Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
YR WYTHNOS.
YR WYTHNOS. Bu Mrs T. E. Ellis ac amryw foneddigesau eraill o Gymru yn gweinu ar y tlodion Cymi eig yn Nwy- reinbarth Llundain nos Calan. Daeth llawer o hen fobl llwyd eu gwedd ynghyd a chawsant wledd ardderchog. Edrydd gwefreb o Vienna i drychineb rbyfedd gymeryd lie yn Hungary dydd Iau. Gosododd Marcel Pop. ffermwr, bank-notes gwerth E50 ar fwrdd yn ei dy, He y daeth ei fab fair blwydd oed o hyd iddynt. ac yn 01 arferiad plant, torodd y papyrau yn ddarnau. Pan ganfu y tad y difrod wnaeth y plentyn, meddianwyd ef gan dymher wyllt, aeth a'r plentyn i gwrt o'r neilldu ac ar ol ei osod ar ddarn o bren, lladdodd ef a bwyell. Tyn- odd gruddfanau y plentyn ei fam atto a phan welodd yr olygfa, syrthiodd i lawr yn farw. Gadawodd y fam blentyn arall, dwy fiwydd oed, mewn padell olchi He y boddodd. Ar ol svlweddoli effaith ei lofruddiaeth farbaraicid aeth y.tac1 i'r ty a chrogodd ei hun. Mae y Morning Leader," tin o newyddiaduron goreu Llundain, wedi sefydlu cronfa tuag at, y bobl sydd yn dioddef o herwydd y streic yn cwarel y Penrhyn. Mae nifer o gorau o'r ardal yn tramwyo 9 y wlad er budd y cyfeillion gartref sydd mewn pryder pa fodd i gael bara beunyddiol ond eto yn .benderfynol i sefyll dros yr hyn sydd iawn. Nos Lun cymerodd ffrwydriad ofnadwy le mewn ffactri hetiau yn Denton, pryd y lladdwyd 12, ac yr archollwyd Hawer o'r gweithwyr. Y Sul o'r blaen, cyhoeddwyd yn holl addoldai Criccieth fod y plismyn, gycla chenad y prif- gwnstabl, am ddod a phawb a geir yn euog o arfer iaith anweddus ar yr heolydd o flaen eu gwell. Pa'm y cyhoeddwyd hyn yn yr addoldai o bob man ? Mae Ffrainsrc yn vmdrechu yn galed i-gryf bau ei llynges a phe bai y cynllumau i ladd sydd ar droed gan y pwerau Ewropeaidd yn hysbys i bawb, diam- heu y byddai gwaeddi uchel am osod arfau i lawr, Mae holl wledydd Ewrop eisioes wedi eu harfogi i'w gwddf ac mae y treuliau o'r herwydd yn cyn- yddu yn flynyddol ac yn sigo ncrth y gwahanol wIedydd. Mae y Ffrangcod ar hyn o bryd yn adeiladu nifer mawr o gycbod sydd i nofio dan y mor fel ag i fod o'r golwg mewn amser rhyfel. Munud o amser gymerant i ddianc oddi ar wyneb y dwr a medrant arcs dan y mor am un awr a'r bymtheg. Pan yn y dyfnder, gwel y cadben bob peth oddeutu trwy gymhorth math o bell-ddrych (telescope) a orphwysa ar wyneb y dwr. Amcan y cychod hynjywtreiddio dan y llongau mawrion a'u chwytbu i fyny gyda'r torpedoes. Pa fodd y gwneir hyny sydd yn ddirgelwch i bawb ond y swyddogion Ffrengig. Daw hanes o'r cyfandir fod Kruger yn gwella o'i afiechyd, a dywedir y bydd yn abl i adael ei dy cyn diwedd yr wythnos. Mae yr anwydwst yn glefyd cyffredin iawn yn yr America y gauaf presenol, a dywedir fod dros filiwn o'r drigolion yno yn dioddef oddiwrtho. Yn ol ei arfer, nid yw yn gwahaniaethu rhwrg gwreng a bonedd, ac yn mysg y dosbarth olaf ceir yr Arlywydd McKinley. Bu farw mwy yn New York yn ystod yr wytbnos aeth heibio oddiwrth y clefvd rhyfedd hwnjnag yn y mis gwaethaf yn 1892 pan ymwelodd a'r holl fyd gyda grym anarferol. Cyflwynwyd yn ddiweddar dysteb cenedlaethol i Cranogwen am ei gwasanaeth gwerthfawr tuag at lenyddiaeth a chrefydd ei gwlad. Dymuniad y foneddiges oedd ar i'r tysteb gael ei gyflwyno mewn modd syml a dirodres, ac er cydsynio a hyn, cymer- odd yr amgylchiad le yn nhy y Parch William James, Aberdar, lie y gwakoddwyd ynghyd ychydig o'r cyfeillion fu yn fwyaf blaenllaw gyda'r mudiad. Cynwysa yr anrheg y swm anrhydeddus o Z405 13s 6d, a cliafodd Mr E. H. Davics, Y.H., Ystrad Rhondda, brodor o Llangranog, yr anrhyd- ■ edd uchel o wneyd y rhodd. Deallwn fod S50 o'r swm uchod wedi ei roddi tuag at y tysteb o'r Drysorfa Frenhinol drwy ddylanwac1 Mr William .Jones, Ffosheulog, Tregaron, ar Mr Powell Williams, A.S. dros Birmingham. Gwnaed ymboliad dydd Gwener i'r amgylchiadau barodd farwolaeth i ddyn ieuanc o'r enw George Wright, yr byn a gymerodd le yn ysbytty Lambeth drwy achos syml dros ben. Ymddengys fod un o'i esgudiau yn rhuglo yn erbyn ei sawdl, yr hyn a barodd i ychydig o'r croen godi vmaith. Gweith- iodd y dolur bycban