Baner ac Amserau Cymru

Y DEHEU. Bydd Ia,u gosododd Mri&. Hughes, priod esgob Llandaf, gareg teiylifaen Neuadd Biiwyf- ol newyddJ yn iBargoed. Claddwyd gweddiilliion Mrs, MacDonald, priod y Parch. R. S. MaeDonald, Penarth, yn mynwent eiglwys St. Augustine, ddydd Sadwrn. Cwynai swyddcg meddygol iechyd Mynydd- islwyn (Dr. W. E. Jiames), fod y tai yn brin iawn yn y rhan hono o'r wllad, yn ngwyineb y cynnydd eyflym, oedd yn cymmeryd lie yn y boblogaeth. Caed Mios Elizabeth PurneH, 57 anlwydd oed, o Ty'r AVian, Ealsit Usk Road. Casnew- yddi, dydd Gffener, yn grogiedig yn ei hySl- tafeH-wely. Tybir fod ei hafiechyd hirfaitih wedi effeithio tar ei tmeddwl. Hygibysir fed y Plarch. J. R. Dewin Wil- liiamis!, B.A., Aberdar, y ciwiiad hynaf, wedii penderfynu derbyn ficeriaeth Lleurwg.. Y mae y pennodiiad yn rliodd y Paroh. G. A. H. Green, M.A., ficer Aberdar. Yn Nghiaetel-lnedd, dydd Sadwrn, gwys- iwyd Wm. Jenkinlsi, glowr, Glynnedd, am wrthod myned o'r Star Inn, Glynnedd, ac ymoisod ar Ann Morgan. Dirwywyd ef i 40s. a'r eostau, neu fisi o, garchar. Boreu Sadwrn oaed corph glowr ieuangc, '.1 r ttiw Thomas William Harris, CVadg-yr- Helfa. Rd., Trefforest, a,.r fforidd Haiarn o,als; iiewydd a Clhaerphili, rhwng Glyntaf a Tre- fforest. Tybid i dren niwnau redeg drosto. Dygwyd Samuel Oarringold, Heibrewr ieu- angc, a brodor o Manchester, o flaen yr yn- adon yn Aberafoai, dydd Iau, ar y cyhuddiad o gelcio 2p., (riddo ei. feistriaid, Josleph a'i Frodyr, masnachwyr cyffreddnol, Aberafon. Gohiriwyd ei achoisi hyd dydd Mercher. Nad ydlyw yiu wybyddusi iawn fod Syr Samuel Evans yn berchenog un neu ddwy o ff-ermydid yn agosi i ben Vian, sir Gaerfyr- ddin. < Ymneilklua llywydd poblcgaidd Ysgariad, a'i dieulu, iweitiliiau yno, er mwyn en. hieicihyd, ac i gael tiaw-elwch yn ystod mIJH- oedld yr haf. Profwyd ewyllys Mr. Evan Liloyd Davies, Spring Bank, Oaistellnewydd Emlyn. Yr oedd ei ystad yn wertlh 4,727p. lls. 5a. Ar 01 tr-eifnui amryw symiau i berthynasau, ac eraill, yr oedd ;y gweddill [¡? iÍ yetlad i fyned i drysorfa. gyffredinol eglwys y Methodli'stiaid Cal fin aid d Oymreig. Oafodd cynglherdd ysim^ygu ei gynnal yn y Station Hotel, Abortdleri, ddydd Sadwrn, mewn cyssylltiad a Gweithiau Platiau Aloan Glan Ebbw. Cyflwynwyd oriadur aur yn anrheg i Mr. W. Wiiliams, 'roll-turner,' ar ei symmudiad! i y-migymmerydl a swydd gy- ffelyb yn Cwnilaman. Cyhuddwyd David John Morris, Pentwyn Isaf, HannIIo, MafuTwr, o. flaen yr ynadon yn Talgarth, dydd Gwener, am esgeuluso ei bliant mewn miodd oeddi yn debyg o achoisi ddoddefaint diangenrhaid1 ididynt. Tyistiai yr Arcilygydd Starr fod gwraig y diffynydd, » a'i diiii phlentyn, wedi pWYSfQ ar Undeb Aber- honddu ddwywaith. Dirwywyd y diffynydd1 i 25p. yn niffyg talu yr oedd i fyned i gar- char am dri mis, gyda llafux caled. Dewis- odd Morris y dlweiddaf. NOIs Wener cynnialiwyd cyfarfod biynyddol Cymd&ithas Cymm rodorion Caerfyrddin. Ail etliolwyd Mr. P. J. Wheldon yn llyw- ydd, a'r Parch. Giriffith Thomas a Mr. E. Walter Rees yn ysgrifenyddion