Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
Letter from the War.
Letter from the War. Mr. Jenkins, Cerrigcyranau has just received the following letter from his brother who is now in South Africa with the A. Squadron, B.M.I., Natal, writing on February 26th he says :—I have been expecting a letter from you lately, the last I received I think was dated about the end of November. I wrote last from Zwaarkopjes (Spion Kop). I hope you received it as I gave a fairly detailed account of my doings up to that time. I suppose you read the account of the two great battles that were fought at Spion Kop and Krantzkloof, the former lasting 8 days and the latter 4 days. We (B.M.I.) did not take part in the last as only the Artillery and Infantry were engaged. But we were engaged in the battle of Spion Kop one day on the right. We formed part of General Lyttleton's brigade. I obtained a magnificent view of the two actions, more especi- ally Krantzkloof as the hottest portion .was in front of the hill (Zwart Kop), which the BM.I. occupied and took a few weeks previously. There were about 15 guns on that particular hill. With the aid of glasses we could get an excellent view of the movements of the infantry. There were a lot of Boers in a mealie field, and when they were spotted our shrapnel played havoc with them. The Boers must have suffered tremendously, anyhow, we certainly got the best of the actual fighting and you can therefore imagine our disappointment at having to retire, for on the last day we suddenly received our orders to march back to Frere, it was time, for the Boer shells were coming to our camp. We evidently failed to silence that Long Tom of the Boers. The enemy must have possessed a fine lot cf big guns. When the parliamentary enquiry into the conduct of the war takes place, the Intelligence Department will come in for it heavily, I should imagine for not acquainting themselves of the calibre of the enemy's guns, and in being so inferior in the arm that we have always prided ourselves in. Anyhow while we were enjoying our afternoon tea, these shells began to drop, and needless to say after finishing our meal as peace- fully as circumstances permitted, we left that evening and 'reached Springfield about 11. o'clock. As I remarked in my previous letter the whole time we were at Zwaarkopjes (about a month), we were without our tents, and we, therefore, lived under the canopy of Heaven, and I never felt better in my life in spite of having to sleep occasionally in a soaking rain, but that only added variety to our open air life. There were plenty of trees there under which we sheltered ourselves from the head of the sun, and it was with regret that we left these trees which had been our temporary habitation. In the morning we started off from Springfield to Chieveley, and as we had to scout the country for the others riding along the flanks, &c., it took us 11 hours as we were the first to get into Ohieveley Camp from the front we were accorded a splendid reception by the soldiers. The King's Royal Rifles preparing a feast for us, plain but acceptable, viz.— bread, butter, cheese, soup, meat, tea, a cask of beer, .kc. You must remember that the whole time we were at the front, we never tasted bread nor butter We thought we were going to remain some time in Chieveley, as it was the position in front of Colenso, and we were rather surprised when we were marched on to r rere, wnere we ana our norses were entrained, reaching New Hanover about 10 at night. We heard we were off to Zululand. We remained here two days. and then made a march of 21 hours to a place called Kranzkop, We remained here 6 days, to prevent the Boers coming in through Zululand. From Kranzkop we came here (Grey- town), were we are now. We have been here a week, and it is certainly a pleasant change to get dnto civilization again. I may mention that during our marches, especially in Zwaarkopjes, and where we have come from, we have passed through mag- nificient scenery, hard to beat anywhere. In some places the country would be as wild as the Snow- donian range; in others, as fertile as the Vale of Clwyd. Three days ago we made another march towards the Tugela; starting here at 7 in the evening, we reached our destination at 2 in the morning; up again at 5, crossing the Tugela river. It was broad at this place-about 150 yards—and in some places deep, and full of big rough stones, and gave the horses plenty of work to keep their legs and us our seats. The country about there is very mountainous and barren. We returned yes- terday, and travelled 32 miles-quite enough when the country is rough, up hill, and down dale, and full of thorns and bushes. We may have to repeat this expedition in a few days. If Ladysmith is relieved, we will probably make straight for Dundee. We heard a couple of days ago the best news of the whole campaign, viz. that Cronje is surrounded, and his whole commando captured. I hope it is true, for it is time the iniquitous old blackguard was laid by the heels. By the tinw j this reaches you it will be stale news, but we hear that 800 of his men were killed, 2,000 wounded, and the remainder taken prisoners. Although this will be a feather in General Roberts' cap, you must remember that his work has been made much easier for him by previous work, and also he has had a chance of profiting by the blunders of the others. General Buller has had a much harder task, as he has positions of the most difficult description. I hear that the reason why we re- turned from Zwaarkopje was that further on than where we bad already won were positions that could only be taken by a great sacrifice of life, and events have proved that he was wise, as since he has taken Colenso, and it is rumoured this morning that he is in Ladysmith. Anyhow, of late his efforts have been more successful than previously. I suppose a good portion of the enemy had retired to oppose Roberts in the Free State. I wish you would send me the" Weekly Times" if you can, and the Faner occasionally; we are very hard up for reading matter, as we can't carry many books with us, but the post is delivered as a rule. Lately the Standard Bank have received circulars from the London Directors to the effect that they heard with pleasure that a goad number of the staff had gone to the front, and as soon as the War was over they were to be taken back, See. Give love to mother. I hope she is keeping well. Kind regards to all. I am, your affectionate brother, JOHN W. JENKINS.
