Baner ac Amserau Cymru

TELERAU Y «FA NE ti ).,1\J! argrapliiad dydd Sadwrn ydyw 19. yr mi onil ei phris am chwavter, yn rhad drwy y post, ydyw Is. 8g., ond talll yn mlaen, neu 2s. os na wneir hyny. Anfonir 2 gopi dnvy y post am 2s. 9c. y chwarter, ond talu yn mlaen, neu 3s. os na wneir hyny, Hefyd, anfonir 4, 6, neu nnr:1Yw gynnifer, yn ddi-draul dnvy y post g.iu y Cyhooddwyr yn ol Ig. yr un, Puis argraphiad dydd Mercher ydyw 2g. Ei phris am chwartor, yn rhad oscymmerir 2, neu unrhyw nifer mwy dan yr un amlcn, yw yn ol 2s. 2g. yr un, ond talu yn mlaen neu 2s. Ge. os na wneir liyny. Ei phris wedi ei sampio ydyw 2k., neu 2s. 9c. y chwarter, ond talu talu Y11 mlaen; a 3s. os ua wneir hyny. Y mae y chwarteri yn tcrfynu ddiwedd Mawrth, Mehefin. Medi, a Rhagfyr. Yn mhob amgyiehiad, anfonir hi yn mlaen hyd nes y ceir rhybudd i attal. UNOL DALAETHAU YR AMERICA —Anfonir y ddwy FANKR am y prisiau canlynol yn ddi-draul i'r Unol Dal- aethau BANEH dydd Mercher yn ol 3s. So. y ch Tarter a BASER dydd Sadwrn yn 2s. 2g. y chwarter dID yn mhob amgylehiad y mae yn rhaid talu yn mla&.i, ac attelir hi pan y bydd yr arian wedi cu treulio. iN -atir anfon trwy ddrafft ar fange, neu ar rhyw dy masnachol parchus diogel arall yn Jjloegr a gwell hyn na thalu trwy bapyrau dollars yr Unol Dalaethau, gan fod eu gwerth hwy yn gyfuewidiol yn y wlad Iron. G\vyr pav.'b, liefyd, pa bryd y terfyna. BARDDON'rAETH.—Y mae ami un o'r beirdd, wrtli anfon y cyfansoddiadau i ni, yn pwyso arnom eu cyhoeddi yr wythnos nesaf.' Dymunwn hysbysu y cyfryw fod yn ammhossibl i ni gyflawni eu cais ond fel hysbysiadau. Os bydd rhyw rai yn dymuno hyny wrth anfon llinellau ar farwolaethau, priodasau, neu enedigaethau, &c„ dealler y bydd yn angenrheidiol iddynt anfon 3c. am bob llinell a gynuwysa y cyfansoddiadau. Cant felly ymddangos yn ein nesaf;' ond ni byddwn yn gyfrifol am eu liiagoroldeb fei cyfansoddiadau. Os na wneir hyn, bydd yn angen. rheidiol i ni anfon y cyfausoddiadar at olvgydd y Fardd- oniaeth a chymmer folly rai wythnosau cyn ymddangos, yn ol swm y Farddoniaeth fydd mewn llaw. TELERAU AM HYSBYSIADAU. V PRrsarn Hysbysiadau Masnachol, Ysgolion, Eisteddfodau, Cyfarfodydd Cyhoeodus, Llyfrau, <bc., fydd yn ol 3s. y fod- fedd-gaii fesur i lawr y golofn. Am Hysbysiadau o 'YnEisiau,' Szo., yn cynnwys IS o Eiriau neu lai, codir 6c. ac yn ol lc. am bob tri gair dros hyny os telir yn mlaenllaw; neu 4c. yiliuell, os na wneir hyny, AT EIN GOHEBWYR. AM y byddwn yn myned i'r wasg ddiwrnod yn gynt yr wythnog nesaf yr ydym yn taer ddy- inuno ar ein gohebwyr anfon eu cynnyrchion yn brydlawn.

MR. LLOYD GEORGE. YN ystod y dyddiau diweddaf y mae Mr. Lloyd George wedi cael ymosodiad o ennyn- iad y nerfau, yn benaf ar un o'i freichiau. Yr oedd yn alluog i ddi!yn dyledswyddau ei swydd, ond diau ei fod yn sefyll mewn angen am orph" ys, ac ) n unol a chyfarwyddyd meddygol y mae yn benderfynol o'i gymmer- yd. Yr oedd yn bresennol yn Nghynghor y Weinyddiaeth ddydd Mercher, yr hwn a barbaodd am ddwy awr; ac yn gynnar yn y prydnawn aeth gyda Mrs.. Lloyd George mewn cerbyd modur i Brighton, lie y bydd ddynt aros am rai dyddiau.

