Baner ac Amserau Cymru

BWRDD GWARCHEIDWAID R H UTHY N. Dydd Llun cynnaliwyd cyfarfod pythef- nosol y bwrdd hwn, o dan lywyddi'aeth Mr. J. H. Simon. Hysby.sodd y m'edstr (Mr. J. E. Roberts), mai nifer y tlodion yn y ty ydoedd 109. yn y erbyn 93 ar y div/rnod cyferbyndol y flwyddyn ddiweddaf. Yn yst-od y pythefno's diwieddaf estynwyd cynnorthwy li 140 o grwydriaid— cynnydd o 61. Pasiwyd pleidlaas o gydymdeimlad a Mrs. Fisb, -ar farwcjlaeth ei phriod, Dr. Fish, Llan- betlr Hall, yr hwn oedid wedi anfon llawer o roddion i'r Tlotty yn ystod yr ychydift1 flyn- yddoedd diweddaf. Galwodd y cadeiirydd isylw at rai dynlion oedd yn y Ty y rhai a ddisgrifiai ef fel rhai cryfion, a. galluog i weithio. Penderfynwvd fed y dynion i dori ceiryg. Awgrymai pwyllgor ymwHiadol y bonedd- igeisan cu bod yn setfydlu y,ni mysg y dynion oedd yn y Ty gynillun o waith ar yr un 11m- ellau a'r un oedd mewn gwteiithrediad yn mysg y merched. Awgryment eu bod yn gwneyd basgedi a brashleis,' ac y caw,sent eu dysgu i wneyd1 hyny gan addysgwr o Lundain, yr hwn a dalai ymweliad a'r tlotty i,'r am- can. Yr oedd pwyllgor y boned'digiesau yn barod i daIu cost yr acldysg. Cynaiygiodd Mr. W. Jones fod caii-iatad, yn cael e,i r-oddi i gycTiwyn v dosha rth. Mr. Jenkins a gefnogodd a chariwyd y penderfyniad yn unfrydol. Daeth achos ger bron y bwirdd. ym yr hwn yr oedd eaith o blersonau yn cysgu mewrii un ystafell dywyll. Mr. W v Joiier, a ddywedodtc1 fod v cwestiwn o ddarparu tai yn y rhanbarthau gwledig yn un difrifol iawn, ac yr oeddl llafurwyr am- aethyddol yn methu cael tai cyfaddaa yn ami. Wedi i amryw diraethu eu syniadau ar v hwn, gwehvyd nas- gallai y Bwrdd awgrymu un gweilliant; ac felly, canii.atawyd iddo svrthio, Mr. Richard Jones, Brookhoins.?, a ddywrd- odd mad hwnw oedd y cyfarfod diweddaf o'r Bwrdd iddo rodd'i ei breisennoldeb ynddo fell eynnrycihiolydd rhaubarth dinesig Llanrhai- adr, gan ed, fod wedi penderfynu ymneillduo ar ol 12 mlynedd o wasanaeth. Cyn ymneill- duo dymunai gydnabodl y cadei'rydd, y clerc. a holl swyddogion yr Undieb am eu cared ie- rwydd tuag ato, a'r modd trwyadl yr oeidd- ynt yv cyflawni, ie'll dlyJ.edswyddau Cydlnahyddodld: y cadeirydd y sylwadau uchod yn fyr.

