Baner ac Amserau Cymru

Y DEHEU. Bu fartv Mr. J-aimes Waugh, priifatbaiaw Ysgiol Ganolmd'dbl Caerdydd i Fecligyii, prydnawn dydd Llun. Yn llys ynadon Pontvpool, y dydd o'r blaen, cafodd glowr ei ddirwyo i .uig^in &wllt am ladrata gwerth divvy geiniog o lo. Cafodd pobbv perthy-nol i'r Mri. W. Price Gyf., High St., Builth Wells, ei lwyr ddi- iiy&trio glan dan boreu ddydld Sadwrn. Dywedir y hydd i Syr S. T. Evans, llywydd nenvydd_ Llys yr Ysigariad, ei gwneyd yn brysur i'r gohobwyr llaw-fer yn y Uysoedd, am ei fod yn siaradwr buan. Dyddl Sadwrn bu farw y Parch. J. Hath- reh,Diavies, gweinddog yr egliwys Undbdiaidd, yn Cefn Coed. ger Merthyr. Yr oedd efe yn aelod o Fwrdd' Gwarcheidw aid Merthyr, a chyrph cylioeddus eraill. Felyroeddgwas amaethyddol, o'r enw Joseph Davies yn dy:ch!wetyd adref o Peny- bont-ar-Ogwy i Perth caw], dydd Sadwrn, gyda ohiludfen a dan geffyl, aetli o dian yr ol1- wynion, a; tihiafodd ei ladd j'n (uniongyrchol. Cafodd morwr Fifrengig, o'r enw Jules Hamond, 18eg imilrwydd oed, eifoddi yn y Doc Dwyreiniol, yn Nghalerd'ydd. dydd Sadwrn, ti-w, y iddio litilrro oddi ar y doe i'r dlwf r. Nid oedd ei gorph wedi ei ddarg,anfod ddechreu yr rwytlmos. Cynnaliwyd trengholiad yn Griffitlvsitotwn, dydii SadwTn, ar gerph un Susan Wiiliaims, Pante^. Yr oedd y drangcedig wedi mynedl allan i edryeh aim ei_ geneth fechian, a phian yn dycliwelyd gyda hi, a, phan yn myned dros groesffordd ar linell y fForddi hiadiaan, cafodd ei tharaw gan dd,g,u dr-yo perthynol i dren oedd vn d'yfod a'r y pi-yd, a -chafodd ei 11 add. Llwydldodd yr eneth ii, gro,elsi, yn ddiiangol. Cynnaliwydi trcngholiad yn Aberyteitwyth, dydd Sadwrn, ar gorph rai ThoinHaiSi Davies (29), Pantyroxliynisa, Llanon, yr hwn a, saethwdd ei liunian gyda diryll. Nid1 oedd y trangcedig wedi bod yn briod ondi er's ych- ydig fisoedd, ac yr oeddynt yn byw yn hapus. Yn dddweddiar cafodd ymooodiadl o'r ainvyd- wst, a bu yn ctwyno oddi wrth boenau- yn ei ben. Yn ystcd absennoldeb ei wrlaig cym- imerodd ddryll, a cliyflawnoddi y wieithred la nodwyd. 1 • ————'

CYNGHOR PLWYF. NOIs, Lun ynigynmillodd aelodau y Cynglior Plwyf ynghyd i ysgoldly y Cynglior, o dan lywyddiaeth y cadiedrydid, yr Henadur J. Bevan, U.H., Dolfeinog. Ndd oedd dim. o bwys- gandd,ynt y dro hwn i'w drafod ond! pennodi pwyllgor i fyned i Llanbedr-pont- Stephian', i weledl eloa'gerbyd y phvyf, yr hwn sydd yn awr yn barod.

FFURF URDDO. Prydnawn dyddl Mercher, yn Eglwys y Pllwryf, cynnaliwyd cyfarfod i ffiuirf urddo y Parch. Lewis Morrisi yn Theithor ar blwyfi Llansadwrn a Llanwirda. Yn lahsennoldeb esgob Ty Ddewi cyflawnwyd y gorch'wyl gan y Parch. W. Rices, Llangiadlorg. Diaeth torf liosog ynghyd i'r gwaBaniaetlhi rhiagorol hwn. Wedi gor,pheii aeid tua chyfeiriad! yr ysgol(- dy, lle yr oedd cyflawnder o ymborth wedi ei barotoi ibawb, gan Wxagedd caredig perthyn- ol i'r ddwy eglwys. Yn yr hwyr cynnaliwyd cyfarfod yn ysgoldiy y cynghor, i groeeawu Mr. 1a Mrs. Morris i'n plith, ac i ffarwelio a'r Parohi. E. M. a- Mrs. Daviesi. enrad, yr hwn sydd yn ein gadael am Cwmllynfell. Cafwyd cyfarfod rhagorol yn imhob ystyr.