CYHUDDO HEDDGEIDWAID 0 LIVERPOOL 0 DY-DORIAD. Gosodwyd dau heddgeidwad yn y doc yn Liverpool ddydd Mawrth, yn nahwmni dau o garcharorion eraill, o'r enw Wright, ar y cyhuddiad o dori i mewn i dafarndy, a lladr- ata gwerth 40p. o eiddo. Yr oedd y tafarndy o fewn cylch yr Hedd- geidwad Frederick Rushton a'r Heddgeidwad John Huddart, a'r cyhuddiad ddydd Mawrth ydoedd fod Rushton wedi talu ym- weliad & th £ Wright, a gwnaed cynllun pa fodd i dori i mewn i'r tt, ac iddo eu cyn- northwyo i fyned dros y mur i'r tafarndy. Ar ol i'r Wrights gael y 'safe', i'r buarth, cymmerwyd hwy i'r ddalfa gan fintai liosog o heddgeidwaid. gan gynnwys Rushton, yr hwn a sibrydodd wrthynt, Na hidiwch, ni dalwn i fyny y tro nesaf y deuwch allan.' Cwynodd teulu y Wrights, a'r canlyniad fu i Rushton gael ei gymmeryd i'r ddalfa ac mewn canlyniad i fynegiad wnaed ganddo, cymmerwyd Huddart i fyny hefyd. Yn mhocedau Huddart caed sigarenau, a phethau eraill, a honid oedd yn rhan o nwyddau dau achos arall o dy-doriad. Gohiriwyd eu hachos. Gwrthodwyd cania- tau iddynt fyned allan ar feichiafaeth.

HENLLAN, GER DINBYCH. MARWOLAETH MRS. ROBERTS, PLAS MEIFOD. Drwg genym bysbysu marwolaeth Mrs. Dorothy Roberts, anwyl briod Mr. William Roberts, Plas Meifod, yr hyn gymmerodd le ddydd Mawrth. 0 ddeutu wythnos yn flaen- orol ysgraffiniodd ychydig ar ei garddwrn,ond ni thalodd fawr sylw i'r anaf ar y pryd. Yn mben diwrnod neu ddau dechreuodd y fraich boeni, a chanfyddwyd ar ol byny fod gwaed- wenwyniad wedi cymmeryd lie. Galwyd y meddyg, ond yn rhy ddiweddar, a bu'r wraig anffodus farw mewn poenau dirfawr. Merch ydoedd Mrs. Roberts i'r diweddar Mr. Thomas Griffiths, Rose Cottage, ac yr oedd yn chwaer i'r Cynghorwr S. Lunt Griffiths a Mr. Robert Griffiths, Henllan; Mr. Richard Griffiths (swyddog presennoldeb), Rhuthyn, a Mrs. Ed- ward Hughes, Ty Gwyn, Henllan. Treuliodd yr ymadawedig ran fawr o'i hoes yn Henllan, ac yr oedd yn fawr ei pharch yno, fel y gweddill o aelodau y teulu. Nid oedd iddi blant. Cydyindeimlir yn fawr a Mr. Roberts a'r perthynasau yn eu profedigaeth annis- gwyliadwy. Cleddir yn breifat yn Henllan, ddydd Sadwrn.

Cynnrychiolir Cymru yn Nhý y Cyffredin gan 30 o aelodau, Ysgotland gan 72, a'r Iwerddon gan 103. O'r flwyddyn 1910 i 2,000 bydd i'r Pase ddisgyn 20 o weithiau o fewn mis Mawrth, a 71 o weithiau yn Ebrill. Gofynwyd i Warcheidwaid Scutcoatea Hull, gan y swyddog meddygol i bryiju radium er ymwneyd &'r can-or ar dlodion.

