Baner ac Amserau Cymru

Y LLYNGES A'I HAMCANGYFRIFON. Ameangyfrifoai y Llynges -a gyhocvld- 0 0 y wyd dydd Mercher diweddaL Y peth a'n tery yn mlaenai wrth edrycli dno,s- tynt ydyw y chwianegiad aruilirul sydd ynddynt o'u cymmliaru ag amcangyfrif- on pob blwyddyn flaeiioml yn hanesi ein Morlys. Ar yr un pryd, na. neidied neb i'r casig:liad eu bod yn golygu g wast raff, na, ch.waith fod y L-lywcdraeth wedi ei dal gan fraw neu ddychryn. Nid yd- ynt ond d,adleniad ar ddau betii oeddynt yn oael eu dyweyd yn Araeth, y Brenin aT agoriad y Ty. Yn licno rbagfynegid y byddai yn angenrheidiol gwneyd cliwanegiad sylweddol' yn i-il-iraul y llynges, end, nad oedd cynnilclebi giael n y 0 ei Mewn geiriau eii-aill, go- felir am ddiogelwch y deyrnas, gyda digon dies ben i beri i ni deimlo' yn dawel ac esm'wyth ,ein meddyliau; end, ar yr un pryd, ni wneir unrhyw yimgais i orbrysuro y cmrnrau' mewn ysbryd herfeiddiad i unrhyw deyrnas araJI. Yr •ameangyfiifon ydynt wedi eu tynu a-llan, ebai Prif Arglwydd y Mcrlys meiv/n atteb- iad i gwes-tiwn Mr. Byles yn y T'y wyth- nc's i heno, yn unig ei mwyn üadw i fyny safon ein nertli llyngesol;' ac y, mac yn ffaith ddiwad .am diainynti eu bed yn dibynu ar yr hyn a weiir yn weibhredlçyl gan alluoedd llyngesol eraill. Peth na gwahanol ydyw hyn i'r hen ddadwrdd diflaG gan rai gwleiilyddioiu la, newydd- iaduron, y rhai a fynanfc i ni waiio arian yn ddibe.trus a gwa,s;tiaffus am fod gwledydd erlaHI yn teimlo yn anghyfeili- gar tuag at Brydain;' a,niiio,leligai-,w-,Ji 1 0 nad oes iddo ioclolaoth o gtwbl and yn eu hymenyddiau a,fiaehus liwy. Nid ydynt hwy yn langhyfeillg'ai tuag [,tom ni; ae nid ydym ninmau am w-inleyd dim yn amghyfeillgai, nac o dueddanghyfe ill- gai, tuaig atynt liwythau,' meddai un ys- grifenydd o gryn bwysigrwydd. Y cynnydd yn yr aancangyfrifon dan sylw, o'u cyimmharu ag aimcangyfrifon y flwyddyn flaenorol, ydyw yn atgtos i bum miliwn a hainnei 0 1mnnau; ne;U,,yn.fan- wl, 5,4G1,OOOp. Yn un o' i areit'hian adeg yr etholiad dywedodd Caiighellydd y Trysorlys y hydcklii aim-eiaaagyfriioii y Llynges yn bur debyg 0 fod yn ddeugain miliwn o bunnau. Y miaent yn 40,603,700p. Swm anferth'ydywhwn, a. theilynga, ein liystyjT'aeith fanylaf. Ni OfYllwyd-e.ri0ed-äm yn- -aigp-s gymmaint a, hyn o'n harian. i'w g'waiio ar ein tneifniiad- iau llyngesol. Y cwestiwn na;turiol a. phaiod i'w ofyn ydyw—A oeis gwir a-ngen anhebgor am y, fath swm anferth ? Ac mmmn■OMRBM■BOMnSMK i os ydyw yn angenrheidiol, pa ham y mae felly ? Y mae genym yr ymddir- Led liwy rai yn y weinyddiaetb, a hyny am ein bod yn gwybod pwy sydd yn ei chyfansoddi. 