mygedol; a Mr. J. N. Williams yn drysorydd mygedol. i\Iewn cyfarfod o bwyllgor ymwieliiadol Tlotty Abertawe, ddydd Iau, rhoddodd Mdiss Dillwyn ei cheifnogaebh i gais oddii wrth chwech o hen wrragedd a didymument gael eu cyflenwi. thybacco unwadth yn yr wythnoe. Cafodd y penderfyndad i gyflenlwi tybacco i ferehed ei gario trwy siaith o bleidlcisiau yn erbyn (pedair. Yn Nghlwb Rlnxldfrydig Cl-aistellnedd, nos Iau, anrhegwyd y Parch. Edward Morgan, 0> gapel Annibynol Gnoll Road, yr hwn &ydd yn gadael Oaistellneddi, a'r weinidogaeth. Yr oedd yr anrheg yn caeil ei wneyd i fyny o foes tyljiaoco larian, a ffon gydlai phen arian, ynghyd a vase,' gydag arysgrifen gyfadd- as ar bob un. Cynnaliodd Mr. Howel Cuthbert&on dreng- holiad yn Oadoxton, Oaetellnedd, dyddi Sad- wrn, ar gorph Dandel Price, 67 mlwyddi oed, llafurwr, yr hwn a fu farw yn fivdyn yn ei gadair, foreu Sadwrn. Dangosai y dyst- iolaeth feddygol mai afiechyd y galon oedd yr a.cliO'S o'r farwolaeth; a dychwelwyd rheithfarn i'r perwjd hwnw. '1

RHOSLLANERCHRUGOG A'R CYLCHOEDD. EISTEDDFOD RHOS, 1910. AVele y svmnuidiad pwysig hwn bellach yn mhlith y pethau a fu. Mawr fu y parotoadi- au ar ei chyfer, a'r pryder yn ei chylch; a llawenydd (i Haws ydoedd iddi droi allan yn llwyddiannus. Elena etto rhanwyd y gw,aiitii rhwng gwa- hanol fan bwyllgomu, a phob pwyHgor yn gwneyd ei wnaitih 'ei hun yn grvnoi, ac i'r pw r- pafi- Wele swyddogion y cyfryw :— PwyUgor Gyffredinol—Y cadeirydd, Cy- nghorwr C. Morgan, Johnstown is-gadeir- ydd. Mr. Wm. EdwaxdSs, Hall St. Pwyllgor Cerddorol—Cadeirydd, Mr. Dan RobertiS, A.C., Bodwyddon; is-'gadeiryddi, Mr. J. Hartley Davies; ysgrifenydd, Parch. Jenkins-Menlove, Rlios. Pwyllgor Llenyddol—Cadleirydd, Mr. J. G1:yn Humphreys, Fennant Rd. is-gadeir- ydd, Mr. Michael Roberts ysgrifenydd, Mr. James Edwards (lago1 T>du), Bryn Derw. Pwyllgior Celf—Cadeirydd, Mr. Ernest Jones, Johnstown lis-gadeirydd, Dr. J. C. Davma, U.H., Plasi-yn-RhoiS; yserifenydd, Mr. W. E. Bronrugog, Ponkey. Pwyllgor Arianol—Cadeirydd, Parch. Ri- chard Williams, Hill St. is-gadeirydd, Mr. Samuel Rowley, Grango School; ysgrifenydd, Mr. Wm. Jones, Brynihyfryd, Ponkey. Y Pwyllgor Gweithiol yn cael ei wneydl i fyny o'r swyddogion udhod, ac ycihydig nifer o bob un o'r pnvyllgorau ulchod. Swyddbgion Cyffreddnol—Ysg r if en yddi on, Mr. Josieph Davies, Bryn Cerdd, Rhos, a, Mr. J. T. Edwards, Brynhyfryd trysorydd, Mr. Samuel Joneis, King Street. Y rnaie rhesrtr y beirniaid etto fel y can- !yn :— Gelrdiclorol-Mr. David Evanis, Mus.Hac., Oaerdydd; Proff. Dan Price, A.R.C.M., Llundain; Mr. Harry Evans, F.R.C.O., Liverpool. B arddas—Pedrog. Lien—Parch. T. Shankland. Btangor. Adl'oddi,adau-P:arch. T. Shankland, a Mr. Joseph Cunnah. Cvfieithdadau—Dr. W. Williams. H.M.I. Celt—Mr. A. Taylor, H.M.I. Gwnio—Mrs. Green, Aberderfyn, a Misis ColHna., Gwreosam. Canwr gyda'r tannau—Mr. Jacob Ed- wa rds. Tel yno res—Miss Bieeisie Jones, Telynores Gwalia. Cyfeilwyr—Mr. Caradbg Roberts, Mus. Bac., a Mr. Emlyn Davies, A.R.C.O. Dyna'r