios cwyno yn erbyn y driniaeifh' a roes ein 'cymmydogion i ni yn eu llenydd- iaeth.—Ysgivif feirniadol werthfawr ydyw eiddo Air. E. Morgan Humphreys ar Lenyddiaeth a Bywyd.' Dylai llen- yddilaeth fod yia fynegiiant o Ivvvyd mewn rhyw wedd arno; ac nis gellir ys- •gar y iiaill oddi wrth y llall. Y mae pob peth syddi yn arcs, mewn rhy ddi aeth fit chan, wedi bod i rywun yn bronad byw. Dyddorol iawn ydyw yr Hen Lythyrau o gronfa Myrddin Farclcl. Yr un pryd, y mae'r cwestiwn yn ccdiAi gwedduSi ydyw rhoddi cyhceddusrwydd i 'bo'b sylw personal a. wnaed mewn llythyr cyfrin.achol o eiddo y naill fardd at un Y mae cymmeriadau dyn- ionyn rhy gyssegredig i gael en gwneyd yn gyff gwawd, wedi iddynt adael y byd. -Geir dwy ysgrif ar y diweddar Doctor Lewis. Edwards. Un yn son am dano fel Duwinydd, gan y Parch. J. 0. Jones, un o athrawon presennol y Bala; a'r llall yn cynnwys Adgonon y Parch. J. H. Symond, Towyn Meirionydd. Di- wedda, y rhifyn gydag ysgrif anorphen ar Dduwinyddi aeth John Gal fin,' gan y Parch. R. S. Thomas, Abercynon. Da, iawn yclly'w yr ami esrthyglau hyn ar Doctor Edwards Chalfin; ond nid da gonnod o ddim.' Ag eithrio, y dyfyniad- au 0 waith Tafolog, ac o'r hen awenwyr Saesnig, ni cheir dim barddoniae.th yn y rhifyn hwn o'r Tra.e.thodydd.' I ble yr aeth y beirdd? II. Darlun ardderchog diweddar Dewi lalon teydd ar wyneb-ddalen Cymru,' a cheir sylwad-au tyner am dano gan yr Athro Joseph Jones, B.A.— :t Rhoddir eaighraifft o ryddiaeth Morus Clynog, 'a /Phabydd selog oedd efe.- Dechreuir cyfres o ysgrifau air Hen Feirdd a Phregethwyr sir Benfro '— rhan;barth lied ddyeithr i'r rhan fwyaf o ddarllenwyr Cymru. Y mae'r Parch. R. Roberts, B.A., Llundain, yn myned rh,agddo gyda banes Robert Owen, ac yn ein harwain, y waith hon, i Lanark Newydd.'—Tlos iawn ydyw y Ddau Loyn Byw,' gan y naturiaethwr o Lan- armon. A chyn dlysed, hefyd, ydyw Rhianedd Rhamant,' gan Machreth.— Da genym fod, Mr. D. R. Daniel wedi cael egwyl i lenydda, ac yn traethu yn ddoniol am un o gymmeriadau rhyfedd ardal Llandderfel.—' Gaunor Bodelith.' Awn am dro, i Barri, i weled un o hen eglwysi Bro Manganwg. Rhoddir am- n ID c ryw o'r bedd-argraphiadau yn y fyn- went, ac anhawdd fuasai cael ehychiadau mwy di-awen, ai di-eneiniad mewn un- rhyw gwr o'r byd!—Darn o fiwsig sydd glan Rohert, Bryan, a'r geiriau Cymraeg wedi eu cyfieithu ganddo ef ei hun. Ammheuthyn yw cael bardd, cerddor, a lienor, wedi cyfarfod yn yr un gwr- Ystori gampus ydyw Marwor Tanllyd,' gan M. H. Charles; ac y mae 'Tan Rhiw,' gan Caerwyn, yn llawn o felodedd aswyn. Ysgrifena y golygydd ar 'Lyfr- au Ne!wyddion yn, ei ddull cry no a chyrhaeddgar ei hun. Dyma, a ddywed am y ')Pentre Gwyn:'—Dyma gyfrol o ryddiaeth y galla.i ymhyfrydu ynddi. Darluniad geir ynddi o bentref mebyd, achyfoedion boreu oes Anthropos. Y mae tlysni diwyg a darluniau'r llyfr yn a-rwciin at y tlysni lieulog a thyner geir drwy ei feddyliau.'