Baner ac Amserau Cymru

YMDRECHFEYDD AREDIG. FONEDDIGION, YI1 MANER Mawrth Died, o dan y penawd 'BI'iwsÎon,j gan un a eihv ei hnxi yn Zemo/ceir ysgrif yn ymwneyd, gan rnwyaf, ag ynulrech- feydd aredig ('ploughing matches' a gwnaf frys i ddyweyd fy mod yn cydsynio a'r rhan fwyaf o'i sylwadau. Ond fy amcan yn hyn o ysgrif ydyw dangos rhai agweddau i'r mater na chyffyrddwyd a hwynfc yn yr ysgrif a nodwyd. 0 berthynas i'r hyn a no da yr ysgrif mcwa glanhau ochra-i y cloddiau, a defnyddio y ur 'wast, yrwyf yn hollo] gydsynio ag ef. Lleola yr ysgrifenydd ei hun a'i syhvadau o ddeutu sir Ddinbych; ond yr wyf fi y! byw yn lied bell oddi yno, ac felly o dan fantais i Aveled rhimvedd a beiau ardaloedd n rail I. Yr wyf yngymmharol gyfarwydd ag ymdrechfeydd aredig, a'c nid oes genyf un gwrthwynebiad i aredig da. Yn hytrich yr wyf yn ei groesawu, am fod troi da a phtir yn dyfod a chnwd da, fel rheol. Dywed 'Zemo,' Peidiwch meddwi ar ddim.' I Amen,' meddaf finnan, ond edryclnvch am ennyd i'r gymmydogaeth y bydd ymdrechfa aredig wedi ei t-hrefnu ynddi, dyweder, dair wythnos yn mlaen. Dacw y bachgen yn meddwi am ddim bron ond troi a pharotoi ei hun. Bydd wedi rhwymo y ceffylaii i fyny a'r hyn a elwir yn 'cyplyn croes,' ac ni fedr y ceffylau, er treio, brin symmud. Arosa yn fiarhaus i daclu a symmud y pethau perthynol i'r aradr. Pwrcasa olwynion a thaclau mesur i'r gwys, nesyredrveh yr aradr a'i pherthynasau bron fel ffowndri fechan. Gwn am enghreilftiau o rai, tra yn parotoi, nad oeddynt yn troi chwarter acer y dydd. Nis gwn beth ydyw natur, neu gryfder, pob tir trwy Gymru; ond yn yçymmydogaetbau ag sydd yn hysbysi mi addefir yn gyffredinol y dylai gwedd o geffylau droi hanner acer o wndwn, neu dir glas, mewn diwrnod heb wneyd dim gorchest. Yn awr, pa ddyn o synwyr cyffredin. neu feistr o amaethwr, a hoffai weled ei was a'i geffylau am bythefnos, neu dair wyth- nos, yn troi ond chwarter acer y dydd, pan y gallasai wneyd y dwbl yn hwylus; ond meddwi, yn ol gair 'Zemo,' ydyw peth fel hyn; edrychwch etto i'r efail, pwngc mawr y gof ydyw cael gair da i'w erydr; o ganlyniad, amcana wrth wneyd y swch gymmaint ag a alio iddi godi yinyl neu 'edge.' O ba herwydd try y blaen swch ar i lawr wed'yn cwyd yr aden swch ar i fyny. Felly, bydd un rhan o'r aradr am fyned i'r dyfnder, a'r rhan arall am ddyfod i'r wyneb; a rhwng y cwbl bydd y gwys yn rhyw blisgyn tri- sgwar at hyn a hyn o fesur, heb bridd digonol wedi ei symmud i gladdu yr had yn briodol ainser hau. Cymmhwyser geiriau I Zei-no' etto at y gofaint, 1 Da chwi peidiwch meddwi ar edge.' Gwn am gymmydogaeth lie y bu ymdrechfa aredig yn flynyddol; ond yr oedd y bechgyn yn gwastraffn cymmaint o'u hamser gyda'r parotoi fel y darfu i'r amaethwyr roddi eu penau ynghyd, a rhoddi yr ymdrechfa flynyddol i lawr o'r herwydd. Fe allai y dywed rhywun nad wyf yn foddlawn i'r bechgyn gael tipyn o'r hyn a elwir yn fun neu 'enjoyment' flynyddol. Nac wyf mewn un modd, ond ysgrifenu yr wyf yn erbyn gweithio unrhyw beth yn eithafol, neu a eilw 'Zemo' yn feddwi.' Pe bae yr aradrwr yn colli dim ar ei waith ef a'r ceffylau ond diwrnod yr ymdrechfa ni chwynwn, ond beth am y parotoi a nodais? Peth arall, y mae llu mawr o amaethwyr wedi gwneyd i ffwrdd y dyddiau hyn a grynau bychain, a hyny i fesur, fe allai, am fod yn fwy hwylus gweithio peiriannau gyda grynau mawr. Mewn ymdrechfa aredig nis gait un aradr droi ond grwn, dyweder, chwe Ilath mewn diwrnod, a dyna lie y bydd y cae yn fan rynau i gyd, cyn- nwysedig ogefnau a rhychau, ac yn llawer mwy anhawdd, os nad yn ammhossibi, gweithio un math o beiriant wrth eigynhauafu. Peth arall a noda Zemo ydyw y eynnorth- wywyr. Pa eisieu y rhai hyn sydd ? Os ydyw aradr yn troi y gwys pa ham na chaiff aros fel y gadawodd yr aradr hi. Nid ydyw ennilIgyda llu o gynnorthwywyr yn profi ond ychydig o fedrusrwydd y bachgon drowr. A syJw da a glyw- ais gan gydnabod am beth fel hyn, fod John yn troi a Die yn dal yr aradr.' Gan ddymuno pob llwyd.diant i 'Zemo i ysgrifenu etto ar bethau tebyg, neu agweddau eraill i'r mater. Ydwyf, &c., DEHEUWE.