BWRDD GWARCHEIDWAID A CHYNGHOR DOSBARTH GWLEDIG R H U "Y B Y N. RHESTR PRESENNOLDEB YR AELODAU. Gan fod tymmor gwasanaeth aelodau y byrdd.au uchod broil ar ben, a threfniadau yn cael eu gwneyd ar gyCer yr etholiad agos- haol, mae'n ddiau y bydd y rhest-r isod o brtesennoldeb yr1 aelodau yn y cyfarfodydd o ddyddordeb i'r trethdalwyr. Mae'n dangos .y y nifer o gyfarfodydd oedd yn agoiieid i'r ael- odau fyned iddynt, ac hefyd, y nifer a bres- e;n:nolwyd gandidynt am y tair blynedd di- weddaf—1907 hyd1 1910. Nis gallai yr oil o'r aelodau bresennoli yr u,n nifer o gyfarfod- ydd. am eu bod yn aelodau o'r Bwrdidl heb fod 0- honynt yn aelodau o'r cynghor, a rh- ymau eraill. Yr oedd 76 o gyfarfodydd yn agored ti'r aelodau fod yn bresennol ynddynt, ond yni yr amigylchiadau lie nodir yn wahanol. Aberwheeler, Owen Williams, 55 allan o 76 Cloca/einog, T. O..Jones, 57; Derwen, Wm. Davies, 52; Efenechtyd a Llanfwrog, Lewis Jonleig" 46; Gyffylliog, Robert Jon,es, 19; Llanarinon. (triaelod-JGGeph Dayies, 30; Robert Jones, 47; R. Lloyd Williams, 26 Callan o 41); Llanbedr a Llanrhydd, John Evans, 61 o 76; Llandegla, Meireditb Jones, 21; Llandyrnog D. Owen, 32 o 53; Llangwy- fan, J. R. Lloyd, 35; Llanelidan (dau ael- od), G. R. Edwards,-74; T. H. Edwards, 51; Llanfair (clau aelod), R. H. Pugh, 45; Ed- ward Jones, 18; Llanfair a Llanrhydd (Tref- ol), J. H. Simon, 70; Llanferreis, Thomas Jones, 16; Llangynhafal a Llanychan, John Evans, 49; Llanrhaiadr Wledig (tri aelod), D. Hughes, 14; R. R. Lloyd, 31: John Wil- Iiams, 16; Llanynys Wfodig (dau aleflod), Heinry Hughes 40; Wm. Owen, 35; Nant- glyn, John Roberts, 17 Llanfwrog (Trefol), E. Stephen's, 40 o 52; Llanynys Trefol, Piece Morris, 56 o- 76 Llanihaiadr Trefol, Richard Jones ,24; Rhuthyn (dau aelod), Wm. Jones, 66; Josiah Jenkins, 33 o 38; aelodau cyd- vv'eithredol—Wm. Ellis, 67 o 73, a Henry Wil- liams, Plas v Ward, 11 Fe welir mai Mr. G. R. Edwards, Llanteilid- an v bhteu, a dair Mr. J. H. Simon yn bur agos iddo. Bu Mr. Meredith Jones yn wael am gyfnod o'r amser.

DATHLIAD DYDD GWYL DEWI SANT YN NINAS Y LLYN HALEN. Foneddigion, Fe ddiehtm y caniatewch i mi, drwy gyf- rwng eicn newyddladur, roddi' ychydig" o hanes Cymry prif ddinas y Mormoniaid. Er iy mod wedi bod yn '(, ddinais am amryw fis- oedd nid cteddwn hyd neithiwr wedi dyfod o adnabyddiaeth a drm ond un neu dd'au o Gymry y ddmas. Yr anhiawsider i ihyn yw y ffaith nad ces yn y ddinas hon, er mor brydrertih ydyw, addokly Cymre,ig; ac yn mhellach, nid yw ie.gwyddorion crefydd mwy- aftif Cymry y ddinias, ac egwyddorion fy nghitefydd innau yn cydredeg: a'n gilydd yn rhyw dda iawn; ac felly, nid ocis ii ni gym- (I,e,itha,s a'li gilydd yn yr ystyr yma, er dy- fod i adnabyddiae'tli a'n gilydd a'r anhaws- CkT a deimlwn i allu cyflawini fy nyledswydd, trwy eii earn hwy, a ohaishau eu crefvdcl a'lll cadwodd cyhycl heb eu cyfarfod. Ac yn wir, yr oeddwn yn teimlo ar adegau iihyw unig- rw^ dd yn fy llethu, neis