—Yr mae Llythyrau Morris Davies yn adlewyrchu ysbryd liednais a boneddigaidd yr awdwr. Heb law yr ysgrifau a nodwyd, y mae y rhif- yn yn gyfoethog mewn darluniau giwerthfawr. Ni fu Cymru.' ar un adeg yn iwy dyddorol nag ydyw ar ddechreu y ilwyddyn hon. III. Yn y Drysorfa ceir ysgrif ar Thom- n as A. Kempis a'i Lyfr,' gan y Parch. W. Jones, M.A. Bu hwnw, ar un adeg, yn llyfr a dda-rlienid yn Nighymru, a da 00 .J fyddai gweled mwy o d'uedd i gymdeith- asu a llyfrau o'r faih. -1, o ran j cred, oedd awdwvr rhai o brif lyfrau dc- Íosiwn yr eglwys Gristionogol.—Y mae'r .nau gan y Parch. H. A. j Jones, gweinidog y Gro, Bettws, yn aw- grymu fod mantell Dafydd Samuel wedi disgyn »ar y.sgwyddau'r ;-aiwdwr. Y mae bias llenyddol, a. delw y Gymraeg_ wen, | ar ei sylwadau. Da genym weled lienor yn A'mddangO'S yn heir ivrdaf ein maboed. Lie godidog i ym,wxieyd a'r Salmau n Can ydyw Bettws G'werfyl Di- fyr, a gonefit iawn, hefyd, ydyw Ad- gofion' Mr. D. B. Evans, Cwm bacli, am Thomas Hughes, M'achynlleth.' Cyf- c-ii,ia at y Gamedd' Arian. Pan yn ey III-ty, y llyfr hwnw, a gasglwyd ynghyd ganddo ef ei hun, i gynnulleidfa, bydd- ai Mr. Hughes yn a. dyweyd:— Nid wyf fi fardd, na; mab i fardd; ond mae gen i da-ate.' Ac yr oedd gan- ddo ic-bw-ac^bh adwiaenai farddon- iaeth. dda. Rhyfedd na. fuasai rhyw gy- lioeddwi* ynl ail -argmphu y 'Garnedd Ar- ian.' Byddai yn werth gwneuthur hyny, canys nid oes. ei gwell yn y Gy-m- ,AE°' IV. Dyry y Cronicl (Conwy),, y He blaenaf hob mis i ddernyn o farddon- iaeth, &c y mae y cldalen laono yn mysg y petliau goreu yn mhob rhifyn. Y mae eiddo Glan Ceri ar Y Portli Neiol yn ¡ cleilwnlgl o olyniiaeth iawenydciol y I Cronicl.' Dyddorol iawn ydyw nod ion Mr. \Y. J. Parry ar y swnmudiad, a gyehwynwyd ganddo ef, i anr-liegu IIir- Li 1./ 0': b b a'i ddarlun—dau ddarlun; un icldo ef ei hun, a'r llall i'w ddodi yn Mhrif Ysgol Aberystwyth. Llwyddwyd yn yr amcan. Yr oedd y prif-fardd yn 74ain mlwydd oecl, a cbafodd y darlun ei gyflwyno iddo yn Bethesda, lonawr | 5ed°, 1877.