LLANWRTYD. MAE Bedyddwyr y lie uchod yn brysur yn adeiladu addoldy newydd, prydferthach ac eangich na'r hen addoldy. Addolant yn bres- ennol yn y Victoria Hall. CynnaIíwyd cyfar- fodydd pregethu yno ar y laf a'r 2il cyflsol, pryd y presethwyd gan y Parchedigion \Y. O. Williams, Builth II. Ifor James, Llanym- ddyfri; a J. R. Evans, Llwynhendy. C-yin- merwyd rhan, hefyd, yn y gwasanaeth gan y Parchn. R. Evans a R. Jimes, Llanwrtyd, ac Rvan Edwards, Pant y celyn. Edrychir yn mlaen yn ddisgwylgar gan lawer yn y cylchoedd hyn am y 24a'in o Fai neeaf, pryd ycynnelir eymmanfa ganu gan Fedyddwyr y cylch yn Llanwrtyd. GOHEBYDD.

HORTON'S ORIGINAL PILLS. FREE TO LADIES In a few days correct all, irregukrities, also cure anfemia, and are invaluable. By post, under cover, Ill! or 2/9, from HORTON & Co., Chemists (Chief Dispenser from the latei Birmingham Lying-in Hospital), Dept. 102), Aston Manor, Birmingham. Sold for over 40 years. Supplied direct only. Sel- dom Ever Fail. All ladies should send penny stamp for a free sample of Pills, also Im- {iroved Sanitary Towel and interesting Book- et, Post Free.

Hyebysir f&d Madame Dora Davies Wil- Nmns, y gallltor-es- emvog- o Gaerdydd. wedi ymsefydlu yn yr unol Dalaetlian'; ac wedi cael ei phieunodi yn brtif gaintoreis yn yr Egl- wys Breisbyteraidd Gyntaf yn Scranton. Dywed y Wasg mai hi ydyw 'Y Patti Gym- re-ig.'

',<" n. BNGLYNION Y BAB AN. UN bychan tlws di-bechod—yn oodran Diniweidrwydd hynod Yw 'r baban, o fyw'hanfod Ysbrydol, anfarwol fod. BEDDARGRAPH MRS. MYFANWY JONES, BUYNHYFRYD, CORR1S. MYFANWY, mae Viiiofynioii-y byw L well ei bedd yn ymson Ow, dor1 y frtln 11irion, Gwyn o hedd oedd gwenan hon.

Y MODUR. DACW 'r modur gwyllt yn dyfod Dan reolaeth J ehiw ffol, Gydx'i yalon lawn ynfydrwydd Rhaid i falchder wneyd ei ol; Yn ei ymffrost (liystyra Yr ymdeithvdd araf tlawd, Wrfch ei aveled mewn enbydrwydd Mae yn gwenn gyda gwawd. Mewn ufudd-dod i gelfyddyd Rhodda floesg aflafar fref, Er hysbysu ei ddyfodiad I drafaelwyr gwlad a thref; Hwn yw ellyll prif ffyrdd Cymrn, Mae yn ddychryn meirch y fro, Angeu yn ei ymdaith Jychlyd Gipia fywyd yn ei dro. GWYN.