arwain. y meddwl yn ol hyd at y prophwyd Elias, pan dd.ywed- odd mai efe, yn unig a adawyd Ond yr wyf wedi cael g-wie,dcl ,araH ar beth- au erbyn heddyw/ ac yn liaweiibal-iyn, y ffaith fodi lufeir o Gymry etto yn y ddinas! hoily rhai ni phlygasant eu glini:au i Baal. Or::d gadawaf o'r neilklu am ennyd iein gwahanol gredoau, ac af yn mlaen i adrodd pa fodd y dathlwyd dydd Gwyl Dewi Sant gan Gymry v ddinati. Yr oedd y deheuwyr, y gogleddwyr, y Mor- moniaid, a'r Oemedl-ddyn, fel y'n gelwirgan y blaid hon, yn. un o ran eu parodrwydd i ddathlu gyda'n gilydd dydd gwyl y Cymry. Nog, Fawrth, Mawrth. laf, ymgynnullodd dros bum cant o Gymry ynghyd, yn Odion Hall, a chafwyd i ddechren gyngherdd bywiog dros ben. Llywydd y cyfarfod ydoedd Mr. Arthur L. Thomas, Post-feistr y ddinas. a Iiliocldocld anerchiad teilwng a phwrpasol yn Hawn brwdfrydedd Cvmreis. Cvfeirinddl At. y gwaith mawr a wneir gan yr Anrhydeddus D. Lloyd George, fel un, o feibion Cymru yn symmudiadau cen-edlaethol Prydain; a dy- wedodd fod y gwr hwn yn gwnieyd i'r Pryd- einiaid yr hyn wnaieth Jefferson a Lincoln i'r ArnlElyicaniaid. Dywedodd ystori fach oedd we-di ddarllen mewn, newyddiadur, fel y can- ly11. Y r oedd gwr yn aros am v (gierbydres mewn gorsaf n'eillduol, a bachgen bychan a safa-i ger 'Haw iddo; ac ebai y bachgen wrtho yn isydyn, Dyna Pwy ydyw,' ebai y dyn. Efe yw Lloyd George,' ebai y bacli- gen. Wei, beth am idano fo,' ebai y dyn,1 a ydyw yn Hollalluog?' 'Nag ydyw, le'bai y bachgen, ond nid yw etto ond ieuangc.' Rhwng cymmeradwyaeth byddarol y dorf y soniai yr arww'.nydd am enw a gwaith Mr. D. Lloyd George. Yna canwyd Hen wlad fy Nhadau' (yn Gymraeg), a chaed yn mhellach anerchiad bywiog gan uni Mr. H. Thomas. Soniai am rinwedclau y Cymry mewn gwahanoll gyfeir- iadau. Y na canodd merch ieuangc Gwlad y Delyn (ond yn Saesnieg). Yn nesaf cafwyd cydymddiddaniad Thwng mab a merch wedi gwisgo am idanynt yn hen' arddull y Cymry, Yr hen Forgan a'i wraig cymmevcdd yn ardderchog. Canwyd dwy unawd :aTa11 yn Saesneg. Yma cai&d aiierchiai(I gaii y Parch. J. Mor- lais Riciiardis, yn Gymraeg. Dywedodd y gwr hwn na fu yn siarad yn gyhoeddusi yn yr iaith hon. o'r blaen er's blynyddoedd lawer, ond ei bod yn hawddach cofio na dysgu. Oni bae mai pregethwr ydoedd, bra:'idid na fuas- wn yn ammheu ei ddywlcdiacl cyntaf, o bleg- id yr c'edd yn byriymu yr hen eliriau Cymreig allan yn eglur, ac mewn; modd < fKiithiol dres ben. Yr oedd tinge y diwygiad yn ei lars. ,ac fe wyddai yn dda pa fodd i gyrhaedd calcan y Cymro, ac i roddi ei deimladau ar dan. Yr oeddwn bron, a chredu mad gwrandaw ar un o gewri y Methodistiiiaid CalfinaijcOdl mewnt Sasiwn yn yr hen wlad: yr oeddwn, ond cer- ais fy ngalw yn ol cyn hir. Pan ddiweddodd y gwr hwn lefaru, dechileuodd rhyw frawd yn ddioed ganu Gwaed' y groes sy'n codi fyny,' &c., la,r y i-lion, Pen Calf aria; ac unodd y gyn.nullei.dfa mewn ysbryd moliannus Yna canodd: Mr Thomasi Evans yr unawd hwnw, Bugail Hafod y Cwm