Baner ac Amserau Cymru

CASTELLNEWYDD EMLYN A'R CYLCHOEDD., YR EISTEDDFOD, AWST 3ydd, 1910. Derby niw yd y cvfansoddiadau cianlynol yn adran lenyddol, &c., yr eisteddtfod uchod:— Y brydiciest, AHen Raine —Berwen Banks, Ibson, Wylwn ar oil. Allen Raine, Gyda'r WitaiWT, Iestyn Mai, Deraint (No. 1), Idris Wyn o Dreis'aith, Myrddin, A Voice from Dyfed,' Calon Cymry, Lorna Doone, Deraint (No. 2). Oywydd-Awenydd is yr olwyn ddlwr, Medelwr, Hen ffermwr, Aderyn du, Idris>, Gloywach Nen, Oocnsen. Dwy delyneg—' S,' Hen Gvmro, Bugail yr Hafod, Da fydd y Gwas, Awel y Wlad, Hoff o'r delyn, Carog, Hywel Ddia, Ysig, Snow- drotp, Edi o'r Owm, Hiraeth Adgof. Hir a thoddaad i'r diweddar Dr. Lloyd— Blodyn ar ei fedd, Glianceri, Cyfoed, Broil glwyfedig, Hiraethog, Bryngwenith, Dafn seroh, Ap Cynllo, LJais o'r nrnr, Hen gyfaill, Trefhedyn, Deilgryn cyfaill, Galar gwlad a'r glo'r glyn, Oofion Emlyn, C'of am diano, In Memoriam,' Deigryn hiraeth. Eiiglyn, 'Doe'—Dyma'r gwir, Heddyw (No. 1), Dyn ar diaith, Un Cynnyg o Cen- arth, Ifor, Joseph, Job, Morliais, Adgof (No. 1), Pererin, Adgof (Noi 2), Ero, ymdaith, Aden iaim-ser, Ad! a is, Odl ddwya rhwng dail y ddol, Brawd o'r Bryn, Yistyrdol, Wedi myn'd, Mac Ifor, Eurog, Emryis, Owen, Giwilym, (Noi. 2), Ar y gorwel, Adwaeddl, Blagoirm. Ystori, yn dwyn i mewn arferion Oymreig, &c., priodas.—Peregrinus, Peredwr, Edmyg- ydd, Bargoed Teifi, Penfelyn, Oaradoc, Daf- ydd Lhvyd Nanmor, AlTin Mabon, Gwydion, Ap Turner, Stylers. Hanes- ac ysityr enwau lteol, &c.—Ceredig, Hunon, Peredwr. James Picton Jones, Ysg. Cyffrediuol. Gorphenaf 4vdd, 1910.

BWRDD Y GWARCHEIDWAID. DYDD Gwener, y laf cyfisol, cynnaliwyd cyfarfod pythefnosol y bwrdd mewn ystafell yn y tlotty. Yr oedd yn bresennol Mr. J. Lewis, Meiros Hall (cadeirydd Mr. T. Bowen, Llandre (is- gadeirydd), ynghyd a'r aelodaucanlynol:—Mrs Evam, Esgair, Penbryn; a'r Mri. I). L. Jones, Gwarllwyneidos; J. Davies, Abereinon;E. Davies, Llandyssul; D. Jones, Nantygragen; B. Ress; Alltywalis E. Jones, Mock; J. Jones, Bwlch- clawdd; J. Griffiths, Gwndwn; J. D. Owen, Waenfawr; T. LI. Davies, Blaenafon; J. Clarke, Dangribyn; J. Thomas, Hendrewilym; N. Thsmas, Penybangc; E. Davies, Fforest; T. Davies, Bronwion; T. Morris, Cefnmaes mawr; J. Jones, Berllan; J. Jones, Derw Mil's; J. W. Lewis, Perthygopa; J. Davies, Pont- gareg; T. Davies, Carne; H. Davies, Pantyr- hebeg; H. Davies, Sychnant; J. Rees, Plas Newydd; J. Morgans, Hendy; J. Davies, Gelli; Dr. Jenkins, Aberbangc; Dr. Lloyd, Emlyn; a Mr. D. T. George, ysgrifenydd. Adroddiadau y rheidweinyddion.-Darllenodd v rheidweinyddion eu rhestrau cynnorthwyoi. Yr oedd Mr. J. Thomas wedi talu yn y bythef- nos 81p. 4s. 9c. i 245 o dlodion, ar gyfer 77p. Is. 6c. i 254 o dlodion yn yr amser cyferbyniol y fiwyddyn ddiweddaf, yn dangos cynnydd yn y treuliau o 4p. 3s. 3c. yn y bythefnos, a lleihad o naw yn nifer y tlodion, a Mr. E. Rees wedi talu yn yr un amser 73p. 4s. Oc. i 210 o dlodion., ar gyfer 76p. 5s. Oc. i 237 o dlodion yn yr un ai;r3r ddeuddeng mis yn ol; sef, lleihad yn y treuliau o 3p. Is. Oc. yn y bythefnos. Yn IlLw y Trysorydd.—Yr oedd y swm < 2,053p. 5s. 2c. yn llaw ytrysorydd; ond wedi talu y gofynion nid oedd yn weddill oitd o ddeutu 7COp.. Tlodion yn y TIotty. Yr oedd 23 o dlodion yn y ty yn yr wythnos gyntaf o'r bythefnos, a 22 yn yr ail wythnos, ar; gyfer 18 ac 17 yn yr amser cyferbyniol ddenddeng mis yn ol. 0'1' nifer yr oedd tri yn egwan eu meddyliau, a thri o blant yn mynychu yr ysgol ddyddiol yn y dref. Crwydriaid yn y Tlotty.—Yr oedd 122 o rwydriaid wedi bod yn y ty am y bythefnos, ar g gyfer 102 yn yr amser cyferbyniol y fiwyddyn J ddiweddaf.. { Gwasanaeth yn y Tlotty.—Cynnygiodd Mrs. j Evans, Esgair, ddiolch«arwch i'r Mri. Thomas a Phillips, o Ysgol Iiainmadegol Emlyn, am gynnal gwasanaeth duwinyddol i'r tlodion yn y Tlotty. t Cafodd ei eilio, a chyltunwyd yn unfrydol. Mynegodd Mr. Evans, meistr y Tlotty, ycarai i'r gwarcheidwaid annog eu gweinidogion a'u hoffeiriaid i gynnrl gwasanaeth yn achlysurolyn y Tlotty. Cafodd ei gefnogi gan yr aelodau oil.