ER SERCHUS GOF AM JANE, Priod hoff y bardd. Bu farw Chwefror 15fed, 1910, yn 41ain mlwydd oed. ANGEU da, dreng yw ei don-yn golchi Ar gylchoedd fy nghalon Ing enaid sy'n fy nghwynion, Anrheithin, frwd elraeth y fron. Drwy ingoedd i dy rengau—ti fynaist I Fan on fy serchiadal1; Byddin cur—swn bedd yn ca-.i- Oerai Eden cariadau. Gwmig gynnil od, duarbodus—a heu!wen Oedd i'w haelwyd drefnus; Ddi-dwyll, ddyfal, ofalns, A'i byd iach heb 'nabod us. Rhoi 'n y ddaear un ddiwyd—yn y gro Huna gwraig fy ie'ngctyd Hun olaf fy anwylyd, Bur ei gwaith, fo'n her i gyd. Yn dyner, ger ei mud an odd—cura Cariad iiiev/n prr dd^lwyfedd Daw hiraeth fel hud oerwedd A'i hwyth bach i wlitho 'i bedd. Aur-linyn amserol pniad-dorwyd, Erys mewn dylanwad; Eco hoff hwn, mewn coffhad, 0 lys ser ddeil i siarad. Mireinaf fflam rhianedd—enhuddwyd Yn nghaddng y dyfnfedd Gwag, annyddan yw'm hannedd, Ro'i un mor bur yn mro bedd. Ar ei hot y ceir alaeth—oeraf fyd Cynnar fedd di-afiaeth; Ond tawaf dan gvstwyaeth Llaw wen Ncr, a'r oil a wnaetli. Cemmaes, Maldwvn. DOFWY.

YR ARDD. i. PELYDRAI haul y boreu drwy fy nellt, A chanai adar yn fy mondo gwellt, Ymsuai 'r awel leddf, ymgiliai 'r nos Yn fud, a gwanwyn oedd dan ddwyfol i-os; Ar hawddgar fraich y dydd ymrodio wnes, Yn ieuangc lion, fy enaid deimlai wres Anfeidrol gariad tor yn do'd yn filani Dros wefns anian fel y rhoddwn gam, Ar felfed natur plentyn cyntaf chwardd I Ion groesawu bywyd yn yr ardd. II. Feithrinfa deg, canu dy glodydd di Yw 'r gwir ddymuniad leinw 'tii henaid i, Cael codi oddi ar yr helyg delyn fud, A tharaw tannau 'th glod yn swyn i gyd; Mae dagrau nefoedd fry yn beriau byw Ar ruddiau 'rbfodan, son wrth fydamDduw Yn fud-negeswyr, yw eu dyben hwy, A myn'd i ffwrdd i rywle, a thewi inwy, Byth wrthym ni, hwyrach mai nesaf rawd Fydd tori syched rhyw luddedig tlawd. III. Cymmysg yw'm hadgofion Am yr ardd ddi-nam, Gardd hen wr a briallu Oedd wrth fwth fy mam Yno 'r oedd difyrweh Heb un pryder prudd, I dori fy mreuddwydion, Na newid liiw fy ngrudd. Foreu melyn maboed Hyd ei llwybrau derch, Sydd fel engyl tyner Yn taraw tannau serch O mor wirion oeddwn, Tybiwn fod y byd 'Run fath a gardd y bwthyn, A'i fron yn flodau gyd." 11 Ysbryd fy mhlentyndod Paid a'm poeni i, Gad i'r gwyn orphenol Fyned liefo 'r Hi; Ni wiii gwynfyd pum-mlwydd Heddyw wrth ei nol, Ddim ond myn'd a gado Pryder ar ei ol. IV. Fc welaf faban cyntaf y gwanwyn yn y coed, A gwelaf ef yn dechreu rhyw fyn'd yn ysgafn droed, Fe glywaf swn yr adar yn canu bob yn ail Wrth ddewis sifle nythod pan dry y rhai'n yn ddail Fe glywaf ri-lywiin, hefyd, a gobaith I n'd ei gan Yn brysur y fan acw, ac yn ymgolli 'n Ian, Wrth ivel"cf yr ardd yn derbyn ei choron gan yr haf, Ac estyn iddo yntau ei ffnvythaa addfed braf; Yn myd ei deg obeithion y caf y garddwr cu, O foreu gwridog melyn hyd 'ael yr hwyrnos ddu, Yn aros gyda natur i weini ami hi, A Dnw o'r nef yn gwlawio bendathion arno 'n Hi'; Bryderus oria i 'r gwanwyn bu disgwyliadau fil Yn dwys ymholi 'r baddau, gan ddisgwyl gwel'd ea hil Yn d'od i fyny 'n wylaidd i gael cusanu 'r dydd, A tbeimlo gwres yr heuhven yn disgyn ar eu grudd; Llawenydd gwyn a chwery ynngwedd ygarddwr llon, Gwnaeth ysbryd adgyfodiad ei gartref yn ei fron, Wrth dd'od ac egin eiddil i ddyweyd o'r farwol gell Fod ef a byd a'u gwyneb ar haf a bywyd gwell Eu meithrin wna 'n ofalus, a'u gwylio lnvy yn d'od, Fel nawfed ton' y llanw yn uwch fel daw y rhod, A'u cynnydd araf dist,3,w,sibryda iaith ei Naf I Yn nghlust ei enaid, hefyd, tra 'r ardddan goron hat. 0 dan ei Jygaid eft'ro a gofalus Fe wena pobpeth ar ei gwedd yn drefnus, Nid oes eginyn ami deimla sychcd, Na. red ei ofalganvch i'w ymwared, Gan ollwng arno 'n lion y dyfroedd bywiol Yn falm ar grasdir poeth ei Hn cystuddio]; Ad-daliad llawn rydd hithau iddo 'ti brydlon, Yn siriol wyneb am ei holl drafferthion, W i-tli estyn baich o ffrwythau per ac addfed, I A phwys eu penau 'n ei-yiiiu 'n barchus deyrn- ged. Ffyddlonaf ardd, mor gysson y eyflenwi Anghenion y ddynoliaeth. Mae tosturi Yn ddwyfol argraphedig ar y rhoddion Estyni mewn symylrwydd pur i ddynion.