LLYTHYR LLUNDAIN. (Oddi wrtli ein Gohebydd Neillduol). Nos Lun, Mawrth 14eg, 1910. YR AELODAU CYMREIG. PRIE ddyledswydd yr Aelodau Cymreig yn yr argyiwng gwleidyddol yr ydys ynddo yn awr ydyw bod yn bresennol mor gysson ag sydd yn bossibl yn Nhy y Cyffredin, a rhoddi mor lleied o drafferth ag sydd yn ddichonadwy iddynt i gvnnullwyr y Blaid Ryddfrydol. Nid wyf yn deall fod rhyw lawer iawn o le i'w beio hyd yn hyn, er fod un o'm brodyr gohebol yn galw sylw at y ffaith nad oedd llawn ddwsin o honynt yn cymmeryd rhan mewn ymraniad ar bwngc Addysg nos Iau diweddaf. Y tebygolrwydd ydyw fod y nifer fwyaf, os nad yr oil o'r absennolion, wedi pario. Ar yr "un pryd, pan y mae'r balance mor ansefydlog, rhaid. am y gofal mwyaf, neu mewn rhyw ymran- iad annisgwyliadwy fe ddymchwelir y Ilestr. MATERION CYMREIG YN Y SENEDD. Cyfarfyddodd v Blaid Ryddfrydol Gym- reig yr wythnos ddiweddaf, o dan lywydd- iaeth Syr Alfred Thomas, AS., i ystyried materion yn dal cyssylltiad a Chymru. Hysbyswyd fod Mri. W. Jones, Ellis Davies, a Syr D. Brynmor Jones wedi bod yn siarad a'r Prifweinidog o berthynas i Diroedd y Goron, yn enwedig Mynydd Llandegai, a'i fod ef yn addaw ystyriaeth i'r mater. Mae'n ammheus iawn, ar yr un pryd, a ellir gwneyd dim yn ymarferol gyda'r acbos dan sylw, er fod yn ddigon possibl y daw daioni o ym chwiliad cyffredinol i hawliau'r worin ynglyn a thiroedd cyffredin. Mater arall y buwyd yn ymirin ag ef ydoedd Y CYERIFIAD CENEDLAETHOL, yn ei berthynas & Chymru a'i phobl. Fel y mae'n hysbys, rhydd trefniad ffurfleni'r Cyfrifiad le i gael gwybodaeth pa faint o Gymry un a-dwy-ieitbawg fydd i'w cael ar adeg bennodol o fewn terfynau y Dywysog aeth. Ond nid yw dyweyd fod hyn a hvn o filoedd yn siarad yr iaith Gymraeg yn N gbymru end rhyw banner dywedyd y gwir, o blegid y mae miloedd ar filoedd o Gyniry yn siarad Cymraeg o'r tu allan i'w chyffiniau, ac fe ddylai yr ben iaitb gael y credit o'u llafar hwythau. Fe bennodwyd Mr. W. Jones a Mr. W. lloch i fyned i welecl Mr. John Burns, Llywydd Bwrdd Llywodraeth Leol, ar y mater. Gan fod Mr. Herbert Lewis wrth benelin y Llywydd yn swyddfa'r BwrddJ mae'n sicr y caiff y cais bob chwareu teg; ond y mae yn lied anhawdd cael trefniant boddbaol i noli siaradwyr Cymraeg yn siroedd a threfydd Lloegr. Gyda golwg ar Sir Fynwy, fodd bynag, fe ddylai'r gwaith fod yn un digon hawdd. CHWARELAU DIMOR-WIG. Un o aelodau mwyaf pybyr ac ymarferol y Blaid Gymreig yw Mr. Ellis Davies, cyn- nrychiolydd rbanbarth Eifion. Oj yr wyf yn cofio yn iawn, nid yw Chwarelau Dinor- wig yn ei gynnrychiolaeth ef, ond y mae nifer liosog o'r chwarelwyr sydd yn gweithio yno yn mhlith ei etholwyr. Fel y mle'n ddigon naturiol, nid yw Mr. Davies yn hoffi clywed fod damweiniau yn fynych yn digwydd i'r bobl sy'n pleidleisio drosto, ac mae'n ddigon dyngarol i ofidio pan y digwydd peth cyffelyb i'w wrthwynebwyr. Y dydd o'r blaen bun holl Mr. Ma&terman, cyn- nrychiolydd y Swyddfa Gartrefol yn absen- noideb Mr. Winston Churchill, ynghylch nifer y damweiniau yn Dinorwig. Attebodd hwnw fod 336 allan o 1,017 oedd yn gweithio i fewn, byny yw, uno bob tri; wedi eu banafu yn ystod y flwyddyn ddiweddaf. Synodd y Ty yn ddirfawr. Yn awr y mae Mr. Davies yn ceisio cael ymchwiliad swydd ogol ar unwaith i acbosion damweiniau mewn chwarelau. Addawyd Commisiwn Brenhinol ar y mater amsermaith yn of, ond mewn addewid yn unig y mae hyd yma, ac y mae'r gwro Eifion yn pallu aros yn hwy. Rhwydd hynt iddo i achub cbwarelwyr Arfon, ac eraill o'u bath, rbag y difrod sy'n ysu cymmaint o wjr llafur. I DYRCHAFIAD SYR S. EVANS. Cymmerodd Syr Samuel Evans ei eisteddle beddyw fol Llywydd Llys Ysgar-! iaeth, ac y mae ei hanes fel Aelod Seneddol Cymreig wedi ei ddwyn i derfyn. Ennill. odd le anrhydeddus a phoblogaidd yn Nhý y Cyffredin, yn enwedig fel dadleuydd yn Mhwyllgor. Y mae ei ddyrchafiad a'i gynnydd yn un o'r