gwa,hanol olwynion i'r peiriant mawr. Cawn weled bellacih pai fodd y gweitihiffi. Ardtfangosfa Celf. Oynnaldwyd hon yn y Neuadd Gyhoeiàidiu8, Rhos, yn gynnwys«ddg hollol o gynnyrchion yr eisteddfod. Agorwyd hi am dri prydnawn Sadwrn, gan Mrs. A. E. Evans, Bronwylfa. Dywledlodd ychydig eiriau o longyfarchfiad! i'r pwyllgor ar isiefydliad rhywbeth fel hyn yn nglyn a'r eiisteidd,fod, a da gianddi weled fod y peth ynddo ei hun yn llwyddiant. Bu yr eisteddfod eleni yn llwydddant, pel dim ond bod yn fodddon cynnyrohu y faith am rywiaeth o bethalt, ac o arnsawdd mor ragorol. Dym- unai barhad llwj'ddiannus i'r symmudiad. Pan ddiywedwn fod,dir,ois 300 o bethaui i'w gweled, ceir rhyw 'syniad am yr ard;d!angosfa., a'r cyfryw wedi eu csoeod allan yn y mbdd mwyaf chwaet'hus.. Yn wir, bydd pob un o'r ymwelwyr a'r eisteddfod ira- roddoidd dro i'r arddiangosfa ar ei golled. Tedlwng yw llafur diflino y Pwyllgor Celf o gefnogaeth liawer mwy. Da. genyf iddynt gael mwy o hyn e^eni nag erioed, ac ffbd1 arwyddion fod yr ar- ddangosfa wedi djyfod i arcs. Y Babe,il. Oynnaldwyd yr edisitedldfod dydd Llun di- weddaf, fel arfer, mewn pabell eang la, chyf- leuisi, ar Bare Lilanercbrugog. Yr un oledd y babell eleni a'r llynedd, gyda. hyn o wahan- iaeth er gwell—go.aodwyd y llwyfan yn uwch •ac yn fwy cyfleuisi, a- goleuwyd y lie a'r goleu- ni trydanol. Bu y Rhingyll Morris la. Mr. Joseph Rogers. yn ddiwyd a tlwyddiannUtS. gvdra. harddu y babell. C'eid rubanlau amryliw, arwyddeir- iau, ac enwau. enwogion ymadawedig, yn britho y He, a'r IOn wedi eu gweu drwy eu: gil- wld gyda llygad chwaethus, nelSJ civuargra-ph didymunol. Corsedd. Oaed! arwydidion cynniar boreal heddyw fod y RImsl wedi, deffro i'r eisteddfod, a oherddai y miloedld i waelodi Due St., i'r Orsedd. Ar- weimwyd yn ddoniol i31 dfeheuiig gan Pedrog. Camvyd y Corn Gwladi gan Mr. Win. Gri- S.ths. Agorwyd yr Orlsiedd gan Pedrog yn y drefn arferol. Yna, fciaed caingc ar y delyn; gan Mr. Jacob Edwardis a Telynores Gwalia, n:el5 creu hwyl drwy y dorf lanferth ydtoedd yn gwrandaw. Pennillion rhagorol ganai y brawd ar Ddvffrj'ii Maelor.' Yna galwyd ar y be,ird,d, i ddringo y Macni Llotg, a chaed anerohiadaui gan y rhai canlynol:—Trebor Grugog, DyffIJrnqg, Iorwerth Iuddewig, John Jarviits, Morgaai o Wylfa, Parchii. Richard Willdanis, Hill St. a John D. Davies, Ffes- tiniog Meurig Mai, Evan Jones, Lefi Jar- viis, John Wiilliams, lago Ddu, Robert Mor- ris, a Pedrog. Wele beth o ffrwytoh yr lawen:— Rhanodd y wiawr newydd wen, I swydd undir Gorsiedd Awen Yn foreu o'a nef oraul I Gwynu'r rholsi wna gwenau'r haul.- 1 | Y delyn sy'n ei .synwyr, Be sydd gamp, Bessie a'i gwyr; A thrawiadau ei thrydan Rhiy don glir o dannau glan. Pedtrog. 