ARDDANGOSFA GEFFYLAU AC YMDREOHFA BLYGU. Dydd Gwener oedd y diwrnod appwyntied- ig i igynnal yr airddangosfa geffylau a'r ym- d'rechfa blygu. Ciafiwyd hdn hynod o ftVaifriol, a daetih tyrfa liosog ynghyd. Llywyrdid y gymdeithas ydyw Mr. Mervyn Peel, Dan-yr- allt. Cadeirydd y liwyllgor oedd Mr. T. Jones Davies, Bryndyfan ysgj'ifenydd, Mr. J. M. Evans, Wern; tryvS-orydd, Mr. N. Ni- dhoiaS, Llanwrda ishop. Beirniaidi y plygu: Mn. D. Joneis, Cwmicennin, Trapi>; J. Lewis, Brynteg, Caio; J. Davies, Tlanylian, White- square. Etto, ceffylau Mri. J. M. Morgians, Llanbedr-pont-Steplhiain. Cynnaliwyd hi eleni ar gae perthynoil i Ffynnongareg, trwy gan- iat.ad deiliad, y lie, Mr. D. Price. Gofod a balla i mi roddi lnanylion ll'awn.

DAMWAIN ANGEUOL GER LLANWRDA. Boreu ddydd Mawrtih digwyddodd! diainnwiain a- d'rodd yn angeuol i Mr. Rees Jonieis, Rhcfy- goch, Pumpsiaint. Ymddengys ei fod ef yn rnyned tua ohyfekiad LIanwrda, gyda, giaimi- 'boe,' a. dau ,geffyl ynidldii,, a rhwnig y Feathers Inn a Llanwrda dychrynoddl yr aiiifeiliadd, aetE yntaiu i lawr o'r 'g;amboe,' gyda'¡r: amoan o'u haital. Ond cafodd ei wasgu rhwng y giaimboe' a'r cexbyd oedd yn myned o'i flaen. Oaf odd niwekliau a drodd) yn angeuol iddo imewin llai na pum' munyd. Y dyididl Mercilier dilynol cjainaliodd Mr. R. Shipley LeWIB, Llandilo, envner y dbsbarth, drengholiad arno, pan y pasiwyd rheitShfarn o 'Fairwolaeth ddamweiniol.' Gadiaiwodd wecldtw a saitli, olbwrnt byohain mewn galar a flair- aeth ar ei ol. --=-

MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH MR. HENRY DAVIES, RHOSLWYD, TALYLLEOHAU. Goirohwyl prmddaidd iawn ydyw cofnodi niarwolaeth Mr. Henry Davieisi, Rhürslwydl, Talyllectuau. Ar ol rhyw fis o gystudd caM, ymadawodd a'r fuohedd lIOin iloo Fa-wrth, wythnos i'r diweddaif, yn 70 mlwjiddl oed. Yr oedd i'w aweled yn dadfeiliio er's tro, ond dioddefodd y cwbl yn hollol dawel a 'diirwgna,c,h. Y d'ydd Sadwm eanlyn- ol yimgaisiglodd torf fawr y-nghyd: i dalu y gymmwynas olaf iddo trwy ei hebrwng i dy ei hir gartref, yn imhiriddellau mynwent y plvryf. Grorchuiddiwyd yr arch a phleth- dorchau prydferth a gwerthfawr. Gwasan- aetlhwyd yn y ty, cyn cyohwyn, gan y Parchn. J. M. Pugh, Cwmdiu, aoE. G. Ree's, Canmiel, iac yn yr egilwys ao ar lan y bedd gan y Parch. J. Alban Davies. Gadawodd weddiw, a nifer o blant, mewn dwfn alar ar oi ol. Nodded y lief fyddo drostynt,