i fyny drwy ei gorph i'w enau Jies eu gwneyd yn hollol ansymudol. Bu y meddygon ar en goreu yn ceisio ystwytho ei enau ond bu eu llafur yn hollol aneffeithiol. Er mwyn cadw y truan yn fyw, llwyddwyd trwy olferynan meddygol i chwistrellu ychydig laeth i'r cylla, ond -er hyn oil, gwaethygu wnaeth y claf. Yn mhen ychydig ddyddiau, aeth holl aelodau ei gorph yn -syth a diffrwyth, a chyn marw gorphwysai ar awdlau ei draed a chefn ei ben yn unig. Dywedir iddo ddioddef y farwolaeth fwyaf ofnadwy ellir ,ddycbmygu. Rhydd yr hanes wers o'r modd y medr dolur bychan drwy ei esgeuluso gostio bywyd. Bu damwain ddifrifol yn mhwll glo Rhos Las, 'Vocbriw, ger Merthyr, ddydd Sadwrn. Tra yr oedd y glowyr yn gadael y pwll i fyned i angladd cyd- "Weithiwr torodd deuddeg o wageni yn rhydd, a Thedodd naw o honynt yn ol ar draws y dyrfa o lowyr. Lladdwyd James H. Jones, Dowlais, yn y Han, a chlwvfwyd llangc o'r enw Thomas Lewis tel y bu farw tra yn cael ei gludo gartref. Archoll- vyd ipedwar arall, a lladdwyd tri o geffylau. Cyftawnodd: hogyn 13 oed hunan laddiad mewn pentref tu allan i Lundain dydd Llun trwy grogi ei hunan. Mewn nodyn adawodd ar ei 01, dywedai y llanc fod trafferthion y bywvd personol yn pwyso gormod ar ei feddwl. Bu Doctor Mandell Creightcn, esgob Llundain. iarw prydnawn dydd Llun ar ol cystudd hir. Gan- Wydef yn Carlisle yn y flwyddyn 1843 a chafodd ei addysg yn Rhydychen lie y graddiodd i'r teitl o Ddoctor. Eu yn anhwylus e'i iechyd er yr haf diweddaf. Rhoddir ei weddillion i orphwys yn. Eglwys Gadeiriol St. Paul, Llundain. Mae George R. Sims, awdwr poblogaidd amryw weithiau barddonol a llenyddolSeisnig, yngefnogwr cryf i'r syniad y dylai yr iaitb Lladin gael ei ymarfer eto yn mhob gwlad yn Ewrop fel ag i arbed yr anhawsderau sydd yn codi drwy arfer gwahanol ieithoedd. Mae yn ddirgelwcb pam y ffafria y iaith Lladin o herwydd dywed Mr Sims nad yw erioed wedi dysgu yr iaith honno. Daeth swydd fel ysgrifenydd i ysgoldy y Bwrdd Felin-Newydd, -sir Lancaster, yn rhydd yn ddiw- eddar. Er mae £ 115 y flwyddyn oedd y gvflog nid oedd dim llai na 230 0 ymgeiswyr am y lie gwag. Ddydd Sadwrn, cynlialiwyd cyfarfod mawr o tua 3,000 o fwnwyr pyllau" glo Dyffryn Clydach, Cwm Rhondda, sydd heb weithio er Mawrth cyn y diweddaf. a dywedwyd wrth y dynion, trwy Mabon, A.S., y buasai y rbeolwyr yn v dyfodol yn talu iawn i'r gweithwyr am unrhyw golled mewn cyflog trwy fod rhy fvchan o goed at eu gwasanaeth yn y pyll- au, [ond gwrthodasant roddi caniatad i chwilio y Ueoedd ansicr, honedig cyn i'r dynion aneuutu gweithio. Yna penderfynodcl cynrychiolwyr y dynion ofyn am ymwelec1 a'r cyfarwyddwyr. Parhau yn anymunol iawn mae yr anghydweled- iad rhwng gweithwyr a meistri Rheilffordd Dyffryn Taff, ac mae yr argoelion yn edrych fel pe bai streic arall yn sicr o gymeryd lie yn fuan. Nid yw trigolion Ynysoedd Shetland yn eyfrif amserfel y gwndr yn y wlad hon. Y LIun diweddaf oedd y diwrnod cyntaf yn eu blwyddyn newydd. ac mae y Calan yno yn wastad yn ddyàd o lawenydd. Priododd mab i Vandertrilt, un o'r dynion mwyaf arianog yn yr America, yr wythnos flaenorol. Caf- odd dtir miliwn a haner o bunau fel aniheg briod- asol. Achy, yna swyddogion Rwssia nad yw Ffraingc mwyaoh o ddefnydd fel cvdymaith iddynt am fod ymrafaftl mynych yn ei byddin. A gaulkii vw hanesyn sydd newvdd ddod i law am Yroerawdwr Twrci, yr iawn dywedir sydd i raddau tlôaeth yn gyfrifol am y trychinebau ar- swydns a gyflawnir yn feunyddiol yn Armenia. Dioddef a .y-Sultan yn fvnych o herwydd poenau dychrynllyd.yn ei ben, a'daeth iw glyw fod yn ei wlad wr -yn meddu ar v gaily o wella clefydau o bob rnath drwy gyffyrddiad yn oniig ar man dolurus. Dygwyd y" dewiistwr gerbron y feviltan a adawyd y <iy« wrth ei ■ mewn 'lloty yn y palas, gosododd y meddyg wylaw mawsion bob ochr i ben yr Ymherawdwr vr gJasgod(S yn,y fath fodd fel yr ofoodd y bremn fpddwl^11 Mewn amrantiad Jliaehiodd i w 11? y dyn dod ato i'w lofraddio, ac fel langodd at fwrdd yn ei ymyi a ehipiodd o iarn" ainryw revofivers svdd vn'a vn wastad at ei tvrasa, /Kiodd y dryil amryw weithiau at y 'qiUa A pJvr ^yf°dd *-f