0 daeth hwyl yr wyl i'.r RhoSr-a iaith bedrdd Wrth ein bodd) yn agos; Doent i'n ti:r a. hir aros, I wrdd eu llen: na tliored noo. A oes Sacs fyn sig'lo'i ISiedd-neu etsftron Wnai ySltryw i'n Goirsedd Ni lanafa'i thangnefedd, A rhwyg byth na chareg bedd. Er rheibio plwy' Rhiwabon—a'ti fawredd Gan fariaeth yr eistron, Ni ddifa un o ddefion N:1, iPAvydd hardd yr oraedd hon. Tim bo'r hauTtrwy'r wybr hon—yn dan Adwaenir iaith Brython; Bydd Maelor dan ei1 choron, Un oes mwy mag Ynys Mon. John D. Davies. O'r bryni'au' tetg mae bronau tan Yn dyddtan ymgordeddu. Ac yma'n llu mae cwmni lion 0 galon yn diogelu Hen Orsedd fad giroesawodd feirddi I'w chyfoetih, i'w dyrchafu. Agorwn hon a gAviriwn hi Eleni yn adloniant; O'n hoddi yn am y byddwri ni'n Allweddau aur ei liwyddiiant; Doed cerdd', a Hen., a'r awen wir I ganu ei gogondiant. I dynu Elwyn oi dannau sereh Rhoed dwiylaw aur hyd delyn, Ei gwoh o. fel rhyw Angel rydd I d'alent wrth ei dilyn A meib y Rhos sydd am barhait I ddarbod nes M dderbyn. O'n defion hoff daw hufen iaitli I goethi lien y gwreithiwr; Mae d'r eisteddfod nod a nerth, Awr uchel i'r ymdrechwr; I fywyd hardd y profwyd hi Yn fawjxxM i fyfyriwr. I rin a mlales ein Dyffryn mae Yr wyl yn dlwyn mawr elw, I gadw'r (iaith, i güdi'r oes, Ei thalent, sy' fyth loyw; I'n glowyr dewr diisgteinia dydd Yr awen yn bur hoyw. Tra haiul ar fryn, i'n gLyn daw gwledd O'n gweddi a'n hegwyddor, Dihalog lyfr, a dwylaw glan Yw urddais bariddl a cherdd'or; Yn bur eu gwaith mae pawb ar g'oedd Yn moli Dyffryn Maelor. Cyfarfod y Boreu. Llywydd, Mr. J. C. Davies, M.D., U.H., Plais-yn-Rhois. Arwednydd, y Parch. Ri- chard Williams. Dechreuwyd am ddeg gydag anerchiadan gan y bedrdd, a, sain eainge y delyn. Yna laedl yn mlaen fel y canlyn:— Beirniiada,eth ar y ddoli wedi ei gwisgo oi'eu—Goreu, Florenice Wynn, Pont Hill; 2, Blodwen Hughes,, Rhos. Pais plentyn, calico gwyn—1, Philice Tun- noh. Llythyrdy, Rhos. Oveirall' muslin plentyn—1, Jenny Prit- chard, Rhoisi; 2, M. E. Davies., Rhos. Uniawdl i enethod dan 16eg, Yr eneth ddall.' Yrngeiswyr, 17. Goreu, Mary Da- vies, Stmvrt Isa; ail, Magretta Diavies, RholS.. Adroddiad Saeisneg i rai dan 16eia, The Brook' (Tennyson). Goreu, Miss L. Pul- eston Jones. Gwersyllt; Bllan o 14eg. Oywyddi, 100 llinell, 'Yr Angel.'—Goreu, Meurig Cybi, Brymbo. TuoWangerdd, 'Y Grwgnachwr.' YmgeiL-, wyr, 5. Goreu, Geuifi-onydd Jones, Towyn, a Bryfdir, yn gyfiartal. TTnawd ar y berdoneg ,dan 16eg, Moon- light Whispers (Ralph Cecil). Cwpan ar- ian. gwerth gini, i'r goreu; sef; Misis Floirrie Robertsi, Rhiiwabon, allan. o 14eg; 2, Hubert Jones, Gwreosam. Soprano, Nant y Mvnydd '(W. Davies). Ymgeiswyr, 13eg. Goreu, Miiss Harriet Eglan, Oefn Mawr. Ciisole, 'calico' neu miislin '—1. Mag- gie Jones, Llanrwfeifc; 2, L. G. DIoyd, Erdddg. Gwieg nos! boneddhvr, gwaith lLaw-1 Mrs. Jones, Liscard; 2, Gwendoline Roberts, Gwrecsiam. Colerii, a cuffs bofneddwr. wedi eu golchi a'u smwddio oreru-1, Mils'. H. J. Joneis. Canu gyda'r tannau—Mr. Jacob Edwaa-ds. Caed Igryn. hwyl gyda 'r penndllion i'r llyw- ydid, o with Edlir A,led:- Yn Mhlais-yn-Rhcls mae meddyg d!a, Nidr oe's ei ial I trwy Walia A phe ohwildwch ddydidi a nos, IS Is gwelwe.i tyn y Gwylia A,, fe didvwed pawb trw y r Ljr Y gwir mai ef yw'r gora, Er nad yw ond bychan bach, ]'e'c¡h gwna chwi'n iach yn union, A