Y RHYFEL.
Y RHYFEL. ENCILIAD Y BOERIAD. Dywedir fod Steyn wedi bod yn anerch y Rhydd Daleithwyr wythnos yn ol, ac yn eu hysbysu fod Prydain a Rwsia mewn rhyfel a'u gilydd, a bod Rwsia yn barod wedi cymeryd meddiant o un ran o dair o'r India. Pe byddai i'r Rhydd Daleithwyr ond yn unig barhau i wrthsefyll, meddai, rhoddai y Prydeiniaid eu harfau i lawr yn mhen tair wythnos. Mae y Boeriaid wedi chwythu i fyny bont y gledrffordd dros yr afon Vet, ger Winburg, a'r bont dros yr afon Valsch, ger Kroonstadt. Gwnaed hyn oil gan y Transvaalwyr ffoedig, ac mae yn lied arwydd o'r rhwygiad cyflawn rhwng y ddwy Weriniaeth, a lied grybwylla derfyniad ar yr ymladd yn y Dalaeth hon. Rhydd hyn derfyn ar y cynllun a fynwesid gan y Boeriaid o gadw y gledrffordd yn ddiniwed mewn trefn i symud trwy Cape Colony i Cape Town. CYHUDDIADAU ARGLWYDD ROBERTS YN ERBYN Y BOERIAID. ATEBIAD YR ARLYWYDD STEYN. Hysbysa Arglwydd Roberts ei fod of wedi derbyn a ganlyn oddiwrth yr Arlywydd Steyn mewn ateb- iad i'w wefreb ef at Arlywyddion y ddwy Werin- iaeth, dyddiedig yr lleg o NIawrth Cyrhaeddodd gwefreb eich hanrbydedd fi ddoe. Yr wyf yn eich sicrhau na pharai dim fwy o ofid i mi na pbe byddai i'm dinaswyr wneud eu hunain yn euog o'r weithred a osodwch chwi yn eu herbyn. Mae yn dda genyf ddweyd, fodd bynag, fod yn rhaid eich bod yn gwneud camgym- eriad. Gwnaethum ymholiad personol gyda'r Cad- fridog Delarey, yr hwn oedd yn llywyddu y dinas- wyr yn y lie a grybwyllir genycb chwi. Gwada ef yn hollol fod y dinaswyr wedi gweithredu fel y dywedir genych chwi, ond dywed i'r catrodau Prydeinig, dydd Sadwrn, pan yr oeddynt oddeutu haner can' llath o'n safle ni, godi eu dwylaw i fyny, yn ogystal a'r faner wen, tra ar yr un pryd yr oedd eich magnelau yn tanbelenu ein milwyr ni, gyda'r canlyniad i'r Commandant de Beer gael ei glwyfo. Boreu ddoe, am wyth o'r gloch, ysgrifenodd y prif gommandant yn ei gofnodion o r frwydr fel y canlyn:—" Cyfododd y milwyr y faner wen, ond ar y pryd tanid arnynt gan y magnelau Prydeinig, a gorfodwyd hwynt i wnend ymosodiad. Fe allai ei bod yn anhysbys i'ch hanrbydedd i'r un peth ddigwydd yn Spion Kop, yn yr hwn le, pan chwifiiodd rhai o'ch milwyr y faner wen, ac y cod- asant eu dwylaw i fyny, a thra yr oedd ein dinas- wyr ni yn brysur yn eu diarfogi, taniodd adran arall o'ch milwyr ar ein dinaswyr ni, ac ar y milwyr oeddynt wedi ytnoetwng. Mewn canlyniad i'r hyn y lladdwyd, nid yn unig amryw o'r dinas- wyr, ond hefyd amryw o'r milwyr Prydeinig. Yr ydys wedi cael hysbysiad hefyd fod y Pryd- einiaid, yn y frwydr ddiweddaf ar y Tugela, wedi tanio eu magnelau ar y milwyr oeddynt wedi ymostwng. Gyda golwg ar y bwledau ffrwydrol a gafwyd yn ngwersyll y Cadfridog Cronje a manau ereill, gallaf roddi sicrwydd i'ch hanrbydedd na phrynwyd y cyfryw fwledau gan y Llywodraeth, ac na chaniateid eu defnyddio. Nid oes genyf, fodd bynag, un rheswm dros ambeu yr hyn a ddywed- wch, gan fy mod yn gwybod i lawer o ddinaswyr y Dalaeth hon a'r Weriniaeth Affricanaidd Ddeheuol gymeryd nifer mawr o rychddrylliau Lee-Metford a bwledau Dum-Dum, a bwledau ereill hefyd oddiar y milwyr Prydeinig. Gaf fi ofyn i'ch hanrhydedd, gan fod y pellebyr yn nghauad i mi, i wneyd fy atebiad yn hysbys i'ch Llywodraeth chwi ac i'r galluoedd eraill drwy bellebyr. Dyry Arglwydd Roberts a ganlyn fel atodiad i'r genadwri ucbod :-Gan fod ymchwiliad i'r mater yn profi haeriadau ei hanrhydedd yr ddisail, a chan i mi yn bersonol weled y dwylaw yn cael eu codi, yr hyn a wada efe, nid wyf yn ystyried ei bod yn ddymunol i barbau yr ohebiaetb, YMWELIAD A'R ARLYWYDD KRUGER. GOFYNION Y BOERIAID. BYGWTH Y CARCHARORION PRYDEINIG. RHYBUDD ODDIWRTH ARGLWYDD SALISBURY.. Cyhoedda yr Herald, New York, wefreb o Pre- toria yn desgrifio ymweliad a'r Arlywydd Kruger ar y lOfed cynfisol. Hysbysir i'r Arlywydd ddweyd, "Gan i'r Boeriaid gael eu gwthio i ryfel, bydd iddynt fuddugoliaethu neu farw. Nid wyf yn dis- gwyl cymorth oddiwrth genhedloedd eraill, ond yr wyf yn falcb o'u cydymdeimlad a'u cyfeillgarwch. Mae y Transvaal yn ewyllysgar i wneuther heddweh unrhyw bryd, ond nid oes arni eisiau dim chwaneg o gytundebau (" conventions "), annibyniaeth hollol yn unig sydd yn bosibl. Nid oes arnom eisiau ychwaneg o diriogaethau, ac yr ydym yn foddlon i fyw yn heddychlawn. Yn y telerau heddwcb myn y Transvaal ymrwymiad y bydd i'r Dutch yn Natal a Cape Colony, sydd yn ymladd gyda'r Boeriaid, gael eu hystyried fel rhyfelwyr cyfreithlon, ac na bydd iddynt oddef unrhyw golled mewn meddianau. Pan ddeuwyd i wybod fod am- rai o'r rhai hyn ar brawf yn Cape Town ar y cy- huddiad o fradwriaeth, gwefrebodd Llywodraeth y Transvaal at Arglwydd Salisbury yn dweyd os nad oeddynt yn cael eu trin fel carcharorion rhyfel, y byddai i ni fynu iawn-dal gan y carcharorion Prydeinig yma. Atebodd Arglwydd Salisbury os byddai i ni niweidio un carcharor Prydeinig y byddai iddo fy nal i yn bersonol gyfrifol. Yr wyf yn tybio ei fod yn meddwl y byddai i'r Prydeiniaid fy nghrogi. Mae y fath fygythion yn ddirmygus, ac ni bydd iddynt fy lluddio i gyflawni fy nyled- swydd. Atebodd y Transvaal heddyw ei bod yn gwawdio ei fygythion. Mae y stori o gydfradwr- iaeth y Dutch Affricanaidd Deheuol yn anwireddus. Yr oedd yr Orange Free State yn rhwym drwy gytundeb i'n cynorthwyo. Mae y Boeriaid yn Haw Duw, ac ni adawa Efe i ni farw, Nid yw ein holl allu milwrol yn rhifo ond 40,000 yn unig; ond