0 herwydd hyn, credwn I na, fu.a.senb byth yn gofyn am y, fath swm aruthiol fawr—dros bum miliwn o bun- nau yn fwy nag & ofynwyd erioed o'r blaen. Ond os gellii, fel y credwn y gellir, dangos fed 40,603,700p. yn an- I liebgorol angeniheidiol ar gyfer treuliau y flwyddyn nesaf, yr ydyrs yn teimlo yn bur sicr nar bydd y wladwriaeth yn grwg- nach eu rhoddi. Cydnebydd pob dyn ystyrbwyll mai nid dceth na diogel fydd- ai ^crintachu ein harian mewn rnodd a fyddai yn debyg; o'n gosod yto agored i enbydrwydd cenediaethol. Nid cvnllil- deb, mewn unrhyw ffurf arno, a, fyddai gweithredu yn yr ysbryd hwnw. Rhaid cadw ein diogelwch costied a, gostio. Oni wnawn, gallai y golled trwy beidio gostlO canwaitlii cymmaint yn y ren draw. Dilau mad nid defnyddio geiriau mwys a diystyr a, fyddai dyweydi fod Sici- lian y diogelwch oenedlaethol yn. cyn- nwys cynnildeh cenedla,eMllol yn ng'wir lys,t,yr y gair. Gan hyny, gadawer i ni ofyn pa, beth sydd yn igwneyd y cynnydd m'awr liwn yn yr armcangyfrifon yn wir langeniheid- 7) iol. Mewn ystyr gyffredinol gellir dy- weyd fod y cynnydd yn dangow ei hun dan y peinranau sydd yn ymwneydi ag Adeiladu Llongauac Wrth (gwrs, y mae pethau eraill yn dangos cryn wiahaniaeth oddi with: yr hyn oeddynt, dywed-er, y llynedd, laiC: yn enw,edig flwyddyn neu ddwy cy:n hyny. Ond, ar y pethau hyn ceir lleihad yn gystal a cliynnydd; ac os 08St cynnydd mewn un peth y m,ae digon o leihad i wneyd i fyny aim dano mewn peth arall. Yn y pethau hyn, y eynnydd a'r lleihiad ydynt yn mantoli y na.ill y llall yni weidd- ol dda. Y mae cynnydd enf-awr oi bron bum miliwn a. banner o bunnau i'w gael yn benaf, os nad yn gyfansgwhl yn y ddau gyfeiriad neillduol a, nodwyd. Y ffaith ddifrifol, gan hyny, sydd yn liylldrccmu yn ein gwyneh ydyw ein bod, tYnJ ystcd y deuddeng mis nesaf, yn myned i wario, pum miliwn a, hanner o bunnau ar ad- eilwaith; nc arfogaeth llongau ihyfel newydd; ac os ydyw Mr. Lloyd George, gyda.'l" pwrs- yn ei law, wtedi bcddloni i wneyd trefniadau i gasglu yr aiian hyn ynghyd, nid ydym yn 'g'allu gweled fod genym ninnau ddim aiall i'w wneyd and ymdawelu oreu y gallwn. v Llongau newyddion ydynt; end, nid rhaglen newydd sydd i'w dal yn Igyfrifol am y draul ehwanegol, dealler yr un pryd. Ffaith ydyw hon ag y dylid (ei cluadw yn arbeng mewn cof wrth! basio beirniadaeth tar yr Amoangyfrifon new- yddion a. gy hoeddwyd wythho-s yn ol. Yn hytrach, achosir o'r braidd yr oil o'r cynnydd yr ydvs yn son. 