CYNGHOR DOSBARTH GWLEDIG CASTELLNEWYDD EMLYN. A r yr un dydd cynnaliwyd cyfarfod misol y cynghor hwn mewn ystafeli yn y Tlotfcy. Yr oedd yn bresennol Mr. B. Rees, Alltywalis (cadeirydd ynghyd a'r aelodau eraill, a'r Mri. T. Williams, arolygwr y ffyrdd; J. Bowen, arolygwr iechydol a thai newyddion; Dr. Lloyd; a Mr. D. T. George, ysgrifenydd. Capel Iwan.—DaH)enwyd cais oddi wrth y Parch. H. Davies, Alton, am gael caniatad y cynghor i osod pibell i lawr o'r ffynnon i'r adeflad newydd, y Bungalow. Cynnygiodd Mr H. Davies, Sychnant, fod y cais yn cael ei ganiatau. Cafodd ei eilio gan Mr. J. Davies, Pontgareg, a chariwyd. Yr oedd un o warcheidwaid plwyf Cilrhedyn am i'r achos gael ei ohirio hyd y cyfarfod nesaf, am nad oedd yr achos ar raglen y cyfarfod. Mynodd gwarcheidwaid plwyf Penboyr a Chenarth i gael llywyddiaeth ar achos yn mhhvyf Cilrhedyn (beth sydd wrth gefn hyn). Cynghor Plwyf Cilrhedyn.—DarHenwyd cais oddi wrth y cynghor hwn am ganiatau i ddau weithiwr am wythnos i adgyweiiio y ffordd o groeaffordd Blaencowy i Ty newydd. Cynnygiodd Mr. J. Lewis i ganiatau y cais. Cafodd ei eilio gan Mr. J. Morgans, Hendy, a chyttunwyd yn unfrydol. Ffordd Danyrhelyg.—Yr oedd Mr. J. Davies, Pontgareg, wedi rhoddi rhybudd y byddai yn cynnyg i wella y ffordd serth sydd ger llaw Danyrhclyg, a siaradodd yn rymus dros i'r gwaith gael ei wneyd. Cynnygiodd Mr. J. Lewis, Meiro" Hall, i ohirio yr achos hyd y cyfarfod nesaf, er cael adroddiad arolygwr y ffyrdd ar y lie, ynghyd ag amcangyfrif o'r draul am wneyd y gwaith. Cafodd ei eilio gan Mr. H. Davies, Sychnant, a. chyttunwyd. Ysgol Felindre, Penboyr.—Darllenwyd Uythyr oddi wrth Fwrdd y Llywodraeth Leol yn codi o adroddiad y meddyg iechydol ynghylch cyflenwi ,o,ol a plant yr ysgol a dwfr. Penderfvmvyd i roddi attebiad nad oedd yr ysgol o dan lywodraeth y cynghor. i Ond beth' ydyw dyledswydd y cynghor tuag at i r plant gael dwfriacbnsol fel pwyllgor iechydol o dan y Public. Health Act'). A rolygwr Iechydo!.—Mynegodd Mr. J. Bowen fod yn ddrwg ganddo fod y cynghor yn y cyfar. fod blaenorol wedi cymmeradwyo cynlluniau o dai annedd ar ystadlarll Cawdor a'r ystafelloedd cysgu ddim ond o ddeutu chwe troedfedd o uchder, pan y mae y gyfraith, Housing and Planning Bill,'mewn ew.3ithrediad, ac yn gvya- hardd i unrhyw ystafell gysgu fod o dan .°aith troedfedd o uchder; er hyny nid oes yr un ystafell newydd i fod o dan wyth troedfedd gan Gynghor Dosbarth Cnerfyrddin. Ba cryn ym- drafod;1.eth at- yr achos. Yr oedd wedi bod yn ymweled a Phencader. Yr oedd y dwfr at was- anaeth plant yr ysgol yn y lie hwn allan o'i le y tro hwn etto; sef, y 'tap,' neu y bibell; ac nid oedd dwfr at wasanaeth y plant yn ysgol Bryn Saron, Llangeler, er's amser, ac felly bron drwy yr haf diweddaf. Yr oedd annedd-dy Waenfawr, plwyf Llangeler, mewn sefyllfa eithafol o wael i mewn ac allan; y ty yn hollol anaddas i fyw ynddo, ac oddi mewn yn fudr iawn drwyddo oil —mewn gair, bron yn annisgrinadwy. Yroedd, hefyd, wedi bod yn ymweled a Phontwelly, Pen- trecwrt, Drefach, Felindre, Trefelin, Cwmpen graig, ac amryw o leoedd eraill. Penderfynwyd rhcddi rhybuddion. GOHEBYDD. 'n.