ac er fod yr arweinydd wedi dyweyd atr y dechreu nad oedd encor il fod, fe gymmerodid y datganiad hwn cystal M y bu raid i'r datganwr ganu eid- waitih, a cbanodd Wyres fach Ned Pugh.' Yna galwyd ienwau isiroedd Cymru o un i un. a (iafai y rhai a aned yn mhob sir ar eu traed1 er eu cyfrrif. Ychydiig: ydoedd nifer cyrnrycbiolwyr y Gogledd o'u cymmharu a'r Deheu. Cododd 82 ar eu tiraed osilr Forgan- wg. Darllenwyd yn niesaf mlerwn ffurf o gynnyg- iad, a phasiwyd ef yn Ein b"d fel Cymry i gefnogi yn helaeth anfoniael cor y Tabernacl (Mormoni, i gystadlu yn Eis- teddfod Ge'iieellaethol Cymru, yn 1911.' Y mae arwtoinydd) y cor hwn (Mr. Stephen) yn Gymro. Yr haf diweddaf aeth y cor hwn i Seattle, Washington, gyda'r bvvriael o tys- ttdlu yn m'hrif gystadleuaeth if air y byd a gynnedid HO, ond liaerai yr arweinydd i'r awdurdoclau yno, miewn rhyw fodd. neu gil- ydd, ieu diystyru. a gwrthododd ganiatau i'w gor ganu, fer i'r awdurdodau gwympo ar eu hai a cheiisio gwella y clwy. Ond nid oedd dim yn tyoio, a dychweiasant gaTtref a'r gerddoriaeth o'u mewn. Ond i dclyfod; yn ol, fe derfynwyd y cy- ngherdd trwy ganu Yn y dyfroedd mawr a'r tonau,' &c., aT y don 'Ebenlc-izer,' ac hefyd, BydJdi myrdd o ryfeddodau,' &c., ar y don < Babel.' Erbyn, hyn. yr oedd v tei a',r! bara brith ar y byrddau yn alros eu tynged, a mawr oedd y galanasdra a wnaed arnynt mewn byr am- ser. Cliriwyd y cadeiraau o'r neuadd, a thra yr oledd rbai yn bwyta, yr oedid eraill yn elawnsio, a chymmeradis innau, fel eraill, fan- tais ar y cyfleusdra, nid i ddawnisao, o blegid does dim natur hyny ynof, ond yn, hytrach i ddyfod i gydnabyddiaeth a'm cyel-genedl yma. Yn enwedig y rbai sydd o deulu y ffydd, ac yr oeddynt hwy, yn adnabod lern g'il- ydd ac yn hynad gymdeithasol, ac ^n fuan iaw-n, gwnaetihant fi yn adnabyddus a'r holl genedloedd oedd yn mhlith yr un, a nifer erai'll..befyd. A bu iddynt ddanges car- edigrwydd nid .1 bychan yn null1 gwrleiddicil, a nifer o honynt yn hen iaith anwyl y Cymry. Ar cl treuliio adeg ddfyr miewn hwyl ac ysbiryd Cymreig, dycliwedodld pob un i'w dy, ond cyn iddynt gychwyn, fodd bynag, yr oedd yn dra- noeth wedi y digwydd.—Un o ddarllenwvr y Faner.' Salt Lake City, Utah, U.S.A. Mawrtb 2il, 1910.

Yn yr Ymt«r«dratth. 0 d*n y Faner. >!t MYNWCH DDARK O'R -DDA EAT?. Y mae Tir Canada yn Dir Rhyda-ddaliadol. Gwna DWY FLYNEDD o RENT Brydeinit bwrcasu tir diwylliedig cyfartal o ran arwvnebedd yn CANADA Y Diriogaeth Agosaf i Brydain Dros y Mor, 160 0 ERWAU 0 DIR Y LLYWODR- AETH YN RHAD AT FFERMIO. Gwerthwyd Gwenith Caradaidd dti am 60/- yr lrw, am draol o 30/= GWAITH I BOB MATH 0 FFERM LAFURWYR A MORWYNION. Adeiledir Sefydliadau Canada ar Oynllunian Prydeinig. Am fapiau rhad, pamphJedau, a llawn fanvlion, ymofyner a Mr. A. F. JURY, Canafiian Govern- ment Agert, Old Castle Buildings, Precson's Row, Liverpool neu a Mr. J. OBED SMITH, Assistant Superintendent of Canadian Immigration, n and 12. Charing Cross, London, S.W.