rhai mwyaf hynod, bron na ddywedwn rhamantus, yn hanes y Ty. Fel barnwr sydd wedi esgyn i'w sêdd o blith gwerin ein gwlad dymunwn iddo bob hwylusdod a Ihvyddiant. Ytt nghyfarfod y Blaid Gymreig, ar gynnygiad Mr. Vaughan Paviea, a chefnogiad Mr. Haydn Jones, paaiwyd yn unfrydol bleidlais o longyfarch iad i Syr Samuel Evans ar ei bennodiad yn Farnwr. Y GYMDEITHAS ELUSENGAR. Dydd Gwener diweddaf cynnaliwyd cyfarfod blynyddol Cymdeithas Elusengar Cymry Llundain yn Chancery Lane, y llywydd, Syr Walter Vaughan Morgan, Barwnig, yn y gadair. Darllenwyd adrodd- iad gweithrediadau y Gymdeithas am y I flwyddyn ddiweddaf gan yr Ysgrifenydd I 6 Mygedol, Mr. T. E, Morris, bargyfreithiwr, a dangoswyd fod llawer a ddaioni wedi cael ei wneyd yn ystod yr adeg i leddfu angen- octyd ac i gysuro tlodion Cymreig a gwymp- asant yn y ffordd. Amean penaf y gym- deithas ydyw rhoddi help Haw i rai mewn cyfyngder dros amser, ac i gynnorthwyo gwyr a gwragedd hyd nes y caffont waith, neu i ddycbwelyd yn ol i'w hen gynnefin lie y ceir caredigion i ofalu am danynt. Mab- wysiadwyd yr adroddiad. Aiietholwyd Syr W. Vaughan Morgan yn llywydd; gofynwyd i Syr E. Vincent Evans aros yn ei swydd fel cadeirydd y pwyllgor a'r trysorydd mygedol, ac i Mr. T. E. Morris barhau ei wasanaeth clodfawr fel ysgrifen- I zz ydd. Etholwyd pwyllgor cryf, yn cyn- nrychioli pob adran o'r bywyd Cymreig yn Llundain, a thalwyd (liolch i'r cenhadon Cymreig am eu llafur hunanymwadol ynglyn a'r gymdeithas. ALAWON EIN GWLAD. Nos Fawrth diweddaf bu Mrs. Mary Davies, i'rhon y mae cerddoriaeth Gymreig yn dra dyledus, yn traddodi ei darlith ddyddorol ar Alawon Gwerin Cvmrii o flaen Cymdeithas Ddiwyliiadol Jewin New- ydd, Syr E Vincent Evans yn eadeirio. Y mae set danbaid Mrs. Davies dros yr hen alawon, a'i gweithgarweh dros y Gymdeithas sy'n gweithio i'w casglu, yn adnabyddus erbyn hyn mewa cylch eang. Nid wyf yn gwybod am ddim all fod yn fwy dyddorol i Gymdeithasau Diwylliadol na chael clywed Mrs. Mary Davies yn s6n am brydferthion yr ben ganeuon, a'r modd goreu i'w hel, yn enwedig felly os ceir cerddores o ysbryd a theimlad gwir Gymreig i'w canu, fel y caf- wyd yn Jewin y nos o'r blaen. Dyma'r tro cyntaf i mi glywed Miss Megan Evans (gvnt o'r 'Bermo) yn canu, ac fe erys ei chaniad- aeth syml, naturiol, a hollol brydferth o'r hen alawon yn hir ar fy nghôf. Ar ol y ddarlith cafwyd ychydig o eiriau calonogol gan Mrs. Thomas Ellis, Lady Herbert Roberts, Dr. D. L. Thomas, a'r cadeirydd, a diolchwyd yn gynnesi Mrs. Mary Davios am ei llafur.

CRACH-FEDDYG Y TORfAID. MEDDYG mawr y Blaid Dorïaidd yr wythnos hon ydoedd Ax-glwydd Rosabery. Am nad yw yn dal unrhyw gyssylitiad swyddol a'r blaid, y mae yn debyg na ddylem edrych arno ond yn unig fel ei chrach feddyg. jSToi Lun diweddaf dadlenodd ei feddyginiaeth newydd-ddyfeisiedig i wella anhwylderau Ty yr Arglwyddi. Gin rai Toriaid gor- ganmolir ei gyfferïau hyd i'r cfymmylau Gan y lleill eirychir arni yn dra di-daraw, fel un nad yw o gwbl yn aidas ar gyfer yr anhwyldeb marwol y gor.velda y claf dano. Nyni, y rhai ydym oddi allan, nis gallwn gredu y gwna yr holl ystwr hwn na da na drwg i'r claf, nac i neb sydd o'i amgylch; ac felly, nis gall yr ystyr-bwyll gredu llai rmi gwastraff ar amser a dawn oedd colli pedair noson yr wythnos i ddadleu nac ymgecru ynghylch y peth. Un peth sydd eglur; sef, nad yw Arglwydd Rosebery yn eadw at y farn oedd ganddo am y Ty Ucbaf a'r Ty Isaf yn eu perthynas a'ugilydd un mlynedd ar bymtheg yn ol. Anhawdd fyddai cael neb wedi troi cymmaint a newid ei farn o fewn y cyfnod hwn ar bwngc syml ag efe. Nid yw efe yn 'diagnosio' yr anh wyldcb agos yr un fath yn awr ag y gwnai y pryd hwnw. Pa ham y mae efe wedi newid cym maint ar ei syniadau, nis gwyddom. Hyn a wyddom, sef ei fod ef wedi peidio bod o'r nesaf pet,h i ddim o wasanaeth i'w wlad ar ol eu newid. Yn ei ddyddiau goreu, Ty