CERYCCEINWEN, MON. MARWOLAETH BRODORES YN .I AMERICA. Yn un o nfynau diwed(M 'Y Drych Am- cricanaidd celir y cofnodiad a ganlyn am fanvolaeth un o frodoriion y He uchod :— Racine, Wis., Mehefin 4ydd.—Dydd Gwen- er, yn eii chartref, plwyf Mt. pleasa.nt, ger y ddiina.s hon, bu farw Mrs. Ann Parry, an- wyl briod Hugh Parry, ar ol dlaw fisl o gyis- tudd po.enus, yr hwn ia- ddiodefodxl mewn taw- elwch ao áimynedJd m;awr", yn 66 mlwydd oed. Y chydig yn ol aeth dan weithred 1 awfeddyg- ol, ondl ni Iwyddodd hyny i gadw langeu draw. Ganwyd hi mewn amaethdy a enwir Ceryggengan, yn mhlwiyf Ccrygceinwen, Men. Priododd gyda Hugh Parry, o blwyf Iilanfwrog, Mon. Ar" ol byw yn Llangefni am rai blynyddoodd, yn 1870 ymfudamnt i America. Wedi aro,s ychydig, amser yn Columbns-, Wis., daethant i fyw i Racine, He y bu Mr. Parry yn 'fÛ'reman"') mewn barcdy am bum'. mlynedd iar hugadn. Yn cklilynol pryna«ant fferm yn Mount Pleasant, ao aethau't i fyw alrni, lie y trigent hyd yn awr. Ganwyij :iddynt dd^u fab, Wililiia;m a Hugh, y cyntaf mewn saflo bwyisdg yn Milwaukee, a'i wraig wedi marw er's ychivdig yn ol; a dwv ferch, un yn 8 oed, a'r Hall yn 7 oed, wedi eu gadael gyda'u tad, i alaru ar ol gwraig ia, -roam gariadus. Mae Hugh yn sengI, afci yn hyw gartref. Yr oedd Mils. Parry yn wraig siriol a yn llawen bob amser,- ae yn cael ei charu yn fawr gan ei chymmydogion a'i chydnabyddion. Yr oedd, lK-fyd. yn Avraicr weithgar a diarbodus. Bydd yn golled anadferadwy i'w t-heulu oil ar ei hoi. Yr oedd yn aelod o eglwys y Tiab- ernacl (T.C.). Racine ,ae wedi cadlw ei hael- odaeth ynddi hvd y diwecM a bu yn hael- ionus at bob aehois teilwng, yn enwedig tuag at yr addoldy newydd. Byddai yn darllen llawer ar ei Beibl, a boreu y. diwmod y hu farw gofynai i'w phriod estyn riddi ei hoff lyfr. Bu ei chyfnither, Mrs. Wm. T. Wil- liams, Chioalgo, yn gweini arni gyd'a thyner- wch ac yrnlrniiad mawr, am nai wythnosau yn ei chwiudd. Oladdiwyd hi o'i chartref, Mai SOiain, lie v bu y gwasanaeth crefvddol, y Parch. William .loneis!, Deheudir Ovmru, yn Parch. William .loneis!, Deheudir Ovmru, yn qiweinyddu, yn Saesnee, yn briodol iawn. Darfu v pedwarawdi, Mr.< Robert Mii-w Nellie Ashley, ta, Mri. M., a GrnflSth P. Jo-ps, ganu emvflaii yn Gymrae-n; a Saiesneg. *\Tn gwasia.naethii fel iarchglud- wvr vr oedl chwech o wyr bucheddol—Dr. W. T. W^lliamts, John B. Williams, W. A. Owen. N. S.-Stewart. John D. Jones, a. Ro- bert L. Owen. Daeth nifer mawr o gym- mvdogion a ohyfe^lion o'r ddinas i dalu eu teyrnlged o IKIrch iddi, i'r ty, ac i'r fynwent.