—Y mae'r erthyglau eraill yn v irb.ifvn yn hynocl ü ddarllenadwy. V. Yn y '(-erddor ceir .ysgiriE ar jlncfc, gan Mr. J). Jenkins. Y rnae^ Mr. Emlyn Evans yn myned rhagddo gyda,'l' Gwyddoniadul' Gel'ddorol,' er nad ydyw etto oiid ar ranclir y llythyr en. Penawd y deraiyn cerddorol y mis yclyw 0 Noson Deg,' gan Mr. E. T. Davies, F.R.C.O.; y geiriau Cymraeg ga.n Mr. Robert. Bryan. Yn yr Oriel' ceir darlun o Mr. j. T. Jones, Treoinci, ynghyda chrynodeb o hanes ei lafur a,'i lwyddiaiut fel cerddor. VI. Y mae'r 'YlTI'vv.elyclcl Mi sol yn cy- hoeddi cyfres o ysigrifau ar Aelodau Seneddol Cymru.' Y mis hwn ceir ys- grif ddyddorus ar Syr S. T. Evans, y g ri Cyfreithiwr Cyffredinol. Hefyd, rhodd- ir darlun o'i rieni, ac o hono ei ei bun. Y mae wedi esgyn- yn uchel, yn uehel iawn ond cred awdwr yn ysgrif fod mwy yn ei am;, ac y gellir .ei weled, rhyw ddydd, ar y sach wlan yn Nhy yir Arglwyddi. Y mae hyn ar y dybiaeth y bydd Ty yr Arglwyddi yn, parhau i fodoli.—Parheir y nofel a. elwir Y Golud Gwell;' ond nid oes dim perthynias rhwngi hwnw a, Thy yr Arglwyddi. Yr ydym yn croesawu golygydd yr Ymwel- ydd Misol i fysg yr emynwyT Y mae y geiriau a. gyfansoddodd efe, a'r don 0 eiddo Pencerdd Gwynedd, yn deilwng o sylw'r cerddorion.—Ail argrephir llin- ellau Mr. Eleazer Roberts—' Cofia, blentyn, ddyweyd y gwir.' Cyfansodd- wyd htwy yn 1861, .a bu Mr. Lloyd George yn eu hadrodd yu gybceddus yn nyddiau ei fachgendod. In VII. Nid ydyw y Llusam yn gwneyd lla.wer o arddangosiad yn y ffenesGr; ond y mae ynddi bethau gwerthfawr i bob darllenydd ineddylgar. Gellir dyweyd hyny yn wastad am y Nodion Misol, gan y golygydd. Ac y mae y sylwad- au ar Lyfrau yn waith gwr sycld yn gyfarwydd iawn a, llenyddiaeth, ac yn berchen barn a chwaeth 0",1' radd uwch- af. Darperir gwersi yr Ysgol Sabboth- ol gan y Parch. R. Humphreys, Liver- pool. VIII. G-ofynwyd i rywun egluro'r gwahian- iaetb rhwng Trysorfa'r Plant a Chymiru'r Plant.' Dywedir mai yr attteb ydoedd—in ai hanes plant wedi meirw oedd yn y naill, a hanes. plant sydd yn fyw, ac yn meddwl byw, oedd yn y llall. I ba raddau y ma.e.'r deffmiad yna yn gywir, nis gwyddom. Y mae'r ddau gyhoeddiad yn meddu neiges, ac nid gweddaidd fyddai i'r naill fod yr un fath a'r llall. Y mae Trysorf'a,'r Plant yn gyd-blethedig ag aclgofio-n mle- byd, ac y mae Cymru'r Plant,' yn gynnorthwy i gadw yn ieuangc. Y mae 'Plant. Japan' yn cael lie amlwg yn rhifyn Chwefror; ond, ar y cyfan y mae yn llawer gwell genym syllu ar ddarlun- lau Plant Cymry Liverpool.' IX. Nid oedd y diweddaf Emrys ap Iwan yn meddu rhyw hofider arbenig at yr inglis cos yn Nghymru. Ond y mae'r Monthly Treasurer '—cylch- grawn yir eglwysi Saesneg-yn cyhoeddi ysgrif am dano-—ysgrif dda iawn, hefyd —gan Mr. Ap Simon, IWest Kirby. Hwyrach y gwelir rhyw an yn ymgym- meryd a chyfieithu yr Homiliau i'r Saesneg yn y man. X. Y mae'r Parch. Peter H. Griffiths, Golygydd y Gorlan,' eylcbgrawn