0.> LLIFEIRIANT MAWR YN NGHLYDACH VALE GOLYGFEYDD DIFRIFOL. CHWECH YN COLLI EU BYWYDAF. Prydnawn dydd Gwener ymarllwysodd v dwfr yn sydyn o hen lofa ar ochr v m -nydd, yn N?hlydach Yale, trwy yr "hwn" v collidd chwech o bersonau eu bywviau, a dinystr- iodd ddau neu dri 0 dai, a gvvnaeth ddinystr rhanol ar dai eraill, :t lleoedd o fnsnes. Yr oedd y dwfr yn ymarHwvs fel afon fawr ar dref fwnawl Clyd-ch Vale, gan achosi mar olaeth a dinystr. Yr oedd iau o'r personau gyfarfyddasart rnarw oLeth yn fabanod Cafodd nn ei uolcbi i ffwrdd gyda'r fam o'r ty lie yr ynt wedi bod yn cysgu i dy oedd yn cael ei adeiladu ar yr ochr arall isr heol; a phan oatyngodd y dwfr, caed y ddau yn farw, ocbr yn ochr. Collwyd y baban arall o freichian ei fam, pan y cafodd ei thaflu oddi ar ei thraed gan nerth y llifeiriant. Ca'odd dwy eneth fechan, y rhai oedd yn chwareu yn rauarth yr y"gn! ar yr adeg, eu boddi wrth i'r dwfr ymariiwys o ochr y mynydd. A ganlyn sydd restr gyflawn Gr personau gollasant eu bywydau Mrs. Elizabeth Williams, 34, Adam Street, a'i baban. Blodwen Davies, flaw mlwydd oed, Howard Terrace, mereh Mr. Morgan Davies, is reolwr yn N glofeydd y Cambrian, Clvdach Vale. Enid Howell, chwe mlwvdd ced, merch i Mr. John Howell, Wern Street. Geneth fechan, o'r enw Brindle, merch i fnwr Gertrude Hghes, pum mlwydd oed, merch fnwr. Yr adeilad cyntaf y daeth y rhuthr amo ydoedd yagol, yn yr hon yr oedd 900 (I bip-nt Digwyddodd Mr. R. R. Wiliiams, y prit- thraw, fod vn iard' yr ysgol, a tnvelodd y rhuthr o ddwfr yn dyfod i lawr yr heol. Rhedodd yn ol i'r ysgol, a dywedodd wrth ei gynnorthwywyr am ollwng y bechgyn ailan, ac wedi hyny rhedodd i ysgol y genethod. Ar ol i Mr. Williims hys-Llysti y felstres, a dychwelyd i'r chwareule, gw-dodd amryw enethod bychain yn cael eu hysgubo ar eu traed, ac yn cael eu lluchfc) yn e, iivri y mtir. Yn ffoclus, llwyddodd i'w gwaredu, trwy gae' cynnorthwy amryw fftnwyr oedd yn dychwelyd oddi wrth eu gwaith. Heol o'r enw Adani Terrace, yr hon a saif rhyw 30 o latheni 0 ffynnonell y llifeiriant, a deimlodd nerth y diluw fwyaf; liuchiwyd muriftu gerddi i lawr, ac ysgubwyd drysau i ffwrdd a chwilfriwiwyd hyd yn oed fariau rhai tai Cafodd chwech o dai yn y Terrace yma, pump yn Rhondda View, a siop yn Wern Street, eu dinystrio yn hoiiol, neu ran- ol. Gwnaeth gwraig y Parch., F. ft. John, gweinido-, gyda'r Bedyddwyr, yr hon, gyda i baban, ychydig ddyddiau oed, oedd wedi caet eu carcbaru mewn yatafeUweSy, appel at y dorf oedd wedi ymgasglu ger liaw a chydag anhawsder Ilwyddwyd gwaredu. Bydd i ymchwiliad gael ei wheyd i'r achos o'r trychineb.

PRIS UCHEL BACWtL Wrth ddadleu, dydd Llun, bris y baewn a'r hamiau Americanaidd, y rhai sydd yn parha-u yn. ddrud iawn, dadganodd boneddwr -vn y fasnach. fod yn rhaid ed'rych ar faewn yn awr fol1 moeth (luxury), ac aiid waborth rhad. fel cynt. Credai \Elf, os na cliymmerai cyfnewiddad' cyflawn lic-, ei bod yn ^drych yn 0.¡.by fel pe1 byddai i fasnach mewn baewn Ameincanaidd yn y wladi ihon, i neu lai fod yn mysg y pethaua fu, vji mfeiliduol &lly gyda golwg ar eangder v fasnaeh, a bod yn rhaid 11 Liverpoolj v prif bort hladd yr oedd yn oael ei ddadforio dddo, ididioddefyn fawr. Yr oteidd y cladforiad wythnosol rlieolaidd. i'r wlad hon wedi bod o 14,000 i 15,008 o Yr oedd wedi cael ed dynu i lawr yn awr i 5,000 ac yr oedd yn (edrych yn <ieby.^ o fod yn llawer llai. Tria i-r oedd. yn anhàwdd pro- phwydo, yr oedd yn amlwig. y byddai -r rh-atid i'r pris uchel am y nwyckl hwn symbylu <vi gyTmyrchiad mewn amonv." r.ojiau eraill or byd. Yr o?dd pris bacwn Am«,ricanaidd yn awr yn uchel iawn. Ar achiysur blaenorol yr oedd y codi ad dro-s dymmor. 'ond yn ati- ffodus. yr oedd yn tawr wedi cymnioryd agwedd barhaus. Yr cedd: y nodwedd hon yn ddinystriol mewn niv, na.g un ystyr. Byddai i'r porthladd ddioddef mewn lie!had ar yr entnillion, yr hyn, a. tachosid gan y Hf'lI- had yn y cyftenwad. Byddiai i'r ehwegnwydd- wr, derbyniadau yr ihwn oedd vn ou chwajiictgu trwy facwn rhad, ddioddef, hfyd.