i»ewn sawl man. AT ol ^lywed er ydion y ckyil rhedodd ei swvddogion i TOewn i Y'^y-cmrl pa^au i saethu gwnai y Sultan. Jan v.ag y y ^ylla, cafwyd fod y Doctor wedi ei glwyfo dros ei holl gorff chvyfwVd he fyd dau Swyddogion, a lladdwyd dau glethwas. -=--=- I HELYNT Y PENRHYN. DfdSadwrn, ataliwyd nHer 0 lwythwyr a weith- iasant yu y borthfa yn Mangsr oherwydd (lifIy gwaitb. Tybir v byfld ereill yn inyned i ffwrdd yr wythnos fiesaf. Dioddefa dospsath yn drwm oher- wydd atal gweithio yn y chwarel.. Bu ^jr Young ar ymweiiad a'r chwarel yr wythnos ddiweddaf. Y mae yr holl swyddogion gydag eithiiad neu ddau, adref. Ni wnaeth neb gais am waifib dydd IaIJ-Y dydd olaf i'r chwarel fod yn agored. Mae'r dynion sydd yn gweithio yn y Dc yn dod yn !.nen yn dda, acymaelie i ragoryn Rhayader. Mae pwyllgor y gronfa yn trefnn i wneud appl arf- gynr/ihorth, a Jlirefnir hynt y .corau gan Mr J- J. Gi'iilH'ii, yny •<jrogledd,'a Mr E. W. Lloyd yn y De, Printing quickly and neatly done at the "Wej.sU Gazette' Priijteije$, BrMge Street. f
. RHYFEL YN CHINA.
RHYFEL YN CHINA. Adroddir o Pekin y cyfarwyddw}"d y prif gen- adon Chineaid trwy'r telegraph JSOS Wener i arwyddo yr Ysgrif Heddwcli, ac yr ufuddasant i r gorchymyn nos Sadwrn. Ni ddyfarnwyd dim i gadarnhau hyn gan y Gweinidogion. Dywod tele- I gram t) Siil, fod Li Hung Chang wedi gwella yn iawn. Yn ol yr un genadwri gwnaeth y Cynghreiriaid drefniadau i fyned i fewn i Shansi. Adraddir fod y Rwsiaid wedi myned i'r Dwyrain o Shan-Hai-Kwan, gan adael ychydig o lilwyr yn Pekin a Taku. Dywedir fod 1000 or Boxeriaid wedi eu lladd gan nifer o filwyr 1 ireug-ig mewn brwydr i'r gorllewin o Paoting-Fu.
Y RHYFEL YN AFFRICA.,
Y RHYFEL YN AFFRICA. Y mae y Boeriaid wedi bod yn bur ddiwyd yn ystod yr wythnos ddiweddaf mewn gwahanol barthau o Ddeheu Affrica—y maent wedi bod yn ymosod yn y gogledd-barth o amgylch Pretoria ac wedi peri cryn gyffro trwy oresgyn talaeth Cape Colony, ac ymwtbio i lawr tua gororau y brifddina's —Capetown. Mae y gweithrediadau hynoeiddor gelyn mewn parthau mor bell oddiwrth eu gilydd, ac ar yr un adeg yn dangos yn eglur fod y Boeriaid yn cario allan gynllun rhagfwriadedig ac hyny gyda deheurwydd rhyfeddol. Nid ydynt bellach yn taro yma a tbraw ar eu mympwy fel y gwnaent yn nechreu y rhyfel; ond y maent yn cydweithredu o dan arweinyddiaeth hynod o ddeheuig. Y maent wedi gwella yn hynod yn y gelfyddyd o ryfela yn ystod y pymtheg mis diweddaf. Mae symudiadau y Boeriaid yn y Transvaal, yn y Dalaeth Rydd ac yn Cape Colony wedi eu cydamseru yn hynod o gywir. Pan yr oedd De Wet yn cael ei wasgu yn galed gan y Cadfridog Knox yn nghwrr deheuol y Dalaeth Rvdd. ceisiai y Commandant Botha, Com- mandant Yiljoen, a'r Commandant Delarey wyrdroi sylw yr arweinwyr Prydeinig trwy wneyd ymosod- iadau egniol ar safleoedd y Prydeiniaid o du y dwyrain ac o du y gorllewin i Pretoria. Pan gyrhaeddodd De Wet safle ddiogel gostegai y Boeraid yn y Transvaal eu gweithrediadau. Pan groesodd y Boeriaid i Cape Colony gwnaed ymosod- iadau yn y gogledd drachefn; ac yn awr tra y ceisir rhwystro cerddediad y Boers yn Cape Colony .mae Boeriaid y Transvaal yn cadw y Prydeiniaid ar eu gwyliadwriaeth trwy wneyd ymosodiadau ar eu safleoedd o wahanol gyfeiriadau. Nos Lun yr wythnos o'r blaen yruosododd y gelyn ar bed air gorsaf ar Delagoa Railway, o 120 i 170 milldir i du y dwyrain o Pretoria. Cysgodid ymosodiadau y Boeriaid gan niwl tew-a bu eu L'huthr yn llwyddianus ar ddwy orsaf.-—Lladdwyd un swyddog Prydeinig ac ugain o ddynion, a chlwyfwyd tri swyddog a thrigain o ddynion. Lladdwyd o leiaf 24 o'r Boeriaid. Daeth newydd oddiwrth Kitchener o Pretoria dydd Gwener yn dyweyd fod y Boeriaid wedi gwneyd ymosocjiad ffyrnig ar gaerfa Machadodorp y noson cynt, ond gyrrwyd hwynt yn ol. Lladdwyd yr rhaglaw E. M. Harries. Adroddid dydd Gwener fod Botha yngbyd ag 8,000 o ddynion yn parotoi gwneyd ymosodiadau ar y rheilffordd sydd yn arwain o Pretoria i Delagoa Bay. Yn Beaufort West, yn Cape Colony, daliwyd swyddog a phedwar ugain o filwyr gan chwech ugain o Foers, ond rhyddhawyd hwy yn mhen 24 o oriau. Bu ymladd ger