y Cyffredin oedd i fod yn orucbaf yn nghy- nghorau y deyrnas. Erbyn heddyw, Ty yr Arglwyddi sydd i fod yn ben ar bob peth, ac ar bawb, hyd yn oed y brenin. Peth difrifol ydyw gwelel dyn fel efe yn cael ei feddiannu gan y fath arswyd annaele cni chaiff ty o arglwyddi coron-blethog fod yn 0 In ben teyrn goruchaf arnom. Ychydig wyth- nosau sydd wedi myned beibio er pan oedd efe yn dywedyd nad oes dros gant a hanner o aelodau yn y Ty, fel y cyfansoddir ef yn awr, yn addas, o ran gwybodaeth a phrofiad, i drafod amgylchiadau ein gwladwriaeth. A dyma y pa ham y mae efe am ei ddiwygio ? Buasem yn barod i roddi ein bendith gyda'i ymdrech pe ei gynllun (yr hwn addadlenodd efe nos Lun), a thebygolrwydd ynddo i roddi i ni Dy rywfainfc gwell na'r edlych beth sydd genym yn awr. Ond i ba beto yr ymdrown ? Nid yw yn ymddangos i ni fod Arglwydd Rosebery ei hun yn liawn o ddifrif gyda'l bwngc. Nid ydyw yn credu digon ynddo i'w ddwyn, ar ol pasio ei ben- derfyniadau, i ffurf mesur. Dywedodd byny yn bend ant.

LLYNGES 1912. RHAID i ni yn awr, y mae yn ymddangos, edrych yn mlaen cyn belled a'r flwyddyn uchod ynglyn ä'n llynges. Pan oedd Prif Arglwydd y Morlys yn gwneyd ei ddadgan- iad ar yr amcangyfrifon nos Lun yn Nhy y Cyffredin, cadwai ei lygad o hyd ar y flwyddyn nodedig bon. Pa barn? Yr unig attib a ellir ei roddi ydyw, fod rhywbeth yn I nghynlluuiau yr Almaen ynglyn a'i llynges yn ei orfodi i wneyd hyny. Nid am fod gan Mr. Mc'Kenna yr ammheuaeth neu y ddrwgdyblaeth leiaf am fwriadau yr AI. maen. 0 ran yr Almaeu ei bun yr ydym yn dyfalu yn gryf y byddai efe, a'r gweddill ¡ o'r Llywodraeth yn eithaf boddlawn i edrych ar y flwyddyn hono fel rhyw flwydd- yn gyffredin arall. Ond, y mae y Toriaid, yr enghraifft fwyaf node iig o ba rai ydyw yr Arglwydd Ubarles Beresford, yn dad. I wrdd yn dragyfyth y bydd llyngea yr Al- j maen erbyn hyny can gryfed a'a llyngeg ninnau. 1 gau safnau rhwtb y boblach hyn dywed Prif Arglwydd y Morlys y myn ef wneyd y llynges Brydeinig can gryfed ddwywaith a'r liynges Almaenaidd y pryd hwnw, fel y mao hi yn awr. Dyna yr holl achos o'r dwndwr ynghylch llyngda 1912.

CYNGHAWS GAN FWNWYR YN SIR FFLINT. Bu y Barnwr Moss am rai oriau yn llys manddyledion Fflint, ddydd Llun, yn gwrandaw achos yn mha un yr oedd glowyr o'r enwan Godfrey Matthews, John Jones, a Thomas Richardson, y rhai a weithient yn Nglöfa Coedllai, sir Fflint, yn gwysio per- chenog y lofa am swm o 7p. Os. 5c., fel symiau oedd yn ddiffygiol yn eu cyflogau yn ystod amryvv wythnosau rhwng Mehefin ac Awst y flwyddyn ddiweddaf. Dangoswyd allan fod yna restr o brisiad yn y bfa, yn unol â pha un yr oedd y dynion yn gweithio; a honid gan yr achwynyddion, o berwydd 'lie caled ac anhawdd' yn y lofa, eu bod yn analluog ij wneyd cvfiog priodol a digonol at eu cynnal- iaeth. Y r oeddynt yn gweithio H y pryd mewn He a gynnwysai gryn lawer o risfaen gwyn. Galwyd sylw r,imager y lofa ac eraill at yr amgylchiidau o dan ba rai yr oedd y dynion j yn gweithio, a'r diffygiadau yn eu cyflogau, ond nid oedd yr arian yn cael ei wneyd ifyny i 6«. y dydd, i'r hvn yr oedd ganddynt hawl. Yna darfu i swyddogion Cynghrair y M^n- wyr ymyryd, gyda'r canlyniad hwn, a bod gweithrediadau cyfreithiol yn cael eu cym meryd. Galwyd amryw o dystior. gan Mr. Wynne Evans, cyfreithiwr, Gwrecsim. er profi, mor fuan ag yr oeddyr achwynyddion wedi myned ar draws yr haenen anhawdd, fod eu hennill- ion wedi lleihau. Drosyr aniddiffyniad d-dleuid nad oedd gan y dynion hawl i'r arian gael eu gwneyd i tyny i G<. y dvdd din yr amgyschiad-iu ac nad oedd wedi ei brofi yn derfynol fod y lie yn un C calc:} ac anhawdd.' Daeth y birnwr i'r dyfarniad fod y lie yn un cal'd ac anhawdd,' a rhoes ddyfarniad yn ffafr yr achwynyddion am Hp. 88.. 5'. gyda | chostau, gan ddadgan ei obaith y bydd i achusion fel hyn gael e i dwyn yn gynt ger bron y ilys yn y dyfodol.