Trefnir i'r cofrifiad y flwyddyn nesaf gym. meryd He ddydd Sabbath, Kor ii 2iL

vniarferol yn Gael ei igwueyd i attach a. gwrtliweithio eu tralia. Y prydnaiwiii- gwaith a noclwjd y tarawyd y ddyrnod gyTitaf mewii ad-dalkid. Ond, dioleli, y niae igetivm weilian dros gredu yn by- derus mai nid yr oktf; a fydd hi. Pa, fodd y buwyd cyliyd yn dechreu talu yr ecliwyn hon adref nis gWyddom. Ein gweinidogion ydynt yn -deali ananyJion yr boll sefyllfa.; ac am hyny, yr ydym yn ymddiried ynddynt, fel y rha.i sydd yinl gwybod oreu pa fodd y dvlcnt weitlrredu. Ond, rhydd ydyw i ninnau ddyweyd. ea;ii syniad iddynt fo-d am dymmor maith yn gweled mai y ffordd i atieb i chwyldrcad ydyw a gwrtli-chwyldroad cryfaich. Ond, gwell hwyr na hwyrach. O'r diwedd, y maent wedi eu hargyhoeddi o ddoethineb hyn o gwrs. Yn sydyn, ac o'r bron yn hollol annisgwyliadwy, ynnafiodd' y Lly w- e odraeth yn hen drosol mawr y Cyflen- wadau, a'r hwn y bu rliyddid iao iawn- derau y. werin yn Mhrydain Fawr yn. cael eu hennill a'u gw arc bed ar byd y canrifoedd. Yn y frwydr a'r arglwyddi hy$yr bynl o, ddigwyddodd yr wythnos ddiweddaf, yr oedd rob petlh a, wneid gan y, Wein- vddiaetli yn gwisgo gwedd yn hytrach o ymostyngiad neu -ildio- nag o ysbryd1 pybyr a. phenderfynol; a. eiiulon y blaid 0' herwydd hyny yn tueddu afc lesghau. Llawer eisoes, yn lied ddiamynedd, ia ofynent, Ai tybed mai a. menyg ami ei dwylaw y mae y Llywodraeth, wedi'r cwbl, yn myned i ymladd ei brwydr a, Thy yr Arglwyddi? Hyd yn oed y Dad- gorphoriad a chylioeddiad yr Etboliad Cyffredinol. ei hun ydoedd, fel mater o ffaith, 'yn gwisgo y wedd ihono, eamys nid gan y Ty Uchaf y mae ein Llywodr- aethau,' fel rheol, wedi aider derbyn gorchymyn i ddadgorphori y senedd. laiC appelio Hit, y, wlad. Nid oedd echwyna arian i garia y gwaitli yn mlaen, hefyd, ond moddion i elvwanogu at y .beicbiau 'a osodasai yr Arglwyddi iarnoml Ond, dyma derfyn ar bob rhyw cbwareu o'r fath. Yn y cwrs a, gymmerwyd: nic's Iau, yr ydym yn llawen o allu dyweyd fod em Llywodraeth wedi cychwyn cerdded llwybr ai ddichon ein. llarwadn i fuddugoliaeth yn Ila,we)r cynt ai'algi yr oedd neb o bonom wedi heiddio disglwyl yn ein munydau mwyaf aiddg.ar. « Ac etto, nis gellir meddwl am, unrbyw ffordd fwy syml i weithredu mewn gwir- ionedd. Mor syml fel yr ydys yn synu na fuasai wedi ei ftabwysiadu yn mbell cyn hyn. Pan y dadguddiwyd y cyiillun. gan Ganghellydd y Trysorlys dydd Iau, cymmero-dd beth amser hyd. yn oed I hen ddwylaw seneddol cyn y gallent sylweddoli yn llawn pa beth oedd y Llywodraeth wedi penderfynu ei wneyd. Wele mor dra syml yw y peth! Ar ei wyneb gellid tybied miai yr unig gyfneiw- idiad sydd yn myned i gael iei wneyd ydyw, yn Ilei gofyn am bleidl.ais arianol am y tri mis nesaf fod y Llywodraeth! yn gofyn am un. am ddim ond