EBION 0 NANT GONWY. Llwyddiiiit an.arfeirolva iui, gyda'r etiioliaci- au yn y Nant—rihai y Cynghor Sirdl wyf yn fedldivvl. Trodd yr etholiad yn Nolyddelen a Bottws-y-coed yn fwy llwydldiannus nag er- ioed, er mai dau ymgeisydd perthynol i'r un blaid oedd ar y maes—Mr. Robert Beck, Bangor, yr iiiiwn a fedd feddiinnni yn y plwyf; a Mr. Robert !'a»rry, fl'oryllydd, Pet- twis:-y-coe<l, un, eef yr o',af. yn llaw/x TM r awyddus i edrych ar ol buddiannaa tre'r gD'd, a. Bettwisi-y-coed—inn, nid fel y dywedir, yn cael ei: dueddu gan ei isefyllfa i edryc'h lar ol y gyfran lie y preswylia, ond yn llawn mwy ar oJ buddiannau a lies Dolyddeleu. Cam- gymim-eriia-d dybryd ydyw son iui. fydd iddo; onid oedd Mr. Robert Plarry wedi sicrhau y byddai iddo ofalu iam fnddiannau y gyn- nrychiqilaeth yn ei chyfanrwyddP. Cania,taer i. mi dd-yweyd fy irmod yn adnabod Mr. I'a.rry er ei. ra.bandod. a'i dad o'i flaen—:un 0"1' llen- orion goreu yn y fro—un &. wnai ei oreu i bawb yn ei gylch. Yr oledd Mr. Robert Parry yn sicrhau, os etholidl ef, ei fod dan rwym- a:u i wasanaethu yr hall ardaloedd yn ei es- gobaetjh. Daetih y cyfeillion o'r Bettwis i gyf- arfod y cyfeillion yn Nolyddielen. D-aetliiarlit yma. am y irheiswm na, ddlymiunent i ni fyned i Itawr. Daethant i giael cyd-ddealltw 145etili!, os. meddem ni ry wun, eubodl yn y Bettw's, yn barod i giilio yn oil. Daw cyfeillion y Bettws i fyny, a- ninnau i fyned la.wr, biob yn aliI, i osod pob math o gwynion, neu geiisiiadau rhe- symoll o flaen ein cynrychiolydid, iddo bwyso a gwaisigw ei fod i igludo jy cwynion fhyiy i'r Cynghor Sirol. Pa faint- yn chwaneg a ellid ddli)Sgwyl oddi wirth gynnrydhiioiydd yn pres- wylao yn Nolyddelen. Nis gellir cael cyn- nrychiolydd i breswylio yn mliob plwyf ar ben ei hun, lac ar wahan. Mae yn bwngto na chlybu neb erioed 3111 dano, lac na- fu erioedl. ond mewn dychymmiyg yn unig. Rhyw Balaamiadd cymdeitihtaisol yr o-eis sydd yn codii i fyny fwganod. y .rhiai ydynt yn wialsibad. yn ewlira a:c yn chwilio am feiau, heb ddadglan fawr o'u hynodl feiau eu humain. Yr ydyiri:, erbyn hyn, wedi diyfod i adniabod poibl, a'u hadnaibod yn iawn. Gallwn longyfarcfhi y cyfaill, Mr. R. H. Wili'iams, ciyn-arolygydd iechydol Cynghor Dcsbarth Geirionyddi, ar ei lwyddiant i en- nill sedd air y Oynghoir Sirol drois Drefriw a Thre Wydr. Gallwn yn chwianegol longy- fa-roh y cyfaill, Mr. Thomiaisi Roger Jones, yr arwertlhydd, am ei lwyddiant- yn gorchifyora Mr. Alfred Hughes, ly Ceidwadwr. Af- Iwyddiant o'r fath fwyaf truenuis. fu yr ym- gaasi oniiill, 'Tre'r dre' (Llana-wst), i'r Ceidiwadwyr ar y Cynghor Sirol. Eiddo wyr y diweddar Mr. William Jones, lienor o barohuis gofRadwrjaeth, ydyw. Mr. John Wil- liams, Hafodi bach, Llanddewi. a Iwyddodld i gadw Mr. Sandbach. Hafodunos. allan, er ei Iboll alhi tii-ol, a'i dldyliaaiiwiad. Yr oedd pawb yn ofn.i yn fawr 11a fyddlai i Mr. J. Williams liwyddio i wthio Mr. Sandbach 10'i ffordd, aim nad oedd mwyafrif Mr. J. R. Wdllia-ms, Llwyndu, y tro- diwieddaf, ond saith chwyddl- odd Mr. John Willia,ms ei fwyafrif i 50. Bu wrthi yn Uafurio yn galod, a'r bobl yn uii- fryd unfarn o'i hlaidl. FeJ, hyn, allan y rntae y penaetihi Toriaidd, a bydd allan am dlair blynedd o leiaf. Yn Cynghorau Phvyfol nid ydynt, o'u de- hongli, namyn mortlwyl zinc,' ra,ttle/ neu bel droed—dim mwy nia. llai. Hen gymmiyag- ryw y mul, (gyda'i gefn fel min hJ-aiarn, gwiael, heb gyfrlwy, aiel y m'alei ei farchog yn erchyllwaith. BuilU yn dlwyn cysisylltiad a'r angihienfil am ryw dideuiddeng mlynedd' a ban- ner, gan feddwl ei fod yn sefydiiad yn llawn o awdurdod; ond ei: chwilio a wnaiethum, a chefiais allan mai eisin, sil sal, a siwrrwd mawn ydyw y Cynghor Plwyf. Mae Dolyddelen unwaith yn rhagior mewn a,struisi a pihenbleth gydiag ethtol rhai i fyned ar y Cynghor Do sbarth. Mae&.mbell un yn crediu mai efe yn tunig, heb arall, a fedd gym- mhwysdeir i: gynnrychioli y plwyf ar y cy- nghor hwn. Ni cblywaks fod wedi galw neb i fod yn yni-hieirvawdiwi-, ac yr wyf yn go- beitihio y byddl i bob ethoiliw:r ddwyn ar gof, a thaflu allan y arhai isydd yn laiwyndus i dra argbvyddiaethu. Yr oedd yn Nolyddelen gwrdd pliVTf nos Sadwrn, ac. ar ol ethol aelodau y Cynghor Plwyf, ;a,ed yn (milaeni i. gael prawf etludiad er llenwi y didiwy isedd (ar y Cynghor Dosbarih. Enwyd pedwar, neb am^en na Mri. William Evans, P'enygeulan; William Owen, Jones, Penrhiw; Thomas Roberts, Pivstyll, ao O. M. Parry. Gan nad oedd ond diwy iseddl, aed yn mtaen i roddi praiwf bleidlais. Gofynwyd i bob un a fyiddlaii. iddo yimiolstwng i'r pleid- gais yn y cwrdd plwyf. Ymfoddlonai pob1 tui ond 1111; ac felly, a fydd yn Noly- ddelen. Gresyn rhoddi mwy na tihiair punt ar ddleg ar y plwytf. Ni fydd y giwaitih a wna y ddan aelod! a. etholir yn wert'h—cyohwyniads ddyweyd dimai. goeli— ond ini ddywedaf tri tefwllt far ddleg, yTi ystod y tair blynedid y b-yddant yn ngwasaiiaetli y cyhoedd. Bendjitihi faiwr ydyw, y .by-ddl i fwrdd y gwarcvheidwa i<l gael ei ddiddymtu, fel na fydidi byth fwy o son airu dano. Mae Penmaohtio mewn helynt fawr—rliai Q'r la,elodtau ar yr hen Gynghor Plwyf wedi eu taflu allan- Y ddan then aelodau ar y Cy- nghor Dosbarth pertlij-nol i'r Lilan ydynt wedi eu b'wrw allan, (a^r Mri. Jiolin Gradanfryn, a Hiuighi Hughes wedi eu gosod ya eu lie, ond Mr. E. W. Roberts i arogi yn ei sledd ef. Nis gtwn fiaiwr lam Fettws-y-ooecl. Niidi ydynt yn «gos mor lloeriig yno ag yn Nol- yddelen, na, Pheninaclmo. Mae, fe allai, i'w briodoli ami fod y ddwy ardal larall yn nes i "r Heuadt. Mae yn debyg mai y cyfeillion, Mr. John Hughea ac Owen Lloyd Jones, gydd etto i a-ros. Du, ydyw y rbagolygon gwleid- yddo1. Tueddir un i weled, neu, yn hytrach, ragweled, y daw Plydain yn fuan i gyfnod difrifol. Daeth yr yabryd—nis gwii o ba le, n-ao o ha. gyfeiriiadl—i'w rhybuddio y deuai Prydaiaii i'r un cyflwr yn Giollol a Groeg a ¡ Rhufain. Sicrhai n y difFoddai fel oanwyll frwyn, fel na fydldlai yn ddichanadiiy ei hail oleuo, ami ei bod, cyn d'iffodd, yn isiccr o gynneu allan. Byddi Lloegr cyn pen can' mlynedd yr run fiarbh Q. Tyrus a Sidon, y gogoniant wed] ymadael yn llwyr, bydd i'r pleidialu ymladkl fel ceildogod. Galwaf gyda t-hi etto/lmedd- ai yr ysbryd, a chei glywted! chwianeg, ond cofia, fe fydd Lloegr wedi difltodd cyn pen can' mlynedd.' Elis o'r Nant.