drwy gymorth Duw fe lwyddwn. Rhyddid neu farwolaeth ydyw. Yr wyf wedi amddiffyn medd- ianau Prydeinig yn y Transvaal, a bydd i mi barhau i wneyd. Yr ydym yn teimlo y dylai America fod gyda ni yn yr ymdrechfa hon." RHYDD DALEITHWYR YN YMOSTWNG WRTH Y CANOEDD. BANERAU GWYNION YN BRITHO'R WLAD. Gwefreba gohebydd y Central News o Spring- fontein" Wedi cyrhaedd yma gyda galluoedd y Cadfridog Gatacre, cymerais gyfle i dalu ymweliad brysiog a Bloemfontein. Yr wyf yn awr wedi dycbwelyd i Springfontein, ond yn ystod fy nhaith cefais dystiolaeth ddigonol fod y gwrthwynebiad Boeraidd wedi syrthio i lawr yn drwyadl yn v parthau deheuol i Bloemfontein. ¥ Mewn amryw fanau ar hyd y llinell yr oedd y Rhydd Dalcithwyr yn trosglwyddo eu harfau i fyny mewn cydsyniad a chyhoeddiad Arglwydd Roberts. Yr oedd y Boeriaid yn dyfod yn dorfeydd, hyd yn nod i'r gorsafoedd lleiaf, a datganent yn unol eu boddhad yn y cyhoeddiad a ledaenwyd gan Ar- glwydd Roberts. Yn ngorsaf Kaffir River yn unig gwelais 260 o'r Rhydd Daleithwyr yn dyfod i mewn ac yn ym- ostwng. Un arwydd darawiadol iawn ar y gweith- rediadau ydoedd, nad oedd yno ond deg o'r milwyr Prydeinig yn unig yn derbyn ymostyngiad y nifer mawr hwn o'r Rliydd Daleithwyr. Drwy ymddiddan a gefais gydag amrai o'r Boeriaid, gwelwn fod teimladau nodedig o chwerw yn erbyn Steyn a'r Transvaalwyr yn bodoli yn eu mysg. Gwnaeth Majer Bukher, gyda chyficgrau a nifer o'r Awstraliaid, ymgyrch tua I'hilippolis dydd Sadwrn. Cawsant yr holl ffermdai yn chwifiaia banerau gwynion—rhai o honynt o'r cyrn-simneuau. Taerai y gwragedd nad oedd en gwyr yn ymladd. Mae y Landrosts yn ymostwng i Arglwydd Roberts." CENADWRI ODDIWRTH ARGLWYDD ROBERTS. MEDDIANU SMITHFIELD A ROUXVILLE. Gwefreba Arglwydd Roberts a ganlyn Bloem- fontein, Mawrth 21. Mae cynnifer o'r Rhydd Dal- eithwyr wedi datgan eu dymuniad i ymostwng o dan delerau y cyhoeddiad diweddaf, fel yr ydwyf wedi anfon cwmnioedd bychain o filwyr i amrywiol gyfeiriadau i gymeryd rhestr o'u henwau, ac i gym- eryd eu harfau drosodd. Mae brigM o feircbfilwyr wedi myned tuar dwyrain i Thabanchu. Mae ewmni o Springfontein wedi cymeryd meddiant o Smithfield, lie y daliwyd rhai Trans- vaalwyr, a phedrolfen gydag arfau a swm o ddefn- yddiau rhyfel. Cymerwyd meddiant o Rouxville dydd Llun yn ddiwrthwynebiad. Cafwyd swm mawr o ddrylliau defnyddiau rhyfel, ac yst6r yn y lie hwn. Mae Landrost Hoffman wedi cydsynio i weith- redu fel Ynad Heddweh, ac mae y faner Brydeinig wedi ei chwifio yn y lie. Mae rhybudd wedi cael ei roddi i'r trigolion i drosglwyddo eu harfau dros- odd yn uniongyrchol, ac mae cenhadon wedi cael eu hanfon drwy y cylchoedd cyfagos i'r un perwyl. NATAL. Y BOERIAID YN DINYSTRIO POMEROY. Y DREF YN ADFEILION. Mae tref Pomeroy, yn agos i'r Biggarsberg, wedi cael ei llosgi bron yn llwyr gan y Boeriaid. Yr unig adeilad sydd yn aros heb ei niweidio yw swyddfa yr Heddynad, ac mae yr boll bapurau swyddogol wedi eu dinystrio, wedi ei tori yn ddarnau, neu wedi eu llosgi yn rhanol. Gosodwyd yr holl adeiladau eraill ar dan gan y gelyn, ac maent yn awr yn un pentwr o adfeilion. Yr oedd meirchfilwyr Bethune yn cyrhaedd y lie pryd yr oedd y Boeriaid yn encilio, ond yr oeddynt yn rhy ddiweddar i achub y dref. Buwyd yn tan- belenu yn drwm ar y gelyn, yn hyn fu yn foddion i brysuro eu henciliad. Cyfrifir fod y Boeriaid yn rhifo 5,000, ac maent wedi cymeryd safle cadarn ar un o'r bryniau uwchlaw Pomeroy. Y BOERIAID YN KROONSTADT. 1 CYFARFOD PWYSIG. ANERCHIADAU GAN KRUGER A STEYN. Mae Commandos cyngrheiriol Pretoria yn Kroon- stadt mewn ysbryd ardderchog yn barod, ac hyd yn nod yn herfeiddiol, yn disgwyl am sym- udiad y Prydeiniaid yn mlaen. Anerchodd y ddau Arlywydd gyfarfod gwersyllaidd mawr iawn. Gwnaeth Kruger apeliad taer am i'r dinaswyr i gadw i fyny yr ymladdfa dros ryddid, a dwedai ei fod yn sicr mai y canlyniad fyddai i annibyniaeth y Gweriniaethau gael ei gadw, er i'r Prydeiniaid gymeryd meddiant o Bloemfontein am dymhor. Dywedodd Steyn nad oedd y Rhydd Dalaeth ddim wedi ei gorchfygu o herwydd bod y brif ddinas wedi ei meddianu. Mae Prydain wedi gwrthod yn benderfynol ganiatau eu hannibyniaeth i'r ddwy Weriniaeth, ac nid oedd dim wedieiadael iddynt ond ymladd hyd y diwedd. Yn ystod y chwe' mis o barhad y rhyfel yr oedd y cyngrheir- wyr wedi colli llai na 1000 mewn lladdedigion. Yn awr, mewn gwirionedd, yr oedd y rhyfel yh dechreu, ac fel eu Harlywydd rhybuddiai ef y dinaswyr i beidio credu yn nghyhoeddiad Arglwydd Roberts gyda golwg ar daflu eu harfau i lawr, gan fod y Prydeiniaid bob amser wedi methu cadw y eytundebau a wnaethpwyd gyda hwynt. Yr oedd Sir Alfred Milner wedi cyhoeddi ar led fod yn rhaid diwreiddio yr Afrikanders, yn gwybod yr ymladdai y ddwy Weriniaeth hyd y diwedd, gan roddi eu hymddiriedaeth yn Nuw. Cynyrchodd apeliad yr Arlywydd Steyn frwdfrydedd nodedig el yn mysg y dinaswyr. Y CYNGHOR RHYFEL YN KROONSTADT. HAERIADAU ANNGHYFFREDIN. COLLEDION BOERAIDD 8,000; PRYDEINIG 64,000. (Gwefreb neillduol Cwmni yr Exchange Tele- graph). Cape Town, Mawrth 22ain. Cyfarfyddodd yr Arglwyddion Kruger a Steyn y Commandants Delarey a De Wet yn Kroonstadt mewn Cynghor Rhyfel dydd Sadwrn. Cyhoeddai yr Arlwyddion y byddai iddynt barhau y rhyfel hyd y diwedd. Cyhoeddai Steyn fod colledion y Boeriaid yn 8000, a'r eiddo y Prydeiniad yn 64,000. Dwedodd Kruger y gallai y Boeriaid ymladd am chwe' mis yn mhellach. YSTORIAU BOERAIDD ANGHYFFREDIN. HYSBYSIAD 0 FRWYDR GER BETHULIE. Y BOERIAID YN HAWLIO BUDDUGOLIAETH. Boer Camp, Kroonstad, Mawrth 20ed. Mae y newyddion ar droed yma fod y Boeriaid dan y Commandant Olivier wedi bod mewn brwvdr gyda'r Prydeiniaid o dan y Cadfridog Gatacre yn ngkymydogaeth Berhulie, ac wedi gyru y Prydein- iaid yn eu holau gyda cholled drom, ac wedi cymeryd llawer o honynt yn garcharorion. Mae y newyddion hyn yn awr yn cael eu cadarnhau y swyddogol. Mae y dinaswyr yn cydgrynhoi yma yn niferoedd mawrion. NEWYDDION ERAILL DIWEDDARACH. Kroonstadt, Mawrth 23ain. Mae newydd ychwanegol