y ch'wech wythlnosl m sal' yn unig; am lai o'r ban- ner o amser. Wrth wneyd hyn nid; yw y, C-anghellydd a'i gyd-weinidogion, fel y miae, yn rhyfedd adrodd, yn igiwneyd dim ond disgyn yn olar yr hen ianfer gyffredin gan y' Sened.d bob aimser hyd y flwyddyn 1896. Dyma yr arfer a, ddi- lynid glaaii yr oil o'n pencampwyr mewn cyllidaeithi; yn eu mysg Mr. Gladstone a Syr William Hareourt. Y trefniant symlaf yn yr boll fyd! Yr allwedd yw yr off,eryn bachi mwyaf syml y gwyddis am dam, onid e? Ie, ond, dynal, gogon- iant all wedd ydyw ei fodi yn agoryd y drws! Yn yr aehoB sydd dan ein syhv ni yn awr y mae y gwahaniaeth rhwrig •- rhoddi cyflenwadau i'r Llywodraeth am dri mis ac aim chwech wytbnois yni un hanfodol a bywydol. Hyn ydyw one- wyllyn yr holl bwngo. Pe buasai gan Dy y Gyffredin unrhyw ammheuaeth ar y mater. 11 awn ddicron j'w arcvhoeddi ar y gwirionedd fuasai ystriangciau nwyd- F wyllt a, dilywodraeth Mr. Austen Cham- berlain a'r Arglwydd Hugh Cecil. Yr olylglfa ydoedd wir gyffrous. Y Tori-aid a gollent eu tymmherau. Y Ehyddfryd- wyr a chwarddent am eu penau. I'r Gwladgarwyr Gwyddelig, mwynhad di- gymmysg oedd yr olwg ar yr Arglwydd Hugh, yr Ap Apostol Diffyndolliaeth, a'r Undebwyr eraill o'r tu ol iddynt. Nid oedd nwydwylltedd y Tori aid yn be,th i ry'feddu ato o gwbl, canys1 er d'echreu y tynimor nid ydynt wedi giwneyd dim ond dangos eu dygasedd tuiagi at y Wednydd- iaeth am ei bod hi yn arnddiffyin bawliau a breintiau Ty y Cyffredin. Ond y ffaith newydd bwysi;g) yn y sefyllfa', mewii gwirionedd, ydyw fod y Rbyddfrydwyr wedi eu llanw a. brwdfrydedd. iNid oedd y Prifweinddog yn bresennol. Mr. Lloyd George oedd yn arwain y Ty. Ar- weiniai yn dra, chymmedrol. Er hyny, dangosai ysbryd a beiddgarwch oedd wrth fodd ei frodyr. Yn lie cymmeryd dyrncdiaii yr, ochra,rall yn daw el, rbodd- ai rai trymiach yn -oil. Gosücloddi y baich yn deg ar yr ysgwyddau oedd yn ei haeddu. Ni adawai i neb anghono ma.i ar Dy yr Arglwyddi y mae yr holl fai ,am y dyryswch yn y sefyllfa. Hwy ddechreuodd y, frwydr, a hwy raid ddi- oddef ei chainiyniadau. Erbyn chwecb o'r gloch yr oedd y sefyllfa drosodd; a'r bleidlais arianod am chwech wytbnos wedi ei chario gyda mwyafrf O' un ar ddeig' athrigain. I ddeall pwysiigrwydd y bleidla,is neill- duol, a gweled pa, fodd y mae hi yn fOO- | clust uniongyrchol^ i Arglwydd Lasns- downe a'i boil fintad rhaid, yn y lie cyntaf oil, ystyried v eviillili-L oedd wedi ym- ffudlo yn meddwl Arwoi-niydd yr Wrth- blnid, yr 11\vn sydd dde.ng%vadtb Clyfr- ach na, neb P betli oedd y cynllull hvVl:) v Cynllun a.g yr oedd y faingic Doriaidd flaenaf wedi syrtli- io yn y fath gariad ato nes y teimlent y gallant, mlturio a fforddio cymmeryd hir vvyliau yn ei gysgod. Nid yw Mr. Bal- four ei bun wedi bod yn y Ty er's, pytlief- nos. A'r