Bu Cerddionon Ieuaingc Pontygwaitli o'r gymmydogaeth yn mwynhau eu pleserdaith flvn vdflol dydd Llun, trwy dalu ymweliad a Porthcawl. r

PARNASSI S. AWDI, a son am dani ydyw eiddo Cybi i Iwlch Aberglaslyn. Ba yn destyn cadair yu Nhricerth, ac yn destyn ymrafael yn newyddiaduron Arfon wedi hyny. Nid doeth vnom ni ydyw myned i mewn j'r olaf. Gadawniddarlienwyr yr awdl gyfryno-u drostynt eu hunain rhwng yr awdwr ac Eifion Wyn; diau fod y ddau yn sicr yn eu meddwl eu hunain. Gellir cael yr awdl oddi wrth yr awdwr, Chwilog, Aifon, yn llyfryn destlus tair cein. iog.

Awdl arall ydyw eiddo Gwyndaf i'r Diweddar Barch. M. D. Jones, Bala—awdl ail oreu yn Eisteddfod Llanuwchllyn y Llunpwyn diweddaf; ae wedi ei darllen yr ydym yn lied sier y rhaid fod yr oreu oil yn dda iawn, gan gynuifer o bethau gwych sydd yn hon am y Cymro a'r gwladwr glew o Dref y Llyn. Wele damaid ar antur Ei genedl oedd dan gyni--yn gaethes Yn gweithio 'r pviddfeini;' Diau heb wellt' y bu hi—am oesoedd Yn tyru 'r gwleddoedd i'r tir arglwyddi. Hyn ydoedd ei genhadaeth—dwyn ei wlad 'Nol I'w hetifeddiaeth; Di-freinio car dwyfron caeth-lesnieiriai, A'r Iesu wenai ar ei wasanaeth. Gorsedd y gras oedd i'w gri Yn ymyl, os ei siomi A wnai y byd, do, bu hon Ganwaith yn gwrando 'i gwynion. A'i Dduw Ion yr ymdeliddanai-beunydd Lie byoag y byddai; Yn y nos, os deffro wnai, A'i Waredwr siaradai. I'w chael yn llyfryn gyda darlun o M. D. J. oddi wrth yr awdwr, G. Davies (Gwyndaf), Llanuwchllyn, Bala—pris, 3c.

Ufelwyn.—Testyn swynol, llawn o farddon- iacth, a'r bardd wedi cael gweledigaeth fel arfer. Hwyrach y goddefa i ni alw sylw at y gair Creig yn y pennill blaenaf; y mae rhywbeth yn dyweyd wrthym fod un o'r I beirniaid mawr cenedlaethol'wedi ein dysgu mai ffurf wallus ydyw ei arfer; ond beth bynag am hyny y mae swyn gwledig ac aroul per y mynydd unig yn y gan. R. T. W.—Awenydd lied anaddfed etto, ond ceir ambell darawiad yma ac acw yn addaw pet bau gweil. Dyna Ryfedd.—A dyna a ddywedwn ninnau, hefyd, am rai pethau sydd yn y delyneg fach hon. Nid ydyw o lawer cystal a gwaith arferol yr awdwr. Meddylier am y llinellau hyn— Briallu un-nos ar wefus craig.' Alwyeilcii liudolus mewn greddf-wisg lan.' Rbaid i ni gyffesu nad ydym yn gallu gweled 11 trwyddynt; er hyny, hwyrach eu bod yn glir i'r bardd ei hun.