wedi cerdded drwy y gwersyll fod y Commandant Olivier wedi bod yn fuddugoliaethus mewn brwydr fawr, yn mha un y cymerwyd 12 o fagnelau Prydeinig. Nid oes dim cadarnhad swyddogol. GWRTHRYFEL Y DUTCH TREFEDIGAETHOL. DYRYSU Y GWRTHRYFELWYR GAN KITCHENER. METHIANT YR YMGAIS. Gadawodd Landdrost Boeraidd Griquatown y nt hwnw dydd Llun, wedi trosglwyddo yr agoriadau a'r llyfrau drosodd i Fwrdd Rheolaethol y pentref. Hysbysir fod nifer mawr o'r gwrthryfelwyr yn roddi i fyny eu harfau a defnyddiau rhyfel. Griquatown oedd un o ganol bwyntiau mawr gwrthryfelgar rhanbarth Herbert. Mae Arglwydd Methuen wedi penodi nifer o Heddgeidwaid i osod pethau mewn trefn yn y lie. Mae meddianiad o Prieska gan y galluoedd Prydeinig wedi taflu y gwrthryfelwyr yn Kenhardt a Gordonia i ddyryswch mawr. FFOEDIGAETH OLIVIER. CANFOD Y SYMUDIADAU 0 BASUTOLAND. Mae Boeriaid yn rhifo rhai miloedd, gyda nifer aruthol o bedrolfeni wedi bod yn myned heibio o Smithfield tua Ladybrand yn ystod y dyddiau diweddaf. Tybir eu bod yn cynwys y galluoedd Boeraidd a enciliasant o Norval's Pont, Bethulie, a Stormberg, pa rai ydynt yn awr ar eu ffordd tua'r gogladd. Yr oeddid yn eu canfod oddiar fryniau Basutoland. Mae y prif benaeth Lethorodi, gyda nifer luosog o'i ganlynwyr wedi cyrhaedd on Maseru, ar ymweliad a Sir Godfrey Langden. Mae y Cadfridog French gyda nifer mawr o feirchfilwyr wedi cyrhaedd yn Thabancu, lie yn sefyll rhwng Bloemfontein a Ladybrand, ac wedi agor gohebiaeth heliographaidd gyda Maseru. Dywed fod yr oil yn dda. MAFEKING WARCHAEDIG. COLOFN PLUMER YN SYRTHIO'N OL. DYCHWELYD I CROCODILE POOLS. CENADWRI ODDIWRTH PLUMER. Lobatsi, Mawrth 14eg.-Symudodd y Boeriaid, yn allu cryf, yn mlaen boreu heddyw o'r deheu. Symudasant yn mlaen yn gyntaf o Goode Siding. Wedi brwydr fechan fywiog, gorfu i flaen fyddin Lieut.-Colonel Boyle gilio yn ol. Cariwyd yr enciliad i'n prif safie mewn trefn ragorol. Cwymp- odd ceffyl Lieutenant Chapman yn ymyl y gelyn, ac amgylchwyd yntau ganddynt ar unwaith. Ni wyddis beth fu colledion y Boeriaid, ond saethwyd amryw o honynt pan oeddynt yn lied agos. Yn y prydnawn symudodd y Boeriaid yn mlaen yn mhellach i'r gogledd, a thanbelenasant ein safie oddiar fryn bychan ar ein haswy. Atebodd un o'u cyfiegrau, a pharhaodd gornest y magnelau hyd fachludiad haul. Lladdwyd Lieutenant A. J. Tyler, a chlwyfwyd tri eraill, a chymerwyd Chapman a dau neu :dri yn garcharorion. SS-S Ar yr 16eg cymerodd gormest led drom le rbwng y magnelau, pryd y distawyd eiddo y gelyn. Dan gysgodion y nos symudodd Colonel Plumer yn ol tua'r gogledd, ac y mae yn awr yn Crocodile Pools. ARGLWYDD METHUEN YN SYMUD YN MLAEN O'R DEHEU. Y GELYN YN EI WYNEBU. ADGYFNERTHION YN BRYSIO YN MLAEN. Mae y Boeriaid yn dal cadwen o fryniau ar du gogleddol yr afon Vaal, ryw filldir a haner oddiwrthi. Mae y wyneb linell yn barod gan Arglwydd Methuen pau fydd yn bryd gwneyd symudiad yn mlaen, a lie i groesi yr afon wedi ei sicrhau. Yr oedd adgyfnerthion yn brvsio i fyny, a bygythid safle y gelyn yn fawr. Ym- ddengys fod y dirwasgiad ar Mafckingwedi lleihau cryn lawer, ac yr oedd Methuen yn hyderus y gallai wthio gwrthwynebiad o'r neilldu yn yr amser priodol. Dywed gohebydd eu bod wedi sefydlu llaw- weithfa arfau a defnyddiau rhyfel yn Mafeking. Maent yn barod yn gwneyd tanbelenaua phylor, ac y mae magnel wedi ei chastio yn barod, a phan y bydd yr orchest-gamp hon wedi ei gorphen, yna byddant yn alluog i amddiffyn eu "hunain drwy daflu pelenau o waith cartref, o fagnel o waith cartref, gyda phylor o waith cartref. .(. CAPE TOWN A GWAREDIGAETH MAFEKING. GWASANAETH DIOLCHGARWCH I GAEL EI GYNAL. Mewn cyfarfod o weinidogion y gwahanol en- wadau, a alwyd ynghyd gan y Maer yn Cape Town, penderfynwyd cynal gwasanaeth diolchgarwch yn yr holl eglwysi y boreu canlynol i waredigaeth Mafeking. Mae darpariadau yn cael en gwncyd drwy yr oil o Cape Colony er dathlu rhyddhad Mafeking. Mae Maer Pert Elizabeth wedi cychwyn symud- iad gyda'r bwriad o anrhegu y Milwriad Baden Powel gyda chleddyf anrhydedd ar yr un am- gylchiad.
IN'% marro Goffa
IN'% marro Goffa Y Prif-Athraw T. Charles Edwards. Boreu dydd Iau diweddaf, cyn tori o'r wawr daeth gyrfa odidog i ben yn y Bala. Am chwarter i ddau o'r gloch y boreu hwnw hunodd yr enwog a'r anwyl Brifathraw Thomas Charles Edwards yn yr angau-aeth oddiwrth ei waith at ei wobr. Ond Mae ei waith y aros, ac erys yn gofgolofn i'w ailu a'i ddiwydrwydd, ac i'w lwyr ymgysegriad i'w oes a'i genedl. Diau," meddai un o brif lenorion ein gwlad, diau na welwyd y fath gyfuniad o intellect a chalon, goleuni a gwres, rhesymeg a than,—canwyll yn llosgi" cymaint wrth oleuo, ac yn goleuo cymaint wrth Iosgi" ac a welwyd yn Thomas Charles Edwards. Y mae y ganwyll wedi iiwyr losgi, ac beddyw y mae cenedl gyfan mewn galar dwys a dwfn oherwydd marw o'r ardderch- ccaf o'i meibion. Ganwyd Thomas Charles Edwards yn y Bala ar yr 22ain o Fedi, 1837. Efe ydoedd cyntafanedig yr hybarch Lewis Edwards, D.D., o'i wraig Jane, yr hon oedd yn wyres i'r Parch Thomas Charles—gwr sydd wedi anfarwoli ei enw fel un o sylfaenwyr y Feibl Gymdeitbas Frytanaidd a Thramor, a'r Ysgol Sabbothol yn Nghymru. Hanai gwrthrych ein hysgrif fel hyn o waedoliaeth diamwys er ei gyn- ysgaeddu a'i gymhwyso at waith mawr ei fywyd. Y mae teuluoedd ei riaint wedi rhoddi llawer aelod i Gymry sydd wedi gwneyd gwaith digymar er dyrchafu y wlad, ac erys eu coffadwriaeth yn fendigedig o genhedlaeth i genhedlaeth, a'u henwau yn ser disglaer yn ffurfafen hanes y genedl; ac y mae gwaith a bywyd Thomas Charles Edwards wedi dyrcnafu urddas ei dadau, ac anfarwoli eu anrhydedd. Derbyniodd ei addysg foreuol mewn ysgol yn y Bala o dan ofal y diweddar Barch. John Williams o Landrillo. Pan tua 15eg oed aeth i Goleg y Bala at ei dad. Yn 1859 aeth yn llwydd- ianus trwy arholiad cyntaf Prifysgol Llundain, ac enillodd y seithfed safie ar restr yr ymgeiswyr llwyddianus-anrhydedd nid bychan yn y dyddiau hyny ac ystyrled anfanteision bechgyn Cymry. Yn 1860 