CANIAD II. BETH yw bywyd? Gardd ar brydles Fer, i enaid i'w diwyllio, Chwyn, neu ffrwyth a ddywed hanes Diwrnod gwaith yr hwn fu yno. Beth yw bywyd? Gardd i blanu Blodau caredigrwydd dwyfol, Fel y cerddwn gam ran SICr I gyfarfod byd tragwyddol. Ilau a phlanu ydyw hanes Dyn erioed er dyddiau daear, Troi aniahveh oer a di-les Fe! y nef yn wridog hawddgar. I Gwelaf ef yn difrif gerdded Llwybrau 'i enaid ef ei hunan, Ac yn canfod magwyr hyfryd I llodeuyn wenu allan. Gwel ei gyiie. Heddyw gwelir Dalen werddlas cydymdeimlad, Blanodd ef y diwrnod hwnw Fel yn niethu peidio siarad. Ardd ardderchog, traetha natur Bregeth imi yn y gwanwyn, D'wed yr hafddydd prysur, prysur, Fod marwolaeth yn ei ga,nlyn. Yna daw yr hydref briglwyd I alaru ar dy feddrod, Lied awgryma y bytholwyrdd Nad yw bywyd oil yn darfod. Rhywun ynot chyiholi Ef ei hunan, beth a hauodd Yn ei ardd ? Os planodd lili Wen a hawddgar, dyna dyfodd. Rhywbeth fn yn ieuangc wenu Foreu Mai yn ngwres dy fynwes, Rhywbeth fn dan wrid addfedu Gan y Garddwr dd'wed yr hanes. ADDA.