UNIGEDD. NEILLDUEMG encilfanau Tawel iach uwch twrf y byd, Yw unigedd y mynyddau Yn ei symledd glan o hyd Uchel randir di-helyntion Yn nistawrwydd dwfn y creig, Lie tramwya 'r bugail tirion Ar hyd Ihvybrau 'r mylit Cymreig, Chwery 'r awel ei thelynau Ar rodfeydd y ceirios man, A chyfrinaeh hen gilfachau Yr unigedd yn ei chan Llifa hithau 'r loyw gornant Ar ei hymdaith yn ddi gwyn, Tra mae natur mewn gogoniant Ar ei glan yn tyfu brwyn. Os yw 'r gauaf oer yn gwisgo Ar y banau wywol hug, Daw yr haf.drachefn i'w hulio Ag arddunol flodau 'r grug; Ynddynt mae prydterthweh natar Yn amlygu 'i hun yn Hawn, Ac o'u cyich mae olion llafur Oesau gynt yn tori mawn. Yn nhaweiwch yr unigedd Mae 'r ffynnonau goreu 'n rhyw, Ac mewn mangre o dangnefedd Clywaf swn eu miwsig byw; Gyda'r wawr esgyna 'r hedydd I oriela i' r wybren lan, A thry unigeddau 'r mynydd Dan ei swyn yn dernl can. CwmysiAvyth. UFELWYN.

MARRI. PAN ddaw seren i dywynu Cyn i'i- liuan ')Yn'd i lawr, A'r garedig loer i fyny O'r tu cefn i'r mynydd mawr; Awn i rodio ar hyd llwybran 'r Goedwig tra pob planed iach, Yn ein gwylio trwy 'r cymmylau, Bydd yn barod Marri fach. Ni gawn wrandaw can yr eos Fydd felusach nag erioed, A'r fwyalchen ber a'r linos Yn breuddwydio yn y coed GwIith yr hwyr yn ddistaw, dawel, Heda gyda'r awel iach, Megys cysgod aden anerel, Dyna hapus, Marri fach. Ni gawn adrodd ein cyfyngder Yn nhaweiwch dwfn y llwyn, Y mae yno gslon dyner Fedr wrandaw ar ein cwyn A chawn yno wylo dagrau Nes gwneyd eincalonau 'n iach, Gwyddost ti fed wylo weithiau 'n Magu cariad, Marri fach. Y mae 'r amser lion ar wawrio, Swn ei draed 'n y pellder sydd, Marri anwyl, paid anghofio, Os y gwnei di hyn a fydd, Try dy wallt yn wyn fel eira, CmR'th Qollgysuron iach, Gwneyd dy ben yn ddyfroedd Mara, Cymmer ofal, Marri fach. Dolgellau. EDNANT.

HORTON'S ORIGINAL PILLS. FREE TO LADIES In a few days correct all irregularities, also cure ansemia, and are invaluable. By post. undei ewer, 1/1^ or 2/9, from HORTON & Co., Chemists (Chief Dispenser from the late Birmingham Lying-in Hospital), Dept. 102), Aston Manor, Birmingham. Sold for over 40 years. Supplied direct only. Sel- dom Ever Fail. All ladies should send penny stamp for a free sample of Pills, also Im- proved Sanitary Towel and interesting Book- let, Past Free.

FONEDDIGION, I A fyddwch chwi mor garedig ag atteb y gofyniad canlynol:— Pa un ai y Cynghor Plwyf, y meisti tir, neu y tenant, sydd i roddi tramwyau drosffosydd sydd yn unig at y gwasanaeth o sychu tir ? Ydwyf, &c., Y MOFYNYDD. ATTEB. Y Cynghor Plwyf.

FONEDDIGION, Byddai yn dda genyf gael attebiad i'r gofyn- iadau canlynol, os byddweh cystal :— 1. Y mae gan D. wrych ar derfyn ei fferm; ond yn ddiweddar cwympodd M. goed ar ei dir ei hun nes y syrthiasant ar draws y gwrych, nes ei lwyr niweidio; yr hyn a ddymuRwn wybod ydyw, Pwy sydd i'w wneyd yn ol i'r sefyllfa yr oedd ynddo o'r blaen. A ellir gorfodi M. i'w wneyd ? 2. Os M. sydd i'w wneyd yn ot dymunaf wybod pa fodd i weithredu. Ydwyf, &c., J.J. ATTEB. M. sydd i wneyd y gwaith, neu dalu y gost.