diwrnod hwn—dydd Iau— y daeth, Mr. Austen Cjiamberladn yno gyntaf er's cryn dro. Mr. Wal; tor, Long I Z" a Mr. Henry Chaplin, hefyd, a. gadwent draw. A pha, beth ydoedd? Hyn, mewn gair byr :-fod y Llywodraeth yn cael ei defnycldio gan y igwr da, Mr. A. Balfour, i ddarparu digon o gyflen- wadau i'w alluogi ef i gael digon o am- ser i gario ei waith yn mlaen wrtli ei hainddeit. Oiwelvi an na chedd y cyfleii- wa,dau tra, y byddai y Llywodraeth, hion, mewn awdurdod y byddad ei reolaeth ef ar y sefyllfa, yn darfod mewn gwirionedd. -.4-1 0 herwydd hyny, Ilid oedcl" ganddO' wrth- wynebiad i'r Weinyddiaetb i phdrio y Gyllddeb hyd ar Oil y Facsl, os byddai iddi di-eiilio, ei'holl amser ifyny hyd i'r Pasc mewn pasio, cynenwadau arianol i gario y gw as ana-elth cyhoeddus ar hyd y tri neai y pedwar mis nesaf, fel y tebygai efe. Cynllun nodedig o hwylus. Gallai ef fyned.o'r gwynt oer yn Llundain i'r awel dyner yn Cannes, a, dyfod yn .ei 01 erbyn yr ail ymgyfarfyddiad ar ol y gwyliau, a. bod yn barod i neidio at y llyw pan ddeuai yr adeg, gydag arianddigonedd at ei law ei weithio y pedriant gwladol mawr am dyimimor. Ond och trwy ofyn am arian am. ddim ond chwech wytlmos, y mae Mr. Lloyd George wedi dryllio y cynllun yn chwil- friw mian. Sicrhawyd digon o arian i'r fyddin arm dri mis; ond nisi |g;elldr cario. y Gwasanaeth Gwladol yn mlaen hob ar- ian; ac 0. dan y penderfyniad diweddaf hwn, bydd yr boll 1[{,ria11 atiy Gwasainaotb CySredinol wedi cwbl ddar-fod erbyn y 14eg o Fai. Be,t,halm y dyddiad hwnw yn fwy na, rhyw ddyddiad arall, wys? Di'm end hyn:—Tybier fod pob peth yn myned yn mlaen yn dda gyda'r Llywodr- aeth yn y cyfaimser, byddant erbyn hyny wedi anion y Veto,' neu y Penderfyn- iadau yni hytrach, i Dy yr Arglwyddi, a. chael ei atteb armynt. Os eu gwrthod neu eu goliirio a, wna, y mae yn ddealled- ig yn awr y bydd y Prifweinddog yn myned at y Brenin i, ofyn am ei gylm- mhorth elf. Os gwrthoda yntau roddi y cymmhorth hwnlw, ymdddswyddiad un- ion gyre hoi fydd yn dalyn, Y cam nesaf. fydd troi at Mr. J3all:our i ffurfio Gwein- yddiaeth a. chario y gwaiub yn mlaen. A thybio fod yr Arweinydd Toriaidd yn grwneyd hyn, y cam cyntaf y rhiaid iddo ei roddi fydd dyfod ar ofyn Ty y Cyffredin am, gyflenwadau; naill ai er mwyn eario y g wraith yn mlaen, neu, or mwyn dad- gorphori y senedd. Os igwrtlioda Yi. Ty y cyflenwadau iddo, a, chofder Ty| a'i fwy- afrif yn Rhyddfrydwyr aeaelodau Plaid Llafur ydyw, bydd yn aimnbossibl i Mr. Balfour a'i Weinyddiaetb wneyd dim gwaith o gwbl. Dan yr amgylchiadau hyny, bydd Ty y Cyffredin yn anterlh ei argyfwng a Thy yr Arglwyddi yn cadw yn ei law ei bun 'ei hawl-iraint hynafol ynglyn ^t Chyfiein,w,a,daii y deyrnas. Gwelir yn awr north y fonclust sydd wedi ei rhoddi i'r Ty Uchaf grin y Ty Isaf nbs linn diweddaf.