'am dano: gan y rhaglen adeiladu v bu y Senedd yn ei chymmeradwyo y flwyddyn ddiweddaf. Yr archebion am yr oil 0'1' llestri a. awdurdcdwyd y pj'yd hwnw (ga.11 y peel- air Dreadnought eithriadol), "ydynt wedi eu gosod mewn lla.w, a ninniau a fyddwn, y flwyddyn hon, yn gorfod t-, alu am yr hyn oedd mewn gwirionedd yn rhan o i-agleni y flwyddyn ddiweddaf. Yn ystcd blwyddyn flaenaf ei gwneuth- uriad mewn cymmhariaeth, nid ydyw traul llong rhyfel yn fawr. Pel y hyddto hi yn neshau at orpheniad, b.ydd ei thraul yn myned yn fwy-fwy. Bydd adeil- waifcli newydd,' fel y geilwir e-,f yn yr amciangyfrifon, yn cos-tio peclair miliwn a hanner o bunnau yn fwy y! flwyddyn bon (1910-11), iia,'r, flwyddyn ddiw,e,cl:d.alf. 0yrnrncradwywyd y rhaglen a gymmer- adwywvd gan y Senedd gan yr etholwyr, lief yd, "canys dychwela.sa,nt y Llywodr- aeth a'u ffurfio<ld drachefn, i'r awdur- dod yn lonawr1 diweddaf, ac yr oedd y Weinyddiaeth y:n ystod yr etholiad yn gosod arbenigrwydd ar v mesurau digon- ol ag yr oedd hi wedi eu igiwneyd a.r gyfer cadw y Llynafes Bryde'inig yn iei nerth a'i heffeithiol rwydd digymmhar. Diflanodd yr holl wbwb gwirionffol a. wnaed ganl yr Wrthblaid mewn rnwig. Ni choelicdd yr etholwyir ddim arno. Prin y credovn iddo ennill cymimaint ag un bleidlais na chawsai mo honi hebddo i gymmaint asr un ymgeisydd Toriaidd. Dymavy bwga-n saiwaf a e,d, er holl ddawn, a, eel, a ffrwst, yr Arglwydd1 Charles Beresford. Mor bell ag y mae y lla-ihn sydd yn awr wedi øu cwblhau neu ar ganol oael eu hadeiladu yn myned, y IT ae uwchahaeth y; wlad hon tu hwnt rob gallu i'w gwestiyno yn dog, .12 yn ddiragfarn. Yn mheni tair blyned.d- erbyn mis Mawrth, 1912—bydd genym u-gain 0 .Dreadnoughts neu Invin- cibles,' wedi eu troi all an i'r mor, a bydd gan yr Almaeni (os mai hi y dylem ei hofni), dair ar ddeg. Pan y eofiml1 gym- maint ar y bllaen ydym ni yn yr anferth offer dinystr hyn, a plian y cofiom yn mhellaeh gymmaint sydd genym 0'1' math mwyaf o longau rhyfel a. wneid yn y cyfnod o flaen cyfnod y Dread- n,o,u.glits a'r' Invinciblels' nidi yw yn bossibl nas gallwn fforddio cysgu yn dawel, liyd yn oed y rlnai mwyaf cfnus yn ein plith. Dyma y sefyilfa ar bethau ag y gwneir trefniadau arianol ar ei chyf- er yn yr ameangyfrifon llyngesol hyn. Yn amc!aiityvf rifo,n y flwyddyn hon,dealle<r ein bod yn talu am ddiogelu ein sefyllfa oddi yma yn rnlaeri hyd Mawrth, 1912. Y biliau ydynt yn dyfod i mewn, am y rhaglen y cymmerodd ein Gweinidogion yn gyfiawn gredyd iddynt eu hunain yn yr amser a, aeth heibio. Yr ydym wedi eyrnmharu ein hunain a'r Almaen. Cymmhariaethiau o'r fath u ydynt anocheladwy. Nid ydynt yn c,ael eu gwneyd yn y graddau lleiaf mewn ysbryd ar tuag ati yr Y mhcr- odraeth fawr hono. Teimladau o'r fath f'wyaf ia goleddwn 'tuag ati. Yr ydym yn barod i droi pOlb gair cared- ig 'a, ddywedwyd am danom gan! y Garng" hellydd