PREGETH YMADAWOL. Nos Sabbath diweddaf traddododd y Parch. R. Jones ei bregeth olaf fel gweinidog Capel Mawr, Rhos. Adolygodd ei gyssylltiatrmaith a'r eg- lwys, a chyda dwysder y cyfeiriodd at ei ymad- awiad. Trom ydoedd calon llawer un drwy y gwasanaeth.

Y PARCH. RHONDDA WILLIAMS. Y mae y gwr uchod yn dra phoblogaidd trwy Loegr a Chymru fel plaidiwr selog i'r Dtluwin- yddiaeth Newydd. Dydd Mawrth .diweddaf bu ar ymM-eliad a Jbiinstbwn, yn eael, ei nawddogigan Gymdeithas y Gwyr Ieuaiagc Eglwys Crist yn y lie. Trefn- wyd iddo bregethu am hanner awr wedi pedwar yn y pi-ydiiawi), ae am hanner awr wedi saith yn yr hwyr traddodai ei ddarlith ar < Sosialaeth GiistionogoL' Cafodd dyrfaoedd i'w wrandaw y ddaa dro, ac ni chlywsom ddim ond cymmer- adwyaeth i Ido, a llwyddodd i gerdded ar hyd canol ffoidi athrawiaebh iachus hyd y diwedd. Nid oes amniheuaet'i nad rhaid i lawer roddi heibio eu Cjidwadaeth grefyddol os yw syniad- au y darbthydd medrus yn gywir, ac nid ydym yn eu hammheu o gwbl. Y Cristiou, o bawb, fentrwn yn Sosialydd;

PLENYDD. Nos Fercher bu yr areithiwr dihaf.il uchod ar ymweliad a ni. Cynnaliwyd y cyfarfod yn nghapel y Wesleyaid, dan" lywyddiaeth Mr. Isaac Smith. Mae i Plenydd bob aniser roesaw yn y Rhos. Clywyd ei lais peraidd ugeiniau o weithiau o iwyfanau a phulpudau yr ardal, ond bob amser gyda boddhad. 'Traddododd un o'i 'hoe lion wyth' o anerehiadau y tro hwn etto. Ni raid dyweyd njai yma ar ran yr 'Alliance' yr oedd.