Barkley East dydd Mawrth rhwng Boeriaid o dan Myberg a nifer o Brydein- iaid. Gyrwyd y Boers ar ffo, a dilynwyd hwy gan wyr meirch. Nos Lun cyn y diweddaf, llwyddodd y Boers i feddianu Belfast; ac ymostyngodd y gwarchodlu. Yr oedd mab y Commandant Viljoen yn mhlith y lladdedigion. Mewn adroddiad o Pretoria dydd Sul dywed Kitchener i dri o gynrychiolwyr y Pwyllgor Heddwch a anfonasid allan gael eu cymeryd yn garcharorion i wersyllfa De Wet ger Lindley. Dywed i un o honynt, de'iliad Prydeinig, gael ei fflangellu yn gyntaf ac yna ei saethu, ac i'r ddau arall, pa rai oeddent Foeriaid, gael eu fflangellu. Boreu Sadwrn ymosododd gallu o'r Boeriaid yn rbifo tua 1,400, y filwrfa Brydeinig yn Zuurfontein ac yn Kaalfontein, dwy orsaf ar y rheilffordd tua 25 milldir o Pretoria. Bu ymladd am rhai oriau yn Kaalfontein. Gyrodd marchfilwr perthynol i'r Cheshire Mounted Infantry yn groes i lwybr yr ergydion a chyrhaeddodd orsaf arall. Pellebrwyd am gymhorth i Pretoria, a daeth tren arfog cyn hir i lawr y rbeilffordd ynghyd a chynorthwyon ereill, ond yr oedd y Boeriaid wedi cilie eyn iddynt gyrhaedd y lie. Cyfrifir i'r Boeriaid golli 40 rhwng lladd a chlwyfo. Yn ol pellebyr answyddogol, y mae blaenwyr colofn y Boeriaid bron mewn cyffyrddiad a'r gwir- foddolwyr sydd wedi myned i'r ffrynt o Cape Town. Dywedir fod 50 o olynwyr trefedigaethol wedi bod yn ymladd a pharti o'r Boeriaid i gael meddiant o Pienier's Kloof, ac er eu bod wedi colli 26 mewn lladdedigion a chlwyfedigion, buont yn alluog i gymeryd a dal y bwlch. Ni chadarnheir y stori hon. Tuhwnt i hyn a'r sibrwd fod y Boeriaid o fewn ugain milldir i bentref Pignetberg, nid oedd dim newydd pendant hyd ddiwedd yr wythnos eu bod wedi myned yn mhellach i'r de na Calvinia. Yr oedd colofn Brydeinig wedi cyrhaedd Car- narvon ddydd Sul, a thybir eu bod yn ceisio dod ar draws y Boeriaid aeth i'r de-orllewin. Mae pedair colofn hefyd yn gweithredu yn nosbarth Middelburg yn erbyn y Boeriaid groesodd i Cape Colony o'r dwyrain. Yn rhanbarth Kimberley gwneir ymdrech fawr i rwystro'r Boers gael y cyflen wad bwyd, a gwneir y defnydd goreu ohonynt rhag ofn y bydd i'r rheil- ffordd gael ei thori am beth amser.
Llith o Landyssil.
Llith o Landyssil. Ma Nansi'n ddeir felldigedig wrth y presante— ond pwy ryfedd gan fod cymint o waith da hi > bocan am y pris a cbownto'r newid a rboi hwnw nol yn saff yng ngbornel i mhacyn o dan y slampen dorth geinog. Alia i ddim mynd yn mlan a hanes y ffair hyd nes daw hi nol, wath down ni'n meddwl dim am neb na dim tra buodd hi o wrthwi, ond am dani hi a'r Boryn odd wedi treio tori twll yn y nghot i, ond falle fod cystledi mi weyd wrthoch chi i mi brynu dou lyfyr mwy na arferol leni-un odd "Llyfr Breddwydion." Ma hwn yn lyfr poblogaidd iawn gan fecbgyn a merched y growns te a'r tent darllen ffortiwn ag rown i'n meddwl y gallswn i neyd ceinog fach ar gefen y dynon ofergoelus hyn drw'r llyfyr hwn yn debyg ag y gwnele dyn hysbys Cwrt-y-Cadno gynt fioiieth fach rwydd o wrth y liyfrau a'i' sheine-" llyfre'r gwr drwg," ond mi ath yn debyg arna i y tro hwn ag ath hi arna i rw ddeugen mlyne nol pan es i mas i hoi gialen fedw i mam i olehi'r plant erill. Ar y ngwar i y rhowd y ialen gynta a tach chi'n cwrdd a fi gwarter awr ar ol i fi bryni'r Llyfyr Breddwydion dyna lie gwelsech fi ar bwys moniwment y Fusiliers ar cenyns a nhrwyn vn y llyfvr yn drychyd beth odd sboniad pob breuddwyd own i wedi gal os whech wthnos a rbyfedd iawn ron nhw gyd yn dangos mod i'n sbwr o golli Nansi a wi'n ofni tawn i'n gwbod y ffordd y bnswn i wedi saethu un o'r cenyns ny gal hala ofan ar y Bor a ches i ddim "mynd miwn." Rhaid newid ymadrodd. Fe gymrodd dou beth pwysig le yn y plwydd wedi Dy' Calan. Doith un o foys Llandyssul nol o'r Transvaal a rhaid odd cal turn-out yn iawn i'w hebrwn shag adre. Un o fois y wlad odd e, ag fe allwn i feddwl fod bois y wlad yn well sodwyrs a chantwyrs na bois y pentre. Nid oes un o'r pentre wedi enwogi hunan fel sodiwr, ond hwnw fu yn peri cymint o ffwdan i'r polisis yn y gelltydd ag ar y bronnydd wedi iddo rcdeg bant z, o wrth y milisha bach. Fe yw'r unig