GWRECSAM. LLYS TRWYDDEDOL Cynnaliwyd llys trwyddedol gohiriedig y dref uchod dydd LInn, ger bron y maer (Mr. Stanford) ac ynadon eraill. Yr oedd yr he ldgeuhvaid vn gwrthwvnebii tan- o drwyddedau, sef. Horse Shoe Inn, yr Alexandra Vaults. a'r Regent. Tavern. Ymddaogosai Mr. J. B. Marston dros yr heddgeidwaid, a dywedai fod yr ynadon fu rn ymwelian â'r t'tl hyn wedi cyFarwvddo y Dirprwv Brifgwnstabl i wrthwynebu ad. newyddiad o'r trwyddedau. Yn achos yr Horse Shoe y gwrthwynebiad ydoedd nad oedd ansren am y t<T. gan fod yna 22 o dai trwyddedig o fewn 200 o latheni i'r ty a nod- wyd, ac nid oedd yr Horss Shoe mor gyfadd as a'r tai eraill. Yr 031.(1 y tenant presennol wedi bod yno am ddeuddeng mlynedd, ac yr oedd y ty wedi ei gadw n jaa a phriodol. Penderfynodd yr ynadon drosglwyddo y ty am ad-dal iad. Mewn perthynas a'r Alexandra Vaults dy- wedodd Mr Marston fod yna ddau gyhudd- iad wedi bod yn erbyn y ty y flwyddyn ddi- weddaf, yn ystod y saiih mlynedd diwedd af yr oedd tua saith o denantiaid wedi bod. Yn ystod y pymtheg mis y bu y tenant di, weddaf yno yr oedd y ty wedi ei gadw yn ammhriodol iawn. Yr oedd nifer o suddwyr pyllau gJij wedi ymweled a'r ty, ac yr oedd eu hymddygiad yn ddrwg iawn. Er pan oedd y tenant presennol mewn gofal yr oed I y ty yn cael ei gario yn mlaen yn dda. Dywedaiymaer fod m-vyafrif yr ynadon wedi penderfynu cyihvyno y ty hwn am ad- daliad. Cyfeiriodd Mr. Marston wedi hyny at y Regent Tavern, a dywedai nad oedd angen am y tV. gan fod yna ddau ar bymtheg o dai trwyddedig o fewn 230 o latheni i'r ty a nod- wyd. Cafodd y ty hwn hefyd ei gyfeirio am ad- daliad.

COLWYN BAY. LLYS YNADON. Cynnaliwyd y llys uchod ddydd Sadwrn, ger bron Mr. J. W. Lumley, ac ynadon eraill. Ar gais Mr. E. A. Crabbe cafodd trwydded- Gwestty y Royal Oak ei thro^glwyddo i Mr. J. H. Cooper, yr hwn a fu yn manager i'r tenant diweddaf. Gwnaed cais hefyd gan Mr. Crabbe am fod trwydded Gwestty y Marine, Hen Golwyn, yn cael ei throsglwyddo i Mr. John William Lloyd, gweddw Mrs. Lloyd, yr hon a ddaliai y drwydded yn flaenorol, Yr oedd efe yn un o'r cymraunweinyddvvyr dan yr ewyllys. Yr Arolyaydd Beresfoid a ddywedodd fod Lloyd yn ddyn parchus, a chredai ei fod yn llwyr-ymwrthodwr. Caniatawyd y cais. Gwnaeth Mr. Harry Reynolds, perchenog y Bioxcope Entertainment, gais am drwydded o dan y gyfraith oedd wedi dyfod i rym ynglyn 9, phethau o'r fath y ffwyddyn ddiweddaf. Dywedodd y cadeirydd mai dyma y cais cyntaf o dan y gyfraitb, a byddai raid gwneyd ymchwiliad manwl i'r mater cyn caniatau y cais. Yr Arolygydd Beresford a ddywedodd ei fod ef wedi gwneyd archwiliad yn y neuadd yn mha un y bwriedid rhoddi yr arddangos iadau llusernol, a barnai ef fod Mr. Reynolds wedi cydsynio yn lied foddhaol a. gofynion y gyfraith; ond barnai y dylasai yr ynadon ymweled a'r neuadd cyn caniatau y cais Yr oedd yna rai adranau o'r gyfraith y gallai yr ynadon eu caniatau, os dewisent. Dywedodd y cadeirydd fod y mater wedi bod dan ystyriaeth yr ynadon cyn dyfod i'r llys, ac yr oeddynt wedi penderfynu gohirio y caia,er mwyn gwney.i ymchwiliad manylach. j Gan fod y cyfrifoldeb yn benaf yn gorphwys ar yr heddgeidwaid ar pa un a oedd y lie yn cael ei ystyried yn deilwng neu heidio, yr oedd yr-ynadon yn awgrymu ar fod yr arc!- ygydd yn cael cynnorthwy arolygydd y Cy-) nghor Sirol, ac fod eu hadroddiad i gael ei gyflwyno mewn ysgrifen i'r llys ilesaf. Yr oedd damwe'niau difrifol wedi digwydd o bryd i bryd trwy arddangOsfeydd lluaernol, ac yr oedd yn rhaid i'r llys ddiogelu y cyhoedd mor bell ag y gallant. Byddai i'r ynadosi hefyd wneyd ymchwiliad o'u heiddo hwy- thau ar y neuadd. Cafodd y cais, Nveli hyny, ei obirio hyd Ebrill 9fed.