phe bae'eh bron lar fin bedd, Yn gorwedd yn y&gyrion, Nid cos dyn mewn unrhyw fro I'w guiioi dan y goron. Anerchiad gan y llywydd, Dr. J. C. a phwrpasol, gyda cihryn dipyn o arabedd, Un o fechgyn y Rhos ydyw y Dr., ao yn waistad yn cael gwrandiafwiad. Cynnygiwyd diolehigarwch iddo gan y Parolt. J. Howel, Ponkey, ac eiliwyd gan Eilir Aled, Rhos. Traethiaw^d merchedl, Lie neu safle merch mewn gwleidyddiaeth '—Goreu, gydag uchel gymmeradwyaeth, Mr. A. Vaughan Lewis, Cynfal Terrace, Ffestiniog. Traethawd, cyfyngeddg i'r plwyf, ar Ddi- ffygion a Rhagoriaethau Addiysg yn Hen Blwyf Rhiw,aibon 'Mr. W. E. Jones, Ysgol G rangOI.. Tenoa-, The1 Heart'iSi Awakening '—Mr. Griffith Owen, Botofcle. Beirniadaeth ar y 'landscape' goreu, mewn lliwiau dwfr—Mr. Frank Price', Spring Terrace, Gwreosam. Darlun mewn olew—Miss Polie RobertiS, Llanfyllin. Ffram gerfiedig dderw i wydrddrych— Rhoedl hanner y wobr i Mr. C. Lloyd. Cystadleuaeth coram plant, Casabianca-' (T. Price). Gwobr, 5p. 5s., a batlhodyn can- ol aur i'r arweinydd; ail, 2p. 2s. Bwriad- odd pump o gorau gystiadlu, a daethant yn mlaen yn y drefn ganlynol :Cor Cefn, Mr. B. Saunden. a Co,r Pliant Gobaith. Dau ddaeth yn mlaen. Canmolai y beirniaid y ddau ddatganiad, ond rhagorai yr olaf yn mhohpeth, a ohyhoeddodd ef yn oreu. Am y chwedl fer yn disjgrifio iaith ac larfer- ion pobl y Rhos, gwobrwywydi Mr. J. T. Ed- wards.. Oeifn Mawr oedd! yr unig gor ddaeth yn mlaen yn y brdf gystadleuaeth am ganu (a) Haleliwia i'r Goruchaff (Beethoven); (b) Hoiw sweet the moonlight sleeps'' (D. Em- lyn Evans), am y woibr 10 35p.. Cyfarfodl y Prydnawn. Dechreuwyd am ddau ArweMiydd, Parch. Charles Jones, Llanfyllin. Llywydd, A. E. Evans, Bronwylfa. Yr oedd y babell yn orlawn c-yn declireti. Unawd becbgyn, y gareg Goreu, R. Ricthard Hughes, Glyn Ceiriog 2, Ro- bert Edhvards, Ikirniadaeth ar fenyg wedi eit gAviru j ddynion-—Goreu, Mary Thomas, Llan fro- then 2, Mi-s. Edtward's, Stryt Isa. D'Oyley '—Goreu, L. Nantle, High St., Johnstown; 2, H. S. Roberts, New Market. Crotchet yoke la cuffs.' i blouse '— Miiss N. C. Jones. Fancy Table Centre '—Mrs. Vickers, LJanalm; 2, Heywood, Ale-xandrn Rd., Gwrects-am. Shirt- blouse,' gwaith 11aw—Miss Eliza Evans, Lisioard. Am delyneg ar Y Nant,' gwobrwywyd y Parch. EVan Jones., Adwtyac tarn hir a thoddaidl, 'Maelorydd.' Cystadleuaeth uraawd ar y crwth—Goreu, Missl Enid Rock, Waterloo; 2, Thomas Da- vies. Skemerfitill. Adroddiad Oymraeg, Aros a myned,' i rai dan 16eg—Goreu, Eveline Jones, Rhos; 2, S. C. Jones, Rhos. Rhoed gwobr i Gwilym Jones" Rhos. Beirnia.da,eth iar 'bruElhwork,'unlliw, dan lleig;—Goreu, Simon Jonæ: 2, Emyr Wil- liams, Rhos. Dan 14eg—1. Fred Griffiths, Johnstown; 2. Stanley Llovd, Penygelli, Y ioaiagliiad goreu o J'3\SiweUt--l, C. Morris; 2, S. Bowyer, Johnstown. Y calsgliind goreu o flodlau gwyllt—1, Edwin Willianis, Rhtois; 2, Polly Plumley, Johns- town, Cystadleuaeth action song/ Callor Her- rin.' Gwobr gyntaf, 3p. 3s., a bathodyn oanol o aur i'r arweinvdd, a batliodjTi arian i bob