CYNGHOR PLWYF Y RHOS. Nos Iau diweddaf bu y cynghor uchod yn bwrw ei anadl olaf, ac yr oedd y rhai canlynol yn bresennolY Mri. W. M. Jones (cadeirydd D. L. Price, C. Morgan, Joseph Charles, Samuel Hoberts, Kenn Wynn, Ted Jones, Watkin Jones, David Davies, Joseph Griffiths, a'r clerc —Mr. J. T. Jones. Helynt y PENNODI. Yn ol cyfarwyddyd y cyfarfod diweddaf ys- grifenodd y clerc at y Cynghor Dosbarth yn gofyn am yr hawl o appwyntio gofalwr am 'out- fall' Johnstown. Yr atteb dderbyniwyd ydoedd, y cai y mater sylw y Cynghor Dosbarth yn eu cyfarfod a gynnelid y prydnawn hwnw. Hysbvsodd Mr. Watkin Jones i hyny gym- ineryd lie. Teimlad y cynghor ydoedd, y'byddai go.sod yr appwyntiad yn nwylaw Pwyllgor Plwyfol^ y Rhos yn trawsfeddiannu eu gallu hwy. Yna dadleuodd ef nad oedd ond teg a phlwyf yn cynnwys 12,000 o boblogaeth i gael yr hawl o ddewis. Yn derfynbl penderfynwyd i osod yr appwyntiad yn Haw y peiriannydd. Ac awgrymai ef y priodoldeb o anfon at y peirian- nydd y-nglyn a dewis dyn o'r Rhos. Dadganodd amryw o'r cynghorwyr anfoddlon- rwydd mawr at y cwrs hwn, a mabwysiadwyd awgrymiad fod, os yn bossibl, gynghrair unedig o'r Cynghor Dosbarth, y Pwyllgor Plwyfol, a'r peiriannydd yn gwneyd yr appwyntiad. CARTHFFOS Aberderfyn. Y nglyn ag estyniad hon i Pool Road, anfon- Odd y peiriannydd, Mr. J. Price Evans, yn hysbysu fod dau siynllun wedi eu parotoi; y cynllun isaf i gael ei gario allan am y draul o 40p., y cyfryw draul i gael ei thalu o'r trethi sydd yn awr mewn grym. Eglurodd Mr. D. Davies fod traul y cynllun arall yn 3,10p. Ond attelai y cynlmn rhiitaf y dyben. Y Tramiau. Darllenodd y clerc lythyr oddi wrth Gwmni y TiamfFyrdd yn gofidio eu bod, ar hyno bryd, yn analluog i gydfTurfio a chais y (ynghor i estyn eu lfinell i Broad Street. Y styriai Mr. S. Roberts ei bod yn llawn bryd iddynt gyflawni yr addewid roisant i'r cynghor ar eu sefydliad. Llwybr Y Wern. Llith arall oddi wrth wardeniaid eglwys y plwyf yn galw sylw at gyllwr difrifol y Ilwybr uchod. Tybient ei fod yn waeth o herwydd y cloddio fu yno yn ddiweddtr. Os tybiai y cynghor y dylai yr Eglwys ddwyn rhan o'r draul o'i roddi mewn trefn, yr oeddynt yn barod i ys- tyrieu hyny yn Eestri y Pasc, Penderfymvyd i bwyllgor y ffyrdd gyfarfod ardeniaid ar y lie: ac os effeithiodd cloddio a r w ]]wybr, fod sylw peiriannydd y dosbarth yn Yael ei alw at y peth. POXT Beryglus. Galwodd y clerc sylw y cynghor at sefyllfa pont yn Cite Enion, yr hon sydd wedi cwympo. Trosglwyddwryd y mater i sylw pwyllgor y ffyrdd. Llythyrau. Hysbysodd y clerc iddo o ohebu a phostfeistr Rhiwabon ynglyn a'r cyfleusderau llythyrol, ac, fel canlyniad, y mae yn awr Arolygydd o Lun- dain dros Awdurdodau y Llythyrdy yn gwneyd ymchwiliad i'r cwynion.

CYNGHERDDAU NOS SADWRN. Cor Plant Bethlehem gymmerai y cyngherdd hwn nos Sadwrn diweddaf, a Tonlas yn arwain. Yr oedd ganddynt raglen ddyddorol. Canai y cor Y Gwanwyn hardd,' Yr Haf,' ac 'A la won Cymreig.' A chanai Hilda Davies, Annie Jones, Gretta Davies, ac Agnes Norman. Mr. J. T. Davies a chwareuodd ar y crwth, ac ail alwyd ef. A Mr. Emlyn Davies yn gofalu am y berdoneg. Caed adroddiad da o Ond' gan TonJas; ac ar y diw-ed,l caed 'sketch,' Nid da bod dyn ei hunan,' gan barti dan arweiniad Mr. Fred Davies, Pongciau. Rhwng pob peth caed noson ddifyr, a chyn- nulliad goreu y tynunor. I AGO Ddu.

PESWCH ac ANWYD yn cael ei wella mewn modd hyfryd gan BALSAM HAY- MAN. Perffaith ddiogel i Slant, Prisiau am Arian Pared; Is. a 2s: 6e.