Almaenaidd yn ol. Yr un yw teimkiidau Prydain tuag at yr Almaen. Ein hyder, hefyd, yw na, chlywir yr un gair dygasog aim ein cymmydoges allu- og yn nghwrs y ddadl bresennol ar Am- mmgyfrifon y Wrth gwrs, rhaid i'11 treuliau ni ar ein Hynges dd-al rliyw berthynas a'r hyn a, wneir gan wledydd eraill; ond, pa. ham y dylai hyny fod yn rheswm drcs goleddu teimladau dygas- og neu eiddigeddus, na pheri i ni yln- ollwng i wneuthur edliwiadau neu en- syniadau. Gan nad beth ai dueddo at deimladau cyfeillgar sydd yn rhwytii o focler. daioni, a dylem ei goleddu hyd edulxaf ein gallu. Ar yr un pryd yr ydys yn cofio mai pwngc 0' fusnes ydyw liwn, ac mai nid y teimlad sydd i'n llywodr- aetliu wrth ei ga-rio yn mlaen. Dywed- odd JMr. Mc'Kenna, fel Prif Ariglwydd y Moi-lys, ddydd Mercher, nad oes un- rhyw arwydd wedi ei rcddi o'r bwriad lleiaf i gymmedroli dim ar y treuliau llyngesol yn yr Almaen.' Hyfryd: ydyw ciad da iga.niadau !cldr o gyfeillgarw-ch gan Ganglxellydd yr Ymhierodraeth; ond, L ar y rhaglen oa' treuliau fel y mae hi wedi ei phenderfynu yn. gyfrieithicI yr ydym ni i osod arbenigrwydd, ac hwylio* ein cwrs ein hunain wHhö. Yr hyn sydd wedi ei benderfynu yn ol y gyfraith ydyw fod llynges o dair ar ddeg ar hugain o< DreadnoughtiS' 1 gael' >ei n gwneyd-—llynges ag y dywedodd Syr Ed- ward Grey, Gweinidog Tramor Prydain Fawr arm dani mai hi fyddai y llynges fwyaf nerthol a weiodd, y byd yn ei han- es erioed. Os nad ydym ni yn myned i roddi i fyny ein diogel- y i i 1 1,, d yr hyn syddyn dibynu ar einbod yn eadwein huwehafiaethl ar y mor, yr ydym, neu, o leiaf, y maer ein harwein- wyr i edrych ffeithiau 0'1" natur yma yn eu gwyneb, H, delio yn Igyfatte'bol. Nid blayus genyin >0 gwbl ydyw ysigrifonu y pethau hyn. Ar yr un pryd, pa, beth arall sydd i'w wneyd. Nis gellir cael gan yr awdurdcdau Almaenaidd i arafu dim. A'r un peth sydd i'w ddvweyd am yr aiwdurdodau Ffrengig, hefyd. Ac mor bell ag y gallwn ni weled y mae yr n 9 awdurdodau yn Unol Dalaethau yr America, yn cgystal wedi e.u t'araw yn drwm gan' yr un haint. Pa beth a, allwn ni, gan hyny, ei wneyd ond gweithredu ar linellau amddiffynol, a cliadw y flaenor- iaeth ar y mor yn barhaol yn ein dwylaw. Yn y goleuni hwn math 0 angenrheid- rwydd anpsigioadwy ac lanochelad wy sydd yn gwtliio, eiii a'n Llywodraeth i'r treuliau anferthol yr ydys wedi son am danynt. Ar unrhyw egwyddor arall nis gallwn ni wneyd dim ond eu con- demnio yn y, modd mwyaf diarbed, fel a g wast raff. Modd bynag, o hyin liyd Fawrtli, tair ijlynedd i yn awr, yr ydym yn ddiogel, a bydd ein h'uwch- afiaeth! yn.aros yn hollol ddigwestiwn. 