aelodl o'r cor. Y bathodynau yn cael eu rhoddi gan Mr. John Rogers, o Manches- ter. Dart igor yn ymgeisio—Ysgol y Cy- nghor, Johnstown (anveinvdd. Mr. Ernest Jcines) ac Yisgol Genedlaethol Rhosi (arwein- ydd, Mr. Elias Jones. Rhoddodd y beirniaid uchel gymmeradwyaieth i'r ddau ba.rti. ond rbagortai y cyntaf mewn ton, ac unoliaeth 'actions,' a;c efe ydbedd y goreu. Cyflwyn- wyd v batbodvn-m i'r ,.lmlt a'r arweinydd gan Mrs. A. E. Evans., Bronwylfa, Anerchiad gan y Llywydd). Dywedodd. mai byr fyddai ei ariaeth, fel ar- fer, ond yr oedd yr eisteddfod, elleni yn llwyddiant amlwg, er yr oedd wedi pro- phwydb hyny ddwv flynedd; yn ol. Da yd- oedd ganddbi weled hyn. Yr oedd yn falch, hefyd, fod y wobr gynnygdoddwedi tynu y fath nifer o gystadlieuwyr, dros ddeugiain. Byddai yma heno yn gwylio gydia. dyddor- deb pwy ennillad y wobr. Oarai gefnogi yn y dyfodbl gerddoriaeth offerynol. Cwynir ein bod yn ddiffygiol yn hyn. yn Nghymru. Gobeithdai weled5 diwygiad buan. yn .hyn. Llawenychai yn fiawr yn llwydd'iant yr eis- teddfod. Oynnygiwydi lac Eiiliwryd diolcligarwch i'r llywydd gan Mr. 1C. Morfgtan a'r Pttrch. R. Williams. Y Cadeirio. Cliriwyd y llwyran, a galwodd Pedrog ar y beirdd i lanw y llwyfan, a daethramryw i fyny. Cynniygiwyd gwobr o 5p., aClhaidJair gwertb 4p. am brydde&t, heb. fod dros 400 o linellau, ar Morgan Llwyd o Wyriedd.' Darllenoddl Pedrog ranau <?r feirndadaeth. Ymgeiisdodd saith. Safai y gysta!e:uaeth rhwng Mab y Bryniau,' a 'Mab yMyn- ydd;' ond rhaigoirai y ddlweddaf a jphan ofyn- wyd iddoi siefiyill ar ei draedi, cododd gwr ieu- angc yn ngha.nol y dorf. Arweiniwyd ef i'r llwyfan gan Eilir Aled a J. D. I loo son, Cyhoeddwyd ei enw ipriodol; sef, Mr. Da vid Owen, Star Shop, Dinbyeh. Cafodd dder- byniad gwresog. Chwareuai y seindorf yr aiaw arferol, a obadiei,riwyd ef yn ot y dull arferol. Llongyfa-rchwyd ef gan y beirdd' c.aniliynol ;-Ei,1ir Ailed, J. D. Hooson, Parch. R. Williams, Morgan, Iorwerth Iuddewig, John Williams, John Jarvis, Jones. Yna canwyd can y cadedrdo1 ga,n Mr. J. WTat- kin a. chyhoeddwyd Mr. David Owen, Dinbvch, yn fardd cadeiriol eisteddfod Rhos am 19'10. Beirniadaeth diarlun—J. 0. Parry Rhos. Darlun o hen-John Joneisi, Ysgol y Glyn. Specimen poker work '—Miss Lloyd, Mold. Modelled1 panel from natural foliage'— Maggie Williams, Rhuthyn. Unawd baritone, Croes ein. Ceîd'wad' Mr. R. J. Jones, Rhos. Beirniadaeth cwilt llian—Mrs.. Hughes, Brynt,irion. Knirt,ted or crotchet golf coat —Miss C. Evanis, Liscard. Huling aetlwyd (heartliTug), gwaith Haw— Mnsl. Hughes, Rhcs; ail, Mre. Jacob Ed- wtards. Cystadleuaeth canu gyda'r tannau. Caed cy&tadleuaeth ididiyddorol iawn, Freda Hol- land, Birkenhead, yn eurol ped'war arall. Ail igystadleuaeth gorawl. Efe a. ddaw' (T. Price); gwobr, lOp. Daeth y corau can- lynol yn mlaen :—Cor y Bryniau (Arweinydd, Mr. H. Thomas.); Rihos. Excelsior.' (Mr. Josieph Bellis) Cor y Dyffryn (Mr. E. Da- vies) Parti o'r (Mr. W. A. Hughes. Cystadleuaeth ragorol. Dyfarnwyd y wobr i'r oor cyntaf ganodd. lago Ddu.