GENEDIGAETHAU. DAVIES—Gorphenaf 6ed, priod Mr. John Davies, Nantymerddyn, Llansannan, ar ferch fcyntaf-anedig). MYDDLETON-Mehefin 29ain, yn 17, Post Office Lane, Dinbych, priod Mr. Peter Myddleton, ar fab !cyntaf-anedig\ ROBERTs-Gorphenaf laf, priod Mr. Thomas Roberts, paentiwr, 17, Henllan Street, Din- bych, ar ferch. PRIODASAU. JONES—EVANS—Mehefin 23ain, yn y Tabernacl Cymraeg, King's Cross, Llnndain, gan y Parch. J. Morda Evans, Caerfyrddin (ewy'Hr y briodasferch', Mr. W. Jones, mab Mr. Thomas Jones, Brondyffryn, ger Dinbych, a Miss Helena Blodwen Evans, Clapton, Llnn- dain. REES—JONES—Mehefin 27ain, yn St. Mair, Cefn, Llanelwv, gan y Parch. J. Fisher, B.A., David, trydydd mab Mr. a Mrs. Rees, Llythyrdy, Llanymawddwy, Sir Feirionydd, a Charlotte Ellen, merch hynaf Mr. a Mrs. Jones, Llythyrdy, Meiriadog, Llanelwy. MARWOLAETHAU. DA vIEs-Mehefin 19eg, yn 79ain mlwydd oed, Mr. John Davies, carter, 5, Hyfrydle Terrace, Carog (gynt o Hill Street, Convent Ev ANs-Mehefin 18fed, yn ddwy flwydd oed, Robert Berwyn, anwyl blentyn Mr. a Mrs. Evans, Berwyn Works, Corwen. Ev ANs-Mehefin 27ain, yn 30ain mlwydd oed, Mr. Gwilym Evans, Hafotty Gcryg, Capel Garmon. Mab ydoedd i Mr. a Mrs. Robert 'Evans. Y dydd LInn canlynol, yn mynwent Seion (M. (i.), Llanrwst, daearwyd yr hyn oedd farwol o Mr. Gwilym Evans, Hafotty Geryg, yn nghanol anvyddion o alar cyffred- inol. Gwasanaethwyd gan y Parchn. LI. Jerman, W. Cynwyd Williams, a W. Thomas (M. C.). Cydymdeimlir yn ddwfn a'i deulu yn eu galar. Duw a'u dyduano. GILMORE—Gorphenaf 6ed, wedi byr gystudd, yn 15eg mlwydd oed, Mary Jane, ail ferch Mr. John Gilmore, ysgubwr simneiau, 39, Henllan Street, Dinbych. Gadawodd yr ym- adawedig dad, tri brawd ac un chwaer, a lliaws o berthynasau, i alaru ar ei hoi. Cymmer y gladderligaeth le hcddyw 'dydd Sadwrn), am ddau o'r gloch, yn mynwent yr Eglwys Wen. HUMPHREYS-Mehefin 24ain, yn 93ain mlwydd oed, Mr. John Humphreys, Fach Uchaf, Cemmaes. Claddwyd ef wrth gapel Sammah, pryd y gweinyddwyd gan y Parchn. R. C. Evans, Sammah; J. C. Jones, Eglwys Bach; W. Thomas, Aberhosan; R. W. Jones (M. C), Aberangell; a T. Gregory, Dinas Mawddwy. JENKINS—Meheifn 29ain, Mrs. Margaret Jen- kins, Berllan deg, Cilcenin, yn 76ain mlwydd oed. Cymmerodd y gladdedigaeth le y dydd Sadwrn canlynol, yn mynwent Cilcenin. Gweinyddwyd yn y ty gan y Parch. Carolan Davies, Ty'nygwndwn, ac yn yr eglwys, ac ar lan y bedd, gan y Parch- Mr. Davies, y ficer. Cafodd gladdedigaeth liosog a pharchus dros ben. Yr Arglwydd a daeno ei aden gysgodol dros y ddau fab a'r ddwy ferch sydd yn eu galar ar ol eu hanwyl fam, ac hefyd yr holl berthynasau a'r cyfeillion oil, ac yn neil!- duol Mrs. Griffiths, Llythyrdy, Cross Inn; sef, chwaer yr ymadawedig, yr hon sydd yn disgwyl er's rhai blynyddau bellach am yr alwad i fyned adref at Iesu Grist, yr hwn y mae yn son cymmaiut am dano wrth bawb a alwant ami. J oNEs-Mehefin 19eg. yn 29ain mlwydd oed, Sarah, anwyl briod Mr. Llewelyn Jones, Efail Wen, Gwyddelwern. JONES—Mehefin 23ain, yn 71ain mlwydd oed, Mr. Evan Jones, yr hwn a fu yngenhadwr yn Llydaw am 24ain o flynyddoedd. OWEN--Gorphenaf 2il, yn 71ain mlwydd oed, Mr. Jofeph Owen, Olive Cottage, New Street, Amwythig, awdwr hyglodus Cofiant y diweddar Barchedig John Ffoulkes-Jones, B A., Machyn- Iletli-cofiant, cliwedl Anthropos yn y FANER am Mawrth 17eg, 1909, a gyf i-i fir yn 'un o'r cofiantau goreu yn yr iaith.' Gadawa y trangcedig weddw a chwech o blant i alaru ar ei ol, heb law cylch eang o edmygwyr cerdd- orot a 1 lenyddol. Daeth yr alwacl yn ddisym- mwth pan ar ymweliad a'i ferch hynaf (Mrs. W. G. Roberts, Birmingham*, ac yn ei breich- iau caruaidd ehedodd ei enaid fry yn ddi-boen a thawel at yr Hwn a'i rhoes. Cymmerodd y gladdedigaeth le ddydd Mercher diweddaf, yn y gladdfa gyhoeddns, Amwythig. Yr oedd yr ymadawedig yn adnabyddus i liaws fel blaenor crefyddol ffyddlawn gyda'r Methodistiaid Calfinaidd am gyfnod maith, o ddeutu deugain mlynedd. PRICE-Mehefin 19eg, yn saith wythnos oed, Gwerfyl, anwyl blentyn Mr. a Mrs. Price, Wesley House, Corwen. PIERCE-Gorphenaf 7fed, yn 77ain mlwydd oed, yn dra annisgwyliadwy, Mr. John Pierce, gofalwr am y Ddarllenf.i Rydd Gyhoeddus, Dinbych. Yr oedd yr ymadawedig yn adna- byddus iawn yn y dref, ac yn fawr ei barch yn mysg ei gydnabod. Bu yn gofalu am y sefydliad a nodwyd am flynyddoedd lawer, a chariai allan ei ddyledswyddau yn y modd mwyaf gofalus, ac er boddlonrwydd i'r pwyll- gor. Cyn myned o hono i r Ddarlleafa bn yn ngwasanaeth y Parch. R. Myddleton, Gwaen- I ynog, fel 'coachman.' Yr oedd yn tnedigol j o'r dref hon, a gallai adrodd hanesion difyrain j yr amser a basiodd. Diau y teimlir chwithdod ar ei ol gan y rhai a'i hadwaenai. Gadawodd weddw, dwy ferch, a dau fab, ynghycl a lliaws o berthynasau eraill, mewn hiraeth ar ei ol. ROBERTS—Mehefin 30ain, yn Bryn Einion, Dyserth, Mrs. Mary Roberts, yn 7lain mlwydd oed. Yr oedd Mrs. Roberts yn hanu o'r teuluoedd mwyaf parchus yn sir Fon. Flyn- yddoedd yn ol daeth ibreswylioiBlas newydd, Cefn Meiriadog, ac wedi hyny i Ty Ucha, Waen, Llanelwy- Yr oedd yr ymadawedig yn wraig rinweddol, yn hynod felly am ei charedigrwydd bob amser. Yr oedd ei phriod wedi ei rhagflaemi er's amryw flynyddoedd, ynghyd a lliaws o blant. Cafodd gystudd blin am wythnosan, yr hwn a ddioddefodd yn dawel. Yr oedd yn aelod ffyddlawn gyda'r Methodistiaid Calfinaidd yn Dyserth. Cladd. wyd hi prydnawn dydd Sadwrn diweddaf, yn mynwent gyhoeddus Llanelwy. -phen, WILLIAAIS- Goi if laf, yn 35ain mlwydd oed, Hannah, anwyl briod Mr. Hugh Wil- liams, Bryn Wenol, Cwm Teigla, Ffestiniog, a merch i'r diweddar Mr. William Dayies, Siop, Gwyddelwern, a Mrs.. Davies, Meirion House, o'r un He. Cydymdeimlir yn fawr a i phriod a'i bump o amddifaid yn en profedig- aeth chwerw o golli priod serchog, a mam dyner a gofalus. Yr oedd yr ymadawedig yn aelod ffyddlawn a dichlynaidd yn Bethel, lie y bydd chwithdod mawr ar ei hol. Dangoswyd caredigrwydd a chydymdeimJad Ilwyraf yr ardal a'r teulu yn nydd eu trallod, a hyny mewn ffordd Rylweddol, gan In o gymmydogion caredig, a derbyniwyd llythyrau oddi wrth gyd-weithwyr a chyfeillion yn cyflwyno eu cydymdeimlad llwyraf a'r teulu. Cymmerodd yr angladd le Gorphenaf 4ydd, yn nghladdfa Bethesda. Gweinydd-vyd wrth y ty' ac ar lan y bedd, gan y Pareh. J. R. Jones, Bethel, yn ddwys a theimladwy, a gwnaed yr holl drefn- iadau gan Mr. Ellis Davies, Blaenau. Dy. muna y teulu gydnabod yn dtliolchgar y chwiorydd caredig a fu yn gweini mor garn- aidd, ac hefyd y cydymdeimIad gwerthfawr a dderbyniwyd o'r Caban, ac oddi wrth lu o gyfeillion pell ac agos, rhy liosog i'w henwi. Nodded y Nef a gaffo y teulu i ddaJ y brofed- igaeth chwerw ac anadferadwy, a nerth i sylweddoli ei fod Ef etto yn Dad yr amddifaid a Barnwr y gweddwon.