1 Ond, dyna, beth am y dylodol? Da:w v tair blynedd i ben yn Mawrth, 1912; beth wed'yn'? Yr ydys i gofiodau beth. Y cyntaf yw y bydd treigliad amser yn peri fed ein liuwchaifiaeth mewn. llestri o'r dosbarth a. wneid cyn dccbreu gwneyd Dreadnoughts o angenrheid- rwydd yn1 graddol leihau, am y rlieswrn eglur y byddant, yn gwisgo allan ac yn darfod mewn nerth ac effeithiolrwydd. Cyn pen rhawig,- byddant wedi myned yn rliy fre.gus i'w troi allai i'r mor. A hyn nis gellir ei osgoi. Aroser am ychydig flynyddoedd, ac ni bydd dim i'w wneyd a'r 1011 ond eu gwerthu i'r uchaf ei geindog fel hen haiarn a, choed tan. Y peth' arall i'w gofio ydyw fed yr adeil- adu ar ryfel-longau newyddion yn yr Almaen edsoes wedi cael ei benderfynu yn ol y gyfraith. Bydd yr adeiladu vno1 yn myned yn mlaen gyda chyssondeb a rheoleidd-dra,. Nid ydym yn dyweyd nas gall aimgylchiadau heb eu ddsgwyl beri peth1 oediad neu arafw'ch ar y gwaith am dytmmor; ond, ar yj llaw arall, gall amgylchiadau gwahamol gyfodi a pheri symibyliad a mwy o brysurdeb ynglyn a'r gwaith. Yn y cyfamser, nis gallwn ni sefyll, ac arcs yn ein huniman. Ninnau, he.fyd, fyddwn dan rwymau i fyned yn mlaen gyda'r gwaith o adeiladu. !A plfo brysuiaf fyddo yr Almaeniaid, y Ffrangc- od, a'r Americaniaid, prysuraf yn y byd y rhaid i ninniau fod. Awgryma. hyn i'n llytwodraethwyr ddwy ystyriaeth. Ar y naill law, rhaid iddynt osod i lawr nifer digoud o lestri i'w hadeiladu ag a allant sicrhau ein' liuchafiaeth ar adeg bennodol o orpheniad. J.lat>er i'w ben- derfynu yn wyneb yr amgylcliiadau fydd yr adeg bennodol bono i'w: gorphen. L Ar y llaw arall, doethineb yn ein harwein- wyr fydd cyfyngu y nifer 0 lestri a ad- eiledir i gyfatteb yn fanwl i ddeddfau yr angenrheddrwydd a, ddynodir gan yr amgylchiadau. Nidadeiladu chiwaneg rb:, nag y bydd gwir angen. aim danynt rhag ein cael ni, (o bawb, yn; euog o fforsdo dim ar redegfa y gystadleuaeth rh'wnlg y teyrnasoedd h'ti gilydd ,mewna.deiladu offer dinystr. Heb law hyny, bydd pob oediad cysson la, diogelwch ao effeithiol- rwydd o angenrheidrwydd yn eriivianei- iad at ein nerth. Hyn sydd eglur ar ei wymeb, aim y caem diwyddo y fantais o wneyd llestri 0'1' ffurfiau diweddaraf, gyda'r gwelliantau goreu ynddynt. Y polisi deublyg hwn, mewn gwir- ionedd, a. welir yn cael ei gario allan yn y rhaglen newydd, syrnl mewn cym- mhariaeth, a. ddadlenir yn yr amcangyf- rifon sydd yn awr wedi eu cyhoeddi; liyny ydyw, ynglyn a'r llongau sydCU i gael en dechreu o fewn bhvvddyn gyllid- 01 1910-11. Y rhaglen lion a. gymiwysa bump 00 lestri mawrion arfogwisg.' (' Dreadnoughts a'r cyffelyb); pump o wiblongau wedi eu gwdsgo a ha dam neu ddur yn gyffelyb; ugain, o ddinyst-rwyr; a