pasiodd yr arholiad canolraddol gan enill eto le anrhydeddus i'w ei hun; ac yn Hydref, 1861, enillodd y radd o B.A., gan enill safie anrhydeddus mewn Rhesymeg ac Atbroniaeth. Yn 1862 enill- odd ei M.A, a rhoddwyd ef yn ail ar y rhestr, cymerwyd y lie blaenaf gan y diweddar Brofesswr Jevons-y rhesymydd byd-enwog. Yr oedd y llangc yn tramwyo. llwybrau addysg gydag yni a medrusrwydd digyffelyb; ac wedi rhedeg drwy holl gwrs Prifysgol Llundain ni wyddai ei dad a'i gyfeillion pa garn i gymeryd nesaf. Yr oedd yr hen Brif Ysgolion—Rtydychen a Chaergrawnt— newydd daflu eu drysau yn agored i blant Anghyd- ffnrfwyr, ond yr oedd mwyafrif o gyfeillion tad y gwr ieuanc yn groes i'w arfon i'r lleoedd hyn am yr ofnent y byddai en dylanwadau yn niweidiol iddo. Penderfynodd ei dad fodd bynag, roddi iddo bob mantais addysgiadol, ac yn Hydref, 1862, aeth y llangc i Rhydychen, ac enillodd ysgoloriaeth gwerth iC80 y flwyddyn am bedair blynedd yn Ngholeg Lincoln, a hyny mewn ymgeisiaeth agored i'r holl fyd. Bu yn Rhydychen am bedair blynedd, ac enill- odd yma eto y radd o B.A., gydag anrhydedd, yn y dosbarth blaenaf; ac enillodd hefyd serch a chy- feillgarwch enwogion megis Jowett, Mark Pattison, Thomas Fowler, a Charles Gore. Dechreuodd bregethu yn haf y flwyddyn 1856. Yn mis Gorphenaf y flwyddyn hono, methodd pregethwr a chadw ei gyhoeddiad, ac ar foreu Sabbath gwnaeth Thomas Charles Edwards ei ym- ddangosiad cyntaf o flaen cynulleidfa—nid yn y pwlpud, ond yn y cor rnawr-ac egluroddiddi mewn modd boddhaol iawn y bedwaredd benod yn Epistol Cyntaf loan. Cafodd ei ordeinioyn Nghym- deithasfa Deheudir Cymru yn Awst 1864- Tra yr oedd eto yn Rhydychen, treuliai ran fawrio'i wyliau i wasanaethu fel caplan i'r navvies oedd yn gweithio ar y rheilffordd newydd yn Sir Benfro, ac fel cydnabyddiaeth o'i wasanaeth yn eu plith, an- rhegodd y gweitkwyr ef ag oriawr aur werthfawr, ac nid oedd bron dim o'i eiddo a drysorai yn fwy na'r oriawr hon. Yn 1866, derbyniodd alwad oddi- wrth Eglwys Saesnig y Methodistiaid yn Lerpwl, a bu yn llafurio yn egniol a llwyddianus yn y ddinas hono hyd 1872. Cymerodd ran flaenllaw yn y deffroad Cymreig er cael gwell manteision addysg i'r Dywysogaeth. Tua'r flwyddyn 1870, bu cyfres o gyfarfodydd mawr yn Aberystwyth. Bu arwyr y Diwygiad Addysgiadol wrthi yn brysur yn y dref hono yn trefnu a chynllunio pa iodd i sylweddoli dyheadau y genedl. Yr oedd yno ddirprwyaeth o wyr dylanwadol o Birmingham yn cynrycbioli y mudiad mawr oedd yn cyffroi y wlad ar ran addysg elfenol. Ymhlith eraill oedd yn bresenol yn y cyfarfodydd yr oedd Dr. Lewis Edwards, y Bala. a Thomas Charles, ei fab. Yn 1872, agorwyd Coleg y Brifysgol yn Aberystwyth, a Thomas Charles Edwards gafodd yr anrhydedd o fod yn Brif- athraw cyntaf yn y sefydliad. Dechreuodd ar ei waith gyda 19 o fyfyrwyr a dau o athrawon, ac am y pedair blynedd ar bymtheg nesaf-o 1872 hyd 1891-hanes y Prifathraw Edwards ydyw hanes y Coleg, ac y mae yn banes dyddorol a rhamantus dros ben. Hanes yr ymdresh diflino yn nydd y pethau bychain, y pryder a'r gofal a'r rhwystrau fyrdd. Bu y coleg am yr wyth mlynedd cyntaf o'i fodolaeth yn dibynu yn hollol am ei gadwraeth ar roddion gwirfoddol gwerin Cymru; ac am o leiaf chwe' mlynedd gwnaed casgliad blynyddol yn mhob capel-bron yn ddieithriad—yn Ngbymru, ac ymhob man y ceid cynulliad o'r Cymry yn mhrif drefi a dinasoedd Lloegr. Hanes gwaith a diwyd- rwydd diflino llafurio yn ddidor o fore i hwyr dysgu, casglu, a phregethu-pob peth er mwyn y coleg-Ye, aberthu amser, arian, ac iechyd. Gwyddom ar yr awdurdod oreu fod y Prifathraw Edwards yn talu o'i boced ei bun dros 12 neu 15 o fyfyrwyr, yr hyn a olygai o ZIZO i iCI50 iddo. Ac yn ychwanegol at dalu am addysg llawer myfyriwr tlawd, cynorthwyai hwynt i dalu am eu hymborth a'u llety; a gwnai ei oreu drostynt wedi iddynt ymadael ag Aberystwyth. Bu y Prifathraw Ed- wards yn rhoddi addysg mewn pedair cangen sydd yn awr dan ofal pedwar athraw. Ac yn ychwanegol at hyn oil teithiau ar hyd a lied y wlad ar ran y coleg, ac ni chollai byth unrhyw gyfleusdra i ar- gymhell rhieni i roddi manteision addysg i'w plant. Bu rhaid iddo ef fyned i'r prif-ffyrdd a'r caeau i gyrchu myfyrwyr-a physgotwr di-ail ydoedd. Ni ymwelodd ag un ardal na fu iddo enill serch dyfnaf ei thrigolion. Yr oedd ei ddylanwad per- sonol yn gwefreiddio y bobl, ac yr oedd swyn ei enw yn rhoddi nerth atdyniadol i'r coleg. Enyaai gariad yn y rhieni at addysg, ac awydd yn y plant am fyned i'r coleg oedd dan ei ofal tadol ef. Ofer yw i ni yma geiso adrodd yr boll orchest- waith a wnaeth Thomas Charles Edwards ar ran coleg cenedlaethol cyntaf y Cymru; ac ofer hefyd ceisio mesur ei ddylanwad ar ei oes a'i genedl. Nid oes eto ond haner yr oil a wnaeth efe wedi ei fynegu. Yr oedd nid yn unig yn ddyn dysgedig, yn meddu meddwl rhyddfrydig a diwylliedig, ond yr oedd hefyd yn ddyn gwrol, yn meddu ar galon fawr ac hyderus. Yr oedd ei waith cyhoeddus yn fawr-yr oedd bob amaer yn 11awn gofal a phrysur- deb; ond nid oedd ei waith cyhoeddus ddim o'i gydmaru a'r holl waith a wnai o'r golwg. Iddo ef yr oedd elw yn mhob llafur, pa un ai yn ngwyddfod cynulleidfa fawr ynteu yn nistawrwydd ei fyfyrgell. Yr oedd yn athraw caredig-gwnai bob petb er ,dig hyrwyddo ac hwylusu gwaith pob disgybl diwyd, pa an ai tywys y llangc deng talent a fyddai, ynteu ymboeni gyda'r llangc un talent; ond ni chydym- deimlai ddim a diffygion y disgybl diog. Tua'r flwyddyn 1883 bu y coleg mewn cyfyngder mawr. Gwnaed ymdrech egniol i'w ladd, yn benaf gan wyr mawr y wlad (fel eu cam elwir). Ceisiwyd dylanwadu y Llywodraeth i attal pob cynorthwy, ond cododd gwerin Cymry megis un gwr, a gwel- wyd eto o'r newydd mai trech gwlad nac arglwydd. Bu anghydffurwyr Cymru yn dwr ac yn darian i'r coleg yn yr ystorm hon, ond anheg fyddai ceisio ymwybyddu gwaith a chydymdeimlad Ilawer o Eglwyswyr selog Cymru-ond i weithwyr Cymru -ei chwarelwyr a glowyr, a'i llafurwyr, yn weision a morwynion yr ydys yn ddyledus yn benaf am