PENRHYNi GrWRTHOD TALU Y DRETH. Gwrandawyd achos gohiriedig. yn Ynad- lyis Penrhyn, dydd Iau, pryd y gwysiwyd1 W. Williams, Tawelfan, Penrhyn, gan Robert Jones, trethgasglydd plwyf Llantrotlien, am wrthod talu treth y tlodion. ). l y llyisi blaenorol gwrthod'odd y Faingc wfleyù: arohe:b. pryd yr ymddangosoddl .Mr. W. George dros y diffynydd. Pan arwydd- wyd [y prisiad gan yr ynadon yr oedd y ty yn wag, ond yn ddilynoil da-etli W. Wil- liamsi i fyw yno, a daliai y oaetglydd fod hyny Yll rhoddi hawl iddo i ofyn treth ar y te.i ant. Yn y Ilys hwn dywedai y trethgasglydd fed yr arehwiliwr J n eu cyfarwyddo ifd d'dynt bawl i ymyryd, a, chyfeirijii y Faingc at adra.i neilUluol o'r ddeddf. Yn awr daliai y casglydd mai efe pedd yn iawn. O'r ochr arall, daliai y Faingc y dy- Lasiai roddi y diyddiadi yn ogystal a'r enw. Ymddangosiai Mr. Louis Jone's drotS y di- ffynydd yn y llys hwn. Dywedai yr erlynydd fod yr assessment' wedi ei gwneyd Ebrdll 29. Aeth y^ dtiffyn- ydd i'r ty yn neclireu Gorphenaf. Gofynai am dreth o 13s. am y cyfnod o Orphenaf i ddiwedd Medi. yr hawlydd fod John Owen yn byw yn Ta,welfan, Ebrill 29, pan wnaed y dreth newydd. Cyflwynwyd llyfr y direth, a dywedai y Clerc fod yr enw wedi ei newid i W. Wil- liams, ond heb nodi y dyddiad, fel y gofyn- ai y iddeddf. Dywedodd y cadeirydd eubodam. roddi chwareu teg i'r hawlydd, a pharod oeddynt i ohirio yr lachos am fis, d roddd cyfle iddo gyflogi oyfreithiwr. Ymneillduodd y Faingc, IaO a'r eu dychwol- iad, rhoddwyd amryw gwestiyimu i'r diffyn- ydd trwy ei gyfredthdwr. Dywedai y diffvn-

The Cup that Cheers. DWYRYD TEA. j Avoid Imitations.

LLWYNCELYN A MYDROILYN (A.\ CEREDIGION. Y SUL diweddaf pasiodd yr eglwysi uchod yn unfrydol i roddi gahvad i Mr. D. Rhys Thomas, myfyriwr o Goleg Aberhenddu, i ddyfod i'w bugeilio. Y mae Mr. Thomas yn ddyn ieuangc rhagorol, a mawr hyderir y bydd iddo ei hatteb yn gadarnhaol. CYFAILL.

BANGOR. MARWOLAETH A CHLADDEDIGAETH MR. DAVID WILLIAMS, LLEDRWR. Gorchwvl gofidus i ni ydyw croniclo mtarw- olaeth Mr. Davud Williamo, lledrwr, High Street, Bangor, un o drigolion mwyaf adna- byddUs y dddnas. Brodor ydoedd Mr. Wil- liamsi o Ddinbych, ac yr oeddt yn hanu a deulu enwog Llansannan (y Parchn. Henry a William Rees) a dia; y oofia Jlawer o drig- olipn hynaf y dref hono am y He serchog oedd iwedi ei wneyd iddo ei hun yn rneddyl- iau ei gj'd-drefwyr, trwy yr hynaw&edd ys- bryd, a'r caredigrwydd oedd bob amser mor nodweddiadol o hono. Teimlid colled mawr am diano yn Ninbych ar ei symmudiad i Fangor. Daeth i Fiangor tua deugain mlynedd yn ol, fel cynnorthwywr i'r diweddlar Mr. Simon, lledrwr, <fcc.; ac ar ei farwolaeth ymgymmerodd ef a'r busnes. Llanwodd bob swydd o anrhydedd ac ymddfiriedaeth mewn cyssylltiad a Iclhapel y Tabernaci (M.C.). Tuia deng mlynedd ar hugain yn ol ethclwyd ef i'r swydd io. ddiacon, a llanwodd y swydd hono er anrhydedd iddo ei hun a'r enwadi. Yn y swydd hon yr oedd yn dyfod i gyssyllt- lad a phereonau enwog • meeys, Mr. Thomas Lewis, A.S., Mr. Meshach^ Roberts, Mr. Parry, llyfrwertbwr; Mr. William Thomas (brawd y Parchn. Ddrd. Owen a John Tho- ma.s), ac eraill. Yr oedd yn athmw neill- duol o yn yr Ysgol Sabbothol; ac yn ystod y deufjain mlynedd y bu yn dwyn cyissylltiad a'r Tabernacl, dysgodd ddosberth ihosog o. ddynion ieuaingc (yr hwn, yn ddi- weddar, oedd yn cael ei wneyd i fyny o fyfyr- wyr o'r Brifv&gol). Bu am lawer o flynydd- oedd yn gofalu, a hyny yn dira 1 Iwyddiannus, am ddosbarth o ddeg ar hugadn, neu ddeu- gain o ddynion, ni ymgynnullent vnghyd ar nos. Fere her, yn ystodl misoedd y g-aiusf i as- tudio cwestiynau duwinyddol. 