un o fois y pentre odd yn credu mewn No surrender," ond am y turn-out own i'n son. Dyma lle'r odd Jingos dyffrynlClettwr ar drad ag ar feireh yn greso un o'r cwm." Rown i'n teimlo'n jelws o hono fe wrth weld shwt ddillad pert dag e a gweld y canhwylle pitch a chlwed y gweiddi, ond rown i'n falch i weld e wedi dod adre'n saff ag yn gweiddi gymint a neb yn y pentre. Gobeitho maddeuith yr Hen Gardi a dyn y London Letter i fi am neyd ny, wath dydy Wion Bach ddim yn cydweld a'r ddoi hyn o gwbwl ar gwestiwn y rhyfel ma ne ta beth ar y ffordd ma cal diwedd arno. Yr unig ffordd w i'n aller wel'd nawr yw i'r Prydeinwyr enill pob padl ag ir Boriairl aderbyn yr annichonadwy. Chas neb'well trinieth Gristnogol na chas y Boriaid gan Mr Gladstone ond er cymint eu swn am grefydd don nhw ddim yn gallir dial] gweitbred mor dda, ond rhyfedd fel ma'r byd yn newid i farn am ryfel a sodwyrs. Pan fo rhwyn yn listo o ffor hyn dyna beth mae e'n cal i alw, hen bwdryn," hen rodni," crwt blagar- dedd," ond dos dim yn Ilwyddo fel llwyddiant, ag wedi i hwn wel'd tipyn o'r byd, a tbipyn o wmla ma pobun yn leico'i fod e wedi wal d e, a wedi bod yn sbarad ag e. Dynar peth arall o'n i'n son am dano odd ffaer achson god Jinny-bridge. Fe basodd dwy feniw fi ar y ffordd i'r acshon ag ron nhw'n mynd mor gloied gan dowlie breiche nes i fi gredi ma myn'd ddalar traen on nhw. '"Rych chi wedi colli ar hewi mynte fe "Inid fforna ma mynd i'r steshon. II acshon i oi'n myn'd" mynte nhwnte. Ag ofan arnom ni na fyddwn ni ddim co erbyn dachre rhanur petb yfed. Redd digon haw nabod ma dyn a Ilygad am fusnes odd yn gwertbi'r diwrnod ny. Rbaid nabod ■tuedd eich cwsmeried os am neyd bisnes. Ma mynwod yn ]?ryni cod ag rodd mynwod Jinny bridge yno'n gryno a phan es i yno feddylies i ma medel mynwod yn ]?ryni cod ag rodd mynwod Jinny bridge yno'n gryno a phan es i yno feddylies i ma medel odd wrth de wath dyna lle'r odd y pbiole tin yn llawn ar v dechce o de ne rwbeth run liw a the ond dodd e ddim run sent a the sachny, ond falle ma te odd e wedi'r owbwl, ond nid te gwan iawn a barni wrth fel rodd y mynwod hyn yn cynyg ar y cod. Ron nhw'n íwy ffrynig na merched shole cochon Abergwein six-wer dy. Synwn i ddim nad odd yn dda gentyn nitw glwed drenoth fod prts y y glo yn mynd i istwn. Rodd y te'n rhy gryf i lawer o'r gwrsved" os nad towli sosvdledros i pene on dreio neyd, Pryd daw'r byd yn oilun o gall gwedweh chi. Ma'r nadolig wedi mynd yn hen ag os bydd Nansi heb gwpla a'r pre^aote o ewch hanes Calan Jlcn rwthnos ncsa. Wion BACH.
ADOLYGIAD.
ADOLYGIAD. tCyPLAFAX Y CASTELL.-IR-bamant Hanesyddol (buddugol yn Eisteddfod Gadeiriol Caernarfon), gan Evan R. Evans (awdwr y nofel fuddugel yn Eisteddfod Genedlaethol Lerpwl, 1900), 32 tud Pris 4c. Nofel fer, gynwysfawr, ddyddorol, adeiladol ae amserol. Rbydd yr awdwr yn ei ysgrif ddarlun byw ac eglur o'r ysbryd lhyfela yn nyddiau y Tywysog Madog, disgynydd Rhodri Mawr, ac fel y berwai y gwaed cocb yn ngwytbienau y Cymry tan y diaUvyd arnynt gan y Sacsoniaid gwaed- sychedig. Dengys ysbryd caeibwasiaetb a bof- ruddiaetb y Sais tuag at garcharorion y Cymry dewrion; ac o'r ochr aral., ysbryd teg, mwyn a pliirionarwyr Cymrji mewn dibangfa carebarorion; ac fel y syiweddola yr hen Frvtboniaid en dyled- swydd er arbed eu pobl a'u gwlad, a'r awydd a'r yni a ddangosent er enill buddugoliaeth ar eu gorth- rymwyr creulawn. Terfyna yr awdwr ei nofel ar fuddugoliaetli Ilanciau Eryri yn yr ymladdfa waed- lyd fu i hyngddynt a'r Saeson yn Nghastell Caer- narfon a buddugoilaeth y Tywysog Madog ar y creulawn Roger Puleston, yr hwn a achosodd yr helynt i gyd. Ar dud.alen y teitl y mae darlun o hen gastell ardderchog Caernarfon Y mae y nofel hon yn wir deilwng o gefnogaeth pob Cymro a Chymraes, ac anturiwn ddweyd y cwyd awydd yn nghalon y darllenydd i astudio hanes ei wlad ac i ddarllen rhagor o ramantau hen Gymry y dyddiau gynt, a thrwy hyny cyrhaedda y nofel ddestlus hon amcan neillduol. Y mae yn llawn werth y pris ofynir am dani, ac y mae iddi argraffiad da. Gellir ei cbael oddiwrth y cyhoeddwr-W. Gwenlyn Evans, Caernarfon. i
CAPEL SION.