fgadw drws y coleg yn agor vn awr cyfyngder. "Y maent am ein llada" meddai y Prifathraw wrth anerch y myfyrwyr ar ddechreu tymor Hydref, 1884. Y maent am ein lladd, ond ni chant ein lladd," meddai mewn llais yn llawn ffydd, hyder a gwroldeb. Ond I nid oedd y coleg eto wedi dyfod trwy ei holl rwystrau a'i brofedigaethau. Yn haf y flwyddyn 1885 syrthiodd y coleg i gyfyngder arall—siomed- lgaetn a chwerwodd obeithion pawb bron. Aeth yr adeilad gorwych ar dan, ac aeth rhagolygon dis- glaer y coleg dan gwmwl dudew. Eto er hyn oil ni ddiffygiedd ffydd y Prifathraw Edwards, ac ni Iwfrhaodd ei galon yn y gwaith. Er gwaethaf y rhwystrau, ac er gwaethaf y tan, ni wnaethant ond anwanegu ei ffydd ac enyn ei gariad o'r newydd. Gwregysodd ei lwynau fei cawr i redeg gyrfa. Oni wyddai ef am y trysorau dihyspydd sydd yn nghalon pob Cymrot A phwy fel efe a fedrai wresogi calon y Cymry ne's ymarllwys o honynt eu trymorau yn rhoddion hael er cymaint y gofid ar gofal gafwyd i'w casglu a'u cynilio. Yr oedd yn genhadwr mawr. Gwnaeth apel daer at ei gydwladwyr eto-ac nid yn ofer. Croesodd y Werydd at y Cymry sydd ar wasgar yn:Nhaleithau eang yr Amerig ar yr un neges. Calodd dderbyn- iad tywysogaidd, a choronwyd ei ymdrechion a llwyddiant. Bu Cymry yr Amerig yn hael a charedig dros ben i'r Prifathraw; ond pan ddaeth Thomas Charles Edwards yn ol dros y tonau i'w i enedigol wlad yr cedd Ilafur a lludded y genhadaeth wedi gadael eu clion yn anileadwy arno. Gwreiddiodd y Coleg o'r newydd ac oddiar hyny hyd yn awr y mae ar gynydd, ac y mae ei waith yn myned yn fwy-fwy o flwyddyn i flwyddyn. Yn 1891 ymddiswyddod o Goleg Aber- ystwyth er cymeryd gofal o Goleg y Bala, lie yr oedd ei dad wedi bod yn brifathraw am haner can mlynedd. Yn 1886 anrhydeddodd Prifysgol Edinburgh ef ar radd o D.D., ac yn 1898 derbyniodd gyffelyb radd oddiwrth Brifysgol Cymru. Yr oedd ei esboniadau duwinyddol wedi enill iddo glod awduron penaf Ewrop. Ni chaniata gofod i ni ymdrin ai waith feI lienor a phregetbwr yr wythnos hon. Ymbriododd yn 1867 a Miss Mary Roberts o'r Bala, boneddiges dda a rhinweddol, ac un a fu yn gynortbwy mawr i'w gwr yn ystod ei boll fywyd priodasol. Bu Mrs. Edwards farw yn Mehefin, 1894. Bu iddynt bedwar o blant, dau fab a dwy ferch. Bu un mab farw yn 1873, y mae y mab arall yn feddyg. Cymerodd y gladdedigaeth le dydd Mawrth. Cludwyd y corph gyda'r tren o'r Bala i Aberystwyth, lie y daearwyd y gweddillion yn ngwyddfod torf enfawr o bobl oeddynt wedi dyfod ynghyd o bob rhan o'r wlad. Mor enfawr oeddy dorf, fel nas gellid na chlywed na gweled fawr o'r gwasanaeth o'i ymylon. Ond yn awr ac yn y man cludai yr awel lais galarus a glywid yn eglurdros yr holl fynwent. Yn awr llais Mr. Levi yn pwysleisio v geiriau, y mae ein brawd yn huno," ac yna lais Ellis Edwards mewn gweddia hir gofir. Yr oedd gwr mawr, meddai, wedi syrtbio yn Israel; bu ef yn foddion yn ei ddydd i alw llawer at yr Arglwydd, ond heddyw eto vr oedd J yr Arglwydd yn gaiw trwy y llais sydd wedi tewi, j a thrwy y tafod sydd wedi fferu. Heddyw yr, oeddent yn claddu dyn na hudwyd mo hono gan gyfoeth-ni ddewisodd efe urddasolion y ddaear ond etholedigion y Bugail da. Heddyw, y mae claddfa Aberystwyth yn fwy cysegredig nac erioed, oher- wydd ynddi y gorwedd yr hyn oil oedd yn farwol o David Charles Davies, prifathraw Tre- fecca, a Thomas Charles Edwards, prifathraw y Bala. DR. EDWARDS FEL DUWINYDD. GAX PROFESSWR EDWARD AXWYL. Mewn ychydig linellau fel hyn nis gellir gwneyd cyfiawnder a duwinydd fel y diweddar Brifathraw Edwards, ond nid annyddorol feallai fyddai ychydig linellau ar ei le yn hanes duwinyddiactb Cymru. Nid ydyw Cymru wedi bod yn brin o dduwinydd- ion, a'r rhai hyny yn dduwinyddion gwir alluog, ond gwyr y cyfarwydd yn dda fod modd dyfod at dduwinyddiaeth o wahanol gyfeiriadau, ac o gan- lyniad fod duwinyddion yn ffurfio gwahanol ddos- bartbiadau yn ol y modd yr ymdriniant a phvnciau duwinyddol. Tuedda un, er engraifft i agoshau at gwestiynau y wyddor hon o'r cyfeiriad athronyddol, a'i hoff bleser ydyw ymresymu ar y pynciau hyny sydd yn cysylltu duwinyddiaeth ag Uchanianeg. Cymer arall yr olwg hanesyddol ar dduwinyddiaeth, a'i hoff waith ydyw olrhain hanes athrawiaethau ar hyd y canxifoedd. Try un arall at faes helaeth hanesiaeth eglwysig, a cheisia ddilyn bywyd yr Eglwys yn ei gwahanol ganghenau o ddyddiau yr Apostolion hyd yn awr. Neu, fe gawn dduwinydd arall yn astudio llyfrau yr Hen Destament a'r Newydd o gyfeiriad ysgolheigiol. Ei brif waith ydyw:ceisio deall y llyfrau hynyn ei hieithoedd gwr- eiddiol yn y modd mwyaf trylwyr. Yma, hefyd, ceir rhai yn astudio yn benaf yr Hen Destament gyda chynorthwy yr iaith Hebraeg a'i chwaer ieithoedd, tra mae ereill yn troi eu hadnoddau at ddeall Groeg y Testament Newydd. Eangder a mawredd duwinyddiaeth ydyw yr achos fod cynifer o wahanol ddulliau o'i hastudio. Gyda golwg ar Dr. Edwards fel duwinydd, er ei fod yn astudio duwin- yddiaeth o wahanol gyfeiriadau, gellir dweyd mai fel efrydydd o'r Testament Newydd yn yr iaith Roeg ac yn arbenig o'r Epistolau yr enwogodd ei hun fwyaf. Yr oedd yn hoff, y mae'n wir, o ol- rhain hanes athrawiaethau Cristionogol drwy yr oesau, ond ei ymgais fawr oedd darganfod yn gywir ystyr athrawiaethau Cristionogol, nid fel y ceir hwy mewn cyfundrefn yn gymaint ag fel y rhoddwyd hwy i'r byd yn y Testament Newydd. Ymhlith yr athrawiaethau hyn' teimlai ddyddordeb neillduol yn yr Athrawiaeth o Berson Cristac Undeb y cred- inwr ag ef drwy ffydd. Ceisiai hefyd ddeall yn eglur beth oedd cyflwr meddyliol a moesol y byd pan ymddangosodd Cristionogaeth. Tueddid ef i'r ymchwiliad hwn i raddau pell iawn gan ei addysg mewn athroniaeth henafolyn Rbydychain. Gwelir ol yr efrydiau hyn ar Athroniaeth Roegaidd yn amlwg iawn yn ei esboniad galluog ar 1. Corinth- iaid. Ysgrifenwyd yr esboniad hwnw ar y testyn gwreiddiol mewn iaith nodedig o eglur, a theifl lawer iawn o oleuni ar hanes a chynwys y llythyr. Gresyn na buasai wedi gallu gorphen ei esboniad ar