TELEGRAMS O'R ? CENTRAL a'r SUB-TELEGRAPH OFFIS. Pension. Arthur Llwyd, Gwneir ymichwiliad lied fannvl i amgylch- iadau personau appeliant am Bension o 13p. yn y flwyddyn. A wneir ymchwiliad digon rnianwl eydd gwestiwn pur anhia-wdd ei benderfynu, am y rheswm mai gwakh pur anhawdd yw deffinio diigon manwl.' Pell Lawn ydiwyf a ammlieu nad yw pob swyddog, a phob pwj-lllgior yn chwalu pac pob apfpiel- ydd, hyd eithiaf eu gallu. ond a ydynt yn lliwyddoi i gael gafael ar y giwir ffeith.iau yn mhob achos sydd yn gwestiwn y mae genym hawl onest, mi gredaf, i'w: iainmnheu. Ychyd- ig iawn ia Iwnai y tro i fod yn rhwysti i ber- son gael ei bensaon, yn ol y ddeddf. Y rnae'r ddeddtf yn ammhlygadwy. Dim ond taior cein- iog yn y flwyddyn, fe: allai, dros y srwni pen- nioidiol, dyna ddigon—' Nid oeis. genych hawl,' ebai y ddeddf. Cwadu'r Cwir. Fe allai y teimla ainnbell un, yn llgíwyneb hyn, y gel lid, d ryw raddau, gyfiawnhau ap- pelydd am wadu y gwir ffeitliiau, eT mwyn cael y Pension. Fe allai, hefyd, y dywedwch cihwithau, wedi darllen hyn, rswbeth tebyg i hyn—' Cofia fod: icospi yii aros payh isydd yn arfer twyll.' Y mae iliyn yn Saith; ond rhaid cofio nad gwadth mor hiawdd ag y tyb- iwn yw cael hyd i'r twyll. Gwyddoch y peth mor gyfrinachol yw bywydi dyn, rhwydwaith1 o secrets ydyw, ac y mae bron yn ammhos- sibl bod yn ddigon haerllug i godi, pob Hen yn amgyieh'jisid'aiU bywyd i edirych beth sydd o'r tu ol iddi. jiiae i'hyw ddywediad Saes- Illig yn dyweyd fel b-yjl-l A gecret between two is a story between three.' Cylrinach rhwng da'u wna chwedl rhwng tri. Cyfrinach rhwng tri. Y mae yn wir y gall dau gadw cyfrinach: yn well 1111 thri, ond nid yw hyny yn golygu na;s gall tri, a- chwaneg, ei chadw, hefyd. Gan fod hyn yn bossibl, gwelir pa nior anhawdd yw gwneyd- eyfiawnder a Deddff y Beneion. Y mae lie: i ammlieu fod cryn lawer o hcIios- ion, pe byddai yn bossibl i'w cliwal-Lt, o hant i bentan,' fel lag y dywedir, iag y telir pension i rai wedi bod yn meddu ar eiddo fu- a-saii yn ddigon i'w caidlw hyidl y diwedd yn gys-urus, ac, o y gaU ami ri bensdondar ddyweyd, er nad yw yn meddu yr eiddo mewn I enw, ei fod, ar yr un tPryd, yn mw>-nhau yn ddirgelaidd ho-11 gysuron Hog yr eildldo hedd- yw, yn chwaneigioi at ei Goioil Wythnoisol | gan y Llywcdraet :i. Trosglwyddo Eiddo. Clywsoch son am y boneddwr hwnw fedd- yliodd ei fed wedt dianganfod ffordd i oiSJgoi y Death Duties,' neu, yn hytrach, i arbed ei etifedd rhag talu y doll. Trosglwyddodd ei ystad a'i holl eiddo i'w etifedldi; yna, pan y byddai ef farw, ni fyddai toll marwolaethiau yn alluog i gýffwrdd ei etifedd. Ond, yn an- ffortunus, bu farw yr etifedd o'i flaen, a bu raid i'r ilien gono dalu Death Duty ar ei eiddo ei liun. & Y mae lie i ofni. fod cryn la.wer o drorsgl wyddo eiddio yn bod yniglyn a chwest- iwn y pension yma-, liefyd, la. chryn lawer o gelu'r gwirionedd meivn llawerr o achosion a phur anhawdd, fel y sylwyd yw dyfod o hyd i'r gwirionedd1. Mewn ethos o am- mheuaeth, fe allai fod gornnod o bariodrwydd i reddi y benent of the doubt' i'r appelydd. rhag bod yn rhy ymliolgar, a beiddgar i chw lalu a chiwilio fei bac. Cudidio yr Enwau. Tybiaf i mi ddarllen fod Lloyd George yn wrthwynebol i gyhoeddli enwau y Pcnsioniars ond, €T nad yw hyny 0- fawr bwys—yn wir, dim—rhaid i mi ddyweyd nad wyf yn cyidol- ygu a'r Gwir Anrhydeddns foneddwr ynglyn a hyn. Nis gallaf ganfod fod! cymma-int a chyisgod earhad mewn cyhoeddi enwau y per- soniau aig y mae Llywodraeth ddoeth a char- edig wedi teim-lo yn ddyledswydd! arni gysuro e:i hwyrdd'yddi. O'r ochr arall, methaf Weled pa wrthwynebiad fuas-at gan neb, os yn teil- yngu yn onest ei bensmi, weled ei enw yn gyilnoeddus. Wrt-h gWPSi, os. yn derbyn pen- sion, heb yn onest ei deilyngu, bua&is.i gan hwnw diir i wrthwynebu, ac y mae ganddo le i ddiolch na chaniateir cyhoeddi ei enw, rhag y gallai fod; rhywun yn yr ardal yn gwvbodi cihwaneg o'i hanes na'r cwyddog a'r pwyllgor. Cofied pob pwyllgor, swyddog, a phersisioniar mai cymmeryd golwg: gyffrediai- ol ar y cwestdwn yr ydwyf, ac nad oea genyf ua laiohos neillduol mElwrn golwg wrth ysgrif- enu. Dal iawn hyny, Ap. Deuddeg Cant y Flwyddyn. Mae yna ddo.sba rth arall o a el war yn Political Pen,s,ioniarls' ac y mae y rhai hyn, mi gredaf, yn cael eu gtxldef i dwyllo. Fel eg y gwyddoch, jcaniateir i gyn- Weinidbgion bension blynyddioi ar eu gwaith yn dadgan nad oe& ganddynt ddigon o feddi- ion i gadw urddas eu swydd fel cyn-Wedndd- ogion y Goron i fyny. Ni ofynir iddynt lenwi yr un form i brofi eu tlcd'i, ond der- bynir eu gair fel tystiolaeth ddiigjono-l, a rhoddir iddynt eu pension. Rhaid i'r eawl dderbynia ei dair punt ar ddeg yn y flwydd- yn sefyll yr arholiiaid!, ond ni raid: i'r fcawl dderbynia ddeuddeg cant o bumiJiu y flwydd- yn ddim ond dyweyd fod arno angen y su in. a chadff yr arian. Dyiw'eidiir fod Mr. Henry Cl'aplin. yr hwn a dderbynia: ddeiuhW cant 0 bunnau o bension blynyddol,_ wedi dyweyd ei fodt wedi gwneyd deuddeg mil bob blwydd- yn am y pum' mlynedd.-ar hugain diweddaf witfn. fagu ceffylau. Wn i ddim; faint yw y swm gofynol i gadw urddas gyn-swydd1 i fyny, ond gwn gymmaint a hyn, fodl rhai; pobl yn cael rliai blynyddoedd o, benyd-wa:s- anaeth am gael arian drwy dwyll-honiad. Yr eiddoc-h oll, AP RHYDWEN. Anwyl Ap, yr wyt ti yn lluchio awgrymiadt- au lied chwerw aimi yr Old Age Penskmiars, ac, (hefyd, y Political Penisiondars.' A oes genyt sylfaen gadarn i dy awgrymiadiau, was. Os oes, ldrwg-di+vvg;. YN NGHYLCH AP RHYDWEN. Mi s-trar Lhvyd, Mi fydda i yn darllen yc-h teligrame ehi bob arnser, a mi faiswn Y1.1 y,sgrifenu atoch weithia, hefyd, pe ta-siwn i yn medru, ond chetiis i ddimi ysgol, fel mae lio^iiau yr oelS yma yn ei gael; ac felly, rhaid i mi ofyn i rywun arall ysigirifenu dro'sta. i. Felly rhaid i mi neyd lieno. Mi wyddooh o'r goreu 111a; IthyddfrydwT ydw i, a Rhyddfaenachwr, hefyd; ac am mia-i un felly, drwy drug a redd, ydw i, methraf a pheidio anfon atodh i ofyn p'am yr ydaich ti yn gadael i Ap Rhydwcn fod mor anghyson a fo ei hun. Fel ag yr ydw i yn dallt oddi wrth ei waith hyd yr wsno: dweutha, mae o yn c-redu ttnewn Rhyddifa.s- nach, ond erbyn hyn gwelaf ei fod wedi troi yn Protectionist.' Thai hi ddim, jijieta-r LTwydl, troli pob awed wvnt, ac mi rydvv i yn synu at ych goihebydd yn chware rhiw brangcia, fel hyn hefo- ei geryg a'i ffyrdd; ac yn synu mwy atoch c-hithe na faseteh \11 ei geryddxi am hyn. Deudwcli wrtho aT un- waith fedi yn rhaid iddo laticdo at ei bwngCj ne i adaelo. Dynia; fi w!edi d-eyd fy neges Trrthooh: chi. Rhowch wers- iaivn iddo, Mistar Ltwyd. Yr edddoch. C y son Jonefe. WELL DONE, AP. Anwyl Arthur Llwyd, A wnewch ch wi ganiatau i. mi dalu dioleh- garwdb i Ap Rhydwen am ddadleu achos. yr a-rdia-1 yma mor dda yr wythnos ddiweddlaf. Mae: wedi rhoddi llafiar tegi iÍ.'n cwynion yn yr ardaloedd hyn, a. gobedthio' y daw gwelliant. Y mae yma, ar hyn o bryd lai aHan o waith. nag yn gyffredin, o herwyddi ei bod yn dym- mor dyrnu. Wed i v derfvdd hyn, yn ol pob golwg, byddant alia 11 o waith etto a phe bu- a'sai y CYllghOT Sirol Yl1 gweled yn dda ddefn- yddio chwaneg o geryg yr arfal, buasii go- baithi am w:adth. round v flwyddyn. 'Rwyf fi fy liunan yn bur obeitliiol y ceir diwygiad, o blegid y mae v blaid y credwn ni yma yn- ddi yn y mwyafrif ia,r y cynghor; am hyny, mae lie i obedthdo. Yr ydym yn f-alch iawn, hefyd, eich bod. chwithau yn cydweled Pr y pwngc yma. Dim ond just' rhyw air bach fel yna, Mr. Llwyd, i ddadga.n ein d-iolehgar- wch i dhrwi. Cofion latoch, ac at Mrs. LlwydL—Oddi wrrth, Quitia Prins. Dy-tn-a ddau delegram arall pur didyddorol i mi. Ond be ydi y mater, lads, eioh bod mor groes ymgroes yn eich telegram.-—' Cys- son Jonc's a'm i mi roi gwers iawn i Ap Rhydwen am fod mor anghysson a fo ei hun.' A'r Hall yn bloeddiio o goppa mynydd y ga.reg, Well done, Ap.' edsieu mi dalu diokftgarweh i Ap am ddiadleu achos yr ardal m:or dda yn y telegrams yr wythnos ddiweddaf.' 3D:oes dim peryg, lads, 11a bydd gan y doniol Ap gyflawnder o attebion i'r ddau &ydd fel hyn yn groes ymgroes en gil- ydd, a dyna! farn ARTHUR LLWYIX Diolch am eich t.elegrams. -_t.