IECHYD. PRYDDEST (DYFYNIAD). 1. Ti iechyd tyner, plentyn hedd a gwynfyd, Mae 'r awyr lie preswyli fyth yn hyfryd, Ar bwys dy fraich y dysgodd bywyd rodio Boreuau ietiiingc Eden heb ddiffygio; Ac o dy fynwes tardd y ff'rydiau gloyw Sy'n cadw creadigaeth Duw yn hoyw, Yiiilifa yn mhobrnan pob dafn yn fendith A dehv 'r Rhoddwr arno, ddwyfol fan-wlith. II. Yn mhelydr deigryn gofid am en colli Daw rhoddion goreu Duw yn werthfawr ini. III. Hwn yw y cenad goreu fedd tosturi, Y dwyfol gariad fyth i'w anfon ini I fyd o boen, y byd lie mae marwolaeth Ac ing, a chystudd, yn eu hofnadwyaeth Yn erlid bywyd. Rhyw estrolliaid ydynt, Na wyddai 'r 'chweched boreu' ddim am dan- ynt, 'Doedd grndd, na deilen wedi pruddaidd wywo, Di-feddau oedd cyfandir Bydded drwyddo.. Fath ddedwydd foreu ah, mae swn ei golli Yn is-lais lleddf drwy holl riddfanau cyni. IV. Hawddgar iechyd, hawdd yw canu pan y byddi yn ein meddiant, Yn rho'i mel ar wefus bywyd, yn troi pobpeth ini 'n fwyniant, Hebot ti diflana'r cyfan, fel y 11" ydrew yn y bore', Pan y tail yr haul caredig awgrym iddo fyned ad re'; Try bendithion di-rif eraill fel yn ddiddym yn ein gafael, Pan y gwelwn trwy ein dagrau drem dy wenau yn ymadael, Belli "yfneth annherfynol, a oes hadaucysur ynddo ? Beth yw pris anruydedd uchaf all uchelgais ei ddymuno ? A oes'cadair yn ngwynfydedd ;0'1 freuddwyd- ion y dyfodol A all lanw ingoedd enaid glynoedd adfyd v presennol, Beth yw gwenau mwyn cyfeillion pan yn gwasgar caredigrwydd, Ac yn toddi cydymdeimlad brwd ar lanau ein hunigrwydd ? Nid yw rhai'n yn myn'd yn agos i gefnforoedd prudd calonau Wedi colli gwedd dy wyneb, dyna. gartref byw ofidiau, Ar y lan y maent yn aros, ynys bell yn nghefn- for gofid Y dyw cajon lawn gorthrymder wedi colli heul- wen iechyd. V. Werthfawr iechyd, ti yw 'r ffyrnion 0 ba un y ffrydia cysur, Yn aberoedd o lawenydd Ar hyd gwyneb siriol nattyr; Yn dy lais mae swn caniadan A barddoniaeth lon'd dy wyneb, Fel cenhadon yn ymdeithio Daear angeu 'n llawn sirlrfeteb. Wridog iechyd, gweni arnonp Oddi ar rnddiau ieuangc hawddgar, Fel i son am anfarwoldeb Drwy wynebau iach a cteisgar; Natur, hefyd, ar ei goreu Ddeil i wrido ac arogFi Yn bersawrns pan yn g^vasgar Iechyd eu heb wybod ini. Ar y bryniau yr awelon Sanctaidd suant eu telynau, I delori 'r nodau olaf Ddaeth o'r nef i fyd gofidian Y mae rhywbeth yn eu sibrwd Sydd yn adrodd hanes hinion, Na fu haint erioed yn marchog I Yn bruddglwyfus ei hawelon. VI. Beth a ddywed natur wrthym, a oes;- garni di genadwi-i I A fu iechyd yn cyhuddo deddf erioed tvia iddi 'i thori? Welw bywyd wedi syrthio cyn ei amser ter- fynedig ? Wridodd hanes antifidd-dod blod'yn ar ei rudd wywedig? A oes ganddi yn ei clie-loedd feddwi Duw i laesu po.-nau ? Roddwyd meddyginiaeth ynddynt oesau maith cyn bod clefydavi ? Feddwi dwyfol, ti yw 'r meddyg raddiodd gyntaf yn athrofa Tragwyddo 1 deb cyn i enaid Deddfau iechyd rhaid eu cadw, nis gall llaw Anfeidrol estyn' 11 Trugavffiddau tyner ini 'w hafradloni wedi 'i derbyn, Os mai cellwair a bendithion yw y diolehyarwch liylon J J Allwn roddi i'w Creawdwr, yna troant yn fell- dithion, A chawn weied gwyneb siomiaut yn ymddangos yn yr adwy, J J Dyna brudd-'der, dyma brofiad chwerwa fywyd yn ofnadwy. VII. Nid oes gwen yn myn'd yn ofer, Son am iechyd y mae hono, Nid oes grudd yn gwisgo rhosyn Heb i rywun sylwi arno Nid yw ffiach y llygad hwnw Sydd yn chwerthin i'n cyfarfod, Yn myned heibio heb lefaru Geiriau cysur heb ymwybod. Pan y gwelwn yn y pelhler Gysgod du-nos siomedigaeth Yn ymddangos, ac y teimlwn Fin awelon erledigaeth; Ni raid ofni 'r canlyniadau Os yw iechyd ar ei orsedd, Llosga hwn y nos yn oleu, A daw boreu o dangnefedd. Feiddgar iechyd, yn dy gwmni Awn yn hyf i 'stormydd bywyd, A gorchfygwn anhawsderan Fyrdd yn nglynoedd oerion adfyd; Ni wnaed dyn i wylo, wylo, Wrth afonydd dwysion Babel, Rhodio wneir i fuddugoliaeth Yn mraich iechyd, ddwyfol angel. Yn ei law yr awn i fyny Bryn anrhydedd heb ddiffygio, Mae meddyliau bach yn llamu Brig ysgolion yn ddi flino; Dwys yw gweled rhai yn methu Cyrhaedd yno gan eu llesgedd, Ac yn gorfod rhodio glanau Tragwyddoldeb am anrhydedd Ffynnon bywyd, pwy all beidio Bod yn ddidoig yn dy ymyl, Pan y ffrydi di mor groy w Fyth yn newydd, fyth yn gymT; Mae 'r dedwyddwch sydd yn rhedeg 0 dy lygad fel yr afon Fel yn methu peidio canu Ar ei thaith i gartre 'r wendon. Mwyn greawdydd pob llawenydd Ydwyt yma, dyna'th neges, Rhoddi gwrid ar ruddiau bywyd, Rho'i tangnefedd yn y fynwes; Myn'd i'r bwthyn fel y palas, Gadael ynddynt hwy dy wenau, Nid yw cariad Duw yn gofyn I d ruga redd byth am enwau. Wedi blino yn ei lafur Melus ydyw hun y gweithiwr,, Pan y try ei feddwl gwibiog Yn y nos yn fwyn freuddwyciwr Ond melusach boreu dranoeth Pan mae 'r wawr yn cael ei thanu, Cychwyn allan wedi gweled Aden iechyd dros y teulu. Dinbych. D. OWES",