misol eglwys Chairing Cross, Llundain, ar ei fordaith i Awstralia. Yn. ei absennol- deb gofelir am y cyhoeddiad gani Mr. E. Beynon Davies. Y mae'r Gorlan wedi cyrhaedd pum mlwydd oed, ac yn ennill tir, fel y credwn. Rhifyn llawn; i o bethau da ydyw yr un am Chwefror. Y mae: llythyr y Golygydd yn eglur ddangos nad ydyw y Ba-u Biscay yn lie anghymmhwys i lenor a bardd. Caiff yno ddrychfeddj'liau 3iowyddion, os ,na bydd yn rhy sal .i'w croesawu! Sut y Parcii. Evan Phillips, Emlyn, wedi troi at \t iaitl) Saesiug? Da, wrth gwrs, y.dyw ei sylwadau ond buasent yn well yn Gymraeg Y mae Ll. B.' yn loe.w, ac yn fyw, fel arfer. Gwlych ei ysgrif-bin yn y neithdar a'r os priodol y gymmhariaeth Fodd bynag, y mae melusder y sypiau grawn ar ei feddyliau. Syniad gwyeh ydyw Ys- grif ell y Cymro '—Nodion ar lyfi-.au di- weddar ;un Gyniru. J)a fyddai i beb cy- hooddiad wneyd mwy o SV hv o gy-n- v .J b,J nyrchion y Wfisg. sydd. yn dal perthyn'a.s a'n gwlad, ein cenedl, a'n hiaith. XL Maen Llog'—Yr wyf yn cydolygu a chwi ar bvengc y beirniaclu. Mynych y cawsom iythyr i'r perwyl ct. JBefch ydyw eieli telerau am feimiadu y rhyddiaeth, y farddoniaeth, yr aclrodd; ynghyd ag arwa.in, yn ein cylchwyl len- vddo-1 ? Dymunir aiti/ebiad gyda. throad y post,' ond ni anfonir stamp i wneyd hyny. Fel rheol, y. mae'r telerau yn irhy u'chel, tac yr ydych yn cael y pleser o atteb llythyr, a rhoddi stamp yLlywodr- aeth arno, a. hyny am ddim. Dro yn oil, wedi cie;■})ym llythyr o'r fath, anfouais i hysbysu y buaswn yn gwnej'd y cwbl— beirniadu ac arwain, a tlialu pedwar swllt o igludiad y treii yn ol a biaen, aan y svvm afreisymol o S(1.iHI a chwech. l>isgwyliwni gael gair i ddyweyd fod y telerau hyny, ar air a eliydwybcd, yn ahy isei. Ond yr liyii a gt-iais ydoedd hysbysiad swyddogol fod lienor a bardd, llawer en:woeaeh na mi, wedi icyt-t-uno i gyflawni y g'waith, o'r declireu i'r di- wedd, v..m y swm o bum. s,wllt! Ymgys- urweh, xy mrawd, a chymmhwyswch eich hun i. fed yn feirniad cerddorol.' Yr oeddwii i, ryw ddydd, yn cyd-deithio ag un o'r brodyr ft'edus hyny—Mus. Bac. o uchel fri. Wyddoch! chwi berth,' meddai, y mae peithau yrn gwella, yn Nghymru.' 0 ba gyfeiriadebwn innau. Wei, mi gefais i cheque am girid boreu heclclyw o am fod y pwyllgor yn teimlo fod y fee, a ofynais yn rhy fecha.n.' Beth oedd bono, Mr. Mus. Bac?' 'Dim ond fel arfer—pum gini.'

I:...;o;:- -_.-----___-.._,____.-----GYFFYLLIOG.

[No title]

1th'1t glunbain.

.__-'.----->----------AGORIAD…

YMWELIAD Y PRIFWEINIDOG A'R…

CYFNEWIDIADAU YN Y WEINYDDIAETH.

MR. KEIR HARDIE YN MOUNTAIN…

[No title]

Jehmbir (E/nrnnt.