rhyw gynnifer o« fada.u tanfcrawl.' Ond, ia,t ddosbarth y Dreadnoughts yr ydys am y fotment yn cyfyngu ein hun- ain. Doallwn yn awr fed. Llywodmeth yr Almaen ar fin Ig:o:sod i lawr bedair 'Dreadnought' newydd. (tan; nad pa ad eg sydd wedi ei benncdi i'r rhai hyn fed yn b.a.r.o.d i'w nofio, dylai, a gallai, ein pum Dreadnought ninnau fod yn barod i'w nofio hefyd, canys gallwn' ni weilhio yn gyflymach—a diau yn well— na'n cynunydogion. liyd yn oed pan ar eu goreu. Y gymmhariaeth rhyngom wed'AMI fyddai:—ni ar hiugain, a'r Almaen ddwy ar bynitheg; delgj yn cbwaneg. Nid oes dim yn galw am eciych yn mlaen vn mhellaeh na liyi. Orel nid teg a fyddai gadael y pw'gc. heb (Idyweyd fuel llyn oil yn golygu yn uniongyrchol ein bed i oddef amcangyt- rifon trymion yn ystod y blynyiddoedd nesaf. Am ha, hyd y rhaid disgwyl Hyn, nis gallwn ddvweyci, wrth gwrs. Am nifer o flynyddoedd yn olynol, bid a fyno. Yr unig ffordd i osgoi hyny, ydyw fod Llywodraeth yr Almaen yn new-id ei ( phenelerfyniad cyfreithiol; aiC 0 hyny, nis gallwn. "weled yr arlldw na'r argoel lleiaf. Nid yw yr Ymherawdwr William na'i gynghorwyr, hyd y gwelwn ni, yn ar- ddangos y parodrwydd lleiaf i goleddu hyd yn oed y syniad o arafu yn eu cwrs, na ciiyrnmedroii gronyn ar eu cynlluniau llyngesol, er eu bod, yn prysur ddaros- twng eu igwlad i dlodi H, thrueni, os nad i ddinystr trwyddynt, Yr unig obaith am unrhyw gyfnewidiad yn rhaglen y Llywodraeth ydyw fed yr etholwyr yn mynu gwneyd cyfnewidiad trwyadl yn eu cynnrychiolaeth seneddol, neu, ysgat- fydd, y'n y ffurflw7odraeth ei hun. Yr ydym yn sicr' wedi dyweyd (ligon (ar. fater nad oes nemawr gysur i'w gael wrth ei drafed. Y mae. beichtau ein Llynges wedi myned yn ddycbrynllyd o drymion; a digon i dori calon y dyn ys- tyrbwyll ydyw y ffaith nad oes genyiri sail i obeithio am waredigaeth yn fuan oddi wrthynt. Yr anhawsder i gael gan' y teyrnasoedd i gydolygu a'u gilydd i attal rhwysg eu hymarfogiadau milwrol —eu byddinoedd a'u llyngesoedd—sydd yn wa-radwydd ar enw da eu Cristionog- aeth a'u Gwareiddiad.

TBAETHODAU DOCTOR EDWARDS. Yn y&tod y misoedd diweddaf y mae Uawer wedi ei draethu, mewn anerchiad- au ae ysgrifau am Doctor Edwards o'r Bala, ynglyn a'i ganmlwyddiant. Yr oedd yr oil yn werthfawr, ac yn gyn- northwy i oes newydd i ffurfio syniad addas am ei hanes, ei waith, a.'r lie sydd iddo yn mysg cedyrn Cymru. oJ Ond y gymmwynas oreu ag1 awdwr ydyw rhoddi maiitais iddo i lefaru wrth y bcbl drosto ei hun. Ac y mae yn dda geiii-i-n groesawu llyfr newydd, ha.rdd, yn cynnwys. detlioliad o Draethodau Idenyddol Doctor Edwards, gyåa, nod- da dan a, chavesftiynau, a Mynegai