ABERGWESYN. CYNNALIWYD eisteddfod lwyddiannu? y-n y lie uchod ar nos Fercher, Chwefror 23ain, o dan lywyddiaeth y Parch. Evan Edwards, Pant-y- celyn, ac arweinyddiaeth: Mr. E. Saunders Morgan, Pant y celyn House, Llanwrtyd. Y beirniaid oeddyiit: Cerddoriaeth,, MJV Williams, Nantyrnor, ger Llanwrtyd. Amryw- iaeth, Mr. Daniel Jones, Pen rhiw nioch, Llan- afan fawr. Barddoniaeth, Mr. Gwilym Car- cwm, Blaen Ainon, Beulah. Celfyddydwaith, Mr. John Price-Jones, The Lodge, Beulah. Ysgrifenydd yr eisteddfod oedd Mr. Benjamin Felix, T i-aflwn, Abergwesyn; a gwasanaethwyd fel cyfeilyddes gan Miss 1\1. A. Da vies, Bryn Irfon, Llanwrtyd. Catwyd can agoriadol gan Mr. W. E. Hope, Crug farm, Abergwesyn. Gwobrwywyd y buddugwyr caiilynol:- Adroddiad, cyfyngedig i blant ysgol Aber- gwesyn: laf, Maggie Felix, TraHwn; 2il, Maggie a Nellie Evans, Bryn dolau. Unawd, cyfyngedig i rai dan I6eg oed Miss Evans, Maes y gwaelod, a Miss Davies, Bryn Irfon, Llanwrtyd, yn gydfuddugol. Adroddiad, cyfyngedig i rai dan 16eg oed, Salm xxvi.laf Master Rees Felix, Trallwn 2il, Miss Jane George, Pwllbo. Unawd, cyfyngedig i rai heb ennill o'r blaen y Mri. Evans, Maes y gwaelod, Llauwrtyd, a h. Price, Bwlch gorlhvyn, Abergwesyn. Englyn i'r 'Cneifiwr:' Mr. Jones, Penrhiw moch. U nawd I baritone:' laf, Elwyn Price, Beulah; 2il, W. E. Hope, Crug. Adroddiad, cystadleuaeth agored, I Elias yn Ogof Horeb' (o'r Adroddwr:' Miss Edwards, Pant y celyn, a Mr. Edward Lewis, Pen cae. Unawd I soprano:' Miss Davies, Bryn Irfon, Llanwrtyd. Unawd 'tenor:' Mr. O. Jones, Ty'n pant, a Mr. R. Davies, Bryn Irfon. Fenniliion: Mr. D. Jones, Penrhiw moch. Darllen cerddoriaeth Mr. Thomas, Llanwr- tyd, a Mr. Elwyn Price, Beulah. Lledwadbren; Mr. William Price, Tir garw. Pedwarawd: Mr. W. Thomas, Llanwrtyd, a'i barti. Sain y glust: laf, Miss Davies, Ty mawi Farm, Abergwesyn; 2il, Miss Davies, Bryn Irfon, Llanwrtyd. Prif ddarn corawl, y don 'Diisseldorf' (rhii 242 yn 'Llawlyfr Moliant'): Cor Llanwrtyd, dan arweiniad Mr. W. Thomas. Pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch i'r cadeir ydd parchedig, i'r arweinydd medrus, i'r beirn laid gall >og, i'r gyfeilyddes ddeallus, ac i'r ys grifenydd trefnus a llafurus. Cydganwyd Hen wlad fy nhadau,' ac ymwa- hanwyd, heb fod neb wedi blino, ond pob ui wedi ei foddhau yn fawr. GOHEBYDD.