GWRECSAM. ARWERTHIADAU Y MRI. FRANK LLOYD A'1 FEIBION. Dyddiau Mawrth:J\fèrcher, ac Ian, Mawrth Sfed, 9fed, a'r lOfed, cynnaliodd y Mri. Frank Lloyd a'i Feibion eu harwerthiadau chwarterol ar geffylau, yn eu harwerthfa, vn Ngwrecsam Cynnwysai y catalog tuag BCO o geffylau o bob dosbarth—ac yr oeddynt yn rhai da drwyddynt. Dydd Mawrth, diwrnod y ceffylau harnais yr oedd nifer liosog o brynwyr o wledydd tramor yn bresennol,^a'r canlyniad fu i lawer o'r anifeiliaid goreu gael eu prynu ganddynt hwy. Ennillwyd y gwobrwyon gan Mr. John Jones, Whitegate, yr Anrhyd. Mrs. Bathurst, Lydney Park Mr. J. C. Savage, West Moor Mr. E. Morris, Abergele; Miss Brokerbank, Ipton Hall M. A. Ledson, Bromborough; Mr. G. C. Funnercliffe, Plas House. Yr oedd y prisiau yn Ilawer uweh na'r arwerthiant flaenorol, a chawsant eu clirio yn dda. Dydd Morcher gwert wyd ceffylau trymion trefol; a gwnaed rn isnach fywiog ynddynt am brisiau uehel. Dydd lau cynnygiwyd ystalwyni a cheffylau ieuaingc, gyda galw dâ. iawn am y rhai diweddaf. Yr ennillwyr gwobrwyon ddydd Mercher oeddyntMr. D. Jones, Trosywern Mr H. Evans, Halton; ar Mri Evans a'i Frodyr, Berse. Etto ddydd lau, Mr Williams, Bodtwyd Mr J Morris, Garthygarn Mr. G. Ingman, Bryn Offa Mr. G. Braee, Henffordd; Mr. T. Cartwright, West Felton; Mr. T. Huxley, Minesford Mr. R Hughes, Chirk. Boddhaol oedd gweled y fath adfywiad yn y fasnach mewn ceffylau Gwehvyd amryw drenau ar- benig yn cae! eu hanfon yn ystod yr wythnos i Lundain a'r porthladdoedd, i gael eu hallfor- io i wledydd tramor.