DIWYDIANNAU CYMREIG. Cafxld arwerthiant blynyddol ac arddang- osfa cangen Mon o Gymdeithas y Diwydiad- rau Gynireig ei chynnal yn Penrhos-Palas Arglwydd Sheffield yn Mon—ddydd Mercher. Cyfiawnwyd y serenvmi agoriadol yn mhres- ennoldeb cynnulliad lliosag. Llywyddes y gangen hon ydyw Lady Magdalen Williams Bulkeley. Yr cedd yr amrywiol arddangosiadau, y rhai oedd wedi eu gwneyd i gyd yn y sir, o ansawdd ragorol yn mhob ystyr, tra yr oedd nifer yr arddangosiadau i fyny a'r cyfartal- edd uchel yn y blynyddoedd sydd wedi myned heibio. Eleni dygwyd nodwedd newydd i mewn i'r gweithrediadau, ac yr oedd hwnw yn c-ymmeryd ffurf o gystadleuaethau cerdd- orol; y beirniad ydoedd Mr. D. Pryse Jones, a pbrofodd y rhai hyn yn hynod o ddyddor- ol. A ganlyn sydd restr o'r dyfarniadau :— Glee Parti; Glee Parti Cybi, C'aergybi (Mr. Robert Edwards). Action Song (bechgyn a genethod); parti Rhoscolyn, o dan arweiniad Mr. Breese. Unawd soprano neu contralto; Miss Myn Jones, Caergybi. U nawd tenor neu baritone; Mr. E. R. Jones, Caergybi. Unawd i fechgyn a genethod (o dan 16 mlwydd oed): 1, T. G. Davies, Caergybi; 2, Beatrice Barton, Caergybi.