Yn ol Mrs. Lloyd George, y mae yr Eis teddfod) wedi rheddi ffurf ar yr non ddiwyll iant Cymreig mewn llenyddiaeth, cerddor iaeth. a chelf. Y sefydliad ihwn-vv oedd wed rhoddi i feihion a, mercbed y wlad) y siawrii o sylweddoli possiMrwydd eu bywydau. Penderfynodd ynadon Conwy, dydfl LInn droBglwyddo trwydded y Parade Hotel, Llaill j dndno, oddi wrth Mrs. William Hughes gwr. Eglurodd Mr. R. S. Chamberlain, y hwn, otedd yn gweithredn yii y mater. fed drwydded wedi oaeil ei chaniatau i Mrs Hughes cyn jddi briodi.

i FONEDDIGION, Fel darllenwr cysson o'ch newyddiadur clod- wiw, erfyniaf am attebiaù i'r gofyniad canlynol yn eich colofn gyfreithiol yn MANER dydd Mercher: Pan fyddo gwas fferm wedi methu dilyn ei orchwylion o herwydd anhwyldeb, ac wedi gorfod myned gartref, A all efe godi ei dal yn ystod yr amser y bydd yn absennol? Ydwyf, £ c., UN AM WYBOD. ATTEB. Gall, ond am amser byr yn uflig, a than fyddo 't .1 wedi gwella.

FONEDDIGION, 1. A oes gan fy I l,tndlord' hawl i ddyfod i mewn i'm gardd, a thori coed ynddi, a u cario hwy adref at ei wasanaeth ei hun, tra yr wyf fi yn gyfrifol am y rhent ? 2. Os nad oes ganddo hawl i wneyd, a allaf ei gospi, neu gadw peth o'r rhent yn ol? Ydwyf, &c., CYFAILL Y FAXEn. ATTEB. ]. Nac oes. =2. Na ellwch. Rhoddwch fil iddo am y difrod.

FONEDDIGION, Fel darllenwr cysson o'i' FANER carwn gael eglurhad ar y pethau canlynol:— Ar dir perthynol i gapel Ymneillduol y mae coed yn tyfu ger llaw y capel, ac yn gysgod i'r capel; a'r cwestiwn ydyw, A oes iiawl i'w tori heb ganiatad y trustees ac ar ol eu tori eiddo pwy ydynt? A fedr rhai o'r 'trustees' stopio neb i dori y coed; ac os torir y coed beth sydd i'w wneuthur i'r rhai a'u torodd? Ydwyf, &c., AELOD. ATTEB. Y mae y coed yn eiddo yr ymdcliriedolwyr, ac ni ddylasid eu tori heb ganiatad mwyafrif o honynt. Eiddo yr ymddiriedolwyr ydynt ar ol eu tori, at wasanaeth yr eglwys.

FONEDDIGION, Llawer blwyddyn yn ol rhoddais fenthyg arian i gyfaill yn ol 5p y cant. Talodd y llogau am flynyddoedd. Talr blynedd yn ol gwnaed papnr newydd 'yn unol a gofynion y gyfraith a rhoddwyd y llogau oedd yn ddyledus at gorph yr hawl. Er hyny ni dderbyniais ddim Hog. Y r wyf wedi appelio am danynt droion, ond yn aflwyddiannus. Dymuuaf wybod ai yn llys y man-ddyledion, nen ynte rhyw lys arall, y rhaid erlyn i gael yr arian yma ? Ydwyf, &c., GWILYM. ATTEB. Nid ydych yn dyweyd faint ydyw y swm a roddasoch yn fenthyg. Os ydyw dros lOOp. rhaid i chwi roddi yr aehos yn yr Uchel Lys, trwy godi gwys (' writ ') yn erbyn y dyledwr. Os o dan lOOp. gellwch ei roddi yn y llys s:rol.