Fyw- graffyddol a cliyffredinol, gan Itr. John Lloyd, B. A., Ysgol Sir, Abermaw (Gwreesam: Hughes a'i Fab). Yn mlilith y detholion v nme'I' traeith- odau a, igianlyn:—' Ysgolion Ieithyddol i'r CYUlrY,' Shakespeare a'r Cymry,' Arnold,' Yr Rien Brifysgolion a'r Brifysgol i Gymru, William Sales- bury,' Barddoniaeth y Cymry,' Llen- yddiaeth a Gwyddiant.' Gwelir fod yr uchbd, gan mwyaf, yn cyfeirioart yr hyn sydd yn dal perthynasi agos a Chymru a Chymraeg. Darpaiwyd y llyfr, yn fwyaf neillduol, ar gyferY sgolion Sir ac Ys- golion No& Cymru—nid i'w gyfieithu i'r Saesneg, yn unig, end i'w ddarllen a'i astudio. Fel y dywed y golygyddr- Tieilynga Doctor Edwards le mor an- rhydeddus yn1 ein hyiSigolion ag a roddir i Rusk in a Macaulay.' Da genym fed einl hathraiwon yn meddwl fel yna, ac yn awyddus i roddi yr un ehwareii teg i'r Cymro aig a. rodddr i'r meistriaid llenydd- ol Saesnig. Ar ddechreu y llyfr rhoddir crynodeb gwych o banes awdwr v Traethoda-u, \nigliyd a sylwadau da ar ei ncdweddion fel ysgrifenwr. Ymiddeng- ys nad oedd yn berffaith yn mhob pethy ac y ceir ganddo am be 11 ymiadrodd nas d'efnyddir gan lenorion goreu yr oes hon.' Er enghraifft: Y mae dulliau newyddion yn cael eu cYl1nyg, ebai Doc- tor Edwards. 'Cynnygirdulliau newydd- ion,' ebai llenorion goreu yr oes hon.' Ac y mae yn euog o ddywedyd yn ein clywedigaeth,' yn llei yn ein clyw.' Rhyfedd na fuasai Doctor Edwards wedi dysgu gwersi by chain o'r fa.th! Ond haws ydyw trwsio petliau na'u gNi-n,eyd., Y rnae'n debyg fed yr un peth yn wir am Macaulay a Ruskin; ni fuasai llen- orion goreu yr oes lion' yn ffurnd brawddegau ynl hollol yn yr tin fath a hwy. Ond nid ydyw hyny yn tynu dinl oddi wrth eu gogonianit fel awduron blaenaf eu hoes. Y mae'r nodion a'r cwestiynau ar ddiwedd pob traetliiaNvdyi-I. dda iawn—mor ddia fel y buasem yit chwemiych iddynt fod yn amlacli eu rhif, ac yn helaethach nag ydynt. Yr un fath gyda'r Mynegai. Y m.ae'r golygydd wedi arfer yineisur byr i'w eitbafion. Bardd a "hynafiaethydd Cymreig — dyna-'r oil sydd ganddo. am GwallteJt Mechain. Diau mai prinder gofod sydd yn cyfrif am hyn, a dim arall. Ond y mae'r cwestiynau ar ddiwedd pob Traethawd yn gynnorthwy gwirioneddol i'r efrydydd, ac yn gynlluniau i'r athraw i drafod y rcaferion. Hyderwn y caiff y Detholiad: hwn ei fabwysiadu yn hebeth yn yr ysgolion; ac, hefyd, gan rymdeithasau llenyddol, yn misoedd y gauaf. Dan arwelrJad athraw eym- mhwys 'nis gellid cael dim' fyddai yn debyoach o symbylu meddylgarwch a ehreu chwaetb but. Anhawdd fyddai I darllen y Traethodau hyn yn feddylgar beb deimlo fod yna In o betliau ynddynt nas gellir eu gwir amgyffred heb ymof-