YMGAIS 0 LOFRUDDIO TRI 0 BERSONAU YN HOXTON. Gwnaed ymgais, ddydd Mawrth, gan ddyn o'r enw Jack Morris, i lofruddio tri o berson- au, yr hwn, gyda'i frawd, William, oedd wedi lletya am naw mlynedd gyda theulu o'r enw Gurney yn Trinity Place, Murray Street, Hoxton. Dydd Mawrth gofynndd Morris i wraig y t.y am ei lyfrrhent; ac wedi iddi hi droi i'w estyn, taiawodd y dyn hi amryw weithiau yn ei phen & bar haiarn oedd efe wedi ei gelu o dan ei got. Aeth gwr y wraig, yr hwn oedd newydd ddyfod adr?f i giniaw-yn ffodus yn gynt nasi arferol-ati i geisio estyn rynnorth- wy iddi, pan y rhedodd Morris i fyny y strisiau, a Gurney yn ei ddilyn. Wedi cyr- haedd pen y grisiau rboddodd Morris ddau ddyrnod trwm iddo yn ei dalcen; ac er iddo dderbyn niweiiiau trwm, cymmerodd Gurney afael yn ei ymosodydd, tarawodd ef i lawr, a phenliniodd arno, tra byddai Mrs. Gurney ya mvned i ymofyn cynnorthwy. Gwnaeth Morris ymgais galed i geisio osgoi cael i gymmeryd i'r ddalfa, ac yr oedd yn ohnol cael pedwar 0 heddgeidwaid i'w sicr- hau mewn 'ambulance.' Yna sylwodd y dyn, Yr wyf wedi gwneyd pen ar fy mrawd i mewn;' ac fel canlyniad ymchwiliad, caed William Morris yn gorweddyn anymwybodol yn un o'r ystafelloedd uchaf. Yr oedd yntau, hefyd, wedi cael ei daraw &'r bar haiarn. Cymmerwyd y tri pherson niweidiwyd 1 ysbytty; a chafodd William Morris a Mrs. Gurney eu cadw yno. Y mae y cyntaf mewn cyflwr peryglus. Yr oedd Jack Morris, yr hwn a gyhuddwyd ddydd Mercher o wneyd ymgais at lofrudd- iaeth, wedi dioddef o dan yr anwydwst, ac yr oedd y noson flaenorol wedi c*yno fod ganddo boenau yn ei ben. Yr oedd afiechyd parhaus ei frawd wedi blino llawer ar ei feddwl. Trefnai teulu Gurney i fyned i Cana- da yn mis Mai.