nO PEDR MOSTYN GANWYD Pedr Mostyn Williams, neu fel yr adnabyddid ef oreu gan ei gyd-wladwyr, Pedr Mostyn, yn Bryntirion, Mostyn, Gorphenaf 20fed, 1828. Bu farw yn 31, Princes Street, Rhyl, Mehefin lOfed, 1909, a chladdwyd ef yn mynwent capel Seion, ger Treffynnon. Bu yn wr diwyd ar hyd ei oes, a 'gwasanaethodd ei genedlaeth yn dda.' Llanwodd swyddau uchel a phwysig, a chafodd ran helaeth o NY, gwen y byd. Meddai athrylith gref, ac ni I chu(idi(,dd yr un o'i dalentau lliosog yn y ddaear.' Llafur- iodd o dan lawer o anfanteision i ddiwyllio ei feddwl, nes dyfod o hono yn un o lenorion mwyat coeth ei wlad. Chwanegodd lawer at ei chyfoeth llenyddol; a gwnaethai lawer mwy oni bae iddo gael ei lesteirio gan helyntion bywyd, y rhai a fu a yn bwn ar gefn ei awen ar hyd ei oes. Yr oedd ei feddwl yn gyfoethog o herwydd efrydu o hono a lawer o ganghenau gwybodaeth. Wedi marwol- aeth Pedr Mostyn y gwelodd ambell un werth I reference library' tref y Rhyl, o herwydd ato ef yr arferent fyned am ferith yg I lyf i-, neu gyf- arwyddyd yn eu hefrydiaeth. Yr oedd yn un o'r rhai parotaf i wneyd cymmwynas o'r fath; a phe talesid iddo am y nifer afrifed o gymmwyn- asau a wnaeth buasai wedi niti-w yn wr pur gyfoethog. Ni ddisgwylir byth i feddyg na chyfreithiwr roddi o ff rwy'li eu hefrydiaeth yn rhad; pa ham, tybed, y disgwylir i lenor wneyd j hyny ? Yi- oedd tad a mam Pedr yn mhlith aelodau I! cyntaf yr eglwy" Annibynol yn y Rhewl, Mos- tyn; dyna faes gweinidogaethol cyntaf Hiraethog, ac un diweddaf y Parch. Hugh Pugh, yr hwn a olynodd Hiraethog yno fel gweinidog yn 1838. Wedi ei fagu ar aehvyd- mor iach yn y ffydd, a'i ddwyn i fyny o dan weinidogaeth Anghyd- ffurfiwr mor bybyr a Pugh Mostyn, nid ydyw g ryfedd yn y byd iddo ddyfod yn amddiffynydd mor selog a hyawdl i egwyddorion Anghydffurf- H iaeth. Rhwng y blynyddoedd 1838 ac 1843 anfynych y gwelid Pedr fychan yn cyd-chwareu a'i gyfoedion, ond byddai. fel meudwy, wrtho ei hun yn darllen ac efrydu; ei lyfrau oedd ei deganau. Meddai, hyd yn oed yn yr oedran I cynnar hwnw, dalent'neiilduol at ddysgu ieith- oedd. Dysgodd wersi yr ysgol ddyddiol yn Motyn-yr nnig un a gafodd—mor gyflym fel y bu yr ysgolfeistr yn ddigon gonest i hysbysu ei rieni na allasai ef ddysgu dim chwaneg iddo. Gallai y bachgen, yn ddigon priodol, ddyweyd fel y Salmydd, I Deallais fwy na'm holl athrawon." Mor brinion oedd manteision addysg plant gwerin Cymru y pryd hwnw; nid oedd dim ond ysgol gyffredin y pentref yn eu cyrhaedd. L Mawrhaed plant y dyddiau hyn eu brainfc, o M herwvdd y mae i blentyn y gwerinwr tlawd yn awr fynedfa rwydd i I ysgolion uwchraddol' y wlad. Beth pe buasai y manteision hyn yn nghyrhaedd bachgen yn meddu y fath athryiith naturiol, ac awyddfryd i ddysgu, a Phedr | Mostyn? Er iddo adaei yr ysgol parhaodd i efrydu, a dechreuodd ysgrifenu i'r wasg. Fel egin v gwanwyn yn addaw ffrwyth ycynhauaf, yr oedd yr ysgrifau a'r caneuon byrion o'i waith a yni- udangosent. o dro i dro, yn Y Cronicl,' yn | addaw pethau.gwell. Bu V Gronicl Bach' (fel i ei gelwidj yn gymmhorth i lawer lienor bychan j ddyfod yn fawr. Y mae y Cronicl' ei hv.n j wedi tyfu llawer erbyn hyn, ond parha o hyd i j ;gynnorthwyo rhai bychain. Y cyfausoddiad ] cyhoeddedig cyntaf o'i eiddo y gwydiloiu am dano ydyw traethawd gwobrwyedig ar Y Drwg i o Ecliwyna, &c.HuNi co Peniii-.e.,i -v, n -N'gl-ieiiineii j:1 Gwyl Dewi.' S-1 |J

I ANWYD.—Dyna'r dechreu; ac o ddiffvg | dose' o feddyginiaeth mewn pryd, dilyn Bronchitis, Peswcli, Inflammation, Darfod- r edigaeth. DOÐE debyg i'r hen physig melus. r sydd yu eynnhesu'r frest, ao yn clirio anwyd ,N- o'r cyfansoddiad. Potelaid o Cough Mistuiv is Hugh Davies yn y ty, a 'dose' mewn pryd, y n arbed gost a thraffertfe.