yr Hebreaid, yn yr un gyfres a'r Rhufeiniaid gan Sanday a Headlam, y Barn wyr" gan Moore, etc. Gellir dweyd ei fod fel duwinydd dan dri o ddylanwadau addysgol cryfion. Yn y lie blaenaf yr oedd dylanwad ei dad, dylanwad nerthol o'r ochr gyfundrefnol ac athronyddol; wedi hyny daeth dan ddylanwad ysgolion neillduol o athron- iaeth ddiweddar pan yn parotoi at y gradd o M.A. yn Mhrifysgol Llundain. Yna cawn ef yn dyfod dan dylanwadau clasurol ac athronyddol Rhyd- ychain, gyda, gogwyddiad at hanes Athroniaeth ac Uchanianeg. Hoff gylch Dr. Edwards o efrydiaeth yn yr iaith Roeg oedd y cyfnod Hellenistaidd, cylch a deilynga fwy o astudiaeth nag a gaiff yn ami ar law ysgolheigion clasurol. Yng ngweithjau Dr. Edwards mae yr amrywiol ddylanwadau addysgol hyn i'w canfod yn amlwg iawn, ond nid oedd ef yn gaeth mewn un modd i'r dylanwadau yma, eithr yr oedd ganddo feddwl annibynol a barn o'i eiddo ei hun. Mae un agwedd arall hefyd ar ei waith duwinyddol na chyffyrddasom eto a hi, sef ei hoffder o astudio hanes Crefydd a Duwinyddiaeth yng Nghymru. Teimlai ddyddordeb arbenig yn hanes cyfieitbiad y Testament Newydd i'r iaith Gymraeg aa ymhob llyfr a daflai oleuni ar hyny. Pan oeddwn yn aros gydag ef rai blynyddoedd yn ol yn y Bala dangosodd i mi rai llyfrau Cymraeg hynod o brin oedd ganddo, megis Kynniver Llith a Ban," Testament William Salesbury, Bibl Dr. Morgan, ac eraill. Mae ei ymchwiliadau i hanes cvfleithiad Salesbury wedi eu cyhoeddi yn llyfr gan Mr. Isaac Foulkes. Llynlleifiad. Ac nid duwinydd yn unig ydoedd ychwaith, ond athraw a phregethwr a hir gofir fel un a allai, gyda chynorthwy ei Arglwydd, beri i wirioneddau yr Efengyl fyw a chael dylanwad ar gynulleidfaoedd ein gwlad. Caffedd Cymru feibion lawer eto o gyffelyb ysbryd ac ni raid anobeithio am ei dyfodol.
TRANSVAAL WAR FROM DAY to…
TRANSVAAL WAR FROM DAY to DAY. There is practically no news of importance from the seat of war. THURSDAY. Some slight skirmishing took place on Saturday and Sunday at Fourteen Streams. In the Free State Lord Roberts's proclamation is having a good effect, and practically the whole of the country south of Bloemfontein is pacified. The two presidents have addressed the Boer forces at Kroonstad, and the burghers are reported to be awaiting the advance of Lord Roberts with confidence. In Natal the railway has been opened to Elandslaagte. Supplies axe still being poured into Ladysmith. Lord Roberts, in a despatch sent off on Wednesday, describes the FRIDAY. steps he is taking to secure the pacification of the southern portions of the Free State. Colonel Plumer appears to have had some hard fighting last week, but though his progress towards Mafeking is very slow, his scouts are said to have visited Ramathla- bama, sixteen miles from Mafeking, a week ago. In Natal the Boers are reported to have burnt Pomeroy, a town about forty miles to the east of Ladysmith. Lord Roberts reports that an un- fortunate occurrence happened on MONDAY Friday. Four officers of the brigade of Guards were riding some eight miles beyond the camp on the Modder River, without an escort, when they were surprised by a party of Boers. One officer-Lieutenant the Hon. E. Lygon-was killed, and the others were wounded. They waved a white handkerchief, and the Boers at once rendered them all the assistance possible. They were subsequently removed to Bloemfontein, where they are progressing favour- ably. The Commander-in-Chief also reports that, the country south of Bloemfontein is generally settling down, and numbers of arms have been delivered up. There is absolutely no news from the front. So far as is known no TUESDAY action has yet taken place between General French's force and the Boers under Commandant Olivier, nor has General Clements's division yet come in contact with the Boers at Fauresmith.
■j WORLD IN A WEEK.
WORLD IN A WEEK. A correspondent, writing upon the condition of ,the Welsh colonists in Patagonia, states that their position and prospects are now improving. A Missionary Exhibition is being held this week in London. The opening ceremony was performed on Monday by the Bishop of London. The prevalence of the plague is fast increasing in Bengal. There were 4,725 deaths from the disease in the province last week, including 2,044 at Patna and 744 in Calcutta. A hundred Mussulman women made a demon- stration before the offices of the Grand Vizier at Constantinople last week, demanding payment of the arrears of military pensions. A despatch from Washington announces that an American warship has been despatched to Taku, in order to take part in an eventual joint naval demonstration which is stated to be in contempla- tion in the event of the Chinese Government per- sisting in its refusal to suppress the rebellious sects hostile to the Christians in China. It is stated that Mr H. Lloyd Carter, Under Sheriff for Carnarvonshire, has consented to con- test the Carnarvon Boroughs against Mr Lloyd- George, M.P., at the next election. Mr Cecil Rhodes, who has just recovered from his recent indisposition, left for England last week on Board the Union Royal mail steamer Norman. There was no demonstration, few of the towns- people being aware that Mr Rhodes was leaving. UNIVERSITY OF WALES. The counting of the votes for the election of five representatives of the Guild of Graduates on the Court of the University of Wales was conducted on Wednesday afternoon by Mr Charles Morgan, B.A. (clerk to the guild), Dr. A. H. Trow, Mr J. Austin Jenkins, B. A., and Mr Richard Stowe, B.A. The following have been elected for three years from April 6th, 1900 :—Mr D. E. Jones, B.Sc., Her Majesty's inspector under the Science and Art Department for Wales; Mr F. Llewellyn Jones, B.A., LL.B.. solicitor, Holywell; Professor Edward Edwards, of the University College of Wales. Aberystwyth Mr F. P. Dodd, M.A., head master county school, Blaenau Festiniog; Mr T. W. Phillips., B.A., head master county school, Newport, Mon.