CAPEL SION. DEATH OF REV JOHN FRANCIS.—We record with regret the death of the Rev John Francis, Baptist minister, Bethania, Cwmsyfiog, New Tre- degar, which took place on the 3rd inst, at his residence, Ventwyn House, Cwmsyfiog, at the early age of 30, after a few months' illness. The funeral took place on Monday at Cefn Goleu Cemetery, the deceased pastor's church under- taking all the expenses in connection therewith. The cortege, after the service, proceeded to Cefn Goleu Cemetery, where the interment took place. Mr Francis's parents were both unable to attend in consequence of the severe illness of his mother. At the grave the Revs George Griffiths, Rhymney, and A. S. Evans, Sirhowy, officiated. The church made admirable arrangements for the large number of people who came to the funeral from a distance, by providing refreshments in the vestry. The late Mr Francis was the son of Benjamin and Lydia Francis, and was born at Dinas, Pembrokeshire, on the 7th February, 1870. Like many of the eminent men of Wales he commenced life as a farm labourer. He was baptized and received into church membersh p very young by the Rev David George, Caersalem, Pembrokeshire. At the age of 15 years he removed to Glyncarw, and worked for some years in the collieries. There he commenced his preaching career at the unanimous invitation of the church, of which he was then a member. At 19 years of age he entered the Aberafon Academy, of which Rev T. Richards is still the able teacher. After two years there he entered the Aberystwyth Baptist College, which institution placed him within reach of Aberystwyth University College, where he came into contact with the Revs J. A. Morris, D.D., and T. Williams, B.A., then teachers of the college, and Principal Roberts, whom he very highly appreciated. At the expira- tion of his four years term in college, he was or- dained to the pastorate of Bethania Welsh Baptist Church, Cwmsyfiog. Dr Morris, Aberystwyth, preached the charge to Mr Francis, and the Rev James Jones, Glyncarwg, preached the charge to the church. The young minister settled down to his pastoral work most diligently. His discourses from the pulpit were always carefully prepared and greatly enjoyed by the congregation. As the teacher of various classes in connection /witb his church he also won the love and esteem of all who came in contact with him. As a student he was never tired of his efforts to cultivate himself. Dur- ing the last 12 months he took to the study of music and at the time of his death was ready to take his examination for A.C. He was:devoted to the Bible, science, and philosophy. His demeanour was unassuming, and the Christian brother rather than the minister was his style. His church never recognised the official, only the presidential chair. His character was pure, and consequently strong. His health had always been very indifferent, and frequently failing to preach was a source of con- stant anxiety to his church, who loved him in- tensely. An important etep in his life was his marriage to Miss Catherine Jones, of Rhosllawdden Farm, near Aberystwyth, which took place on June 13tli last. The church commemorated the happy event by' presenting them with a beautiful marble timepiece, the younger children of the Sunday School also giving a hymn book. General sympathy is felt with his bereaved young widow, and the church upon the loss of a pastor to whom they were so much attached.
PONTRHYDFENDIGAID.
PONTRHYDFENDIGAID. FURTHER BENEVOLENCE.—Bont poor have again this year not been forgotten by Mr D. Morgan, North and South Bank, Liverpool, who sent £3 to his sister, Mrs Bowen, to distribute amongst the most deserving. Grateful hearts cherish fond memories of Countess Amherst, Col. Fryer, and Mr Morgan, for they annually think of the needy of Bont, and cheer them with charitable deeds. PRAYER MEETINGS.—The prayer meetings in connection with the Calvinistic Methodist denomi- nation held during the past fortnight have been very successful, and much faithfulness has been shown by old and young in attending the services at Bont Chapel and the five schoolrooms in connec- tion with it.
THIS YEAR'S WELSH DENOMINATIONAL…
THIS YEAR'S WELSH DENOMINATIONAL ASSEMBLES. The 1901 annual assemblies and associations of the Welsh Nonconformist denominations have been fixed as follows:—The general assembly of the Welsh Calvinistic Methodists to be held at Aber- ystwyth has been fixed for May 21, 22, and 23 the Welsh Wesleyan Methodist Provincial Synod to be held at Llanidloes has been fixed for June 11 and the three following days; the annual meetings of the Welsh Congregational Union to be held at Maesteg have been fixed for July 22. 23, 24, and 25; and the annual meetings of the Welsh Baptists Union are to be held at Porth, Rhondda.