j CYMDEITHAS AMAETHYDDOL CYMRU. Oafoikl cy far foil blyixyddio-1 oyffretlinol Lymd'eathas Aimiaetliyddiol Genedlaethol CVm- ni ei gynnal dydd L'lun, yn Aberystwyth. Mholwyd Syr Edward Pryse, Gogoixklan, i'r gad!a.M\ AcSroddladi Arianol. Dangosai y d-afleii arianol am 1909 dldSfftvc o 28^.p 3s. 3o. Yr oedd y tanvisgrifiadau yn cjrnaedd o7.2p. 10s. 6c., a derbyniadau Vr a.rddangos.f.a yn. l,166p. 14s. 5b. Ar oClhr y treudiiau gwanwyd y is/wmx o l,166p. His. 2c, mewn gvwbrwyon, 693p. 2&. 11c. mewn ooet- au yr arddango-sfa., a 161p. 13s. 8c. mewn oosbau amry.wiol. Dadganai y cyjnghotr, yn ei ada-oddiad ei tod yn gortod cyflwyno taflen arian-ol oedd' vn gosod allan fod y gymdeitihais mewn dyled, vn nedlduol feily g>an fod y treulrirau yn dangos gryn. go,diiaid. GelM) cyfrif am y ddffyg trwy leihad o 205p. yn yr arian dderbyniwyd am tyned] mewn, a 233p. yn y tanysgriiiadau. Yr oedd y go.&tyngi.ad yn y derbyniadau i'w bnodoli, i raddau ihelaeth, i'r tywydld' anffiafr- iol cyn ac taa* yr amser y cynnelid yr iar- adangosfa. Yr oedd y gostyngiad yn y tan- ysgranadau i'w briodoli, mewn rhan i, waith Uynghor Trefol Aberysrtwyth yn rhoddi llai o loOp. nag yn 1908. Mabwyeaadwyd yr ad!ro<Miad arianol yn unfrydcl. Llealiacj yr Arddangosfa. Hy sbyi&odd y cynghior fod gtwahoddiiad wedi oael1 ei ddierbyn oiddli wrth, (Jymdcithas Am. aethyddol sir Gaerfyrddin i gynnal yr ar- duangoisfa yn Llanelli, ac yr oedd y gyan- dejthas ddywededig: yn ymgj^mmei-yd1 a d'ar- paru tur IOI tiia 25 o erwiaai yiiodivd a grand stand bariiaus, « ring i;'r°ceff- ylaul, ynrghyd a thanysgrifiad o 200p. Aw- gryment IhiwlY fod yr a.i,ddlango,sfa yn cael ei chynnail dlydld Gwyl iBangc (Awst llaf), 1a,'T diwrnod cianlynol. Airgynim,hella,i y cyrighor iddynt dderbyn y gwiahoddiad, a bod 25 y cant o llurhyw lennill oddi wrth yr arddang- osia fyddai yn aros, ar ol clirio y dliffyg pre- seninol, yn cael ei droeglwyddb drosedd ii (jrymdeithais Ama-ethyddol ear Gaerfyrddtin. I Ammlheuai rihad 'Or'1' aelodau y doethineb o gynnal yr larddangosfa dldlyddi Llun, gan y golygaii hyny deithio ar y Sabbath mewn llaiwer o aehosion. Mr. P. Wilkinson, Croisawood, a ddiyiwed- odd mai rheol y G-ymdeith.a.s Frenhinol yd- oedd, fod yn Aaid i'r holl ystoc foidl yn yr ia rid) nos. Sadwrn. Mr. Rufus Williams, Aberystwyth, a, gyn- nygiodd eu bod yn miabwysiadu argyimimhell- iad y oynghor. Yr oedd poblogaierth enifeiwr o gwmpae Llanelli, a eicrhaai cyntial yr a'r- ddanigosfia ar ddydd Gwyl y Biangc swm da am fyned i mewn. Mr. S. R. Plryse, Peithyll, a gefnogodidl; a sylwodd ei. fod yn ystyried cynnyg Cfyimdeith- as Cxaertyrddin yn Tin (haelfrydig iawn. Gyttunwyd yn (unfrydol ar y cynnygialdl. Mr. Harry, ysgrifenydd Cyotwfoithas sir Gaernfyrddin, a ddywedodd y byddiai i hohpet,h yn hOisIsihl gael ei wneyd er i'r ar- ddangosfa yn Llanelli droi lallan yn JlwyddL ia-nt-. Mown attebiad i gwesiiynau. dywedod I Mr. Harry f.x! y t- y bwriedid cynnal vr arddaiigosfa tin n tidii a chwarter o onsaf ffordd haiarn Llanelli; ond yr oedd ef yn credtu y gwneiilcr trefniadau t.rwy ba un y gel'lidl dadlwyt-ho_ yr airddangosiadau yn HiTon tu allan i iard yr ardldangoslVa/. YsgrifenysJd Newydd. Gan fod y Proffeswr B-ryner Jones Avedi rhoddi i fiyny y &wydd o ysgrifenydd mygedol y gymdeathas, ciafodd Mr. R. Roberts, Rlhyd- ygarn:edd, Towyn, ar largymmheliiad y pwyll- gor, ei bennodi yn ysgrifenydd am y flwydd- yn, aim gyflog 0 50p., gyda 50p. ehwanegol os try yr arddangosfa- eleni yn llwydddanfc ar- ianol. Gydsyniodd y Proffeswr Bryner Jones i W3dthredn fel cyfarwyddwr mygedol. Llywyddl Newydd. Paisdwyd pteidlais o iddiiolchgarwch i Syr H. Aubrey Fletoher, A.S., y llywydd lallll jy flwyddyn ddiweddaf. Ac ar gyn.iLygiad y cadleirydd, yn cael ei gefnogi gan Mr. Arühllr .y Jones, pennodwyd Syr Jcihin Llewelyn yn un- frydol yn llywydd am, y flwyddyn nesaf. Etholwyd Syr Edward Bryse a Mr. David Daviess, A.S., i gynnrychioli y gymdeithaa mewn cyfarfodyddl o'r pwyligorau oygi&yllt- iedig a Bwrdd Am.aethyddia.eth; ac etholwyd Mr. Davies, hefyd, yn gy nnrychiolydd lar y Gynnadledd Wledig ar Addysg.