PORTHMADOG. 'CARTREF Y MORWYR.' Yn llys trwyddedol gobiriedig Porthmadog, ddydd Gwener, ymddangosai Mr. William Gem ge ar ran yr heddgeidwaid a'r blaid Ddir- westol i wrthwynebu adnewyddiad trwydded y Sailor' Home (Oartref y Morwyr), Porth- madog. Yr oedd yr heddgeidwaid wedi anfon .rwitliwynebiad i'r drwydded ar ran yr ynadon, ar y tir o gamymddygiad a gor-nife.: sr trwyddedau yn y cyloh. Mr. M E. Nee, Caernarfon, a ddywedodd ei f, d yn ymddangos dan brotest, a honai fod y rhybudd o wrthwynebiad yn ddiffygiol. Vf. dd bynag, aed yn mlaen gyda'r achos. Mr. George a ddywedodd fod y Sailors' Home wedi bod yn achos o gwyn neillduol am niter o flynyddoedd, a chyflwynodd dystiol- aeth er dangos fod y tenant blaenorol wedi ei ddirwyo ychydig wythnosau yn ol am werthu diod i berson meddw. Dywedai yr heddgeidwaid eu bod wedi cael cryn drafferth gyda'r lie. Yn mysg y tystion yr oedd llong-Iywydd, .'r enw John Williams, yr hwn a ddywedai fori llongau yn cael eu hoedi am fod morwyr yn aros yn y ty a nodwyd, yr hwn sydd yn ages i'r poithladd. Ar un achlysur darfu iddo adael un Hong a lywiai ar y bar, gyda dim an dyn ar y dec. Mr. George:—' Yn mha le yr oeddynt V Y tyst' Yr oeddynt yn gorwedd o gwm- pas yn feddwon.' Mewn attebiad i Mr. Nee dywedodd y tyst 08 s gallai ddyweyd fod yr oil o'r dynion hyn ill y Sailors' Home. Rhoed tystiolaethau o blaid y ty gan David Williams, ac e.raill. Penderfynodd yr ynadon wrthod y drwydd- ed ar y tir o gam ymddygiad; a rhoddodd Mr. Nee rybudd o appel i'r frawdlys chwar- teiol. Ymddangosai Mr. William George, ar ran y Dirwestwyr, i wrthwynebu adnewyddiad fcswydded Gwestty y Bryntir Arms, Criccieth; oLd penderfynodd yr ynadon ei chaniatau.

Trefnir i'r cofrifiad y flwyddyn nesaf gym :neryd He ddydd Sabbath, Ebrill 2il. Er fod yr Iwerddon yn dychwelyd 103 o elodau i Westminster, ni chafwyd dim ond 38 j ymdrechfeydd etholiadol yn y sir hono n yretholiad gyffrerdinol ddiweddaf,