Advertising
JACK EDWARDS. (LATE E. EDWARDS,) B OOKSELLER AND STATIONER, 13, GREAT DARKGATE ST. A RERYSTWYTH. OUR MOTTO- GOOD VALUE FOR MODERATE PRICES JOHN GRIFFITHS CABINET MAKER AND COMPLETE HOUSE FURNISHER, 7 J^ £ ARKET STREET, A BERYSTWYTH DRAWING-ROOM SUITES, DINING-ROOM SUITES, BEDROOM SUITES. WELSH GAZETTE PRINTERIES FOR ARTISTIC AND COMMERCIAL PRINTING LATEST DESIGNS IN memorial Cards AT THE "WELSH GAZETTE." Charges Moderate. l Business Notices. R. SAY CELL, FISH, GAME, AND POULTRY DEALER, GREAT DARKGATE STREET, ABERYSTWYTH. HORNER'S CLOTTED CREAM AND CREAM CHEESE, FRESH DAILY. SOLE AGENT FOR Palethorpe's celebrated Cambridge Sausages in the district TELEGKAPHIC ADDITEBS SAY CELL, ABERYSTWYTH." TELEPHONE NO. 6. E. L. ROWLANDS, FAMILY AND GENERAL GROCER, LIVERPOOL HOUSE, ABERDOVEY. Choice Selection o General Provisions and Italian Goods, etc., always in Stock. CAMBRIAN FACTORY. LAMPETER. DAVIES BROS.' BOOTS AND SHOES ARE POPULAR IN ALL TOWNS, STEPHEN VAUGHAN DAVIES, QORN p OUR, AND JJROVISION j^ERCHANT, LAMPETER. THE Finest Te Man Brith that can be procured for Is. 4d. per lb. Sole Proprietor of the Tea Brith JL Stephen Is. lOd. with its marvellous, flavour and Superb Quality, has spru-ng with a bound into het highest in public flavour. Hotels. BRYNAWEL PRIVATE HOTEL, Llandrindod Wells (Two minutes' walk from the Railway Station, Pump House, or Rock House Mineral Springs). ACCOMMODATION FOR SEVENTY VISITORS. This Private Hotel is situated on one of the highest sites in Llandrindod Wells, commanding an uninter- rupted view of "Ye Olde Druid Circle," Temple Gardens, and the surrounding country. Built with all modern improvements and perfect sanitary arrangements. Centrally situated. Handsome Dining and Drawing Rooms. Private Sitting Rooms (en suite). Smoking, Writing and Billiard Rooms. Tennis, Croquet, and Bowling Green. Fine South aspect. Electric Light throughout. All diet arrangements under the special supervision and advice of Dr. Bowen Davis. Personal superintendence. Terms on application. MR. L- MRS. JEFFREY JONES, PROPRIETORS. G W A L I A HOTEL, Ltd., LLANDRINDOD WELLS. THE origin of the Llandrindod "GWALIA is the well-known "GWALIA" OF UPPER WOBURN PLACE LONDON. It was started 1889 by the season of the following year, extensive additions had to be made to meet a rapid increasing business; these extensions have culminated in tho NEW PREMISES, whioh was opened last year (July 27th, 1898,) The situation of the "GWALIA" is unrivalled. Beautiful outlook, commanding the finest views ossible, perfect South-West aspect, close to Park and Mineral Springs—Saline, Sulphure, and Chalybeate. Heating apparatus good supply of Radiators on balconies and corridors. .ELECTRIC LIGHT. PASSENGERS' LIFT. BILLIARD TABLE. EDWARD JENKINS, Manager. AND "GWALIA" UPPER WOBURN PLACE, LONDON. THE QUEEN'S HOTEL, ABERYSTWYTH. Table D'Hote, 7.30. Boarding Terms from 3 Guineas per Week, or 12s. 6d. per day. THIS Hotel is replete with every modern appliance, and contains Coffee and Dining Rooms, Ladies Drawing Room, Recreation Room, Library, Billiard, and Smoking Rooms, and about one hundred Bedrooms. Having a frontage of 150 feet, all the Public and Private Sitting Rooms face the sea and are Lighted by Electricity. W. H. PALMER, Proprietor. BELLE VUE HOTEL, ABERYSTWYTH. (Facing the Sea and close to the Pier.) Is one of the most reasonable and comfortable Family and Commercial Hotels in Wales. TABLE D'Hote, 6-30.. Boarding Terms from 2\ Guineas per week, or 9s. per day. 'Bus meets all Trains Tariff on Application to the Manageress. W. H. PALMER, Proprietor. WHITE HORSE HOTEL, ABERYSTWYTH. CLOSE TO SEA AND RAILWAY STATION. TERMS MODERATE. Proprietress: M. A. REA. ABERYSTWYTH, <K THE WATERLOO," FACING THE SEA. HIGH-CLASS FAMILY AND COMMERCIAL IIOTEL. THE LARGEST AND MOST COMFORTABLE HOTEL IN THE PRINCIPALITY BOARDING TERMS rUOM £ 2:2:0. BILLIARDS. —ELECTRIC LIGHT. POSTING. TERMINUS HOTEL, ABERYSTWYTH. THE Hotel is now under new management. It is situate close to the Station and is the most convenient JL Hotel in Town for Travellers and others. It has recently been enlarged and is now replete with every modern clillivenienc8 and is lighted throughout with the Electrie Light. T. E. SALMON, PRQPHIBTOR. PENYPONT .HOTEL, TALYLLYN. POSTAI, ADDRESS—CORRIS, R.S.O. TELEGRAPHIC ABBRESS—ABERGYNOLWY This Hotel, whieh is situate at the west end of the far-famed Laka. Taurists, Visitors, and Cyclists will find