BATHODYN NEWYDD Y BRENIN I HEDDGEIDWAID Dydd Sadwrn derbyniodd y Brenin George, yn Marlborough House, un ar bymtheg ar hugainoheddgeidwaid a thân-frigarlwyr yn ngwahanol ranau y deyrnas, ac addurnodd hwy a bathodyn newydd y Brenin i'r heddgeid- waid am weithredoedd arbenig o wroldeb, neu ryw ffurt bendant arall o ymroddiad i gyflawni eu dyledswyddau. 0 fysg y rhai a dderbyniodd'yr anrhydedd ceir y rhai canlynol o Gymru :— Sm DDINBYCH.—Yr Uchgadben John Thomas Leadbetter, Prifgwnstabl sir Ddin- bych. Dyfarnwyd y bathodyn iddo am wasanaeth hirfaith. am enwogi ei hun trwy allu a theilyngdod eithriadol, am wasanaeth arbenig with ymwneyd a therfysgoedd glofaol a'r degwm, ac am wasanaeth arbenig i'r Teulu Brenhinol. Hefyd, i Mr. Ben* jamin Powell, beddgeidwad, o heddlu sir Ddinbych. Dyfarnwyd iddo am wroldeb neillduol wrth achub rhag boddi fachgen oedd wedi syrthio i le peryglus iawn yn yr Afon Ddyfrdwy. ABERTAWE—Cadben Isaac Co^quboun, Prifgwnstabl heddlu abertawe. Dyfarnwyd iddo am wasanaeth hirfiitb, enwogi ei hun trwy allu a theilyngdod eithriadol, ac bynodi ei hun trwy lwyddiant yn trefnu yr heddlu. CASNEWYDP, MYNWY- Mr. William Brookes, Arolygydd Heddlu Casnewydd (sir Fynwy). Dyfarnwyd am dros 40 o flynydd- oedd o wasanaeth, wedi ei enwogi gan allu a theilyngdod eithriadol, trwy arddangos medrusrwydd a phwyll yn nghyflawniad ei ddyledswyddau, trwy gynnorthwy gwerth- fawr mewn gwaith dyngarol, a thrwy wroldeb with arbed bywydau oddi wrth d&n a bodd- iad.

CYMMANFA YSGOLION DINBYCH (MC-). Pasiodd v rhai canlynol dy^tysarifau yn y Tonic Solffa yngifn a'r gymmanfa uchod. Junior Otrtificate.—Dom Davies, Nellifl Jones, Katie William*, Gwladys Davies, o YsKot y Fron.. Dilys Andrews Roberta, Josephine Keepter, Kathleen Uoyd, Aled Ow<n, Eve yn May J. nes, Emily Davies, Elsis Evans, o Capel Mawr. Sally Jones, o Yfgoly Glyn. Elementary Certi(icate.-Dora eF» e Jones, Katie Williams, Gwiadys Davids, CapelyFron T,, „ .■ Lizz e Blodwen William?, Elwy Owen.J Elsie Evans, CaielMawr. p Padodd Mr. it. G. Jones, hefyd, yr Element- ary Intermediate, First a'r Second Grade (Ben Nodisnt). D. Prlce Jones, L.T .SC Arho'ydd.

I Oadwyd dydd Gwener yn ddiwrnod gw'yl yn Ngwrecisam, am fodl y pleserdeithiau blyn- yddol mewn cyssiylLtiad a'r gwahanol Ysgol- ion Sabbot-hol yn cymmeryd lie.