'Bu yn'dial y ewydd o lywydd hen Gymdeithas y Gwyr Ieuaingc Cristionogol am iamryw flynydd- oedd, cyfarfodydd yr hon ia gynnelid yn yr yetafeHoeddi uwch ben siop y Mri. Dicks; a phan ddygwyd y gymdeithas i derfyndad, cyf- Iwynodd yr aeilodaui a'r cyn-aelodau dysteb' hardd i Mr. Williams. Yr oedd ei ddylan- wadi er llitioni ar ddirnion ieuaingc yn hynod; a d?dganodd y Proffesiwr Henry Jones Glas- gow, unwaith :—'Yr wyf yn caru y dyn yma,' gan ei fod yn cael ei foddhau gymmiaiint yn ei waith Cristionogol. Yr oedd wedi derbyn pob anrhydedd a tallai y cyfundeb ei estyn iddo, mewn cyssylltiakl i'r cyfarfod misol, i gadaar yr hwn yr etholwyd ef rai blvnydd- oedd yn ol. Dewiswyd ef fel cynnryohiolwr i'r prif gymdeithasau. Bu am tua 25 o flyn- yddoodd yn iaelod ffydcllawn a d'ylanwadol o Fwrdd y Gwarcheidwiaid, a bu yn mron a. chael ei bennodi i'r swydd o gadeirydd. Trwy ei ffyxlidJlondeh i gyaawnl ei ddyled- swyddau, a'i ofa.1 am y tlawd a'r anghenog, yr oedd yn gynllun o warcheidiwad. Pan yr ymneillduodd..ryw ddwy neu diair blynedd yn ol, etholwyd ei lysferch, Miss Wallace, yn olyn:vdd iddo. Yr oedd yn ddyn neillduol o wertbfawr mewn oymdeitha s, a bydd y goll- ed i eglwys y Tabernacl, a'r gwahanol gylch- oedd crefyddol yn y dddnas, yn fa.wr. Prydnawn dydd Sadwrn hebryngwyd ei weddil:lion; yn mghianol arwyddion oyffredinol o barch, t Gladdfa Gyhoeddirs Glanadda, Bangor. Blaenorid yr elorgerbyd gan nifer liosog o'r cyhoedd, yn cynnwyis prif fasnach- 'lv3'r y ddinas, a dilynid hi gan tua hanner cant o ddynion aynnwyg my- fyrwyr o Goleg y Brifysgol, a dynion o fug- neG-Y rhai oedd wiedi bod j-n aelodiau o ddos- baith Mr. Winiams vn yr Ysgol Sabbothol. a r do&barthiadiau duwinyddol, tra yr oedd yr oil yn mron o'r gweinidogion Ymneillduol a'r diaconiaid yn breisennol. Gwednj-ddw-yd yn y ty gan v Barch. Daniel Rowlands; ac 3rn y gwaisanaeth yn y capel a'r gladdfa gan y Parchn. J. Mostyn Jones, iac R. W. Hughes. Gweithredai diaconlaid capel y Tabernabl fel cludwyr y eorph (pan-bearers).

Y mae TOfacMl i .gael, e) c^odi i'r KMfii Edward VIT. yn Delhi, i gostio 40,000??.

ydd iddo fyned i fyw i Tawelfan yn nghanol Gorphenaf, a'i wrthwynebiad ef i dalu y 13s. oedd, ei fod! wedi tailu y dreth yn Hawn i ddi,wedd Medi dros Glan y Wiern, lie yr oedd yn byw yn flaenorol. Cafodd j nodyn yn hawlio y swm a nodwyd yn miisi Awst. Dywedodd yr hawlydd mai mam y diffyn- ydd oedd tenant Glan y Wern, lie yr oedd yn byw yn flaenorol. Cafodd' y nodyn yn hawlio y SWill a nodwyd! yn (mis. Awist. Dywedodd yr hawlyddi mai mam y diffyn- ydd oedd tenant Glan y Wern. Ei he/iw hi oedd ar lyfr y dreth, ac ar jiestr yr ethol- wyr. Dywedodd! y diffynydd mai efe oedd y gwir denant, a dangosodd daleb am y rhent, yTi dwyn ei enw, Gofynodd y cadeirydd a wnai dalu y 13s., neu byddai yn rhaid gohirio yr achos i allu- ogi yr hawlyddi i sicrhau cyfreithiwr. Mr. Louis Jones N.i bydd i ni dalu y 13s. nes i'r Faingc wneyd archeb.' Gohiriwyd yr Bchos am ddau fis, a dj'wed- wyd wrth y ieasglydd y gwnai y Faingc yr arche10 os oedd yn eu gallu i wneyd hyny.