every accommodation and comfort at moderate charges. Guides for Cader Idris. Posting. Lake and River fishing free to Visiters at the Hotel. THOMAS LLOYD, Proprietor. — i W. M. JONES, GENERAL DRAPER, GLASGOW HOUSE, MACHYNLLETH. AUTUMN AND WINTER GOODS IN GREAT VARIETY. • DOLGWM HOUSE, LAMPETER. TRANSFER OF BUSINESS. GREAT CLEARANCE SALE OF LLOYD'S STOCK AT SWEEPING REDUCTIONS J HUGHES EVANS GIG LAMPS. Edmund Edmunds, SADDLES k MARNESS MAKER, OOLLBM STBEBT, LAMPETER, Begs te iaferim the Public that he has a Grand Selection of G18 LAMPS IN STOCK, AT VERY MODERATE PRISES. All kinds ef Repairs aeatly executed on the shortest notice. SADDLES, CUSHIONS, HARNESS, &c. REWARD & PRIZE BOOKS ALL PRICES. A visit is respectfully solicited. Orders by Post strictly attended to. NEW FANCY STATIONERY 6d. and Is. CABINETS. W. JENKINS' 23, Great St. And 13, BRIDGE STREET, ABERYSTWYTH. Business Notices. MOR 0 GAN YW CYMRU I GYD. MUSIC MUSIC 11 MUSIC I NO PLACE LIKE ARNFIELDS, DOLGELLEY FOR REALLY GOOD musiclo Old and New. MUSICAL INSTRUMENTS of the Best Make. MUSICAL ACCESSORIES of every kind. Pianos, Harmoniums, American Organs. ;1. UNRIYALLEI) FOR QUALITY AND PRICE Branches at Barmouth, Pwllheli, and Towyn. JAMES'S LONDON & PROVINCIAL i T EA,w INE, SPIRIT, AND pROVISION STORES, 32 & 34, TERRICE ReAD, ERYSTWYTH, (ADJOINING THE POST OFF-CK) MESSRS. JOHN JAMES & CO. Are the Sole Agents for Aberystwyth nd District for BASS & Co S CELEBRATED BURTON ALES AND STOUl Supplied Families and the Trade in 9 and 18 Gallon Casks, in Imperial Pint and Half-pint Bottleg. ) Special attention is called to BASS & co.'S I. I G HT DTIITNER ALI, 2s. 6d. per Dozen w AGiiN-Ts Foia W. & A. G I L B Y I S WINES AND SPIRITS. New DRAPERY GOODS DANIEL THOMAS IS NOW SHOWING A CHOICE SELECTION OF NEW GOODS IN EVERY DEPARTMENT. NOTE ADDRESS- 22 & 24, LITTLE DARKGAT E STHEET ABERYSTWYTH I > j CAMBRIAN RAILWAYS. = v WEK-END TICKETS are issued every FRIDAY and SATURDAY all L. it N. W. and G. W. Stations in A LONDON TO ABERDOVEY, ABERYST- WYTH, DOLGELLEY, AND BARMOUTH. Available for return on the following bt_uda, (where train service permits) Monday, or Tuesdajy For full particular see small hand bills. CHEAP WEEK END EXCURSION TICKETS ARE NOW ISSUED ON EVERY FRIDAY AND SATURDAY TO, 4Birmingbam, Wolverhampton, *Walsall. Peter1 borough, Leicester, *Derby, *Burton-on-Trent, ♦Stafford, *Coventry, Manchester, Preston, Black- burn, Bolton, Leeds, Dewsburv, Huddersfield, Liverpool, Birkenhead, Wigan and" Warrington FROM Oswestry, Llanymynech, Llanfyllin, Montgomery Welshpool, Newtown, Llanidloes, Machynlleth, Borth, Aberystwyth, Aberdovey, Towyn, Barmouth, Dolgelley, Harlech, Portmadoc, Penrhyndeudraeth, Criccieth, and Pwlheli, Similar tickets are issued from Aberystwyth Borth, Aberdovey, Towyn, Barmouth, Dolgelley, Harlech, Penrhyndeudraeth, Portmadoc, Criccieth, and Pwllheli to SHREWSBURY. *Tickets to these Stations are not issued from Welshpool. Passengers return on the Monday or Tuesday following issue of ticket. THOUSAND-MILE TICKETS. The Cambrian Railways Company issue FIRST CLASS 1,000 and 500 MILE TICKETS, the coupons of which enable the purchasers to travel between Stations on the Cambrian Railways during the period for which the tickets are available uufci the coupons are exhausted. The price of each is £ 5 5s Od 1.000 miles, and ic2 17s 6d, 500 miles being about lid per mile. Application for the 1,000 or 500 mile tickets must be made in writing, giving the full name and address of the purchaser and accompanied by a remittance, toMrW. H.Gougli,Superintendent of the Line, Cambrian Railways, Oswestry (cheques to be made payable to the Cambrian Co. or order), from whom also books containing 100 certificates for authorising the use of the tickets by purchasers' family, guests, or employees can be obtained, price 6d each book; remittance to accompany order. C. S. DENNISS, General Manager Oswestry, March, 1899. Business Notices. SPLENDID BARGAINS. REES JONES E AIPORIUM, RJPREGARON Now offers for Sale at Low Clearance Prices a fine lot of MEN'S, YOUTH'S, AND BOYS' OVERCOATS. FOR WELSH IWOOLLEN GOODS GO TO ROWLAND MORGAN LONDON HOUSE, ABERYSTWYTH PRINTING OF EVERY DESCRIPTION QUICKLY AND ■T^jT.ATLY J^OXE £ \t THIS "Wlsb Gaztt" PRINTERIES RIDGE ST. & jQRAY'S R. ABERYSTWYTH. NEW OFFICIAL SIZE. WITH JpRINTED ADDRESSES, o o"" 7s' go., A.. 8 61). Per 1,000, ACCORDING TO QUALITY, Orders should be sent to the WELSti GAZETTE OFFICE, ABERYSTWYTH.