.''.Ut...tH LLANON.
.Ut.tH LLANON. LECTURE.—On Friday evening a lecture was delivered by the veteran Dr. Rees at the Methodist Chapel. There was not a large attendance, and the lecturer suffered under the disability of a severe cold. The subject was Old Welsh Preachers." OBITUARY.—On Wednesday, the 21st inst., the funeral took place of Evan Thomas Evans, Peris- terrace, aged 15 months, and on the 22nd inst. of Margaret Davies, Trial-bach, who had reached the advanced age of 81 years. The Rev. D. Lewis, vicar, officiated on both occasions. FOR OUR SOLDIERS AT THE FRONT.-We hear that the ladies of Llanon, young and old, are still busily engaged in preparing comforts for our soldiers fighting in South Africa. Two huge parcels have already been dispatched. It has been suggested that the sterner sex might well follow this example, and sacrifice a little for Tommy Atkins. PARISH COUNCIL.—A revival of stormy seene-s I A renewal of hostilities Such was the startling announcement made last Friday morning. But on what grounds was this announcement made ? Well, it seems that on the 22nd inst. there was a meeting of the above Council in the Board Schoolroom, Certain bills were brought before the meetings, and some of the members, after duly examining the sam e, foolishly declared that they ought not to be paid, on the grounds that certain people were taking advantage of, and imposing on them. At this juncture a member stood up and employing an abusive term, which were better left unsaid, asserted that bills were made to be paid, and that he would make the council pay them- Then ensued a tragic scene, worthy of a Shakesperian drama. For a time there was serious danger that the people who control the affairs of the parish would resort to physical force, but fortunately the challenge of the one party was not accepted by the other. A word of advice to some of the members of the Parish Council might not be unacceptable. As members of the same Council they should be bound together in unity, and not allow petty differences to interfere with the well-being and progress of the parish. Those who through pure love of discord pull against the stream are unworthy of represent- ing the parish on the Council.
FRONGOCH MINE.
FRONGOCH MINE. THE ITALIAN MINERS.—Another batch of Italian miners and artisans arrived at this mine on Friday evening, March 23rd. They were met at Cross- wood btation by several large brakes, and con- veyed to their barracks at Frongoch under the guidance of Mr. Nogara, the manager of the mine. The number of Italians now brought over is about 80, and arrangements are being made to secure for them a religious service on Sundays in their own language and according to their own creed as Roman Catholics. A chapel about a mile and half from the mine, on the road to Pontrhydygroes, is to be repaired for the purpose, and the contract is undertaken by Mr. David Jones, Rest, Llanafan. This chapel was first built for the English Wes- IlleyanS, and was at one time in a very flourishing condition, but for many years now no kind of [ service baa been held therein.
Advertising
Business Notices. THE CELEBRATEI) Madeiof the finest warranted quality Steel, POST FREE, 3s. 6d. EACH. [SOLD ONLY BY M. H. DAVIS & SONS, HARDWARE MERCHANTS, ABERYSTWYTH H. W. GRIFFITH, BOOT AND SHOE WAREHOUSE 7, COLLEG:E G RREEN, TOWYN, MER. Agent for the noted K and Cinderella Boots. R. SAYCELL GAME< AND POULTRY DEALER GREAT DARKGATE STREET, ABERYSTWYTH. HORNER'S CLOTTED CREAM AND CREAM CHEESE, FRESH DAILY. SOLE AGENT FOR Palethorpe's celebratedlCalllbridge Sausages in the district TELEGRAPMC ADDRESS SAYCELL, ABERYSTWYTH." TELEPHONE :-No. 6. CA-MBRIAIN- FACTOIIY, LAMPETER. DAYIES BROS.' BOOTS AND SHOES ARE POPULAR IN ALL TOWNS, A BOON TO LAMPETER AND DISTRICT. [IMPORTANT NOTICE. 1 OPENING a "NEW STEAM BAKERY tWholesome Bread, Cake, and Pastry. CHARLES EVANS, MARK LANE STORES, Bridge Street, LAMPETER, Begs to call the attention of his customers and the public generally to the Opening of a NEW STEAM BAKERY, and the facilities be can now offer. WEDDING, BIRTHDAY, AND SCHOOLICAKE TO ORDER. dNe PASTRY OF EYERY DESCRIPTION, All Orders receive prompt and careful attention. VANS WILL DELIVER IN AND AROUND THE DISTRICT DALLY, The Public are cordially invited to inspect the New Bakery, which is a marvel of ingenuity and perfection. IF YOU WANT GOODJRELIABLE FURNITURE AT A LOW PRICE GO TO I)AVlD~TXns AND SONS, FURNISHERS, 6, CHALYBEATE STREET, ABERYSTWYTH s2F()R^HEsm)TNnri: p AINTDIG, LUMBrNl-aL USINESS; ——— "ems i FOR RYSTWY i D -W=E S PBERYSTWYTH^ AND MTIFWX £ ES~ DISTRICT, I GO TO R. PEAKE, I JJATH STREET, ABERYSTWYTH. J. B. EDWARDS, FAMILY GROCER, FWUR LNTD PROVISION MERCHANT, 409 JJRIDGE gTREET Å BERYSTWYTH. Jams, Marmalade, Jellies, Pickles, Cheese, Lard, and all kinds of Potted Fruits I Best Quality in Home-cured Bacon, and Fresh Butter and Eggs Daily. TRY OUR SPLENDID TEAS NOTED FOR STRENGTH PURITY AND FLAVOUR. All orders promptly attended to, and sent out to any part of the Country. WM. THOMAS, COAL AND LIME MERCHANT, ABERYSTWYTH. BRICKS, SLATES & PIPES of every description always in Stock. DAVID MORGAN, DRAPERY AND MILLINERY ESTABLISHMENT, 18 pIER STREET, A BERYSTWYTlI. HOPKINS & SON, BUILDERS AND CONTRACTORS, ABERYSTWYTH. I ARTISTIC AND COMMERCIAL p QUICKLY AND NEATLY DONE AT THE "Ulelsb Gazette" PRINTERIES. CASTLE HOUSE, A^ERAYRON. John Hugh Jones, The oldest established Draper in Aberayron. LARGE STOCK OF DRAPERY OF EVERY DESCRIPTION. FOR WELSH MATERIALS Of all description unsurpassed in the Town MODERN SHOWROOMS. Ladies and Gentlemen are respectfully requested to visit the above Establishment. Thev will be surprised at the variety of the Stock. THOMAS ELLIS, 33 AND 35, TERRACE ROAD (OPPOSITE THE POST OFFICE). FANCY DRAPERY. MILLINERY IN ALL ITS BRANCHES. SPBCIALITBS—LACES, RIBBONS & MUSLINS. T. E. has just returned from London with New Styles in all Branches of Millinery and Drapery. BOYS', YOUTHS', & MEN'S CLOTHING OF BY DESCRIPTION MADE TO MBASCRE -AT LOWEST CASH PRICES- BY DANIEL THOMAS, GENERAL DRAPER, OUTFITTER, TAILOR, k. 22, 24, L ITTLE DARKGATE STREET A BERYSTWYTH. R. DOUGHTON, ON-MONGEII, CHINA J^EALER AND CYCLE A GENT, (OPPOSITB THE TOWK CLOCK). CYCLES FOR SALE AND HIRE. USE THE CRYSTAL PERISCOPIC SPECTACLES TO BE HAD AT ABOVE ADDRESS. ESTABLISHED 1815. OWEN, Bakers & Confectioners, 19 & 21, NORTH PARADE, ABERYSTWYTH. REFRESHMENTS as usual.